Full text of "Rerum scoticarum historia"

See other formats

Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  tcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laigc  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark" you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  andhclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  arc  doing  is  lcgal.  Do  not  assumc  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offcr  guidancc  on  whclhcr  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  seveie. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/| 


'  •-lAJ»^^      ^*^>A^ 


•ft 


«fflM^  ^Jj 


(    -^ 


:-^-.:... 


.  y 


?  ^ 


Y^//'frrJr?7'(    /A//^ 


Rerum  Scoticarum 

HISTORIA. 


AU  CT  O  R  E 


Georgio  Buchanano 
s   c   o   T   o,    • 

jld  optimam  &  cafiigatiffimam 

ilOBERTI    FrIBARNII 

,^    Editionem  exfreffa, 
.y.  c^.      ■'.,.    c  u  M    •  '   ■       •    >- 

I N  D I C  E  longe  locupletiflimo ,   inferta 
I      Frop.riorum  Nominum  interprctatione. 


ACCESSERUNT 

Audoris  Vtta  ah  ipfo  fcripta-,  Ejufdcmquc 
Dialogus  di  jure Regni  apud  SCO^O S: 

NECNON» 

Tabula  Scotiae  topographica. 


EDIMBURGIy 

Samptibus  Jo.  Patoni,  Bibliopolae  itv  Ax^^aL 
Parliamentaria.    MDCCXXVW. 


\ 


\ 


Prccium  j  r.  6  4. 


DA 

',■      '  ■"  >   V   ■/ 

775" 

".  C  1 1 

BQA 

1-70:7— 

i'!'?-: 

■\           (■-.■                  '"'»' 

•  iVi.      Ci  r    .  J  j  i^* 

o    y 


i^z<^'v'^'^nQ 


JOANNES  PATONUS 

Ledtori  Salutem. 


PLUKA  NE  f #4  fnarvMfi  m§fmntur  noflra  gens  egerity  an  ele" 
ganfkry  qtd  tes  g^as  enarrarety  Hifioricns  ei  centigerity  ut  m^ 
rite  ambtgittar  ejfecit  Gecrgins  BuelananuSy  emnium^  qui  pofi 


venatas  decumenta  majorum  memorid  prodiJerunty  facile  fri- 
Mui ;  ab  epimis  eeiam  filicioris  aia  fcriporihus  dubia  adeo  viBoriu 
/uperatusy  ut  tudufiria  6^  ingeniofafy  tantum  fuodRcm^y  ipfiusJu' 
gufii  4tWy  uatus  nem  fity  eis  cedm  wdeatur.  Hanc  mbis  invidentes 
gferiam  fmmuttijfih  im  ammum  induxerunt  mirariy  fi  Diis  flacety 
Seetiam  ienum(^Jedfuakmvirum!^  froduxijfey  eum  ipfi  neminemy 
^  fe  jaBare  P^foSy  haheauty  ^uem  non  Jongo  intervallo  unusiUe 
autuedat»  Jme  &fuas  hahet  BrHannia  Septentnonalis^  quos  in  omni 
fcriptiems  genere  cum  euteris  ^uibufyue  committere  baud  vereatuf  \  ar^ 
tis  autem  erateria  SP  peetices  palmam  omnihus  ab  uno  '^to  pr^re^ 
ptam  mtiveffa  gensi  fraudi  fuijpfy  quis  non  indignetur  ?  ^o  tandem 
dememia  perimtum  diceremusy  4fu$  mundoy  ifuod  non  plures  uno  fole 
pretulerity  vitie  vertendum  putarety  nifi  eandem  infaniiffet  infaniane 
Batavus  ifie  eenfer^  purierij  omnis  doBrinay  8^  fanioris  fenfusy  ut 
ipfe  vult  vider^  feverus  vindex  6p  exaBer:  ttfe  enim  in  afodixi 
^uadmm  defunBoriay  nupera  auBoris  nofiri  e^thmiy  qua  Leida  prodiity 
prdfixUy  compulfus  verttatis  viribuSy  huic  uni  omnesy  Qui  ab  infiaes^' 
ratis  literis  bumanieribus  pra  cateris  doHi  audiverey  pofiporendos  lice§ 
Mgmfcat^  comumeJkfe  tamen  patriam  illius  afpematury  nec  fine  glo- 
fiofa  fui  venditatfeney  fcriptorum  nefira  gentiSy  aliarumijue  ctrcumcir^ 
eUy  fafiidtof/Mfy  ipfi^ue  infiliciter  admodum  tentatam  collationem  ag- 
gremtur.  Etenhn  dum  mellitis  verberum  globuliSy  Qf  numerofa  ae 
eoncinua  perioderum  fhruHura  aures  eorumy  jul  levia  feBantur  fiu^- 
ofifiime  ce^aty  irro^amey  crediderimy  poetuu  Bhamnufiay  feptentia 
penitus  excidst.  K^m^dem  virum  ie  Rep»  literaria  alioquin  ofti-' 
me  marHum  eommififfey  cujus  pccum  &  febrium  eoni  potniteret* 
Gantiy  fcilieety  per  multa  retro  feculUy  Jtve  laudem  bflScam  if*^J* 
Stmnanis  folumy  pro  arisSf  fecis  fortsttr  dimkaniti^  feit}^  yiwjlij- 
fimis  deim^/ekfiuitihtt  opm  amiciiiamtjpm  /gam  foTttctte^etctrti^»^*^ 

r  2.  a  1"  \$ietMr 

a-  \ 


(    ) 

ttiMltani  fin  Mh/m  fpefhs,  tmtSaut  exuliurtu  htnigne  . 
JiHie,  me  iliibtrMtiUr  itide  ferpttu»  babitat,  in  fancii  memt 
tnuicmi  illt  JeffBT  igmminiarri  initrm  anfi»  efi  t  Qaale,  i 
Jienui  tffe  etnfir,  &  ifur^  nb  imijuHm  JMMciitm^ia  ^taxra 
tuufue,  ftr  nai,  vel  Matein  cHta  Petronio  fuo,  lafiivrrnli 
dulgere  geniOt  ant  ferrant  ceiilentiomt,  recifrKni^te  ClrricB 
»diafus  ac  chibiis  fuis  haud  fertndus,  fragili  tttgm_afiid  • 
fagrkt  emlM^iadnM  liidine)  devtem  aifinu  ill/dtre,  bane 
mttm,wptam  fMirtt,  mHt  fao  merlle gentim  delegljfet 
ferfurus,  Ji  mt  audiant,  ^uibus  in  manu  ejl  fartm  ei  ref 
liam.  Si  quid  incltmtntiui,  aut  ihirwi  ex  dignitaie  fua  d 
his  ijie  exiJHmet,  fic  etiam  cagittt,  refpanTum  non  A\tk:a 
\xiit  pnor.  Sedemiffo  homine,  qui  nihrl  fenji  hoBet  qui 
iiis  dieal,  aut  aliidi  fi  fentiant,  adrem  veniamus. 

Itijlitueiitibui  Buchaiuim  hijleriam  minore  firma,  Sf 
i^ihii  magis  accammoda,  difiroBis  &  divtnditis  frafe  om 
tdiiiotiis  excmplaTibus,  recu&re,  nan  licuit  vel  momenio  am 
falij^inum  ductm  ftifutremur,  cum  frafio  ejfet  prxfianliffi 
tTuditiffiini,  intrgrHatt  &'  merum  canitre  fptciatiffimi  ! 
elimanni  edilio,  ^uaii,  fi  unnin  &f  aherum  Itatm  exfi 
rxprtffimus.  ^aKtci  l-anfiril  dofHJJimus  vir  lahrei  in 
■  ^tiam  feiu  Innumeris  locis,  aiil(  fAniiaiem  reddiderit,  alii 
■fitderil,  neii  Jine  fmmiHB  gaudio,  SP  fntHtt  gratis  aviiuii 
tift  mMenda  ptTiepic,  cegnevimui,  Omnis  iftddtm  fn 
tar.c  fahnarimm,  exfiitert,  a4  txemflaf  Aihnthntti,  l 
1582,  editum,  defrifl*,  aut  eofdem  rtprafmaM  emres, 
tiiam  4  wro  deJleSitiit :  "  Hominibut  enim  («(  ipfi  wt 
"  Prafat.  Pag.  9.  tefialitr )  in  rcbui,  locls,  innirucifi 
"  prorfuj  pcreeTtnis,  omnicjue  alii  ope  deHicutii,  haud 
"  ticitcr  cefEt  loconim  corruptorum  emendatlo.  Inter 
"  vcro  rfeerrarunt ;  intcrdum  parti  (inctrK  intempeftiv 
"  nam  fcccrunt :  fzpiuf  vcro  (t)uod  necopinantitius  l 
*'  gere)  dum  vetera  vulnera  {anare  iit»f,\mt,  liiud  pii; 
"  nova  jntutiunt."  Hifce  emnibui  cum  ebviam  ieril  ma 
ttrTimus,  cautfifue  per  i^nti  dolofa  fufpufilos  eineri  ince 
Snbis  facilem  pi-eclivemifue  mHniirit  1  ifuid  mfirum  erM 
tufi  funius  ul  maximt  taieudala  prodirel  b,ie  tditie',  nee 
tttidiffe  fperamus.  Hifteriariim  libros  cafiliui,  Cl.  Buri 
flar  baBenus  feculi,  aifiinguendes  curavimui,  quam  ron 
tuie,  nerutit  ^ui  nitidas  &  tltgantes  verfare  .folent  vrterur 
nHt-ones.  Huic  perro  divijhni  laei^etijjtmum  Cl.  Rudd 
DICEM,  interlexta  pa§m  feeundum  litentmm  feriet 
Oalieis,  ejufdem  propriurum  nominum  interpretatir>ne 
De  eujus  I N  D I C I S  utilitate,  ttt  &>  ceinpcnendi  labere 
reittem  audire  oper^  tft,  "  Noi  itaifue  ut  hnc  txdio  ( 
.  ."  Iciz..  Ienti>&  inteidum  inntili  labore,  Indicem  ab  ei 
"  rea/s  vulg»rtim,  non  ptinum  CuaUnnioti  (<:^d  fa^ 


^  bat)  lcd  notniiium  baprizam  inditoniniy  literam  duccmfecutum} 
**  kA»reB  lcvaranui,  non  uncum  £uniliarum  leu  cognominQm  - 
^  ordifian  (  Rcgum  unice  exccpcis  )  ubi^ue  iervavlmu5 ;  ied  ne 
^^  idem  nomcn  variis  hiftori^  lods  repetlrum,  le^rem  haud  raro 
^^  dHtincfCC  ambiguum>  diverlinc  an  unui  idemque  vir  hic  iilic- 
**'(igniCcaretur>  (quod  &  prloris  Indicis  confarcinacorem  ftrpiuf- 
^^  ciuc  &fcllit)  no5>  inquam,  fuo  <]U9eque  loco  accurace  digeflimus, . 
^  ac  iafiiper  cciam>  quo  omnia  magis  aperta  eilenr,  eorum  oui  ii* 
^  luAriorc  locp  crant  nati,  ^nguinis  ac  hohoris  (eriem  (a  Bucnana-^ 
"  no  flui  nimio  ncgledam)  cx  ahis  noftris  icripcoribus,  Genealo- 
**  giihs  pra^fertim,  nominatim  indicavimus."  Hdc  ilU.  Vtto  &  ah 
ter^  laco  «&  emmhtu  $diHs  Afcejfum  dixhnus  in  bac  eSiimy  ni^ 
qm  td  fi^fm$a  nauenU  opHma  wpy  cm  acufUim  refirn  dAemus  Bu" 
cbatumum  fefulaeibus  refinuimn  :  ea  fimul  oculis  c^judkio  candidi 
kBoeis  ftAjkm  uau  aiiemtm  duximus,  JJb.  IL  Caf.  24.  ^^  Non 
^  poccft  ficri  ut  non  hinc  Hiipani,  inde  Romani»  Angli,  Dani» 
**  Normani  non  multa  peregrina  vocabula  iecum  advexerlnr.**  P0- 
fi^rims  Uhsd  aoo  delmmms*  Mandem  etiam  farticulam  ferfui  officieff 
tgm  ixulare  jufimus^  li^.  De  jurc  RcgnL  Cap.  68.  ^^  NequeReges, 
',  ii  ieorfiim  a  £icinorofis  &  adularoribus  confilia  caperenc 
ii^  magnxcudincm  non  pocius  virrurum  officiisj  Scq"  htfior. 

•  Of*  57.  lece  rS  Judicium  profefius»  indicium  edi  curavi^ 

msts.  Uk  XIX.  Ct^.  22.  <*  Axearhelius  &  Huncilaeus  ci  foederi  ad- 
**  ^ibi  rccularunr :  iive  Hamjiconio  lucccnfenres,  quod  ipfis  incon- 
^(ulris  fi  in  porefUccm  hoflium  dediiTent, "  fcfiulamte  fententia 
dcdiilcc  reptfsttmtu.  Detuque  Pr^at.  ad  VacVL  Pag.  2.  /.  14* 
*'  Pnrterca  cum  parccs  ingcnii  cui  cxcolendas  mihi  commiflas  per 
^  valccudincm  incurabilcm  obirc  non  poflcm,'*  cxcolendi  legimus ; 
ftdfpt  nen,partem-  bstnc  vel  iliam^  fed  tpfum  Rigis  ingemum  exeolen» 
imtfretdnctam  fibieemmifaminteUigivolnitBMananm» 

Bae  fire  babttimmy  qtta  teenm,  amice  leBer,  agere  in  eperis  Jimi^ 
ttej  g  revifmn  efi*  jis  fimerey  eonatibm  fatfOy  Sf  bene  vale*  Dar 
bam  EdimL  JVNtnat  Septemb.  Jbu  MitA  Chrifi.  1 727, 


GZOR-. 


[    ] 


GEORGII  BUCHANAlsri 


V  I 


A, 


\Jb  iffo  fcrifta  bienntQ  ante  mortem. 


\5<^' 


1520. 


1522« 


J.5^ 


I.52di 


GBoftQlVt  By.CHANAMVt  111 
tiai  gjOTkfthTpatug  «ft^  nA  BUiHnn  amncm,  an- 
fio  W0^  Chriftbnc  inilleiiiiio  ^«ingentcfimo 
ibcto,  circi  J&iteiHias  Febrmrias^  in  Yilb  nii^i- 
ca,  iamilb  imaei$  ¥iovii(la  ^uam  opulcnta.  FatrQ  ip  juven- 
tm  roborc  cx  jolorc.  cakMli  cxftindo>  avoi^nc  adhuc  vivo 
dcpp^orc,.  familia  ante  tcfntiis  pene  ad  extrcmam  inopiam 
cft  rcda^*.  Macrb  tamcn  Aenctis  Hcriotc  diiigcntia  li- 
bect  ^M^tli  >>^''^  &  tret  pucur  ad  maturam  attatcm  pcr- 
vcncfSS^^iL  iis..  Gcereium  awncidus  Jaoobus  HeriotuS| 
cum  in  jichoniHmtriis .  spcm  de  ineenio  cjds  concepifrer^ 
Lntctiam  asS^avit..  m  cam  ftudiis  literarum>  maximc 
girminibw  firibcfAttsy  operam  dfidiflcr,  paitim  naturtt  im-« 
putXiy  f attim  neceAcatc  (quod  hoc  unum  ftudiorum  genus 
adoicKcnrfte  preponcbttiir^ j  intra  biennium  avnocuto  mor- 
tuo^  #:  iple-gravi  mof^o  oftrreptus,  ac  ondique  jnopia  cir* 
cumventuSj^redirc  ad  (uos  eft  coafius. 

Cum  i|i  pacria  valetudini  curandae  prope  annum  dediC* 
fct^  cum^  auxiliis  Oallorum)  qui  tum  in  Scotiam  appule- 
ranr^.  fludio  rci^  militaris  cognofcendat  incaOra.  cft  profe:* 
^us*.  S^  cum  ea  expeditionc  prope  inutiii,.  hteme  aiper- 
rima  per  altiflimas  nives  reducerecur  exerclnis,  rurfus  in 
.  valetudinem  adverlam  iqcidit^  quae  toca  illa  hieme  ledo 
afiixum  tenuit»  Primo  vere  ad  l^aoum  Andrett  milfus  cft, 
ad  Joanncm  Majorcm  audiendum>  i)ui  tum  ibi  Dialedi- 
dD)  aut  vcrius  Sophifticcn,  in^xtrcma  lencftute  doccbat. 
Hunc  in  Galliam.  arftate  proxima  fiquutur,  in  flammam 
Lutherante  (cdar^  |bm  late  fe  Ipargcntem)  inddit :  ac  bi- 
coainm  ftrci  vm  ini^uitate.  fortiiaae  coUudatuSj  tandcm 


«m 


^^ 


m^ 


r  I  T  j. 

in  Colle^um  Bar1>arinum  acciiu;,  prope  tricfinium  daffi 

Grafninaticaffl  dift.tncium  prxfuit.     Inreru  cum  Gilbcr- 

■lu  CaffiliilK  Comci,  idDlefLcns  nobilii,  in  ea  vicinia  di-     Ijsy* 

verfaretur,  itijue  ingenio  &  confuctudine  ejui  oblcclaictur, 

cum  quinqucoDhun  lecum  reiinuitj  atque  in  &:o(uai  uiu 

Mduxit.- 

Inde  cun  in  Galliam  ad  priftina  Jludia  redire  cogitaretj  j  c^^ 
a  R,cgeeft  rcEctitui,  ac  Jacooo  filio  notho  erudiendo  prs- 
poOtui-  Interca  pcrvenit  ad  Francifcanoi  £legidioa  per 
oiium  A  co  fiifum,  tn  quo  fe  fcribii  per  fomnium  a  D, 
FraiKilco  foHicitari,  ut  ejus  ordini  fc  adjungat.  In  ta 
cum  imum  aut  alttrum  verbum  Uberius  in  eoi  emiirum  ef 
fet,  tuknMi  id  hominei  manfuetudincm  profcfli,  aliquanta 
■fperiuj,  cfiiam  patres,  tam  vulgi  opinione  pioi,  oh  lcvi- 
cuiam  culpam  decere  vidcbatur :  &  cum  non  tati;  juftas  irae 
fux  immodicx  (aulTai  invenirent,  ad  commuae  reUgioiui 
crimen,  (juod  omnibui  quibui  male  pro^tii  crant  intenta- 
baDt,  dccurrunt:  &  dum  impotcntLz  fuz  indulgent,  il- 
lum  fpcmte  fua  faccrdoium  liceotigc  iolenfum  acriui  iDcen* 
dunt,  &  LutheranK  cauiTx  mimi)  iniquum  rcddnnt. 

Interea  Rex  e  GalJia  cum  Magdalena  uxoce  venit,  nci;  1  ]}]■ 
£ne  mecu  facrificu(orum]  ^ui  timebant,  ne  piKlla  R^eia) 
fub  amiis  Reginz  Navarnc  difciplina  cducata,  DoDnibil 
In  religione  mutaret.  Sed  hic  timor  brcvi  fccuco  cjuj  de- 
ceflu  cvanuit.  Sub&cuix  funt  in  Aula  furpicioDci  adver- 
fui  quolHim  e  Nobilitate,  qui  contra  Rej;em  conjuraiTe  di- 
ccbamur.  In  ea  cauHa  cum  Regi  fuiilei  perfuafimi,  noq 
fatii  (iticcre  verfatos  Francifcanoi,  Rex  BuchaiUDum,  for* 
te  tum  In  Aula  a^oKem,  ad  fe  advocat,  &  ignarui  oSenff 
oni^,  quse  ei  cum  Franci&anit  cSet,  jubet  advctfui  eos 
c^imea  firibcre.  Itle  utrolqiie  jjxca  metueni  ofiendere,. 
camjea  qoidem  fcriplii,  &  Itrcvc,  6c  quocl  ambiauam  ii>> 
terpretarioncm  fiifcLpcrn.  Sed  nec  Reei  fatu&cit,  i]ui  3f 
crc  &  Kuleatum  pofcebat ;  &  illis  capitale  vifum  cft,  quco* 
«lam  ip£>i  nifi  honorifcc  aufum  aiiingerc.  Igitur  acriut 
iii  eoi  juinu  fcribere,  eam  Silvam,  qose  auoc  iub  ticul* 
FmAKciicANi  cR  edita,  Inchoacam  Regi  tradidit. 
At  brevi  iwft  per  amieoi  eic  Aula  certior  &£hii  1<  pcti,  IJJ^i 
&  Cardliulna  Betonium  a  Ret;c  pecuaia  vitam  ejiu  mcr* 
carl,  dufli  cuflodibt»  in  Angliam  conicndit, 

Scd  Ibl  tum  omnia  adco  erani  incerta,  ui  eodem  4ie 
K  coJBn  igne  uiriiirque  faSionii  hominei  cremarentur, 
Hcnrlca  VuL  iam  leaiore  fux  magii  fecuriiati  qnam  re» 
l^laoli  piaiuti  intenrti.  Hzc  rerum  An^.^licarum  incerii- 
■iidi^  &  vccoi  cum  Galtit  confuetudo,  &  fumma  gentls  hu> 
■aaltu,  PDdunuHK  ad  fi  cpuauat.    Uc  iMwtiaro  ^e- 


Georgii  BuchXnahx 

nl(,  Cardiiulem  BetODiuni  peOimc  er«  fe  uiinutuin  ib 
legarLooe  fungi  comperit.  Itaque  ejw  ine  fe  fubtraxii 
Burde^aiain  invjtuite  AodreA  Govcano  ^rofefius. 
I5JJI.  Ibi  in  Ichoru,  qux  nun  fumtu  publico  crigcbaotur,  ttl 
ennlum  docuit:  quo  temporc  fcriplic  quatuor  Traga»lia> 
qux  poflea  per  occaltDnef  fuenmi  evui^tx.  Sed  quae  pri 
ma  omniuro  fuerat  conlcripca  (cui  nomen  ellBapciUj)  ul" 
ni  fiilc  edita,  ac  deinde  Mcdea  £uripidis>  Lat  enim  u 
confuetudini  fcholx  Jacitfaccrcc,  ouk  per  annot  Iji^lo 
fingula)  pofcebat  EUiulai,  coi^briplerac :  ut  eanim  aoioi] 
iuventutCm  ab  AU^orilj,  quibiu  tum  Gallia  vebemeate 
fe  obleQabat,  ad  liniHtioneffl  vetenun.  (|tiapoirct',  cctra 
hercc    Id  cum  ci  propc  uln  ffauixcdSSK,  rcliqua 

iephchen  &  Akeftin  paullo  difieentiui,,  tanquam  luccm  & 
ominum  conlpeflum  lacurai,  eubtH^vit^  Sed  nec  id  tem 
eorij  omnino  el  fliit  cxpen  mUIcitudinis,,inceC'  CarJtiuli 
a  FranciHanorum  raidas.  Cardinallt  etiam  dc  co  c«m 
mdundcndo  ad  AicRiepilcbpum  Burdcgalcniem  litcrai  mi 
itt :  fid'cai  fotte  fbrtuna  Bucbanani  amantiflimii  dederai 
Sed  hnnc  aetum  Re^  Scotonun  mon,  &  pdUi  pcr  Aqui 

1543.   caniam  £evlffime  graJIiita  {cdavit, 

Intcrea  Uicne  a  Rege  LuHtaalx  Cipemnerunt,  qu: 

l<4(,  Gevcafmm  jubercnc,  ut  bominet  Gmu  &  Lacinii  liter 
cntditoj  &um  adduceretj  Qui  In  SchoUs,  quat  ille  tui 
tuma  cura  8c  impenfu  monebaCur,  licerai  Eununiorei  < 
PhilalbpluK  Arifbtelicx  rudinenta  interprctarMiir.  I 
4e.ncoiinncaiBiidunanuj£Kite  cft  aflenCu.  Nimcu 
tocam  fam'EuFO[Kim  belUi  domcfticlt  &  czteniir,  auc  p 
SaeraBCcn,  ant  tnoz  cooSagraturam  videret,  illum  unu 
vi«bat  angulnm  a  tunuhlbui  tibcrum  funiri^  SC  in 
cortu  i]ui  eam  pnftftloDcm  fufixperant,  oon  tam  percg 
turl,  quam  imcr  ptapinanoj  &  famillarei  agere  exlAIm 
^etur.  Fra*tt  cniin  plcriQue  uer  nwlwTi  atuiot  lumma  k 
nevolcntia  coitjun^  ut  qui  cx  fiiit  nionuiDccttii  orbi  c' 
ruenint,  Nioobnj  Crudiliu»  Gulielmus  Garcoticui^  Jai 

jui.  fcns  Tcviui  &  £llas  Viixtut.  Haqnie  Qon  iblutn  fe  cot 
tem  libcBter  dedlt,  fed'  &  Patricio  ^tri  pcr£iafit,  ut 
tam  prcdaro  coetul  conjungerct.    £t  prindmo  quidcm 

1548.  ]ineaaTe  Ibcceffit,  dooecin  medio  veluc  cunu  Andrcas  ( 
waiws  morte,  Ipfi  quidcm  noo  immatura,  comitibuj  c 
acerba,  pnneptuj  ciL  Omnes  cnira  inimici  &  «muli 
coi  primum  ex  Inlidilj,  delnde  palam  aaiinov^Une  ^d 

IJ4JI.  torio  idcurTCTunt:  dtcum  per  hominei  rcif  iniiniMKa 
quadUoocm  cbm  cxcrcuilleD^  ifcs  asrifuCfiintj^^uM}  ( 
iMgum  carceris  ^uakwen,  io  pidkium  produ&^  mu 
'jwreaf  dJetconvicihexa^Eata,  ittrlui in caftodiam afc 
denat.   Accii£tKiKtanttKHMd!l»K^{dAi»in^" 


.  . '  ObjkitMur  ci 

«Iflauwffiriimtii, 'qwd  i^^  ance^m  e  GitSihxxiStt, 
aqnKf  l^Miiia£:.IUg^aa^uwumoiraTii,.i^aGGalaMr 
.Rs^iuale-^crfciebant;  uiHBtleniro  ^ui  cmnj^um  Kcgi  - 
Scanitmf  q«i  firibcnd)  aufior  flierat,  erat  duum.  Crir 
labatar  cartiumi  e(as  in  QuadraEcfiKia,  a  qua  Bcmo 
I  Hl%aitia  eft  qui  abftineat;  di&a  ^wdam  oblique 


Moaiclwi  •bjtfia,  qtn  apud  nnninnn  nlli  Mooaclium 
ninoGi  vidertpottrant,  Item  eraviflimc  acccptum.quod 
in  qnodaB  (^riutKK  Amiliari  inter  ali^uot  adolckcntte 
-LawamM^  cunftiflct  orta  mcntio  de  Eucbariflia,  dixiC- 
fit,  libi  vidcri  Aifuftinnm  in  partem  ab  EccUfia  Romaoa 
damttwuimitffo  efle  proniorem.  Alii  duo tellei,  joan- 
no  Tolpiout  Normannur,  &  Joannei  Fcrrerius  e  Subalptna 
Liguria,  (ut  poft  aliquot  annoi  comperit]  pro  tclliffioQiB 
dixerant,  fe  eic  pluribut  bominibui  Gde  dignii  audi- 
vlJIc,  Bucbananum  dc  Komaiu  rcligione  peiperam  ientire. 
'Ut  ad  rem  redeam,  cum  ^iKefloref  prnpc  feiijuiatuMm  & 
ft  Sc  illum  £itigafrent,  tandem,  n^fruftra  ttorainem  ood  'JP* 
ignntum  vciaile  credercntur,  eom  in  MnnafTcrium  ad  ali-  ~ 
quot  rocnici  rccludunt,  ut  «xafitit  etbdfcctlir  a  Mona<}iii,i 
bominibui  oiiidcm  alLo^ui  ncc  inhitmanit,  ncc  malii,  iea 
omnit  rclieiooii  igiiarii.  Hoc  maxinie  tempore  Pfalmt^ 
rum  DavidKorum  complurei  vario  carmiaum  gcncrc  In  nu> 
mcroi  redcfiit. 

Taodem  libcrtati  redditui,  curo  a  Rcge commeatum  re-     IJJ& 
dcundi  in  Galliai  peteret,  ab  eo  rogatus  ut  itlic  manerct, 
pccunlola  interim  acceptajnfumtum  q^ocldianum,  donec 
dc  condiiione  aliijua  honefta  proJpiccretur.    Sed  cum  pro- 
(raflinatlonit,  nec  in  certam  ^cm,  nec  ccrtuiu  tempiu,  t 


1  Crctcnlcm  in  ponu  (Minppooenfi  iu£lut,  in 
Loeliam  navinvit.    Nec  hic  tamen  fubllicit,  quam- 
I  honchii  coQditidnibul  inTitarctur.    Erant  enim  iUic 


omnia  adhuc  turbida  fub  Regc  adolelcentc,  proccribut 
dilcordibui,  &  populi  adhuc  animii  tumercentibui  ab  re- 
centi  motu  dvili,  Igitur  in  Gatliam  tranfinitit,  iifScm  1553* 
ferc  JicbiK,  ^uibui  An>ii  UedroiuatTicum  obCdio  fuit  fo- 
luta.  CoaCtiii  el>  Ibi  per  amlcos  ca  dc  obndiooe  carmea 
lcriberc,  id^uc  eo  tta|ii  invitni,  qnod  noo  libcnter  in  codk 
tcntionon  vcniret  com  allti  plciif^uc  neceflariD,  &  in  prt>    -       '_ 

Mellioo  Sangelaflo,  ctijut  carmcn  cfuditwa  &  e< 
dc  re  circumftrebanir. 

Tixjcu!  in' Italiam  :iCirolo  Co(Fgeonrli,\aBei\tt,   \\y 
qui  ruB  fecuoiU  fiJU  fct  ia  Licuftico  8t  Gali^  tJnaViL- 


'  leuui  ea 

™nde  c 


Juip agroeerebat,  auoc  ioltalu,  nunc ja GoIUb,  cun  f 
Ho  tyat  luaqlmue  <)u[DqveDoium  bcCti  itlque  a4  ar 
ij^  Mfn  miHcGmnm  quiDgcnminun  fawgeiim— ,  Quo 
mmMtf  maxlma  ex  pme  dedit  £cnium  litenmim  lh2i< 
Bt «  ooatnmrliij^  ^tnE  tvm  majbret»  bamiiiimi  parta 
■cttrcefaaot,  exzfilw  diiudiure  poAt^'  qtm  twdofeii  coi 

Stefare  caperan^  Scotit  a  trraDoide  &iiJ4Hvt  Uberati 
remCu  mam  EedcGz  Scotorbm  dedi^  P  fipeiu 
mm  airtem  teB^orum  firiptii  qoadam  vcltit  e  luufiagj 
najiie&i  edldlt.  Cinera  vcro  qur  adbiic  apud  amio 
«efegrinaonn',  fbftuDC  aibitrio  comminit.  In  ontfott 
I}79k  Rptoagelimum  aiurtun  annum  agenr,  apiid  JacMumSei 
tom  Kocorum  Rcgcm,  cui  erudieDdo  crat  praftAm  am 
milleGmo  ^uingcoteitmo  ftageGmo  qumco,  fcncfiutii  fii 
malii  fraOui  portum  exopiaiu  aitii, 

Obiic  Edlmburu  vipcfimo  oftavo  Scpteabcii,  anDO 
iUutii  ijSs. 


In  Gbohgxvm  Buchanamum  Scotui 
£piupbia. 

JOSEPHI    BCALIOERI, 

Bmhnume,  ttdt  StliT.MtniM^f  latMi  i 
Cmiemtii  *^f>  fiHtijfffiJ/aHmi  Mmrii, 

rttHtftifmi  fng»*  Mmutitm,  «bli ', 
»rtemia  ptiiut  fMtn-  K/«  fia^ui  »lhi4, 
■    Et  limfmni  Mniini^mni  TM*  tid  i 
£■  fuibui  bMd  tm  fi  Mttf^tit  tfmt  pata  vaUs 

TerrM  iub  :  nec  fui  Gallia  ttMif  sllt, 
Xiaahntit  ttrimn  fiHeii  t/erminii,  Sf  ^iu 

Orbis^hAtt  famA  cnfcis  Rna  tua. 
Kam^t  a4  fMfrtmnm  pirduff»  Peiiica  eiitintn 

In  ie  fiat,  nte  ijipi  fngrtH^itr  t/dft. 
Imferii  fi/erMt  Rem/na  Stvtia  timei ! 

Rtmatd  elfiquU  Setfia  Jlnit  eril.  . 

ANDREJE    MELVINL 

ES.do  filetamaKniBnthmiui^fitMnMffyl 
"Stevatm  Jmibimfiet  ^a  ii^/ntml 
J»  fiemm  9ncbafiMtBu  hahet  mffiOtm,  min  Gamxm 
Dnetimil  miifiii  miirmiera,trmKa  mt£t  t 

Jit  ficim  gtiAamw  Utf  finttm,  mk.  f«A* 


BPJLT.AJPHIA. 

jj^  fruim  iputimia  vmka  Mtifs  t      -     ■     ■ 
Cafia^e  frapra  e  fontt  petn^itr  aaut. 

pre  mttat  efi  calitm,  frt>  fonteifi  ChnftiMr  aAw 
Et  Chrifittm  ty  ecelum  mnc  Bucbaiutttia  MtH 

BsMjifii  b>nc  fitervi  latices,  JtOine  Poeta  ;- 
Fudifii  hiiK  fnmmo  carmirt*  ijgna  Deo. 


'S^SSm^l^SSmdSiHani' 


k  MtUAuiEt/I.  .•  1    w' 

toMujaat, 


\MmI)atUmdtffdiirmm,fifJUnM£xitl 

'' Stigm  nugmis  fiittil^ Mwcb^W^  i     -- 

aWt  rmi  rteniml,    ■Kmuii  vigifVUt  fMUf 

♦  T  O.  A I)  A  M  S  0-N I  de  cefpitirio  ©y  fit ' 

buchaSAni  tumuio.  :,;;:/ir, 

MirmmstmpmabictJitri-txpMTUMtiimiki,  ■  :-M  :: 

agnM^^ittifiaimAi4U*fMasmmmf      '  ' 

Wf^tm  tedu  -—- — •-  .-£—;-  -j.- 


'  iBUiitUt  ttmu  pAtmimiiAu  fMHtr; 
'  Ai,i^likiufidk»it0U^iiMi:. 
fmfti  *Mift  mm>  d^trt  f^aArt, 

j^  atf  fw  «mtty  wkUrttiauf  habnt, 
iHr  » ilr»  Mttv/  ^  mkititau  arAMnw, 

St  AmiiilMmmtjsm,  Diii.BmMM,  mi 


I 


^"37«:^ 


T   A  B  "   V  ^ 
CHiOKOtOGlCA. 


i  ILeutbentf 
1  Reullta 


Mg 

< 
! 


^ 


,,  GlltoHf 

5C0&'', 

„  E.koi»'. 
sJ  Siti»e> 

S  E.Wi'»''' 
..  Aahiit» 


.»« 

•i* 

i«i 

»61 

nl  ■ 

101 
S» 

1> 

11 

», 

■       ■  1*  .  ■ 

•*»»•/«•» 

1« 
110 

"S 
U9 

1«? 
19! 

2l6 

S5» 
24% 

»!J 


»0 


9 
19 

£ 
11 
«9 
1    ■ 

...»    ' 

20 

18 

4. 

35 

,1 
■4 

3? 

it 


Tabula  Regum  Scotia:  Chronologica. 

egum  firus.  An.  pcfi  C.  K.       Anni  regni 

«Wui  III,  Infulanui         Cf'S  12 

chilinchii 


:orniJchuf 

'ullanus 
aelnunhu» 

gufiujn,-  : 
;emujn.  ; 
igardni  > 
ilundiHut 

imiui  in, 

nutelliu 

inethm  I- 
;eniui  IV.' 
charJuiI. 
.jWu.  IV. 
charduj  It 
Iduinut 

'eniu!  VL 
bcrkelechut 
■enius  VH. 

;eniui  Vin. 
gufiui  m. 

igalluslt 
l^allui 

twiethui  TU 
laKluj  V. 
iftantinui  IT. 
loi  ^.  Alipei 


nftantinui  III. 
kohaabuf  A 


277 
501 

Ar>4 


6;2 
«4d 
«64 
<IS4 
69S 
697 
«9? 
JiS 
7J« 
jtfl 

7«  7 
787 
819^ 
824 

^' 

8j4- 
859 
8/4 
876 

95S. 


47 
J 
l 
5 

J 


1132 

ibid. 


10 

ibs: 

3 

ibid. 

17 

»3S 

Ifi 

ibid. 

31 

ibid. 

3 

ibirt. 

? 

.0 

so 

ibid. 

92 

ibiJ. 

J 

.58 

7 

ibiV. 

3 

ibi<t. 

20 

»39 

5 

>4? 

16 

144 

£ 

HS 

18 

14S 

11 

■vi^ 

*o 

\W\. 

9 

■  >y 

HT 


»1  I ^    - 


.78  Duffiu 

J9  <^ulciuu  " 

80  KmKthtu  I& 

81  ConlhndntulW'.. 

82  GrjLmiu 
8}  MikoluinbiuU 
84  Daounus  L 

8f  MaebeEhuj    .  *w^ 

ti  MlWumbtffHXfwCafltelo)? 
8r  DoruldiiiVtt.  ^^^  -1«- 
88  Duncanut  IL 

90  Alexander  L 

91  David  L 
Jie  Milcalundiut  IT'. 
9^  Gulielmui  I.  cvg.  Lto 
J4,  Alcxanrferll. 
j)h5  AlcKanderlU. 
Jfi  Jomnei  BaUioIut 


1107 

"2* 
ilH 

1214. 
124? 
129? 


* 

>7 
2» 


[   ] 


Georgius  Buchananus 

JACOBOSEXTO 

SCOTORUMREGI 

S.   m    D. 


I  t7M  Jpbft  viginti^uatncir  fiimoTuni  1»^ 
I  rtsifinationem  tandem  in  pstriam  ra- 
I  -diuem,  Dihil  prins  habm,  qoam  Bt 
]  lchedas  mcas  malignitate  ruperiorum 
'  temporiim  djgetlas,  &:  laultis  modis  . 
t  4pBie  bfbittis*  KcoHigemd.  Piitim  etaai  nimio 
•ainjeomn-ei^  kne  ftudio,  dam  ibnnanirain  adiiac 

■  ^didonem  pmcqjntmt,  .'partBn  libntrionrm  in  alie- 
|.  ^moperibai  immodicalsoBntiRjiaimcerifenampeiv 
':  Cmam-mdi^flbnt,  mtdtaprocafufque  libidinef^ 
t  iamqiie  immutata^  noomiLlB  fcede  costtipta,  ttisB* 

1  ferioi 

■  -.    His^BoeunnacoilimoduinedmcDiiiiWffbldtie 

■  -iinuoorum  ^pttdea  omnto  inais  ntiones  dMtiink- 
x^mOL.  Omaa   enim,   velnt  conf^Ritictflc  -ikSbi, 

<  lADtfbidinitnrf  i^tt  levioris  opeia*  libtfUib,  -qai  ina'- 

2  tawitoobledBrem,  qaanfanimtmremdkiem,  me 
^lidiHiflniam  naftde  gentitcon&tfibtnkiacon^- 
«*  ^Mm.    Id  enim  ft  xtate,  ft.civiuar&mcexO>eQ&- 


•  f 


l  1 


ftut  uberius  ad  lau.deiji,  aut  £rm!us  ad  memoric 
confervandam  diutumitatem.  Qeteras  autemrati- 
ones  ut  omittam,  cum  Britannia  noflara  una  fit  toti- 
m  orbis  iufula  cdebcrrima,  ejufque  Hiftoria  res  in 
omnes  partes  maiime  comple£tatiir  memorabiles, 
vix  iii  omnis  Kvi  curfii  reperies,  qui  rcm  tantam 
fufcipcrf  fit  aufus,  aut  fulceptam  fuftinere  potuerit. 
Non  mediocriteretiam  me  illud  impellebat,  quod 
jneam-fic-operam  tifai  nec  indebitami  nec  ingratam 

ifore  eiiftin\arcm.  .  Abfurdam  enim  ac  pudenduto 
videbatur,  te,  qui  in  ifta  atatula  omnium  prope  ni- 
tionum  res  gcftas  perlegeris,  phirimas  memoriter 
teneas,  domi  quodam  modo  peregrinari,  Przterea 
cum  partes  ingenii  tui  excolendi  mihi  commiflaa 
per  valetudinem  inGurabiltm  obire  non  pofrem,  pro> 
jimum  exiftimavi  id  genus  fcrmtionis  efle,  qua;  ad 

-Bnimum  comparata-dt.    Qao  (isiiur']  hanc  ceflati- 

.  cnis  culpam,  quoad  poJfera,  delerem,  ftatui  fidoa 
«Hiftoria monitores ad  te mittere,  quorum  confi- 
lio  in  deliberationibus  uti,  &  iu  re  gerenda  imitaii 
virtutcm  queas. 

Sunt  enim  iflter  Majores  tuos  in  omni  laudis  ge^ 
»ere  viri  pKcftantes,  &  quorum  nullam  unquam  po- 

■  fteritatem  pigebit.  £t,  ut  cxteros  omittam,  nemi- 
nem  in  ullis  rerum  reperias  monumentisj  quem  cum 
Davide  noftro  conferas.  Quod  fi  ilii  non  modo  mi- 
fcrrimis,  fed  etiam  flagitiofiinmis  temporibus  divi 
ua  benignitas  cft  elargita,  (ut  ait  vates  Regius)  ul 
n^tribus  tu  quoque  meniura  fias  voti,  qnoties  beni 
pifcantur  liberis,  jure  poterimus  fpcrare,  hancpoi 
tcflbtem,  in  omnium  rerum.  eiitium  &  ruinam  po> 
peraatem,  pofle  interim  etiam  fufflaminari,  donec 
ad  ca  tempora  veniatur,  cum  ei  jeterno  res  humana 
Gonfecutx  decretum  certum,  fiium  finem  itnt  habi 

.  turx.. 

Mdimliar^ilV. Caiauii &ptmAi*^  u-  ...  ^ 

.;■;  _  %^ 


R  E   R  U  M 

JCOTICARUM 

H  I  S  TO  R  I  A. 


LIBER    PRIMUS. 

■  U  M  res  ffiHa  majorum  noftrorvm  a  fjSuljnitn  vx-  '^ 
nkare  libcrarc,&  ab  oI>livu>nu  in)urij  viiKliMre  Ri.~ 
tttilTcm  ;  non  ab  rc  miln  ijfhirui  vii.[cl],)r,  li  J  pri- 
manlio  ufbtte  repeKfrih,  (qujnnim  in  t.tntn  iiucr- 
villa  temporura,  &  liKr.irum  primum  c^eliiitc,  di- 
in<tc  caUmiiate,  fieri  polTct,]  (]Ul  rf^^ionuH  JTcut, 
qtioil  IbEi  cQ^liquc  Ht  tnecnlum, ^iix  \et\iH»  nomiua 
:,  C[ui  primi  culrurei  tuerint  infularum,  cta-x  vcteriliut  Bri- 
IXKI.«  vocintur ;  quxque  incer  Hifpinlai  &  Gcrmiiuim  ma^.iMi 
Tarum  fpatio  Gallia;  prancndunnir.  Earum  rcIiuiMi  mngnitudi- 
dux  longe  prxccllum',  Aibium  &  Hibemlj,  Dc  hTi  primurR 
am  ;  deiiklc,  w  commodum  crir,  cxceriinuu  litum  &  nomitif 
pliiAho. 

Qip.  l.  Frtma  m^jcnimdine  cft  Albium,  qax  nunc  fola  nomett 
itannix  rccinei,  quod  antea  omiiibu;  er.ii  commune.  Dc  cjuj 
^imiline  ac  laticuJinc  cxceri  fere  t^-ripturet  cum  Cxftrc  cut>ri.i»-' 
mt:  cHe  viHclicet  longam  i  fcptcnrriDnibut  in  meriklicm  nitia^' 
ni.i  millia  porreflnm':  i)ua  Vcro  Ijtiilima  cd,  (ut  ()uiihm  Icmi- 
t)  (]ua  Gilliam  ipcfbt,  auc  (tic  aliiiTifum  eli)  a  Mcncvi.!-  nn^'u!o 
Jari  Huminit  otuum,  fcre  duceiica  millij  p,in:rc ;  inde  pjulLicIm 
aneuAum  coeitur,  doncc  ad  Scntix  limlrcm  lic^ervenciim.  Ro- 
tni,  quihuf  ulteriora  nondum  fitis  rrjnc  nota,  tutam  tnfiil.im  iri- 
ttram  crcdidcrunt :  verum  piulljtim  ulieriiis  proricffi.  co^niN^ 
u  iiliH  vaUum  Unirka  am  ti  laciuj  icalim  diKob&uCi  Si^  a1 


Rertm  Scoticarum 

itrioitem  «Aivlifn  piUcurTcre.    Hzc  in  fumras  de  ejiu  fflagnirudt- 
ne  difht  linc.    Cflfiit  Gallko  cemperatiiu,  utaicCxfir;  vcrum 


MgU  pli 
erfrugei 


uiroque  mitiui  eli  Hiber 
fj  {>lcn.iinque  obCurus,  ac,  hicme  ratii  ii 
nivofut.  Tcrra  bcniBne  frugei  gignic,  ac  pr«er  ti 
■iHs  ^eneriimctiUs.  l'ecore  tota  &cundifli(Ba.  Qlii  partw  infula 
lcxtrcmas  ac  in Jgii  frlgore  infcfta;  babicant,  avenaceo  pane  utuntur ;  i 
Vitiutn  t  frugthui  corrupiii  confichnt :  plcriquc  ferutn  \t&n  exco-  | 
tjuunc,  ac  in  doliis  compliirei  mcnfo  dcfodiunt ;  iftjuc  Biuliis  potus  j 
non  Toliim  fjlubricer  fed  etiam  jucundebibiiur.  i 

II.  Dc  nomine  BrltanntK  ndla  infer  veteres  concroverfia  fiit,  | 
HJli  ^uoj  Gr3--ci  Bfira:'i«i',  Latini  BftiTAnNiAMj  cam  no-  . 
^inabinc.  Cicterx  Ecntes  aut  hoi  aut  ilioij  pro  fuo  quinjue  arbl-  j 
«(%  imicabancur.  Nuper  emer&runc  homincs,  oon  tjm  vericatti  1 
cupiiirqujm  concentlenif,  <]Ili  ex  homitium  clariHiihorum  fugillati-  'J 
one  daicfLcrc  fc  palTc  fpcrarent,  Neoue  caim  fieri  ppfle  cxif 
runt,  uc  non  ia  mjgna  erudi^oiiii  opinionf  vulgo  clTeoc,  qui 
tota  anciquitate  tertimcn libi  propoUiiflcnt;  &  quanquam  de  r 
Ulmpdum  magna  lii  cHet, 
rettir,  tinui 
ii.  iibi     - 


Ijher  Trimus.  \ 

nfulx  tritiuant?  Ne  hoc  «Juidem  fda:  fcd  fbnunvBrit^mtii- 
lic  ^uidcin  agfiolco,  vUi]ue  &rm<xii$  Briranniti  in  i|A  vocis 
beia  it  oAcndit:  eft  enun  Prudanla,  c]uall  PmdLaniat  hoe 
ccTleni  pukhritudo,  a  Pkvd,  4]uod  cfl  (orina,  &  Cam,  quuJ 
ididuni,  emoUita  pauUura  afpericate  vocis.  At  ifla  ratjone 
ludanLiin,  €tA  Pruitamiam  fauam  oportult :  quam  voL-ein  in 
iermone  Pnidam  Bardi  pronunciant.  Omicio  liic,  (]uam  lit 
fillax,  &  plcrumi^uc  ridicula,  tota  lixc  orieinii  vucLim  oua:- 
.'atio.  Omitio  M.  Vjrruncm,  aliofque  cxccllenti  doftrlnj  vi' 
ui  iD  hoc  eenerc  fvcpenumere  ridcnEur :  tonim  Platonis  Cra-' 
.  taceo.  Hoc  lancum  alHrmo,  ftciliui  x<luii  auribus  me  pro- 
im  Cimbroi  e  caniijui  &  brucu  cffe  ficloi,  t{\am  t\x  1'rudani- 
[■rudcamia  coaluiHe  perfuaJcbii :  iAo  enim  mndo  quidLibct  C 
«(  licebic  effingcrc.  Sed  <]uant  parum  lii  in  hit  omnibus  fir- 
Dti  intlicat  LuJdui,  <}ui  iltit  prxlidiis  panim  conGfui  arccflic 
(ilium  IWdoi,  fane  pervetumim  ^enui  hominum,  ied  quoc 
1  nihil  ItriplKrc  aiTevcrcac.    $cd  cTc  cif  aliai  nobii  flura  crit 

Ail  ulcimum  LuJiIi  pccfiigium  vcniamul.  Cttfar,  (.tic)fnf 
r  Rtmavorum  bujut  iirfuU  nomen  Uuimt  tittrii  etmmtniimity 
Titamiam  afpeUavii,  quem  omnei  fere  LMini  frriflaref  ftcuiiy 
ttme»  hMi  rmdavtre.  HIc  ab  illuilrl  mcniucio  Luddo  vi- 
n  ordiri,  (^od  vidclicct  Cxfar  primus  Lacinorum  Bricanniam! 
lavit:  lum  ante  CtCirem  lucum  Britanniz  Lucrctius  memt- 
VrifloKlei  longe  priut  apud  Grzcos.    Lc  non  mulco  poft  CjB- 

Properciujf  cum  alt, 

C^er  &'  in  tnhulit  piltoi  ed-fere  munJat, 
tfua  xcatc  mundi  dtfcriptionem  parieilbui  aflisi  folitam.   Te 

roeo;  credifhc  Cxfircm  ill^jm,  in  omni  libci^iir difciplina  cr.:- 
,  Jckriptionera  orbij  muiquam  vidilTc  l  auc  vifam  non  Ic<^if- 
iiic,  Gum  reli()uus  orbis  tieJcriberecur,  Bricanniam  infubm' 
r  totluj  orbi!  maximam,  jam  tum  Lacinis  &  Graiii  monu- 
I  tam  illunremr  in  tibulli  illii  omi/Tam  fullTc  ?  CrcLtifnc  il 
(jui  de  rebut  Brirannicii  cam  diligenccr  llbi  inqtiii-endum  pu- 

>)ui  bominei  eam  rcgionem  &  tum  &  jim  ojim  habitarcnc, 
^irpium,  (]uae  animantium  gencra  in  ea  n^fcerentur,  ^uibiit  Ic- 
&  moribui viverctur;  cum,  inquamj  credis,  cum  dc  hlitaiR 
folliuicuf,  in  univerfa;  re|>ionis  nomine  tam  fuiflc  ne^Iipcii- 

aut  ^ui  tanta  lide  &  diIiE.enti4  fua  G:ilIorum  urbibm  ntimitia  ' 
lic,  Britannos  anciqua  fua  ^loria  fttilTe  fraudaturum  1  Veiuf'* 
b(i{UMii.im  in  hic  maKime  parte  fc  Ludduj  j.ifiat)  cur  nomen 
n^  cxiiiimct,  nihil  video,  niliforcccpucrischartx  (itu  ctinm 
fcncQutem  comraxcrinc..  Hxc  fatii  ad  LuJdum  in  prK&n' 
ui  tcftibui  domo  produfiii,  fuifque  infomniis,  adverfui  omni' 
|ui  ufquam  funt  aut  fuerunc,  doaorum  honinuro  conlcnfuin, 
liujB  libi  piicavit.  \ 


4  Ueram  Scoticarum 

V.  Cuffl  JSXiea}  inimu  crit  ne^tiJ.  It  non  modd  Donlefhir»  vc^ 
rilimilibui,  fcil  ncm  otlcuris  ccium  iiu&>ribu!  indiidui,  creiiit,  al^ 
qiMrdo  cam  rcgioncmPiiYTANSiAN  fuilTc  appeEl»un.  Nonenini' 
iiKommode  cxiltimavic',  infulara,  omnium  ixrum,  ^uae  ad  viCiim 
icitiTicn.lam  vcl  omandam  llinc  nccel&rix,  copia  rcdundaiucm,  (te 
dici  poAc.  Hii:  li  c-iuHai  nominum  expendere  opormt,  SiciliA 
Pi-vt-ineia  potliii  dtci  dcbcbat,  nonnullxiuc  aliv,  tanm  Bntannix 
ferciliorcT,  (juiinto  icrrarum  fpatio  limt  minom.  PrKtcrea,  apud 
duCtorcs,  <fui>rum  leliimonio  nonien  Prycancia  confirmanir,  fjclle 
appjrei,  lcripiuram  cfle  viciatam>  In  Sccpliano  ((uldeni  fumma  in< 
tiinliancia  clt>  In  voce  Albion,  inquii  cam  eife  infiilam  BrBctani- 
um,  fecutiu,  ut  ipfe  aic,  Martianum,  In  vucibiu  Juvernia  &  Jo* 
VLTn^,  l'r-.e[,inica  Cribicur.  Atibi,  inquic  eHe  in  Oceano  iniulai 
ilrcic^nicas,  <{u;irum  cukora  fircnani  dicantur :  led  Martianum  St 
Pcolemzum  in  ili  vocibus  P  litcram  primam  Junre.  (^oi  locoi  ll 
'\iivi  conferat,  compericc  procul  ilubio  Jcripcuram  eflTe  corrupcami 
Sicphanumtjuc  ipfuni  fcniirc  Brectaiiiam  per  B  primam,  &  duo 
T  T  fcribi  dcliere.  Hafc  jtUiocus,  cum,  opinor,  non  igiwrarcr) 
«fua;  hominei  elorix  famelici  ad  oAencacionem  midicionii  uiKli^ue 
..onvcrrunc,  aJmonuiirc  quantum  jjiii  el)  «tnwntur,  fuum  le£tart 
■    n  noicai,  e  iribui 


Liher  Tmnus.  ^ 

ZdfjiJiTa.1  pro  Stfp^ATtf/  ftcir.  Hic  tot  natiomim  pene  ib 
h  ufquc  rcrum  conienfus,  &  inrcr  fc,  &  cum  vctuftiffiinis  Grx^ 
m  &  Latinorum,  pluris  apud  mc  crit^  auam  omnia  Luddi 
ittixATeiy  c  luio  ad  ludibrium  collc^a^  ad  ignominiam  icrva- 
8c  ad  falfum  tcRimonium  advcrfus  antiquitarcm  diccndum^ 
nlibct  impudcntem  kabcant  patronum,  camen  nondura  ezredi 
.  Profcrat  ille,  fi  poteft,  qui  ante  Ariftotelem  fcriplcrit  Pru- 
riAM.  Id  autcm,  ut  in  omnia  fe  vertat,  nunouam  c^Eciet: 
certum  fit,  poii  Ariflotelem  aliquot  leculis,  BarJos  nihil  (cri»- 
Mnmifi/l!e.  racefTat  illa  gloriola,  dlcam,  an  flolida  jadatip 
|uitatby  cujus  nullum  argumcDtumy  nullum  veftigiiimi  imo  jne 
zii  fragmcntum  reperiri  pocefL 

iL  Intcr  has  variarum  opinionum  diicordias»  diverfaiquc  lo- 
di  confuetudincs,  Luddus  putat  confulciflimum,  vctuflacem>  & 
um  loquendi  morcm,  velut  Cynofuram  quandam,  lemper  ipc^ 
,  atque  indc  omnis  icrmonls  curiiim  dirigcre.  Ab  eo  ego  noo  ' 
lopere  difrcntirem,  fiquidem,  quod  in  vctere  coniiictudine  po- 
I  cll^  8c  ideo  certiun  exiAImatur^  id  iemper  tcneri  poflet.  5eJ  ■ 
bus  de  cauflis  id  ficri  non  poilc  animadverto.  Primum,  quo^  ■ 
nni  iermone  vetuf^ifnma  mvcnirc  flt  difficilllmum,  tutiulque 
c  iequi  dodtlorum  confuctudinem,  quam  rerro  icmpcr  oriei- 
hrclur  Nili  fontcs^  vano  Sc  ridiculo  laborc  perquirere ;  pseier- 
um  vocabulomm  iniria  non  a  iapienfiiorum  judiclo  pendeani^ 
vulgi  maximc  rudis  &  inculri  aroirrio ;  cujui  conlilium  anxie 
rcrc,  fupcrvacanex  cujufdam  efl  diligcnrizj  &  ubi  invencrijf^  ■ 
nagnum  feceris  operae  prctium.  Nam,  ur  in  reliquarum  om- 
rcrum  gencrationc,  qux  aut  ipontc  naturx  pqpveniunt|  auc 
)minibus  ad  ufus  vitoe  exceglcantur^  primi  foetus  quodammo^ 
apcrfediorcS)  &  non  iolum  ad  uiiis  commodi,  led  aipcfhl  mir 
jcundi  cxeunt;  culru  deindc  maniiiefcunt,  &  tradlando  pauUa- 
aevigantur :  c.idem  certc  cfl  in  fermonc  rario,  qui  primum  ab 
nibus  craiHs  &  rudibus  edirus,  aiper  plerumquc  &  iufuavis  & 
Utus  cfl  cxorrus  ;  mox  tradlando  icnlim  eenitalem  honx)rein 
I  &  manfuerius  &  jucundius  ad  aurcs  acciocbat,  &  mulro  faci* 
n  animos  hominum  influebat.  Iraque  in  hac  panc,  ut  fl  qui 
onfuetudlni  polirioramhoihiiium  alLquidinduIgendumccnfco; 
luprarem,  roinime  illam  illiberalcm  &  inhumanam^  quarenus 
bus  €it\  Innoxia,  minimc  abomiuandam.  Quod  fi  quis  ira  Mu« 
icis  cA  natus,  ur  Cironls  &  Rnnii  iermonem  porius  amct  quam 
onis  &  Tcrcnrii,  5r,  invcnrls  frugibus,  glandibus  ramcn  vcfci 
:,  jubcamus  mifcrum  cfle,  ribcnrcr  quarcnus  id  fiitir. 
IK  Scd  Uxc  noRra  difputario  non  cR  de  purit.irc  &  elc^aoria 
•nis  I.atiiii :  .u!  hnnc  enliTi  nihi!  inrcrefl,  quo  (bno  Bnranni 
l-ccras  cfflrrcnr.  Hax  cnim  rora  conreiirio  co  rcndir^  uc  La-r 
Irit  iiinjciim,  n«>n  Britanni  Larinura,  f«)num  di£anr.  Qnod  aJ 
crina,  mrflim  ignorarc  vcrcrcm  ilLm  &  anilcm  prifcoruia Bri- 
»rum  baibuticm^  i/iwm  dcJifccre  QUodcunQuc  \vv)wc&.  tcttwwo^ 

A  3  •  \i.v^^ 


$  RfKitm  Scoticartm 

JLjtinij  <jupd  BUgno cum  Uborc  puer  diilki.  Ncque  atiud  cfl,  cur 
Jnixius  molcilc  fcf^m  pr!fci(m  Swtorum  linguam  pjulUtim  intcr- 
morij  {{Liam  quod  llbcntcr  fcntiam  barbaioi  illot  funos  pauUatim 
<vanc£.crc,  &  in  illorum  locum  Latinarum  vocum  amccnitjtcm  fuc- 
ccderc.  Qj°<l  ^'  <n  h^c  tr,(nCnigratio[ic  in  alicnam  linguam,  nc- 
CcHe  nR  alicros  alccril  conccLlcrc,  noi  a  niRicitatc  &  barbarU  ai 
culcum  &  humanitjcem  crauleamus :  &  quod  nallcndi  infelicincc 
nobii  cvenit,  voluntace  Sc  juJicio  cxuamui :  aut,  li  (]ui<l  opcra  & 
-induflrU  pollimut,  id  omnc  eo  conferamuf,  ut  linguam  Grjccam  flC 
Latinam,  guai  orbis  pars  mclior  taci^uam  publicu  receplt,  pro  vl- 
3-ibu;  cxpoliamui,  &  11  quii  ex  concagio  biirbarl  fermonii  adhzGt 
iitus  &  lijuaior,  quoad  fieri  poflit,  excerge.imuf.  Quid,  quod  hajc  . 
nirais  anxia  diligcncU,  in  nomlnibui  peregrinis  prKlcrtlm  in  alie- 
n.im  lin^uam  cransferendii,  nei:  fervart  poccfl,  nec,  fi  pollec,  tx~ 
pciiit?  Qua:  enim  non  litcrai  &  fonos  habet,  quz  alterius  lcrmo- 
tiit  chara£teribtii  omnino  exprimi  non  pofliinc  7  Qiix  niirio  prxtcr 
Gcrmanos  W  litcram  pro&rie  pocefl  ?  Qiiis  Latinis  lltcrii  cum  fa- 
rum  rcdder,  quem  Hifiuni,  Brictonci  &  Scotorum  pan  in  literU 
D.  G.  P.  T,  X.  &  Z.  cRerunt  7  Ob  hanc,  opinor,  fSni  abfurdita- 
«m,  Pliniut,  enumerani  Hifpanix  oppida,  ijuxdam  ncgat  LatiaH 
fcrmont  dilfu  facilia  :  alU  vocat  ignibilia,  df  barbaT*  affeUMtii- 
jiii :  AU  cifta  fajlidluw  tiominaTi  fffft  ncgat, 

IX.  Quid  h«^  rogo,  faccret  Luddus,  ll  ci  Latine  fit  fcribentU 
hiflorij  firitannica  ?  Tpfi  gcnuina  Brittonum  nomina  quomoJo  C- 
nunciarct,  cum  tota  fua  barbarica  rubi»inc,  opinor,  non  haberct. 
N<im,  cum  tam  anxie  fc  torqiict,  quomoJo  Luduum  lcribai,  Lhuy- 
dnmne,  an  Lludum,  an  vcro  LuiJdum  ">.  quorum  nullum  ncc  Lati,- 
itis  Hrcri;  expcimi,  ncc  orc  LacUIi  efTcrn,  ncc  ab  auribui  L,iciii^ 
Ijne  fjflidio  audiri,  potcfl.  Si  verum  fonum  rctincac,  non  Lati- 
r.tni  (cd  femibarbaram  fjcict  oracioncm :  fln  ad  gcnuinum  Lacicii 
Jcrmonis  fnnum  inflcfict  voccs  percfjrinai,  non  miniii  flagitiolcpec- 
cablr,  qu.im  Cifir  in  verbo  Biiitaknus  fccifle  dicitur.  Qjid 
{(^itur  Lu.ldo  ficiemut,  ur  homincm  &  mcJcflum  &  morolum  pla- 
icmui?  l^damiam  dicemui  potius  quam  Bricanniam?  Hoc  nec 
Luddus  r.nm  fiverw  aliorum  ccnfor  exiget ;  pcrmitict  cnim  <x  c 
Prudjm  Prudani:tm  dcclincmus.  Qiiod  Ii  quu  Bkitanniam  aitf 
Brf.tt.vviam  aulit  dicere,  quid  aliud  quam  facroljnfli  vccuflatu 
vioUc^,  &  fcrmonis  ancic{iii  flnccrique  concaminati,  5:  c  robufto 
illo  &  mifculo  lono  in  mulicbrcm  molliciem  frafli,  reura  pcraget ! 
Nibilnccrgo  ex  horrorii  vecufli  ftjualore  mutjrc  nobii  fas  crit ! 
suc,  ii  non  mutarc,  faltcm  male  tornata  pcrpolire  vocabub  ?  &  afc 
imulcj  ili.i  immanjtate  paullacim  ita  infleflcrt,  uc  falccm  vox  ho- 
minem  fonct  ?  &,  quod  nujorec  noflri  in  Morinis,  &  Morcmarul», 
&  Armoricis  feciiTe  videmus,  ut,  II  hai  voces  don.ire  civitate  Lati- 
lu  non  polTimiii,  certe  in  eli  araiftum  &  inccirum  Latinum  iroite- 
mor  ?  Scl  pcr  Luddum,  ut  video,  non  licet.  Ad  -luguftam  ilUm 
no'.  revocatPrudinorum  vccuflatcm,  &  a  Bardis  &  Scnecionibus  ve. 
jjc  ii/^u.iin  Jivgnere,  5  X.  At 


Liher  Trimus.  7 

t  vecuftifTimos  Grxcorum  &  Latinorum  nunqium  hxc  reli- 


reapcrc. 

Lacinis»  aut  c  Larino  GnrdSy  fumma  libcrtas  fuir.  Q&uf 
.  Latinis  vlcio  veitic,  quod  Polydcucen  in  PoUucem,  auod 
a  in  Herculcm,  ouod  Aiclepion  in  Afculapium  verterinr  ? 
'seciS|  quod  pro  Carulo  Catfum,  pro  Remo  Komum  dixe- 
^id  in  barbaris  ad .  &  transferendis  ?  Num  Graeci  dubicar 
^  Punicum  in  ulcimis  dift^onum  f^-liabis  in  AS  converterel 

I  quis  Annibas  pro  Aqnibal  dixit>  omnem  hiftoriac  majciU- 
xulcavit.  veritatem  corrupit»  aut  Pcenorum  iingux  macu* 
un  inumt  ?  Vidcre^  quahcunl  veterum  Saxoniim  &  DanoK 
ji  poftcrius  immlerarunt  in  Briunniam,  humanitatis  &  cul- 
ium  ab  hac  Lisddi  immanitace  &  iqualoris  aficdatione  diflx- 
[Ili  inculci)  &  omnis  cruditionis  ignari>  cum  veni/Ienc  ad 
s  barbaros  &  balbuticntcs^  non  fblum  eorum  ftribligine  fe 
>n  funt  infid,  icd  guftaca  (cmcl  Crxci  &  Latini  (ermonis 
Zy  multum  cx  eo>  Quem  ip(i  invexcrant,  horrore  abfteric- 
uxdam  vixabula  ajlpcriora  Izviearunt,  ica  ut  iinc  ulla  aurir 
nfionc  tolcrari  pomnr,  qualia  umt  Xixohia  &  Rofl^  prp 
rdia  &  Raufchcilria,  &  plcraque  alia^  ne  repugnante  qui* 
]ddo«  Sed  nec  ip(e  quidcm  in  hoc  gencrc  parum  Hbi  per-r 
qui^  in  uno  Bricaontae  nomine  cum  tam  durx  fevericatis  eft 

in  tot  aliis  (ibi  tancam  afTumit  licenciam.    Nunc  contra 

omnium  gcncium  confuetudinem,  pro  novo,  obfcuro  &  in- 

cabulo  tam  pcrcinadccr  nicicur :  nimirum.neRegium  illuct 

LudJi>  e  Cimbrorum  profapia  dudiim>.  &  veluc  Palladiuni 

ufquc  dlcm  (ervarum,  in  oblrvionem  venirec.    Id  ne  iiierec> 

advcrfus  mulcicudinis  conlenfam^  cemporis  vecullacem,  ac- 

0  ipiam  vericacem,  fjbi  ccrtamcn  infticuic. 

£r  &  in  vocabuio  Britannta  illa  adhuc  obfcrva* 
od  apud  exceros  (cripcores  id  inlulx  totlus  e(l  nomen  ;  Brlt- 
jtem  &  Angli)  qui  res  Britannicas  litcris  mandarunt,  nunc 
teris  conicnclunr,  nunc  cancum  Britanniac  Domine  cenfcnc 
ulz  parccm  qux  provlncia  Romana  (uic :  idque  varie,  pro- 
cvcncus  limiccs  mutavic :  inccrim  enim  Hadriani,  incerim 
allum  finem  imperio  faciebanc :  rcliquos,  qui  excra  vallum 
uinv:  Barbaros,  nunc  Tran(marinos>  appellabanc.    Beda  li- 

II  initio  Hc  (crlbic:  ItaquB  pctcntes  BntMnniam  PiBiy  babi- 
f  fepttntrionaUs  infuU  partes  focpefunt  :  nam  aufirina  Brit- 
upavcrairt,  iJem.  cap.  34.  AidanuSy  Rex  Scotorum  qul  Bri* 
t  hahitant,  £c  Ilb.  4^  cap.  4.  dum  redicum  Colmanl  ex 
in  Scotiam  (cribic,  aic :  JntereaCelmanus^  qui  de  Scotia  erat^ 
ns  Britanniam,     Ec  alibi :  Bxinde  caeperuni  fer  phret  dfes  de 

1  ref^ione  ^enire  in  Britanniam.    Irem>  Oici/us  efi  Ofualdisi 
'urum^  quo  Rfimani  oh  arctwhs  Sarb^roitHni  im^etiu  toUm  * 


?  ^rtww  Sceticanmf 

Tiran  vfifnl '  mH  mart  frgctnxenn*  Britmtnam-  Eadem  lot 
forma  clt  :TpiTd  euniiem  lib,  z.  np.  9.  Hanc  pecuILirem  Brj 
loquciull  fiirmjm  non  videmr  ignorafre  Qjudijmn,  cum  1 
Xxgiattem  Romanjm,  fWi  Scrtu  dtn  frma  triKt,  frattitam 
B*itai:mi,  hoc  efl,  oppolmm  Scotif,  ut  eorum  tumrcm  4  Bri 
propdleret,  in  cxrremi  qutdnti  Bric^nniA,  ac  Scscix  limitc, 

Juemillime  hoc  ^enerc  fermonii  utuotnr  Gulielmus  Msbneib 
V,  &  GalfriUtu  Monumerenfis,  non  obfturi  ioter  Britamii< 
rcrlim  fcripcom ;  TtfvA.  <]ao<  '^cile  cirivii  crit  animadvenere, 
TftNNiA  ▼ocatmla  nominari^  ijiiod  intra  Scverivallum  T; 
continciur.  Id  apud  iex  etli  adco  pcr^oimn  eft,  «  deii 
Lnerc  poffic,  tamen  magnos  apud  zcaTu  praximx  lcriptorei  f 
«Toref,  qui  Aluredmn  &  Aoiclfiahum,  alinf^uc  nanircdlai 
mim  Rcgci,  toriui  infula:  aliquando  poricoi  Hripcum  relfijui 
cum  umcn  Severl  vallum  mmquam  tranfcenderinc.  .  Nam 
legcrent  eoi  rariiit  Britanniz  tcmiifTe  impetium]  toiam  infuL 
eis  poiTcftim  exiftnnalanr. 

XIL  Ncc  diflimilij  imerim  obfevario  eft,  in  honim  nm* 
ufu,  fliiTArrm;»  &  BntTTo.  Veterei  edlm  omnn  6r«c(  fl 
tini 'fcripcore*  t^nm.  infulam  BKiTANWiitH,  iiicdlai  auten 
(ine  drfcrimitii:  Bhit.inkoi,   Vbcabant.     Priraiw, 


Uier  VHnms.^  ^ 

n  MoriniS)  Acrebaribui,  GeAbriacif^  colloctt*  Qii  e.Gr«cis 
confinncnr,  non  ddiinc  Grainautid>  Suida»^  ft  <)ui  Ecymofo' 
B  Ma«uiin  fcripilr.  In  eadcm  fencencia  miln  fui/fe  vidennir 
ttiius  Caeiar,  &  C  Comelius  Tacicus,  aliique  icriprores  Latini 
indo^,  non  ica  celebres  tamcn.  Item  facra^  icrmo,  inilicuta, 
iunujue  quarundam  ad  mare  Gallicum  lubirancium  morcf^  i<t 
irmanc.  £  quibus  mihi  Bri«a«m  tranfiii^farionibw  exlsaufii^ 
ini  pauiiadm  coniumci  videncur.  llftr^Mf  ^idemaMbRs^ 
/ccere  Galloriun  linena  mm9  (ignifieae,)  (iiBm  mihi  originem 
rl  videcur.  Venra,  Belganiiiiy^  ab  lcio  di^Kim  ketiAmy  eci* 
in  alienum.  felum  iecum  coenominis  Ibro  ptriam  vooem  excu* 

fic  veriiimile :  acqiie  in  ijp»>^  ftacim  adicu  occurrences  Briran* 

vctiic  progeniem  agnpfcencef,  domum  iliam  canquam  in  luv» 
um  deducere  velfe.  Morhms  enim  Gallif  veceribus  in^rfmnfr» 
\fmmafufa  mdfrem^rhttim,  (ignificac:  quanquam  Irbc  pothvma 

nomina  Goropius,  dum  fiios  Aduacicos  nimis  ambiciole  vulr 
ilere,  pene  nobis  furripuic»  Nec  Aremorici  auc  Armorid  fe  no- 
generis  negare  poflunt:  habemusenim  mafoces  &propinquos 
rs  nos  obliJcs.  Nam  Ar  vel  Arb  vecus  efl  prsrpoficio  linguae 
licar,  quod  ad  vel  fuper  indicac,  quafl  dkas,  atl  mare,  vclfifer 
V,  hoc  eO,  marttimum.  Mmmmmfa  Terb  a  Mo«B,  hoe  ef^, 
e^  dcclinac,  ulcima  fyllaba  produdb  in  morem  parcicipii  Grvct. 
ncrica  quidem  fcu  Armorha  (qui  fbcim  audicum  non  agtioveric, 
eterem  linguam  GaUrcAm  jprorfts  ignonic,)  ft' ipifim  quoque 
Ttimtim  fignificac,  vel  Scrabone  fncernrece^  qui  Graroe  pro  eo 
Is  iemper  reddic  Xldtptfnietfirebf:  C^rftrde  Armoricn  haee 
5.  Magfias  GiUhrum  ofpias  eanm  civrtatMiny  ijpta  Armerrca  af^ 
tntury  eppugnandi  fui  caujfa  conveniffe  :  &lib.  7.  Univerfis  cipi*' 
mSy  tfua  Oceanum  attingufUy  quaque  earum  cenjuetitdine  Armo^ 
appeUantur  :  &  lib.  8.  (Uteraque  civitates  pefita  in  ultimis  GaP- 
fiuihusy  Oceane  cenjunffay  qua  Armorka  atpeMantur*  Carfar» 
ries  hanim  civicatam  memtniC|  fcmper  aojicere  (blcc,  QvJt 
»irx.LANTUR  ?  ied  ica  ad;icere>  uc  non  nomen  proprium  cflt 
Iligas,  (ed  auc  eptchecon»  auc  loci  co^omen«  otA  nec  apuel 
iquam  altum  idhneum  f^iptorem  id  dvitacis  nomen  fuiflc  rcS- 
tur  :  cum  camen  lariffhne  in  Ula  wa  vox  ilTa  vagarecur,  ab  Hf- 
lia  videlicct  ad  Rhemmi ;  intcrque  coc  fcripeorcs  unum  Plinf- 
reperiam,  qui  ^nuinam  nominisvim  non  vidcatur  intcllexiflc: 
icm  n.imque  Aquitaniam  ita  putar  allquando  ftiifle  appcllatain* 

hxc  in  prxfentia:  nam  pldra  nobis  de  fcrmone  Gallico  dKpa« 
!um  erit. 

TV.  Antiquiflimnm  infulz  nomen  crcditur  firiflc  Albiom,  aiic, 
Lrifloteles,  vel  potios  Theophraftus,  in  libro  qui  Br  munde  in- 
>icur,  recenfcr,  Albium.    Sed  hoc  nomcn  magis  e  libris  enii- 

quam  in  communi  (ermone  ufurpacur,  nifi  pncfcrtim  apud 
•of,  qui  fc  Albinich,  fuam  regionem  Albtn,  adhuc  vocanK^ 
d  nomcn  iadkum  ladcpatant,   qaai  appettentib>a  c  GJ^ 


lo  Rerum  &:(/ticartm 

albic  rupci  prbnx  occurram.  Mihi  ven  abfiinliiBi  ifl  primif  riJfl- 
tur,  Bntannici  notntnii  originem  e  Latinii  lermonc  rcpetcrc,  tam 
TiTO  tmu  interferaf  gentcji  commercio,  Sunt  qui  abAlbione  Ncp- 
(uni  filio  iJ  nomen  imlitDin  putent,  quem  allquando  BritanRUS 
fuiCSe  Rcgcm  comminifcuntur,  audaci  prorftii  mL-ndado,  &  nuUo 
pcnituj  antiqultatii  tcAimonio  ftixi.  Supcr  hoc  tamen  tam  invalido 
<:ognati  nominiifundamcnto  regnum  exliruere  eoi  non  piiduii :  nul- 
bmenimaliamhnjuicommcnti  ex  hiftoriiioccalloncmdatamvideo. 
Memineruntcnim  Albianif  &Bcreionii,  e  Grj;ci]  quidem,  Diodo- 
Tui  Siculus  &  Srrabo;  e  Latinti,  Cato,  Hyeinui  Sc  Mela.  E  ^ui- 
bui  td  fcre  colliei  potcll,  Albioiiem  &  Mrgiona  Ncpcuni  filioi, 
Lieurei,  cx  agro Albicorum  itinera,  qux  in  liuliamfcrrfnr,.  Utro- 
tiniis  intcda  nabuiire.  Hi,  cum  Herculem  cx  Hifpania  Gtryone 
viflo  rcdcuntem  pneda  exucpe  tcntallcnt,  tam  atrociprxlio  eum 
ex^cperunt,  uc  pcnc  delperatii  rebui  Jovii  auxilium  implararc  St 
coj6tut :  cum,  ut  iilio  laborantl  opem  fcrrcr,  imbrem  lapideunt 
(alo  (lcmilille  :  ejuspugnx  tndicium  ad  pollcrot  manlilfc  Campwn 
Lapideum,  Ncque  ego  camen  abnuerim  ab  Alba&  iiifulam&  la- 
troiicm  nomcn  accepilic. 

XV.  Vcrum  Albuk  contendo  pturimanim  gentium  commune 
fuIQc  votaljulum,  apudqueeos  non  modo  colorii,  fed  altitudinif 
nomen  fuifle.  hl  tefiui  guidem  Pompeius,  qu3f  Latinis  Alba  di- 
cunlur,  ca  Sabinii  Alpa  vocari  allcrit,  indequc  Alpibus  nomen  indi- 
tum,  quod  pcrpetuit  nivibus  albclwnt.  He;o  quidcm,  utdealicro 
afltntior,  Albcm  &  ALBtiMprocodcm  a  vcterlbus  fuilTe  diQi, 
non  Fcili  folum,  fcd  etiam  Strabonis  aufloricate  fretui :  ita  Alpei 
pociwab  altitudinequam  acandorc  nominatts-arbitror.  Prtmum, 
quod,  ciim  Alba  multamm  lic  in  Italla,  Gallia,  Hifpania,  urbi- 
um  nnmcn,  omnes  in  ccUibui,  aut  prope  collci,  lint  Gtx.  Dein,le, 
quod  Scrabo  ablqiic  di&rimine  lucc  nomina,  Alba,  Alp.i,  Alpia, 
Alpionia,  Albict,  in  Iigtiilii:ationc  altiudlnis,  vclut  ab  c^dcm  ra- 
dice  dcclinata,  a^nofcat:  ideoquchaivocet  miirpaTimaximcoflcn- 
dat,  ubiAlpes  fc  atcollcrc  incipiunt.  Hinc  in  Liguria  AJbmgau- 
num,  &  Albium  Intemclium.  Tn  Japodibus  autem  lAlbiirm']  jugum 
clt  ediciirimum,  iibi  AIpci  dcdnunc.  Sunt  6c  alia  loca,  ouk  ab  aL- 
titudinc  nominata  pollunc  vidcri.  In  Italia  quidem,  Albul^  fluvi- 
til  cjc  Etrurix,  Albiilx  aquc  e  Tibuitinis  montibui  cSiif*.  I(» 
Gillis  N.irboncnf,  Albici  populi  mont:ini.  In  Gcrmania,  Albil 
fliiviu<  in  lioemorum  montibu.  naius.  In  Ada,  Albanus  Huviui  c 
C.iucjfo  dcfiiiit  :  &  Albani  populi  vdur  cifdem  montibut  infiilT. 
T.x  hii,  npinnr,  nnn  jbliorret  a  vcro,  Alsum  non  unlus  fiJ  mul- 
car^m  (^cntium  fiiilTc  vocabulum  ;  cum,  omnibus  quos  nominavi 
ItKij,  .iltitudo  pcrpctuo  &  immutabilitcr,  albe£ere  vix  paut:it  metw 
fihusj  nc<:  nmnibui  (Imper  accidat.  Faciunt  ad  hanc  quoquc  con- 
jcduram  &  ipfa  gig,intum  Ligurum  nomina,  Albinn  &  Bcrginn, 
utrumqiic,  uc  opinor,  a  proccritate  corporii  impolinim.  Ac  dc 
Aue  jam. ^uid  veicrei  Cta&ritii,  diiuAus.    Geniuoit  vcro  Be rc 


Uier  Primtis.  tt 

■talto  dici,  notiu!  eft  qium  ut  jJuribui  indicandum  {It.  Et  Gal- 
uielim  codcm  intelledtu  difhim  fuifle  oAendit  locus  Pllitiij  libro 
Mnio,  ^ucm  ita  legendum  commdo  :  Va.ii  Bernmatti  CaU  JiKit 
Mu,  aittm  nemine  fretUntes  fe  altitit  ^uitm  feHeiui  Jitei. 

XVI.AIbion  igitur&  Bcrgion,  homioei,  ut  vidctur,cxKrii  vicinij 
ceiporun  proccritiie  prxiianrc;,&  fidiKia  viriuni  in  Cri  Lisunun  ora 
Uoodnium  exerccnics,  quoi  Herculef,  cum  illac  iter  habcret,  ar- 
Bii  compeCuir.  In  Bricaniu^  autem  reeiuflc  ncmo  veccrum  eot 
podit,  &  rcm  omnino  diflimilem  veii  ficit  rerum,  qui  iijm  er^t, 
liiiliarum  Uatiii.     Nec  veriiuoile  firirjmiicuni  mulro  fuiiTe  trsn- 

J^liotem  :  qua  in  terrA  re^num  iiuximum  mignus  ille  Albion  rc* 
luic,  ut  domi  Utrocioarenir.    Noi  vcro,  ccli  non  mulium  ab  eo- 
'     nmopinioDC  diicedimui,    qui   Albioncm   ab  Albo  di&m  iuifle 
l^riprerimc,  iia  non  colurem,  lcd  altitudincm  montium,  occaf  ioncm 
noniini  imponendo  dcdiiTe  arbicramur.     Q^'i    autem   hoc  nomen 
inpoluerunt,  puto  nonnihil  impulfoi  comparaiionc  Anglia  ciim  Hi~ 
bmia,    inter  quai  anguflo  mari  navi^ciu-.    Nam,  cum   alcerum 
limit  tocum  in  montcf  canfur^cre  vidcrcat,'  alterum  dcpreilum  & 
I    fauailc  incampotxquale?  explicari,  illam  ab  alcitudine  Albioncm 
dberunt.    Huic  autcm  ab  humilicate  an  nomea  ali^uod  Heilerlnt^ 
I    loDj;in(]uital  tcmporii,  &)ncoUrum  negligciitia  in  memoria  rerum 
' '   Tcndtirum  prodcni,U,  fecii  iiKertum.    Huic  prcterea  mee  rcnien- 
'    tlx  eriam  illud  fuflragari  videtur,  ijuod  nnmcn  iftuJ  iiifuEx  ab  Al- 
bo  duflum,    fivc  Alliion,    (ivc  Albium  i;t,  adhuc  in  Scoiia,    veluc 
luuli  Iblo,  pertinacLter  hzrct ;  neijuc  inccr  toc  mutationc;  Iiabica. 
(orum,  regnomm,  lingoarum,  ajiarumquercnim  vIcilTicudinci,  un- 
■  ^ujm  extirpari  potuit.     Hjcc  ccIl  oobii  aui  votj,  ,-tul  vcris  oroxi- 
raa,  vidcntur,  lamen  ll  <\nu  afferei  Mcliora,  facilc  in  cjuj  fcntcn- 

XVII.  HAcTiNvt  de  veiudii  inCilx  nominibiit.  Pnixlmum 
elTe  vidccur,  ui  cerrarum  litBm  cxlcquamur.  Ac  An)>Iia!  ^uidcm 
ik)meltici  ILriptorei  dtis  difcrre  acque  explicate  lin^uUs  regioncs 
tradiJerunt.  He£tar  aucem  Boeihius  in  Siioiiz  dcltripiionc  qux- 
dam  paium  vcre  prodidtt,  8c  jliol  In  ciTorcm  induxit ;  dum  inlc, 
nuibui  eainquirendi  dcdlc  negoclum,  nimiicredujus,  eorum  fen- 
tcntiam  temcre  vulgavit.  Noi,  quK  comperta  erunt  nobis,  levlcer 
&  per&nCtorie  atclngemus,  qux  aut  obJciu-e,  auc  minus  vcre,  pro- 
(tiia  videbuntur,  quo.id  poierimui,  corri^emus.  Angliamcnmmo- 
dUfime,  quod  ad  noRrum  infticuium  fpcftat,  dividunt  qu,iiuor  fiu- 
mina  :  duo  in  mare  Hibemicum  dectirrcncia,  Dcva  &  Sabrina ;  to- 
tidem  in  mare  Germanicum,  Timelii  &  Humber.  Inter  Dcvam 
&  Sabrtnam  triplcx  reeionibus  diftirfta  includitur  VaJlia  ;  inicr 
Sibrinam  &Taraelim  totum  iJIud  latus  AneliK,  quod  Gallum 
fpcfiat :  inter  Tamellm  &Humbrum  interjeftge  regiones  reninm 
«irtinnem  cxmflituuni  :  quanam,  qtiii;quid  terrArum  ab  Humbro 
«Dcva  iid  Scoti.im  pertincc,  Dlrimitur  .lutem  Svou.v  xV>  KwbXvi, 
priinuia Tucd j  Buvio,  Ztviat»  aome  aUifTuQo,  &»  (l,n\.  lauTt^  &<:- 


is  ^m  Scotieanm 

iiclt,  vallonoEi  Bdeo  priJcmfuft*,  ud«nilc£fca&  Sdlr»  fluinit 
nibui.  Ciirs.  hos  liiniicf,  a  nuri  Scotico  ad  Hibcnucivn,  rcgioiMt 
hui.  ortiine  facmi.  Marcia,  in  -qua  Bcnriuim  opjiltJura  nunc  Angli 
tcnc[ic,  limftnim  Tuedae  lanit  auingit :  ad  orinitciii  Foitkae  iifti^ 
arii>,3d  mcrtdiem  Angliaclauditur.  Ad  occidcncem,  ad  utnmque 
TiiLMa:  ktus,  cii  Tevjotia,  a  TeTiDCo  amne  nomen  adepa :  Zcvi- 
oia  monte  djrimicur  ab  Anglia.  Pofl  huni:  re^^onet  non  ina^;n>, 
Lidalia,  kvia&Efiiai  atribuifiuminibuicoi^atLnoinints,  Lida- 
lo,  £v<)  &  l^ca,  nominatK.  Ultima  ATnundia,  &  ipTa  ab  Annan- 
do  amne  pr<^  mediaro  divldoitc  appellata  :  fe:uDdiim  Solvxum  ia 
tnaM  Hibcrnicum  dccurric 

XVIII.  Jam  uc  rurius  nd  Fortham  rcdeamiu,  u  ab  ortu  Lothi- 
aniia  Lkudit :  Cocburoi  laitui  &  Lamyrii  montei  eam  a  Marcia 
lcparant.  Concingit  <lcinde  paullum  ad  occafum  inflexa  Laudcri- 
am  &  Tuediam,  alMram.a  Laudero  oppido,  altcran  ab  amne 
Tucdamediamiecante  [mmiwt^M,'}  Tucdiam  ad  mcridkm  4c  oc- 
cideotcm  coDtingont  Lidilix,  Nithia,  Glotciana.  Nichiz  Nichiu 
fttnnij  ntuncn  (tedlt,  pcream  in  mare  Hiberniaim  labeni.  l^thi- 
ana,  a  Lotbo  PiAorum  rcge  nominata,-  ab  orientc  sfiivo  £nitur 
Forchn,  livc  tnari  Scotico.  .VallcmGlottianam^iedat  aboccldei»- 
te  hibcmo.  Uzc  regio  humanitatit  cultu,  &  rcrmn  neceirarianm 
ad  ufura  vitx  copia,  cBteraiJnngc  prccellit.  Quinquc  amnihia 
irrigatur;  Tina,  utroque  EJca,  (oui,  antcquam  in  mjrc  cadinc,  iit 
anum  alvcum  coctint)  Letha,  &  Alnonc,    Hi  parttm  c  Lamyriit,    . 

Ertim  Pifilandicii  moncibui,  in  Fortbam  dcfluunt,    Oppda  oabet     , 
imbarura,   Hadinant,  vuIgo.Hatliotonam,  Dalkcthim,  Edim-i 
fcurEiun,  Lctham,  Limnuchum. 

XIX.  Magii  ad  ocddcntem  faccc  Gloctiana,  ocramquc  Glotnc  iu< 
minis  ripam  complcxa,  <]ux  ob  longicudinem  in  duai  prxfcfbmu 
dividicur.  In  fuperiore  prxfeAura  collii^efi  non  admodum  «litui, 
«  quo  in  tria  diverfa  maria  flumina  cfrunduntur ;  Tucda  in  man 
Scocicum,  Amundui  in  Hibcmicom,  in  DcucJedflnium  Glotta.  In 
«3  urbcsinfignioTMCinc,  Lanartum  &Glalcua.  Hanc  ab ocEidente 
hibemo  Colta  contingit.  UttraOiilam  cft  G.ilIovidia.  £a  lepi. 
raiur  a  Niihia  Cludano  amnc ;  roia  fere  in  mcridiem  ycTe/na :  ac 
ab  littoirejuireliqum  iliud  Scocixlatus  tegimr.  Univeria pccorit 
nuam  frumcnci  fcrtilic>r.  Amnei  habec  in  Hibemicum  mare  de- 
currcntes,  Urum,  Dcvnm,  Kennum,  Cream  &  LulTiim.  Nufquim 
fcre  in  montci  attoUitur,  lcd  collibui  tantnm  firequcntibut  incnmct 
lit.  In  convallibm  intcr  eoi  aqua  reiUenans  innumeros  prope  la- 
cui  eflicit,  c  quJbus  prunii  ante  sc<]uinofiuim  autumnalc  imbribut 
rivi  augcntur:  unde  multitudo  inacdib^U  anguillarnm  delccndlc, 
^uat  accol»  naltu  viminck  «xcepcai  fale  condlunt,  ac  nnn  modL-uia 
indc  cjUTlIum  fjciunc.  Fxcremum  lareris  cft  Novanrum  promomo- 
rtum,  fiib  quo  in  oflio  Lufli  fluminii  linus  clt,  qui  Pcnlemvo  Re- 
i^iconius  vocacur.     £i  cx  adverfo  inflult  cx  ^ftuario  Gloitx  finut)  . 

i"i}£o  Jaeus  BMnvSf  iWcmxo  Vldagua<    .Quod  intcr  hoi  Aflui 


Liher  *Prmtis. 

tnn  procurric,  incolit  Rinum,  hoc  cft,  Gallovidijt  adem,  appcl- 
IlM.     Ab  citlcin  Novancum  [proBientgtiHm,'}  MuU,  lioc  cl>,  lollrum 

^Sre  ri&litt  apminjtur.  Tou  auiea)  ^egio  CaUflvi^  tnMa  C^U^ 
tWjpdCoQiB»  Sc9Wrum  lingui  GaUiun  iigni£car);4!pcUanir. 

^t  Zifia.  Vl(t(naniB  a  CErgo  GaUovuliK  kKUcr  dedinat  ad 
'Qpt^KftpanKvCanCU.  £ub  duo  anui«  ii^niasuir,  StiolMnts 
ft  GfOT^W :  iKcrque  multii  amqadi  vijlij  cinginir^  lonr  amDci} . 
^JO^nmS«M.ane  tune^  Mrcuiii^fqu»da,  iwc  IpfcU^iniBeif' 

>  .^A  Taia"t<rt^Uw  nwMtwii^ic  «tiw.  mq  «odq  £bi  fu;^ 
dOMh  ft4. TiciDii  mula  fi^pisdiiaiu.  Pu[HU.aJnnif  eana  Coib' 
fif^r»,  drnu  cs  ejuTtlm  aanuitit  kcu,  ^ui  infulua  em^Qitvr 
Wiiiaearcii  ca^ccm.  S^qitur  CoUa,  ^uu»  a.mftridie  Gallova- 
•aclaudir':  aboiTuzlUTo  Gloniaaaai  auingit :  alk  occain  Irvin9 
Imipj»  Cunigamia, dilUi^uUur :  mcdiamAera  annif  (iividit.  Ad- 
.cuKJiacfi.Acrai  «npoEuua  noo  ieffobilct    la  uaivcrftns  rcgio  cft 

l   fcndv  viloiWD.  fi)itiuin,  quam  tfugum.aw  pecoruai :  tota  ^'UP* 

'  pe  qEMi  & Vcnolb  Joto :  ^ux  ret  hnmiaiim  uiduftritm  acuii,  ^ 
jarfl>wftja  vitq  animi  &  cgrporU  confinoat.  Cui^gatBu  polt  luac 

'  iA£pmCii«iei  procurrit,  &  Glocmn  fubmovcr,  ac  prope  ad  jufti 
anu.aodutii  cocrcct.  Konien  regioni  Danicum  eA,  ijuad  eoruia 
liogjMa  R^>  domiciliuin  fignlficat :  quz  rei  ioilicJo  efi  eam  Dioot 
ali^iuiKlo  temilSe,  Proxime  ad  onencalem  ejut  pUgam  fita  cft 
Kai&vuai  ah  «npidula,  in  ^uo  coavemui  ejui  cclebrari  folent,  >p- 
ftOaa :  V^B?  fi>rt^  dlda.  Mediam  eam  fccant  duo  amnet, . 
.yiilm.iltril^iie  Canbui  cft  noisen.  Po&  Saioi^am  cft  Glocciana, . 
^  KCMif  qc  Oloctc  ^ipam  protntla,  &  ipla  In  plurcs  ^rifdidio. 
flTffik  inasuiudincm  divi&.  AmoM  nobilipret  fimdic,  ■  ktva  A- 
,TC0(i^P9,&.  I>igkiruiq,  ^  in  Glcttam  dccurruot :  itcm  a  dexcm 
.tUmmjj^oBHm^  9^:  XDthianam  ab  r^no  Stedi/icnJt  dlriiair. 
H^diig:WWi.^<Hanuaein  amnium  appel)atM>nem  W»  propcii  m^ 
apifiii  wFffcnmt,  qucoudmodtim  in  Valli»  diwttla  diakuA  1*  que« 

,  3DQL-S€tiJj;pio&m.yuTt«tmeridhJcyjEff  aljyfiianaAwcnnoT^. 
a^iwai.i;ftufciffpi  For^hs,  ooocc ^uBac^  JqpJominoi,  ad  ft- 
nn  8waflM«  aHfmnudinMx  neda9ui,  ff9f^  Scerliiuim  pontem 
iMtftlKi,  Sioi/i  iiC^MKai  ftuviwt  npu),  ^  mcmoratu  lit  di£OUf, 
Cmoavif^ca^unn  aUiy«iC  vctoAa  funt  moouqiinwa.  Ad  Ixvam 
'CuioatUdaQtcrrcoIluattiaiiuUa  bwniown  opgra  (la  ret  indint) 
■  vi&fMki  >ulsi>  Duni  Pacii  afjMlUntvr.  Inierius  auccm  ad  ennden ' 
Cf  .amBatu  ad.  diiD  &re  nilUa  patuium,  efi  aedificlum  rotuctdum,  Hne 
j  .t/^K^  &A  iiaix.a»«rit  ita  m&matii,  ui  fuferlotii  Upidij  pan  ia ' 
^jtjUMnudit*  Bitptum^W^^uwoiiwplexu&iax»- 
sittlUpeat,  pau]lMi|B  ab  icnn  ad  uptwu»  in  araum  ' 
,Si)9liAa  pan  ascm  dt  Vuigiw  .«lium  atquc  »\i-  • 
ifiow»  «m  Vwjiri^  gr9  G»  ()U>i*)uc  ingeBio,  com- 
..  ^,  ..^  Gonc  aMWMp.cwftAitrf-.iui  iaduaut,  uc  crc- 

.ini)i^X(wwiw%  ^wd(ut  «K^qtif^unut^W^  ^ 


^f^ 


14  Rertim  Scoticaritm 

ftipcme  apmiim,  Xilificartlblituin  cnr.  NoDoihtl  ccIuA  oonjefit^ 
r.ini  noHram  juvarc  videbaatur  Duni  Padi  prbpio^ui :  ^uad  faSji 
ibi  fxce,  cujuf  monufncntum  hi  collci  cflent,  illic  tcrmtnum  fu^ 
dicionls  Ramani  (btuIITcnr.  Neque  alia  rct  mc  nb  hac .aiuntoi:^ 
.  dciiuxiner,  nili  relciflem  cx  homlnibui  fiilc  d^nis  in  inilula  ifi^ 
tlam  complutia  efle  xdificia,  cxtcra  ^uitlem  scdlculx,  cujui  tncmir 
nimui,  (imili^  niti  quod  nuTufcula  &  Uxiora  eflenc.  Dtfo  itcm  io 
Rollia  fmili  forma  Ciat  facclla.  £a  rei  fulpendcrc  fentcoriam  ine 
coegit,  ac  judicare  monumenta  rerum  gcflanun  hacc  cflc,  ac  potif-*' 


tropxa,  ac  penc  exira  orbem  terramm,  ut  tuta  ab  iDjuriA 
n  elTem,  coinlituta.    Sed  certe,  five  hxc  tropxa  (imt,  live 
(ijuod  quidam  fuJpicantur)  claronim  virorum  fcpulcnra,  fuiflc  crc^ 


io  monumcnra,  ad  vtcriiiiatem  mcmariie  pcrpccuandam  confc- 
CT3t3,  fcd  ab  homlnibus  indodit  incultifijuc,  ad  finutltudincm  11- 
liui  xdiculx  quae  efl  ad  Carrontcm,  conflruQa,  A  dexiero Carroa- 
tii  larere,  aecr,  fere  cvtera  uUnui,  io  collcm  paulium  promindr, 
itiedio  fcre^rio  inter  DunosPacu&zdicuIam.  In  eo,  ad  IpfU» 
'«rguli  flcxum,  modlne  urbis  veftigium  adhuc  npparec  $cd>muri>- 
rum  iundamenta,  &  vicorum  dclcHptio,  partim  cultu  rufUco,  Par- 
tim  erucndis  ad  propinquai  dirlortun  vlllai  conflruendai  laploibut 
quadratii,  confufj  efl.  Hunc  locum  difcrtc  Bcda  Anglus  GulcU 
voc.ir,  atouc  in  Ipfo  valii  Severi  angulo  collocar. 

XXIT.  Multi  pra-cljrl  fcriprarci Romani  cjusvjfli  mcmlnerunt: 
mulri  vcfligia  cxflant,  mulit  hpidn  Infcripr;  eruuntur,  quibus  aiit 
tefiiroonta '^falutit  per  rribunot  &  ccnnirionei  acKcptx,  aui  iejiul- 
chrorum  infcriptionei,  conrinentur.  Etcum,  (ur  utriiifqtic  Tefligfa 
indicani)  raro  minus  ccnrum  mlMibui  paQiium  difhi hoc  Vallmit 
Scveri  ab  ca  quod  antr  Hadrianus  conAruxerar ;  aur  maena  infcitb 
fuircorum,  qulres  Anglicas  {cri[ilerunr,  fi  LariDoi,  qufhxctradi- 
dcriint,  non  iniellexcrunt ',  aut  incuria,  qui  dllucide  tradica,  tim 
confufc  reddiderunt.  Utrumcunquc  fit  atncm,  rcs  mihl  digna  cil 
vifi,  fi  non  reprehenfione,  £iltem  levi  admonttione :  prnerthn 
cum  cx  moninDentis'|am  diftis,  &  Bedz  Angli  hiftoria,  latis  cqit- 
flcr,  ibi  aliquando  inier  Brittoncs  &-Scotot  lltnitem  Aifffe. ''Qoi 
vem  hic  Caraelodunum  fuilTe  fabulanrur,  iidcm  contcndunr,  quaut 
diximus,  xdiculam  Claudii  Cxfariifiiillecempbim':  vinUriin.o  ip 
utroquc  mendacio:'cum  &  Cameloduninn,  coionia  Romanoruidi 
ulira  rrcccnta  millia  palTuum  ab  eo  loco.abdr,  11  PtolomaH> &  Anro- 
nint  Itinerario  fides  habenda  fit.  Conelius  Tacltus  hunc 
■rorcm  apcrtiffime  oftendit,  cum  reliqua  tota  narratiooe, 
xime,  quod  Romanoi,  amina  Cameloduno.  in  tcmplum  CiaudEI 
Cxfaris  confiigtfre  falutli  ^ndz  auffi  lcribit.  Ji'i  tcula  aurem  Ula, 
(ive  templum  Termini,  fivc  altertui  rel  montmieDrum^fiic.rit,  fitie 
foribus,  quartim  nullum  habet  ^^lglum,  &fuperiie  ad  taftnlhiE^ 
dumpatcni,nedccemquidcmNU)itnnaninodoregcrc,  lcd  vlxqul- 
(tcm  contincre,  potuerir.  Qutd,  anbd,  qiudragtfima  ^re  anno  poQ^ 
Cbudji  psiarit  ezperfiriDncni,  Uilhu  Agricola  Ronunnnim  prl- 


r 


Liher  Tiimns. 


«Of  in  cas  partcj  penctravit  ?  ^uovl,  quincjuaeclimopoftAgrlcoIain 

aoQo,  Hadrianus  iimiccin  provincia:  mcer  Tinam  6«:  iiicam  \\illo 

«indo  ftatuic  :  cujus  adhuc  multis  in  locis  vcUigia  iupcrilinc  ?  Scp- 

OMuus  autem  Scverus^   circa  annum  a  Chriilo  nato  ciiK«ntef  imunt 

.  1      dfciaiuin,  Britanniam  inerciTu))  ultra  limitem  ab  Hadriano  fadura 

-  J     ccmuia  millia  pafluum,  ao  aeftuario  Giottar  a<i  oonfluentem  FonhB 

1 1     d:  Avcnni  vallum  duxit^  cujus  adhuc  plurima  6c  per^icua  remanent 

e  i    iadida  1  Aocedit  ad  hatc,  qubd  in  anticiuis  monumentis  nuitjuam 

1 1    coropeiimus  iummam  rei  Pidicz  Cameloduni  fuifTe,  (ed  Abrene« 

a  f    ihiiocregiam  &  primatis  £pifcopi  iedem,  quse  poftea  ad  Fanum 

c  ^    Aiulrex  tranilata  ei^.     Quod   d  quzratur,  quid  Komanos  impu- 

lerit,  utcoloniam  illuc  deduccrcnt,  &  quomocio  cam  in  agro  tam 

ilerill,  Sc  tum  (ut  rcs  erant)  lilveilri  &  inculto,  &  hoilium  ferociiv 

'  \    iimonim  obnoxiam  quotidianis  iniuriis,   aluerint;    reipondebunt^ 

opinor^  (nam  non  video  quid  aliud  re^ndcre  poflint^)  copiis  ma- 

ritimls  eam  fuLile  fui^nratam,  quando  Advctfo  6arronte  tum  navei 

ad  urbis  uiqiie  portas  appcllcre  folereoc;    Id  iiquidem  verum  fuit, 

neceile  cilet  agrds  ad  utramque  ripam  Forthae  iacenres  tum  inunda* 

tionibuf  Oceant  obrutos,  ac  perinde  ileriles,  fuiilc;  quos  tamen  in 

tUo  cra^  iblos  frumentarios  eile  oportebat.    Illa  prope  difRcilior 

[     eccurrit  quseilio,  [quodj  cum  utrinque  circa  Fortham  loca  aquae 

>     Aiarinat  obtinerent,  cur  illic  R.omani  non  potius  vallum  iinirenr, 

^uam  (upervacuo  labore  ultcrius  per  multa  millia  paiTuum  produ^    , 

cerent  ? 

XXIIL  Ultra  Sterlinenicm  agnim  ei^  Levinia>  a  Renfroana  prs* 
ftdhira  Glotta,  a  Glaicuenn  Kelvino  amne,  divifa.    Ab  agro  Stcr- 
iinenfi  montibus,  a  Taicliia  Forthadirimitur  :  tandem  in  montem 
Grampium  deiinit,  ad  cujus  radices  per  Vallem  cavam  Lominlus 
lacus  fc  explicat,  viginti  quatuor  mlllia  paifuum  longus,  o6lo  latur» 
Supn  Viginci  quacuor  innilas  complcdicur.    Pra^rer  mulclcudlnem 
AHonim  pifcium,  habet  &  fui  gcnefis  cfu  non  infuaves :  Pbllacas 
vocant.    Tandcm  erumpens  meridSem  verfus,    Levinum  amncm', 
'Oui  regioni  nomen  dedit,  eflFiindit)  qui  prope  Britannoilunum  ar- 
«cm,-  K  eodem  nomine  oppidum,  in  uloctam  ingredittir.     Leviniz 
parrem  extremam  Grampii  montis  ultimi  colles  attolluncj  imu  mi'^ 
ris  exiguo,  quem  Gerlochum  a  brevitatd  appellant,  intercifi.    VU 
tra  huiK  eil  iiiius  multo  ampHor,  quem  Longum  vocant,  a  Longo, 
qui  10  «um  cadir)  fluvio.    Is  limes  eft  inter  Leviniam  &  Covali- 
an.    Ipfa  (}ovaiia,  Argathelia)  ieu  potius  ErgaheliK,  &  Cnapdalia, 
mulcis  iinubus  angui^isj  ex  eihiario  Gtottz  infulTs,  in  multas  parte<» 
diriimmtur.    Untis  inter  cartera  iniignis  lacus  Finis  vocatur,  a  Fino 
Juvio,  quem  recipic.    Tsultra  iexaginta  miltla  Daifuum  in  tongitu- 
,dinem  porrigitur.    £il  &  in  Cnapdalia  lacus  Avus,  in  quo  efl  in- 
^     iiila  exigua,  &  arxmunica.    £x  co  fluvius  Avus  efiunditiir,   qtti 
imus  in  iliii  regionibiis  in  mare  Deucaledonium  exit.    Ulcra  Cnap- 
idaliam  ad  occidentem  hibemum  excurrit  Cantiera,   hoc  c(l)  rc^io- 
ais  caputy  HiberniaB  occuirenfy  a  qua  modicofrcto  d\t\m\t\3Lr  -.  V^^ii 


> 


16  "Rerwn  Scoticarmt 

lungior  quam  laiior,  aAco  xrSCit  faucibui  Oiapdaliz  conjun^^ttur,  ot 
vix  mille  pafTiis  upleanr,  idijue  fpatium  niKil  aliud  ijuam  aretu 
lit,  atleo  humilli,  ut  per  eam  luviculii  (radufiis  ciautz  nlerumque 
njvigaiuii  compcndium  quxrant.     Hancattin^iTLorni,  Areailieliae 
4ttjateas,&  ufque  ad  Abnam  pertinetii:  regio  [^na,nec  infixcundi. 
XXIV.   Qua  Cr^piui  moiu   humilbr  clt,   &  magit  perviul» 
Braiii  Alijin  RK<o  vocatur,  hoc  eft,  quafi  altifTimam  Scociz  parcein 
tli<a«  :    ac,   ubi  rouKime  pari  illa  aitoUitur,  Dnun  Albio,  id  cft^   j 
£cocix  dorfum,  vocatur,  ncc  omniiK)  line  cauAa.    £x  eo  enim  dor-    \ 
ib  flumina  in  uirumque  mare  decurrunr,  alia  in  lepcencrionem,-  alit    | 
in  mcridiem.    F.x  lerno  cnim  lacu  Icrcum  fluvium  in  orientem  hi-    ! 
bcmum  fundit,  qut  inTaum  illabicuradtria  millia  pafTuum  infta    \ 
feichum.    Ab  hoc  fluvio  coenomen  accepit  ad  utraro^ue  ripactt  .< 
afrufi  vetcre  Scocorum  lingua  Strathicrtu  cfi^.    Stkat  enim  re- 
gionem  ad  fluminum  decurfum  jaccnccm  appcllarc  Iblenc.     Intcr 
■nonie^  cjui  regionii'fic  Forcham  porHginir  Talchia,  a  Taifho  ftu- 
vio,  qui  mediam  fccac,iuimen  aJcpra.     £xcipiunt  e^m  Occlli  mon-    ■ 
tM>    Tpli  quidem  magna  ex  parce,  acque  ager  ad    eorum  radicet 
adjaccat,  in  lcmenli  prxfcftura  ccnfeatur :  vcrum  reliquum  aerii  , 
»A  Forth.im  ufquc,  anibitio  in  varias  przfcfiurat   diflecuit,   Oac- 
m<iiiJnam,  Culrofllinam  &  Kininfnanam.     Ab  hii&  OLcIIii  mon-    ' 
tibus,  quicquid  agri  a  lateribui  Fortha&Tauscbudunc,  in  orien- 
fem  anguftc  cimcatur  aii  mare.    Fa  uno  nomine  vocatur  Fift,  om- 
pibui  rebus  ad  ufum  vita:  nccelTariit  fibi  fufHcieni,     Qita  lacui  L«- 
vinus  eam  lcindit,Utif]ima:  indc  uirinque  fc  colligeni  in  anguftum^ 
ufq^icaii  Caraliam  nppidum.     Amnem   unum,   qui   memoratu  |Tt 
ilignus,   Lcvinum   fundic.     Totum   lictTTi   frcqucntibui    o|^idulis 


g: 


prxLingitur  :  e  quibui  maximc  cil  memoribile  propter  bonarum  ai^ 
tium  fluJia  Fanum   AnJrex,  quod  pri&i  Scori  Fjnum  Rcgnli  ij 
"",     Jnccriiu   in   mcdia  fci-e  regione  cft  Cuprum,   quo  rcliqi 
ail  juT  accipicndum  conveniunt.    Qua  Tcmiam  contin^it,  cft 
iiu,>..c(liium  vecus  Pifiorumregia.    Hic  in  T^um  influit  Terru, 

XXV.  IpTe  aucem  Taus  e  lacu  Tao,  qui  efl  in  Braid  All>in,  vi- 
f  inti  qu;iruor  millia  icni^o,  erumpit,  fluviorum  Scotiarfacilemaxi- 
mui,  h  fc  ad  Grjmpiunn  minrcm  infleflcnt,  Atholiam  artingi^ 
re:;i(incm  fcrcilcm,  in  iplli  Grampii  falcibut  cDlIocatam.  Ejuipar- 
tem,  fiib  radicibus  moniii  in  |)Unicxem  cxplicat;)m,BUram  vount; 

3U!c  voxlibenim  arboritjui  folum  fignificaC.  Infra  AthoIUm,  aJ 
eMa.im  Tai  ripam,  (jca  eftCaledonia  oppidum,  vetut  ranrum  n<^ 
*ncn  recineni,  viila.o  Duncalder,  hoc  eft,  nnnului  corylii  cnnrin»; 
Corylui  cnim,  cum  pcr  incuica  fe  latiirune  fundcret,  &  flvjniiB 
opjtitatc  agrpt  cercrrt,  &  oppido  &  genti  nomen  dabat.  Caledo- 
tici  ciiim,  aut  CiMonii,  ^ent  olim  intcr  Britannnnim  clariirimai, 
'  >sl[cr,im  partcm  regni  Piftorum  ficiebanc,  quoi  Ammianui  Mar- 
i&)Iinu«  in  Cilcdoncs  &  Vcflurionci  dividit,  auorum  nunc  vix  no- 
mpiii  vcftit>ium  ahqtiod  fupereft,  Ici&a  Ciledoniam  ad  duodecim 
a/IIia^nitum  io  catJem  dncra  ripa  cfl  Pcrthum.  Ad  finiftram 
-^  ripni 


Liher  ^Primtts.  17 

ripanij  (ub  Acholia)  ad  orlentcm  fpcdtans  c(l  Gorca,  frumentarils 
Qmpis  nobilis.  £t  fub  liac  itcrum  intcr  Taum  &  ]:icam  porrc^a 
Aogulia^  llvcy  ut  prifci  Scori  locjuuntur,  ^ncla.  Sunt  c^n\  Ho^ 
nftiam,  auc,  juxta  dialcftum  Anglorum,  Forclliam  didiam  putcnt, 
Id  ca  func  urbcf,  Cuprum,  &  quod  Bocthius  patna:  fux  gratulars 
ambifioie  Deidonum  vocat.  Vctus  enim  nomcn  Taodunum  fui/le 
leorj  a  Duno,  id  cli,  colle^  ad  Taum  lito,  fub  cujus  radicibu>  op^ 
pidum  cft  cxftrudtum.  Extra  Taum,  ad  XIV.  millia  paHiium  rcdto 
lUtorCy  occurit  Abcrbrothium,  alio  nominc  Abrlnca.  Dclndc  Ru- 
brum  Promontorium,  fatis  longc  confpicuum.  Kfca  fluvius  cogno- 
mento  Auflralis  mediam  fccat:  altcr  lifca  Scptcntrionalis  cam  a 
Memia  dividit.  £a  majgna  ex  partc  fblo  cfl  cimpcflri  &  pIano> 
dofiec  ulcra  Fordunum,  &  Dunotrum  Comitis  Martialis  arccm^  oc- 
currac  Grampius,  pauUatim  fc  dimittcns,  &  in  marc  fublidcns. 

XXVL  Ultra  cam  adfeptcntriones  efl  Dcvx,  vulgo  Dca*,  Humi- 
nis  oftium,  &  plus  minus  mille  paffus  ultcrius  Duna.  Ad  altcrum 
Abredonia  eft,  ialmonum  pifcatu  nobilis,  ad  altcrum  Fpifcopi  (c- 
dcs^  &  fi:hoIae  publicar,  omnium  ingenuarum  artium  fludiis  norcn- 
rcf.  Hanc  ciccriorem  invcnio  vctuiUs  monumcntis  Abrcdcam  ap- 
pellaram.  Nuncutrumquc  oppidum^  Abrcdonla^  Vctcris  &  Novjc 
cognominibus  diftinAum,  vocatur.  Ab  h.ic  ram  angufta  frontc  in« 
tcr  harc  flumina  inciplt  Marria,  ac  fcie  paullatim  dilatans,  ad  fcxa- 
ginca  tn  long?tudincm  millta,  ic  protcndit  Badcnacham  ufquc.  lia 
regio  perpetuo  dorfb  continetur,  &  in  utrumque  mare  fiumina  c- 
vergit-  Badenachx  confinls  cfl  Abria,  ad  marc  Dcucalcdonium 
moaiceprona,  rcgio  (ut  intcrScotos)  in  primis  copiofa'  maritirais 
&  rerrcftribus  commodis.  Hft  enim  &  frumcntis  &  pafcui)-  in  pri- 
mis  feiix,  &  pra*tcrca  nemorum  umbris,  &  rivulorum  fontlum- 
que  amG[?nitate,  jucunda  :  pifcium  vcro  provcntu  adco  fcrtilis,  uc 
nulli  prope  Scotix  rcgioni  ccdac.  Nam,  prxtcr  fiuviatUIum  co- 
piam,  quam  coc  rivi  fufHciunt,  marc  loni^o  canali  pcr  phnum  fb« 
ium  infufiim  penetrar,  ibioue  terrac  paullo  altiorc  mar^inc  cocrci- 
rum  le  latiusdifTundit,  ac  fi^ecicm  ftaeni,  aut  vcrius  lacu^,  prxbct; 
unde  Abriam,  id  cft,  ftationem,  patrio  fcrmonc  appcllant.  Idcm 
aruoquc  nomen  regioni  circumcirca  vicinae  dant.  Qiii  Angh'cc  lo- 
qtiuncur,  utramque,  hoc  cft,  &  flnum  illum  maris,  &  rcgioncm, 
pcr[>cram  &  abfurdc  Lochabriam  vocant.  Hx  trcs  rcgioncs,  Abria, 
mdenacha  &  Marria,  laticudinem  Scx)ciac  intcr  duo  maria  com- 
pleduncur. 

XXVI L  Ad  plagam  fcpccntrion?Icm,  proxima  Marrlae  cft  Bu- 
chania,  Dona  fluvio  ab  ea  divlfa.  Iia  omnlum  Scotix  reeionum 
lon^iiiUne  fc  in  mare  Gcrmaniaim  cxporrlgit.  Pafcuis  oviumquc 
proventu  admodum  fclix,  captcrifque  commodis  ad  vitam  ncccf^ 
£iri is  fibi  fufficiens.  Fluvii  ejus  cum  falmonibus  abundent,  P.atram 
amncm  camen  id  genus  pifcis  non  ingredltur.  Eft  in  cjus  llttore 
irelunca,  cujus  natura  praetercunda  non  vidctur.  Aqua  c  naturali 
fivnice  gutcau|a  dcfiillans^  ftatim  inlapidum  pyramlda&N^iuxvvr^ 


Rernm  Scoticaruin 

iflopera  hominum  antrum  fubiculc  purgarcnir^  fpatium  uit] 

)rnicein  brcvi  complerccur.     Lapis  aucem  qui  iu  gignicur,  ^ 

.icdi.)m  nacuram  inccf  glacicm  &  iaxum  obcinec  :  clt  cnim  i 

Sy  ncquc  ad  marmoris  duriticm  usH]uam  coniblidclcic.    I 

.  Tololx  cncmus,  circiccr  annum  lalucis  M.  D.  XLIV.  acce 

s  cx  hominibus  fide  dignls^  limilem  pcr  omnia  huic  fpelunc 

:  in  proximo  Pyrena:o. 

KXVIIL  Ultra  Buchaniam  ad  fcptcncriones  duz  func  regiuni 

,  Boina&  Ainia,  quxulquead  Spaeam  flumen  percinenc,  <]ui 

irat  cas  a  Moravia.    Oricur  aucem  Spa'a  e  dorfb  Badenachjt;,  ( 

,s  mcminimus :  ncc  longe  ab  ejus  fonte  lacus  cft,  unde  erum 

^utca,  ac  ie  in  occiduum  mare  devolvit.     Ad  oftium  cjus  fer 

ippidum  nobilc  fuinV,  a  fluvio  Lnnerhiteam  nuncupatum.    Ce 

.ivc  terrx  vicina:  fpcdes  ingenium,    iive  navigacionis  &  fubvci 

onis  maritimx  commoditatcm,  iocus  efl  admodum  cmporio  ap 

Prifci  quoque  Rc^cs,  has  opportunitaces  (ecuci,  aliquoc  (eculis 

habitavcrunc,  in  f.vonia  arcc,  quam  nunc  mulcis  falfb  perfuai 

e(l  c/Ie  Stcphanodunum.     Iijui  enim  arcis  rudera  &  veftigium  ; 

huc  in  Lorna  monflrancur.    Sunc  rej^iunculai  aliquoc  exigu«  io 

Buchaniam  &  marc  occiduum  mcerje^z  :  iedcum  nihil  habeanr 

iignc  ac  narratu  admodum  memorabiJe^  non  eft  quod  in  cis  exi 

candis  immoremur. 

XXIX.  Ultra  Sparam  uiquc  ad  Ne/rum>  (equicur  Moravia,  e 
(iit  crcditur)  Varar  dida.     Inter  eos  amnes  Oceanuf  Germar 
vclut  retro  in  occidentcm  ccrram  agcnr,   (ibu  vai^o  ekis  laxit; 
cafligat.    Tota  quanta  ed^ha^c  regio  frugibus  &  pateuis  faxt 
Ttmrrtiitatc  vero^  &  frudliferarum  arborum  proventu,   rocius': 
f  iLiIc  prima.    Duo  memoracu  digna  habec  oppida>  Elginai 
Loxiam  amnem,  qui  nomen  antiquum  adhuc  rctinet,  &  N 


eum  ipvcfta  cepore  aquarum  brcvi  fcilvuntur.     Ufcra  Ncfl 
cum,  occidencem  veriiis,   o^o  millia  continenris  ccrrx  pro' 
rur.    Tantillum  fane  cfl  quod  obflat  quo  minus  maria  co 
ourKl  reliquum  efl  Scotiz  infulam  reddant.     Nam  quod  f 
iis  Eiucibus  ad  marc  Dcucalcdonium  interjicitur,  ferc  Cnubi 
in  terram  irrumpenti^  ef^  inccrciflim* 

XXX,Qiiod  ultraNcflum  drfauces  ilhs  ant^uflas  cft  in^ 
in  quatuor  provincias  iblecdividi.     Ulcra  of^ium  NefTi, 
Gcrmanico  immcrgitur,  efl  RofTU)  in  mare  promonrori 
hus  cxcurrens,  quod  &  nomen  ipfum   indicat.    Ros  cr 
promontnrium  fi?nificat.     Ea  tora  longior  efl  quam  lati 
a  mari  Germanico  ad  Deucaledonium  porrigitur  :   qua 
attoilitur,  afpera  &  irKulta  ;  qua  fe    in  campos  cvpiic; 
ftrtilitate  nulli  propc  Scotise  agro  infcrior.     Vallcs  hat 
pifcofis  amoibus  uriguaf ;  Ucus  plioofos  complures»  fki 


Liher  Trimtu.  ip 

minai  LobnnB»  A  ouri  Dcucaledoiuo  litni]  paulUtim  le  calKgu, 
Aa  orienttiB  xllivum  relledit,  Ab  altero  Uixore,  mare  Germi- 
'ilnMiofermpim  dcoelfarum  lcopulos  icer  llbi  paudciu,  interiiu 
-k&uim ft  Ipatiofum  exptiui,  adveriui  omnet  rempellatci  ponun 
fllBiiiiim ac certum  pcrfugiuin.  hH  cnim  ihgrcdicntibiu non  dif- 
idlii  adlnu,  intuj  vcro  advcrllu  onmci  cocli  marifcjue  in|uriat  tiu 
L  liiBa  ftatio  quaniumlibci  magnif  cljDibus.  Proximit  KofGx  tx- 
■  •  Mn  fcpcnirioncm  verlus  dt  Navcinia,  a  Navcmo  amne  appel- 
faa :  quam  vuleo  proprietaiem  fennonil  pacrii  (ecuti  SiranaVemi- 
M^pellaiU.  htm  a  jneridie  Ruifu  tUudic,  ab  occafu  &  lcpcnn 
■kieae  oiare  Deucalcdoaium  earo  alluirf  ab  orienttf  Caibanellain 
«Miuic,  SuthcrtaRdia  hii  omnibui  ita  inrcrjeQa  elt,  ut  omnibui 
-icEiiKima,  acijue  ab  alitjua  regiona  cvlicat  contingat,  Nam  ab 
Midrate  &ranavcniiam,  a  meridic  Sl  orience  Rofliam,  a  fepten-- 
akaeCirbanclum  habct  obje^m.  Culcorci  maeis  cx  lutura  rtf- 
ginib  pa£iio  quam  arvo  dcdici.  NiHil  in  ea  giioa  ftiam  (ingularc, 
niG  food  montu  caodidi  marmorii  habcr,  rarum  in  regionitiiu  iH- 
tidbiBtraciiIum,  dt  p-ope  in  nulloi  ului  comparacum,  quod  non- 
sn  ejui  aScfiatrixluxuria  eo  bnmlgnrit. 

XZXL  Cathancfia,  ultima  ad  f^cntrioncm  Scotiie  fegio  ett, 
«B  ia  plaga  ci  Namnia  ocairric ;  hxque  duB  rcglonci  ScocIk  la* 
ntudinem  in  fpoccem  anguAani.conrrahunt.  In  ea  fronrc  rria  at^. 
(Dlhncur  pramonnria  :  alcifliiHtmi  inNavcmia,  quod  Ptolcmvocft 
Oreai,  llvc  Tarvedm  :  retiijua  diui,  ncqua<]uam  irtjuc  fiiblimTaj 
B  Caciuncfia  fimc,  yervedrum,  nunc  Hoia,  Ac  Berubium,  f,)!!* 
Rtftiri  Boethio  Dome  appcllanim,  nunc  Dunii  Bei  viil»>  dicitui^ 
iliiDbncaiu  Bci  vocanr.  £x  hoc  nomine,  aliquot  titcru  cxemtit, 
*n  I>inii  Bei  fnGti  vidctur.  Ad  radiccm  cotlis  linut  e(l  pctmodi* 
^i  qii»  ponu  naviculK  ab  infuti!  Orcadibui  appulfx  utvncur.  Sl^ 
■yiiBcemmarii  vutgoBaivocuur.  HIc  igitur  llnus  cum  Dunca- 
■>i  nl  Donachi  linui  a  viciilii  appettaretur,  ex  hit  voubulii  uccun~ 
^conjunftis  lcrmo  popularii  Dunii  Bci  effinxit.    In  hoctraAu 


-■- _dKui  coUocac  Ccyrnavtos,  cujui  nominii  adhuc  vcftigm  ijuo:- 
'  '  ^oi  rcAjnc.  Arccm  cnim  CDmitum  Cathanelin  vutgo  Gernic^ 
J^tatn.  Nam,  oui  Pcolemxo  ft  encerii  Conuvii  ruoc,  Brtcannis 
'™ii!ci  fiiilTc  vidcntur.  Nam,  cum  noti  in  hoc  traAu  modo,  (e  J 
h  dinriiffiitM  infiilK  partc,  nempein  Comovallla,  Comavios  po- 
pitolJem,  ^ui  vcrufhim  fcimonem  Brirannicum  retinenc,  adhutf 
■^mlcoi  vocant,  Ac  fbrralli:  non  abCirdc  juHicabir,  Ji  ouii  Cor- 
"WsMof.  pro  Kemlcovallii,  Jd  eft  Kernicis  Gatti!,diaovcriftma- 
^c.  Vidmtur  &  in  media  jnfuta,  obfcura  (jitidem  illa,/led  hujui 
^WtwminiivefliBia  remanfifle.  Vallicnim  Sevcri  inititim  fcrl- 
"Bedj  itoa  procul  abclTe  a  ccenohio  Acbcrcumi^,  Ecmonaftcrii 
ItUtni  itlic  nuitum  in.Iicium  in  illii  locii  cft  relifhira.  Manec  au. 
*^  non  procul  itliiK  fcmidiruca  Duglafriorum  anc,  Abcrcomurrt 
■•^ft  Korum'  autem  vncabulorum  utrumquC  an  alcerum  Gc  t 
"'ndn' tofnmuttt  ledori  tUiudiannluni  nliDiun'. 

i 


XXXIt  K.  ESTAT  nunc  ut  dc  Infulii  ali^ukl  <I 
biftorix  Briivmicit  m^iximb  erroribui  tU  iiopliun.; 
vecullioribiu,  n  ijuibut  nihil  terti  nobii  cA  tradiniii 
jninibui  nollri  lemporif  &  veriut  &  apertiiu  funt  protl 
,  icur.  lotiilirum  omnium,  qux  Scotum  veluti  coron^ 
■  runt,  vel  clairef,  vcl  ortilnet,  Occiitenrales,  Orcaiias 
.  cat.  Occiilentdlci  appellani,  <jfix  ab  Hibemia  pcnc  a 
.Buri  Deuuicdonio,  latcri  ScociiE  occideniali  prxteni 
.qai  nuitc,  auc  lutrum  xtiie,  ali^uid  de  rebui  firica 
eyulganuic,  Hebridas  af^llant,  nominccmcnQVo,  & 
.«riginem  aut  veftieium  e  lcripcoribuj  prifiJf  oflend 
.eaijn  marii  tradu  alii  .£biidai  vd  Ajcodaj  collocaru 
linier  fe  inconfUntia,  ut  vix  utKjuam  in  numCro,  fiii 
.bul  convenianr,  Siraboni  (ut  ab  anciquifrimo  incipian 
ria  danda  lit,  quod  ca  pane  orbbnomlum  l3ti;  cxplc 
incertam  fecutut  vidcn  poflii.  Mela  Uemodai  jepn 
.Manianus  Capclla  Aanoaaf,  Ptolemseui  &  SoUnus  i^ i 
dai,  plinius  fcpcem  Acmodai,  &  triginta  j^iiudai  nun 
nnminibui  frecjucntijruiu  anii^uis  retincbimut ;  .£bu< 
.Occidemalci  infulas  appellabimus :  iitum,  Bt  Hngula 
commoditatcfque,  cx  audoribut,  ut  reccniioribut,  ica 
Aiibui,  recenfebimut.  In  primii  autcm  Donaldum  I 
<]uemur,  hamincm  &pium  &  dili^encem,  qui  cat  omn 
agravic    &   ocuUs   perluftravii.     Hz  vero  in  roari  ] 

^rfae  jaceni,  numcro  fupra  trccencai  & .     Ab   i 

temporibui  omnes  Scotorum  Regci  eas  cenueruni,  uftgi 
dum  Milcolumbi  Tcrtii  Iratrem,  qui  eas  RegiNorve 
cjus  opera  in  regno  Scotomm  advcrfui  jut  fafijue  occi 
varcnir.  Tcnuere  eas  Dani  &  Norv»i  circicer  annoi 
ginia,  donec  ab  Alexandro  Tcnio  ^oiorum  Regc  ii 
yifii  eis  cefrcrunt,  Tenrarunc  inienlum,  &  viribut  f 
tionibus  adduAi,  fc  in  libenaiem  vindicare,  &  libi  9 
Kegium  enim  nomcn  cum  alii,  tum  non  adeo  pridei 
DonaUini  familia  ufurpavic. 

XXXIIL  Id  viOu,  veAitu,  totaque  rei  domellicz  r 
qua  ucuntur  parfimonia.  Opfonatio  iUis  cR  vcnacus 
Camcm  aijua  in  omafum  aut  CTJt  pecorii  pellcm  infufa 
venationibui  interim,  f^nguine  expreflb,  cruJa  vefcunt 
(u  cfl  jui  carniura  elixarum,  Scriun  h&h  aiiguot  ani 
in  conviuiii  etiam  avide  bibunt.  Id  porionit  genui  B 
pellanc.  Tlalorpart  aqua  (itim  fedat.  Pjnem  cxav 
dco  (i]uz  lola  fruguro  genera  in  illis  regionibus  pruvcni 
re  non  injucundum,  ex  diuturno  ufu,  pcricia  [gujdam  a< 
^evcruni.  Mane  cx  eo  paulium  deguOani,  coquccon 
tur  1  aut,  /I  quid  aliunde  operis  eft  objedum,  ufijue  ; 
cibo  abftinenc.  Vefle  gauJent  varia,  ac  maximc  vir^a 
amaat  aaiisie  pwfurcum  ac  cxnitcain.    ^laiorci  dg 


Liher  'Primus.  ttt 

liUr  flurifiriim  dtftinaii  utebaniur,  ut  aJhuc  plerif^uf  ffloi  eft : 
Knm  ^urej  nunc  magii  fulcai,  &  ericc  fronjci  proximc  imiratt- 
it^  DC  in  criceiis  cubantet  luce  floridx  veflii  agnoki  poflinc,  fc- 
m  Hu  invoiuti  poriut  (]uani  tefli,  iarviflunat  tempcflatei  fub 
diBtaleranc,  ac  intcnium  nivibus  obrvti  loinnum  capiunt.  Domi 
abrnruK  humicubant.  Subflemunt  &lLcei,  aut  ericjm,  feil  hanc 
n^icibui  deorfum,  frondibui  furfum  vcrfii :  adeoijue  lcite  bac  nci- 
nt  lcdoi  concinnant,  ut  moUitie  cum  pluma  certcnc,  &lubritatB 
lapfuperent.  Erka  enim,  njiturali  ficaadi  vi  prxdita,  fuperva- 
m  humoru  exhaurit,  ncrvifque  corum  molcitia  liberalii  fuum  vl- 
pRiD  rdliniit,  ita  ut,  qui  vcfpcre  languidi  &  Xiffi  decubuerunr, 
■IM  veeeci  &  alacret  rerurgant,  Omntbui  non  negligentia  moda 
iftoilcicrii  &  llraguli  vefte,  fcd  aflcitacio  inoilci  horrorii  &  duri- 
(itiCrama  elt.  Si  quando  ufiii  auc  nei^eflitai  eoi  in  pertgrinum 
"In  crahit,  culiicrai  &  hofpicum  flrjgula  humi  provolvunt,  ac 
liiii  Tcftibui  involtiti  fe  ouicti  componunr :  fnHiciti  videlicer,  nc 
bufciri  ilLi  (ut  ipll  vocint;  molIiciM  patriim  &  ingenuam  duritieai 
onnniLnrr.  In  bello  luiem,  quibui  corpora  cegam,  arma  funr, 
;  afti  ferTH,  &  lorica  ferreii  annulii  confena,  plenimque  ad  Bilot 
.   id^ue  dcmiini.    Tela  adverfui  hoflem,  am»,  &  faeittv,  maxima 

Ittpinchamii7,  ferreii  utrinque  barbulis  eminniiibus,  quK,  nid 
iwim  latc  p.-irc&£to,  e  corpore  cxcrahi  non  poirunt,  Sunt  qut  eti- 
Gbui  larii  auc  iecuribui  pugncnc.  Loco  tubx  tibia  utuncur  utricu- 
hri.  MufTci  maximc  deleCtancur,  led  fui^enerii  fidibui ;  ()ua- 
I  fn  aliii  chordz  fimc  znex,  aliii  e  ncrvl;  Bi9x,  tfiAS  vel  un^i^ 
■X  pnclongii,  vel  ple£trit,  pulfiat.  Unici  aurem  illit  ambiila 
<ft,  ut  fiJci  mulro  ar^enro  exoment  &  gemmit.  Tenuiorei  pr» 
JttnuBij  cryilallum  adhibenl.  Accinunc  lurem  carmcn  non  inconK 
cimc  hetara,  quod  fcre  Iiudet  fortium  virorum  contineii :  nec  ali- 
^  fnv  ir^umencum  corum  Birdi  tridint.    Vecere  Gillorum  fcr- 

XXXIV.  Infulr  circa  Scociam,  quT  prifci  utunrur  lin^ua,  <}ux^ 
1"*  OCctdennlct  vncinrur,  iti  fcre  fe  hibcnt.  Primi  omnium  eft 
^m,  filfo  quibufilim  diOi  Moni,  ab  inciquioribui  £ubnnii,  a 
^ullo  Orofio  Mevinii,  aui  pociut  Mcn.ivii.  Prifca  cnjm  lineua 
^nim  dicitur.  Sunertnr  anai  oppidum  in  ea  Soiloram  apnell.ibat, 
'""«IM  Infulinorum TipiCopui  fedem  habebat.  jEquo fere  rpitio  ab 
">Mmii,  Gillovidia  Scocir,  &  Cumbria  Angliv,  provincii,  lira 
'^  Viginci  quatuor  millii  patTuum  in  lon|;um,  o^  in  Iirum  pro- 
'"iditur.  Proximi  In  rlhiario  Glotlx  furgir  Alifi,  rupei  arilui, 
™Ji<)ue  prxtcr  unum  adltum  prxcepi.  Toco  fere  antw  humano 
•^'u  vicua,  nifi  quod  ftacii  temporibiu  niviculjrum  inpen!  numc- 
J*  adafclloi  pirundoi  eocomeniat.  Frequent  eft  cimiculii,  avi- 
'"'ijiic  marinii,  coque  maxime  gencrc  anfcrum,  (juai  Solanii  voca- 
»1.  Ex  wuo  fcre  fpefl.it  ad  oricncem  hibcmum  CariOam,  ad  oc- 
*Mo»«m  hiliemiim  Hiberniim,  id  occidentem  xflivum  Cintieriiiu 
«I  Tigioti  qiiatuBr  millia  ab  bac  fica  eft  Aiaau^  fcw  \n  fc^»^ 


^  ^erm  Scotiemmi 

trionet  vciVGiu  r  loDga  viginil  qiutuor  miUia>  fcdcciin 
la  ifl  aUi&moc  arque  aiperrimoj  montei  afTurgit.  So. 
ora  coliiur,  Mare,  qua  humilior  eft,  irrumpeiu,  inca 
BUgnum  facit,  cujui  aditum  cUudit  infula  Molaf.  It. 
bus  undique  le  actollcntibuf,  ac  ventorum  impctum  fj 
igoma  iwvibiu  innu  eft  tutijrimui ;  &  in  ac|uii  pcn>etu 
jillcatio  adeo  copio£,  ut  ii  quid,  ulira  quam  quoa  Jn 
lit  ucij,  upiatur,  accolx  ip  mare,  tanquam  in  pi£:in. 
jicianc.  AJcc  longc  ab  AraniK  littorc  jacet  inuila  ex 
cuniallorum  &raciffima.  Bora,  oAomillia  pafluum  lc 
or  lata,  inceriuf  in  Klluario  Gloctx  <ita  cfl,  ab  Arania  , 
cfl)]  ofto  millia  pjlTuum  aJ  orientem  a;lUvum  diHan 
dcntc  xIUvo  abeft  ab  Argathetia  plui  minu;  quingenta 
oricnccm  a  Cunigamij  fcx  millia  pafluum.  TutJ  ferc 
&  frugibui  &  plcuis  (atii  commoda.  Unam  ttabet  it 
aninem  urbem,  &  in  ca  vccerem  mem  Kathefaiam. 
bcearcem  ad  jiuum,  quilermoDc  patrioOmet,  hoc  d 
vocatur.  Ad  occidentcm  hibcmum  cft  inllila  Memo 
&  pro  maguituilinc  fcrtilii,  &  culta,  mille  pafTus  lont 
toi  lata,  Intcriui  in  zftu;irio  Glottx  (iint  Cumbra  ir 
mr,  modico  ipatio  diremcx  :  major  frugum,  minor  ; 

XXXV.  A  promontorio  CaBiicta  pauUo  ptui  mille 
Avona,  id  e^,  portuola  ',  id  cognomen  adepta  ab  lt.iti 
jQuod,  cum  Dani  in(ii]as  tenebanc,  ad  cam  clalTei  corun 
^ebanc.  Ah  codem  promontorio,  a>l  ocddantem  hibcr 
iiibemix  litnij  jporre&a  eit  Raclinda.  £c  a  Ctnci 
joillia,  exigua  infuU  Caraia.  Ncc  longc  ab  ca  lira  d) 
nillia  longa,  millc  &  quingcntoi  l.iti),  Ab  hac  quaci 
ti  in  longum  porrefld  ,)beft  |ura.  Duodccim  autcm  mi 
Gigata.  Miiriiima  cultu  fjtii  &cauciitia  funt  :  inte 
.opcrca]  ccrrorum  varii  gcncris  copia  abundant.  SuQi 
nent  eam  antiquiiui  Dcram  fuifle  nominatam  :  quod 
vum  Gothico  fcrmone  lignilicat.  Ab  hac  duo  millia  a 
ab  orienrc  in  occidcnrem  quatuor  millia  p^ifuura  in  I< 
CxcurTeni,  millc  lata  :  rani  in  locis  ab  hominibut  c 
niarif  incer  cam  &  Juram  tam  vinlcni  eft,  uc  nec  veli 
ni(i  ccrtii  CcmpeRatibui,  fuperari  polTit.  PoK  hanc  mu 
.infulx  dcindc  (j>.irf>untur,  Bell.ich,  aut  Geniftaria, 
Lnngaia,  utraque  Fidla:  trei  item  Garvz,  co^omii 
€tK  \  Culbrenina,  Dumchpnel,  Luparia,  Be]na)iuA,  Vi 
tulina,  Lutnga,  SeiU,  Scuna.  Hv  trcf  pmximz,  peci 
.  bui  fatii  Jwrundtc,  ArDathclisc  ComiciSu;  prcnt.  ] 
.Sclata,  quod  e  rupe  ejui  Ecpu]?,  qual  Sd^cai  vocanc, 
.Dcimlc  Naguifbga,  &  EifciaKa,  ac  Skennla,  &  quae  v 
.ttna,  ab  herba  iraeibui  noxia,  non  diflimili  lutez,  nili 
.  diJuro  lit  colorc :  &  U*lci^>  &  iofiila  Regia :  mox  D 


t 


JU  Maxima  poit  juram  aa  occiocncem  cit  ii.i,  lon^a  vigin*  WP\ 

r  millu,  fcdccim  lat.i :  a  mcruiic  in  fcptcnrrionem  yor^  'li* 

corum,  frumcnri,  ccrvorum,  itcm  plum-ii,  fcrtili^.     Am^  ^'Ijj 

■:  vlulci>  habct,  nomine  Laiam  :  itcm  .ic^iix  mirinx  flniirn, 
rula:  varix  :  prarterea  acjux  dulcis  Licum,  in  'juo  cft  infuL*, 
la  didla,  olim  omnium  InfuLinorum  K.egia,  in  oua  infu* 
:s;ulus  afTumto  nomme  Regio  fblebac  habicare.  Huic  pro/^ 
hd  minor,  efl  Infiila  Rotunda :  cul  eciam  a  concilio  no«  • 

idicum.  In  ca  enim  curia  erac^  in  qua  quatuorJecim  e 
15  jus  afliduc  diccbanc,  ac  de  lumma  rerum  etiam  agica- 
111.1 :  ouorum  fumma  aequicas*  &  modcracio  pacem  oomi 
)rxf)itir,  &  pacis  comicem  rerum  omnium  aiflucnciam.  In- 
kjuram  lica  efl  infula  parva,  a  cumulo  Upidiun  co^nomi* 
i  auflralc  lacus  Hz  jacenc  hx  deinccps  mfulsr,  Columa» 
;,  Ofrtma,  firigidana,  Cor^kcra,  infula  Kumilif,  I(nerf^a, 
Tcxa,  Ovicularia,  Naofiga,  Rinard.),  Cana,  Tarflhcria, 
,  inrtila  Magna,  infula  Figurje  humanx,  inCiIa  Joannisi. 
.  Ad  occidencalem  Ilx  angulum  Overfi.  Ibi.(|uoaue 
^rrencifTimum,  niii  ccrcis  horis,  impcrmcabile  efl  navibiis, 
frcatoriv:  &  ad  occidcntem  aeftivum  fj)c£^ans  Ufibrafla, 
5a,  &  NcEi,  &  iofiila  Tcxtori? :  &  ad  odlo  millia  ab  Ila 
feptcntrioncs  verfi  Oruanfa,  &  ci  proxima  Porcaria,  & 
>s  pnfTus  ab  Oruanfa,  CoIuan&.  U1cra.CoIuanGm  ad  fep^ 
;  laccc  Mulla,   duodccim  millia  pafluum  diflanc  ab  Ila» 


»4  'Bjrum  Scoticartim 

um  qua  ttJScel^  lJ'ga.Jifet'erc  folec,  &  vetcribui^  1»  in  es  fen» 
monumenctt  iBufirii :  lea  D.  Cobmbx  Cvera  dilciplliu  St  unti^ 
tate  cljriori  hnnt  in  ei  duo  monafleria,  alcerum  monathorum. 
alierum  monachanun ;  curia  una,  five  (ut  nuoc  loquuntur)  parochl. 
alii  Eccleli.i,  mulracjue  lacella  cx  muniiicentia  Kcgum  Scotorum  & 
K  c^ulorum  Iiifulanorum.  In  ca-nobio  vcieri  D.  Columbac  InfuU- 
rum  Epili.opi  fcJem  natuerunc,  veterc  domicilio,  ijuotl  erat  in  Eu- 
bi.nia,  ab  An^lis  capto.  Kemanct  ailhuc  inccr  vecer<;s  ruinas  le- 
niikhrecum,  fivc  cirmitcrium  coromune  omnium  nobilLum  iamtlut' 
rum  qux  in  OcciiJcncalibui  infulis  habicabanc,  Eminenc  inter  «c 
tcrni  tiimul!  trci,  moJicit  inccrvallii  dillantej,  tribui  impolitis  (lo> 
murciilii  m  oricmcm  vcrlis,  In  occidcntali  cujurquc  parcc  lapic  in- 
Jcripcus,  quorum  tumtili  lint,  indicac,  Qui  mcditu  efl,  ticulun 
habcr,  TtiMULirs  Recvm  Scoti.e  :  tcrunt  enim  quadrasinca 
c&o  Re^cs  Scotorum  ibi  fiiifle  humatoi.  In  liexcro  tnciltu  etl  ti- 
tultis,  TuMVLvs  Recitm  HtBKiiNi.c:  Quatuor  enim  KcgesHi. 
bcrnia;  iliic  condici  fuifle  dicuntur,  Qui  cft  in  finillra  pancl'  infcri- 
bicur,  TvMutvt  Rki.vm  Norveci^:  hujus  cnim  gcntii  oQo 
Re^es  illic  fulflc  fepultot  fama  cll,  In  reliouo  ccrmUcrio  leorfuin 
clarx  Infulinorimi  familix  habent  Jua  condicoria.  Circa  eam  lcx 
',  nfc  tamen  iniircundje. 


Liher  Trmtts.  2$ 

CSui  'Nam  &  pccore,  &  frumento,  piicatU)  &  marlnArum  avi- 
uafiEtu,  abundat.  In  ipfa  eft  lacus  auux  dulcis,  &  in  ea  vecus 
an:  haber  &  portum  lonuis  navibus  non  mcommodum.  Hinc  du6 
■9l|  abcd  Gunna  :  &  aGunna  pari  fpatio  CoILi,  duodecim  millia 
knga,  duo  laia,  in  primis  fcrtilis.  Ncc  procul  hinc  cl{  Caifa^  tot* 
WOft  fiivis  opcrta.  Pofl  du  t-  infulo:  cognominatae  Virldes^  major 
aminor.  Itcm  totidem  eifllem  cognominibus  ex  advcHb  promon- 
nrii  Mullar.  Jacent  non  longc  ab  ca  dua:  infulx  cognominatae 
GbiEe,  hoc  eff,  C3erulcx.  Dcindc  Ard  aii  ridir,  id  cft,  alca  infu- 
Ii  Equitis.  Deindc  Luparia,  five  infula  Luporum.  Poft  cam  in» 
fida  Maena.  A  Colla  infula,  fcptcntrioncm  verfus,  proccnditur  ab 
triente  in  occldcntcm,  Icdecim  millia  longa,  fcx  lata,  moncibus  ar- 
^uis  &  filvolis  affurigens,  Kuma  :  &,  quia  raris  in  l  cis  habitata 
^  aves  marinx  pafum  in  campis  ova  ponunc,  ^uorum  ouancum 
libec  quivis  vere  adulco  colligit.  In  rupibus  excellis  marini  anfercs 
(dc  quibus  antc  a  nobis  didum  cH)  abundc  capiuntur.  Ab  ea  qua- 
tuorfflillia  ad  orientcm  hibcrnum  efl  infula  Rquorum :  &  ab  ea 
Qunigcntos  paffus  Porcari.1,  pro  magnitudinc  rcrum  necc/1'iri.irum 
^Mmjans.  Nidificdt  in  ea  talco :  habet  &  porcum  fatis  commo' 
1  «lum.  Non  longe  ab  hac  func  Cinna  &  Hgga,  mo.iics  infiila;,  fi- 
^  tii  faximdap,  pofterior  cciam  anfcribus  marinis,  cju.is  Sol.mas  vo- 
^  ^t  Dcinde  Soabrecilla,  vcnacui  quam  aliis  vita:  commodis  ap- 
dor. 

XXXIX.  Hinc  a  fcptcntrione  in  mcridlem  porrigitur  Skla,  om^ 
^Tun  infularum  circa  Scotiam  maxima,  [prAtcr  iJsoqHmJ  quaJra- 
gutta  Juo  millia  paffuum  longa,  alibi  o^lo,  .ilibi  duodccim  ^  icn,  in 
OMitcs  pluribus  locis  fc  actollcns ;  ipfi  iilvis,  iilvj:  pafcuis  abun^ 
^Jint,  campi  frugum  &  pccorum  fcrtiles :  in  his  prjcccr  alia  pccora 
P*R€*cquarum.  Quinque  amncs  iiabct  majorc>,  filmonum  fijc- 
"lcundoj:  multos  ctiam  minores,  ncc  cos  falmonum  i>crilc>.  Mare, 
'f  ab  omni  partc  in  terram  j>cnetran>,  mulcos  aqua!  fallx  flnus  facic, 
■  trc$  prxcipuos,  tredccim  item  alios,  omncs  h.ilecum  f  rcundos. 
;.)  Hjbct  &  lacum  aquie  dulcis,  &  quinquc  arces.  Infula  prifroi^um 
J^  Scotorum  fcrmonc  Skianacha,  hoc  efl,  alata,  vocatur,  quoJ  pro- 
p"  jpontoria,  intcr  quae  marc  fe  infundit,  vclut  alac  fc  obcenclunc.  U- 
*J  ^  tsmen  obcinuit,  ut  Skia,  id  cR^,  al.i,  vulgo  diceretur.  Circa 
'.."  ^^ncfjvirfx  jacent  infulaz  minorcs,  Or,infa,  fruj^ibus  &  j>ccore,  Cu  • 
,:.  JJtuIaria^  nemoribus  &  cuniculis,  abmKu;i?;  Paba,  l.icrociniis  in- 
|I^ "mis,  quod  in  e jus  lilvis  pra'doncs  tranfcuntibus  inf]di:is  locanr. 
jIiKlcSalpa,  odlo  millia  ad  aeflivum  occidcnccm  fica.  Pra:rcr  .ilia 
•J  conimoda  magnos  ccrvorum  grcecs  in  lllvi»  alit.  Intcr  c^ftium  Ca- 
^ironii  llnus  &  Raarfam  j.?cct' Crulinga,  flacio  navibus  cura.     Fc  a 


1: 


M 


/ 


^pa  duo  millia  In  fcptcntrioncs  porrigitur  P.aaifa,  fcptcm  millia 
^^piy  duo  lata  :  filvas  habct  bctulcas,  &'  in  cis  cervos.     CV.iingen- 


T.OYCWV^ 


t 


nominhju^ula.    Et  2  Rooa  lexinltlif  fi^.     ..__      _    , 

.&  a  FUJa  dira  milliii  "nilbnena,  &  ad  auftrale  Skis  latui  OmA. 
'&inLllepairus  at>  ea  Buia  parvajtleinile  Bula  nujor^deiDccMqaiO 
(jue  parvB  infuls  ieDobiles.  Pofl  quai  Na,  &rTilttfiMKUin  ;  ftiioc 
ta  cam  Ovia,  deinde  Aslterma,  Sc  Llndilla,  &  ad  o"    ' "        *" 


.id  ocddentem  xfiivum  profcda  L^if^i  ^  Gi^nntaa,  fl 

ficmera,  &  Mcgala,  &.  Patia,  &  Flada,  ft  Scatpi  VerTecum,  S 
Sandcra,  &  yaterfa,  qux,  pntter  alia  conunDda  plurtma,  ftailit' 
ncjn  habct  multarum  &  maenanimnavlumcapacem,  ir  '' 

.oranibus  circumjacentibusrcgionibui,  flaCii  temporibuf .  * 

«atorum  Jre^uentia  convenlre  (nle&    Hc  t — ^ 

lub  dominatu  funt  Epifcopi  InCdarum. 

XL.  A  Vaterfa  duo  millia  ab«ft  Barn,  feptem  millia  latig^  ab 
rccijente  bibemo  fe  ad  ofienKm  ■fttrum  cxporriKiu :  fraeum  aoB 
info^zund;),  pilutu  afcUorun  maxime  intiniii.  In  haiK  luni  ma- 
ris  aneuftif  faucibus  infundicur,  inieriui  Utiuf  Totapdatur.  Irtfc 
lam  liabet  un.im,  &  in  ea  an.em  muiuiifTim.im.  I11  rq.icncrionaU 
jihga  Barrx  afTurgit  callji,  ab  imo  ad  fummum  herbiJus :  e  fum- 
o  cbuliit  Forw  aquae  dulcii,  e  (juo  rivo;  qui  defluir,  fecum  in  m«*' 
:inum  dcfcrc  vcluc  ntinuca  quzdam,  fed  adhuc  inforrai:!,  animc- 


Liirer  *Primtu.  57 

ra;  pTOceriofcI^ue  j;igRi(,  ^a»  dU  aluniiB  inKiUnnn-  Idco- 
1>Brope  anuiiuDi  arciunij  ac  maximc  rcligioDum,  rudei.  £o,  polt 
lolniriunt  zflivutD,  dominus  infkla  procuratorcm  fuum  id  vcdiea- 


D  zflivutD,  dominus  infkla  procuratorcm  fuum  ad  vciiig 
liio^gCDda  mittit,  8c  iiiu  cuai  eo  racerdotcm,  qui  pueros  pioxi- 
Bo  amo  wuoi  baptizcc :  ii  auicm  il  &rtc,  deiit,  fuoi  quilijue  bap- 
tiut.  Domino  pcndunt  ccrtum  numcniii]  viiulonun  marlnorunij 
&  lolc  duiacoruni  vcrvtcum,  Bc  avium  mariaaruin.  Tota'  injitlii 
Bnfijperat  loDgitudioem  mille  palTuum,  totidem  prope  laca :  ncc 
ibuIU  aliaTUm  infuUrunn  viden  pan  cjut  ulU  poccfl,  prxcer  ir» 
Bontcl  in  lictore  le  altollentei,  ^ui  ex  locii  cdicioribui  tcrnuntur. 
:  U  iij  miKitibuf  funt  ov«  eximis  pulchritudinii ;  fcd  ob  violeniiam 
'  tSoi  marini  vix  uiiquim  eli  ad  cui  idiciis. 

XLII.  Jam  uc  aJ  Viilum  rcdeamui,  a  promoncorio  cjui  (cpccn- 
i  Diuiali  lita  efl  injiila  VaUU,  mille  palTu)  lata,  duplo  lungior.  In- 
«t  proRionlorium  &  Har,iUiii  infiilam  hc  tere  linic  inccrfcdc,  exi- 
^ujE  ^iudcm,  fed  non  infrugifene,  Soa,  Scroma,  Pabau,  Barnera- 
u,  Ijiiiaia,  Keli<;ira,  Saea  parva,  ^iaga  magna,  Hermodraia, 
I  Survaia,Gria,Lin^a,GiIiin]a,Hea,  Hou,  fcrclaLi,  Soa  parva,  Soa 
f  wgna,I£i,  Seuia  farva,Seuna  magna,TaranIa,  Siegana,Tucmen,  Bc 
(fn  Haraiam  Sc^rpa.  £i  ad  ao.idcnreni  xauinottialcm  fupra  Lc- 
Ogta  ouinqua^ma  miilia  abfuni  feptem  infula;,  quai  alii  tlana- 
au,  aLii  Sacrai,  [4m]  AfjrU  voeant,  in  moncci  hcrbidoi  coiifurgcn- 
m,  fed  ab  omni  humano  cuilu  dcfeitv.  Ncque  quadmpedem  ferc 
uUuBn  prxtcr  ova  ferai  habenc ;  qua  <]uidem  a  venacoribui  capiun- 
Ur,  feil  a^d  nulina  vi&uiu£im:  umu  tnim  Uco  arvinam  IiatKnc^ 
Mt  It  qiud  lit  caroii,  id  adeo  tofuavc  e^  ut  ncmo  aciin^t,  nili  la 
ocremo  famii  pcriculo.  Dctnde,  propceodem  cradu,  propiuj  fep* 
SBirianen  jattw,.  GarvcIUn,  id  cft,  a&cra  infula,  &  Lamba,  ec 
FUa,  &  Kelb£,  &  Bemcra  parva.  8t.  Bunm  magoa,  8t  Kim, 
&  finu  parva,  &  Buia  ma^a,  &  Vexaia,  &  Pabaia,  Sc  Stgrama 
maj^aa,  (Cuniciilaria  ab  ejin  animalii  ficcunditate  vocata,]  &  Si- 
fpwM  pntva,  &  IVgmxorum  ii^U.  In  hac  famati  clt,  in  ijuo 
crcdluix  vicini  pDpuli  olim  Pygmsros  fiiifl~c  humatai.  Nlulci  exccro- 
fum,  ttmialiiuieSbfla,  rcpercnmt,  &  aJhuc  dcprebendunr,  capica 
nrva  &  roa  nda,  aliarumcjuc  corporii  biunani  paitium  ofllcuU,  ni- 
Dil  Eamx  rcttdlB  dcronncU.  In  eo  lictore  Leogi  infulz,  cjuod  ia 
eritntcm  biberMUi  i^&r,  ttuo  fimii.rvrii  in  temm  irrumptxir, 
<|HDnmi  alterum  Ucum  Meridionalem,  alccrom  Septencrionalcm, 
vocant.  UttrqDC  coco  anno  pifcei  abundc  captanTibiu  fuppedicai. 
£x  codtm  littore  Lcogi  maeii  ad  mcridiem  vergir  FabtlU  :  deindc 
Adami  inftU:  deinde  infula  A|>noruro.  Iccm  Hulmcna,  &  Vic- 
coilla,  &  Faveraa,  &  La»,  &'Era,  &inraUColumbx,  &  Tora, 
AVhta,  &  Scalpa,  &  Flada,  &  Seuca.  Ad  orientatc  Ucni  huii^ 
k£ix  ittr  eft  fiibterraneum,  uiperoc  fomicatum,  longum  ulii^  ja- 
ttmt  lajcitta^,  £tb  quam  cr^ pta«  navicula  minorci  vclii  auc  remil 
3^  (blenc,  dim  fiigiunt  violeneiam  ailhii,  qoi  ad  onmuu^uuta  nio- 
ociiin  iri^on&  oavigxatiaB  panuAxfatviVi 
C  t 


28  Herum  SeoUearim 

gif  ad  orientcm  jac^  itiAila,  quam  yctulhun  CiltelluB/a^ltaB 
lociu  nituralimunimenta  tutui,  &iruguin&  pilciunicDpU,  &  ov 
Ibi  nidiHcantium  vqlucruin  mariiurum,  abuncle  commntun  incol 
fii(fici«ni,  Ad  liitus,  ubi  (inus  BrinDUi  retrai  fiimu  aperit,  iniui 
F.u  liia  elt,  tot4  fere  Illvii  umbrola,  ac  latronibui  tantimi,  <jui  prt 
tcreumibui  inlidUntur,  accommotiai  Magit^ad  leptcntrloaeiiaci 
infula  Gruinorta,  &  ipCi  icidem  C\,\vli  opaca,  &  Utronibm  ia^Si 


I  Mabrera  n 


:  pofte 


aHibra 


Atulla.    Ueinde  ei  propmaua 

parv.) '.  juxta  eam  in£ira  Equorum':  juxia  eam  rurfin  iiiGita  Mct 
[aiha.  H.£  oEto  proximac  in£ilx  antc  oftium  Ittx  fimt  finut  ^ua 
Vtil^o  latum  Bricnnum  vocant. 

JtLJTI,  Ab  hii  infulii,  quE  linum  Briennum  przdngunt,  abfui 
Haraia  &  \jcoefii,  leptentrionem  verfus  cxcurrentei.  In  loogu 
p^ircnr  fexaginta  millja,  in  Utum  fidecim.  Hm  quidcm  utuu  b 
cium  infulam  :  non  enim  marls  infuli  arftuariii,  Jcil  limitibui  agf< 
rum  &  dominorum  ditionibui  dcfioiuntur.  Pan  auten  ad  mcf. 
dicm  cxpofitalbletHaraia  vocarL  In  ca  fijeracinonafterium,  R.< 
adilU  difium,  a  Macclodio  Haraieiill  condltum.  Agerfrugumfac 
lcriilii,  fcd  c)m  m.igi!  «  fadicndo  quam  .nMTiilo  illis  pr(,vcniun 


Liber  Trhnus.  29 

\  iMDK  :•  ubi  v^o  rediit  Te^vs,  fupra  qiutuor  eft  profiinda.  n>t  In 
!_  rif ibiu  fedeni  oinnu  gcnerii  fexus  &  xHiii  multiiuilo,  hjmit  & 
I       tiuo  maeiuin  vim  pirdum  promifcue  ducit. 

'         XLiy.  Ad  oricntem  xllivum,  fexaginca  ferc  millia  paffuum  a 

^     Leago,  lita  c&  infuU  pjtva,  folri  humili,  ac  p];ino,  ac  GiLi  frc- 

^ueater  culto  :  nomcn  dt  Roiu.    Cultorci  homincs  rudei,  ^cpm- 

fc  ORinii  religionts  expenes.    Dominui  ejuj,  qui  eam  colanc  ccr- 

tum  familiarum  numerum  finlt,  eifque  majorum  &  minorum  pccu- 

non  alfignac  auancum  l)tis  videtur,  unde  &  ipl]  commode  vivunt, 

&  ve£ligalia  Tolvant.     Quod  ultra   viQum  provcnit,  ad  Leogum 

I     iinjnilif  annij  ad  agrl  fui  dominum  mittunt,     Hxc  fcre  funr,  ^uje 

veaigalii  nomine  pendunt ;  magnam  vim  f^rinz  hordcacez,  iti 

pcUibuf  ovium  infutaro,  (apud  coi  enim  hoc  e;enui  frugum  copiofe 

lufiinir,]  camii  ovillie,  &inarinarum  avium  fulc  duratarum,quan~ 

lum  cx  annuo  proventu  fuperat.    Ac  li  ijuando  mulcitudo  cjpitum 

abundac,  fupeniumerarioi  <juoi^ue  dotrino  snnumerant,    Atijue  iia 

loli,  ut  opioor,  in  univerlb  orbc  fiint,  (juibui   nihii  unnuam  dccli, 

amnvt  ad  Jacietatem  redundiint:  )uxta   luxui  3c  avaricix  ignari; 

<)uii]uc  iiuiocenciani,  &  animi  tranquillitatem,  quam  alii  magnU 

uboribtu  cx  inilitutii  &  praKCptii  tapieiitiar  pcnint,  cx  i^norationc 

',     vitiorum  comparataro  nabent:  nec  aliuJ  tjuic^uam,  prxteri^uain 

i     quod  iuz  conditionis  conunodiucem  non  intejli^ani,  ad  fnmraani 

'     ftlicicatero  dte£e  vidoatur.    Lll  in  hac  infula  CicGllum,  D.  Roiuno 

fkaum.     In  co  (ut  majorci  natu  feiunt)  ligo  pcrpeiuo  rcltnquitur ; 

Suo,  cum  quii  inoricur,  lepulchri  locum  inveniunc  delignatum.  In 
ac  infiila,  pnctcr  aliam  pilcationcm,  plurima  balznx  capiuncur. 
Ab  hac  millia  pafTuum  fcdccim,  occidcncem  vctfui,  jacet  infula 
Suilikeraia,  mlUc  palTuslonga:  led  t\uK  nullam  herbam,  ac  nc  e- 
ricam  quidem,  gignat.  Kupcs  tantum  nigrai  attollii,  quarum 
quvdam  mulco  nigro  rceuncur.  Volucrei  maiina:  paflim  ibi  ova 
poount  &  exctudunt.  Ad  eai,  nondum  ad  avoUndum  maturai, 
proximi  e  Leogo  infula  adnaviganc,  ac  plui  minut  o^o  diei  eis  le- 
gcndu  tribuunt,  dnncc  carum  camc  vcnto  durata  plumilque  navi- 
cubi  otKrenr,  In  hac  infuli  rarum  &  alili  rcgionibui  ienorum  gc- 
nut  avir  conipicitur,  Colcam  vocanc,  magnitudine  paulio  infra  an- 
ftran.  £a  vere  Ilneujii  annii  eoadvencar,  puUoftjuc  cxcIuI^kco- 
ufqne  educat,  dum  ipl!  fibi  profpkcrc  poflinc.  Ad  id  fcre  tcmpiij 
plumz  fponte  deftucncti  e  toto  corpore  nudam  dcAituuni :  ac  rum 
dcmiun  ad  mare  fc  rcclpit,  ncc  ante  proximum  vcr  ufijaam  coni}>i- 
citur.  Illud  QUoque  cii  clt  fingularc,  quoj  eaivm  penn^e  caulcm 
Don  habent;  fed  ievi,  5c  cui  nihii  prorfui  duri  jdcft,  pluma  (ocutn 
(orpus  veluc  Lanu^Inc  veftiunc. 

XLV.  Skq^dvntuk  Ortade»,  in  mari  partim  Deucaledonio, 
paitiro  Geimanico,  ad  feptencrinnalem  Scotix  parcem  IpadW.  Ha- 
lum  de  nomine  inter  Criptorei  vercrei  &  rcccntiorei  {aiii  convenic. 
RatiofKm  autem  nominii  iiemo  (ijuod  adliuc  fciaml  cnyV\tav'«, 
SedBC^ii^  qui  asprimi  icouerint,  ijclj  conllat.  Omn»  Getnv^-' 
C  3.  pi\t;« 


r««  smrnV» 


>runi  cefucari  £KiIc  error  poteft  :    parrim  ex 
\  qui)  cum  (]uin<]uc  ciivcrlis   linj^uis  a  Bric.mn 
n.ycrcr,  un.Tm  c\  connmcio  l*icticjm  cflc  aic : 
LC  Pi^ti  If)ciiri  tuillcnc,  c  im  ;i  S.ixonii-a,  (<]n,i  t 
:a  uccb.incur)  non  lcp.ir.illoc  :    p.ircini    i)uod  in 
anus  diierte  Pidios  a  Saxonibus  alios  efTe  olien 
Tcadas,  alteris  Thulcn,  ptriam  eflc  afRnner.    < 
it  oriundi,  noftra  adhuc  xtate  lingija  a  Scoris  &  i 
tur,  &  qux  a  Gothica  non  multum  dilcreper. 
^I.  In  convidu  quotidiano,  mulrum  e  verima  pa 
gU5  rctinet.    Itaqiie  pcrpetua  corporis  &  animi 
fruiuitur.    Rari   morbis,    plcrique  omncs  (eni< 
apud  eos  deliciarum  ignorantia,  <]uam  apud  al 
oc  diligenria)  ad  nkitem  tuendam  prodeft.    £ 
&  ad  formgr  elegantian»,  &  ad  ftaturar  proccrir: 
cit.    Frueum  provenrus  eis  exiguus  cft,  praererc 
:t,  cx  quibus  cis  &  panis  &  vinum  fiippetir.    £i 
ibus,  oves,  boves  &  caprar,  non  infmjucmes ;  \ 
,  cifci  &  Birryri  eft  ufus.    Avcs  martnx  innum 
lifcibus  vi^his  eorum  magna  ex  prre  oonftari 
<m  animal,  ac  ne  deforme  ^uidem  a&e^,  ap[ 
ei,  fpecie  quidem  concempribiles,  feci  ^d  omn 
1  crcdi  pore^)  (h^nui.    Nulla  ufquam  arbor. 


prarter  en>a»«    .---  • » 


Liher  Trimm.  jr 

LOiiibus  lnvalefcente  luxuria  comsptis,  phiullatim  dKciplina  yetere 
ibc£idaca,  blandientibus  quo<]ue  deliclis  ip(i  iefe  dediiiere.  MuU 
um  eriain  prxcipiramem  tcmperanriam  impulere  pirararum  com* 
aercia  :  qui  regionef  continenris  habiratoribi»  fre(]uenres  adire  non 
u(j,  ex  iMulis  a^uancur ;  &  vina  m^rcefoue  alias  aut  comme^ribut 
Dutanr,  aur  viliprcrio  diflraliunc :  &  InuiUni^  &  pauci  numero^dt 
nermes,  &  in  mari  procellofo  ita  fparf i,  ut  mutuis  auxiliis  fe  nieri 
lon  poflint,  infirmltatis  fuar  conicii)  non  omnino  inviti  (ecurirateni 
um  lucro  conjundam,  adblandiente  etiam  volupcate,  vel  recepe- 
unt»  vel  non  rcjecerunc.  Sed  Htc  morum  labes  m  potentxores  iere 
k  iaccrdorcs  incubuit.  Apud  vulgus  mulra  priAiiiae  moderarionis 
idhuc  veftieia  rei^anr. 

XLV7L  Mare  illis  non  iblum  vencorum  vlolenria  &  fiderum  po« 
icu  iflcvum  &  rempeHuofiim  eft,  ied  acfiibus  conrrariis  ex  Ooeano 
wcidcncali  incicaris,  &  incer  anguftias  cerrarum  confiigencibus,  nul- 
a  vi  remorum  auc  velorum,  fireci,  ex  adverfb  recurrencis  &  tn  fi 
sontorci,  vorrices  fuperari  poffunr.  Si  qui  propius  accedef^  audcnr^ 
tnr  imperu  violenro  rurfiis  in  mare  rapiunrur,  aur  fluduanris  ae<iuo» 
'15  rapidirare  abrepci,  in  rupes  &  fcopulos  compelluncur,  auc  in  fe 
xmvciacis  aquarum  cumultj  abibrbencur.  Duae  func  rempeftacer, 
tuibus  hae  anguf^iaf  iunc  iiiperabiles :  auc  cum  acfhmm  relapfu,  cef^ 
jme  uodanim  oonflidu,  mare  cnin()uillatur :  auc  ubi  pleno  alveo 
rooor  ad  fummum  incremenri  pervenir,  languefcence  ucrthoue  vi 
ilb  qux  undas  concitabac^  veluc  recepcui  canenre  Otcano  procellis^ 
k  vorcicoiis  pebgi  commoci  molibus  ik.  velut  in  fba  caftn  recipicft* 
ibuf.  De  flumero  <]uoque  Orcadum  incer  icripcores  non  convenin 
Plinio  func  iniulae  quadraginca^  carceris  fere  criginta.  Proxime  ad 
renmi  acceffir  Paullus  Orofius,  qui  rriginra  rres  proiliC)  e  ouibus 
rredecim  habirenrur,  cxrerae  deierc«,  &  pecori  ixifcendo  rXifiar* 
Sanr  enim  plcritque  humileS)  &  ica  fpariis  angudis,  urvix  colonum 
DBum  auc  altcnim,  fi  colerencur;,  alereuc.  Aliae  nudis  icopulis  auc 
Dpcrris  mufco  foualenres. 

XLVIII.  Orcadum  maxima  mulcis  vererum  Pomona  vocatur, 
HodieConrincnrem  appellanr,  quod  longealiasmagnitudine  prarce- 
dar.     Patet  cnim  in  lon^um  trieinta  millia  paffuum.    Htrc  fatis 
frequencer  habitatur.    llabcc  enim  duodccim,  (ive  curias,  feu  paro-* 
chias  niOtcas  :  pnrterea  oppidum  unum^   quod  Dani,    <]uorum  in 
diciooe  Orcades  diu  flierunt,  Cracovtacam  appellabant :  nunc  nomi« 
ne  corrupto  Kircua  Scotis  dicicur.    In  hoc  ouae  func  veluc  modicae 
arces  propin(|uap,  altera  Regis,  alcera  Hpifcopi.    Incer  ^as  iirum  eft 
templum,  ur  in  tocis  illi;  farts  magnificum.    Inrer  remplum  &  ar« 
ees  ucrinque  func  non  infrec^uencia  ardificta,  ^uas  duas  urbes  incolae 
appcllim :  aheram  Regiam^Iteram  Epifcoj^Iem.    Tota  infula  ex- 
curric  in  promoncoria:  incer  qux  finus  maris  infufi,  Oaciones  nivi- 
bus  curas,  &  incerim  porcus  faciunr.  -  Sex  diverds  in  locis  Kuv&!i 
infulx  metalla  funt  plumbi  albi  &  nigri,  Cam  proV>V  <^uiim  >a^ctA«m. 
h  BiitaoQtt  reperUtur.    Hxc  mfuU  a  CacluneGa  cirdiet  vv^vtwv 


32  lUram  &otkarum 

^uatuor  miltu  abel^,  incerjedo  ireco  Piftico,  de  cujui.  lutura  jata 
diximus.  In  eo  freco  ig,irgun[ur  infuLv  coinplurci,  e  ^uibu!  ScrO' 
jna  (]u.ituor  3  Cathanelia  millia  abef),  non  In&ccunda  pro  nu^ni- 
tuilinc.  Sed  hanc,  ob  propiniiuic^tcm  teria  Brit^annix,  &  qucxi 
Cacnanelie  Comitci  e^m  rcmjwrtcnuerinc,  incer  Orudu  non  nu- 
merant. 

XLIX>  Ab  luc  ad  fcpccnCrionei  niviganti  prima  Orc;idum  occur- 
rit  KAnjlla  auftnlis,  quata  linu  Duncani,-  aui  veriui  Domchi,  ab- 
cH  folecim  mtUia :  ()uod  fpatium  duabui  horii,  >ltu  fecundu,  etiam 
CClTancibui  vcnrii,  naviculie  conficiunt:  tanta  hujui  freti  clt  violen- 
tia.     H«c  quicKjue  millia  pa/ruum  longa  <R,  haKtquc  porcum  jatil 
commodum,    a  D.  Mar^arita   cognominacum.     Ab  ea  paullum  ID 
oricnccm  ptojctix  funt  infulx  duK  exigus  &  inculn,  pecori  pafccn- 
do  relids.    Holmai  illi  geocili  vocabulo  eai  appellant,  hocelt,  pla- 
nicic;  hcrbidai,  aquii  afTitat.    Aii  feptencrionem  «n  fiurra  inlula, 
6c  diix  inccr  cam  &  Pomonam  Holmac.     A  Burra  occidcncem  ver- 
fui  ordinc  trei  infulx  lacent,  Suna,  Plata,  &  Fara  :  8c  ulcra  eai 
Hoia  &  Valii,  quai  alii  duai,  alji  vtum  infuUm  vocant:  quod  cir-     ^ 
la  zquinoAia,  (quo  cempore  maria  vielcntlflime  incitantur'  ac  fer- 
vcnt,)  »iiu  rcccJcncc,  nudantibus  fe  artnii,  angullii  faucibui  cohX',    j 
rent,  unamque  infuUm  faciunt  ^  rcdeuntc   sltu,    rurfus  interje^      ', 
nuri,  duarum  infutirum Jpeciem  prBbcnc     In  hac  i^Ia  omnium 
<iuai  Orcadei  habent  aliiHimi  ^mr  montei.    Hoia  &'  Vaiii  dec«t| 
millia  inlongum  porriguncur:  ab  Ranalfa  abliint  ofla,  a  FanoD(i>    j 
nati  in  Catbancf  a  fupraviginti  millia  paifuum.     A  lcpcencrione  eft  ,,'! 
infufa  Granifa,  in  &eco  admodum  angidto  lita  :  abcA  cnim  Hoia  a> 
proxirao  Concinencii,   id  eft,  Pomonae,    promontorio,    duo  modo 
millia.    Hs  fere  incer  Pomocum  &  Cathancliam  fkni  infulje,  intp» 
fo  freco  licc    I.JCUS  Continencii  ocddentale  mare  apercum  fpedu^ 
nullii  in  eo  nec  infulii  necicnputis  aroarcncibui.     Ab  oricntali  ejuf 

Sromontorio  pauUum  procurric  Cnbela  :  a  Borca  eam  vcluc  tegi^ 
ttori  propior  Siapinfa,  nautlitm  fe  in  ortcnccm  inficftcni,  ex  id- 
vcrfo  Cracoviacx  Juo  millia  lica,  ip&  fex  irittia  longa.  A  Jepcen- 
trionali  parce  Pomonx  jacet  Rufa,  lex  mitlia  longa.  Ab  ea  pro- 
piui  oricnrem  lita  ef)  Eelila,  ubi  Divum  Maetium  lama  clt  efle  ft- 
pulcum.  Hiiu:  ad  meridiem  adjacem  Vera,  Gcrfa :  nec  longe  illino. 
Vcltra  ,  a  qua  Hechlandia  abeft  millia  paffuum  LXXX,  Papa, 
Srronza  dittat  ab  Hechlandia  LXXX.  millia  pJiruum.  In  hoc  mc- 
dioferccurfu  jacct  Fara,  hoc  cft,  bctta  infiila,  ucrifque  &  Orca- 
dibu!  &  Hccl^taDdix  confplcua,  AITur^ic  cnim  in  cria  alciflim»- 
'promontoria,  rupibui  excellii  prxcinfta,  &  undique  inacrcHa,  ni& 
quo<.I  id  orientcm  a:ftivuni  paultnm  fefe  dlmitteni,  ftacioncm  turank 
naviculii  prxlicc.  Incolai  habec  longe  pauperrimos.  Pilcatoref. 
cnim,  i^ui  ex  An^tia,  Holtandia,  cxcerilque  propinquli  Oceano  re- 
gionibui,  pifcacum  in  ittamarlji  tinguliiAnnijfrvtcrctavigant^om- 
nia  j>ro  arbitrio  rapiunc  &  fcnint...  .. 

LProxinur'^ 


Liher  'Primus. 


U 


Kima  poft  illam  eft  infula  Herhlandicarum  maxima,  quan\ 
laufTam  incolx  G^ncinentem  appellanc^  fcxaginca  milli;i 
onga,  laca  alicubi  iededm,  in  plurima  parva  fe  promon- 
gcns.  Duo  cancum  func  quz  nominare  non  pigeac :  alce« 
um,  fed  anguftum,  in  (epcencriones  cxcurric  ;  aJcerum  la-* 
Lcnrem  hibernum.  Maricima  fere  habicancur.  Inceriora 
linui  przcer  volucres  adic.  Superioribus  annis,  incols 
tam  majores  eorum  fblebanc,  excoiere  centarunc :  fed  nul-^ 
uccefTu.  Divicise  eis  func  a  mari,  ab  omni  parte  (umma 
ommodicace  objcdhi.  Ab  ea  ad  decem  millia  feptentrio-* 
is  efl  Zeal  iica,  fupra  vxginri  millia  longa,  o€to  lata  :  adeo 
ullum  anlmal  niii  illic  natum  ferat.  In  hac  habitare  di* 
nends  mercacor^  qui  omnes  merces  exocicas,  <}uarum  il« 
bunde  omnibus  fuppedicec*  Incer  hanc  &  Concinencem 
lilac  minores,  Linga,  Oma,  Bigga^  San^rri.  Ulcra 
cer  novem  millia  ad  fepcentrionem  jacet  Vufla,  fupra  vl- 
lia  in  longum  porre6la>  in  lacum  fex  :  plana,  &  alioqui 
icima  afpc6lu,  ni li  quod  lonee  fWviflimo  marl  ambiatur. 
c  &  Zeal  func  incerjc6^x  Via>  Ura,  Linga.  Bxcra  eam 
nrem  refpiciunc  Skcnise  dux^  Burra  :  ad  orientencem  Bal- 
ega,  Fotlara,  feptem  millia  lonea,  ab  Vufta  fcptem  di- 
o  a'  Zeale,  &  ob;c6ia  frcto  quod  vuftam  a  Zeale  dividit. 
inceps  infula:  ignobilcs  pra^nduntur  oricnrali  Conrincntis 
scla,  Skeniac  orientales  tres,  Chualfa,  Noftunda,  Brafa  & 
•arns  occidentalecinguntSkeni£  occidenrales,  Rottia,  Pa- 
Voncda,  Papa  niajor,  Valla,  Trondra,  Burra,  Haurar 
aura  minor ,  &  intcr  cas  totidem  fere  Holmx  interfperfae. 
£lus  ratio  Hcthlandicis  cadcm  qux  Orcadenfibus  ;  nifi 
a  copias  domefticas  paullo  afpcrior.  Veftiuntur  Germani- 
•d  juxra  faculrarcs  non  indccorc.  Provcnrus  illis  eft  ck 
gencris  craflo,  ^ucm  Norvcgis  vcndunr,  ex  oleo  e  pifci- 
nij  confc6lo,  e  buryro,  c  pifcaru.  Pifcantur  naviculis  du- 
morum,  quas  fadtsLS  e  Norvcgis  cocmunt,  Quos  ccperinc 
rtim  fjlc  condiunt,  pirtim  vento  ficcanr.  Ex  iis  ferc  rc- 
iiris  pccuniam  conficiunr,  unde  vcAigalia  iblvunt;  domos 
habircnt,  fupcllcdiilem  univcrfam,  ac  magnam  viftus  par- 
int.  In  domcftico  inftnimcifo,  qui  elegantix  ftudent, 
irgcnti  habcnt.  Mcnfuris,  numeris,  ac  pondere,  ad  mo* 
imicum  utuntur.  Gcrmanicus  etiam,  aut  pcne  vetus  Go- 
illis  fcrmo.  Ebrictatem  ignorant,  nifi  <juod  lingulis  men- 
utuo  invitant;  eofque  dies  hilare  &  fimpHcitcr,  finc  rixis 
quae  fcrt  cbrictas  vitiis,  tranfigunt :  camquc  confuctudi- 
lutuam  amicitiam  retincndam  iBicere  fibi  pcrfuadcnt.  Sa- 
firmitudo  in  Laurcntio  quodam  noftra  aetate  apparuit, 
rntcfimum  annum  uxorem  duxit:  centefimum  quadra^- 
num  agcns,  fxviiHmo  mari  in  flia  navlcula  pifcatum  ^tof 
nuper,nuJJ^  vigwioris  mprbi  labcfafltatus*  fcd  fctvvo  ^o^ 


^4^  Rer^  i^kacim 

LIBER   SECUNDUS. 

L  "1"^    £astxntx  mihl  renan  BrltaDokanim  mcmoriajn  !!»• 

m^      pcL  dup  millia  amiorumji  cum.  multa  ie  impcdimenca. 

B^L      obilduiu^  cum  illad.ia  priiiu^-^UQd  In  cU  re£ioDibus» 

«^  ^^  undeoomritorig^icnictndia  cit  c^^  literaft 

nulla&  iuerunr  ^  &  cum  lesxi  caoiem  advemflentw  iiaxplo  pfope  oc?i 


tu  Interieruor.  Omnes  cnlm  nadanes,  ^m  ia  Imannia  iedies  ^d 
hunculqoe  dlcm  collocaruot^  iuce  mihi  yideos  aminare  Jfo&^  c 
GaIIils3HiiPBniifj&  Gemunla,  in  hanc  infulam  commigfaJe*  Galli 
prinuim  cnaraficres  liceratum  a  MaffilienHbus  QraBcis  accepere^ 
quibus  uterentur  ad  ratiooes  conficicmfata  &  iiteras  inter.  ie  miffi- 
tand^s,  Gsaeidsquidem-fiigurisckmentorw  fomoorCallicoi^ 
hc^  aotc^  &  lacronim^ribiS)  ne  Jidli  .quukm  CLfir^  «tsue  U-f- 
tcris conMnittebant^  s«s'Yecp;gj^^ dujko mmi)%auaf  cmca  TecV> 
Cmflt  efl  fiii^ii^  ttutto  n^tjmav.  ;C2;j«in  Itidia^,  Mpramiju  TKi^^ 
cla,  Macerfoni^  (optd»^  OL  Aiial  vel  fixcruBfi  Tel\  p^ffi  iuBC,  Ixm 
cadcm  iuiilenc  apud'.poiierD$  obuvioBc,  mfi  exisri  icripcores  ti.^ 
mcmoriai  prodicHlIenr.  In  Hifpania  vervy  Grsds,  &  ante  eos. 
PlKKokibus,  oui  intemr  maris  oocupavcranc  tatora,  &  unis  e  Bar« 
baris  (ut  ScraBo  icribit)  Turdlttanis^  iuit  ^uidc»  Uteraruqi  uiiis  ;[ 
ied  vetcri&mcmori»  toripaar,  ouod  afibn^  (ciamy  exfiltir  nemo., 
Varro  eaun  &  PliBiusi  &.  fl  (jpi  aMi  Lacinorum.dc  prjmi&lfifpani»^ 
cum  ciiltoribm  oUt^  aH^vnl  ^tttigcruoti  onjcfiuris  magij^  ^uasit 
icriptorum  teAiflMniis»  ia  liac.  partc  fidem  iuarum  o4>iaioiii|m.oQP^i 
finnant,  IncaparKmitaBtitae^  <|ca»  ,Qiiar  att^t,  xkAl  prvr* 
ius  vetuftmim  rcrugi  crac  sncmona*  Apod  inceriotci  vero^  ^uh 
iongc  incBltlus  ag<eb«At,  longe  minus :  adco  ut,  ciim  HbH  de  genti» 
origine,  &  vcterrimir  iniulat  cukorl>us,  rogarcc,  oibli  ccni  ic  com* 
pcnfle  icribat«  Poft  Cafarci]^  Comclius  TacituSy  ooi^  ifeioorc  fidt! 
^uam  diligeniia  lcriptor,  j^m  perluftrata  Romanis  clai&bu»  Brkaon 
nia^  iotimil^  ratebris  cius  exfsudfis,  ne  ipjEc  <|uidcm  ^uicquafl^ 
ccrti,  ^uod  poientati  proderct^  iDvenic  Gildas  .^uoqoe,  qoi  £»•: 
pra  quadriBgjentos  annos  pofi  Tacituagi  vixit,  ienon  c  moniMiyforif,i 
qu«  nidla  crant,  ied  ex  trafiimarina  relatioQC, 'Ouai>  icribk,  tmderct 
afHrroat.  Gcrmania  vcro  pofircma  omniuni  liceru  fuit  cxpolita.  Sed: 
ilIa,pro  reli<)ua  ilia  iogcnuitate,  cum  nihil  habcrct^^uod  cx  apti^uis^ 
monumcntis  pro  vcro  aficrret^  nihil  moofirlnoyi  «pfi  fibiQ^fimcic;^ 
Igitur,  qui  devctcrlbiis  anflauhus  Brit:ini|oriim  origiocm  ^^ffitrrcft' 
aflVvcnint,  rcddeiMia«  opinor,  illis^.crit  r^io^i^i»  prknus  Uki  cex», 
iiidcrit,  obi  tamdiu  Utuerint,  ^uomodo  ad  «oi  toc^j^  fiktslts  rfOrt 
corruptapcrvcncriiit^  -.'■''-  i  ■/.  \ 
II.  Qi;od  autem  ad  fiardos  &  Scocctoncs,  vctcri»  mcniorklMOH) 
fiodes»  ^uidam  confugiuBr»  prorfiia  perridicuk  faduot.  Id  antcm^ 
/BciRp4u^xbseJ%ctttr^  ^t^^jts^       ~*'  ^^"'^  '^ ^^' 


ZMfft  Secmthis.  jy 

nlDiim,  Ril  dcRrnti;  rebos,  tam  obfturii,  &  a  mnnorta  noftra  ram 
prociil  remotu,  fidem  haberi  voltint.  Primun,  Bardi  ^itl  fitcrinc 
olim,  &aanc  fim',  luculmter  a  Scrabone  &  AmmUoo  exprimirur: 
fid  breviter,  &  dilucide,  ijuod  ad  prvfeos  InfUtutiim  fn  iatfx,  a  Ln- 
diM  hii  vcrllbDS  : 

Vut  ijiaijiie  ^ut  fories  animai,  leVoqKt  pereinftas, 
LauJibus  in  hngum  valet  iemittitit  tvum, 
rlmimafeciai  fifiiftii  earmina  BardL 
ttA  horam  anti^jijlimi  ilterarum  prorfui  erant  ignari,  &  ^ni  nulla 
de  rebm  vccufUi  reHquemnt  monumenta.  Alterum  genm  rft  Se- 
tiedonitm,  uc  ipfi  vocant,  e  qulbui  vcterum  'famjlianim  principci, 
&przterea  plerique  oplbus  przftantet,  aliijuem  aVinc,  (jul  patroni 
ful  majwj,  a  prtmii  uCjuc  rcrum  ioltlii,  recitcc  memoriter.  Sed 
8c  hicmi  literasprorfuij^tarent,  expendat  apnd  le  <]uirgue,  i^uan* 
tum  eii  fidei  fit  habendum  homLRibus,  <]uorum  oninis  res  &  fpcs 
e»  adjlatione  pendeat.  Deinde,  uc  maximc  wera  fint  qu  e  aift- 
nmr,  non  magnopere  Jcclptorem  hiftorl*  juvare.  poffunt,  Poftre- 
mo,  eliam  illud  cogitemui,  quotlci  In  manircno  errorc  deprchen- 
dincur  lcrlpcotcs  rcrum  geflarum  ",  quociei  nuccnt,  diiMtcTu,  lHu- 
ent ;  «^uantum  non  modo  alii  ab  aliis  diHcnciant,  ic^I  St  ipfl  lidi 
>  fzp:  noaconllcnt.  Hbc  fi  contiQgunc  iit,  ^ul  magno  Lborc  inftu- 
1  dUia  veritatit  incumbunt,  cjuid  ab  illiifpcrandumcft,  qui,  Imeil- 
■  ler  rum  auxtlio,  £quo  qui  tcmere  I.ibuntur  poffint  erigi,  Bc  Je  in- 
duftria  mentientci  rcdargui,)  loli  confidunr  memoris  ?  Uc  omittam 
quod  ca  iD.ultu  foleat  imminiii,  &  ctate  dcbiiirari,  &  morbo  fc- 
nicui  cxfliiieui.  Ad  hitc  (1  acccdac  (ur  fit  plerumque)  patronLs  a- 
duLchll  fluJium,  aut  difccdat  obfequcn  Ji  voluntai,  aut  intcrvcnlac 
ira,  odium,  invldia,  ^xix  animl  judicium  falcnt  pcrvencrc  ;  ouit 
auieat,  ex  horum  audoritate,  quictjuam  pro  vero  affirmare,  aut 
ceu  rillun  refellere  ?  auc  quii  pro  certo  trader,  quod  a  tam  incer- 
tis  auQoribut  aoreperit  ?  In  tanto  igicur  fcrlpConim  vetenim  filcn- 
tin  reni-n  antiqu.irum,  8c  flix  pleiumque  xtacis  i^norantia,  ubi  ni- 
liil  comjierti,  nihll  flnccri,  eae  poiefl,  modelliui  elTe  reor,  quae 
nctLiai  Iileoilo,  puLlori  fervlrc,  quam,  falfa  comminifcendo,  ruam 
impudentiam  prodcre,  &  aliorum  judlcia  contemncre.  Apud  om- 
nes  ifticur  Britannorum  nationes  tanra  fuic  fcrlptorum  penuria,  uc, 
antcR.omanorum  illuc  advcncum,  omnia  lilentlivaftis  tenebriicon- 
fcpiJtca  jacuerint ;  ac  nc  rciquidem  a  Romanii  llii  geftas  aliuiulc 
guamcGraccii  Latlnif;juc  monumcntis  conigercpotTimus ;  Sc  quj- 
advemum  corum  prxcrflcrunCj  de  hh,  ma<;Is  corum  conjcSuris, 
(juan  nnflrii  Tt  credcnilum  commeniti.  Nam,  <(ux  noflrl  fcripto- 
m  de  fii»  guif(|ue  gentis  orijiinc  prodiderunc,  adeo  funt  abfuri.ta, 
ut  non  cxiftimarcm  refcllenda  ene  ililieeniiui,  nlfl  cfTent  qui  i"ii 
conmentli  vclut  feriii  oblefbrcntuTj  &  allenU  plumis  ontaci  fibi 
tmvnifice  placercnt. 

IIL  Nec  miniaiam  in  hoc  nceoiio  difficultatem  %ffcTt  mxnxiti- 
nm  £rijWAfum,  JlveHi  tndeattuaij  t»mi  inter  Ht  d\[c(iT&U,  ^ix 


^6  Rervm  Scoticarum 

non  &ci]e  fit  judicarc,  quem  pociiUmum  fe^uamur;  lancj  vero  A- 
jurdiias,  ut  oiDnef  propemodum  jurc  optimo  viJuntur  repudijndi. 
Ncqu«  cgo  tam  demiror  veterum  in  re  t^im  obfcun  lileatium,  auc 
reccntii  rum  in  fingendo  di&ordiam,  t\iam  paucorum  cancordcm 
impui.unti.im.  De  ilHs  enim  lemporlbus,  quibui  omnia  erant  in- 
ftabil  .  &  incciia,  t;)m  conftantcr  omnia  ajtirmanc,  ui  aurium  p^ 
tius  v.ium  oblefiationem,  <juam  narrationii  fidem,  Jpedalle  vide- 
antur.  Primis  enim  iUii  tcmporibus,  cum  l}rirannij,  pfrinde  ac 
plurimis  alib  natienibus,  rarui  forci  agri  colendi  urus,  divitianjuc 
omnes  in  pccore  e£ent ;  homines,  nulla  rcrum  flurum^  quz  prope 
nuUx  erant,  carilatc  imbuti,  diim  vel  a  potenfioribus  pcllcrcncur, 
vcl  infirmioret  ipfi  pellerent,  vel  uberiora  in  locii  vaAii  &  inculrit 
palcua  fcquerentur,  fadle  feUes  mucabanc,  fadle  eciam  cum  novii 
(lomuiis locorum  nomina  mucabancur.  Mulcum  etiam  attultc  diifi- 
cultalii  opulencionim  ilU  ambitio,  <jui,  uti  fui  memoriam  pofterul 
corrmenitareni,  nacioncx,  provinciai  &  oppida  in  fiaun  nomen  a- 
dn|itabant.  Omnibus  fcrc  urbibui  Hi^nix  bina  erant  nomina^ 
omnium  in  eadem  culiorei,  &,  cum  culcoribui,  urbium  &  regio' 
rum  ni.mina  ficpe  fucrunc  muiaea.  Uc  .lucem  jjrgfpturo,  Cncd- 
arii,  &  lon^inquiora  omiccamus,  nonne 

Snpus  O*  mme»  ptfiiit  Saturma  ieUui  ?  ■• 

Ai.'(cdic  quod  cifLlcm  ecnclbus,  in  cadem  cerra  degencibui,  non 
ciiicm  fempcr  nomina  ioleanc  efTc,  Nam  guac  R.omanii  cft  Hifpa- 
ni.i,  Gncii  Iberia,  poCTii  Hcfperia,  Divo  Paulo  in  cpiftolii,  Theo- 
doreio  &  Sozomano  in  hiftoria,  Spanii  vocacur,  Grjccorum,  taiii 
cclchraeum  Latinis  omnibufque  Europx  gcntibut,nomcn,Grxcis  ipfii 
cft  <  hfcurius.  HcbrKi  St  AraTici  omnibus  frre  nationibus  vciufta  fcr- 
v.int  vocabula,ne  &ndo  quidem  audica  C3:teri{  populis.  Scocus  &  An- 
f;lii;  vulgata  ^entium  Bntannicarum  nomlru  funt,qua:  hodie  quoque 
pr  fcis  Scoiii &  Brit.inniiprope  fiint ignota :  alicroi  cnim  A1binoi,al- 
tcios  Saxones  appcIlanr.Quare  ncmini  mirum  vlJeri  debei,fi,in  tan- 
t.i  rcrum  humanarum  inconfl.iniia,  dc  nomlnibus  homlnum  Lxo- 
rimvenon  femprr  conveniar,  inter  fcriptores,  divcrlis  temporibui 
I  .i[of,  maenis  tcrramm  intcrvallis  dlfTKOs,  Ungi,i.i  &  moilbui  diffi- 
('cntci.  Hxc  cum  reiro  ceniium  repetentibus  orij;ines,  magnai  pa- 
li.inc  difficukates,  recentiorum  ouidam,  prava  ambitionc  impulfi, 
dcnfLfllmii  omnia  tentbrii  invfilvcnint.  N^m,  dum  fuac  quifgut 
^cncit  orieinem  e  longinquo  pccunr,  Sr  fc  fjbulniis  commcniis  (ru- 
llra  noMIicare  nituntur,  nimia  finfecndi  liccncia  boc  t.inium  profi> 
ciunc,  ut,  quai  illuftrarc  rcs  debucraflr,  cas  obfairenc :  &,  fi  quatt- 
do  vcra  dixerini,  toiies  tamquc  incpte  mencicndo,  ipll  libi  fidcm 
derogenr :  ac  cantum  abcft,  ut  qiiam  fper.irant  aflequantiir  gratiam, 
ut  mcndaciis  in  luccm  proditis,  ab  cit  ipfii,  quorum  alTenlioiKm. 
cjprabani,  rideaniur, 

IV.  Primumomnium,  utab  antiquilTima  gcnte,  ita  abimpuden-. 
tilTimo  cxordiar  mendacio.  Qui  vcierum  Brit.mnorum  no\-am  conw' 
BicntJ  func  hiiioThmt  iiucrpolaca  Paaai<Iuni  £ibula,  Regpm  queit- 


Liher  Secmdus.  57 

>!od«ijiiuin  finguni,  ex  uxore  Labaiu,  trlgiota  tre> 

quir,  in  iplli  nuptiis  occiH:  mariiit,  a  paire  in  na- 
-narorc  &  rcmigiJiut  impolitar,  in  Bricanniam,  tum 
'eneruiK':  folarijije,  in  regione  frigida,  rruQuiunnue 
um  parum  fcccunda,  non  modo  vixert,  (cd  e  malo- 
n  comprelTu  Gigantes  genuere,  ijuorum  Bcnus  urqua 
itum  pcrleveravic.  Inlulani  aiunt  ab  Albine  Albio- 
cllaiam.     Ii  autcmBrutui  diciturfuilTe  /inex  Tro- 

Anex  Silvii  filiut.  Ab  hoc  Brutocum  tcmcre  jaiC- 
fuiirel  oaifiu,  f^Aum  tjuidem  cunAii  infeLix  ac  mife- 
n:  ftd  <]uiala:dendi  voiuntai  aberat,  mortiipoiuin 

ium  vel  indifhim,  vet  fponte  fujcepnim,  amimant. 

igitur,  confulro  Dianx  oraculo,  varia  fortuna  ufum, 
itqiTC  lerrai,  dccimo  tandcm  anno  in  Britanniaro  ap< 
lagno  comiEum  numern  i  mu1ril;|ue  con^rcffibuT  Gl' 
imtaie  fublata,  totiui  infulz  imperium  tcnuilTe.  £i 
fe  filioi,  Locrinum,  AlbanaAum  &  Cambrum  :  iii 
m.  Ab  Albanaflo  Albanji,  qui  Scoil  poDea  fuemnl, 
ambrii,  cjui  nunc  funi  Valli,  impcratum.     EoiltiO' 

rcsnorum  imperium  Ita  tcnuiflc,  ut  fuinma  rcrum 
m  eiTcE,  ijui  rcliquii  BriEannii  prxfrfhii,  Loceriiim 
en  dcdcTit.  Adjiciunc  poDcriorei,  ut  &  i^"Ji  fabulo- 
;rium  pro  virili  propagarent,  Locrbo  fuci.xlfill*e  Vrii- 
-n,  Vcndolina;  Madanam,  Madanp  Menprklum  ;  ei 
:iim,  <|ui  e  vi^intt  uxnribiu  totideoi  gcnuerlt  liliot. 
■Iginti  in  Germaniam  migralle ;  eamtjue  regionem, 
Silvii  prnpinqui  fui  copiis,  armii  llbi  paraffe :  ab  cil 
uanix  iiomcn  ful/le  impolitum. 
)t  fcrcquzBriitonei,  &poIl  eoi  qulJam  Anglorum, 
tanniir  culcoribui  tradunt.  Korum  autcm  nobii  hic 
conlilium :  <]uod,  cum  facilc  poilcDt,  ac  llne  invidii, 
ienfei  &  Arcadai,  alUfque  ^ntcs  in  j>rimis  illoflret, 

in.Upenat;  neque  dcdccori  libi  exiftimare  eam  ori- 

iTopc  nobilimma  &  prudentiirima  totiu:  orbii  civi- 
iCf.ir,  prxlertim  cum  ca  opinio  non  poflct  e  fcriptori' 
cfclli,  atquc  etiam  non  ignobilei  haberct  afTertorcs  ; 


n  pentium  colluvie  libi  majorcs  al 
:  ipfi  n.lrrnmli  lcrks  vul^o  eciam  iroperiro  polTcc  fa- 
,  nec  vttuftiorum  quiftjunm  vel  tcnui  fufpkume  con- 
:iii,ic,  li  id  minuiplaciiitrct,  cumcis  fuUTec  libcrum, 
lecirum  (iriplerc,  benefiei  majafit  r  fiMfwnfiie  wUtnt 
miror  quid  cii  in  mencem  vcnerit,  ut  eos  potiflimuTB 
irum  omncm  poftcrititcm  fempcr  pudcret.  Qji^ni.t 
ftuhiiLi,  nibil  cxillimarc  magnihcum  vet  ilhillrc, 
o  fLclcre  vcl  fla^itio  eft  alicnum  i  Nec  defufic  cairen, 
i'.'ii  fefc  impericis  vcndlient.  Ac  Joanni  Annin,  ho~ 
ofio,  Jgnolcendum  puto^  ciijn  fcLtmus  yoctu  clte  cnn- 


Rerttm  Sccticanmi 


lauaD  onxinej  bbulatvm  tig 
(  prD&flo  icri|ifenmr  faifioruj 


VI.  Ut  igicur  ih  ulcimit  rcpctam,  ^uid  augii  aUioriet  a  £<fi 
(jujro  pjelUi  paucai,  abfijuc  vironim  auxLlio,  c  &yt'a  ufque,  p 
tot  mrfria,  [<jua:  n.ivi^acto,  cliSc  Hrma,  omnibui  rebui  omtca,  i 
tanC4  nnvi^^nilt  iLiencu  &  ufu,  lioilie  rei  navalij  pericii  cfTec  fcu 
jniJjliLlit,)  ctcrj  orbcm  cerrarum  dcLtii  in  defertam  infulain 
ibiquc  nulli!  frugibus,  nullii  atboruni  Irudibui,  viUitaile  ?  firra 
Jia^uc  Kc^ii  gcnerii,  fub  frigido  ccflo,  renim  omnium  inopc 
uon  moito  iJuraile,  lcd  Giganicj  cciun  f^cnuiilc  ?  ac,  ne  parui 
<li^no  pocircncur  matrimaniu,  a  Cacodamonibu!  comprcirai  *  Dic 
cleciiinui  auKm  iHc,  quo  Mmporc,  ^ua  in  pjTte  Syrix,  reti^vic 
(juo  p.i£io  Jiac,  ut  nulla  dc  co  apud  rerum  £riptores  lit  memto 
pr^rlcrtim,  curo  nuliius  ecntis  rei  ceflae  dilieentiui  quam  Syrorui 
lirodicie  lintpolicrii!  Unde  acccpit  nomen  Diodetiani?  quod  11 
fira  millc  annoi,  pofi  eum,  iocer  Barbiroi  lit  natum,  &  ab  origtn 
Urarca  ad  formani  Latint  lcrmonis  fic  dcclinatimi  i 

VII.  1'roxiroa  deindc  nobilicatii  accefllo  Bnitut  pirriciila,  ite  vi 
di-liccc  in  bac  partc  Romulo  cITci  inferior.  Brutui  autem  ille,  qu: 
cimtjiic  fuit,  qucm  &  gentif  &  nominii  anfiorcm  BrittoQCi  cJun 
-   'bns  oplI<uT,  quo  lineuae  commcrcio,  illit  pr^ertim  temporibu 


Liher  Secmdus.  ^9 

e,  dicaM,  Htud  rogabo,  quiBmn»  intdligere  jmruit  ftrmonem 
IMnroi  circiter  annoc  jmlt  ffc  lucuni  )  Nanij  cum  Horacius,  ho- 
>3ofiitfimuj,  carmen  Sailare,  Numa  Pom|iiliD  regnante  compa- 
OB,  fatcatur  inecnuc  (e  non  intelligcrc,  ^uomoilo  Brutui  illc, 
annoi  ante  Salioi  inflitutot  roorcuuf,  pocuit  intelliKCte  carmi- 
diu  poft  Horarium,  ut  oratiooit  tmor  indicat,  fiti.i  \  Iiein, 
snodo  Bruii  poftcri  &nnonii  Laiini  ita  funt  penicui  obiiti,  ui 
tenue  ^uidem  veltigium  ejui  ^pu^  ***'  reraane.it !  &  unile  eun^ 
>  nutic  ucuntur,  limc  mOa  !  Aut  li  Britaimice  &  Dii  &  hominct 
1  in  Italia  funt  lo^ci,  ccrce  non  lioc,  quo  nunc  Brittonei  ucun-. 
,  ^ippe  ^i  ex  vicinacum  gentium  linguii  iti  lic  confcrrumina- 
,  ut  mults  nationei  in  eoTua  vocabula  agiuilcant.  Sio  vcteres 
•I  Latinoi  locutoi  affirment  Britannice,  mide  monacKui  ille  c;tm 
erem  diAioncm,  bii  mille  annu  Jntc  dacam,  intcllcxic !  Sed 
id  iAa  mimitlui  perTrquiinur  ?  cum  pluTibiu  aliii  argumimcis  ap- 
'eat,  eunJcm  monatlium,  &  hlftoriam  tntam  ribrli-ilTc,  &  Bru- 
n  ifium,  qui  nun^uam  fiilc,  ecnuine,  &  relponriiin  Dl.inx  con- 
nifle.  Quiii  carmen  ij^um  apponemui,  uc  male  calllilorum  h»- 
noni  le  bciliui prodat  vanicas.  BitirTua  Cohioi.it. 
DKm  fcteni  uemmim,  temr  filvtfirilita  afrit, 

Cui  lirti  anfToBni  ire  ftr  tthtrtti, 
IiiftTJiaf^  demai  f  ttrft/lria  jktm  rrfol-otf 

Et  dic  ifMMs  lerras  wj  bAHMt  vilii. 
Die  eertam  fedtm,  tfna  te  veiierttbet  in  *!OiM-, 
^ua  tibi  virgrmii  tentfU  dteabi)  cberii. 
Refpnthlit  autcm  Dfana  verflbui  ejufdcm  eencrii,  ut  ftabeo- 
n  ptKU  fafii  viileantiir,  non  illli  quMem  obliquli,  ambi«uii  & 
(ilwjuii,  fed  per^ncuii;  quibui,  ^oil  nunquamr  dacura  erar, 
mittic,  tmperium  videiicec  orbii  tcn-arum. 
Bnttt,  jtih  eetafum  ftlis,  trimi  G»lliea  rtgna, 
Itifula  in  Oceane  ejl  wiJiijMt  elitKfa  mari .- 
tnfula  in  Cetam  ejl,  babitata  QigMntihui  olim, 

Sttnc  deferta  ^tiijtm,  gtntihiri  apta  ttiJi. 
tUnt  pett :  nainifue  tiBi  fedti  erit  iila  ferenm  -• 

H£c  fet  natii  alirra  Tnia  triri- 
Bie  it  irth  tna  Rrfri  nafrrvtur,  Sf  iffif 

Taiui  lerra  fnhdilui  trbii  errt.  ^ 

tx  hor,  opinor,  csrminc,  cum  ipfbrum  hiftoriii  collatc,-  PcIk 
1  dcprchendi  pocell  :  nec  id  obfture  quidcm. 
.-itvTn  ..*..:«K..T*  nrrHAJnriTiTm.  pftim  inlulam  noQ' 


ThJ^w 


utrinque  promiiTnnim,  eciam  inltilam 

fe.l  hablcatam  a!ic]uando  fuifle,  nunc  Teh>  defrcram 
c,  ocmen  alltverac.  Ubi  crRo'  homihum  illa  portenca,  Gogma- 
c,  &  Tencafol  aliaoue  vaftiora  nommi,  ad  cecrorem,  dicam, 
ludibrium  cnnfifla  1  Vhi  pricJira  illa  i.-erTamlna  Cocinicl,  alio- 
tiK^Mt  Bruti  Ibciorum,  adveifui  nqn  terrigenas,  fed  DKmonigenat 


40-  Rei^m  Smk^irSin 

IX.  Ha^c  itc  Bruro,  ciijue  data  diflione.  HonnaadM  tnerkSii 
liovjm  n<:quc  |.i<rnicec  ncque  pu<.let  poiterot,  ut,  anie  piiKos  aonoS] 
jion  ukimi  iiomi[iii.apud  eus  lcriptor  iiiipu<.lenier  conliaxeritj  Tro- 
jartoi  Britjniiice  locutoi.  Hujuilciitenti.£  impji,1eiit«m  vacilUicn) 
^cile  rcfellunt  Hooief us  8c  Dionyliiu  Hjlit:drnalleui ;  quomiti  lllc 
cmnibus  Trojanii  nomina  dst  Gran:j,  alcer  longa  &  feru  dilpuiarp 
tionc  contenJic,  Troianos  ;ib  ulcimis  u(i]uc  priinordiis  ^iwre  Gpk- 
cai  fuilTe.  IUuil  vero  prp;tcren,  [ijLiodJ  cum  in  AngUam  appuliilct, 
cuin  noii  KiJgno  comitatu,  ouomoLlo  incra  vipnti  anuorum  Tpaci. 
jum  cria  regna  condidcnt;  &  (|ui  uiuverli  in  primo  aJventu  vix 
unius  modic3!  colociix  numerum  explere  potcraiic,  tam  brevi  infii- 
lam,  orbii  mjximam,  noa  pagit  moilo  &  urbibu!,  fed  tribut  reg- 
ais  ampIilTunii,  occuparinc  :  oujgue  pauUo  poO,  abundante  mulil- 
tudine,  nec  Bntanniii  (uc  vi.recur)  eam  opiente,  Germauiam,  re> 
^ociem  tam  late  fuJam,  cepcrint:  itKoJiifque  vi^of,  In  fuum,  noS 
Sritjnniaira,  Ird  Latinum  nomen  iranlu'c  coe{>crin[ ;  atquc  ab  uOa 
■jcvieinci  illii  fiacribu!,  qiii  ne  ipli  quidem  OeriBani  erant,  (lun 
Jinuulii  fere  lin^ulz  macrei  erant,}  Gcrmani^m  dici.  Hoc  aot 
commentum,  lam  ex  omni  pirte  ablurdiim,  non  adi.(uximus  in  oic- 
dium,    uc  confatarcmui,   fed   ut   Ccrmanii   irridendum   propoTtc- 

X.  H«c  in  unlvcrfijm  dc  commencij  Britconum  di£U  iicit.  Coit- 
lilium  autem  tingeniium  non  adco  mihi  obfcurum  viJeCur.  HU. 
cnim  de  Dcmonum  eum  puellis  concubtEU  monlirofi  fdbula  lUuc 
nihi  pertLnere  videiur,  uc  firutum  fuum  cum  diubui  viciaamm 
gantium  maximis  vel  cogCMCiooc  jungcret,  vel  de  nobiiiiatecnm 
«!:  detertaret.     GalU  enini  Cxftre,  &  Germani  Taciio,  au£(ori- 

;  fc  oriundoi   fcrcbar 


LiBer  Secun^m:  ^n 

ifjtione  privjtuin  uli^uem  truftum,  pctunr,  hujulGmocIl  cft 
um,  ut,  cum  vehtfmencifnme  vlilencur  Uuiiarc,  tum  maxime 
ini.  QjiiJ  cnim  aliud  iHi  f,tciuii[,  qui,  quai-um  ornare  Jc 
nt  nobilitacem,  cam,  utcUriui  {jileudclcat,  lic  iotiu«  naturs 
ionepetunt?  &  ca  generis  claritace,  homiuci-crcduli,  dkaffl,, 
,idi,  libi  pljcenr,  quam  nulli  fimcimomm  eii  invidcm  \ 

Qui  Scotorum  rci  licerii  prodiJerunc,  l.rineniorcm,  ut  ipfls 
,  originem  ediderunc :  fcd  nihiloBriicocium  nobUicaieminuj 
fim.    Non  enim  c  Trojanorum  profugii  reliquiis, .  fcd  e 

illis  heroiliut,  quorum  poftcri  Troiam  evcrttrunt,  nuiores 
adoptarunr.  Nim  cum  Grxcorutn,  prilcii  illii  tempisribui, 
.asime  gencra  cclebrarencur,  Dores  &  loncc,  ac  Oorici  gcne- 
ndpei  elTcnc  Areivi,  lonici  vcro  Athenicnici^Scoti  princi- 
uz  ecncii  conditorem  Gachchun  quendam  faciuni  :  quem 
3Q  Cecropif,  clTe  fijium  mallcnt,  incertum  reli(|uerun(.  Ac, 
■m^norum  in  b;ic  pjrce  ccderent  claritati,  validam  ei  latro' 
.[tjectrvnt  manum  :  cum  qua  profeflui  in  ^leyptum  pnRlaras 
.-flii&  dicicur,  copiifque  Rcgiis  poft  MoHi  difccnUm  fuijle 
3us:  deind«,  cum  uxort  Scota,  Kegit  j^.g}-ptii  filii,  totum 
ae  littus  ad  mare  intcrnum  penincns  circLtmnavigaire.  Ac, 
-itif  tot  rcgionibui,  illa  xtace  defcrtii,  aut  certc  raris  in  loux 
icis  habitaiis,  Grxcii,  Tcalia,  Gallia,  lotoque  Africx  littorc, 
littam  interim  tot  marii  intemi  infulaO  alii  eum  ad"Iberi 
oftium  exponunc;  coqueagro,  ^uemienerenon  poierar,  rc- 
En  Gallzciam,  rcgionem  multo  flerilioremj  rraducuc» :  alli 
um,~primum,  iK  arbitror,  mortalium,  claflcineredi  aufiim, 
rli  fluminit  oftinm  exponunc :  eo^ue  in  loco  cclcbre  oppiJum  ■ 
lifTc  volunr,'  tjuod  de  nominc  ejus  Portui  Gjcheli  nunc  vocc- 
inde  univcrfjm  rcgioncm,  t)U»  a  Lufo  &  Lnfa  fi:ia;lu  filiii 
ufitjnia  fuerat  .ippcllata,  Portugalliam  dici  itcpifrf .  Detn- 
adum  illinc  in  GjIIzciam  i^ciicui  abice,  Bri^anci.im  ib!  cx- 
[le,  qu£  niinc  CompoHella  vocetur  :  Bracaram  itcm  ab  eo  aj 
V  amnii  oitium  condic^tm. 

[.  Hxc  dc  origine  fux  gencis  fabulole  tradunl  Scoti :  in  qiii- 
neendif,  ^u.im  noftri  parum  circumfpefti  fucrint,  vci  hini: 
ire  ticet ;  r|iio(l  Grxco  illi  Gathclo,  IcripCi>ribui  Grxcii  ipio- 

Grxcum  quldem  nomen  deJerint:  quod  urbi  a  fe  condiis 
uro  a  )'ortn  nomcn,  )'oCius  <]U3m  Gi-aKum,  dejerinr,  ]vxfcr- 
la  xt3Ce,  ()ua  Grfcorum  pauciflimis  Latium  iprimi  fuitca,e- 
:  i^uod  dubii.int,  Argine  3nCecro)>ts  fucrit  liliut,  ciim  Ct- 
n  Argut  propc  ccntum  annii  anteccircric :  cjuoJ  is,  ()ui  inicr 
nc!  oinnium  inBCnioliflimoj  lantum  pmdentia  pr*fticifR.c,  ut 
lum  a  Rcfi.c  locum  ccneret,  iitMoli  profugo  fmlicrretur,  iii 
rinui  Rciiiii  honor.iretur  nuptiis ;  rcli£b  re^ione  totiu?  oibis 
iTim;!,  tnc  prxtcrveftui  dexira  Ixvaqucconcinentis  ucriuli^uG 
,  toi  infutif,  provcntu  fnigum  omnei,  aeris  tcmifeiic  yXwx?- 
iifigncf,  CiFtjjw,   Sidlhm,  Cor/iam,  Saitllini.\nii  ciMs  '^^^* 


42  Kertim  Scoticarum 

^ate  ab  agrefli  hoininuin  gcnerc  tencbantur  vcriui  quam 
tur,  in  <X.'eAnuin,  ctiam  iplo  ncminf  iinTnidabilem,  erup 
ftrtim  mm  hominci  aJhuc  non  mjgnum  rcl  nautiLa:  uli 
rent ;  Portui;^lliam,  feu  Portum  Gjcheli,  urbcm  iondiiict 
rium,  CDJtu  urbit  nomen  nufcujm  repcritur  jnic  Saracf 
X-ulicania  Jominamm  ;  Brauram  ctlam  3:ilitii:arit,  ad  M 
minii  oftium,  cum,  incer  Bracaram  &  Mundam  intcrlint  n 
fuum  millia,  intcrjetlii  ctiam  duobui  cUrii  amnibus, 
Vacca,  Bracaraquc  omnino  maritlma  non.lit<  Subit  &  il 
rerC)  ijui  (iat,  ut  Gathclui,  homo  GrXcui,  &  illuftri  loco 
rebui  geftii  clarui,  cum  c  gcnte  cflct  ambitiolifluna  in  ft; 
memoria  pro<tenda  poficris,  magitoquc  ctunitaru  in  extre 
rotiui  orai,  &,  ut  tum  rci  crant,  ptope  inculraf  &  barl 
Aui,  o|>pida  condidcrit,  nuUi  tamcn  conim  non  modo  I 
nc  Gr«cum  ijuiJem  nomen  iinpofucriE.  Portugalllx  enii 
aut  (ut  illi  malunt)  Pomu  Gaihcli,  tot  vctultii  fcriptoi 
cx  pro&JTo  terramm  &  loconim  nomina  Itbi  itribcniTi  f 
fpnotum,  antc  quadnnpcntos  annof  cclcbrai'i  Ltpptum  cft 
minui  ilc  miut  C^theli  adveniu  in  H<li>.iniam  luJpc£U  cft 
Grzcorum  &  LatLnorum  tacicurnitas,  prjleitim  cum  K 
Perrirum,  Pa-norum,  Ibcrorum,  Gallonira,  Sl  comitum 
&  Bacchi,  qui  in  Hlfpanlam  a>!vcnciini,  frequini  &  illul 
tio  fit  apuil  vcterct,  Sed  nodri  fjbulaiorei,  opinor,  m. 
vctcrwn  non  Ic^erunc :  alinquitnim,  <]uando  illis  c  Crc 
lorem  peniJT,  &  fuar  nohilit,itij  ai:il'  mn,  eJucerc  vifum  . 
quam  commilillcnt,  ut  homlnrm  |iniiu!  ignobilcm  fibi 
^cercntur,  tiuam  ad  Hcrcukm  &  Dju-bum,  omnium  gcntiu 
incntis  iclcbcrrimoi,  {imm  rcnui  rcfcrrent. 

XIII.  Hac  fcrc  de  ori-inc  fui  .eentii  a  noflrii  iraJun 
fi  cui  pluribui,  quam  rcs  poHat,  prcifccutus  cfle  videar,  i* 
advcrfe  confidcrct,  ouam  pertin.icitcr  quidam  ha:t,  tanij 
iadium  ctrln  dcmilUim,  pnipu^ticni,  Id  fi  fccerlf,  nnt 
<(uin  advcrfiriortim  pcrvicjcia  Iif  eum  nobti  minus  iniqui 
tura.  De  rcliquis  ^cncibui,  qus;  in  lunc  infulam  pojtci 
nint,  &  dr-micilio  loium  cepcrunt,  Pidtis,  Saxonibui,  Da 
manil,  quoniam  corum  hillorij   nihil  monftrl  continci, 


I  Cq- 

minimus)  e  Gjllii^  mihi  videniur  oriunda-.  Id  cur  iu  c 
tncm,  ailiici.im  ;  li  pauca  pnur  dc  .mticjuis  Cillorum  inl 
cim.  Caina  omnis,  quaniiu.im  cfl  fnitum  fcrax,  tamen 
flnfli  dicitur,  bominiun  fcracior  :  adco'  ut,  Str.ibonc  tcfi 
lum,  qu*  tcrcia  p;ir.  cft  G.illir,  im-cnia  llnt  trccenta  n 
rum  duntaxal  nui  arma  ftrrc  pollcnt.  Itjjue,  cum  in  Ap 
vis  fcrtili,  mi:lriti;dii]C  tamen  hbor.ircrit  lu.i,  ad  ejm  mi 
permilfuro  fuidc  cicditur,  ut  pufrorum  amoribus  in.lulccr 
tamcn  ralione  ct^m  non  fitis  provifiim  advcrlus  inopiam  ; 
tctWf  prargrayancc  adhuc  tud>a  libcroium  capitum ;  fa) 


Liher  Secmidus,  45 

puUico,  inKrJum  privatis  conliliis,  n>l  cxliauricnJam  (lomi  mulii- 
wJincm,  in  oranes  tircumcirt*  regiones  frei^ueiicei  LXiltiiii.ii  emif*- 
run;  in  Hirjuni,im  autem,  uc  injc.  incipiam,  taa  froijucncci,  uc 
ij^fiii,  Kltc  Scrabonc,  G.illix  longituJinem  *<\  G.iiles  ulijuc 
wncxerit,  Et  cccte  totum  Ijtiii  Hilpxnia.',  aJ  fepicntrjoncj  vcr- 
luin,  ponulorum  &  gcniium  nomuiibus  Uiu  Gjllicam  tell>tt.(  clt  ori- 
gincni,     Primi  auicm  nobii  occurrunt  Ccltibcri, 

frofugi^Ht  a  gsnls  vttnRa 

Ctlltriirn  Cilu  fiifiintis  nomen  lbir:i. 
Hi  um  Ute  fuo!  ADei  propagavcruoc,  ut  ^uamvii  alj^^am  regio.. 
Kffl,  ntcilioqui  frugifci.im,  incolcrcnt,  tamcn  M.  NLixcllui  lcjc- 
(cnti  tHlcnta  tribuci  nominc  ab  eii  exegcrit.  Sunc  cci^m  i  Celtis, 
^  Celtiberis,  oriuntli  Celtici  atl  AcMin  (tuvium,  1'iolom.fo  6j.-cii:i 
■enoiDinatl  1  &  Cclcici  alccri,  in  Lulinnia,  Anx  propiniiui:  &, 
(i  Pomponio  Mclx  homini  Hifjuno  crcclimus,  ,)  Durii  IJuminis 
oflio,  aj  promontorium  uf^uc,  c|iioJ  Jive  Cclcicum  iive  Ncrium 
loant,  Celtici  colanc  cognominibus  iliflinfli,  rcmjx:  GroVii,  Pra:- 
ftnijrci,  Tjmarici,  Ncrii:  ac  cxccros  quoqje  G.iflrcos  >  Gjilic^ 
Prigine  non  abhorccrc  nomcn  gcncii  indiut.  AI>  alccr.i  pircc, 
RUlierunt  c  Galliis  in  luliam,  Ligurcf,  Libui,  SjUITi,  Inlubrcs, 
Cmomani,  Boii,  Scnonc:,  &  (li  nonnujlif  fcriptoribus  antiquii  crc- 
dimus)  Vcncci,  He  ^cnces  <)iiam  lace  domir).itz  lirit  in  Icali.it 
nin  nrmini,  p.iullum  modo  in  hifloriarum  lc£iionc  vcrfato,  iii  iq- 
Dwum,  non  nabco  ncccllc  cxp!ic;ire.  Scd  ncc  inquiram  dili^cnri- 
ut,  <)uantx  Gallorum  manus,  vel  in  Thracia  confeJcrinc,  vcl  cx 
QegrcfTr,  Macedoiila  GrxciA<]ue  proculcata,  inBith)-niam  cranli- 
frint,  rc^naquc  Gallogrxcorum  in  AJii  contlidcrint,  quando  ait 
nolTrum  inflitutum  ca  fcs  non  magnoperc  pertiner. 
XIV.  A.l  Gccmaniam  fcftinat  oraiio  -.  .ic  ilc  coloniis  in  ea  Galli- 


tii  locuplctilSmoi  hibeo  auftorcs,  C.  Julium  Cxlarem,  &  C.  Cor- 
nelium  Tacitum.  Illc  enim,  in  Commentarlii  belll  Gallid,  Cri- 
,  bic,  quodam  tcmpnrc  G.illos Germanis  habiros  fuiHe  furtiorcs ;  ita- 
que  Tcflofazes,  fcrclliirimam  Germinix  pirtcmcirc:(  Hcrcyni.)ni 
liJvam  icnuifTc:  &  Bocmi,  ut  altcraffirmat,  iplo  nominc  condito- 
rci  fuoi  Boios  indicant.  £t  propiora  intcr  Mcr.um  &  RhLiium  am- 
nei  aliqiumlo  Hclvecii  tcnuerunt :  &  Gallic^  orit>inii  ctiam  fucrc 
Dccumstc:  rrani  Rbcnnm,  &  ad  D.inuhium  Guthini,  quot  Claudi- 
anu;  Gothitnnoc  vocat,  Arrianus,  in  vita  Alcxandci,  Gcilnoi,  Fla- 
viin  Vopinut,  in  Pro^o,  GlJtunnns  apnellsi,  Scd  t%  GochunnoB 
iiuer  Gecai  Claodianut  rcccnfcc,  &  Stcphjniis  put.it  Gm.K  .ib  Arri- 
ano  Gctlooi  dici :  ut  forc^lTc  nc  Gccx  (jiitilem  ipll  a  G.ilIIi;.!  ^cntc 
alreni  fiicrini ;  qu.indixiULdcm  cercum  cft  raultas  gcntci  Gallicas  in 
TliracLtm  profcAaf  cflc,  arijue  etum  rcfcdinc  in  ca  p.ircc,  tjuam 
Gcc:c  Kniiifle  diamtiir.  Gothinoj  Quorjue  ;»tate  JuaT.iciiui  .lie 
fermone  G.illieo  fuilTc  ufo!.  Cimbri  quoque,  tcfte  Philemonc,  & 
(fiTacito«-e.liinut)  ,->ftii.iJ  raarc  Sucvicum,  ubi  fuccinum  lc^«\\v, 
habii^rcs,  cum  locuci  funt  firirsnnjVc,  cui  fetiao  CiAt  Ucvn  <;^iin. 


44  'Rertm  Seoticarum 

GjllicO)  aut  non  mulnimabeodiveffiii,  SuncScalia  pIurlmaGj 
liurum  per  GermaniaRi  colonjarum  vefligia,  tjuee  non  eravji 
pcrfrijuerer,  nili  qudc  •iiii.x  \»m  funt,  abunde  ad  noltrum  inmcutui 
tai^reiK-,  Dcmpe  ut  oflendAm)  quam  latc  GxUii  circa  Britanniii 
fiiai  Jifiudent  L-oloniai.  Quid  ergo  Brituuiia  ?  qux  nec  magn 
cudine,  nec  viribi»,  nei:  rei  militarii  peritia,  naciunei  ilU)  a^^ui 
b;t[  1  cane,  tam  vicuia  Gillorum  fortilTimii,  ncc  aerii  demcnci. 
aut  fuli  fcecunditate,  propinijuii  regionibui  infcrior,  nulfos  cxceri 
colonoi  accepit  ?  Imo,  ut  Czfar&  Tacitui  alTcTeram)  complurC! 
ur  auiem  cgo  concendo,  vcterei  cultorei  univerfcii.  Tret  niun  ai 
tiquiiuf  gcncei,  ut  fatii  confbir,  totam  infulam  temierunt,  Bti 
tonc!,  Piui&Scoti-  dc  (jujbui  deincepi  dicemus. 

XV.  Atcjue  ut  a  Brittonibui,  <]ui  Uciinme  in  Albio  regturunr,  f. 
ordijr,  primui  ^quodlciam)  C.  Juliui  C^far  aliquid  certi  de  e 
prodidit..  Is  inceriom  incolai  indigcnai  putat  :  ideo,  credo,  quc 
diligentiui  pcrquirendb,  nihil  de  primo  conim  adrentu  ODmpcreri 
nec  ulla  tum  ernm-  amid  eoi  monumcnca  litcrarura,  unde  iJ  dll 
poflcr.  KMrHima  Wpiie  ait  tanri  a  Bi!gii,jiiei  Qrt  fraJ*  illaurn 
agri  faeiaiditiH,  &•  axti  (Jemrritim  delimitT.tt'  Ejui  rci  argumei 
tum  putat,  quod  plertque  civitatum,  unde  vcncranr,  nomina  ret 
iiebant :  guod  zdifida  G^Icij  cirent  nmilia.  Addit  ComellujT 
lifjf,  audor  gravilfimui,  mtrti  mn  tfft  iijjimihi,  p/trem  QHnfer 
rnlii  drpofititdij  auJadam,  ?f  /»  dtfiigitnSi  farmiiBprm,  maf^n, 
Utrinifmr  faBttiies,  magnai  clienttloi fiiiffe.  Denique  fui  xr.itet 
lcm  efTc  Btitanniam,  qualb,  ancc  adventtim  Romanorum  fuet 
GaDia.  Adjicit  prsctCTea  Poinponim  Mela,  in  btllo  Britamiet  e^» 
tmtu,  bigitt  eurribHt,  Gallitc  armatu,  dimieare.  ficda  (fuoqiie,aiBn 
bui,qui  fLbuIola  de  Brtrannomm  originc  fcripferunr,&  «.-icc  ma ja 
&  autoritite  prior,  primoj  infulie  cultores  «t  Armorico  craflu  vi 
Aifre  jffirmat.  Ab  tta  oon  dilTenriunr  quidam  Gr^orum  Grui 
matii-i,  qui  Brltannoi  a  BrirannoCcltus  filio  nomen  acccpifTe  tn 
dunt,  In  eo  ccrte  confentiunc,  quod  e  Gjllia  coi  intelllgi  volui 
runroriundoi,  E  recenliorlbtii  huie  fentctniz  fubfcribunc,  Rolit: 
tui  Coenalii,  &,  In  vlca  Diocrctiani,  Pompaniui  Lxtui,  minin 
Ipcmendui  audor:  uterque,  opinor,  vi  vericatit  coaftut,  In  h< 
tamcti uccrque  mihiviilecur  errarei  quodeoi  cBrictomim  peninfu 
ad  Lipcrim,  quxnunc  Bricannia  vulgo  vocacuri  cducat ;  pratftrti 
cum  riiaricimK  flriiatmorum  eolonia,  ipfii  (ut  Cx&r  aic)  nomin 
bu!,  tcftentur,  undc  dcmioraverint. 

XVL  Sequicur  ut  de  Gallicii  coloniii  in  Hiberniam  mt^K  atr 
mu!.  Jam  anrc  oHcndimul,  cocum  lacui  Kirp.im!r,  qiiod  ad  fc' 
tcncrionei  exporrigicwr,  Gallicii  colonit  occup.itum  fuiifc.  F.x  H 
fpania  verocauITai  in  Hibertiiam  commigramli  vidcocomplure!  f 
ifTc.  Nam  vel  in  Hiberniam  eos  pcrcraxifle  videri  pnceft  facilii 
propirquo  tr.ijcftut,  vel  domo  expulitle  immodcrit  i  tmixrla  Pcrf 
riim,  lAictnicum  &  Gnconim,  in  Hifpanoi,  Wli  fijpjratoj,  i 
propccr iii&nniwaa  eii  obnoxioi:  icepiinterHifpanoj  iplbi,e  mi 


■  Liher  Secwndns.  4j 

tit  aitionUiuf  hominci  inicr  fc  tnale  GoalclccnK;,  &  AuiiJtn  liher- 
rji,  &  fuga  ftrvituiLi,  incer  motui  civiles,  &  novat  rcrum  pemir- 
uioacs,  in  gcnic  beiU  aviJa  fabiihie  cxoricniei.  Hai  migrjcio- 
n  cauJlJs  [{ui  expendet,  uon  mirabitur,  opinor,  (i  pierique  for- 
RMm,  qujmvisicnuem,  foii!,  modo  cum  libcmce  Coii|undam, 
domeUtcn^,  &  i]ui4cm  acerbx,  tervicucj  prxiuirrinc.  Rccinuic  au- 
tetn  illuc  aJveftos  CUrbulelHior  indics  rcrwn  Hirpjnicarum  ftatui, 
nucK  Carctiaginienlibui,  nunc  Romanii,  omriij  lcrvicucis  mjb  in 
bcllo  ruperacoi  cxerccntlbiu  ;  &  mulcoi  pr«ccrca  aJ  eariclem  m^lo- 
nim  fiigam  compnlic  :  pr;rlcrlim  cum  HiTparii  cum  tluJUm  aliim 
viciium  rcgioncm  habcrcnc,  inquam,  auc  itbuj  dorol  florencibus 
c3tabcrj.ncem  mulcitudtricm  emicccrenc,  auc  undc  rckos  adverlii  ca- 
bmiiacum  pcrfaigium  peccruu,  Rctinuit&  aerii.clcmencia  :  cft 
(Bbn,  uc  ait  Cxbr,  eicliim  Briumnknm  aallice  temperatiia  -■  Hibcr- 
Bicwii  auttm  lolum  arocmicgic,  &  calum  cemperimcnci  x<]uabili> 
««,  lonSE  Briwnnitum  fupqraK  Prfcicrca  homines,  irtJbloafpcro 
mti&cd«ati>  otio,  ui  funromnci  Hifpuii,  dcditi,  ad  fj&ux  fc- 
re  [ociui  iiwopx  ubcmma  tradu^,  fcfe  libencer  e  domcititii  tu- 
multibuf  in  linum  cxttm«  pacii  rciMulcbant. 

XVII.  Sed  rec  geiitiscu;iilque  defiiismsjoribusopinioncm,  qu» 
verilimililiujconjciLturis  innicicur,&  icflimonio  vecuftoconfirraiitui', 
rcpudiand.im  cxiltime.     Nam  Corneliu:  Taticus  occidcn 


dccur,  conjetiur 

rcli&a  3  ccr^o  Hibcrnia,  cerra  propiore,  &'cceU&  f<dimItioi'ii,  ici 
Albium  priinum  dcfienjifle,  (ei  primum  io  Hiberniam  appuiilfe, 
aitfue  inde  iit  Britanniam  colonot  miHbs :  quod  &  Scorts  concigilTs 
omnct  eonim  annalci  affirmant,  &  Beda  libro  prinio  ccflntur.  Scott 
(nim  omneiHLbemii  hibic.iCQrcs  inicio  vocibantur,  ucioditacOro- 
(iui.  Ncc  fcmcl  Scqforum  ejcHibernia  cranllcum  in  Albiumfaavim 
noRriannaleirefcnmc:  ftdprimum,  duccFcr^ulioFcrthardi  filiot 
dcinde,  foR  »li^uoc  xtaces,  domopuUoi  tn  Hiberni^im  rediiflc,  at- 
^uc  Jenuo  diice  Rcuthero  in  £ricanniam  revcrlbi  ,  pofl  eiiam,  reg- 
naiite  fcrf-ufio  SecunJo,  ma^na  auxilia  Scotorum  Hibcmicoruin 
mifli,  qua>us  fedcs  in  Gallovidia  fint  dacar.  Ec  Qaudianus  itace 
£u  auxiliaillincadverfusKoffianof  tranfmifla  indicat :  ait  eciim, 

tetam  cum  Stetui  Jrroam 

Ktwt,  &  itifefie  fpumttwt  nmigt  Tlthys. 

Salarum  eumulat fitmfghmMis  lefnt..  ^ 

Principioautem,  com  utri<)ue,  ideft,  Hibcrtuas  incolv,  &  colont 
eoram  in  Albium  miffi,  Scoti  appcliareatur,  ut  difirimine  aliijue 
alteri  ah  alterii  diftinguerontur,  mkib  c<rpeTe  alteri  Scoti  lerni,  al- 
teri  Scoti  Albini,  voatri  :  ac  pauUatim  utrinque  coj^nomenca  loco 
nominii  uTurpaca  eflecerunr,  ut  vctui  noracn  Scotorum  prope  obli- 
vioni  daretur,  «  non  GX  )uu  loquendi,  Ibd  anDaiiiiq  (oemoria,  re- 
peterctur. . 

XVIII.  QuoJ 


"^S  Kerum  Sceticanim 

XVUL  Qnod  atl  fKnticn  PreroRVM  atnoet,  i»n  patr 
wctui  ideii  fuille  ^irbiirar,  £d  a  Romanii  ex  re  datum,  ^u 
«ora  cicatridbus  habcitnr  infcripta  -.  quod  &  verfiu  Glaud 

Ule  iroit  Manns,  mt  fiilfi  wfmtm  PiSti, 
EJtmuil,  StalMmqKt  vaga  mtunm  firiaiu, 
Fftgit  Hypnhmai  rtmii  aitiKJbni  itnJMh 

Iton  aiibi, 

rmrt  8p  ttttemit  legk  pr^tnla  BritMUidi, 

gu^  StBlt  iatfnu»  tritci,  firMfmi  natMM 

Pirhgit  tximimei  piSi  mpriaii  ^gnfat, 

Heradtanui  cjuoqur,  dc  eailem  gcnte,  fcd  nomine  tadto,  I 

bdTtLpingcTuli  rationem,  niliquDd&rri  non  mcminit,  diluc 

primit.    JA^(,  air,  vifiii  nfiun  cogmritnt,  fid  ventrtm  «IfN 

am  fim  incitiguiit  i  emMmintMm  id  ejfi,  ae  divitiarmM  mgia 

txiliiniaiitei,  ferindi  ul  atmvi  c^ttri  BariMri.     ^mj*  iffa  wf. 

pira  piSura  ■varia,  tic  imttifariam  firmit  animaliitm  -'  ipnc 

indumtilur  ijuiitein,  vidtliett  fHfuram  corpcrii  ne  adcferianl. 

vero  nominc  rcfe  ipli  nunc>iparcnt,  in  re  tam  vetufta  diSki 

e(K     Vicinic  certe  nationci  in  eorum  nomine  parum  fccum 

tiunt.     NamBrittoneiPtCMTTADK;,  Angii  Pjchtos,  Sooi 

Pbachto»  eo*  appcllant.      Locorum  vcro  cjuorundam   r 

uonJjim  PiiticiD  diiionis  fucrant,  mtu:  venjaScoili  ti 


pmo  nonMn  m  .  cQnrumcium  aouC) .  aaco  :uc  uno  'Vouduio 
uiOK^  Gailum)  per^rinum)  &  barbarum,  iTitikcnc.  IdeociuCy 
i  ▼icinis  eic^,  &u  tempeftaeum  vi  adadU  fiicrinr,  facilc  ma-* 
.Pi^rumScomiiii/Ic  conciliatos  puco,  atque  ab  etdicm,  ut 
tur,  adiuCQSy  uc  homines  cognatos,  cjufdem  iene  'liiiguee,  ncc 
aOiiiiii  cicuuai .:  €oque'£icile  tmipMatuai,.  uc  Anguincmimif' 
t^ . ioniiiiLitf|ac jropeip  fniiiiggMeaLoaihfaiaic.  Alioyi 
.  Aua^widm,  r^MiodorSooci^ii^  tmiKinaUBitt  .itciicbinti 
borfori  fc  iiailri,.pei«ierifiof»  onalBte  xfnmegaaosi  ac  tm 
|tie^fitfi  luilio  l0a«m>  upronaB,  aiie4iiigiiie  comiiiercio  oqim 
ot,  cocnecolBtaciKis dramiweotosi  ia  'ius «ftiitatis,  ac  . pcopo 
iuHi  renim  ibeietttem,  cam  £icile  afiariftiir« 
CHicadbU  MMmiiiil  obiiare  vtdmjr  Aete  Jkiglo-Saxanls 
iritaf,  ifui-Mis,  (j^uodilciam)  pidos  a  Soocii  Jivecia  iiugna 
ticaEic.  Aictiiim,  deBriannia  loquens,  §kik.fmti^  Ungmt^ 
t'.m0mbmim/mmtki  ^mrkmU6^>fmdfiAiimimHt/ci$iia^K^j^ 
mr  mmmm^y  jmigmmmy  smmwmmi^  «miivRak  rnnnmty  xraMr 
mmm  wdamautMim.opiiior^proaiuaqix  xiialci^fmrfiiqiie 
Mdioi&f «faptiaiGMtod^  ipiie  fmaiitfaaM^vldcMm.i  lia^ft 
claiV)  in  exordio  Commenc^riorum  belU  GaUid :  -.tzerchii|| 
tofiafttrtiaguifiBoribui^uediroifif  c&«fiiftaic  ArScriboi 
qaionoi^  CMCerif  lingaa-diibttof-efle  wificccur,  icB:stl«i|iMii 
•»cadcm  iingoasledpaullomaKiriaca»  uci.  jBcd  noc  Soacota 
Mdbac  cocnwiiione,'M«ijd(a)oA»  poriuf,<  ditcffcptfle  aibimiEy 
«ttcrlof  dicam  s  ^cam  'iniaib  trianLCam  in  famoae.  coBfenciao^ 

RicA.«Ii»aando  afi  iuifle-vUeaiMMr/ >&iinuC]iue  iiacer-ft'diiR>» 

•    .  ■  '    ^  «•■       I  •  ••'  ^>  ■•«•      •      i> 


Rmtm  Scciicarton 

prxter  aJmoJum  paixa,  in  qutbtu  fTxviltCxme  fufn  patriaii: 
S.ixoiiica  lingua,  Gcnnanicx  origiaii  nomio.)  funt  impoiin.  NCi 
illu<i  omiiccniiiim,  quoit,  ante  Saxomim  in  Bricannlam  aitventum. 
nunqiMm  ullas  firitannicai  nnciiinei  imer  fc  incerprctibui  ufa;  lega- 
mus-  li^itur,  cum  uno  umTcnfu  Jtcott,  Angli  &  Gcrmani  fcripto- 
rei,  1'i^o!  e  Germ.mia oriuniiot  &rant ;  coiillciqLic  Gochunnoc, llvl 
Getinos,  Gallorum  fuiiFc  colonos,  &  Galiice  locutoj,  &  jt.ftios  ac 
m.ire  Sucvicum  Britannicc  :  undcpotiui  exiliimemPidoiproiliiira 
aut  t]UD,  feilibus  efcSoi,  nlli  ad  co^^iutoi  cniucniUire  l  aut  unde  po. 
tiui  connubia  impetraturoi,  qium  a  populo,  ianraaine,  lingua,  mO' 
ribus,  fibi  conjuDflo  ? 

XXL  Qi^iod  li  Piftof  -i  Goihuimii,  aui  JEAiis,  aut  Getii,  neget 
aliqub  oriumlos,  propter  earum  rcgionum  ionginquitatem,  is  fecin 
co^iiet,  quot  &quantz  mi^raiionct  in  omnes  panci  faftx  lint  illl 
ccmporibui,  in  qux  Piitorum  advcnnu  in  Britanniam  eft  conjcAul; 
ac  licinccpi  muliis  lcculii ;  intelligct,  npmor,  nihil  horum  oon  mn. 
dn  fieii,  fcd  ctiam  £icile  lieri  pocuifle.  Galli  Hifpantx,  Itali^ . 
Gcrmanix,  &  Britannix  bonam  mai^mquc  parcem  coloniis  occu. 
pamnt:  ad  Ma^tida  &  Cimmerium  Bolporum  populanjo  Caa 
pro^rcflt:  Tliraciam,  MaccdanLim  &  Grfciam  jwrvaltantes,  in  &■ 
''    confcdcrunt.    Cimbri,  Ambrones  &  Teutonci,  Galli.im  dcprjc. 


Liber  Secmdiis*  49 

trcntlat  CaledonitM  e  Drinonum  genc«  fuifTe,  qui  planift- 
uerunc ;  quod  perfpicuc  Ludduf,  crflimohio  ex  l'anei>y- 
ii^i  fuic  Gjnlbncino,  advcHui  (t  prolato,  demonltru, 
m  oMtionii  aufior,  C»Uiit>ninHt  ST  alicmm  PrSentm  fhat. 
iniimi  ille,  qua  Ihiltitia  elt,  prole  produxit :  &,  quoltu- 
loncontra  ft  faccrc  animailvertit.     QiioJ  li  voccm  in- 

ca  liDgux  Scoticxefl:  Calden  cnim  Scotii  ti  arbor 
Latlnii  corylui  dlcitur:  undc  &  Cilcdoniz  lilvx  nomen 
jm,  4c  Calcdoniorum  onpidum,  lA  Tjium  amnem  litum, 
)  adhuc  vocanir,  hoc  elt,  corylorum  tumulu5.  Et  Ji  ad- 
lenfijm  omnium  Ptolemci  codicum,  mihi  aliquid  perrnit- 
rem,  uro  mjri  Deucjjcdouio,  lcriberem  Dunciledanium  : 
Aarceninum,  pro  Diuledonei,  Duncaledoncf,  &  mari  & 
Hmcalcdonio  oppiJo  cngnominatii. 

Ha-c  <]uoe  icriplimut,  ccli  abunde  Atisfjiere  notTuit  lcdori 
0,  nihiloinimii'  ^J)icicim(i  ft  alia,  quje  C.  1'Iiniui  mani- 
num  inJicia  cxiftimavic :  nempc  iacra,  lincuam,  oppido- 
lula.  Primum  latii  connat,  maximumamicitia-vinculum, 
anii  an^umcnium,  haltitam  fuilFc  rimilituJincm  rclif^iu- 
nJem  dcDiu  opinionem.  Apud  firicannoi aiiccm  &  Gnl- 
ibne  Oeorum  erat  cultut,  idcm  apud  utiortjiic, &  cnrqujin 
lidum  £ii.«rdotium,  quntum  fuperftitio  adco  urriufque 
mos  pervjferat,  uc  multi  dubitarcnt,  titri  al>  utris  camnlii- 
.  diJiciflcnt.  Item,  c.utem  fjcra  ex  fupcHiicionii  pcrliia- 
rebendi  air  Tacicuj.  Nec  .ib  eo  ritu  fuilTc  immuncj  Hi- 
quoTum  booa  pari  c  Galliii  originem  ducebat,  indicat  tti- 
>pc  Carch.ipinem  novam,  qui  MercuriuiTcutatetappella- 
i  fcripcum  cH  a  Livin.  Idem  quoque  genuj  vatum  aputl  ' 
Bricannni  in  fummo  fuit  honorc,  qu<>!  ucriquc  E-irJot  vo- 
Horum  &  fun£lin  &  nnmen  adhuc  perlevcrat  apud  omticc 
qujT  vcccrc  Britannorum  linijua  ucunciir  :  t.^.Titulquc  eit 
Itij  in  litis  Iiaberur,  ut  &  ipll  facrofinai,  &  comm  Jo- 
ifylolmt;  &  intcr  irfjnilTimos  hoftc!,  ubi  cru,ieliirime& 
vitur,   &  vifloria  cxcicctur,    periietua  llc   ci(   corumque    ■ 

ultrn  drroque  cnmmeandt  potcffas,  NoHIiet,  eotadfe 
5,  &  honoriiicc  fufeipiunc,  &  munificc  dimictiinc.  Cir- 
m  non  inculta  funJuiu,  quK  RlwpfiKli  proceribui,  auc 
lendi  cupido,  recit.inc,  aut  aJ  mullcoi  oreanorum  mndo» 
itiirima   cx  vetcribui   inltiiutii  aJhiic  m.Vncnt :  iiec  quic 

in  Hilicrnij,  nili  in  cjrtcmoniit  &  ixligionij  ritibuj,  eft 
Hrc  defjcrlf  in  pr*fcntia  di£U'lint.' 

Superen,  ut  ilc  linj>ua  vcteri,  ac  oppidonim  &  (■cntiunt 
,  a:;.-imu5.  Ha.-  autem  partei  ptcrumque  nobij  erunt  pro- 
ifiandx,  quodalteraaltcrif.cpenumcrovelut  fundamento 
[ira-cipue  cum  nomen  propriflm,  aut  origin.itiane,  aut  cfe- 
.  p.itriam  afltrec.  Atquc  hxc  quiJcm  etli  mutua  conf^- 
ic  cDiifirmanr,  t.imcn,  (^uoatl  £cri  potcA^  CA  tio^  docc^vW 


$o  Rerum  Scoticanm 

gr»U  &parat>linui.  Primuni  ieitur  Tacinit,  in  vita  Jocefl  fii: 
lirmac',  iton  mdco  Callicam  a  Engua  Briunaia  cITe  diverfain 
auo  facio  coDJc^uram,  ali^uando  eandem  fiulTc,  ac  paullarim 
cxternarum  gcncium  commercio,  vel  ignourum  antc  ttiuta.  . 
Qlane,  vel  novanun  artium  invencione,  ic,  ftequcnci  fonnx  i 
um,  armorum,  rupellcililirque  rcliquar,  muratione,  ftnnoneii 
cile  fcquacem,  mulcif  in  parcibus  intnim  auftum,  interim  ad 
ncum,  ac  muUa  nova  rocabula  genita,  multa  vctuRa  vitiata. 
KicM  apud  Cc  quil^ue,  quantum  popull  iaconltantia  libi  in  bac 
fumat,  ^uantum  ci  femper  &  fuerit,  &  iit  prxfentium  &flid 
&  jnnovandi  Ihidium ;  cniapcriec  profefio  illud  optimi  poci 
unici  ccnforii.judidum  eAc  veriflimum. 

VtfilvtfBliii  paties  mutatilm  in  anmif 
Prima  cadKKt  ■■  ita  verhorKm  vetui  tmlerit  ttal, 
Iij»mwum  ritHfonm  wb^  vaia,  vigtra^ne. 

lii  pauUo  uifra, 
Multa  rmafettitw,  f  m  jain  ttcideta :  eaJtut^ 
^M  mnKfKUt  in  bce^re  voetAnl»,  fi  v«let  ufKi, 
^iiern  penei  arhitriKiri  efi,  SF  Jki  O*  nermti  lo^tien4i. 
Hkc  quidem  ille  de  Romano  fermonc  iLTipIir,  qui  magna  cit 
cwra  incorro^i  fervabarur,  quem  oianei  nationei,  ijua;  intra 
Ijtof  impeni  finei  coiitinebancur,  diligentcr  addil^cbant.  N( 
mircmur  i^^icur,  Im^uani,  ante  coIonLai  e  Galliif  in  omnci  p 
cmiflai  jam  domi  diiL:oriIero,  &  dcindc  diverfarum  nationum  ( 
miflione  pollutam,  &  ab  inicio  barbarjm,  &  fiiii  (juoitaron 
negle&m,  ac,  pollijuam  ab  extemo  fiilo  rurfui  in  biicannia: 
recepit,  in  reen.!  exterii  pleruroque  obnoxia  divilam,  libinon: 
per  conflare.  Nam  &  iniiio  Cclia;  &  Bclex  dlverfa  utebancui 
Strabo  centet,  di,ile£to>  DcinJr,  cum  Celtz  magna;  colonij 
Hlfjviniam  emillflent,  ut  Ccliibcrorum  &  Celticcrum  inJicant 
miiij,  &  Bclgat  Britanniam  maritimam,  uc  intelligi  poief)  ex  ' 
ta:  Bcl^jtum,  ex  Atrcbaciim  8c  Iccnortim  nominibui,  occupaf 
tion  potefl  licri,  yc  non  hinc  Hifpni,  inde  Komani,  An^li,  I 
Nurroacii,  multa  percgrina  vocabula  fecum  advcxerlnt,  pacria 
ri(]icrint.  Qjin  lUud  potit»  mirandum  ccnfco,  cjuod  nunc  ei 
tanto  ]<nfl  teropore,  tot  gcntium  advcntu  adultcratii,  &  magn 

ii.irte  mutatii  vicinarum  natioiidm  Lin^uii,  adhuc  Britaflni  non 
LTHionc  toio,  quam  proprictate,  &  dialefla  iater  fc  dilcrcpcnc 
fi  ijuis  cx  eii,  aKerluf  nationli  Bricannicje  hbminem  audiat  lo£| 
rcir,  foniun  t.imen  fux  lingux  agnolcei,  &  pluriroa   vcrba  ca 

a.ianqiiam  fcrmcnem  liniverluin  non  inteliigai.  Nec,  li  non 
cm  fempcr  apud  omnei  carundcm  n.'niro  invcrflentur  vncal 
nivum  (lebet  vidcri,  rcputancibui  quanturo  in  lingularum  gcnl 
lermnne  qiioiidie  mutcnt  vicinnrum  commercia,  i^uantum  aff 
innfuetuJo  ;  quot  nova  verba  cum  rcbui  iiuper  invencic  nalcai 
^uac  ex  ulcimii  tciTij  cum  fuif  mcrdbui  advchantur,  quoc  vci 


Uher  Secundus.  ft 

iMtitinr,  quot  adjcdi)  literit  Tcl  lylldbit  protraliantur,  ablatii  Jc- 
curtnKur,  [ranlpoficii  aut  niucatif  inccrpoientur. 

XXV.  Non  ^ua;nm,  cjuantum  &  ^j*'™  brevi  lermo  lonkus  al> 
Aitlra dcgeneraverit,  ■^uancum  ab  utriTque  rcliqiii  Gnpci  ilillide.inr, 
(Klervnnuf  nnbiliffimjrum  in  £urop3  i^entium  lennnntm  :  CiIL- 
Uj.lulica,  Hifpanica  lingua,  ab  cililem  radiUbut  orcj-,  ^uam  cito 
1  lui^atc  lioguK  Laclnae  delciverint !  Nec  inter  fe  interim  minui 
Mnpant,  quam  Scocica  priTca  &  Brirannica.  Imc,  li  linirul.is 
Giliix  provinciat  (eat  dico,  ^ux  Gallicc  loqui  cxiAiinantur)  Jifpi- 
duttB,  quantum  dilcrlmcn  inter  Gallix  Narboncnlis  incoLii  cnm-  - 
ftrinaui  &  Vafconcs  ?  quantum^e  ab  utrilque  recedunt  utrifquc 
nitimi,  Lcmnvicet,  Pctra^^orici  &  Arvemi }  quatitiun  ab  liii  om- 
nibofrcliqux  Galliarum  proviiKix  ?  Acquc,  ut  prnpioribiu  ucjmur 
(Knf4it,  ]r^ts  An^lorum,  quinf>cntos  abhinc  annoi  a  GuticImC) 
Notmano  Gillicc  cdiiai,  nemo  Gallorum  fine  interprctc  nunc  in- 
Hlligct,  Imo,  li  qiit  loneiufcule  vLterijnc  fcnet,  in  memoriam  rc- 
vraDt,  quorvocabula  ipln  puerii  ufu  proirita,  nunc  prorliu  obfo' 
t  \ai  Hnc,  ^unt  auicm  proavis  noltris  inaudita  in  corum  tocum  fuc- 
(cllcrini;  minime  mirabuntur,  eandem  ab  initio  linsuam,  apui 
{ntei  [onje  Jiflita^,  Sc  fzpiui  bello  diflldeniei,  ita  letifim  longin- 
Qfkite  temporis  immutari,  ut  ptopemodum  tota  diverfa  viJcacur. 
CmTa  Tcro,  cum  non  toc  annii,  fed  leculit,  in  (crmone  Brirannico 
tilum  eam  concordiam,  inter  nationet,  Tcl  fpatto  terrarum  longe 
fiftricii,  vel  mutuii  odiis  l.(I>oraM«,  ^u:tnta  nnn  c&  inccr  mtilcoi 
^GilInnim  populot,  ^ui  fub  eifdcm  Rc<!ibui  &  le^ibui  diu  vixe- 
^;  cum  talem,  {titjitMmJ  in  loqucndo  concorJiam  mecum  re- 
ntito,  quz  St  vetercm  cognationcm,  St  non  ob£.urai  ejurjeio  ori- 
jinii  notai,  adhuc  ftrvcr,  fjcile  adducor,  ut,  antc  Sjxnnum  ad- 
,^ntiim,  omnibnt  Britannii  non  mulnim  divcirjtn  fui/Ic  Iineuam, 
Qtdam.  Ac  proTimjt  Gallico  lictori  nationC!  vcrifimilc  cf)  Bclgi- 
C4  pTm  fuilfe  :  e  <]uorum  linibui  bona  pan  vicinomm  Gallix  Bri- 
'taoonnn(ut  lcgcre  e(l  apud  Cxfarcmjtranfmip.raverat.  Ac  Hi- 
^trni,  &  colonix  ab  eii  miffx,  a  Cclcii  Hirp.inix  habititoribus 
Vitindl,  uci  credibile  cft,  Ccltica  utebantur,  Hse  gentei  cum  (vc- 
)«  e  longinqua  pcregrinatione  revcrfx)  viclna;  nccupairenc  fcdet, 
lc  prope  in  UDum  populum  commiftz  fuiirent,  rurfus,  prope  confu- 
'it  Uiotifmii  fcrmnnit,  quandam  permixtioncm  fAflam  rcnr,  iic 
Vinri  lineite,  vcl  Ccltic  r  vd  BclG>icT,  omnino  llmilem,  ica  ncutrt 
icmn«  diffimilcm  :  aualem  animidvcrtere  licct  in  eis  nacionibut, 
fuc  Genpanice  loi)|ii  putaniur,  &  tamen  a  veruHo  fcrmonc  miil- 
inn  •IcfciviireconDat.  Incelli^o  Danol,  Saxoneimiritimo;,  Frifi- 
)f,  Flandn»,  &  An.elot,  in  quibus  omnibut  facilc  cric  ikprcbcntie- 
■e  quifdam  licerai,  fbnol,  &  inAexionci,  unii  Gcrmanii  prnpri.ii,  . 
&  cum  nulla  alia  .(;cntc  communci.  Ex  Fioc  opinor  liccrarum  (nno, 
Sc  famtliari  fini>ularvin  gcntium  in  ccrtis  literii  prontmciandit  ra- 
lioM)  &  aurtuin  judiciQ,  item  ex  compolitionc  &  Jccluuttoi^  10- 
£  2  o.m> 


r 

fcm 
%oiv. 


5te  Rernm  Scoticarum 

'  iiumj  ccrtlora  (umi  pofle  inilkia  cognati  icrmoDis,  quam  e  Cngulo*' 
rum  vcrborum  ligniiivacione. 

XXVI.  Hu)us  rci  excmpla  (unt ;  in  iiteriSj  W  Germanicum  ;  in 
^ompoiicione,  Morcmaruu  &  Armoricus,  ile  quibus  Jidum  efl »  in 
^{ccliaatione,  ea  K\\i7t  apud  Gallos  in  A  C  exeunt,  qaorum  prope 
iutinirus  cfl  numerus:  quz  fbrma  apud  Scotos  eft '')  ToxP^i^^/ixr) 
&  apud  vetcres  Gallos  fuit.  Apud  ^cotos^  a  Drix,  quod  vcprem 
iicniScat,  decllnatur  Drusac,  id  eR,  veprccula,  &a  Brix,  9U0J 
rupcur.im  indicat,  liRixAC>  quod  nunc  Galli  pronuiKiant  Briasac* 
Qiiod  cnim  Brix  Scotis  dicitur,  id  Galli  aclhuc  Br&sche  appcl- 
lant,  nulio  difcrimine  in  vocum  ilenificatione.  Scriptura  uc  dilcrc- 
t><.t,  m  ciufla  eO,  ouod  vccercs  Scoti,  &  adhuc  unlverli  Hllp.ini,' 
A  liccra  pro  duplici  iTutcbamur.  Itaque  vcceres  GalU  a  drix 
Ccnomanorum  oppldum  Brixiam  nominarunt,  &  a  Brixia  rurius 
Brixiacum,  (^uod  vulgo  Brinlicum.  Simili  prope  fbrma  ab  Aurelia 
Aureli.icum  fad^um  ell^  &  ab  Ebura,  Quse  Ccrcali^,  vel  Kbora. 
^uie   Libcralitas  Julia  Hillpanis  cognommatur,  liboracnm  ab  HiU 

».mis  oriundi  Brigantcs  declinaverunt,  Gallici  fcrmonis  proprieta- 
1  in  declinando  expimences*  Quin  &  prxcer  ca,  qux  nobls 
iimcmoraca  funt^  tocum  iliud  Bricannis  larus,  quod  ail  occidcn- 
.rc:Ti  hil.ernum  porngicur,  manifeda  &  Gallici  fermonis  &  originis 
imprcffa  retinct  veftigia^  eaqueetiam  perfpicuo  gcntium  cxtcrarum 
tcitimonio  comprobata,  Prima  in  eo  latcrc  oorurrit,  quam  multi 
CoriiuvjIIiam^  G>maviam  vetcres  >  vulgus  KfcRNico  vocant: 
<>^ucmadmodum  &  apud  Scotos  Comavii^  qui  in  ulcima  fcre  feptcn- 
trionls  plaga  flatuuntur  a  Ptolomxo,  vulgo  Kkrnic  appellantur. 
A  Kernico  igitur  &  Vailis^  Comuvallia  dcdud^a  ed,  quafi  dicai 
Kemicorallos.  Vallia  eciam  in  eodem  latere  alcera  pcninfula  & 
Tomine  &  fcrmone  majores  fuos  aflerlr.  Id  ejus  nomen,  qui  aJ 
Ccrmanici  fcrmonls  fbnum  propius  accedunt,  pcr  W,  propriara 
«nis  Germanif  Kteram^  e(¥erunt,  quam  liceram  rcliqui  vicini,  qui 
irtLintur  fermone  prifco,  nulio  mouo  pronunciare  pommt.  Imo  ne 
formcnris  quidem  a  Kcriucov.ilIo,  Hibcrno,  aut  prifco  Scoto,  cx- 

1>rimc-,  ur  cjm  profcrat.  Gjiii.>  Tcro,  qui  Valiiam  nomin.irevo* 
unt,  G  fcmiier  prima  eft  litcra.  Ncc  in  hoc  nomine  fblo  id  obfcr- 
V  tre  Ifccc,  icd  in  allis  miilrls-,  quc  a  litcra  G  habcnt  inirium.  Gal- 
licim  ciiim  fermoncm,  qui  cx  propinquitare  regionum  Gcrmanif^ 
f.nr,  Wa  LiuM  vqcant;  &  in  aliis  propc  inHnltis  hac  |)crmutatione 
Ilfc:ai\jm  ur»mti:r.  Contra  vcro,  qu«  rcgio  cft  An^c»lis  Wai.es,  & 
Korth-Walf«,  ca  Callij  cll  Gali^.s,  &Norgales,  pcrtinaci^ 
fcv  .u\\\nz  In  vcnigii*:  antiqui  (crmonis  haerentibus. 

XXVII.  At  Polydorus  Vergilius  vclut  novo  commento  fibi  placer» 
quod  rcm,  nulli  fcrmonis  Germanici  mediocrirer  perito  ignotam,  (<> 
iinum  animadvcrtilTc  putjt ;  ncmpequodvox  illa  Walsch,  pcre- 
j^rinum  iignifiLcr,  atque  indc  Vallos,  fcu  pcrcgrinos,  ab  eis  fuifle 
nuncup.itos.  Hac  in  re  mihi  prrteraequum  fibi  placere  vidctur. 
Nam  fj  a  pcregrinitatc  nomen  illud  duflum  fuiilctj  rcAius,  oplnor, 

ia 


Liher  Secmdiis.  53 

in  Anglos  aJvcnticIos  cooipcterer^  quam  in  eos>  qui  pr#i^er  aQci« 
quiurein  indigenz  multls  veterum  iunr  crediti.  Aut,  ii  ab  An« 
glis  cis  impofitum  fiiit,  cur  Scotis  &  Pi6bs  id  nomen  non  dederunt, 
qui  redius  ouam  Brittones  ita  vocari  poterant,  ut  quibufcum  rario- 
ra  ccwnercia  &  minorem  ufum  habebant  ?  Aut  it  Angli  tam  con- 
tomeliofb  nomine  Vallos  notainient,  num  etiam  ipfi  firittones,  toc 
ieculii  Anglorum  hoftes  infeAiffimi,  &  nunc  eriam  magis  obnoxit 
ouam  amici,  id  nomen  agnoicerent  ?  quod  quidem  non  inviri  fa- 
ciunr,  cum  ipii  iua  Hneua  le  Cumbros  appellent.  Quid,  quod  vox 
WalscH)  non  limplidtcr  Germanis  peregrinum  lienibcet,  aur 
lutrbaximi ;  icd  ctiam>  priorc  &  proprio  magis  inrelleauy  Gallum  \ 
Icaqiic  v0x  Vallia^  ar  cgo  quidem  fcnrio^  a  verbo  Gallia  cft  ilnmu- 
tata  ab  Anglis,  conlenrienribiis  quidem  de  nomine  cum  cartcris  vi* 
cinis  naciombus,  fcd  obfcrvara  ramen  proplerarc  lingux  Gcrmani* 
c«,  in  prima  litera  cnuncianda,  Wallia.  Vcrcrcs  cerre  cjus  pcnin- 
iiilaB  incolas  Silurcs  appellabanr^  ur  apparcr  cx  Plinlo :  quod  no- 
mcn  in  parre  quadam  Vallie  diu  apud  poHcros  rcfcdir.  Lelandus 
aneemy  geocre  Brirannus,  in  fuae  genris  antlquioribus  monumcnri$ 
profcrendis  homo  apprime  diligens,  affirmat  Valli»  parrem  ali- 
cpando  Rofliam  fuifle  vocatam,  quc  vox  Scorls  penlnfulam  Indlcar* 
vcnim  narioncf  propinquae  videnrur  nomen  in  loqucndo  porius 
"ufiirpailc,  quod  gcntu  origincm,  quam  quod  regionis  iitum  &  for» 
mam  demonflrarcr.  Idem  quoque  in  Scororum  nomine  c(l  fa- 
fium.  Namcum  ipfl  fe  Albmos,  nomlne  ab  Albio  dcdinato,  vo- 
ccnr,  vicini  ramen  5coros  eos  nuncupanr,  quo  nomine  origo  eorum 
ab  Hibcmis  dcclararur.  Sequirur  in  codem  larere,  &  littore  occi- 
dcnrali,  Gallovidia  :  quam  voccm  &  Scotis  &  Vallis  Gallum  fli^ni* 
ficarc  ef^  perQ^icuum,  ur  cui  alteri  a  Gallo,  akeri  a  Vallo  nomcn 
dedcrc.  ValH  enim  Wallowirhiam  eam  appcllanr.  £a  magna  cx 
partc  mtrio  fermone  aJhuc  utitur. 

X3(VlII.  Hx  autem  tres  nationes,  totum  Brirannix  Lirus,  quocf 
ad  Hibcmiam  vereir,  renenr :  ncc  levia  indici;i,  fed  penitus  inuftas 
nocas  Gallici  fennonis  &  cognationis  adhuc  fervant.  niud  autem 
in  primif,  quod  Scori  prifci,  omnes  nariones,  qux  BrLtanntam  in- 
coluot,  in  duo  gencra  partiuntur:  alrcros  Ga&l,  alteros  Gallf, 
five  Gald,  appcllanr;  hoc  eft,  (ur  ego  quidem  interpretor,)  Gil- 
Ijxos^  &  CJallos.  Porro  Gallaeci  vocabulb,  id  cft,  Gael,  ipfi  filn 
placcnr :  fuamque  (ur  dixi)  linguam  Gallxcam  vocanr,  cnque  velur 
ma^is  culra  &  clcganrc  glorianrur :  reliquos,  hoc  cft,  Gallo»,  vtluc 
barbaros  pra  ft  contemnunt:  &  quanquam  ab  inirlo  Scoti,  Brir* 
tones,  hoc  cft,  vetuftilTimos  inditc  cultorc?,  G»iIIos  ap|>cll.irenr,  ta- 
mcn  confiietudo  Ibqucndi  paullatim  obtinulr,  ut  omncs  nAtionc?, 
foar  pofterius  fedcs  in  Britannia  cotlorarunr,  contumeliofT?  pociu^ 
Quam  gcntilitio  nomme,  itx  compellcnr. .  Vox  cnim  Gallr,  aur 
G/tLD,  non  cff  minus  apiid  eos  li|?nificans,  quom  apud  Grjecos  5^ 
Ladnos  Bsu^arus,  apud  Gerreanos  Walsch^ 

jE  i  XXXX.  v^ 


H.emm  Scoticarum 

XXIX.  Jun  taQileni  eo  ventum  e(l,  ut  tx  oppidarum,  flunufluiD) 
regiunum,  &  aliii  id  gcnui  ncHiiLnlbus,  liogu:!:  inicr  GjUot  &  Bri- 
tjrnos  coinniunionem,  ACque  ex  ea  vcierem  cogiutioneni,  demon- 
ilremus.  Lubriciu  fane  lucu;,  &  diligcnter  examinandui.  Nam 
&  fuperius  dilTeruimus,  nium  multis  de  cauQli  fcrmo  publicul  in- 
inuretur.  Qirjnquam  enmi  non  ptniiuj  ac  limul  innovetur,  tamco 
in  pcrpccuo  Huxu  eR,  &  mutancium  inconflaniiam  fuj  cjuadiro  ai- 
tur£  Ucxihilit.ite  fjcile  fequicur.  Id  jutem  prxcipuc  appjret  in  eo 
rcrum  gencrc,  qux  non  moJo  temporum  momcntis,  &J  unitu 
Ctiam  cujufaue  arbitrio  funt  obnoxix  -.  (jualia  funt  liBguUrum  rc- 
rum,  qus  id  ultim  vlae  quotidijnum  &nt  inventv,  quarum  nomi- 
nj  levibuc  de  cuiiru  obfolc£:unt,  innovantur,  &  incerpoUntur.  Ae 
!n  iii,  quz  funt  xtema,  ut  ciclum,  mjre,  tem,  ignis,  monrei,  tc- 
gionei,  tluiiuna:  irem  in  illis,  aux  lUutumitate  Tua,  (juoad  nactt- 
rj:  ptticur  infirmicjs,  atcernj  illa  &  incorrupca  ()tiaJjnccnuc  imi- 
tanciu',  qualia  £int  opplda,  oux  canqujm  fempitemi  fucurj  condun- 
(ur,  .tivcr^  bnge  ratLO  eft.  Ccntium  enim  &  urbium  non  facile 
«jiiivis  nut  nova  nomina  f  ngit,  auc  veculU  immuraC:  quippe  qua: 
Mon  tcmcre,  fed  fere  confilio  &  confcnfu  populari,  dancur  ab  initio 
a  con>ll(ocibus,  quos  vetuilai  plerumque  divinit  honoribus  profe^ 
«jiiebacur,  &,  quoad  poierat,  immonalicate  doaabat.  Wcrico  igi- 
lui  hsc  nomina  percnnant,  ncc  f  nc  magna  rcrum  omnium  pcrtur- 
tatione  loco  cejunti  ac,  reliquo  fttmonc  prorfus  mutato,  t.irocn 
'iM:t  ptTtiaiciter  ha:renr,  &  non  lull  invita  dit^cdunt.  Mulcum 
f  iLim  .-id  eorum  durationem  fjcic  caulT;i  nominis  imp<inenJi.  Nam 
iri  (Umigralioflibu^,  qu!  vcl  pulli  {cilc<  antiquas  linquebant,  vct 
fpnntc  n'ivas  qiij-i-ebaoc,  ami/IJ  pjtria  camen  nomcn  rccincbant,  & 
f  ino  aiiribm  |iminJiinmo  IJbenter  frucbancur,  5:  liac  qualicunque 
jiominii  iimbr.i  (bll  nacjlis  deliderium  Icniebanc,  nci;  omnino  liM 
'viil.irt  &  priKul  domo  apere  viJebantur.  Scd  ncc  dceranc,  qui 
l.'.jx'ifi:cione  qiMdam  t,i£li,'lanfliorem  aLquam  &  au^uliiorem  ^<c- 
.  nm  in  .inimis  concinlcbant,  uuam  qua:  in  pjriedbus  &  tcftis  Cj.!.' 
/(>'(  i  ^ViHct ;  3c  nun  tulum  caritate  patria  limuLtcrum  iDuJ,  &  fua- 


.!fJ.„,p.fttlU. 


lolcdebantur. 


XXX.  Cfrcius  igitur  tx  hoc  vcrborum  Ecnere cogiMtionis  aigii- 
jnriinmi  Itimctur,  quam  ex  iHii,  qux  IcvilTimis,  ac  (a-pe  nullii  d« 
...iul1i>,  ccbut  momentancit  &  d:)ncur6c  adimuntiu'.  Niim,  ur  la- 
lii:  effitcre  pnteit,  tic  idcm  vocabulum  ift  diverlis  reaionibus  ufur- 
j/  iiir,  rvin  camen  credibile  cft,  toc  e.cnies,  tam  fonjie  l.iieqr.e  fufit, 
ilOcm  in  nominibiis  d.mJis  toilci^^fortuito  conftniiffc.  Pi'»iim'» 
locu  fufit  C3,  qun-  tx  primis  dcBcxa  funt  aut  cnmpolit.i.  Svvpcniw 
mcro  rnim  de>.1in,irir>nit  Sc  compofitionit  limiliruilo  propiut  inJicac 
fl  rmoiii!  cominuninnem,  quam  rocabuU  prima  :  quodli^  fortui- 
t<>  rvjtc  imponiintur,  il(a  un»  ac  cma  rattnnc  dcclinantur,  &  jit 
.trtitm  quodd.im  excmplum  diriguntur,.miod  Grwci  A^a^PV'''» 
Vi--,irt.  Hxc  I)!rrur  certa  8t  pcrpema  ratio  cognationis  (ut  Yarro 
i  i]u;tui)  nomiQaiii,  noi  quodanunqilo  »d  gcncris  cognacton        ^ 


Liher  Secundiis,  'fg 

ttitm  fennonis  communionnn,  ductc,  Efl  8c  quxdani  ui  {ingu. 
vcrbii  primogcniii  ob&rvitio,  uade  quiJanceiiut,  que  f~int  in- 
lilina,  qua  JMtria,  digndfti  jwHic.  Nain  &  l?bilofa[^u,  &  Geo. 
cuia,  &  DLale&ia,  quarnvis  ff  pe  ufurpentur  a  Lacinii  lcriptori' 
j,  vix  uUum  tuncn  lubcnc  in  lingui  Latina  cognatum  vocabu* 
m,  3UT  cx  lefc  |H-ogenitum,  aut  unde  ipfx  trahcre  originem  poJle 
iuntur,  Concra,^aradifuj,  &  Gau,  in  ufu  funt  Grzcii,  Sc  ta- 
en  elle  inquilina  vei  iUinc  facilc  apparet,  «juod  nec  majores,  ncc 
ogeniem  in  Grzcam  civicacem  alctiptam,  poflliK  oflenderc,  Ea- 
m  obfcrvacio,  in  reliqui;  cciam  lingui;,  ail  dijudicandum,  qua 
itocllica,  quE  aLiunde.arceflica  lint,  proBcicc- 
XXXI.  Hkc  de  univcrfo  genere  di^a  Ilnc.  Nunc  e  nngulit  pai» 
HU  proponamui  exempta  :  ac  prima  nobii  otcturuni^  quz  ia 
mA,  fiKioA,  .&  B>icA,  gaiuncur.  Bkiam  Scrabo  lib.  7.  & 
in  co  confencicni  Scephanus,  alc  urbem  Iignificare.  Li  ut  conlir- 
cnt,  hxc  nomina  indc  fada  pcoferunt,'  Polcymbria,  Brvcobria, 
elembria,  8c  Sclymbria.  Scd  c^ux  illii  eft  SruCobna,  aliii  eft 
rutnbrica ;  &  qute  Pcolomxo  finiuncur  in  Uki&a,  Plinio  cxcunt 
BfticA,  uc  veriHmilc  iir,  Bkiam,  Bkigam,  &Bkicam,  tdcnt 
^Dilicare.  Verum  originem  omnibuj  e  Gallia  cl&  vcl  hinc  appa- 
t,  quod  Galti  antiquicui  ia  Thraciam  Sc  Hifpaniam,  non  auiein 
'i  in  Galiiam,  colonoi  mililTe  dicannir.  Igitur  apud  lcripEoreS 
4>ncoi  bxc  ferc  hujui  eencrii  lcguncur. 

Abobric;i,  Plinio,  la  convcncu  Bracarenfi.  ' 

Amalobrica,  in  Iilnerario  Anconioi. 

Arabrica,  Plinio,  In  convcncu  Bracarcnli. 

Arabrica  alcera,  Itolemvo,  in  Lutiunia. 

Arcobrica,  Ptolemsco,  in  Celclberis. 

Arcobrica  aLiera,  Pcolem^co,  in  Celct^ii  Lulitamc. 

Arcobrica  lerci.i,  Plinio,  in  conventu  Cx(arauguIlaaO> 

Arcobrica  Pcolemio,  in  Vindelicij. 

AueuHobricj,  PKnio  &  Pcolcmio,  inLuIi»anij. 

Au^uftobrici  alia,  Ptnlcmaio,  m  Vea«nibuf. 

Auguftobrlca  icrtia,  Pcolemvo,  ift  PcLcndonibut. 

Axabrica,  Plinio,  in  LuCcania. 

BoJobria,  Itincrario  Anionini,  &  libro  de  noclcia  imperil 
Ko.  in  Germanli  prima. 

firigc,  Icincmria  Antonini,  in  BricannLt. 

Bri^e  vicu!,  ScraboDi,  ad  CortLti  Alpes, 

BruMbrici,  Sccpliano,  intcrBeiim  &  TuTilulos. 

Caliobrica,  I^tolcm^Eo,  Calerinonim. 

Celjrf^ricj,  Plinio,  in  Lulitania. 

Catobrica,  in  TurduUt,  Itincrario  Antonini. 

Corimbrica,  Plinio,  in  Lulitania  ;  fcil,  nili  fjllor,  cornipc*) 
pro  Conimbrica,  cujut  mentinic  Iiincrarium  Antonini,  9C 
qu«  fuum  vetui  nomen  adhuc  feivat,  ad  Mufulain  amiMm. 

Cotteobrica,  Piolcaizo«  io  Vefioaibiu. 

( 


j^  Renm  Scoticarum 

Deobnca,  Iholemaeo,  In  Ve^onibi». 
Deobrica  atcera,  Ptolemm,  in  AunigonibQS» 
Deobricula,  Ptolemaeo,  Morbogorum.  ' 
Deilbbrica,  non  longe  a  Lacobrioi,  Irinerario  Antonini, 
Flaviobrica,  Plinio,  ad  Amanum  porrum.    Prolcmaeus,  in  Ad^ 
trigonibus,  Magnum  vocat :  ac  ne£io,  an  apud   Plinlumy 
Magnum  £ribl  dcbeat. 
Gerabrica,  in  conventu  Scalabitana,  au«  in  eodem  Jerabrica» 
Juliobrka,  Piimo  &  Itinerario  Anconini,  In  Cantabris^  olia 

Briganria. 
Lacobrica>  io  Vaccatis,   Pfinio^  9c  ftoUmOT^  &  Fefio  Pobh 

pelor 
l.acobrica9  in  Sacro  promQntorio,  Melc 
Lancobrica,  in  Celricis  Luntanis,  ProremJR». 
Latobrigi)  vicini  Helvetiis,  Gfli£iri. 
Medubnca,  cognomenro  Plumbaria,  Plinio,  in  Luficaiiia.  Haec^ 

ni  fidkr^  in  Icinerario  Antomni-vocatur  Muadobrica. 
Merobrlcaj  CDgnomencoCelttca^  m  Lufitftiua»  PUnio  &  Pncw 

lemMt 
Mirobrka)  In  Oretanis,  Ptolematoi 
Mirobrica  alcera,  inBfturia,  five  TbMecanii  Bscicls,  Plixiio 

&Ptolemaeo. 
Nemccobrica,  in  Celticis  LuCtanls,  PCcJemaeo. 
Ncrcobrica,  in  Turdulis  BaKic9,  Ptolema?o» 
Nertobrica  altera)  in  Celtiberis^  Ptolemaio  ;  in  Itinerario  An- 

tonini  Nitobrica. 
Segobrica^  in  Celtiberis,  Plinio  ;  PloCemaco  v«ra  Celdbcriai 

caput. 
Talabrica^  In  Lunrania,  Plinio  &  Ptolemxa. 
Turobrica,  in  Celcicls  Baerica?,  Plinio. 
Tuncobrica,  inrer  Bracares  G^llascos,  Prolemapa. 
Verrobriea>  cognementa  Concofdia.  Julia^  Plinio>  in  Celricis 

fixticis. 

Vnlobrica  Nemetum-,  Prolem«o. 

XXXII.  Ad  hanc  formam  perrincre  vldentur  pldrima  oppidorum 

&  gcntium-nomilia,  in  omnibus  provihciis,.  in  quas  Galli  colonias 

deduxcrunr.    Nam,  ut  a  Burgo  Burgundus  A  Burgundio,  ira  a 

Briga  Brieanres  dcduci  videnrur:    Redus  nutem  cafus  hujus  vo- 

cis  apud  Scephanum  eft  Brigas,  unde   infledimus  Brigantes,  ut  a 

Gigas  Giganres.    Sunt  aurem  Brifjantes  Straboni  ad  Cottias  Alpcs, 

&  m  eodem  traftu  Bn;j;«  vicus;  &  Brigiani  in  Tropaio  Aueufti  inter 

Alpinas  gcntes  recenfcntur :  &  Brigantium  oppidum  eft  Alpimim  ; 

&  Brioantii  in  Vindelicis,  Serabom  ;  &  Bri^anria,  in  Trinerario  An- 

rnnini' ;  &  Brif,a  mons,  Ptolemapoy  projH:  fbmcs  Rbodani  &  IXinu- 

bii ;  &  Bri^aiitium,  in  Rhartis^PtoIemato,  (oppidumyOpinor,Quod 

in  libro,  De  mtifis  trovincfitnnt  fafnH  Romaniy  eft  Brecami.i,;  8c 

hcus  Bri^aiitiauj ;  oC  io  HibcfBia}  origa&(es  populi^  Pcolemvo ;  ^ 


v^ 


Liher  Secmdtts.  ^ji 

in  Albio,  Brlgantes,  Pt«rem70,  Tacito  &  Sdicc» ;  &  Brigc  oppi- 
dimiy  Sc  I(bbrigancium>  Irinerario  Anconini ;  dc  Brigancium  oppi- 
dum,  Orolio,  ad  Celcicum  promontorium ;  &  Fiaviobriganrium, 
Pcolemxo,  in  Magno  portu ;  &  recentior  Brigantia,  nunc  in  cegno 
Luntanix. 

^  XXXIIL  £ft  &  alia  nominum  forma,  vel  a  Duno  inclioantium, 
Tcl  in  cam  vocem  exeuntium,  «juam  Gallicam  fuidc  oftcndunt  cu- 
jnuli  ilU  arenae  in  iiccore  Morinorum,  qiil  Duni  adhuc  appellancm', 
&  in  mari  cumuli  adverfus  Anglicum  lictus,  quibus  idcm  en  nomen, 
&  Plutarchus,  ( is  dico,  qui  Be  ^umhnhHS  libcUum  fcripfit,)  qui 
«cxponcnj  Lugduni  origincm,  Dunum  pro  vocabulo  Gallico  agnoP- 
cit.  In  nommibus  autem  vicorum  &  oppidorum  cxprimendis,  non 
eft  ferc  alia  vox  frcquencior,  apud  nacioncs  <\\xm  vctcrem  Gallicam 
linguam  prope  inrcgram  (crvanr :  incelligo  Brictoncs  in  Gallia  Cel- 
tfca-,  &priicos  Scotot  in  Hibernia  &  Albio,  &  Vallos  &  Kemico^ 
vallos  in  Anglia.  /Neque  enim  quilouam  cft  harum  gentium,  (]ui 
id  vocabuium  pro  fuo  non  agnofcat.  Id  modo  interc(^,  quod  Galli 
vetcres  compolitas  inde  voces  in  Dvnum  finiebant^  Scoci  plcrumc|ue 
in  principio  vcrborum  eam  collocanr. 

Hujus  gcncris  in  G  A  L  L I A  haec  reperiuntur. 

Auguftodunum,  In-j^duis. 

Caltcllodunum,  aeri  Camotcnfis. 

Melodunum^  ad  &quanam. 

Lugdtmum,  ad  conflucncem  Araris  &  Rhodank 

Ai^Hodunum,  in  Arvemis>  Pcolcmxo* 

Lugdumim,  in  Convenis,  Pcolcmzo. 

Novidunum,  in  Tribocis,  Ptolemso. 

UxcIIodunum,  Carfari. 

JuIiodijQum,  in  Pidonibus. 

I(bdunum,  dc  Rcgiodunum,  in  Biturigibus, 

Laodummi,  agri  Rhcmenfis. 

Cxfarodunum,  inTuronibus,  Ptolem«o* 

Sceodunum  in  Ruteni?,  Ptolemaco. 

VcUaunodunum,  Cxlari. 

In  HISPANIA. 

CaUdunum,  Pcol.  Bracir. 

Sebcndunum,  Prolemaeo. 

In  BMTANNIA. 

Camulodunum,  in  Brigantibus,  Prolcmxo. 

Camulodunum,  colonia  Romana,  Taciro. 

Dunum,  opptdum  Durorrigum,  Prolcmaeo. 

Maridunum  Dcmcrarum,  Ptolemaeo  &  Itinerario  AntonmiJ 

Rigodunum,  in  Brigancibus,  I^colcmaeo. 

Cambodiinum,  Itinerario  Anconini. 

Margidunum,  Icinerario  Anconini. 

Sorviodunum,  vcl  Sorbiodunum,  Icincrario  Antonlnl» 

Segodunum.  &  A^elodunum,  lib.  dc  notitu  inip. 


5  St .  Renm  Scoticarufn 

Kcceoiioca  in' AN  G  L I  A« 
VeaafltodiamBi, 

Dunclmum.  . 

In  SCOTIA. 

Dunoileclcn,  qux  &  Calcdonu. 

Zkidvnumy  aurvcrius  Taodumim,  ad  Taura  amncm. 

Edlnodunuinj  quam  ▼ooem  pri£i  Scoti  adhuc  Kcinenr^  at  quif 

Germaniiunr  Edimburguin  maluoc. 
Dunmn,  Hibemiae  oppidom. 
Noviodunum,  vel  Dunum  Novum,  in  Covalia* 
Briccanoodunum,  ad  conflucncem  Glocrae  &  Lcvlni, 
Sunc  aucem  hoc  cempore  innumera  nomina  arcium,  aur  vicorumi 
auccollium^  hinc  componca. 

In  GliRM ANIA,  ajpud  Ptolenueum  legunrur, 
Lu«<unimi,  Segodunum^   Tarodunumy  Hobodunum,  Carro- 
dunum* 

In  ALPIBUS. 
£brodunum,  &Sedunum« 
In  VINDELICIS,  RHjETIA,  &  NORICa 
'  Cambodunum,  Carrodunum^   Geibdunum,  Idunum,    &  No- 
viodunum^  &^  in  libro  de  nocicia  imperii  Romani,  Itoo- 
dunum. 

In  SARMATIA,  &  DACIA,  PtolemJBo. 
Carroduniim,  Sit^dimum,  ad  Damibium  :  Noviodunum,  a  J 
oftium  Danubii  :  iccm  Novkxlunum  altcrum. 
XXXIV.  Sunr  &  in  iirdem  provlDciis  non  pauca  a  DvR  dccltna* 
ta,  quae  vox  veceribus  Gallis  oi  ficirannis  aouam  /ignifiubar,  &  a* 
pud  quo£lam  in  eodem  incelle^hi  adhuc  perievf  rar. 
In  GALLIA.  ' 
Durococcorum  in  Rhemis,  Pccdemaeq:  Ieglcur&  Durocorthim  : 
meminic  &  Criar.    Divodurum  Mcdiomacricorum,  Tacico.     Di- 
voilurum,  P>^pc  Lutptiam,  Irinerario  Anroninl    Baravodurum,  tn 
Bacavif,  Pcolemapo  &  Taciro,    Breviodurum,  Icincrario  Anroninu 
G^noJurum,  prope  R  hcnum,  Pcolemaeo.    Gannodurum,    in  Hcl- 
vctiis,  Proleroaeo.    Ododurum  vel  06^oJurut,  in  Veraeris,  Caer.iri. 
In  RHi!^:TIA,  VINDELICIS,  &NORICO. 
BragoJunim,  Carrodurum,  Ebodurum,  Gannodurum,  &L  O^o- 
durum,  Pcolemso.    Venaxamodurum  &  Boiodurum,  libro  de  no  - 
citia  provinciarum. 

Jn  HISPANIA 
Oclodarum,  &  Occllodurum  Pcolema&o.    Duriuj  amnis  in  Occa- 
nij^,  Duria  in  nure  iBcernum  fluens,  &  ia  Hibernia  Dur  duvLus 
Pcolcmao. 

InBRlTANNIA. 
Durocobriva?,  Duroprovx,  Durolenum,    IXirovemum,   Duroli- 
pons,Durotriges,'Dcirocomovium,  DuroUrum,  Duronovarla,  Ladlo- 
durum.    Ad  hanc  fi>rraile  perrincor  originem  Doria  major  &  mi- 


nor^ 


Liher  Secmdus.  \ 

Eior,  Alpiiu  flumioa,  alrer  pcr  Salaflbf^  aicer  per  Taorisos»  in  i 
duim  inliucnres  :  irain  lifidorus,  6c  Altifluxioriis,  urbes  Gailiz^ 
ijtu,  (ut  reor)  prope  Humuu  di^ar.     Huc  etlaxn  pertinecDuR  et.- 
qux  vox  Uiljpanis  iblium  ligneum  fignificaixit,  ut  in  Auguflo  icribi 
Sueconius,    Huc  percmet,   apud  Ca:farem,    proprxum  viri  nomei 
DoMNACVs,  quod  miiii  ex  Dunaco  corrupcum  vidccur :  Dvn ach 
mim  Dunanum  &  Diinenfcm  iignificare  potef^,  uc  R.omach  Ro- 
nanum.    Dunacus,  iivc  potius  Dunachus^  adhuc  inter  propria  vi- 
rorum  nomina  iiTuqutur,  quc^J  nomen  utriulc|ue  linguz  (Latins  & 
dricannicx)  ignari^  perperam  nunc  Duncanum,  minc  Donarum  vcr« 
:unt« 

XXXV.  MAGvritem,  vox  antiqua,  in  omnibus  provincfis,    in 

juibus  publicus  fuit  ufus  Gallici  fermonis, Jn  noxpinibus  urbium  ex* 

primendis  a Jmodum  .fre<]ucns :  quxrcs  Gallicam  eam  fuiflc  indi- 

:at«    Vervm  e  dc(.liniitis  ab  ca  magis  fufpic.iri  pa/Tumus,  quam pro 

:crto  affirmare,  domicilium,  urbem,  auczdiHcium,  e.i  inaic«irifb<- 

itum.     In  libro  C^  wMia  imferti  pcptli  Romani  legitur,  Pr^feHum 

fiumeri  Pacenjitfm  inprdJid.'o  M/rg?s  ',  itcm,  in  eodem  libro,  Trfb^f 

Kttm  tohfrtis  fecnrtda  hlagnis  collotatum.     Magnos  itcm  in  Itincra- 

rio  Antonini  invcnimus.     Unumnc  oppidum,  an  divcrf^  lint,  non 

lulim  procerto  afHrmarc:  vcrum  ma^is  inclinat  animus  ut  crcJam 

livcrfa.     In  Macus  autcm  excunti;i  nxc  fcrc  IcF.imu?.    Ex  Pcolc- 

laro,  Noviomaeus  in  Santonibus,  Novlomagui  jLcxoviorum,  No- 

iom.igus  in  Vadicairiis,  Noviomagus  Ncmctum,    Noviomagus  in 

Vicaltinis,Noviomaj»us  Biruri|[Tum,Ju!iomagus  in  Andc^;.ivis,  Ro- 

magus  in  Vcncliocaiiis,  Cxfaromagus  ikllovacofum,  I^otoma^us 

?iviorum,  Borbctomagus  Vangionum,  in  Gcrmania  prim.i,  Vin- 

magus  in  Volcis  Arctomitis.     Itcm,  cx  Itincrario  Anconini,  Ar- 

itomaguf ;  &  inGcrmani.t  prima  Novioma;^us.    Hx  Ilbro  De  nc* 

T  imperii  Romanfy  Noviomagus  Bclgicx  fccundac.    In  Rhseti.i 

fbmagusj  l'tolcma'o,  In  Britjnnin,  cx  Irincr.?rio  Anconini,  Ca:- 

magus,  Sitomacus,  Novioraagur,  in  Rcgnis :  Vacomagi,  Ma- 

inium,  Vicom.igi  p.irs  Pidorum,  Ptolcmaro. 

KXVI.  Simt  8c  ali.1  locorum  nomina,  pluribus  harum  gcntium 

luni.i,  feJ  non  cim  frcqucntcr  ufurpata,  ncc  tam  latc  fparfi, 

fimcriora  :    qualia  funt,  Hibcrnia,   Romanjs  infiilx  nomcn, 

onio  Mci;c,  Ptolcmyo  &  Juvcnali,  Ju\'cnia  ;  Strabonj,  Chu- 

&  incolis,  Icma.     Qjod  allis  Ncrium   promontorium  cft, 

ni  lerr.c.     Icnius  fiuvius  G.illaeci«i  Mclx  cfl  Icrna.     Icrnus, 

li  f  fiiivius,  Prolcmxo.    Icmus,  Scotia?  fiuvius,  in  Taum  c.i- 

Alicr  coJcm  nominc  pcr  Moraviam  labitur.     Rccio  utrique 

crra  vocatur.     l^olcmao,  Mcdiolanum  oppidum  Inflibnim, 

in  S:intonis,  aliud  in  Aulcixis  liburalcis,    aliud  aJ  Lii^c- 

id  aJ  Scquan.im,  c|uo«i  nunc(opinor)  dicirur  McuL)n,aIiuil 

.inia  maprn.i,  propc  Afciburgium,  aliud  ad  Danubium,  ali- 

c.mnia,  cujus  ctiam  mcminit  Ittncrarium  Antoninl.    I^qka. 

i^  Hifpaniae  oppidtun^  Marcoliciiin  HibcmVK.   N  sl^^  Aj^- 

3  iw^- 


6o  Rartm  Scoticartim 

litanic  flnviiu,  &  altcr  Vallix  in  AnglU.  Ava  Mel«,  Avus  Ptotc 
in<Ei>,  Gallscix  fluviiu,  nomcn  idhuc  minet;  in  Argaihelij  cjuC 
dcm-nominis  fluviui  uc  Avo  Ijcu  dcflueni.  Sicrum  promoniori' 
nm,  alieruin  HilpaniaE,  altcrum  Hibcmix.  (Xcllum  prumontori 
iim  Briianniz,  OCellum  GjUxcIx,  in  convcntu  Luccnli  \  Occlli  mon 
tcf  in  Scotiii;  Ocellum  ultimum  Gallia:  tog;itE  oppidum,  Cxriiri 
IJxclliun  oppidum  Britanniv,  fortc  pto  OlcUo  :  ium.&  Mjrlijnui 
in  antiquij  urbium  Gallix  ncminibui  e^pliwnJii,  id  fc  n(>mcn  va- 
ric  £:riptum  invcQiiTe  teJlatur,  Oi.c]kim,  &  OCcl.i,  &  Ofiillum 
Atcjuc  hinc  fbmlTc  Uxdlodunum,  quod  Sl  Uxellotlurum  rulci  fcri 
bi.  ItcmTunara,  Ruvius  GalUcix,  PtolcmXo,  Tamiirit  Mcl« 
T.imarici,  popului  GaIlxclx,l'linio ;  Tanurus  iluviui,  &  Tam.ir. 
op[ii>lum  itritannix,  PcolcmXo,  Sa»,  Gjll'>£Cix  fluviui,  Mcije 
S.ir^uj  Scotorunt.  £bora,  oppidum  Lufttanif,  A\£tn  LibcraliCit 
1uli.i,PItnLD&l'ioIemxo;  Lbur;i,  ijas  Cercalii,  in  B^ici,Pluuo 
Jibora,  Ptolemao  ;  Auleit:i  Lburjici  in  Gallia  Ciltica,  Pcolcmxo 
}.I>ni'.ii:um  in  Brigantibuf  Britmnit.  Dcva,  nuiK  Dca,  Anclix  fiu 
viui  &  Scocix,  unus  in  Gallovidia,  altcr  in  Aneuiia,  tcrtius  dividi 
Mcrniam  a  Mnrria.  Curnavti,  in  Ang;lia  ad  ultimum  ot^cifum,  ii 
SLOtia  ail  ultimum  lcpcentxioncm  :  utrique  nunc  Kernici  vocantLii 
Videniur  &  icrtii  Kemiti  in  Storia  fuillc,  ad  oflium  Avcnni  flu 
mini!,  quilimciclt  intcr  Loihianam|Sc.ierumStcrIincnrc!ii.  N.in 
Hl',1.1  iiil  fincm  valli  Sn-cri  flatuir  monadcriura  Acbcrturr.ij;,  ub 
nuHL-ruinE  AbercorniatLisoflcnduntiu-.  Avennus  fliivius  Ijpius  ii 
SLOtia  &  Anglij,  Avt»i  autcm  Scotis,  &  Avon  Valli»,  fluviun 
lij;niritat. 

XX.WII.  E  tribus  ^enribut,  «lui  iitflilam  jirimi  tcnc.crunt,  nol 
C»fjrii  ailvcntum, Britronci  p.iulln  miiiui  tjuinscntis  annii  iub  im 
periojitipuli  Romani,  S>:oti&  Pitti  fub  luij  Kc_;;ibus  fuci-c.  T.m 
dcm,  cum  Romani,  univcrlis  circumciixa  iiatlonibus  iii  cxitium  co 
rum  winjur.itii,  cxcrdtus  omncs  e  lonuintiuioribiit  jirr.vintiii  u. 
p.itri*  falutem  tucndam  rcvocaflicnr,  Brittones,  dcitituii  cxtcrni 
iliis,  atnuc  a  Scoiis  &  Pi£tit  mifcrum  in  mo.lLim  vcxjti,    Si 

.„.:__    '1-  marc  infcflanics,  conduxciimt.    Scd  i. 

.  NamSixonci,  rcprc!rnl'itir!&  Sco 
tn,  ipl^,  &  regionis  ubcrratc  &  incol.irum  infirmitace  p;rfj-cti.i,  a^ 
cio^ttpantliim  inliilj:  impcrium  animum  adjccerur.t.  '.Iiiitur,  piill  v  i 
riam  bclli  fortunam,  cum  vi  .ipcrta,  <)iio  intcnderani,  pcrvcniri 
npnpoflcnt.fi-nudc  ]{rittoncs.ii2i;redi  flaiuunt  :  tuiuj  hrir.itii.  fuii 
Cum  ad  tolloquium  utriufqucjartis  proccrei  loco  &  dic  fl.it..  con 
vcniflcn',  Snxriiics,  ab  Hcn.firfo  fuo  duce  llgno  aicepto,  omnen 
iccm  trucid.irunt,  rcliquum  viilijus  ni  lota  mfin 
ipvilerunt,  pljnitiem  nmncin,  ac  lon-c  fcrtililfl 
campn.',  ipd  inrcr  fc  in  fcprcm  rci;na  difpcrtici  fiiiit 
Hic  fuit  flatusTcrum  ui  llritjnni.x,  tirdter  anmin]^£lnii!  nolln 
(jii.iilrinecntelimum  fcxa,^cjimLmi  quartum,  Cum  aif^m  ;ib  initii 
GcritunitE  txpolitioncm  io  Briianniain  fiifccpifllnt 


™il?/s  n 


St  afuc; 
infuf» 


-  Tj.  -       oomdfirunt.    Scd  ne* 

.,^ -««-«vi-  ■■* 'P'"  inwrTe  Aaglii,  unqnam  fitis  fida 

fftfc  yfety^^tVH-  ft"  aonum,  Dani  nwrij  powncei,  primum 
finfvm  JffWrMoailmiAfl^iiiKingrcffi,  cum  acriier  fuUreiii  repulfi, 
ifiWHwafentofciepQftMino,  otajoribui  copiii  au&i,  exercituin  jur 
AwiB.lpmnt  expMlucrunt.  Ac  prinia  eongrelTu  viftoru,  vario 
Jjfartf.  W>  Anglu  tliu  conTendemni,  donec  ad  annum  falurii 
MiS(&$Mn«>  dcviftit  peninu  An^,  publica  earum  coo&nft 
|<g>M|l|i.<n  l^eplts,  ijuod  nmcn  paucoi  antioi  in  ejui  famiJia  re~ 
mMNi  $M(m«  enim,  iterum  iux  ^ncb  Re^btis  crcaiif ,  po(i  vi^ 
Haapium.ywrtw  lcre  annum  a  Guljclmo  Noimano  vi&\,  nobilU  - 
taat  Wtyiimt  nf»rte  ntisiQi,  a^ru  inter  Narmanc»  divilii,  vulr 
gW  Id  miftra  lervitijte  fuit,  ufgue  ad  Heniicum  Septimum,  <]ut 
pane  oneris  tevata,  paullo  commtKliorciD  plebcionim  coiHlitioncm 
jiuf .  Ac  <fu  tn  honore  apud  Regcm  funcj  aui  nnbilitaie  iilu&res 
indcri  voliiDt,  univerti&um  gcoui^d  Normanoi  icfeninc. 

}BCXV1U.  Hxcfunr,  i^Uicexantiquitroonuincntis,  aliifijue,  non 
«Ucuru  indiciit,  de  crium  vctuftilKmarum  in  BrtcaHnia  natianum 
oc^iaei  Inflitutii,  &  (ermone,  potuimut  cruerc :  quzijuc  mibi  h- 
'cuatMcn,  vetcrct  BrinoDci,  cxteroroue  Brinnnix  incolai,  eGal' 
lUt  ariundos,  Gallicoquc  fermanc  tb  iniiio  ufos  ruifie.  Qjaruro  re- 
ram  muka&mani&lla  veftit^ia  tam  in  G.illia  tjuam  firiMnnia  ad- 
buc  remancnt.  Ncc  mirum  videri  dc^,  (i  in  rermone,  qutad  lin- 
gids  vltx  moraenca  mutatur,  pleneque  ret  alili  alibi  nominibus  in 
noa  loRginquitace  temporii  ^occntur.  Wo  illud  potius  admiran- 
imo  rcor,  quod  iiieni  (  ut  ita  loquar  )  &rmonii  fundamenrum,  ea- 

I  4lciudccl>DandiTatio,inppuliima^oinTervalladinicii,tamraroin 
ivliijuii  vitae  racionc  caRcordibus/cpe  eciam  capitalt  odio  diflidenci. 
Viii,adhuc  pFrleveret.  Dc  r^iquii  tribm  ecniibui,  Anj-Iii  vidolicer, 
X>Uiii,&  Normanii,  non  crat  quod  anxie  difquireremut,'  cum  advcn- 
lus  corwn  tempora  caulfxquc  fint  penc  omnibiu  perfpicux.  Hio 
autcm  labor  a  nobis  e[i  fulccpcut,  ut  noi  majoribui,  ac  majorei  no- 
hii,  teddcremu!.    Id  li    prxftitimuj,  non   efl  ijuod  noi  poniiteat 

'  quuKulicunque  in  rc  iwn  maxima  laborii :  Gn  minut,  etiara  qui 
^ntenttx  noftne  non  accedent,  voluntaccm  tamcn  opinnr  non  im- 
pro^niTM.  F.Ro  vero  tancum  abeS  ut  hxc  refclli  molcfle  (eram, 
ut,  G  quit  cerciora  doccac,  ac  de  ecrore  me  dcdudc,  ei  maximaiq 
graiiam  lim  hatiiurut. 

XXXIX.  Scatueram  hulc  dilpucacioni,  ciiTceftde  origine  Briian- 
nicarum  gentium,  hic  linem  imrnnere,  niti  Ludduf  roe  inviiLim  re- 
traxifr«;(i„mScoto!  PiiWtjiie  non  ie.i  pridem  in  AlHum  venilTe 
ComefHiic.    I;|ui  aii  lcyiSunam  vaoitatem,  cum  impcriiia  conjun- 

1Aun,(ine  ufio  ptaculo  contemncre  potuiilem,  tamcn,  ne  indo£torum 
fatkia  itinLum  (ibi  hoc  patroao  pbceiet,  paucit  vifum  eft  hominli 
yracxiUTcm  reniDderc,  ac  pQtiSmum  ex  argumencit,  &  teftibut, 
quM  advcrfui  oot  ipSi  prodiKic^  Ae  primuin  dc  jienere  arfiiameBn 
,  nDdi,  aoft  ae  K  JB^  djaan.  fulm  (iaquit)  Cdat.  ^  Cmcltia 
'  ,  F  TatittiK 


62  Rerum  Scoticarum 

TacrittSi  iatita  £ligemis  fcrifiovesy  ium  Suetomut^  UmJ&mmSi  eH^ 
rftfue  RjNnam^  fui  de  rebtts  Britamticis  firipfermiti  smfpiam"$Mortn^ 
£f  piHorum  meminerum  :  igititr  ea  dtme  fedes  in  Britimma  mdim 
habuertnity  Vifne.  Liidde,iftajncon(iicioneinr€cipere,  uc  cujtnjgenrb 
ncmo  veterum  {cri|Honun  nomen  proculerit,  ea  nulquam  fuerit  ? 
H^iK  conditionem  H  accipis,  vide,  quoc  uno  &  altero  verfli  gent^ 
a  fuis  aris  &  fbcis  exigas :  (juancam  proicriptionis  cabulam  pro^ 
|K>nas :  quos  etiam  viros  prolcribas,  Brucum,  Ali>ana6hmi  &  Cam- 
6rum :  c]ius  gcnces  e  rcrum  nacura  coUas,  Loegros,  Cambros  & 
Albanos,  iicuci  tu  poftulas  non  modo  in  hiiloria,  led  eciam  in 
Orammacica  tyrannus,  qui  Albanos  ab  Albana^o  dedines.  QikxI 
ii  iiia,  qux  cibi  oBercur,  condicio  non  iaris  videcur  arqua^ 

^yi^  fy  gallifia  filius  albdf 

Sos  viles  puUiy  nati  irrfeJictbus  ovis ; 
aliam  tibi  proponam,  eamque,quam  recuiare  nec  debeas^nec  opinor^ 
audeas.  £lt  quoddam  probacionis  eenus  e  fragmencis,unde,f i  pulluni 
fronrcm  perfricueris^nihil  eft  quoonon  (|ueas  probare.  £o  autem  ut 
utar,  miniportirimumvenitinmentem>  quod  id  tu  videaris  maxime 
amplcdH,  uc  qui  e  fragmento,  tibi,  opinor,  uni  noto,  Cimbronim 
ilUm  inHnicam  multicudinem,  ad  deiendum  imperium  Romanuni 
cmiferis :  e  fr.igmaico,  inquam,  ribi  oftendam,  Scotos  &  Pi^os, 
ante  Vcfpaflani  xtatem  (  quod  tu  negas  )  in  Bricannia  fuiile.  In 
libellotuo,  cui  tu  Fragmerftum  Britamtca  defcriptionis  nomen  dedifli^ 
hanc  maxime  obcaunam,opinor,quod  exiftimanes  te  fatis  probafle',  e 
ciuorum  iragmcntorum  nlcero,  Prudaniam  potius  quam  Bntanniant 
diccmlum,  ex  altero  multitudinem  CimLrorura,  quantam  Britannia 
tota  tum  conficere  non  potuit,  evomui/Ies.  Hanc  ob  cauflam  arbr-  ' 
tracus  cs,  tuo  fragmento  fatis  fidei  folo  illo  nomine  conciliaturum; 
In  eo  libfo  fcribis,  Scotorum  8f  PiHorum  nomen,  una  cum  Francis  Gf 
Ar./rlisy  orhr  Romam  innotuiffe* 

XL.  Hujus  fcntentix  teitem  laudas  (  fane  idoneum  )  Mamcrti- 
num  in  Pancgyrico,   <juem    dixit  ^daximlano  :   cjui  tcAis  ^i  ego  4- 
riim  rc£tc  inicllit^o,  contra  Luddum  facit.    Nam,  cum  Wamcrti- 
11  us  dc  plmo  Julii  Ca:f:i ris  advcntu  in  firitanniam  fcribit,  his  ver- 
his  utitur.     Ad  hoc  natio^   etiam  tunc  rudis^  Sf  foli  Britanni  PiHiS 
wodo  'cf'  Uihemii  affueta  hoftrbus^  adbucfeminudisy  facile  Romanis  ar»    ^ 
rr/rs  QP  fit^nrs  cefferunt^    Vidcte,   quxfb,    quid  ex  hoc  teftimonio 
colIiiMt  Luddus:    primum, /(>/r/  tum    Br/ltones  infulam  inccluiffe :   | 
<krindc,  qtd  rbi  dirufrtur  Uiberniy  pofiea  Scotos  furffe  appeJlatos.     At   ' 
liorum  noutrum  audlor  Pancgyrici  dicit.      Brittones  cnim  afHrmat 
ancc  CaTiris  advcntum    dimicanc  adverfus  Scotos  &  Pi^os^ /b/i 
Britaiiniy  id  cft,  infolo  Britanno  habitantes^  hoftes ;  ut,  foU  Brhartniy 
r.on  rcdu?,  Icd  pipnendi  llt  cafus.    Alterum  iibi  filfb  affumir.    Ar- 
l>itror  cnim  me  fatis  dilucide  oAendifle,  ex  PauIIo  Orolio  Hilj^ano, 
&  Bcda  An?lo,  omnc9  Hiberniae   incolas,    ab  antiquifHmis  ufque 
tem]K>nbiis,  did^os  fuifle  Scotos,  ac  rum  dcmum,  cum  in  Albium  co- 
lenos  mifcruxtt,  nonum  Scoconun^  domi  prope  cxcinAuxD^  fi>ris  cc- 

3  ViVix^tx 


Liher  Secundns.  tfj 

lebnri  cffpilTe.     AUa  louo  conccndic  Cilcdonios  fuilte  Brirtoiici, 
non  »l»o  argumenro,  quam  ijuod  cos  Brnannoi  vocari  repcrit ;  ^uoii 
■Dawncaramuneeli  nmnibii!  eandem  iDfiilam  cuJentibui.    At  nos 
fupcriui,  c  IiM.'0  Panet^rici  ab  ipfo   citari,  olteniltmiil  Caledoniotf 
Pj&i  fLnlTe.    IJem  confirmac  Marcellinui,  ijui  tluo  efle  Pitlorum 
Mncn  ioquic,  Dtcalcdones,  Uve  (uc  ego  kgenium  tcnfto)  DiTnci-' 
ledoMt,  &  VeSurionei,     At  Calevlon|i,  livc  GileJonei,  anre  Vcr- 
palbrri   imperium  in  Brjcaania  habirjbant',    ntc.  ienoti   R.uinanis' 
craot,.ut  pcrfpicue  indicai  Lucanut,  cjulNcronc  Principe  deccllic  ; 
AatfiO^ti  cnm  Tdivj,  Rmtupinaifiit  bltertt ftnait, 
Vnda  CaJedanm  fallit  turbat.t  Brrtann»!. 
XUI.  SrJ  i^rfum  cxternij  ceftibui  conijuirendif  UboF^imus,  cani 
domeOicuni.  cumquc  lucuLcntLim  idmoduni,  habcami;;.  t)c>la  cnim, 
hiilorix  iuxlellarticx  ^cntii  Anirloriira  fj-iptor,  ordincm  &  pro^e 
vitnncnca  temporum  notat,  ouibui  peregrina;  gcncciinBtitanniam 

,  imniigriirunc.  U,cc  funtverba  C)ui,clitKroprimo,IH^in(triiMtenirn- 
JU«  Briitmai  falnm-^  ifuitKHKmtn  iiatfit,im»l>ti  Mitiit,  fuidt  irnlftt 
^mthcmii  {taferiKr)  in  Briianmam  aiiitfH,MJl*dlis  fibi  partes  illiut 
w^canaH.  SitnmpIunmMm  iitfitUpartm  ^hKtfienHtab  aaflny 
fofftdrffenl,  mH-irit  gtnttm  Piderum  lia  Siflhia  (iit ftrhibem')  longii 
vmiilnu  nanmuitiiOce.viuni  inerpfam,  iirr':ini.\<>riile  fliit»  titntsniin, 
MStra  fiatitmnet  Brilaxni*,  in  Hibermatn  perftmjfe.  lit  pjullo  pnl( : 
Xia^uepetinus  Brilamiiam  Pifti,  hithiilireper  fiftentritnalei partes  in- 
fmU  cteperunt  .-  nam  aujiriaa  Briittnes  tctupaverant.  Tandem,  pi>ft 
paOCoi  verfui,  aJjicit :  ProceJente  autem  ieiBpttf,  Brilannia  pejl  Dril- 

■  HoMS  Sf  fiSof  terfiam  Stvtimim  mmDnemiH  PiHtrrum  pane  rtcepn.- 
E>eio(le,  polt  multos  verTiii,  addtt :  n*iim  eaiem  Britaitma  Ktma- 
wis  uf^ue  ai  C  yulium  Ctfarrm  iMcceffa  atcfiK  ineep^aila  fuit.  Qji- 
fo  ce,.i)ukunquelizc  lc^ei,  hic  animadverte,  imJc,  (juo- temporc,: 
(juoordine,  lcripcor,  Luddo  multo  antitjuior  &^ravlor,  ha^nacio- 
aet  Bricanniim  ingreiTii  affirmcc  ;  nempe  Bricrones  ex  Armorio 
^lrafiu,  tempore  incomperco,  ejttemorurd  ordine  primoi  :  PiCios  c 
Scyfbia  in  firitanni»'  parrcm  adhuc  haliitacorum  vaciMm,  ncc  ^idca 
di(t  pofiadvcncum  firittonum,.cjuihondum  in  tancam  multitudi- 
tiem  creverant,  uctotam  in(iiUm  oocupare  pti/Tefic:  ^rfJert^oScn- 
til  (jinnilo  in  BritaimiaTnvcneriHit  )   prtcedenH,  ioquic,  lempire  .- 

'    nentpe,  «nncedencibni-in  fua  paRc  fedei   vacuai   Pidif,   ad  )inorc9 

Inhimi  aorfflcrunt.  Brirtonei  ieicur,  tefte  Bedn,  ex  Apmorica  GjI- 
Jica,  nec  adeo  diu  poft  Pifli  e  SytMa,  utrique  autem  in  vacua,  vc- 
'    nerunt  :  tandem,  infuia  inrer  eoi  diviii,  ScoH  non  vi  in<;reili,  lc.I 

in  fortcra  Piaomm  recepti  fuerunt ;  ictque  diu  atttequsm  Romanis- 
'.  eOct  coftuta  Britannia.  Hicijuid  Luddi^fjcLet^alii  teftci  lui  men- 
'  dadi  Gildbmi&Bedarafacic  i  ncmpei^iMd  ScmlorPifiii-imperjnic 
I    Ronx  Hocktfio,  primum  In  Bricannia  c^erint  fedes,  anno  a  Chri' 

do  qiudringcntelinao  ac  vige/iinn :  'qumum  Gitdat-nihtl  pro  Luddo 
>  (lA^  BctU'  cunt  Kiraiacii  coarguir.-  Tu  ven,  'lc^or,  nec  Luiklot 
t  E'z  ;  .  nea 


i4  IheffBm  Aofhkiion 

pcc  mihi,  Tfd  Ids  MuUi  GKdct  Sc  MCiiaC{uc  loi^ii  IMh  dtligi«r 

ocr  expendt.  - 

,  XLil.  A(  Tcro  Dioo,  inquk,  Gtledohiot  vocat  Brimuisf :  vocaft 

itat  &  Lucanuj,  lu  •otc  dicbun  <ft,  &  MaRi*Ui  Itt  iUa  v*r£i. 

^snm  CtJti§mes  Ovidi  vifim  BHUims. 
Scd  Bulluf  corum  pr<^)terca  PtdMCM  &ifle  negat:  fed  fure  taAcn  opa 
tilnoSrinnDosvocani:,  NattjOucauullBnlwnncaiiifiilaflriannuvo*. 
<ttHr,i»uni*Brfiiejwiiic«te«ncuni  naira  TocakHmvi-  Vcrum^ 
^iferaatlrDoJtanlBVilKSiciUKbabinitorctjvRiOaiwiiiiainrlivacA»» 
ttT  Siculi  liDCvU*^>£)u)iMiM^ipiiv<n>ie|aliiSMiA«(,alii£iKiA(^ 
Tii<,;ippellabant ;  tta  firitatnBX  toliut  ibfiolas  B^iMtmi  cxwris  ippel- 
Uwur,  ipli  vert> ',attii)uM  habicatcroi  fiipiffimc  Brittoactf  rctnjuai 
vc  ro  gcntei  in  ca  dcgcntci,  plcnimquc  prtvatii  BatloDum  nominibti^ 
interim  verocommmi  ilricanaariBt  vouImiIo,  niBcupaiic.  Igittff 
Caledonii,  Pidi,  Scoii,  intcrimfitQ  ^umik  gcnt  nominc,  tntsin 
«omiDuni  BrJraimorMin  vocabuloy  ncc  adco  raro,  cenfiwur.  Ae 
Brittnnci  eoi,  ouantuB  oMmlB^  fKm»  «UiAc  vocavit. .  £ft  &  aiiiil 
«liicrimen  apud  eoi  atumialdveruiKlum  in  vocc  Bcltaniiia,  «ualc  A 
apud  Grxcot  &  Latinoi  in  voce  Alia.  £ft  ciHm  Atk  incerdnm  ccr» 
tia  pan  terrx  ltabitatilii,'inierimmaiorii  illiui  Afic  paTit<|iuecict«, 
Taurum  monteni,  &  minor  Alia  appellari  fiilet :  Ica  Bfitannai, 
tnodo  nomcn  eH  inCile  iMitverlie,  modo  partis  cjm  quac  Roniaaii 
fjfcibus  parebat:  ca^tKpar*  laioc  Humbro  fluvio,  niutc  Hadriani^ 
nuiK  Scrcrrvallo,  finicbatur.  Ejus  autcm  pirtii  habitatorci,  fitpiul 
a  Britannit  Jcriptoribiif 'Brltionctqutm  'Britamii  nomininrar :  ce- 
tcroi  veco  IhMk  lubitKoict,  netnpe  Scotot  &  Pidor,  tntCflm  Bti-* 
tdtmni,  inccrun  pcregrinor  SitraRfj^at-inof^Beda  vocati  Ucmqiayi 
<)uc  difcrimen^pud  JijomiBeteQlcin  (niMiachum,  &  Gulteltnun 
MalmeiburicDrcin,  oblcrvarc  eft.-  Qjumobrem  Calcdoaii  niliilit 
iniKit  erunc  &'ittonet,  fi  a  Diooe,  Martiili,  Luano,  aixaliopro* 
.  ho  (criptorc,  Briianni  dicantur,  (|tum  Brutii  fient  Komuit,  cdainlj 
tsrii^ue  lint  Inli.  H:rc  li  aniriMdircrtillec  Lnddui,  nim^juam  in 
untat  tenebrai  re'ii>dui&t,  &  dc  re  noit  rjtii  cotnica  tam  ccmct^ 
tc  incondderate  -pronunciallet,  Gifedai>iolt]uc,  qitia<voceiinira  Dl* 
•ne  BriiiinnL  Pidttl-fuiircQCKarct.'    '     .     -  >) 

XLIIt.  Ncc  eft  <)uod  mireR»  IfUddtUy  qtwd  cuiii  Seoti  A  Pi^ 
tot,  non  dico  anNtK,  &d  fecuU'i  in  BricaRBia  li>bttavtrior,-«cnM 
Hmcn  p:iuI!o  vecuflior  Saifttr  eortun  tncminerit  anre  Ammianiaa 
Marceilinum  &  CLudianum,  Nam,  ut  omittam  VaUot,  Cambroit 
J.«egr>^i,  Duper  noca  mundo  nt-nina,  poflum  &  cgoetutLrogare» 
<um  tnt  Gmi  Sc  I.itini  ret  Gracoorum  maadarint  memoriK,  cnr 
nemo  Grrcni  Gr-icot,  ant  Roniinus  HetTenal,  aominet?  curtsin 
fero  nomina  MtioAian^  ^tianun  modoaiemiiB,  iQ  ttift^tSam  Bri* 
taanicaTu  irrcptrint,  c^uB  Gnnbrobrithnnwi  iile  vtilt  vtd«ri  vetufla  T 
Irem,  li  ijuem  Anglliid  roi^es  .^cujai  Ct,  ncnka  Saitonem.  fe  ptofite^ 
^itur,  tumScMi,  PiJtit.Hii^riii,  nerique  Brittonet,  {&  <nii,BiiV 
uaniuit  &  yii  Galttata  iocolunt, ):  iso.  conlcn{Ii  perpeoio  Saxonei 


vLiiir  Sicuttdkk.  4^ 

iTfurirtMci  Seod,  pb WK^Midcwi^  Suuliiili;  tMkm  ag^ 

naStsinici  non  debcc  l^iturnobis  abfiirdMi  wldmri^  fi  RKMBaftS^. 
cif«w»?gBgM»ihitf  CM90»  gmit  tilciir,  alit»  M«an|iaf  aliu*  Arta- 
h^Mbpi  rriffiiuni— j  iii-oft  diocrecr^  ^uae nboKacc^^ertnc 
:gaKOCi  ca  JMBiifia  seciiiucriiir,i  Sc  im  ferAOfie^Uic&uftr'- 
Di»i  .{te  ,crii^  <app{>r,  idcrodibilO).  aiia  «ottifta  WiAoficii^ 
luauminkf  «lia  pyahribus  cfle  ciociora.. 

IpLiy^Ecfiikls  ^  luilii)ua,SoDCOfvi9^Piaoru^ 
Mdmotm^  Qoa  nxKio  ancujuiorciB,  quafln  conccndac  Luddur,  icci 
•mm  athoi^im  ArittoiWfB  adiicMtt  pohoriorcm  fuiifi^  adjidam  ft 
.«iiaf  Mftfpenieiufaai  ttti)oditfai«    JSriganceS)  nia«aa  4c  valida  n;t* 
■4io^jtoiirrtiiinhnii j  mrnpt  cifca  fibonKum,  habiub^j.a^toctits^ 
^HBhc  iiijritydinfm-  intcr  duo  mack  obcincbanr«    Hor, Jibn  <c  nroxi* 
•M  GdAiflBtiaik^  inquoMiUifirigantci^lMi^lcaiiedicafttur,  fedc)c 
"HJ^WMifc  in  Uihcnpiafla».  «xMibcniia  in  Britahniamjpixi{ttn^in^ 
.iaflU|^;!iflEK  cft  verifflaiic,  qcc  a  conicdura  Comclli  Taciti^.  ^uam 
'^flotjquis  in&laeoflltoribus  factc,  abliorreftf,  <  SiabHibemia  Bri- 
«Haa4vonerC).Sootiici.piiofeAoea)orb«  uci&  reiiqui  omnesrii-^ 
jEcmiariuiUtamrc 


yidecuretiam 
•Cflbflcacoaiumaxey  lo  cliyanicHfana  illa  do.aM>rce  Ckiudii.  fi^fyn^ 

9^mndmi  JkaU  Bngmi^M     Ikm  RpmMgi  - 

CoUMmteniM  fitffiti  Sfiiffum    NKfaMfiman^ 

yma  ftcuTis  TVemife  OcMmim* 


%i  his  merfibus^  pro  Smta  Brigantasy  Joicphus  Sealigcr  Julii'  fiUur» 
lcff^ndam  cenkt  ScoubriganU^,.    Ic  juvienis  4|uanca  lic  erudicione  &' 


.iicioy  ^iiaqiic  in,vccintis  icri{itis  conferendis  induftria).  ^  ab^ 
fufif  finiibus  cruendis  aouninoy  mocuunenta  ab  eo  edita  teflantur«. 
4n  jMrafiacia  autem,  .a|m  res-BricannicasiQuih^andasfuic^ilemj, 
-cius  iudicium  hon  cenfiii  omittendum»    Id  autem'  cuf  verum  exlAi- 
(fliMm,nucis  cxponanu.  JBtenira>  cumlcgamusajnNliCxfiirem,  ali*- 
4ii^ue  fir^ores  non  lainus  ditigentia  ^uam  emdirione  pmAantes,. 
JKtitasuu»  glafio  felitos  ioficere  eorpora^  •ac,  fuxca  Hcrodianom,  i^ti^ 
tu  amruftis,  (.(|ualia  Livius  GaUis  Auatlcir  tribuit))'.  nc c  in  armis- 
Jsiiigni  uiloiuos  ornaroento;   abiiirdum  videbatur,  corporis^.  quo(|i 
|Mj^fcliatur^  mencione  omi^,   '^uci;  oiiod  non  pingebatur^  mcmi- 
«siiflc.    Pingcfaanturautenr  veteres  Britanni,  non  ad  dccoremy  uc 
«dlisr  non  vawx  natioocs  l  fed  ut  comdcus  color  cerribiliorem  pug- 
/lanrium  fpeciem  in  ade  hofliburofferret.    Ts  veroccrfor  quomodo 
In  anguitofiuro  tMbilis  videri  poAet)  non  intelligo».  Itaque  veri^ 
iimiled)'}  ab  homine  dod^iifimo^ ^  Britannicanim  rerum  prriro,  ut 
<{oi  tocam  inflibm,  ioacta  Dionem,  ufurii  opprcffim  renei^ct^  Scoto^ 
kngatHas  fcTi^m  fii/lc,  ot  divcrii  ab  Hifpanis  6t  Gallis  Brlganri^. 
hiis  intelKgctcntur.-.  £odem  quoque  pertinet  itliid,  cjuodecKiem: 
ttfitaiioos  iC  Srigjantcs  (epafavir,  ^  vcliic>  d&trw  n3Lt\otyft«\ 


iSS  BtHm>JSiatieanmf 

-glCflf^df  ;  fM9iMAMRMi>,m:foS»i:<ambcoffUB  tuit  «iadtc«n<,  dlfi 
4B;qi)f  imffiimi  %mWMtcaidbw)t  fftftri^gowcb  fiiiicMicen<i«s« 
J|c.  oMi9.  JA  «irittlqNiia  4;mis<iipiBfnejQpi^Bil^  iMuitiHdQ^litmnB» 

#«^/i>  :CK  Q|.mMrwi  9>gpjriqiic  Afyritti>.cBOji«r>iwwM  ttxM» 

;iayiI«Ati9d«.c  jSwMhri^  FnfKi»  &.md  lutoniBi;  ^nAk 
iifmt  Qogoati.ac  jauliji  dcmamicootahiilacis  .mfdyiontm  ocdib* 
Aibof»  poorom.M  r^osiiwmdQt  Bmimos/aiotfettcetibrmf^  mmtMm 
^fX^iV^i  lCOTiimrMpiC»;fi»m  afaenmi,  ^m l^ihgsjobtedit^ 00» 
akfr.wfm^^MMjfff^^  io  unmK  coi^piiftoQo^- 

mencas,  uc  novum  cxlioiiiinc  vivo^  mortuo  nobis  moiiftnim  ooa^ 
Sms.  Qiafimo^lkofoiUoipdfitfUm^m^^^^^ 
m».  tcrr«*  mQoffm.  aa£i«  Ac  dnoii  siaiiii  LwUkii,  Bramoc  ack 
mo>  pceur  Mgrdorum  VcrgaUum,  tmcbc  Fugit  ce»  Luddr,  nb- 
»io>  aut.ccrtc  Qon  lceiftijmiMn jSnriboius  libfum,  ukt  firibit,  ai» 
.^niwi.fircoiiumf  ifi  DcUw  «fyimoavic,  a  quibofilam  Kreufiim 
jCXi^iiiMHi.  £noMfl:ScnthD;fiilusy  fid^uicunfnr  JUuaam  a  ImiH 
^ c^ptaoiy.ft  fimMirccitwm  «nnoff  fp^AcRiosiBriflma  •  Brenno  ntU 
ithhi^iift  if  mms/fiicnnosfiicicf:  .omi.mmim^  borum  ah  ua» 
ffiriii(WjPOciMrftL'  QiiQ^  Brkaonkic  aodbL» 

lcdo> tcrf^imusi filrfnnus  ficHm fitttnr inc amkolfibnennoi ercocntii 
onnts  prqoQ^:  ^»  fi  inltaliamdluiuflet^iion  «um  popiiloRo^ 
inai>o  ubero,  ied.cum  Niima  Regc>  aut  Tnllo  fioftiho^  oMi^redl 
idebcbat,    Scd^lus  oiiulb>  vidcainm>  und«  novus  kic  Oiale^iicuo. 
coUigat,  BrpttQnm  .fiiiffir  firtcaonum  t  cac.  imo  vAkfiicet  voctbuto 
J&immithia^  Mcti  icmt  vocabulnm  fibotis  4e:  Galiis  crat  cum  Vallic 
mnmone;-  BaA^^nos  ccrtOy^Quemm  innodataim  dfats,  «c  ad^rem 
IMam  faciar,  fimnfinm  oomiteKpt  icjds  <klifbs  appenat ;  &  vocco^- 
iiljun .  pro.  C^ilU^.iignQicic.  :  'TVi  ivcso^  qbjb  cua  c(l  impudcntia^ 
JSFconuin)  adveffl^  lOmBinmdbipanrvm  mori^  qui  Gnrce  &  -Latif» 
f^  {cripferunc  JiiflQriac>  ubms,  noQMiiodoMinerva)  fed  Mufis  om* 
nibus  invirisy  firimnnum  .cfle  comcndss^    Hmc  noi  fi)ra(Ie  muUo 
l^turibusy  ^uam  aut  rcrum  obfcfaritaf  defidcrabat,  aut  LudoL  im« 
pcrltia  ic  ;ifiOQilfUKia  mnrebacm%  pcrCKuet  iumus>  non  ftudio  re» 
prchcndcQdi>  {^uod  ft.nobis.  drotol  abcft*).  <fed  ut  bominis  loqjnadl^ 
ccr  jmaledicl  fmUam 'prQcacitamm  pBullunt  renmdanem,  ft  a.rm 
iiic^  qua  InLomnesitrc  £ripCcBrrs:  grailamr,  alicpnndo  ad  fia  eunt- 
prrara  recofw/ccnda  rct<karrin.  ."Ac  uc  c^ros  omtttam  in  pr«4 
fentla,  in  HcOorc^  Boctkium,  non  iblum  artium  tiberatitiiii  co^ 
nitionc,  fiipra  qnam  illa  feoebatit  tempora»  inCip\tnuGd  iKimanit 
jcatc  &  comtCarc  finj^ulari  nracditumi  incurrit  icurrilicer :  fcd  ica- 
incurrir,  ,uc  niHil  io  co  reprehendary  quin  ipic  in  eod^  jrencrc  tiir-» 
fm  errarin    Hc&orJn  Gaifovidia Ifiii&intcs  coiibcavtc^  fal((>'()ui« 
ifcm  illc»  ncquccnim  crrataefiis4efiaikretft  anlmur:  -Luildm  M 
^0otfs  ClimbeinmMofta  p  BfifanBiiB>QPSii»cdocii-;?ipiam  reGba^ 


;v  " 


tt%  I^MBnMo%  fftnM^SoMis  liw'  ncfribuit*  *  -zJiiddof  ciiOtMi  'Rjonuiiii^ 
vvttMtti  KAlcuuliijiM)  ^lHiCtwio  QiiBCitifc|  ilooiiillDiiuiii  orbis  t^^ 
T^tmh!  >riciilq(ii  laartiegio  vi<rfM«ni,  Afiatn  cosftun  P^ocis  erra« 
buote  trlbtttuMi  pcfMlefe)  laipudentcr  Brictoiiibiis  (uis  a£ribic 
IMbiri  Vidi»  dac,  ft  cpiidem  fiilfb^  ^«od  Gddoneniy  qui  maxi- 
■HHi  Ift  Afirka  ttiMnm  coridri^  Scocum  fiiciac :  aeci^  dubitat 
Cianlte^^iidonete,  «u!  MidrUS'^r^  Ooriium  afirttare.'  At  Gil« 
^Of ^  Gililo  priMtotW»  .liint-ikRirfi^*'  'An  magijr^  Hauafo*  Luddui; 
L)MiM^  #4LWlBr  r -Gert^  <ad«  ^»«kitt  «ft  iri  Scocla  mmleri»  ui  yev; 
cil4lMsdld6MM;'!fti«  Mal^itld^  gcns  indictc:  e  einot  pofte-^ 
i^  UiMfc^^ttdhoc 'tt-^ib^  Sedcumea 

liiM«|^'Vi8Un|pciamltt  Itt  Loddus.  or,  teodo  male  dicat,  nihil  pcn-* 
fiMbeaC'  qttftl'dibir; noa^  m  ralAoi  Snem  &ciaittus^  koe taiwoia 
^      ""    cet,  •«:  *  '  '  . 


ir.ir^.i-'    '.'!.'ii  "!t.'f    ..■!.■.  n      ■ .      ■   '  ■ 


iJAir<t.vliM  fupc^ioribos  libris  fitis  demonftrafTe  vide^ 
:  n«r,iq«am  twii  modoftbulofay  fed  portencofa  licir^ 
•9UB»  rcrum  firitiiiniilcanim  fir^pttMres  de  majofibus  fuis 
^iTMkldanmtraceDrtifiimis  indldisoftcndimus,  vetc- 
:dt6aitii>fti4e.<»nundos:  cariMA,*  «|uia  rcm  nobis  efle 
yidthaimifi.pBrius  ^ume  horiilnibus  pertltttoittr  in  ktunifcito  haercn- 
tijbucmendacDDS^^n^  «eiMnt  pcr  Ignorkntiarti  lapfis)  bperepre^ 
tiaaa  ae-.i»fihirian  «tSllimii^i^  fi  cx  fcHpcorlbaSy  ^uorumiuinmi 
ayiAnmnci dbBoi  «rikr aodiorltas,  homlnom  malc  feriatbdrum  re^ 
tundkrtmjaudaaiam,  .^Jiriris^is  ac  veri  ftudiolit  ad  cohibeodam 
corum  impudentiam  arma  i^ptsikiirem.  Hoc  in  gcnere  C.  Ju« 
LmXMnas.iuRVjvjiicipkStiim  trtbucndum  eiiilUiivivi^'ireI  ob  di* 
hfiBmaMm  in  ^adtipMiiki-^X  ^fjMmkM*  ocitkuditiain,  vel  cictAican:- 
4i^mfwm\\Aivk\x  ^iWpkm^CmmmmimmlfM  QaUUi  de  Bnt* 
^rmifSfaa^Thabei;;  » •  -^  =-j'^  •  '•       ■.!*.;: 'i  fM:  ' 

<  .OL.f^cBtvriCfiftiyi  jtfft  ^iniMior^b  Hs^lMontM»^  ^(M  natos  tt 
f^jfdfiila^  iwatOrla-piMliiMfr-Alitlf  r  Aiaritiilla  {Ars  ab  Zis,  qiA 
<^:OTaBd«;8c  bcUi  hMttctidi  caoifii  ex  Belglo  tvA)(ierant :  <{ui  omnci 
f^  ierc  iif  oominlbus  cfrviintum  appetlaintur,  ^bot  oirti  cx  civita« 
^  cifaure6  perventvunf,  At1^IIo'llh|t^ll>i  VtitUnlierutir;  atqUe  agros 
f^xohscjocMruncv-'  ^fMtilnutti^c^'  Irifintei^sqokicudo,  orcberrima- 
^^  que  atdificia  fere  Gailids  confimilia  :  pecoris  miMUS^ntiiiiefus^ 
«  ututfliir-ite:ribSdo1rM6,  iid^ji^ig  Ptk^\i^  oeftu&  \K>ndus 
^^lnamriMtif  pWfiniAirtMk  •  =NifftMlr|M  plOmbilM  «IbiaJi  1h  Miedi' 
^  tmnku  n^lMblO(-  kf> WiftritiAftls  IbrMn^  4eiPvjkt  tkigoa  ^  to^ 

^^yh:tit^fmm^f;»gma%iq6i6iJ^^ 


.  tt»^  m*.  m 


^  miffioribui frtjBortbus*  Jnmb aicuia triqu^oa,  cuiuiijBiwn  bnis» 
/  eii  concia  GaUiam.  Hujus  lateris  aker  aaguluS)  ^ui  eft  ad.Cao** 
\^  cium,  quo  fere  ex  Gallta  oava-  appeUuBtur)  adyorieuccn»  lolem^ 
*^  inferior  ad  meridiem  (pefiat.  Hoc  iacus.cencc  cisticer  millia  pal-^ 
f'  fuum  D*aka^  vcfgic  ad  liiijpsmi%m)  iic^uc  occidencenhj(bifi|iia 
V  oua  ex  dutc  (t/k  Hibenua^  dimidio-jpMppr>  uc  CTrift ji^qiry rqua^^, 
<^  Sritannu ;  lcd  psiri  %tcio'ciau(ukuiru%  ajC)|Me  cai  -G^Diij  cft.vi. 
^^  Briunniam. .  I^iioc modio  cur$i  cft inS4a,;(|ii^ ^fielkcuv.MQt 
^}  na.  Compluses  prrcerea  sMKifVs  c(bjc^&aii,folM9.«9#i|M9^ 
^<  de  quibiis  in^lis  ikmnnlli  £r^plcnisiry.dic^.xoBiinuos,^K9P(«:fiik 
f^  bruma  cilc  Qpiftem.  Nos  niiiii  dc  eo  perain&rionibus-rcppriif^ 
^^  bpsnus,  niilGcrtif  cx  aqua  meiifiii^isi  breviorfs  cfie.noA^^^u^sf^ 
*^  in  conrincncc»  videbamus.  Hujus  eft  longicudo  •^laccris,  w;  .$■% 
^^  illonim  opinio,  BOCsmiilisr  psfcflipny»  _.']()prciHm  eft.c^ncra  fef* 
^^  tcncrionem :  cui  parci  nilila  eft  cx>ieda  ccrra»  led  eiiis  angulus  Ia« 
*  teris  maxlroe  au  Oei nuuiuu  ■  fYcOuu  'Hulc  mllila  MiniuK 
'<  DCCC.  in  loagitudiocm.cile  cxifiiiuw.  -  tlcsMManisanfula  eil  ia 
^^  circuitu  vkies  ceAteha  mlllia  paAuuiv.^  Eir  fas-onmibus  longe 
5<  funtihumaniflimi  oui  dntium  iaoc^up^ :  i|Ui9,rcgior.tftjl&i?kiin2 
'^  omnis;  necfue  mu(ciim  a  Callica  diftruoc  confuecudiiie.  Inarri* 
^^  ores  pkriqueirumcntli  1109 ierunr»  ied  lafte 8c  came  vnunt^^l. 
^^  libufque  ionc.  veftici*.  :  Qknnes  ver^  .k  BricannL  «iiNFlRnciunti 
^  quod  cYndeumre^lfriCoIprcmi^qut^.  bf>c  .horribtluit«cfintf  'm 
5^  pgna  adlpedii ;  ciipitlpqoe:fui|C.proK|iidb  knopB  iannpl^parte  cor# 
5^  porit  raia»  praejter  omu;  &.l4brum4iiperJiuUf  .UxpfCS;babencidcM 
5^  nl  duodeoique  incer  K  qpimBiuOcSy  4c.m jbtimfrfrarrei  icum  fraerfrt 
^  bu5y  &  parences  cum  libcris.  .Scd  (rquifinr  ext  Jiik^  natr,  commi 
^  habeotur  iibcri,  a  ouibMS  primum  virgioesquaicpic  da^aB  fimt^  •; 

Bt^hffdk  .  *  -* '       '  r-  •  •  •. 


.  "  Ab  liis  cognolcity  Qon  longe  e«  m  I^Cftoppidun»  CaAvcNaoni 
.^^abHIe,  Clvis,pialudJhi»^MC  m^<aiii.iw>  lyc^fliit.  et^ft^i  hoBaJmmi 
^S  pecorifque  .numc^ -9onvcaiKfCy  tpffHdmia^tei^Bntamnrivcl» 
*'  cant,  cum  Clvas  impedius  vallo  atquc  iUOra  midiidruBt^  ^f^X  ^ 
^  curfionis  /fao^JMitf  viMdadrOIMJlis^i^WP^iV  .OQatucvcriint. ;  "Eo 
J^^  profiatciturcumlcgioaibu9«iJocmB,/H^m%tgmgu  nkDKi  dcquii 
''  opere  muiuciim :  Camcn  iiun9:4ui{lMU>eiC,partiiHii'Mpt^nace.coii' 


.'^  tcnditd  Koftes  naMUti^  laorati  miMma  ooftriQrum  HhpecmM 
^'  non  tulcrupf^-  tnequn-W^  atia?pArtc  OppMi  jQJcocnioc.  Ma^u^  ibi 
-?  numcrus  pocoris  itqpcrtuifr  mu)t4qiic.i<ii£^  fimb  comprcbcnC  aci 
f*  que  imerfii^  :  ^.  ,»^,  .j  !;.>M»fi.o  ttAA^i^  i.Ji  i^  »  1  '^  -J.   '* 

.«toss  npQ::ia;iOCMi|peM*ffii9>>lfi|rl^ 

i<*  tum  prjmvmfQ«ld<^iicai4il^p:v|tafH9?%^  pnm^ 

^jjpcm  ehfimtiiA  pcQytoqyy  iiWgB».*tf<ft  wWiiayr«.;.|jdtaxuiiat 


lii  in  mMdi<m  Mam  in^ichAr ;  lejBRRtrlomlia  ejus^ 
•cra  tcfri^  Taflo  axtjve  ifpem>  itBri  puTEiiitur.  Fonnanf 
itatmiv,  Livini  «oeniB,  Fafalut  KuftEtH  recemimn 
ffimi  auQam,  etltmne  lcutute  Tcl  bipcnoi  a&nibverc : 
&ua  citra  Orjedonbm,  nodeft  in  unirvrfiun  faraa  elt 
iai  fel  immenluin&.ettgraie  fpatilni  |V(M.uiitutium  fx- 
im-lirrorC  tcrranmi ' Tcitk  in. cuuluui  rcDuanir*  Hanc 
viffini  nurii  tnnc  frit^imi  Rdmatu  daiSi  ciraimYcfta. 
ciTe  finTannl3m'.3ffirMiviri'ae  (QUid  incDgnitai  ad-id 
iifiiaf,  quarOrodaf  voduiq  Jnvenie,  domuitque.  Di- 
l&  Thyle,  ^uam  bafienuinlzft  lilemtabdebac  Sti 
runi  Ac  grave  remiganribui  perhibcnt:  ne  yentis  ^uidem 
ttrolU :  credo,  ouod  rariorer  tcrna  mootefque,  cauHa  ac 
icmpeflarum ;  &  profiinda  malei  cofvinui  marii  tartiius 
r.  Naturahi'  Oceini  uque  'aeftut'  ne^ue  ^uxrerc  hu)ut 
t,  ac  multi  rnulcre,'  Unumbddiderim,:iii)rquaiii  latius 
i  Uare,  matrum  llumuium  huc  an^ue  illuc  ferre,  ncc  ht- 
t^ccreftere  aot  reforhcri,  fcd  InflDcrc  pcnltui  >f3<ic  am- 
ira  jusii  at<|iie  moniibui  inftri  velur  in  fno.  Cjcterum 
]ra  qui  mortalei  ihirio  coluerint,  indigcnz  ao  advcAi^ 
Jaiharoi,  parum  compemim.  Habitui  corporum  varii : 
'  co  argumenta.  Namijue  nitilz  Caledoniam  habitAn- 
1«,  magni  arcui,  Gcrma(u'cam  oripnem  aflevcrant.  Si- 
lorati  vultui,  &  torti  |i!cnim(]up  crinei,  &  pdfitu  concrs 
m,  Ibcro!  vctercs  tn)ecifle,  engne  fedej  occupalle,  fi- 
mr.  Proxlmi  Gallii,  Sc  (tmitei  iunt :  fn  'duranre  ori- 
ftu  procnrrentihui  In  diveiia  reirii,  po/itloneli  corpo-  - 
'ttum  dedir,  In  univcrfum  ramen  vmmanti,  Gallot  vi- 
lum  occup^jiTe  crediblle  efl.  Eorum  f»cra  dcprchenda^ 
□num  pcrfualione.  Sermo  haud  mulcum  diverlui :  in 
lii  periculii  eadnn  audacia ;  &  ubt  advencre,  in  detrc- 
i<Icm  formido.  PIui  tamen  ferocix  Brlfanni  prxferunri 
londum  Iiinga  pax  cmollicrit.  Nam  Galloi  ijuoque  in 
■uille  acccpimui,  lAox  fepurU  curn  otlo-intravir,  ami& 
■  parirer  ac  libcrtate ;  quod  flrJtannoTimi  oHnrviSiie- 
etcri  manrnt  qualei  Galli  fiienmr.  In  pcijire  roliur: 
nattoncs,  &  ciirru  przliantur:  honcftior  auriga,  clicrif 
enanr.  Olim  Reeibut  parcbanr,  nunc  pcr  prindpci  fa- 
'&  fludiii  trahunntr.  Nec  atiud  adverfut  vatidilfiinat 
'0  nobii  utiliui,  quam  quod  incommune  non.confulunb 
labui  iribufve  civitatihut  ad  propuKandum  cnmmune  pe» 
conventuf :  it.i  dom  fineutl  pu^iunt,  univerfi  vincuntur, 
:rebrii  imbnbut  ac  nebutti  fi»iura.  Afperifai  fi-t^nim 
)ierumfpacta  ultra  noflri  orbii  mehrurain,  &twiidM», 
ni  Brirannjv  paite  bnviSf  ut  £iicm  ataiM  ua^Vm  W^^ 


?a  'Remm  '&oikarkm 


*<  cxiguo  dlCfiiaioe  inttmofi.at.  Qi.iod  li  nitbec  non  oScianr,  >• 
*  Ipiciper  Dotiem  foli!  fulgorcm,  net  ottiilsre,  &  exfurgere,  fcJ 
*<  iranlu^  aSnnanc  ;  icilicei  exirciiu  &  pUiu  ccrrdrum  IiumiU 
**  umbra  non  crigunt  tenebraSt  inlrj^iic  cfclum  Sf.  fiiicia  nox  cjdir. 
■^  Solurn,  prztcr  olcani  vitcmque  &  ucien  calidioribiu  tcrris  oriti 
"  fueta,  pacicni  frugum,  f<c(uniium.  Tardc  miteft^uDt,  ciio  pro- 
"  veniunt-  Eademque  iKriufqiie  rei  aaiSi,  multus  humor  tcrra- 
**  rum  ctElique.  Ferc  Briianou  aurum  &  argentum  &  iW*  metdli. 
*'  U,  prctium  viCtorix.  Gignic  &  Oceanui  mjrgarita,  fed  fub- 
**  fufca  ac  Uventia-  Quidain  .artem  abeiTe  lcgentibui  arbitrantiiK 
*'  N^m  in  Rubro  mari  viva  ac  Ipirancia  faxis  aveili,  in  Britannta 
**  prout  cxpulfa  Iint  colligi.  £ga  facUiui  credidcrini  naturam  mar- 
*'garicb  deeirc,  (juara  nobis  av^ritiam.  Ipli  Britanni  (lelcUum, 
"  ac  cributa,  &  injunfla  impctii  munera,  imjiipre  obeunt,  li  inju- 
"  ri«  abfinc;  hai  Kgre  tokrant,  jani  domici  uc  pareant,  nomlom 
*' ut  fcrvianc.  Is^icur  primui  omnium  Roroanorum  Dijulius  eum 
*'  exercilu  Britannbln  ingrelTus,  ijuanquam  profjiera  pu^na  terrue< 
**  rit  incolai,  ac  litcore  pocitus  fit,  poceft  viLlcri  olicnJiire  poOcrit, 
*'  Don  tradidiCIc.  Mox  bella  civilia,  &  in  rpnpublicani  verfa  prtn- 
**  cipum  arina,  ac  tonga  oblivio  Bricannix  ctiam  in  pace.  &in(i- 
'*  lium  id  D.  Auguflus  votabac,  Tiberiui  pncipuc.  Agicafle  C 
*'  CTfarera  de  intranda  Brirannia  iaeis  confiar,  ni  velox  in)>cnio, 
*'  mobilis  pornitencia,  &  Inj^ences  advcrHis  Germaniam  conatut 
"  fruHra  fiiiflent.  Divus  Claudius  auflor  operis,  cranlvcAii  legio- 
"  nibus  auxiliif^ue,&  alTumio  inpartem  rcrum  Vcfpaliano.  Qiiod 
"  initium  venturx  mox  fortun*'  fuit,  domirae  swites,  capti  Regei) 
''  &  monflratus  fatii  Vcfi^afianu!,  Confularium  primui  Aului 
"  Plautiui  pr^rofituj,  ac  fubinde  Oiioriui  Scapula,  ucercjue  bcll* 
"  ep,reBius :  redaflaque  paullacim  in  formam  provindae  projcimi 
"  pars'  BricannijT:  addita  infupcr  vcceranorum  colonia.  Quvdam 
"  eivicatei  Cogiduno  Rcgi  donac».  Is  ad  noliram  ufijuc  memo- 
"  rijm  fidiflimui  manlic,  vcccre  ac  j.impridem  retepca  populi  Ro- 
"  mmi  coiiruetudine,  ut  habcrcc  inftrumenca  (erricutis  &  Re.E". 
"  Mox  Didius  Gallui  parta  a  i^ciaribus  continuic,  paucii  admudum 
.  "  cadellii  in  ulteriora  protnotis,  )<cr  quz  fama  aufli  oflicii  quvre- 
**  recur.  Didium  Veraniui  exccp.it,  ilijue  intra  annum  exftinfbu 
"  efl,  Succonius  binc  PauUinui  l>icnnla  pmfperal  res  habuit,  fub* 
"  afiii  nationibui,  firmatil^ue  prseljdiii  :  quorum  fiducia  Monam 
*'  infubm,  uc  virei  rcbellibui  mitiiflrantem,  aggrclTui,  terga  octa- 
**  fioni  patefecit,  Namque  ablentia  lce.iti  remoto  .inetu,  Britanni 
*'  agitare  inter  &  maU  fcrvituiii,  confcrre  iniurias,  &  inicrpretan- 
*'  do  accenderc:  Nibil  prBfirJ  palientU-,  ttiji  irt  j^av.-arji  tAtufuam  n 
''  fariU  loltTatttihBi  itirptniaitr.  Sin^uhi  j3ii  cUm  Rsgei  fitijfti  jtune 
'  liiroi  impmn ',  t  ifmhtti  Uf.t^ui  in  faii/iuififm,  prKHTMar  tn  htiM 
'' ftvirrt :  ^que  iif.Brdiam  prtfofit.;Tum,  d^nt  cmKordiam  fabieflit 
''  ex-liefam  :  atttriiu,  mami,  itvturiaats  \  altetins,  vim  cP  catdu- 
'^  M/ifl/jj  mipttt  1  nibiljam  tnpiiiMi,  nihil  kbittini  netptum.    H 


Uher  ttrthis.  7j 

forthitm tfi pa fytliit  1  mmt^i^uat  Af«rmrfMt S»im. 
u  erifi  Jemti,  ^ibfrM  littm,  i»jtaisi  -JiUani,  uinpuun 
\Mtmm  fn  fttria  mtfJtt^Aia.  ^miiitmm  tmim  trmi/iJJ*  mi- 
tf/ift  HritMmi  mmmmtmtl  SteOthiimuMj emiiffjft jugMm, 
trmiiH  »*  Ckufw  Afimdi  :Bbi  f^mm,  etnji^t,  fsnmi  i 
vmrkum  Sf  Uaammm  umfit  mli  tjft :  nttjfmm,  mt  Dhut 
\i  nctfffftt,  mti»  vittmltt  mmjtnm  fmimm  ^mlmmtKr ; 
fr^  mmmt  ant  ttlttriiu  tvtntm  fmnfitrttn.  Plmt  imfntu, 
im  emifimitiMmftmimifrni  ^  y4m  BriUHmtmm  ttism 
mifeiffit  fM.  Matmnmm  Jmetm  ASittm,  fm  rtlMtitmm  i» 
•Ma  txtrdtnm  Jttintrm  ;  imm  iffu,  ^mtA  ii^Uimiim  fu-  ■ 
mkmmt.  ttm  w  «ri0Ra£  naimt  ftritO^  tfft  d^- 
,  ^MM  Midert.  Hif  amuc  ediCut  ioviccm  inftinfU,  Voa< 
gcocrif  ILceil  faemuu  ducp'(Kque  raim  £xibb  in  iupcriif 
caum)  riunkre  uoivcFli  bellum :  ac  ^^ribg^  per  caftdh  mlli* 
nle&ti,  expugtutii  pnrtltliif,  ipEun  colonum  Jnvalerc,  ut 
u  (erviiutii :  ncc  ullura  in  Barbarii  fjLViti«  gemu  omilic  ira 
dOria.  Quod  nili  PavHiuus,  co  ta^ka  proviiKi*  motu, 
n  fubveniilcr,  amtftii  Brinnni;i  forec :  ouim  unius  przlii 
na  veteri  pttientiae  rcftitutr,  tenentibuiarmApIerifquc,  quoi 
ienti^  drieCiionli,  &  ptopriut  tx  legjto  timor  .igir^bat. 
um  egrceiuicaztcn,  arro^anter  in  dediroi,  &  ui  liiv  quo- 
Rjurixulror,  duriuj  confulerer;  miirui  Patomus  Turpilia- 
taivquam  exorabilior,  &  deli^  lioflium  novui,  eoquc  po-- 
tia:  mitior ;  compolirii  prioribut,  ruTiil  uttra  aufut,  Trc^el- 
4aximo  provinciam  cradiJit.  Tj-cbelliui  fignior,  &  nullit 
xvaa  expcrimenttf,  comirate  quadam  cunindi  provindam  tc- 
Didicerc  jam  Barbari  quo<)ue  ignolcere  viciii  bLndiemi- 
Jk  inretventui  civilium  Armorum  przbuir  juftam  ie^ttis 
atianem.  Scd  ditordta  labaratiun,  cum  afliietui  expediiio- 
I  ntln  otio  kCivircr.  Trebelliui  fuga  ac  Utcbrii  vitara  ex- 
it  ira,  indecoriit  atque  humtlii,  prccarto  mox  prxKiit;  ac 
pafli,  exerciiiu  licenciam,  dia  lalutcm.  Han:  lcilitio  fine 
iiiK  ftccir.  Nec  Veftiui  Bolmui,  mancncibiu  adhuc  ctvili- 
bellii,  aeitavir  BricannLim  dUclpIinA.  F^ilem  ineitiA  erpt 
1 ;  limtlij  pecitlancia  caftronim :  nili  i\uoi  innoceni  HoUnut, 
iiliii  dcU&ii  iavtfkn,  caricatcm  paravcrac  loco  aiiflnritatk. 
Ai  cum  urtero  orbe  Velpati.imu  &  Britatuiijm  re^ipcravir, 
ni  dtm,,  'f^iM'  c)o^i'"ff  minuta  boltium  fpei :  Si  tcrro- 
ftacim  iiKulir  Peciliui  Ccrialii,  Bri};ancum  civicaccm,  qu» 
mrifiuna  provinciK  totiuf  perhibetur,  a^j^relllu.  Mulra 
ia,  &aLi(]UAndo  non  incnienta  :  nuf^imque  Brlgantum  p.ir- 
3ut  viflnria  amplcxui,  aut  beIIo>  Ec  cum  Ccrialii  qutdem 
ius  fucce^orii  curam  fimaiii(|ue  obruiHicc,  (iiliinuic  qtioqiic 
m  Juliui  Frontinut,  vir  ranETiul  <]tuntum  licrliac,  v.itiiUm- 
Sc  pui;iucrm  Silivura  KCfitem  armis  fiibey.it;  Cu^CNUbftcm. 
JIH',  ]oMiua  giioquc  dIffii:ulaKS  cluQuus. 

G  ClCt*.0 


<€ 


74  Rentm  Seoticanm 

fV.  ^  In  Britannu  nihil  cfie  audlo  intf ue  auii  ne^oe  arg^U  ftt 
li  ica  ef^j'  efledum  ali^Uod  (iK^deo  capias^  ft  ad  nos  quam  wlmdmi 
recurras.  Sin  auiem  line  firikannia  tamOi  aflequi  quod  YolunMd 
pofrumuff-;  perlice  nt  (is  in  fiu^liaribus  Caelaris. 

^AtUS  OAOSIUS,  deHiitrmahjfiW. 

V.  *^  Hcc  propior  Britanni»,  Ipatio  terrarum  angdltor,  ied  co^ 
li  (blilque  temperie  magis  utilis,  a  Scotorum  genribus  coiinufi 
Huic  etiam  Mevania  infiija  proxima  eft,  &  ipfa  ipario  lumparva^ 
iblo  commoda»  atque  a  Scocorum  gentibus  Kabitatur* 

Blem.  ■* 

^^  Sevenis  vlfior  in  Brkannias  defefiu  pene  onmium  lecioradi 
^  trahitur.  Ubi  magnis  gravibulque  pradiis  fiepe  geftis,  rccepraiii 
*^  partem  inlblae  a  catteris  indomitts  gentibus  vallo  diittiguendftiti 
*'  putavic  Iraque  magnam  feflam  firmiffimumque  vallum,  crebris 
**  miupei:  turribus  communitum,  per  centum  triginta  &  duo  miUia 
^^  pamium  a  mari  ad  mare  duxir, 

Eadem  pem  md  Wfh$m  hahei  Ak  Anhi^tfcnfus  VieimnBf^  Uffhh- 
t^ue  error  in  fmmtris  tft  corrrgemhtsi  nam  fro  cxxxik  fcwmdsm  ^Jt 

7(XXII- 

B^SOLIl^X  Oip.xxu. 

VI.  ^^  Mulris  inful is  ncc  ienobiltbus  circundatur :  qoarom  Hiber* 
<'  nia  ci  proximitt  magnitudine,  inhimiana  incolarum  ritu  alpero: 
<^  alioquin  iri  pabutofa^  ut  pecua  ibi^  ntli  interdum  a  pafcuis  arce<i> 
<<  ancur,  in  periculum  agar  (arias.  Jllic  nullus  anguis,  avis  rara» 
<<  gens  inhofpit;))  &  bellicota.  •  San^uine  interemrorinn  hauAo,  prf- 
<^  gs  vi£tores  vulrus  (uos  oblinunr»  Fas  ac  nefas  eodem  loco  duconr. 
^^'  ['uerpera,  (i  quando  marem  edidir,  primos  cibos  gladio  imponic 
. «'  mariti)  inque  os  parvuli  (ummo  mucrone  (aufpiaum  alimento^  * j 
^*  run\)  leviter  infercit,  9l  gentilibus  votis  optat,  noo  aiiter  quam 
«*  in  bcno  Sc  inrer  arma  morrcm  opperar.  Qui  ftudent  culcui,  den- 
^^  cibus  mari  nanrium  belluarum  infigniunr  enlium  capulos:  candK 
^*  cant  cnim  ad  ebumeam  claritatem :  nam  praecipua  viris  gloria  eft 
**  in  armorum  nitela.  Interea  apes  non  habent :  advefio  inde  ie« 
*^  pulvere,  ieu  lapillo)  fi  quid  fparferis  inter  alvearia,  examina  fap 
*<  vos  ddcrunt.  Mare  quod  Hibemiam  &  firiraoniam  interluir, 
**  unJofirm  inquietumque  toto  in  anno,  nonnili  pauculis  ciiebus  eft 
*^  navigabile.  Navigant  autem  vimlneis  alveis,  quos  circundani 
^*  amKicione  tergorum  biibulorum :  quantocunque  tcmpore  curfos 
''  ccnchic,  navigantes  eicis  abftinent.  Freti  latitudinem  in  centuA 
^^  vii^inci  millia  paiTuiim  difiundi,  qui  fidemad  verum  ratiocinart 
^'  fimt,  fledimarunt;  Siiuram  qaoque  infulam  ab  ora,  quam  gens 
*'  Bricanna  Dumnonii  renent,  turbidum  firtum  diitinguit:  a>|US 
^'  homincs  ctiamnum  cufiodiunc  morem  vetuihmi :  nummum  ren#* 
^'  cint  :  dant  res,  ^  accipiunc. :  mutationibus  neceflaria  potius 
*^  quain  preciis  parant:  dcos  pcrcolunt:  fcientiam  futurorum  pari* 
"jter  iv/i  acArmnvoflcDtant.    Tiunatos  initiia  adfpiratur  treto 


Lihsr  lenfnr.  jf 

'■■  Gi\k(i,  s  Brirjnni*  continence  «fluario  tcnui  rcparata,  fi-uiner. 
**  catb  cinipii  fcltx  &  glcba  uberi,  nec  cuitum  libi  vanim  &  iliis. 
"  Uibri)  locif :  nam  cum  iplj  nullo  fcqntur  inguc,  k^vhvmu  in- 
"  dttcm,  q'ir)<|uo  gectciLun  invcS^  Iti,  ntiguei  necnr. 

Er  hbrff  tii.  HERODIjiNI,  Pelitinm  int«rfrtte. 
Vn.  "  Ai  Sevffus  nioras  dc  induftria  netieai,  nt  vacuo  libi  Ra- 
*'  num  re.lcunJum  W«,  cupiiiuj  vlfioriia cogntMninifquc  flrii.iiuii^ 
"  d,  kgatoi  ^uiiicni  re  iii^da  Jomun  dimitdc,  ipfc,  qu^t;  liclli^ 
**  ubii  ^rcnt,  itugna  fblcnia  comparabftE,  Sol  io  ^iiais  laineil 
**«ir3:  hibuit  ponEibui  octuparc  mW*!,  uc  ilare  in  cuta.miIIccT,., 
**  IftKiltifiit  per  eai  it/fHrrei? j  polTcnt,  atque  in  fuliiloprscliiri.  Si-  ■ 
**  quiikm  Bricanuic  plerai^iic  loca  frequenribui  Ckcani  alluvioni-' 
**  bui  pnluilclkunc.  l'er  c;t;  tgicur  jraludcf  Birbari  ipli  lutant,  ex- 
**  dimnrijUC  ad  ilia  uf^ue  dcmcrli,  ac  pleraquc  corporit  nuili  ca'- 
**  nuro  aMKcmtiimc.  Ncijue  eiMm  vcfti&  ufum  coenanint,  .ied  vcii- 
**  trem  aii|uc  cerviccm  ferro  incingunc :  oi-iumentum  id  cllc,  .xc  di- 
**  vitiirum  argtmicnnim  exillimantcs,  pcrinde  Ot  aurum  ciricri 
**  &tr[<ari.  Quin  ipla  notAnc  corpora  piCtura  vnrh,  &  omnifjrijni 
**  Curmii  animalium :  quoctrca  nc  induuntur  (juidem,  viddicct  pi- 
"  iiiirim  corporii  1« -idoperiant.  Sunt  auiem  bellicoli)rima  geni, 
"  aiqiic  aviiliflima  ca:dis  :  cjnrum  icuto  angurto  lanccsguc  conten- 
"  ti ;  prxterea  ^ladio  nudi;  corporibus  depcfidente  :  loricz  ac  ga- 
*'  k»  pcniius  i(;i>oranc  ufum,  irajiedimeiicuro,  id  cHe  tranfiircdn-n- 
"  dit  ptiluJibui  aibicraiucf,  quanim  vaporibus  ci1u<]uc  ca.'Ki:u  ibi 
-**  fempcr  caliginofum. 

Ex  AMM lAKI  MARCELLINllilnvxx. 
Vm.  "  Hxc  per  Iliyrtcum,  perquc  Orientcm  rerom  ferics  f  lir, 
**  Confulam  vcro  Conltantii  decicj,  terque  Juliani,  inBricannilj 
,  •'  cum  Scotcorum  Piitorumque  gencium  ferarum  excurfus,  rupt.t 
V  quiete  condi^a,  lota  iimitil>us  vicirw  vjftarenr,  &  ira|iliur>.'[  ft.r- 
**  mido  proviDcias  prn:ceri(arum  cladium  conecrie  ftlTai :  liicmcm 
<(  ag^em  apud  Pariliot  Cx£ir,  diftraflufaue  in  foliiciiudincs  v.iri.is, 
5*  verebatur  ire  lublldio  iranfmarini;,  (uc  rctulimus  ant«  fc^ilTc 
**  Conftaatem  : )  ne  redore  vacuai  relinqucret  Galliai,  Alamannit 
**  ad  IWvitiam  cciam  (um  incitatii  &  bella.  Ire  if>i[ur  ad  Iktc  r.i- 
"  tione  vel  vi  comf>oncnda  Lupicinum  placuic,  ca  tempcftacc  Mjc^- 
**  ftrum  armorum,  bcHicofum  fane,  &  caftrcnlii  rei  pcrirum,  fcJ 
**  fupercilia  crigencem  uc  comua,  &  de  trapico,  quoJ  aiunc,  cn- 
*'  thumo  ftrepeticcm ;  fuper  quo  diu  ambieebafur,  avarui  clfet  po- 
«  tmi,  an  cn*deli(.  Moco  crgo  vtlltari  auxiiio.  Erulf!  &ilicct  & 
y  Batavis,  numcrifque  Ma;Iiacorum  duobus,  adulca  IficmcDux  an^ 

*  tcdidui  Bononiam  vcnit :  quselirifque  navigiis,  &  omni  impoli- 

*  to  milice,  oblervam  ilacu  tecuado  vcnconitm,  ad  Rucupi.is  lii.i: 
*'  e»  adverfo  dcfcirur,  pcritque  LunJinium  :  ut  exinde,  iiifi.riiro 

*  f«i  rc,i  qujlitace  conlilw,  fcftinaret  ocius  ad  procinftum. 

C9  Cj^ 


"Rerim  Scotkanttii 

Eju  tiuftltm  lihro  xxvi.  ' 

Pi^i,  SiKonefijur,  &  dtocci,  &  Airacotti,  Britanno)  svurafiS 


'.i 


Ex  ejfifitm  lAra  xxvii. 
"  IUiiil  ratnen  fitiEtier  tliti,  «juoJ  co  cctnj»rc  Pifti  in  duas  gen- 
*'  tts  rfivili,  Dlcalidoiui,  &  Vccturionci,  ititlcnKjue  Accjcoiti,  btU 
"  litofli  bominum  tiitici,  &  Scotti,  per  tliverla  v.igantM  muits  p<>- 
^'  pulabantur;  Gatllcanos  vcro  iradui  Franti  &"'Saxoncl  iir.lcm 
"  Lonhnei,  qiio  ijuifqiic  erumpcrc  potuit,  tcrra  vel  mart,  prxdls 
*'  atcrbis  intendiiftjuc,  &  c:ipTiviiium  funeriiiu!  hominum,  vioU- 
"  bant,  Ad  Ekcc  proliibenda  li  copiam  dedillcT  furtuita  pr^upcriorj 
"  orbii  excrcma  Dux  cfliGaciSmuspeieni,  cum  venilTet  a>i  fiononiS 
*'  Itttui,  <}uod  3  rpaiio  controveiio  cerrarum  anguftiii  reciproci  di- 
**  Jtinguitur  marii,  atrolli  horrendij  snibus  adi^i,  nirCifaiue  (mt 
"  ulla  luvieanlium  noxa,  in  fpcciem  compl^nari  camporun  ;  CKin- 
**  ile,  tranmieato  lentius  fteto,  ttefcnur  Rutupiai,  Itactonem  ex  iJ- 
"  verfo  tranquiliam.  Unde  cum  coDfccuti  Batsivi  vcniflcnt  &  Enj- 
"  ii,  Joviique  &  Vifforej,  liitenCM  viribui  numeri :  cgrefliM  rtn- 
^'  ilenfque  ad  Lundiriium  vecui oppidum,  C[Uod  AL^ulTim  poilcdl 
"  cai  appeilavic,  divilif  plurifariam  globii,  aJortut  eft  vaganiei 
*'  lioflium  vaftacorial  manui,  gravei  oncre  fircinarum  ■.  &  propcri 
"  tulii  gni  vicifloi  hominei  agcbanc  &  pccora,  prxdam  excuCir, 
ribBtatii  pcrdidere  miicrriml.    His  deniqi       "' 


jLiher  Teniits.  77 

"fior,  fid  coniciiorai  l«|uCTciitur)  pra  urriiiii[ue  paitii  autotio 
*'  aK  QmXio,  iLtuu  tnaiidau  fueruni,  Procctlente  vcro  temporv, 
"  piimuin  AgrifoU  ntzfctto,  dcinde  Sevcro  Imperuore,  ialuUiii 
**  c6  (liluciiTe  •lesrchcnruAi  el).  In  hanc  igittir  im  Cxr^r,  ieli> 
"  tjus  in  Gallia  rebuj  compolittj,  adjedilipK  Morinit,  tr.U)l<Tc  cii- 
**  |icbat,  &  (^uacommodimmum  erai  aun  pcitice  trajecic,  non  ti- 
"Bcn  ubi  oporcuit  appulit.  Audica  cnim  latna  adTcntui  cfuj, 
**  Sriranni  omnei  aditiis  contincnri>  przMcuparaoF.  Ri^m  autcin 
"prominentem  circumvcaui,  alibi  defterniic  :  ac  vifji*  tjui  Jcitcn'- 
"  rum  impeiJicbjnr,  priiu  in  tejram  fuat  enporuit :  caquc  nDiiliU . 
*■*&-,  aiuecjuain plurej  hoilibusrc  cati|uiigcrc<)t :  ncileinde  lubllclLi 
"  ipTjt  cKpuIit.  fiarlurorum  a.utnn  noci  multi cadchinr,  auicum 
"  e  cHiTibus  &  equis  pncliarentur,  fecile  Romanoi  (^uippe  quilMH 
"  nondun  emtecui  eflei)  cludcbanr.  Attonici  vero  a.(  ej,  ^ii«  dd 
"  cii  cx  Gominenii  nuiKiabamur,  &  «juod  iHnnino  iranfiniccercauli 
'*c0ent,  &  cxrtendere  omnino  pecuerint,  miuunt  ad-Ccfrfrem 
"  qiitdtlam  e  gcnte  Morinoruin,  amicos  fno),  ([«1  leE^JiiofKm.  per- 
" ferf cnl.  Ac  primum  (^iiidem  oblldcipercntiftromtfcruoc.  V^' 
"  lum  eifni  luvalex  Rom^tKirum  copir,  &  i^uie  ader^nc,  &  qua 
"  aJvenrabanc,  cerojiiftace  vejtarentur,  foitenci.lm  guiilem  muca- 
"  TVtK :  tiec  tamen  aperce  (iint  eoi  aggreffi,  (caftr*  enim  valid6 
"  prxlidio  tencbancur :  )  ([UofHam  vero  na3i,  vclut  in  pacacwm,  ait 
"  renmi  ntccirariarum  convcQioneni  miflos,  penc  omnct  intercme- 
"  nint,  (Cifjr  enim  rcliouiscelerircr  fubtii^ie  vcnii:)'ac  ll.iiim. 
'^ipfi  incallra  ifttpetum  iccerunc:  at(]u«  ibi,  nulk  reperpetrata, , 
"  lurpiter  fiierunc  re|e£ti ;  non  CAmcn  ad  condiciones  ventrttnt,  an- 
"  tequam  fzpe  male  accfpti- fiitfrenc :  ac  tic  Ca^rarl  ciuidcm  alin-- 
K.(|Uiutm  iiHseratinaninKi  pacilci.  Citm.vcfo  &  hiemi  adeflcr,  . 
'<  ttcc  Jatit  haberet  cosiarBm  ad  bctlnm  cum  gcrcndnm,  Sr^uai  ad-^ 
«vexerai  eflent  imminut»,  &  G.llli  pcr  cjui  abfinciam  res  nova» 
^*  moliti  eilecic,  dc  pace  cum  ci;  invltut  c:^ir,  plxiribuv  mm  peiicit'. 
'*  obiidibui,  paucii  vcToacccptii.  Et  illc  cjuidcm  in  contin«»tem 
"  rcveflw,  rcs  turhacai  compofoit ;  milio  neifue  privacim  no<|iTe 
"  pubIice<x.Briianni,i  opcra?  pretio  pcrpecracn,  nifi  cjuod  bcllo  cani 
■*  petiAe  y^ideatur.  Ob  Jroc  enim  &  ipfe  fibi  ve!icmtt«er  pUcch.ir., 
'  oC  (jui  Romx  erint  mirllice  ppxdicabttnc.    Nam  cum-vidcrci:; 

*  que  priDt  ignota  liieranc  ii>  lucem  prnlat.i,  &  tfux  anic  ne  fan>i<i 
*<|ui<lem  erancaudita  jam  (iIm  pacefjfla,  fpcm  cx  l(ii  conftcucu- 

*  ram,  voloi  re  exhibicam,  arapleflcbaniur,  5r  (jujecunque  fpe  ani- 

*  plexi  eranr,  tanc)uam  voii  jam  compoiei  gcflicbanc :  acqtic  ob  haf  . 
■* rei  fapplicaiionos  in  vigelJmum  dicm  decrcverunt. 

Ex   skDM  fTiri frimi ca».  I. 
X.  "  Quinque  genrium  lingiiij  unam  eandemtjue  fuinm»  vcrici- 

*  tii  &  verje  fublimicaci!  icienciam  Criifacur  &  confiretur  ;  Ani;io- 
■'  rum  videliar,  ^ittonum,  Scociorumf  1'iQorum  SC  Latinoruni, 
''  auz  medlracione  (cripcuranuB  carccri!  omniblis  ei\  fafia  corotm  - 
'*  ait,     bt  priiRij  AUtCB'  bx'^  infida  SEiltOIKI' IbluiB, .  a  quibu!,-nn- 

G   3  "-«wt- 


^  'Ririimy&oticahim 

ibw  4U  ftArmuMi  viijcsula*.faift  t  in^ifduK  ii  friafij  ^ 

-^litrit;.  nwi»nnnnM,.m_g«fad.GbsbnicwiruiinatfitB^,  ■ili 
49/jLtc  jvijxricfui  ifiginfotftStcMbrDf  mflri.gaaBDB  fiu&ranBda»: 
jIc  i]uU  i»  vtriufilijp  ^Dcii.iiPiWMjqfiadan  Jj^iwJtt'  liii  1 1 1  wm 
Mvtti  cKQa.wrbar9iB  (vgiucianc  j6*fn«ii.o»iun£tiaimcr£M» 
JPWuf.  .      .      ■     -1 

itllJLyjJ, Xtels4e  e  ,SitMlM-ii  Fmxi,  ft.iuci  nattm),  voUs 
.«ruBt  oo^in:  ac  mulcii  dcmttw ■.coarahiil ati t  .mtMriyia 


Akr«rtj)«i:  Kqim» -Mpiv  ow  >laenHB,.i)uiDcl|h«ijaUBdjiv<>a.' 


inentit,  uc  novum  ex^hominc  vivo  &  momio  Dobii  mooitin  oa» 
^i.  QjaAvcro^lle«d:(cdUaqBlf(iilihsc»Jia«;.<)ttkge- 
■nu»  cerra,  non&ta  nalci.  Ac  daoft  iai^uii  ijiiiut,  Dfunuaai»- 
mo,  prxrer  foljrdarwn  Vo^iUum,  CTMbt.  ^itee,  Ludde,  n. 
|io,  luc.ccrtcDonlegil^Quaraam.SnboauIifandB,  i;bi£ril>it,  ali> 
«enwi  fiicoowi,  ^m  DelpliM  ofmmwk,  a  quibo£lam  PravfiM 
.4i(itUm«i<  Jjwflon  StrAo ioJufy  Kd^^oioii^ne  iUaiuiB  a  Bm»- 
«(>  optaiit,  &  fiwn  tcatnm  «nnoi  ^oAnivtiBalfkaa  a  flnnno  ab> 
icft),^'»*^»,  if  Aio»fBfer>natfiicig:.aM  wwaaiyar  bmiiB  ahtia» 
fffi  rwljIwtMnkk  -Q4adirjMiucb*,.faiftarim  BritainKia  aeabl- 
tctlo,  crci.iunu>,  Brenniii  Bclini  rracor  koj  amboi  Brcnnos  crcccntii 


UUr  Tertius.  (fjt 

penei  iJofto!  cflo  fu^licium.  Hccior  res  ib  aliis  In  BriHimh  con-  ' 
rra  R.omjni>i  gellai  Scoci!  fuis  arcribuir,  Ludduj  uptim  Roroimt 
ivntatn  M^ccdoniini,  .tffiiilam  Grzciim,  nobilillimuni  orbb  ttr* 
rarum  oraculum  Ijcrilegio  vinlatum,  Ajlam  coafUm  pauci)  erra- 
bunJis  tril>uium  pcndere,  impudenRr  Britconilius  fuii  aCrlbic. 
tieflori  vicio  itat,  Sc  (luidcm  faMo,  ouoil  Gildonem,  tiui  maxt' 
nun  in  Africa  mocum  concivic,  Scocum  ficiit  :  nec  iple  dubitaC 
Rtndetn  Gildonem,  tjui  MnifUs  erat,  Goclium  afiirmarc.  At  Gil- 
[liii  &  Gildo  propffttitti  fiinc  nomina.  An  migii,  qiHm  Luddui, 
LydiH,  ft  Ludio  ?  Ccrct  GildiW  twit  eft  Jn  Scotia  nomcn,  itt  ve- 
ciK  Milc^ildorum,  five  Mjkeiillorwn,  genj  ioJicar :  e  eujas  pofle- 
ri(  honeftse  adhuc  in  Scotia'*  Anglia  Tunt  familise.  Sed  cum  e» 
lineiTx  intempcrjntia  fit  Luitdui,  uc,  modo  male  dicat,  nihil  pen- 
fi  n.ibcat  qiiid  diut ;  n<x,  «o  reli3o,  linem  faciimu),  hoc  cancuni 
ldmr>ncntc!,  uc 

linftdffn  Trfhl  Jeridtitt,  JEthiefem  albm. 

r -! — : — ' ■ ;■'  ' -'         ■* 

:  LIBER    TERTIUS. 

i  •"X  Uano,vom  fupefioriLu!  hbris  facis  Jemonftra/Te  vjde- 
i  1  mur,  quam  non  moJo  fiUtilolj,  fed  portentofj  tinr, 
^.  ^  qua  renim  Bricannicaruin  lcrfptores  dc  maioribus  (liis 
^^^••tradidcrunc ;  ac  ctrciffimis  iudiciis  oftendimui,  vetc- 
ns  Brttaanoi  e  Galliii  fiii/fe  oriUndni :  cimcn,  tjula  rem  nobis  efte 
videbamui  pociuj  cum  hominibui  pcrtinaciitr  in  manifelto  hxren- 
tibui  mend^iio,  ^Am  cemcrc  pcr  ianorantiam  la^s,  opere  pre- 
rium  mc  £i^irum  eniftimavi,  1i  eit  fc ripiorlttus,  tjuorum  fumma 
apud  Dmnei  doftns  eflVr  auHorltai,  homiuum  male  feriitorum  re- 
tundercm  audadam,  &virif  bonit  ac  vcri  {^dioli!  ad  cohibendam 
corum  iinpudenclam  arma  (bppedtcarcm.  Hoc  in  gcncrc  C,  Ju- 
i.io  C««A*i  ^re  pritKip^tnim  tribucndlim  enlftimaVi^  vc!  ob  ili- 
ii^entlam  in  ind4«antU,  vel  cognit4«M«  ceiricudinem,  vcl  mplican- 
A  ilncmtawm.t  h  in  ^mt' CaifnHetilarnnim  Mti  Gallki  de  Bm- 
TAMNi»  ^oc-faabet.        '      ,  ■  r 

■  31.  *''BnT*«MT*  pKM  bteflerabjii-hitotltur,  «^ai  natw  ift 
"  jnfulaitpf^  mcmnriapr«ditUffl^ii:iSlt !  maririma  pars  ab  iis,  cjui 
•'  pTardaac  belti  inirerendi  cauffa  «x  Bctgio  tra*i(ieratit :  <)ui  omncB 
?'  fcre  iis  nominibu!  ci*itatum  appelUncur,  ^lbui  t>ni  ex  civic*- 
f  ribui  eo  pervenervmr,  &1>eile  iil4rA  ibi  reman^unt,  atcjilc  aa;ros 
"  colcre  co^runr.  ■  Hnminutn.en  ittfiniva  mutcitudo,  crebcrrima- 
"  que  sedificia  fcre  Gallicis  conlimitia  :  pecoris  mfi^us-numcn»: 
"  utudtiiraut  niimnMKiTA,  auraiiciulit'  wrrcii  »4  «iftum  Yon^-lus 
^'eum-inatitprcyriummo.  Na(Kt^?bl  ptumbiim  iM>*th  1h  medi- 
"lenaneiirc^ioDiba^  in^mlrhimtifert^mt  fed"«j«s«»'i#w  *ft  co- 
*'  pi?  rrre  «uncw  ImpoftAti;  Macefla  itilfiifftue  )^eris,  nc-  i»j 
f*  Gallii,  cft,  pTKMpfagtmi  «<}«•«  abietCiB,    l^epore»  3c  gatUnpar 


Liber  Quartus.  8j 

I  DcT.iliim  dcccrncrctiir  :  copIi{^uc  ducein  ■FcrdivJun, 
j^crunt,  prjtficicndum  curanc,  Ncc  Dovalui  piigrum  »le- 
U  fiil  eoJcm  (tie  concurrum.  Dovjliani,  cill  uumcra  fiJ> 
,  lUBCn  fuli  ^iguique  funt.     In  fuea  plurcs  quam  io  prx- 

>  Prxtcr  enim  Dovalum  fafiioniJ^iJC  principc),  tccidic 
ikli  £ionuii  Gechui  PiJlonim  Rex.  ilcuthcru;  novui  Kex 
S^  Profuic  ci  aJ  vcniam  lirapUclor  atas,  patris  incmoria^ 
i  Dnguinii  rcfpeiius.  Ncc  incrucnta  viaonbiis  fuit  pugna, 
isKcr  alLo^  pEnpe  omoibus  PhyljcihLi. 

lic  coniliaui  Scocorum  &  pL£torum  rei  in  Brirannia  irt 
W  qui  fupererani,  nc  pr«<.Is  firiiconibui  foreor,  in  loi.a 
i  iQcuIta^ue,  &  in  pioximal  infulas  ili^fugctcnt.  Siittonci 
uim  diu  auxlierant,  occalionem  lu^i,  Kvita  a<l  BoJotri- 
nunc  pDniM  efl)  nullo  rciUlcote  pcncniunt.  DemJt,  il>i 
ro  temp^  compfitis,  in  Calejonioi  pro&^,  (Ii<|v^i[  qui 
:iin^ecaverant,  regjonei  Pi£torutii  campclbrct  occupantritt 
prxlidiU  difpulitls,  bellum  CDnfcUiim  rati,  ilomiiin  rcJu* 
iXCTcitum.  Intcrea  icliauise  Scotorum  &  Piflorum,  qii«  iu 
lU,  filvij,  aUfquc  locLj  itnpedku  reftiicrani,  dii-epiiotiibijs 
1  &  ardum  pra^fcAot  inlcllabant,  &  ipll  tjuatjui;  viUita- 
Interim  majorc  ctiain  manu  cxinljjlii  collcda,  vicoi  urc- 
:  Utias  prxdas  agcnJo,  agros  rieril^ue  in  locts  incultoi  rcJ' 
Brittones,  llve^^dDinclticis  dilfiJlu  detenti,  Iive  exerciiura 
vaftn  &  impcdica  ducere  non  latii  cutum  raci,  cum  obviatn 
ajtnre  raanu  irenr,  fua  fegnitle  bolliuiB  aluerunt  audaciam. 
eriit  Scoti  &  Pjdi,  cum  per  duodcclra  annoi  fuiircnt  affiidli^ 
nova  (bbole  jufcntutis  bellicofx  (utpote  in  tantis  rertim  an- 
luriter  educaKc)  audi,  niinciis  in  omnes  parici  miffis,  itm- 
lonationibus  conRrmati,  {iatuunt  fortuium  experlri.  Keu- 
gitur  cx  Hibcmia  in  A.budas,  illinc  'dcinJe  In  Albium  na- 
Ki}ue  ad  snuarium,  ^uem  nunc  laciim  Briouium  vocant^ 
npofuit :  &  cum  Getho  Gethi  filio,  eodcmtjue  CiX  uxoiis 
congrelTuf,  dc  fumma  .belli  dcliberat.  Optiirum  faQn  rati, 
eat  incogitaotem  Jtijue  imparatum  ducere.  Hum  uU  pri- 
bviw  hahuerunt,  ita  cootiixcniDt  atrodccr,  ut  tieun'a  aciej 

>  Ixta  difceHcrit.  Ex  eo,  utrifque  cladibui  defati^tLtis,  pax 
NX  annos  fuir.  Rcutherut  (/ive,  ut  Beda  Tulr,  ^euida]  in 
n  iedem  Ajgatheliam  concelCt :  Scotique  diu  ah  eo  Dilreu- 
lellati.  Daal  enim  ScotomiBlingua  pirtcm  fi^nificat.  In> 
relTus,  brevi  icgnum  ad  fiDcs  antiquoi  OTomovit :  ac  viceli- 
o  quaiQ  rcgnarc  capcrat  traio  dccaTic,  Tliereo  filio  e  Cctbt 

VII.    R  E  X. 
It  <]uia  viv  decem  erac  annorum,  jvna  le^m  ^e  Regibu    . 
dii  Hmpridcm  reccpcMn,  pairuut  ejus  Rcutha  Rcx  iiiit  dc> 
>'   Qtii  •  bcLlis  extemii  otium  naAui,  ptmulum,  primuiB 
Antiw,  JtiDilc  viAoria,  eili  «nicntaj  iBmcoKi»]  ad  mi- 


7^  'RiTum  ScotUarum 

<*  Pi£li,  SairofKf^iic,  &  Scocc^  &  Attacocd,  Brfrafmos  srumnH 
*^  Tcxavcr^  concintus. 

«  .ExejfffdunUrovpnu 

^*  Illud  rafiien  lufliciec  dici,  qu6d  eo  ctmporc  Pt^  in  duas  gcn- 
*^  rcs  divili,  Dicalidooas,  dt  Vecturiones,  icidemque  Atcacocti,  bcl- 
**  iicof  t  hominum  tiacio,  &  Scocti,  oer  diverfi  vagances  mulca  pd* 
^  pulabantuf:  Gallicanos  vero  traoui  Franci  &  Saxoaei  iidiem 
^  coniines,  <|U0  quii^uc  crumperc  pdtoit;  terra  vclmari,  prgedtt 
^  accrbis  iocenduf^ue,  &  captivorum  funeriboi  hominum,  viola* 
*^  bant.  Ad  baecprohibcnda  li  copiam  dediilcc forcuna  prolperiory 
*^  orbis  excrema  Dux  cfficacffimus  peccni,  cum  venilTcc  ad  Bonodia 
^^  litnis,  qaod  a  fpotio  concroverlo  cerrarum  angufilis  recipcoci  di* 
*'  (Hnguitur  maris,  acrolli  honendis  «fttba^  adi&ti,  rurfii^uc  Cmt 
*^  ulla  navieancium  noxa^  in  ipedcm  complanaFi  camporum :  otln^ 
^^  de,  cranimeaco  lcnciusfrcto^  dcfcrturRuci^ias,  ftacionem:cx4cl^ 
*^  verfo  tranquiliam.  Undc  cum  coo&aiti  Batavi  veniilenc  &  £fu- 
^^  Uy  Joviique  &  Vimres,  fidentel  vir3>us  mitneri :  ejmfltts  ccn« 
^^  deni^ue  ad  Lundinium  vctur  oppidum,  <]uod  Auguftam  pofieil^ 
**  tas  appellavit,  divifis  plurifariam  globis,  adortus'  eft  vagantei 
^'  hoAium  vaftatorias  xnanos,  graves  onere  forcinarum :  &  properfe 
<^  fuiis  qui  vinftos  homincs  aeebant  8c  pccora,  pracdam  cxcuffit^ 
*^  qunm  trib«c;jtfii  perdidere  miJerrimL  His  denique  reftituta  om* 
**  jii,  pra?ter  parceiflb  exiffuam  impeniam  milicibus  feffis,  merfanl 
*'  Jifiicultadbus  fuls  antenac  civicatem,  ied  fubito  q\iam  lalus  fi>e^ 
^^  rari  potuit  rccrcatam,  in  ovancis  fpecieni  keciflimus  introiit.  U- 
*^  bi  ad  audciidaau4ora.pfofpcro^fbeoefruelicii«^  cuc«^«e  fcnicafido 
**  confiHa,  fucuri  morabacur  ambiguus,  difllufam  varianim  geii* 
^^  tium  plcbem,  6c  fcrocientem  imroaniter,  non  nili  per  dolos  oc» 
'^  cuiriores  &  improvifbs  excurfus  fupcrari  poile,  capcivorum  con=> 
^^  feiTionibus  '&  cranfugarumindiciis  do^his,    Denique  edidis  pro- 


« 


plerique,  fncemivo  percitus,' 
^^  curis,  Civilem  nomine  redhirum  Bricannias  i>ro  Prxfedis  ,ad  fk 


^^  popoicerac  mitti,  virum  acrioris  ingenii,  fed  jufti  u 

*'  rccti :  icidemque  Dolcitium.  I>ucem  fcicntia  rci  militaris  iniie* 

Ex  DIONIS  libn  xxxix. 
IX.  «  Csefar  igitur»  Rhcnum  primus  Romanomre  cum  tranfifl 
*<  fct,  &  in  Bricanniam  poftea-Pompeio  dr  Craftb  Co/C  cranfmiliC, 
«  Tp£i  vero  regio  habec  ultra  Morinos  CCCCL.  minimom  ftadia» 
*^  Prxtcnditur  vero  vltra  rcliquam  Galliam,  ac  tocant  propemodum 
"  Hlfpaniam^  in  mareie  porrigcns :  6c  quidem  Grxcorum  &  Ro- 
"  manorum  antiqoiffimis  ignota.  Pofteris  vcro,  continens  an  jn» 
"  fula  cfler,  dubitatum  eft,  &  a  multis  (vera  ouidcm  ignornntibus^ 
^  ift^uJ  ncc  ipi]  ouidcm  ea  vidiitcnt.  nec  ab  Incoli^  £uido  acccnU:. 


hiher  Tenitis.  77 

"'fair,  led  conicfluias  fci|iiercntiir)  pra  utriui^ue  parris  autoiio 
*'  ant  fiudio,  literis  faiandjra  fiimuu.  ProteJente  vero  teinporir, 
*'  prjmum  AerieoU  prxfcfto,  dciiule  Severo  impecatore,  iniul^ni 
*•  eft  liiluciiie  depKhcnrum  eft.  In  haiw  igitur  ti«n  Cxfjr,  leli- 
"  Cfivi  in  Galli.1  rebui  compolitij,  adjefKJquc  Morinii,  irantirc  cti- 
*'  pebar,  &  vfiA.  coaimcHiiflWini)  crat  cuin  pcdtte  trajecit,  non  u- 
"  men  ubi  oportuir  appulit.  Auditj  cniin  iimi.  advenctu  epi, 
**  firkanni  dhuks  aditut  coiuincntii  prxoccuparanr.  Ri^m  aurcm 
"  prominentem  circumvcfti»,  alibi  Jeftendit  :  ac  viilit  (]iii  dcltcii- 
"  liim  impe<iicb.jnt,  prliis  in  terram  Akk  enpofuit :  caque  poiitoi 
*^e(t,  imequamplurei  hoIUbusfetonioi.gwcnt:  ac  JcilMe  ItfblliiU 
"  ipTi  expulit.  iJarkirorum  ajucin  non  mulii  Mtlcbanr,  quicum 
«  e  atrribus  &  equit  pnliarentur,  ftciJe  Romanoi  (i]uipp«  quilnw 
"  nondum  emiiutui  elTet)  cludetiaftr.  Aitonici  vero  a<f  c:i,  oue  At 
"  rii  ex  coniinenti  nunciabantur,  &  ijuod  Mnnino  iratifininerc  auli 
"  eflent,  &  exrccnJcic  omiHno  pottierinr,  inittunt  ad- C^fjrem 
"  quoifdam  c  gcntc  Marinonim,  ;imicai  laoi,  qui  leiiaiiMiem  pcr- 
"ferreot.  Ac  primutn  quidem  obfidcipercnii^omifenint.  Vi- 
"  nim  CLiai  navalcs  Romjnorum  oopisr,  &  ijua:  ailerant,  &  qius 
"  aWventabant,  Kmpeflarc  vcxarcntur,  lcnrcnii.im  guidcm  muc;[- 
"  nmr :  liec  timen  aperce  ftinr  eos  aggrefli,  (eaOnt  eniin  valid^ . 
"  pra>fidio  tencbantur :  )(]Uofclam  vcro  na3i,  vetuiin  pacatum,  ait 
"  rcrum  necelTaiLtrum  convcdionem  minrK,  pcne  omnci  inrcremc- 
**  nmi,  (CzQr  enim  rcliouiscelcriter  lubtjdio  vcnit  :)'ac  D.icim. 
"■ip6  incafira  itnpetum  iccerunt:  anjue  Ibi,  nulk  re  perpcttac;), . 
"  turpiter  fuerunc  rcjefli :  non  tamcn  ail  conditionct  venenint,  an- 
<*  tequam  fxpe  matc  accepti''  fiiMrenc ;  ac  nc  Ca^fari  quiJcm  alin- 
**<)oi«um  illtTerat  in  animo  pacilci.  Oim-vero  &  hiems  adcdcr, . 
"necfatif  haberet  copiarom  ad  bcllnm  tum  gcrcndMm,  Srquas  ad-^ 
"  vexerat  efTciu:  imminutxt  &  G.lIIi  pcr  ciuf  abfeniiam  res  novat 
"  moliti  efrciK,  de  pace  cum  eis  invituscplt,  nluribii!-  tum  petitif'. 
**obfidibuj,  paucii  veroacccptit.  £t  ille  quidcm  in  contiiwniem 
"  revedos,  rci  turbjcai  compofuic  ;  nullo  neque  privjtim  ncque 
"  publice «x-Briunni.i  opcrjr  pFCtio  {wrpetraio,  nUi  quodbelloeam 
"  ptifTe  yideatur.  Ob  hoc  enim  &  ipft  libi  veliememer  pUccb.ir, 
"  «  qui  Rmnx  cnnc  miriNce  pFocdiabant.  Nam  cum-vidcroi!; 
'*  qux  prioi  ignota  ftierjnt  ii»  locem  prolata,  &  tju*  antc  nc  finiiii 
**  quidem  «ranc  audita  jam  lilii  patcfaiia,  fpem  cx  hif  conftcutu- 
"  ram,  velutreexhibitam,  amplefkbantur,  &  quaccunquc  fpc  am- 
"  plexi  eranc,  tanquam  voci  jam  compocei  gellicbant ;  atquc  oli  hji  , 
'*  ret  fapplkacbnos  in  vipcfimum  dicm  decrevcrunc 
Ev  thnS.  tibti  frimi  ca».  I, 
X.  "  Qiinque  ^entium  linguis  unam  eanclcmquefiimmBvrrica- 
"  tii  SC  verE  fubiimiiacii  fcieiiiiam  Cnicatur  &  confitetur  ;  An^lo- 
"  nim  videlicet,  Brittonum,  Scottoromf  ri^lorum  SC  Latinorunij 
"  qua  meditatione  firipiuratum  c^etcrii  omniblii  tii  hfta  comini  - 
"  lui.  Ib  piuius  autco.  hxe  infula  B[icti}nctloliUB,.a  quibus.^:u>-^  ^ 
G3  '"^" 


tS  R»m  Scoticamm 

«<  BritaontaakadvciSL  uftsaks. ifti  atitti  iUiufl  «IpcUouwc  ';.£«« 
^^  cun^  piuriMasi  ioiulc  jttitm.tioapfamti  ab  Aiifin>) pisil^ 
^*  fenr,  coodgir  gentttt  PtAnnvn  dc:  Seythu.  (utperliibait)  iongll 
**  nav^us  non  mukii  Qoranam  ingreilani)  ciccomagqiie  flauni  venb 
^^  tonimy  octra  fines  omnet  &icaBB&»  Hibenuam  nervcbiiic,  eiu& 
^^  que  iegteocrionalcf  otas  intraile  :  acoue  iflvcnca  &i  geote  Scocto^ 
^^  nim,  iibi  quoque  in  {Kurtibus  iliius  aedes  petiHc^  nec  impctiare 
^potuiilc.  ^  ' 

^*  Scverus»  gcnerc  Afer  Tripolicaniife»  ab  oppUo  Lncsi'?dccimuc 
^^{epcimus  ab  AogttfioimperiuttadcpciiSy.decem  de&Kieniaimii 
*>*  tenuir.  Wc  nacura  iicvui^  Jitultis  icnip«r  hfSa$  kffidwus^  -  fercifb 
^^  lime  ^uidcm  rcmpublicain,  .fid  laborioljiEmc  «cxib  ViAor  er* 
^^  go  ciyiliim  bcUdrumy  qu»cig;raTiffiauioocurraaor,^4P:^rican^ 
«^  Dias  defcAu  pcnejomoiufcn  fecinnim  tralutur,  ubi  mia^ois  gravi^ 
^^  buique  prciiis  fiepegdiis,  rcceptun  parcem  sofiitey  acmmin^. 
f^  domicis  gcncftty»  tiion  muro  (ut  ijoidam  «£Umant)iedivaUo  d^. 
<^  {lingueiKbm  pucavir,  Mums  cicnim  de  lapidibusy  vaUum  .vtro 
^^  (quo  ad  vim  hoftiom  repeUendaa  cafira  mimiuncur)  6^  6tt  :Cc* 
^*  i  pitibus,  quibus  drooniciii^  e  serra  ydur  mums  adlnutur  flipra 
"  toTan),  ica  ut  antc  iic  .foitau  de  qua  lcvati  fimc  ceipices,  -fiifra 
quam  fudci  de  lignis.  fbrtimmls  praefiguncur.  Icaque  Scvmit 
magnam  fodam  firmidimumque  vaUum,  crcbris  tniuper  tttrribut 
'*  cofnmunitum,  a  mari  ad  mare  dmut;  ibiquc  apud  F.boranun  ^p« 
<<  pidum inofbo obiic»    •       :  -       •    r  ^  ■■ 

^^  £xln  Briraimia  in  jMitc  Brittoouni)  -ocnni  acmaco  miliccy  m^ 
^^  licaribus  univcriis  copiis»  -cota  floridsi  iuvctacutii  aiacricate  fpoUa-^ 
^^  ra,  ^ux  cyrannonim.tmeiiuteobduAa»  luiibuam  ulrrardoiiniifl 
^'  rediir»  prsdas  raocum  pacuic>  ucpore  onmis  bcuici  ufiis  prorilis  ig^ 
^'  n4ra.«  Deniquc  £ibito  duabus  gencibus  cranimarinis  vehcmeocer 
*'  fxvls,  Scocconim  a  Circio,  Piaonim  ab  Aquilooe,  muiros  ihipet 
^^  gemitque  per  annos.  Tranlfnarinas  autem  dicimus  has  genccs^ 
'^  non  <]uod<extra  Bcitanniam  cilcnt  jioiitc  ;  'ied.(|uia.a  paro:  Bric«> 
"  tonum  eranc  remotar,  duobiis  iioihus  maris  intcriaoentibui,  quo^ 
'^  rum  unus  ab  oricmalijQari,  alcer  ab  OQdukncali,  firiraDmr  cerraC 
'*  longc  larrquc  irrumpir,  ^uamvis  ad  ic  invjcem  pcrcingcre  aocl 
'/  poiiinr.  Oricncalis  habcc  in  medio  fiii  urbon  Guidii  occidenca- 
^'  lis  fupra .  ie,  lioc  cfi,  ad  dcxcenun  fui,  iiabct  urbcm  Aldutth^ 
^^  quod  lingua  eof^m  fignificac  petram  Clotth  :  cft  enim  |uxca  ilu* 
^^  vium  nominis  illiut*  Ob  hanun  ergo  infeftarionem  gencium^ 
^'  firirtones  legatos  Homam  cum  epifMis  mtteenres,  lacrimofis  pre- 
^^  dbus  auxilia  flagitabant,  iubieAtonemque  eorum  concinuam^- 
*^  dummodo  hoftis  imibiQens  lon^^  arcciccur,  permiccebanc.  (^i«- 
*' bus  mox  legio  deftinatur  armatai  ^ua  uhiJo  iniulam  adveoa^ 
^  <Sr  co/JcrcHd  cA  oun  Jkofiih v/.  m^^mi  eonim  mukxtndidem  &r<» 


4C 

li 
iC 


('  ncv>  CXrtrDi  locioruEa  ^iUui  c«pulu  :  i:ol<)ue  iamlailidiiriirw 
*'  mi  ilrfreirioiM  Ut>ciuioi  Iioit^»  eli,  ififlroeK  inicc  ilw)  quria 
"  ci^nniifuljm  niututiii  ijw  arc^nJis  hoftibiis  pollec  efli  prjirll.lio! 
*■  Ik^e  ilomiiin  cum  [riumpho  magtw  rtvcrrjeft,  Ai  iitftiUni  niu- 
^'  ru«,  cjutm  ]ufli  fucrant,  Qornam  Upidil)us(juamccQ)i[if>iiSittn. 
''  flnicntci,  (utpotc  nullum  taixi  opcrii  artifiiem  habcrtcs,)  aJ 
^*  nibjl  uriicm  lutuuric.  Fecerunc  auteni  cum  inrcr  duo  freca,  vcl 
*'  finui  (dc  quibuiiliKimu»)  m.xrit,  per  nilli^  piifluiim  iiluriim : 
"  ur,  ubi  H()i«rum  muniiio  (.lcer.ii,  ilii  prJBliJlo  vjUi  fincs  fuoi-  afc 
"hollium  irrjpfionc  .IdtnJcreHt;  oijus  opcrisibiilcm  fifli,  iJ  cft, 
f**alUljti£rimi&aI[iffitni,  uii]uc  hoJIe  cerci&na  vdltgia c^rncrc 
^lJcer.  Incipk  autcm  duortim  &rmcinilliuin  fjntio- aniDn.iitciia 
f*  Acbercumi^,  ad  octiJentcm,  in  loco  q-ii fernKiue  Pi^nim  Pcan- 
"  fjhd,  liQgu.1  autem  Anglorum  rciuielcum  appel!.iiur,  &  tenJcnt 
coetra  oc«i<lcnrem  tcnmnatur  juxca  urbein  Alcluiili.  Vcrum  pri^ 
orct  inimici,  ut  Romanummilitcm  abiifle  confpcxenni,  moxaiU 
vefli  navibui  in-uraipunt  Ccrminoi,  cKiuiitijue  omnia,  &  qujli 
maniram  fcgeecm  obvta  (jun^ijiie  metuht,  calcant,  trafilcunt. 
t/nJe  mrCini  mttcuraur  Romara  icgaci,  flcbili  voce  auxilium  im- 
"  plorant^s,  ne  penlcui  mifcra  patria  delercrur,  ne  ilomen  Rom.jnB 
**  pro^-inirii!,  quod  apud  eos  tainJiu  clarucrat,  exter.irum  ^cntium 
**  tmprobitace  abriicum  vilclccret.  Rurfum  mitcicur  lcgio,  nus 
"  impinaea  tcmporc  aurumni  aJvcnieiw,  anagnas  hoilium  firagc! 
*'  Jeair,  colque  qni  ev.iderc  pocerant,  omtKs  crani  marl.i  fiig.ivir, 
"■  qtriprtuimnivfrUiTuiprietlattraiKroarUnuItoabfiAentc  cogere 
*' ftleUM.  TtoaRonutii  t(cnnnciaverefirk(onibut,nDnIeultr.i  ob 
"  eoratt  il^BtMAcm  tam  liboriofij  cxpedltianlbut  pofle  fatis^ari : 
*<  ipCH'.pociBSttencnt  arma  corripere,  Kcefraadicam  hodibus  ftu- 
**  tllumflibire,  dui non atiam  cib cauflam,  quan  li  ipfi inertia  lolvc 
"  reotur,  cii  pwittt  cflc  fortiores.'  Qfin  eciam,(|UoJ  &  hoc  focii?, 
*'  quM  Arrcliaqutrc  cngebantur,  aliquiJ  commoJi  allaturum  piTta- 
•*  bant,  muruma  mari  aJ  marereao  tramieeinter  urV*,  r\\at  ibi- 
*'  dem  obmecum  hoHiumfafhe  fuonnt,  (ubi  &  Scverus  (juonJ.im 
"  vallum  ftccratj)  iirmocle  lapide oailocRiunc :  quem  viJimut  bi- 
**  dEntti&mofum  atcjuecon^iciiam,  fumtQ-puMico  prjvatoque,  aJ- 
"  jui>£U  (ecum  Br4tantiorem  irianu,  «onniunwir,  o^opeJes  ijtura^ 
*»  3t  duadecim  abum,  refta'  tA  oricntC'  In  «cca^im  lihea,  ut  nfuuc 
*'  ttailielneuentlbasclarutneft.  Q»on»xcon(Iltt>>  dant  fortia  fcg- 
*'  nipcmilo  moniia,  pribcnr  inftruciidorum  excmptarli  aminnim. ' 
♦'  Sedoc  in  littore  Oceani  ad  meridfem,  <|U0  naves  corum hatcb.in- 
<'  rur,  oaia  &  inJe  Barharorum  h-ruptlo  tint^atui-,  turrcs  per  iii- 
"  rerralla  ad  profpitQum  ihtiit  «ollocanr,  &'ra)cjicunij[c>ciis,  tan- 
^*  eiiam  tiltra  twn  reVCrfitfi. 

■  Bt^rb  fofi. 

"Quld  t4ora?  reyflit  civtiirtibui  ac  rtiufo,  ftgiunt  ac  dtt^cc- 

*•  gontur.    inftijuittir  hoftiij  accelertfKu/  flrape^  cm\&.w  craicWo- 

•*  «I  pricri^    Sicat  enim  agni  a  fitri»,  ita  niifn:  i  dve^  AiOT\»tv- 


8  o  Rirum-  Scoticamn 

<^  tur  a!>  Iioftibu; :  unJc  a  manflonibus  ac  poflcffiiincults  (uts  ejc&ij 
*^  immincns  libt  fkmis  pcriculum  Urroclnio  ac  rapaciracc  mutua 
^^  rcmperabant^  .iu(;cnrcs  cxremas  domefticis  motlbus  cladcs^  iloncc 
^^  omnis  rcgio  torius  cibi  iii&entaculo,  cxcqtta  vcnanJi  (uUtiOi 
^*  vacuarcrur.  < 

Ex  EPJ5rOI.>l  GILDJE. 

XL  "  Ql»ns  jufTir  conftnicrc  inter  duo  maria  rraas  inful.im  mii^ 
^^  rum,  ut  ellct  arccnilis  hoftibus  a  turba  inltnidtus  terrori,  uvibuf 
•^  qiic  cutamini« 

St  wfra. 

^^  Igitur  rurfiim  mifcrsc  mictentcs  epiftoks  reliqui»  nd  Aeciunt 
^^  Rorojnae  potcftatis  virum,  hocmodo  loquentes :  Aeth  ter  Confuliy 
"  fremitHS  BritafmrHm,  liz  poft  pauca  qucrvntes :  Refellunt  Bar^ 
"  2<n7  aJ  mare^  repellit  mare  ad  BarbaroSy  Inter  b^c  dm  /(enera  ftt^ 
^^  nernm  aut  jugulamtir  ant  mergimur :  ncc  pro  eis  quicquam  •Kliu* 
^'  torii  habcnt. 


LIBER    CLUARTU.S. 

CU  M  noftra:  gencis,  hiftoriam  lcribcre  a^gredcrcmur,  qu» 
rcliqua  magis  apcrci  Icgencibus  eiTent)  pauca  vifum  eft  {u- 
pra  rcpcrcrc  :  lcd  ea  pocifTimum,  quae  a  fabularum  v.inl« 
cace  ahcilcnr,  &  a  vccuftis  rcrum  icriptoribus  non  diflenti^ 
rcnc.  Primumomnlumconftans  fama  eli,  quam  plurimaeciam  ii>« 
dicia  coniirmanc,  Hiipanorum  mukituilinem,  iivc  a  po^cncioribus 
domo  pulfam,  iivc  abundante  £>boIc  ulcro  profccLam)  in  Hibcrni» 
am  tranlmilinc,  ciufque  infule  loca  proxima  tenuiiTc»  Dcinde^ 
cum  &  acris  falubricas  Sc  pabuli  fa?cunditas  invicarcc,  naullatim 
complurcs,  &proptcr  fcditioncsdomi,  &  cxterorum  injuriai,  (qui- 
bui  Hifpania  femper  futc  oKnoxia,)  quiccioris  vits  fpcs  &  cupidtcas 
lodcmcraxir:  eoqucfaciliu?,  quod  ad  infulam,  jam  a  pnpuLiriutn 
iuorum  mulcitudme  occupatam,  tanquam  ad  alteram  patriAm,  fe 
proficifii  libi  pcrfundcrcnt.  Stirp?  aurcm  ilja  t.mta  fobolc  in  tcrra 
Iiominum  fcccundifHma  rcfloruit,  ut  jam  non  Hibcrnije  Huibus  cou- 
tenti,  in  pro\imas  ettam  infulas  minorcs  trcqucnrcr  cmigrarcnr, 

II.  Inrcrca  Scotis  ( id  enim  univerfa:  gcnri  nomcn  erat)  pci* 
J!  budas  inflilas  fines  propai^ancibus,  fc'd  fine  Re^c  ac  ccrro  impcrio 
per  cogn<)cioncs  tribucim  f|ar(is,  appulic  ^d  Hibcmia:  lircus  cl.iin^ 
Gcrmiinica,  vcl,  ur  fcribic  Bcda,  Scychica,  co  rcicdatcmpcftacibiK, 
ut  crcJibilc  cft,  quod  ncc  libcros  ncc  uxorcs  iccum  cxtulitlcnr.  Hx 
omnium  rcrum  c^eni,  cum  e  longinoMiia  navigatione  niiiii  eispne- 
tcr  arma  fupcrcftct,  a  Scotifquc  minis  lcjjatis  fciles  petcrent,  re- 
(ponfum  fuir ;  ^^  Sc  exiguas  &  infcccunda?  infulas  ob  .igri  penuri«-tni 
*'  occuparc  coados,  quasnc  univerfas  quidem,fi  eiscedcrc  pnflent, 
**  fuffcauras  tanra»  nuiltitudmi.  Commuuis  vcro  forti?  mIftTCo>', 
f^ hojainibns  fxviiM  iviiiUiK  affiiClis,   ncc  i^^-wcrc  (uic  fcrmonc.So 


Lihef  Q^arttis.  8i 

^*  innicuciiApp.irel)at)aIiepis,  conrilium,  &  jJ  cffioienilum}  qu.H)U 
'•  pniicnr,  auxilia  daturos."  Conlilium  autcm  crat ;  "  Uc  propin- 
'*  <ju4m  infiilnm  Albium,  &amplam&  foKundam,  &  multisin  lo* 
*>*  «iisavihuc  inculcim,  &  propter  incolarum,  ilcubi  elTcnt,  ingcni.i, 
*^  q  ii  multis  tum  Rc^ibus  inccr  fe  inimicis  p.ircbanr,  infirm.im,  pc- 
^^  ccrcnr.  In  illls  «.lir^ordiis  civillbus,  facilc  fore,  infirmiorcs  fovcnJo, 
'*  rcgioncm  amplinunam  occuparc»  Sua  avi  iii  auxiIianondcrutur.i. 
Oum  A  budarum  angudia,  &rc53  ut  tum  crant,ccnuei  fjccrcnt  fidcm, 
Gcrmani  (qui  poHca  Pidi  a  Romanis  &  vicinls  gcntibus  funt  appcl- 
I^iti)  oram  uermanico  marivicinam  ingrcifi,  pultis  incoli^,  qui  & 
r.iri  &  intcr  fc  difcordcs  erant,  m.ignam  cjus  or«  partcm  in  fium 
<'.irioncm  rcdegerunt :  breviquc  prima  iila  cum  Scotis  amiciciaB  au- 
fplciafcquuti)  conjugibusab  cis  acccptis,  inunam  propc  gentcm  co- 
ilueninr.  Ita  enim  cflfcdlum  cft,  uc  frequcnti  ulcro  ^.itroquc  i.om  • 
ncaciU^agna  Scctorum  muIcituJo,    vcl  ab  afHnibus  .idhuc  infimi';> 


rccelBL  vci  domclhcanim  rcrum  pcnuri.i  impulfi,   vcl  uirit.itc  iud 
pfl^Intrr  Pidoslo«:um  domicilio  c.i)xrct. 


?%: 


\  Pi^iprimo  at?ini'jmaJvcnru  Ijeti,  cum  auttctcrc  p.iu!!ifim 


^'  undam,  ur  qua:  adcflcr  mulrirudo  minucrctur."  Jadlacus  etlaro 
^'  vulgo  rumor  eit,  "  Dlvinitus  Pi^Us  didtioncm  efle  datam,  .forey, 
^^  ur  altquanvlo  cota  gcns  a  Scotis  dclerecur.  Hx  fa&idoiict.  aa 
cuiila  fucrunr,    ut  airiones  ante  amicitnmx  fcorfjm  InMtM><|t« 


ccrcnr.  Ac  paull.itlm  ror  antc  ofHciis  necei!icudo  contrada  brcvi  in 
/iincflum  propc  civilc  bcllum  vcrrir.  Lcvibus  cnim  dc  cauffiT, 
primum  jurcii?,  dcindc  injurii?  intcr  homincs  fcroccs  ortis,  cr.ivil- 
limonim  odioruiti  fvmlna  jadta  vidcbancur,  Hanc  occaiioncm 
Brirrnnes,  urriuniuc  Jrentls  inimici,  cum  circnc  nrtiii,  diC')r- 
rfi.irum  faces  adraovcrtinr,  &  PidUs  non  pofcenribus  auxLlium 
rnK-crfjs  Scotos  n.TcrOnr,  Id  Scoti  cu:ii  traciiri  (cntircnr,  & 
ipfl  advcrfiis  immincnsdlf^rimcnnon  modoauxilium,  icd  Rcccra 
cti.im  pcrcirriniim,  iJiciHiinr.  Inful.inorum  duccj  cum  pcnc  p.iri 
die"ir.uc  cflcnr,  ncc  alrcr  alrcri  codcrc  in  nnimum  inducc-cc,  ;ir- 
ccf?irurcum  viopiis  cx  Hib^rnia  Fcr«ufili?,  Fcrch.irdi  filiui,  omnium 
Scororum  6:  conlllio  &  m.inu  prlmu*  h.ibiru» :  &ma:'no  pnpulUoiv- 
ft-nfu  Rcx  dcvlar.irur:  .itquccxcrcitum  .id  .ilcim  put^^na*,  ii  iic  opus, 
fubcnnd.im  nar.:rc  iubctr.r. 


|x  prMirencur  impcric.    £a  rei  ucriiilmiegfntilcftiiUf,  «onr!ii  iii>  . 
ic^i^^,    .ili(]iioc  Uies  in  caRrh  contiiniit.    TanJem  in  t:[>Ilni|LiLuiR 
vcntum,  &  iictc£tci  Briccxuim  oocultafr.iuklr,  de  pacc  ^i  luzpium  : 
c^(]uc  i'tnoi'ai3,  trct  cxcrcitui  direrJi  domum  CDnceficftint:.    oritto,    . 
<oLi3tu  priDrcilcjettut,  .ilia  frauje  rcm  aggredintr^    InunilTii  >:I.im    I 
I.itronibuf  pixorA  Pi^orum  abigit.    Rct  EcpcMtiEibiit  rcfponilcc;     i 
"  Juflius  a  &oiii,  funii&  I.itiociniit  afltLstii^  eaf^oiuamafc,  rc-    J 
**  peti.     Itaclufalegniioiic, 're  infeiia  fecLiIei  diniiifi.    linimvcro    • 
T.i  i.im  apcrcaludi&AtioviJcri.    Itaquc,  ciim-riwUchilenta  i;onlilia  .. 
IcmagismagU(|ucapcrircnt,  rcten4coiituincHa.vcheineniiku,  qviaitf    ] 
ex  priore  conatu  ira  icrutua,  utritiltjuc  p^uli  atumos  iitflammjvir.    , 
Iqitur  c\cn.ini,  qitantum  poierant,  cbafti^  dtio  Rcgct  bifiriam    j 
.    firittonum  fiaet  ini^reiri,    agris  ferro  flaniinaQuc  lace  Jcformatii, 
tum  ingctiti  jioeiia'  domum"  rcvcrtuniur.    AacKtn  iajuriaro  vin-    | 
dk.-iii.lam,    fiiLtto  Sinioriim    linct  ingceflui,  .  ad  Ounum    ulijuc    < 
.imiicm   peoctravic,  &  minorc  lon^  dnmiio  quam   terrorc   ca    i 
I('..'a  pcrvag.icu5,  in  lipa  lluminit  coniedit. .  FerKuiiut  riiim,  mlt    i 
]if   iti  montci  loaiguc    c\crvitilius   inKcefT-i    Ubcrti  &  nonjatiK 
hui,   rcliufquc  aiii:  <p'a:  .ii>i  .tut  nljiort^n  poterant,    ipfc  adituf    < 
omiies  olifirv.ib.icuftiut:  ad  I'i£torum  aJventum.    Caftris  tandciB 
lum  rU  conjundis,  communicato<]iic  conlilio,    flatiiunt  belhim  du- 
U'i  t,  &  tn  rciiionc  holtili  incurlione  prope  valia  boftcm  conticcre. 

V.  AcCoiiii;,  (idBriitrmtmi  Rcgi  nomencnt)  pcr  fpci;uLitOTci 
caullli  ciLnfbtioni;  intL'Ilt£)a,  ijuinijiic  millia  hominiLm  in  loca  cdi- 
tiora,  iic  ibi  in  tnltdlis  cflenc,    prxmiccic ;  i|ife  rcHqiium  excri:icuni 
rcfla  it)  hoOcm  ducere  dftrrtvir.    Id  (juoiiiTe  eum  Pifli  refcilVtne,  •'- 
iiiico  rurfut  cum  Scocisconfilio,  anccvcrtendum  rati,  l).truiiiit  Brit-    . 
Conumcaflra  dc  nottc  asercili,    leitur  tJuflis  copii,,  S;oci  a  froi*-    ' 
«c,  Piiti  a  tcrgo   invafiin,  .id   lniltcm  ancc  Iiicero  pcrveniunt.     Ibi     ^ 


Brittonci,  fiducia  incautot,  8c  (]ui  oli  fiipcriorum  dienim  cuu^t.icin- 
.ncm  hoftct  timcrc  dclicrant,  adltucfemitomncs  obtrunt^jTiC.  Ccct- 
■dic  ctim  parce  tnajorc  fuorum  in  eo  tumuicu  Coiliti  ipl'e,  rcgiuncm- 
^uc  in  (|ua  pugnacum  c(l  de  fuo  nominc  cclcbrcm  fckir. 

Fcrpufio  vittorc  domum  rcverlb,  Scoci  ci  poflcriloue  ejut  rcAii 
num  jurcjurando  contirraartinr.  Ipfe  Jcin Jc,  rcbut  in  Scotia  {i.ic.itiv) 
ad  comprimcndai  aufioritatc  lua  fcditioncs  iri  Hibcmiam  traiiliit: ' 
rcbufquc  ibi  compolitii,  in  reJitu  non  prixul  cveflut  c  porco,  ciri 
Riiptti  Fcrpulii  nomcn  cll,  coorta  rcpwitc  tempcti.icc,  inccriit,  anno 
rcpii  fuiviceiLLrotjuinto.  AJvcntum  ejiiiin  Albium  in  c.i  tcmpnra 
conjiciunc,  (juibus  AlcxanJer  Maccilo  Bjliylonemccpit,  crcccmclimo 
cricclimo  fcrc  anno  antc  Chriilum  n.itum.  ^ 

11.    REX. 

VI.  FiLciifio dcfunfln,  duo  fitii,  fcJ  nondum  reanipotentci,  rcA 
n.dunt,  Fcrlct;!!!  &  M.ilnu?.     Jlof.tCtum  cf(,  ut  rhylarcbi.taJ  pr  ™ 
itcnilum  Rcccm  coeuntibiK,  mapir.i  cot^tcniionc  rei  rranht;cri.'rcr, 
:.lii(  jusiiiran.-!-.Lm  jaflantibuv,  quo  aJafli  cninc  rcpnum  ftirpi  Fcr- 
S-'i^.ma:  fc  «■.-'.'cn-jroroj :  allis,  civWDU  Jonii  f.'C!(ituCj  Rcs..-  puc-   , 


ro,  inllAretit  pcri^ub,  commcmoranctbui.  TanJem  paft  loneam 
«I  ilceputkxKm,  rario  inica  eft,  tjua  ncc  pucr,  scntc  noiiiJiint  reena 
m^itura,  imperarct,  nec  iurijuranJo  frauj  ticrct :  '*  Uc  viJclicet, 
**  Re^m  libcrisnonilumaJulcii,  propinquonim,  qmmiximcTiJe- 
**  returrcgiKi  tdoncut,  is  rcrum  lummz  jirziiccrccur :  eo  momio, 
rcgni  fltacffio  aJ  R-egii  llipcriorit  libernt  pcr\-enirct.  Hxc  poHca 
ticqjetuo  lcK  valuit,  pcr  innoi  ferc  M.  CC.  LXXIV.  uT^uc  .id 
K.cnDect)um  Tcrtium,  Je  quu  fuo  loco  diccmui.  Hsc  lcgc  Fcri< 
rlurii,  Fci^fii  &)ter,  rcgnum  cll  adeptus :  aiquc  annoj  quinJe> 
cim  cum  honorem  gcflit,  tanc:!  'gcquttacc  &  modcflia,  ur  &  civcf 
iulluni  regem,  &pupilll  tutorcmopciiBiuii,  cum  cxjici'ireiYtur,  Hia 
anibus  cum  picmi  iorti,  domi  cantacem  civium  comuarallct,  pro- 
pin<iuorum  tamcn  ambitioncm  pbcire  non  potuit.  Fcrlcgus  cnim, 
rc^nanili  cupidicacc  j;imdutium  infiammatus,  communicaca  re  prius 
ciun  nirtiuIcflciflimD  quoque  jiivcncutii,  ac  rcrum  novarumavidifli. 
fno,  p.itruum  aJir,  &  rcgmim  paccrnum  rcpoCic,  quoJ  iUc  non  uc 
lIiLim,  feJ  uc  liduclarium  ccncbat.  Fcritluri!  aJcu  illo  .i^oIcn:cii- 
tli  impottuno  conlilio  nnn  cft  pcrturbacut,  ut,  concionc  advocata, 
re.^num  eicrarc  paratum  ice/Tc  oAcndcrct;  multaquc  cciam  dc  a<lo- 
lciccntii  laudc  aJjccit.  '*  Regno  aucem  fibi  credito,  quuj  moii 
*'  propii»qoa  eflet  abljturt,  malle  fponte  ccdcrci  &  volont.icc  pociiii 
•' qu.imneccflitatc  pictatcm  crga  propinquos  i-fJcre.  ScJtaiic^iin 
omnium  fuit  erga  Fciithjrcm  Ihj.lium,  tjnt.iquc  c.trit.ii,  ut  lunc 
pnpropcrim  ia  Fcrlcsio  rcgni  cupiJicatem,  ncn  inoJn  vuliit,  fcvl 
incrcpAtionibui,  acqttcadcoLUracotiiiicoitctoiii^  aitl.imacionc,  llat 
•  avcTl.tci.  Pjtcfiifla  vcro  pcr  in>licci  aJvcrfus  patruum  roitjuracione, 
(um  conltlii  detcftabilis  auflor  f(ippli>:i'>  gravillimo  digniis  liabccc- 
cur,  valuit  tamcn  in  l-crlego  patris  memoria,  &  patrui  prylcncii 
gratia  &  prccei,  qiio  miniij  cravilltmi  Ccleriico^ic^iti  roortc  ptm.it 
iuercr,  .  CuAodc!  c.innim  .idhibiti,  qui  fa£li  dicUonc  cjui  omnU 
fpecularentur.  ScJ  ille  quamliliec  brcvis  morx  m  i]'(m  animo 
conceptam  impaticni,  dcixpciicuftodibui,  cum  pjuiit  conCiit,  jiri- 
■lum  aJ  Piftoi,  dcinde,  cum  ibi  nulLim  rcrujD  niiv.ind.iruin  in.iii.'. 
y  Tiam  invenlrct,  ad  Britconei  ct>nftii;ir,  apuJ  quoi  vit:im  ianav.(ni, 
&  perinJc  Ignobilcm  cgit,  Fericbaris  vcro  |'au<:Di  poAmenfci,  in- 
.ccrtum  morbo  an  frjitde,  cll  fubbtui.  hjiu  morci>  fufpicionem 
fujterior  ambicio,  (ccludiuc  deccfhim,  &  rcireni  fuija  lic  auxit,  ut 
Ferlegui  omnium  fvotcntiij  ab&nt  damn.iTCtur,  quinto  dokima 
fcrc  pofl  mortem  pacrij  anno. 

III.    REX. 

^VII.  Ferlcgo  d.imnnto,  Mainus  fraicrejm  Scotorum  Rexterti- 

.  m  crcatur:  vir  patri  &  patnioquamfi-.itri  iitnili<jr.    Is,  pacc  tiim 

.  yitinij  confirmat.i,   domi  fublatis  faSnornlit,  Jacrorum  ricuj  dili- 

gienrer  obcundo,  nntam  libt  jultitis  &  piecacis  opinionem  paravit, 

uc  cum  Ixdcre  fummum  ncfai  tam  civcs  qitim  pcrcgrini  cxLftimi- 

■  rent.    H.ic  finflitacii  opinionc  quam  armii  nitior,  j-(irci\«im  sv- 

,  ginti  iiovem  aniioi  impersiTiC,  licccjciw,  iBjymni  fcii  Ac\iA-;t\««» 

•ti^vUtmuia  1'oao}  nHqmt.  \y^^    ^'L'^ 


-^  "Rerum  Scoticarum 

IV.   KhX. 

VIII.  DornadilUm  Jubuit  &  filiiiRi  &  rcgni  ruccenbrcin,  S;  I4 
SquiMic  coknda  patri  flmilcra  ;  cKtcrij  vitx  pjirTibus  difpjicm; 
M.ignatn  cniin  tcmporis  ^rtcin  Vetucinni  dedii::  iii  Ituiiium  ia 
jiaix  dccoruin,  &  corpori  lilubrc  rattU}  &  ad  rolioi  mJliciirL-  ccn> 
tirmindum  maximc  utilc.  Anitnum  prxterei  voiiiptaces  m.iximt 
jiuras  indc  cnpcrc  :  &  advcrfiij  avariciam  .&  luxurijua,  cxccrjqiie 
vitL),  quK  cx  ocio  gignuncur,  mn  RMdice  rpborari.  Hunc  iacni 
dl  lcgcs  vcnacicas,  qiue  apud  priTctis  Scocoi  l^t&xcue  obfcrvantur) 
luliilc.    OccdTic  o£tavo  &  vicelinw  rcsni  annoi    - 

V.  R  H  X.    , 

Kochahim  cjus  fracrcm  populus  regnarc  jufAc,  immaniro  adhue 
ad  regendum  Rcschero  eifS  filio.  It  iropeiiumt  ^uod  ad  cum  di' 
cm  fucrjt  moderatum  &  lcgicimum,  flatim  in  fupcrba»  dominati- 
onem  cdnvercic  :  civcfijuc  paflim  juxca  fununoi  &  inKmoi,  vcluc  non 
in  rucelam  fcd  prxdam  libi  datos,  mulcationc  bnnorum,  exilio, 
inorte,  omni  dcniquc  Ctppliciorum  Eteacie,  ita  afHLxit]  uc  niliil  a<l 
fiimmam  imraanicjccm  fibi  reliciutim  £tcercc.  Cj:letis  mccu  ror— 
[icncikis  Dovalusijuidam  c  GalloviJia,  homo  amblticruT,  cxidio 
civlum  ii)  Kcf>em  lccum  crcfcenJi  daciim  racus,  cum  llircc  Jlbi  inli- 
tli.isibRcgc  parjri,  ficinus  occupari^  A»uit,  Omaibus  aJ  i4'£ici< 
cnmparaf  is,  magn.i  clicntium  &  amicorum  mtnu  Itipjtus,  ad  Rc- 
pcm  vcnit.  i-.i  pahm  ca:dem  nobilic.icii,  bonorum  dircptioiicm, 
jinblii:imquc  fcrvituccm,  cum  cxprobrafTcr,  pccic,  "  Uc  c.indcm 
*'  aliqiundo  rcgnum,(|iiod  pcrcr*  nctci.it, !iiere.lilcf;itimo  rcllicuat. 
N'4clunii,  prn^ccr  cxpc ft.it ionem  uliro  tonviciis  pecitus,  dc  accrbi- 
tace  priftiiu  nihil  rcmittens,  rclpondic;  "  Sc,  t]U!e  eeilcric,  jurc 
*'  Rceio  etffifTc :  fi  quid  durius  jijcratum  tirce,  non  id  Rcgis  ingiv- 
'  *'  nic^  fedcivlum  conciimacix  tribucndulD.  Hi!  conviciisira  ucrin- 
<]iic  irric.ita,  cum  ad  manus  vcncum  ciicc,  Nocliacus  a  Dovalianij 
t.btruncatur,  poflnuam  trudcliter  &  avare  viginti  prsefuiilct  annoi. 

VI.  R  n  X. 

X.  Rcuthcrui  a  Doi-ali  faflifjre,  fincpopuli  fufTrajriis,  Rexap-' 
ficllacur.  Proccrct,  famn  rci  v,eP-X  ad  fc  pcrlac:!,  ccli  Nothacum 
«juovisliippliciodii^um  cxifUmahnnc,  non  jffobahant  C,imcncxem~ 
plum.  Multocci.im  moleliiiK  fcrefanc,  comicia  Regia  ful ' 
ad  uniiu  arbitrium  loftioncm  ampIilTimi  m.ii>illracus  t 
*^  Nc<]iic  Id  cracuitum  f.icinus  CKLHimnndum,  <]uod  adolclccnj  oneri 
"  imp.iradlu 


eveftus.    Rcm  vcrc  xitinMa^ 
I   f.ni!  app.ircrc,   Rcnchcro   nomen   imperii,   Dovaln  virci 
]ua-fit.i!.     Ncquc  fmc  publicc  intcrcilc,  Nothjcui  ,-in  Ddva- 
-.VcfTcc,  nili  fortc  cnmmqiiiorcm  fub  eo  vic.im  (jicrarcnc,  tjui- 
"  priv.inis  Rec^'  inccrimcrcc,  privaciis  privaco  (tcptra  darct,  (jiiaaj 
*'.rulic;ii<  impcrio,  cjui  non  antc  infanicrir,  ^uam  poccitatis  virAwf 


lip>i]iulireptus  fuifTcc,    Nocha'. 
ulircnc,  in  ccccui  publlcc  om- 

inrcs,  pctfcLeninc,  oc  hclliw 


Liher  2l*^'^^'  ^S 

a,A\etCu  Dcr^lum  dcoemerctur  :  copii&ue  (lucem  •Ferchardutn, 
^orluti  gcnerutn,  prclicicnduni  curanc.  Ncc  Dovalu;  piigiMm  de- 
freBxvit.  Bii  eodcm  die  concurfum.  Dovjliini,  ecli  rtumcro  lu- 
perioru,  tamcn  fufi  fiigatiquc  func.  In  fugj  pliucs  quam  iu  prK- 
lio  calL  Practer  cnim  Dovalum  fiflionu^uc  principet,  cccidit 
cum  ffliiltii  luorum  Getlnu  Pidorum  Rcx.  iLcuthcrus  novus  Rn: 
cipcut  efl,  Profiiit  ei  aJ  veniam  iiraplicior  x»i,  piivi;  memoria, 
&  Regii  fingutnii  relpefhu.  Nec  incrueiit.i  vifloribus  fuic  ptignj> 
f^'''^  prxter  alioi,  propc  omnibut  PhyUri.Iiii. 

XI.  Hic  conflidus  &:otorum  ft  Pidorum  rcs  inCritannij  ic^ 
afflixit^  ut  ^ui  fupcreranr,  ne  pr)c<is  BriiionlbLii  forcoc,  in  loia 
afperiora  iocultaquc,  &  in  proxim.ii  inful;is  ilcfu^ci  i'nc.  Brirtnni:; 
cnun,  quam  diu  quxficrant,  occalioncm  n.i^li,  ir.)Cim  ;i<l  UoJotii- 
am  (it  nuiK  Foirki  e(t)  nullo  reiiflciitc  pLTicniunt.  Ooin.lr,  ibi 
rcbui  pra_tempore  compofitis,  in  Caledonios  profc^,  dif|i.'£iis  tjui 
1c  ibi  congfeeavcrauc,  rc^ionei  Pi^rum  cjmpcltrct  OLCuparuiit. 
Ibiquc  przlidiis  difjxilitis,  bcilum  confethim  raci,  doiniiin  rciu* 
xerunc  exercicum.  Tntcrca  rcEiquia:  Scotorum  &  1'i^orum,  (]ii.c  iu 
montibui,  lilvii,  aldijuc  loLis   impediiis  rcltiterant,  diiJi^iinnibui 

Siiorum  &  arcium  prAfctXos  inicftabant,  &  ipii  ()ufKj'ju  ilaic.i- 
jnt,  Incerim  mjjorc  eci.im  mnnu  cx  infijlij  toUetta,  vuos  uic- 
'  b.mt,  &  btiiis  prxda\  aj!,cn.in,  -igros  plcrifquc  in  lotis  iotulros  i  cd- 
dcbanr.  Brittonet,  five  domclticis  diiridiii  detcnii,  livc  e.xen^itun* 
in  loca  v.ifla  &  imiKdica  duicre  non  Citit  tutum  rati,  cum  obvijm 
nuUa  majorc  manu  ircnc,  faa  lc^itie  hofiium  aluei^unc  .lu.l.iciam. 
His  mileriis  Scoci  6c  Pidli,  cum  pcr  ([uodeciro  annui  fuillciit  sfflidl, 
randcm  nova  lobolc  iuycntutis  bcllicofj;  (utpoce  iii  cantis  rcrum  .in- 
gultiii  duritcr  cducatz)  au£li,  niituiis  in  omnes  parto  miffis,  mu- 
tuis  adhonafjonibut  coniirmari,  llatuunt  fortuium  ex[icriri,  Kcu- 
tlicnu  igitur  ex  Hibcmia  in  .A.budas,  illincdcinJe  in  Albiumiu- 
vigat:  atque  ad  vftuarium,  cjucm  nunc  laciim  13ricnnum  vikjnr^ 
copiai  expofuir:  &  cum  Gctbo  Gethi  £Lio,  codemquc  fuiC  uvoriit 
fratre,  congiefTut,  dc  fitmiiu  belli  dcUbcrat.  Optitriun  taftu  raci, 
ad  hollem  incogitantem  atquc  imp.iratum  duccrc.  tum  ubi  pi- 
mum  obviam  liabucrunr,  ita  conKixerunt  airociccr,  ut  ncutra  ade^ 
c  prxlio  Izta  difteflcrit.  I:x  co,  i^ttifque  Jadibus  defati(;aii(,  uax 
in  aliquot  annoi  fuit.  Kcuthcrui  (iivc,  ut  Bcda  vulr,  ^cuda)  in 
antiquam  fedem  Ar^aclieliam  conceflit :  Scotique  diu  al>  co  D.ilreu> 

'  dini  appeUati.  Da  a  l  enim  Scotamm  lingua  partem  flijnilicac.  In*- 
de  progrefTut,  brevi  rcgnum  ad  fines  aniiquoi  ur.imovlc :  ac  vii:cli- 
mo  fcxto  quam  rcRiurc  cKpcrat  atino  dcicfrit,  Flicrco  iilio  c  Geilii 

,    filianlifli  ^  *^ 

VIl.    R.  E  X. 

XU.  Ii  <]ui>  viv  decem  crat  annormii,  jima  Ic(!tm  de  Rcglbui; 

ordininJii  Minpridem  recepcam,  patruui  ejus  Kcutha  Kcx  liiit  ilc- 

ilmw.    Qui  a  bcllis  cxrcmts  otium  tuOut,  pnpulum,  ^iimum 

~  "     "■         i,  dfinje  vi&ori».,  cili  <nwn«,  «ittVTOitKi,  ^i  ™^^- 


Rennn  Scoticariftn 

__.n  CLilnnn  rciligcrc  conatui,  mtilt.-u linflionK  pulilice  utilcj 
I  ik :  c|iuruni  non  p.iucc  apuJ  pri(cos  Scotos  ndhui;  nuncnt. 
^iiiSiu  tiim  fL[iccmi!ciim  annoi  imjicraflet,  cum  fumma  omn. 
rcvcrcntia  5f  .imorc,  fcu  valcTudinis  ailvcrix^quoil  i{:&cauf[a 
tui)  t3.-iiii>,  11-11  piojiiniiui  fiii  Tlicrci  ambitiofum  timcnt  ini;. 
um,  mulca  de  Uulibui  cjus  habit^  oraiionc,  poputo  xgre  perr 
ccntc,  rcano  fc  .ibdiavlt. 

Vltl.    RF.  X. 

XIII.  Tbcretii  ei  fifFcdlut  pitmij  quiclem  frx  airfiit  ira  rcgil 
j;cirit,  iit  Rrjfli:!  dc  eo  rcdc  v.itlcinatus  fuilTe  viJcrccur.  Dei 
nnn  fcnlim,  fci.1  rcpcnce  ita  m  omnLi  Ra^Itia  prxccpi  abiic,  ut 
bililTimb '{UD^uc  perc.ilumniam  fubfico,  fjcinoroli  horoiiic!,  ai 
tomciu,  tocum.rcgnum  Krcvi  htmmiis  infcftum  fcccriiir.  P! 
I.irchi,  (lcplorato  flatu  publico,  tlpti  in  eum  .iniffladvcrtere  f)jt 
li.!»,  illc,  compena  conjuratione,  a.l  llrittoricj  confu^ic:  ibic 
rcilico  (lerpcraro,  in  fummo  conpcmtu  &  i^^nominia  cnnfcnuic. 
t'rca  Cooanus,  homo  iiruJen!  ac  ftverus,  Pnwex  cleflur,  aK 
hbtfifhta  &  concuflj  ,-efticuir,  I.itrocinia  compeftuir,  ac  ix-I 
(jiioaU  potuir,  com]v><i(!.(,  in  conx-cncu  publico,  .icccpto  niincin 
Tlitrei  monc,  mii;.iiliratu  ft  abiiicivit,  i!uoi.Iecijno  fcimc  ai 
.  'lam  Thcrtus  rcirnum  inicrjr. 

1 X.  R  I-:  X. 

\'IV.  Infitia.  proNimi  Rcjjis  fiatcr,  rcnim  c-if^cmaculo  .iJr 
(.:•,  nihjl  in  ulLni  n.ircrm  t;c(lilli;  mcmor.ibilc  jcrrur,  niii  (ii 
iT>'<(ii";  in  honorc  lummn  b.ibuit:  t]<iOLl,  cum  c<iiil.ti-ct  in  llil: 
!■ -,  tcm  pacrr,  c*i  mavimc  I'imi!i.iritcr  fuiflct  ufin.  Brcvi,  n 
.;.,,  nr.b-llnrc  in  Rcci^  mr.rc^  c.mtc,  fifliim  cft,  iir  multif  fcci 
-i-.,,  clfct  i:i  ^■^..rti.i  ill.:(:r;..i-.r  l.-.n  natu*,  qui  vulnerum  cmMi 
'  ■■■■I  110T1  tc;!Civr  Ki-Ii-ju.inim  cnim  pirtium  mCilicinJC  rarus  t 
•i:'ii  uHii,  api"I  hnmiiic^  in /Iiinmn  pirfimoni.i  ciIuiMttw,  &  mai 
i  iti.iiibuj  rxcii  Ir.icit,     Deccfli:  .luEcm  m.itura icnvClutc,  iiim  vig 

'''''"        '      ''   '''  x!    R"r.  X. 

XV.  Hiii,  fiiccdric  filiiii  FinnanuT,  t)m  patemii  in(7i>er)i  vcflij. 
ji.l.il  maE;is  l:ilwavit,  ijiiam  uc  tivili  &  ran.lcrato  imperio  iiioi 
Iiiifierrc,  &:  '-ciievolciiCi.i  majii?  fjuam  armi^  .lucloritarcm  RcijF 
f.i.Tccur.  Ur  ,iutem  ra.liLCi  tvranniilii  rtiiijcrec,  ilctrctum  firc 
"  W  tjui.l  Re?,c',  (jun.I  majiiii  rncr  mnmcntij  nili  ile  pub 
*'  lonlilii  auCloritite,  jiibercnr.  Coin  trij;inra  annoi  r!gnum  tci 
illbt,  civibui  5r  «re-rinij  iiixra  ciius  ilcccffit. 

XI.  R  i;  X. 

XVI.  Nec  uli.i  Mraen  rcs  atjiie  iici;.ii-rium  eiut  anxir,  ac  T>u 
f!;i,  (jui  ci  fiRceffic,  vica  io  omoia  vitia  projcila.  P.iccmos  [ 
nuim  amicov,  tit  moleltos  vulujtjtum  liiariim  interpcllatorc»,  a 
.iblcu.tt-it.  &  corruptiHimum  (lucmque  c  invcntute  in  fimiliar 
ri.nniccu.liocm  atci\'it:  ac  nim  ilcmiun  1.;  torum  epulii  St  Ver 
r/cJit,     Viorcm,  Ken>i(  BrittoniDn  liliam-  cointtibiu  prollicuca 


Liher  J^artns. 

aM|ir.    TaAdem,  fadU  conrra  eum  nobillratis  conjuratlone)  vcluc 
c  tuano  cxperrecW,  aun  neque  domi  i|uicc]uam  tutuin,  nec  £>risl 
cxilii  iQCum  tidum  prolpiccrcc,  quok.1  pcre^i^rinis  6c  civibus  juxco. 
iavjloi  eflcc,  optimum  fiictu  ratus  prioi  is  virjii  limularc  pcenireii* 
<i^.   |ra  cnim  &  (c  imperium  rccenrui  um,  &  dc  iiiimicii  In  rem- 
jporc  pctnas  cxpecicurum.     Igirur,  primum  rcvoLat.i  uxorc,  Brirco- 
^^^  reconciliare  conatus  c(t,    Civium  primorci  ad  fe  vocat :  gra*; 
viflimo  facramenro  intcrpolicO)  prxreriroruhi  oblivioncm  fimcir» 
Ma|iriofiffimum  quemquc,  vclut  ad  fupplicium  fcrv^tam,  in  car- 
ccr«  coQJicit:  ac  fandtc  poUicecur)  fc  nihil  in  |x>lta-um>  niii  dc. 
Fnmacum  conlllio  a^hirum.    His  rebus  ubi  aoimi  iinccri  iiJem  te-, 
^it,  concordiam  ludis,  convivli;,  aliifque  quas  publica  fciT  l;vcicia, 
ccl^at:  ac  jam  gaudio  fulutis  omnium  anlmii,  nobilitatcm  frc-) 
S^ntem  ad  ca*nam  vocat:  cos  ubi  incautos  &  incrmcs  in  unum  lo-* 
cum  concluliflct^  immlflis  peraiflbribus  omncs  ad  unum  occiJit.  1:% 
caUaitas  non  tam  relicjuorum  animos  mctu  rcprcirir,  ^uam  ir.mi. 
""HJucntem  novis  ficibus  ncccnJir.     I^Irur  tciaao  macno  cvcrcitu^ 
^^nctij  ad  invifum  porrcnrum   tollcndum  coi:j;ii.irjtilnii,  Duifius, 
^'l^^ni  alia  ijv  pr'j:cila,  cum  pauci>  fiagitiolis,  cjuos  mctu?  commu- 
Dii  po^nx  ob  lupcriorii  vira:  fcclcra  a^j^rcgavor.ir,  pralii  forcuna 
f^ntata,  occiflis  cit,  poRquam  novcm  annoi  rcgnailcr.     In  oranium 
QtJinum  tam  jufto  aJvcrfus  cum  ovlio,  tamcn  lioc  Kegio  nomini  & 
'najorum  mcmoria'  tribucum  cfl,  ut  dcfunCtl  corpus  in  monumcnco. 
"^jorum  infcrrctur. 

xn.   R  E  x. 


^''"ppinquis  faccrcnt  Rc:;cm,  vcl  limiluuJo  moiam  cum  ad  l]avj,iti.i, 
*^*  fingiiinis  propinQUir.iS  ^d  ulrijmcm  imncIIcTCc.     TanJ.cm  I:vc~ 
r*^'»  Duriti  fraicr  patruefis,  &  vit»  liiperiuri^  commcmlatione,  & 


_  patruefis,  &  vit«e  liij^eriui  .  ^ 

J'*'»^ni  advcrfns  cyr.uinum  vivuin  odio  commcndacus,  c  PiCti^,  ubr 

*  ^*rliumpcrofiis  iponcc  cxulabat,  ad  rcs^num  ma2,no  conlciifii  vo- 

"I^^^isclL    Is  primus  credlcur  clvcs  in  ilium  nomen  facramcnco  adc- 


-^vti.ciuc>   <iu   diiuauam    iii  vlclu,  vcuuu,  vx  iu  v.oiiiuccuvniic  cuHf 

^**iana,  p^rlimoniam  revocavir.     Ita  hrmioic»  aJ  miliri.)m,  &mi- 

^*^  domi  rurbulcnros  ratus  fucuro.^.     Omnes  regni  fiii  partcs  dili- 

fi^ntcr  pcrlullravit :  jus  cum  fummi  moJcrationc  djxlc :  &  fbnccs 

P^^  mo^lo  dclidorum  punivir.    Pidorum  Rcgcm  advcrfiis  Brirto- 

^^5   auxillis  juvic :  inrcr  guos  pugnam  longc  pcrtinacinimam  nox 

•  **"emit,  adco  inccrra  vittoria,   iit  parl  cladc,  ac  pcrinJc  mcru^ 
y^.^rjue  cxcrcirus  aftc£tus   Jilccflcrir,  Brlrroncs  domum,  Scori  dc 

*  ^tH  in  monrcs  proximos :  ^ui  poflriJic  c  fupcriorc  loco  anlm.;d- 
^^''ii  hoDlum  fuga,  fpolia  lcgcrunc  :  ac  fc  pro  vi£toribu>  ^crcntc;, 
^-^^^rcifuj  domum  rcduxcrunt,    Hoftibus  rcprcflis^  Lvctwi^  vttvvwx 


"Rentm  Scotkartm 

ai  pacit  opera  €c  convenit,  acnc  fflokflum  cfiet  Rc^ibus  texitinb^ 
^ioncJ  omnci  (ut  lum  moj  crat)  ad  jus  diccnilum  obire,  jutticciPW''* 
■linarioi,  rcgno  in  convcntui  divifo,  juri  dicundo  prxiecit.  DvLi- 
torci  ircm  iiiftituir,  ^ui  noxiot  dcftrrent.  Id  munui,  viiio  dcprc- 
hcnlo,  incertum  Icgcne  lit  abrogatiim,  an  Iponte  ab^iium.  Deci- 
mo  nono  regni  fui  anno  mortcm  obiit :  Gillo  61io  ootho,  codcm-f 
Biic  VdtVu  ii.  rceni  tupido,  coft  fe  reliito. 
Xni.  R.  EX. 
XVIII.  Supercrant  e  legitima  Regum  flirpf  pfoximi  DochamuJ 
ii  Dorgalliis,  Durfli  filii,  iidem^ue  gcminj.  Incer  cos  cum  d^riJ 
men  xtat  non  faceret,  f<tdum  de  rceno  ccrtamcn  orcum,  Giilt 
cti.iin  fraudc  vchemcntluAccenfum  clf.  Cum  rci  ad  arbicriuiii 
sropincjiiorum  rclata  cITct,  ibi,  pr»  pertinaci  fadionuro  fhidio,  ni-' 
nil  dccerni  pondt.  Gillui,  qiii  au^r  utrique  fiierar,  ttt  alter  al' 
terum  toUerer,  cum  occulca  conlltU  parum  procedercnt,  proCeruiR 
St  ^ri>pin(]uorum  primtf,  ut  controverjiai  finirent,  in  unum  iocuni 
koa^ti'',  pcr  hominc;  idoncoi,  fcditjone  fubito  cxcitata,  urrumque 
intcrimciKium  curat.  Deinde,  ve/ut  fpfc  pciiroi-^brer  infidiii,  im> 
}ilnracn  omnium  oiii  a.lcranc  ^de,  in  iLVonium,  locum  ab  Hvcna 
proiuelr.     I;o  prarliJio  cum  partc  nobilit.itii  &  lio- 


minibuT  fuifcclcriiconlciif  Qccup:ito,  e  fuperiorc  locomulca  dtfra- 
trum  temcririite  &  pcrtinacia  att  pnpulum  fre(]ucfKem  coiieionati», 
mulra  adverAii  c»fdii  auAorei  locutus,  tandem  liibjccit ;  "  Se  ab 


t 


\a  rerum  domcflicarum,  fcd  ctiam  re^,  donM 
"  novus  Rex  eli^eretur,  curatorcm  reliAum.  Hzc  qui  audiebanr, 
<[li  filfa  rebantur,  tamen,  cum  eum  firmii  prxndiit  munitum  vi- 
Jcrcnt,  mctu  f;raTiorii  periculi,  facramcnro  inamQanccr  adafii, 
cum  Regem  dixcrunc.  Ille,  ctC  confcnfu  populi  utcuoque  exprella 
i-egnura  libi  confirmavcT^i,  tamcn  fuperOitibut  Durfli  poflerit  nun- 
mam  ic  cucum  ratiti,  antmum  ad  ncpotcs  ejui  tutlcniloi  adjcctr. 
it  autcm  Liimorui,  Gonnacut  &  Hderui,  c  Dochimo  IXirlH 
eeniti,  Hi  cum  in  Manna  inluia  educirencur,  GIMus  ipfe  ad 
coj  rediiccnJo;  prolcflui,  duoi  majorci  natu  omni  lionorti  &  huma- 
nitatii  fpecie  profecutut,  in  Albium  fecum  abduxit:  uc  apud  ft 
(quem^dmoilum  Ilmul:ibat)  Regii  pueri  Regio  cultul  aflltclceretiri 
Ctim  lidcro,  qui  minimui  erat,  milicei  praindii  obtcnru  reliqtiiry 
guibui  occutra  dedcrat  mandata,  ut  ftato  die  puerum  irterfieerenc. 
Sed,  nim  Gilli  ingcnium  omnibui  rfTec  nocum,  nurrix  fraudem  fa- 
jpicaia,  nlumnum  clam  fublatum  no.ftc  tn  Areatheliam  rranfiniiir  : 
ac,  nei[uic<fuam  ad  cxdcm  cum  qitzrentc  Gilto,  aliquot  annos  oc.. 
cuiee  in  fpcliinca  cducavlc.  IIIc  non  modo  fratrei  pueri  jnatu  majo- 
rct.  frd  railitei  etiam  cuftodct  occidit :  ipfum  vero  £dcrum,  cont 
f.ilfii!  rumor  in  Hibimiam  dclatum  pervulgafret,  qu»rere  Hcfiiril 
yc.l  occ,  ncpocum  Dur^li  «ede  pcrpetrata,  farii  tucum  adhuc  fc  ar- 
tttr.itui.  (^uamdiu  quifquam  c  H  cgia  flirpe  funcrcffer,  omnei  nro- 
pinoiio;  fimiliarefque  inrcrimcndoi  curavic.  Prtxcret,  qui  molefttf 
jiritiemcm  rcmm  flatum  fenbanr,  ft  pcjora  mcrucbluit]  conjura- 

tloO( 


Liher  Qnartusw  89 

tioue  dtsUB  fafla,  tanto  nientio  rem  tcxcrunr,  ut  Gillus  pri js  s^ct-i 
^uampararibeuum  fcnieric.    Cum  cxcrdcum  concra  rchelK's*'«.c- 

teret|  iCDfit  quam  i)uxa  fides  homincim  erga  ilcleratos  cflcr.  Naiix 
l  pauci ad  eum  convenerunr,  &  hi  fere  aui  proprcr  fupcrioiis  vir:« 
fiagiria  pacem  timebant.  Icaque  fuis  dimfiis^  relidlo  cxerctru^  pif- 
catoria  navicula  in  Hibemiam  fugir,  Scoti^  ne  legirimo  carerenc 
xmperio,  Caduallum  conjurandi  pricKipem,  copiif  holHum  in  fidem 
recepds^  Pmrcgem  creanr.  Is,  cum  GiJIum^  f^icinarofos  undiqu? 
cogentcm^  bellum  renovare  vcUe  inrelligerct,  tum^  aorequam  co- 
plas  iitajorb  coHigcj^,  per(e^ui|  ^uoc^innae  fugercrj  dccrcvlt. 
Primum  in  jflEbudas  jnliilas  navigavir.  Ibi  £derum>  unum  e  Dur- 
fii  pcogenie  fuperftirem>  ad  fc  addu^lum,  libcraliccr  ini^irucndun\ 
dcdic  Gillus^  audico^^cjus  adveimi,  rurfus  in  HLbcmLim  .ibiir : 
proceribus  cjus  gentis  magna  fpe  praanionim  fbllidlraris,  in  primi5> 
II  fe  reducerent,  iEbudas  iis  le  donatorum.  His  pol]ii.irarionibus 
majgnum- exerdrura  confedr.  Caduallusj  cum  rcbus  omnibus  ad 
erajcfiionem  paranis  eflet,  prope  de  a,uiu  rcvocatus  cA,  .ut  fc.  fufpi*  - 
cione  rceni  falfa  liberver. 

XIV.  R  E  X- 
.  ZDC  Prinium  omiuum  Evenum^  prirclara  fama  virum,  Ddval* . 
lo  Finnani  Hegis  (racrc  genirum>  populi  fuSragiis  Regcm  crcan- 
dum  curat.  Is>  accepro '  magiftraru,  loca  hoftibus  o}>porruna,  ac 
maximc  maririma,  nrmis  prxiiJiis  communit,  nc  fubiti  hoftcs  ■ 
roflenc  impuoe  exfcentioncs  faccrc.  Gillus  id  aim  rcfciAcr,  5r  ip- 
lc  motato  confiUo  in  Ilam  infulam  navigar.  Ibi  cum  omoia  laic 
ferro  &ammaque  vaflaDcr,  in  HibcmLim  icJilr.  Evcnut,  ur  bclli 
fontem  cxhauriretj  ^nagiuim  eo  excrcirum,  duce  Caduallo,  mitrir. 
Kec  Gillus  cerumcn  dcrrefiar.  Scd  a  ftiis,  maeis  prordam  ciijam 
ducem  fecutis,  dtftitucus^  vcRc  mutara,  in  propinq^ium  ncmus  il:  - 
gity  pauds  c  tanto  num.ero  eum  comitantibus* .  Rcliquus  c.voi\:iri>s 
l  a  fbciis  &  duce  proditus,  fc  Caduallo  dcdidir..  Gillu^,  pofl  frjL< 
lium  diu  ^uxilrus,  candcm  in  antro  obfcuro  rcpcrius,  rru^i^latnr,. 
cercio  quam  regnum  txaipavcrar  anr:'^.  Capur  rclatum  a«l  (iilu- 
allum.    Eum,  rcbus  felicircr  gclli:^  cx  ^ii^i-mta  rcdcuntcm,  non 

*  cadcm  fbrtuna  ex-cepir.    Majorem  enim  cxcn.irui  'fMrrem  cum  oni^     "• 

*  ni  prxda,  focda  tcmpcAate  vexacus,  amirr:  IjnJc  t^ntum  concc- 
^     pit  moerorem,  ut  lion  adco  dlu  pofl  xgritudine  animi  comlauf  in- 

terierit:  Regc  fruflra  confolanre,  acres  prxcbrc.bcilo  gcftas  lau- 
daiuc>  adverfa  in  forcuna:  fj!viticm  confcrcntc.  Rcx  novus,  lioc 
reriun  fucccfTu  clarus,  paccm  cum  Piftis  rcnovavic :  &  Gcrhi  Tcr^ 
cii  Pi&nim  Hcgis  fiiia  in  matrimonium  acccpta>  eam  tonlirma^ 
vir*  Sed  hanc  publicamplxtltiam  fubitus  Orcadcniium  iii  AiSium 
cxf^eafus  intcrpxrll^vir.  Eos  repcnrcRex  aggrcfTus,  cx  ,\2,Tis  ad 
montes,  c  montibiis  ad  marc  compulir.  Ibi  crcpidant^s,  &  incon- 
fcendendo  turbacos,  adorrus,  pene  :ii\  imuni  concidir.  Iklus  er-i 
niraiRcK)  defperaca  falure,  ftbi  manum  inrulit.  HvcnuS)  li-lio  dc- 
funfiusj  ad  p ads  oytu  coDvcrfaSy  duo  emp oria  locU  commoXVi  \vx- 

i 


lUram  Scoticdmm 

iiir^  ii:ii<]jc  i\i  a.mnibut  prxtcrfluentibui  indica  nomina,  Ea- 
nirldiliea  &  l:nii(.tnrrri.'  ]:k)>»  n  enim  pri£j  ScoEi.vocant  lotiun 
•jju  [i.Hi-Ls  jp|'cllcrc  polUlnt.  .^buildf,  longa  bcllDnuii  l>ccnti> 
i!'nr.ilc.>jates,  llihUcii  inier  incol.^  ililcoriliii,  pauvlt.  Brcvl  (lC" 
tiiuL'  ptjlt,  t;um  fi'|itciiiJcdjn  i-cuiallci  annit,  moncni  oblit. 

XV.  R  H  X. 

XX.  5M.Tc£lkis  ci  Rcx  cf)  iiJcrui  Doclumi  £!im.  It  cum  ^Kt 
■'f.nii  fuiiltjuc  pjrtn  Irucretur,  3,c  ven.itiotubut  (ex  ^'CCrrc  gcntii 
..'  nruccii.linc)  inJulgcrct,  fubito  afTcmu,'  BretUum  icdtiUnum,  Uilli 
tyunni  rropin^uiim,  magna  cum  cUni:  apputi/le,  ac  laK  prxdas 
.')?ere.  Aivaini  haac  tumultuario  rcpetlcc  exerclcu  dufio,  noCtu 
li-illium  cr.flr.c,  iju.4nto  pdtuii  cum  lilentio,  pncTcrim,  Ibrioncin 
xij'.  ijii!  ,v.;i>rtliLi5.  i'..ivo  ncgotla  ncc  oplninccs  in  fuam  potcftatcm 
if.:',!:!!  ;  iiilWidiii  occifis,  cljflcm  ilitmdlr.  Mane  in  holtcj  du- 
>i(  ...  |i.ri  nteli^cniij  ibi  imcnca,  pritiio  ruinulcu  incompoficoi 
1-i.lir,  .Mi.Iii  jnciTOintl^ionem  pugnsB  ac  fugJB  caffi  :  rcliqui  aJ 
muf  pi-.piinjuum,  intcrcliiCi  fugs,  Mpti,  &  Jjqueii  flr.inguUti. 
l'ra-.U  Unmiirij  ai^notLcntibui  rediiit;i,'  Similem  tumultum  «c 
lirivm  inrilit,  po/t  ali<]uat  annoi,  ejulifcm  Oiflialiui  propinquus 
triL-  iL^vit,  <iui  limilcm  (jiio^uc  habuir  exicom,  dclcro  cxcrcitu,  cUHc 
inunr..,  pr.c.U  rciiriicrira  ac  UoroinU' rcddiu.  Ica  patc  ubii^ut 
y  II  c,i,  llnex  oCi.ivo  &  ^uadragclimo  imperii  aiino  morbo  cft  ex- 

XVI,  R  F:  X. 

XXI.  Huic  fucccirit  Lvcnus  Tertiui,  indigniu  opcimo  patre  fili- 
ui :  qui  non  concentui  ccntiun  c  nobilictcc  concubinit,  ni  f  :.im 
fpurticirm  Utii  lcgtbui  in  vulgui  proderer.  Tuiit  cnim  ;  "  Vc 
"  tuivii  liLcrct,  pro  opibus  tjuot  alere  poiTct  uxorc;  duicrc ;  ut 
"  Rcx  ancc  nupiUi  fponfarum  nobillum,  nobilci  plcbciarum  vi-JC* 
"  liSarcnt  puditiiUm:  uc  plebciorum  iworcj  cum  nobilitatc  tnm- 
"  munC!  cfTcnt.  Hanc  flnqitlofjm  ejui  nctjuiciam  lccutx  funt  (ut 
firt  fnicntl  cfTOirci,  luxurl.i,  wudclitai,  avjritia.  Nam,  cum  a.l  ' 
l"iTflrus  fiptj  non  (ii|ij>etcrcni,  ciini!cntii>rei,  lOnfidis  iraiilfis  r.ii^jcbm- 
nsr  al  fiipp!i,:ium,  Ot  commmin  Rc^i  ciim  furibui  inito,  KiranJi 
ilimma  (r-,t  ImjniniMi,  It.i.  q»am  gratiam  -ib  adolcri^cntin  cnr- 
Tiipt.1  (\  pfomif,.!*  Hi-iilinis  peimiflioncrpcrarar,  cam  rruculcntia 
&  r;ipacir.icc  amilir :  &  caifuratione  nobilitacii  fa£ta,  fcnfic,  quam 
inliJa  malpriim  (ircr  focictas.  Nam,  cum  primum  in  actcm  vcn- 
t  •m  cli,  a  ftii<  drftirutui,  vivus  in  hnfliiim  m.inus  vcnlt,  ac  in  cli- 
fli>di.ini  )<ubli»im  conjeAiti  cli.  Cadallano,  qu!  prn  Kcee  ci  fif- 
toctui  crir,  rriijjncc  i!e  pcrna  cjui,  in  perpccua  vincuU  cft  damn.i- 
t.::.  Ii)i  (jjiihiD  cx  iniinici!,  priorum  offenfirum  mcmor,  c  ca'de 
Ki'<j,i.  v'il  |'r<i.(.rum  i>ratiam,  vcl  falccm  impimitatem  (j^crani,  citm 
ni-^ci  I  in  tjti.crr  Itrjn^uUvit,  tum  }am  fqiccm  annol  rcgctaller. 
l'.i)!_,.ir.oriiauft'jriratla£vU  pccnat  luiT. 

xvn. 


Liher  ^.artiis.  ' 

X  V  n.    BL  E  X. 

■  XXTT.  Setutut  tft  Mcicll.iniis  liileri  propioquai,  noft  ratnus  ot 
virtuicf  cgrfgijvomnibuK^itiii,  quam  tvcnus  ilicrat  ob  vium  fi:i- 
«itivre  aS'in>  iiWifuj.  Jia  rcs  tanram  ci  apud  omncs  pcpeiit  au- 
SoriiaUni,  Ul  eo  inpcrAnte  perpetua  fuerit  forii  psx  &  domi  rr-n-  ' 

gujlliui.    H(K  unim  aJ  ruininain  &lidtaiern  ci  ^cfuic,  ^uoJ,  no' 
ilitjiis  in  libivlincm  prodivu'  peninicii  impcJituj,  Itgei  Evcbi 
^  fpiirus  abtogarc  non  pocucfii.  ,  Obiic  mortcm  aono  icgiu  fui  ul'^ 

XVril.    RE  X, 
XXin.  Eo  iTne  liberii  defjnflo,  rc^num  delanJm  ert  jd  C^rata^ 
cum,  CaJjIlani  filium,  generis  Rcg»  ji>veocm.     li,  inico    Ibtin^ 
■ '-  rc^no,  jtbuJai,  x  morte  proitimi  Rcgis  tumultuaniM  noa  fm«  U.- 
i"    fcorc  coaipetuit.     Net.  temcrc   tamen  crediderim,     ^od  nofli^ 
C.Ti«otcs,  Oroiium,  Eutropium  &  BeJam  ficuci,  trs^uniiOrcadu,  -  ■ 
co  unperinte,  a  Claudio  Carfire  fuperatas :  norf  quod  diiEtilc  exiitl* 
TOCni,  pjutaj  ii>Si'3t  In  Ceviflimo  mari  disjeftai,  a  pjuds.intoIii~K 
inermibuj  hibitatas,  lingulis  aggredi,  &  cum  raucsis  aujilii!  fi  tu-'       ^ 
eri  ftonpoilent,  omnci  vinccre ;  ncc  ijuod  incredibil^putemj  In  cntn     , 
«jfpcditionem  claflema  Claudioniinara,  homin^,(,o*  inguit  Or«li-    ' 
Oiy  f^ai  htniirK  uhi^fut  &  viSmam  undtcnnqiie  ^iitrcret:  (cd  q«Qt£ 
Tacitui  affirmet,  ante  Julii  Agricolx  advc[itum,e.ira  BritanmK  par- 
tcm  Romjtiii  omaitio  incognltam  fuille.    Cirata^uj  rcgnum  .\nnos 
vijunti  teQifiC 

XIX.  It  EX. 
XX|V  Ei  fuccdllE  Corbredoi  {^vxt,'  h  «lucgi^  infuUnot,  qu.^ 
omnibuifcrTne'incerre^ii'ljiMinov3iuii|Lr9rum  ficuci,  ijo.voi  ncH 
tus  rtebaot,  multii  expcditlonibus  atttivif;  latto[>cs  in j>lcbci5.[;rif.^ 
fatKci  minxit ;  &pai;c  ibicon[tItuca,in  Albium  reverlui,  totamqUe 
Scotiam  perraganu,  Ube^ibta  bcllo  rellituit,  ac  decimo  o£Uvo 
Tceni  atno  deccffir. 
'  XX.    R  E  X. 

'        XXV.  Coaventui  proccnu^  ^X^tico  ob  immatutam   xtstcmi 

Corbredi  £lio,  DardanDum  MMJBUU  nepotera  re^griare  JuOir.  Nemo 

anie  bunc  ntajore  eum  exiptSJafiiap-egnum  iniic,    iKmo  ^era  dd 

fe  cootntam  vehementlui  ramj|f  "Ante  fulcepcum  |iug.iHratumt 

multa  iXeraliutii,  temperaiitia  ftftnitudinit  dcdit  cxempU.    Ini- 

tio  imperiimediumfe Xegeiaeaffif :    triennio  vix  cxaAo,  in  un- 

nia  viriorum  ^enera  praKcpi  ablir.    Proboi  &  pruJcntei  vlroi,  qut 

'    pacri  a  oenilliii  fbcrant,  ^uod  ejus  adverfarentur  ncquUlx,  cx  aul.t 

expulit.  AduUcorei  &  novarum  volupcatura  invcncorei  in  i>rXcipuo 

tiaocbat  bonore.    Cardorum  propinmium  fuum,  'tjui  juri  &  xqui- 

I ,   tari  adinttiiflnndc  jirK&ftui  fuevat  (iib  Rege  C^riorc,  moIelTum 

'    {uatMi  vtlfi^nnim  intcrpellacoreffl,  ocddlr,    Ac^ue  iiura  mucoi 

(^ei  Jfasitjfuc^Bl  divitlii  aut  v&tute  pneflantei,  allut  ali.i  frauite 

cirainircWijjwrietv.    'Andem,  uc  metum  fuccefrorii  fibi  demrret, 

CtAtiUim  Galdw,  genere  propinquum,  fratrGr.^uc  eju;  in  f[<cm 

\   -  teojA* 


Tt' 


. .  liberalitcr  ediKaco;,  toffcre  decrevlc.  Negotiutn  caineuAill 
.4iur  Comoraco  cuidam  ex  irtimii  fjmiliaribui,  Ii  magnii  mu- 
neribiu  donatu;,  &  promtffit  oneratuf,  aJ  fLelui  pcriKtranitum  <li- 
miiTus :  fcdrcm  incautiui  HggrcHi;*,  2  Gatdi  comiiibui  (IriCt.im  ll- 
um  tcncni  cH  comprelicnfut :  ac  in  ju!  duftuf,  tormcntii  ailhibitlt 
an£)orcm  tcciufque  conjurdtionii  leriem  canfclTut,  flatim  ot:i.iJitur. 
Hoc  fjcinore  vuIgatA,  magno  conlcnfu  ih  Reaem  conjurattu* :  cxlif 
^ue  Aatimturpium' vDluprafum,  quot  nancifcl  poierant,  minil)riS| 
ail  ipfum  mali  capui  viam  affc^bnt.  loterea  Conanu>,  uniit  ex 
airentacorum  grcge,  obfhiro  quidcm  loco  natui,  ie^I  cui  omnium  re- 
nim  apud  reeem  maxima  crac  fidci  &  au£loric,i[,  collefU  manu, 
proccribui  obviam  Ire  aufiii,  a  fuis  dclcrittir,  &  captui  vitam  U- 
quco  finii.  Mulcituilo  jam  Galilum  ducem  naOa,  DarJannum,  la- 
tebrai  Q>cQaniem,  &  inter  prendcntlum  manum  libi  inferre  conan. 
Km,  aa  eum  pcrilucit.  Ibi  Racim  mori  juirui.  CUpiie  iIcfunAi  ad 
ludibfium  propofico,  corpiu  In  cloacam  projcdumi  cum  rcgnaHec 
annof  quacuor. 

xxr.  R  E  X. 

XXVI.  HuicfuccclScCorbreilui  Sc^undul,  cogDomcnto  GalJut, 
&  fuarum  vlrtutum  cirocinio,  ft  pacrii  optimi  membria,  &  inJoIc 
pjcclara,  proccribu;  ac  plebi  juxca  carus.  Sunt  {jui  hunc  Galgacunx 
a  Tacico  appcllari  exiltimcnt.  A  Scocii  coNMmcn  ei  GalJi  clt  a>l- 
ditum,  Quod  apuil  Britcones  cducatui  fiiiUct.  Scoti  enim  vctcrc 
tonfuetudinc  :9dvcna!  Galdos  vcI  Gali.oi,  vcIuc  Gcrmini 
Walscii,  appcllarc  folent :  ^ua  dc  re  aiibi  plura  dixtmui.  Hic 
inaxinam  dcfefpem  conceptamauxic.  Profeflus  ad  infjlas  Skiain 
&  Lcogum,  non  minorc  pruJcntia  quim  fervcrjcate,  motui  jam< 

Sridcm  orcos,  Sc  ignavia  D.irdanni  auQoi,  cornpelcuic :  latronum 
ucet  intcrcmlc :  cjiceris,  pOEn»  metu,  vel  libi  confciOcre  cxilium, 
vel  ad  cpcra  ruflica  rcdire  coa£)it.  Hic,  oplnor,  primui  Rcgum 
&Morum  figna  cum  Romaniicontulit,  impcrio  corum  paullaiim  fe 
ad  finej  ipllin  propagantc.  Nam  Petiliui  Ceri.ilii  pcimni  Brigan- 
tium  virci  fregii  :  &  cjui  fuccefTor  Juliui  Frontlnui  Silures  vkit. 
AJ  hii  pcncei,  nofl  adeo  loni^t  a  ScoCo.-um  &  Piflorum  finibui  po- 
jitai,  non  abhorrec  a  vero  mliTa  Hiiffe  auxili.i.  SuL^^cinc  iupcriori- 
bus  juliut  Agricola:  gui,  fupcracis  Ordovicibus,  Monaque  infula, 
in  potcHatem  rciUfta,  cum  ad  anguflilTiinam  Bricannix  parccm  ve-  /' 
nilltt,  ratui  non  magnum  fibi  ad  infulx  finem  jljjatium  Cipercfle, 
animum  ad  toram  pcrdomandam  adjccit.  Tercio  igicur  impcrti 
anno,  proKimas  Piflorum  &  Stocorum  reaiones  populando  pcreur- 
riCjdoncc  .id  Taum  amncm  pervenit :  &  <]  jamviialiiiiiDCcmpcita- 
tibus  cxctcicu,  Ipatium  tjmen  poncndii  idonco  loco  caflellii  habuic. 
Q(i3:rcs  Scconlilii  hoftium  vana  rcddidit,  &  vircs  fregit.  Aatea- 
cnim  hominci  adomaiummalorumpacientiaminduratt,^tuca'flaie 
amifcranc,  hleme,  legionibui  per  tiiberoa.dtfperfis,  lecuperabaat  i 
Lplerumque  caDella  non  laiis  munita  cxpuenab.inc,  Tum  rcro, 
lercU  AgriiQlx  ia  cdflcHi!  p-^cinli;,  &  diUy;cticia  io  munleti.lis,- 


'Uher  Qffarttii.  y> 

ttnnubcDpui  Iflfflljiilji^cniijeAiijarm  toram  frufln^mnr.  K^w 
to  impeni  anno,  pcrfpc£ti))  fjium  brcvtljatiaBadotrix  &  Glotte 
vf^ru  <liriminnirj  4c  loi.-t>  prxfiiiit  firaiato,  regianes  in  Hiber- 
nii-um  niare  vcrlai  depnpulitui  eft.  Qiinto  atino,  claiTc  in  Occa' 
num  iranii^i,  multit  in  locti  cxEcnrnnei  fecir,  ac  popuUtionibus 
maritimun  aram  iafefhvtti  llttoraque  Hibermam  Inemntiapnr- 
ftJiii  munmt,  non  modo  (n  jifiim  prxlcnTCiB,  {eJ  criani  ut  In  Hii 
bemim  ilUnc  &ciliai  rrj/itercr. 

XXVn.  Hac  Agricoli  pnulentia  Scoti  &  Pifli  in  anjrulhnn  ani 
gulum  coikIuIi,  &  3  Britionum  commcrcio  fecluli,  ac)  ultimum  fc& 
f«riculuni  comparabant.  Nec  frenius  An-icola,  clafle  circumire 
lulTa  ail  enrem^t  infulz  cxpIoran£,  &  ipte  tram  Bodorriam  duflo 
cxercira,  in  Calcdonios  cercnilir.  Ibi  jim  hoftej  (uc  in  ultimnm 
difaiiDeft]  parati,  dflcili  quKJam  R.oinanonini  opjnignarc  ac- 
grefii,  ranmm  iiKuIcrunr  rerrorit,  ut  plcrique  8c  mulnruHinem,  oC 
ex  dcfiwraTioBe  peninaciam,  timcntcs,  confuicrcnt,  cmn  ercri:int 
retro  in  nacatiora  loca  rcvcrccndiim.  Vcnim  dux  propotlri  ccrruu, 
cum  Iioftcj  pluribu!  agmlnibu;  adventjrc  ^in.liireE,  &  ip{c  cripartic') 
aJvcHiu  ebi  duxit :  (jiix  rcj  el  pene  exltio  fiiit.  HoItcS  cnim,  e;iii 
tntcIIc£io  cnntllio,  univcrfl  unam  lcgioncm  dc  noflc  oppugnarc  aj-- 
prefTi,  czlii  vigltibui,  piullum  abfuit  ijuin  caftra  capercnt.  Sed  ati- 
vcntu  reli^iutum  hgionum  impediti^  ciim  ufque  ad  luccm  acritcr 
dimicaflcnr,  tandem  vi£li,  in  lou  impedica  rcfiigcrunt.  Hxc  &re 
ftprimo  cxpedxrionDm  anno  geda.  In  proximam  a;Itarcm  utri^uc 
fe  ad  ultimam  dimicatinnem  parabant ;  Romanii  in  ea  viflorii 
fpem  Imicndi  belli  collocancibut ;  boftibm  dc  Itbert.ice,  de  vicA]  dc 
nmnibut  quz  cara  Sc  fanfb  folcnt  efTe  hominibui,  dccntaturii.  Ac 
rupeTinribuT  prxliis  fc  rati  attc  poriui  <]uam  vircurc  vl£l05,id  Gram* 
pii  montiiradicci,  loco  paiillum  cdiciorv,  Romanorum  advcnnna 
opperiuntar.  Ibi  cruento  pr>tIio  ctmgreili,  cum  diu  inccrto  M»ne 
pugnafTent,  tandcm  Caledonionim  forcifSmo  <l«oq^ae  ocio,  vlfla 

Einada,  in  loca  tuciora  feccllerunt.  Neqiie  quLfqicnm  dubica- 
quinAgricola  totamBricannismarmii  pacatonii  ejler,  njJi  i 
Domitiano,  ntm  ad  honorcm  oltentatum,  ftd  ad  necen»  revocituj 
fiiiirer.  Sub  dilccfriim  ejtii  Roman.i  caftra  fcJitionc  labonrunt :  Sc. 
Scoti  Piftiqiie,  paullum  hac  oecilione  recrcaci,  c  hicbrij  pro.lirC 
cofpcrunt.  Erciim  ncc  pnrem  ducem,ncceandcm  dilciplinam,apu>l 
Romanoi  fenfiflcnt,  lc!;.ititpAfIim  dimifHi,  non  ma<ir>  popubrium 
anifflot,  fed  criam  Brittonum  tcnt.irc  fiint  .i^^refli.  Ac  primum  le- 
vibut  prxliii  rerumra  audaci:i,  jam  prxlidi.i  oppugnarc,  &  aric 
ftruAa  cmamltiii  ale.im  cxpfriri,  rnm  Jubitabant.  H.ic  ratinn'; 
Romaniexagriicorum  cxpulH,  cum  th-itMntbui  dcVcccri.rrovin- 
vincia  Marte  ambiguo  dccercatunc.  G.ildui,  ah  armii  otlum  njftut, 
rcfrianetdiligenterobcundo,  vercrcs  dnmlnm  in  agrot  bcHo  v.ifta- 
toi  reduxit,  in  vacui  milltet  mifit ;  &  latjwiniit  cohibitii,  diflidii 
Eum  PiAli  oricntU  compofuit,    TanJem,  non  minore  apuJ  hnftK 


/ 


Rermn  Scct/c^rtmt  j 

'""*"'      '  XXII.    R  E  X.    ' 

XXVITT.  Pairi  ortinioruScaus  Lufiacuf,  liliui  flagUiofiininiiE  : 
qui,  fprcioitujoriiiRi-onniin,  fetotuin  vino & lcortit^Jnlit,  Nul- 
lam  ab  cjus  liMJiiic,  velproinnqui  cum  ipCicopiacio,  vel  rcvcien- 
lid  1cj>uin,  vcl  ma jorum  aut  mnritorum  rcfiic^us,  vinJii.aI)2i.  .\t:- 
(clTcic  ad  hcc  iiihumana  cruJcliui  &  incxplcbllii  avaritia.  J  iJ' 
vtntuj  quoquc,  tnpcjora  i>rocIivii,  facilc  in  Rc^gioi  iiiorM  de^cnc* 
ravii.  Igicur,  cum  paflim  omnla  fluprli,  r^pinii  &  cJcdibui  con- 
tjminaret,  ncc  imui  ijuifpiam  cjui  imi^enclx  obviani  ite  auJu'c'r 
laniitm  convcncu  )<rimoruin  iado,  cum  liberiui  coargucretur,  Si 
rriocipcs,  tanijuam  IcJilinfoJ,  ail  fiippliciumrapi  jubcrct,  concur-; 
lii  rouliii^ii,iini;,  una  cum  ii.clcrum  aJmiiiiflrii,  iuic  ouiifui,  vix  £- 
tiito  tcrrio  rc^ni  anno.  Datum  autcm  Iwnori  pairis,  uc  in  (cpul- 
dirum  m^ioritmijiJiivcr  inftrrccur.  Cztcroi'um  corpora  inlcpuUa 
frojcila. 

XXIIT  RI:X. 
_  XXIX.  Moi-j!  Jui  Jcin Jc  Rc.i'  clcfluij^  GjI Ji  ex  filia  ncpo^  ini- 
rin  impcrii  oftimii  rc^iliu!  par,  ftnior  Jacilc  vitiorum  toucii^io  iii 
avuniiili  morcs  abiir,  l'iini.i|'io,  ui  vitiolis  fuperiorii  Rci;is  iuiti- 
tutis  morei  publico:  ttrJancibui,  facilius  meJcretur,  paccm  cum  vi- 
cinii  cnluir  i  cxrcmoniajvecercs,  incuria  ncglcCt.is,  rcltiiuici  mi- 
DiArosHat;itiorum  cxauhc.tpullt:  atquc  ad  confilia  Hniorum  om> 
nia  morc  priCo  rcvoc.ivit;  qu«  rci  eiSt  omnium  poputariiitn  :imo- 
rcm,  &  apud  viiina»  nationes  pcpcric  revcrentiaro.  Rcbui  Jomi 
eom!  ofitis,  Rcx  ait  ftuaia  bclli  convcrfus,  Romanoi  rccni  fui  hnibui 
fifihiliiiT,  &  l'ifioi  auxiliii  -ib  eorum  uijuria  diicnJit:  &  c-or.in» 
ai.iiu.ijjtcm  aliquoc  (ccunJii  prxliit  apuJ  Brittwi  ita  iirminiMf, 
tic  &  ij-li,  fjie  libcrr.itii  iccupcr.Tadir  ciefli,  multis  in  locii  iiima 
fiunfciioi.  liam  f}>cm  fluxcrar,  nuoJ  HaJrianuj  JuliumSeicri:m, 
virumaaem,  &rci  mtlitarisperitum,  c  Biitaunia  in  S^rium  ^d 
componcnJas  Judxorvm  mocui  cranfiulcrat.  Igicur  Ua.Iviaiiui,  ru- 
tnulcu  magij  ac  maeii  ^li£cnie,  c  Galiiii  in  Britanniam  ti.iniiit.  licj 
ut  erai  padiqu.im  bclli  fhiJioCor,magifquc  tueri  parrjqu.im  limi- 
iCi  imperii  profcrrc  cupicbar,  ciimEboracumvcniiUt,  agrofijue  ul- 
icriorci  omrt  bcUi  cladc  vaiiacoj  cSmperiiTec,  ai  ifcm  piopiui  in- 
fpiccrcc,  ail  Tuum  amncm  taflra  movit.  Ibi  a  fcnioriboi,  tjui  A- 
^ricolam  fccuti  liype  aJ  ultimos  Briiannis  fincs  ptnecr.tvcrant,  c- 
ilofluf,  in  rcliijua  infula  pcrjomanjj  ]<1ut  laborLi  ()uain  cmolu- 
Acnii  fore,  v.-illo  &  folla,  inter  Tina;  &  BKtf  fluminum  xlluaria, 
ler  ofloninca  mtllia  paiTuum  (lu£lis,  ScotoJ  &  Piflot  a  pro\'intiaU- 
tn  cxdufic :  acflitu[TovinciB  orJinato  in  continentcm  reJitr.  . 
XXX.  Hujui  valli,  cum  aJhuc  pluribui  in  locis  c.iitent  vcliij;i^t, 
miror  a  IkJ.i  mcntionem  peniiui  omifltim,  prSBfertim  cum  c  Laii- 
iiii  /f  lius  Sp.irriimii  in  HaJriano,  c  Grici^  HerfiJi.inus  iii  Scvcro, 
meminciir.    Ncc  caim  milii  pcifuiJcrc  ^<oirum,  in  co  fuiHc  BcJam 

crrore. 


LiBer  ^tartiis.  -9^ 

li  plcrofqoe  .idhui;  tcnet,  hoc  vallum,  non  .it  H^kdrijiio, 
:ru  fiiillc  fj^im.  Hac  nrionc  RomanaifroviiiLU  pauT.!, 
im  cxcurllnnibus  coKibiriij  diii  p.iY  urrinqnc  fiiit :  BfU 
im  libcnrcr  .implcaenribui,  &  Scocii  Ptflifquc  .iBnim  vi- 
'lut  prxdam  obl.itam,  inter  fc  dividcntibui,  Sca  eadcm 
erquam  quad  defittia  &  ofio  vires  corporis  fregit,.  etiam 
n  bbmiiencibus  jain  tum  tllccebris  anlmi  robur  cmoUiir. 
verfufanna  hucufqiic  invittuj  MoeaUlus,  aviM  gloriE 
1  vicuprKcpj  abitc;  ac,  priner  alia  ftcinora  fiwfa  & 
rntciola,  leeem  iniquifTiinam  condidic ;  "  Ui  damnatn- 
u  fifco  addiccrentvr,  nulUm  in  parrcm  libcrii  &  uxoribui 
t.  E.tm  legem,  ctll  omnibus  iniquam  &  inhumanam,  & 
igercnc,  &  nunc  incdlig.int,  nmcn  a  fiE:!  procuratoribui, 
n  ctipidicatibus  lcnodn.-intur,  hac  cclam  xtaie  dcfcndinir. 
:,  fuii  viciii  nobillcati  &  vulgo  juxta  invilui,  cum  eonmt 
ini  [larcnc  non  polTct,  cum  uno&altcrocomire  laccbraj 
eiftumfpicicns  tteprchenCiiinterficicur,  pnfl^uam  criglncA 

rcwaiTcc,  circiter  Antoniffl  Pli  nnaum  VL 
XXIV.    REX. 

Hunc  fecunis  cA  lilius  Conanii,  quiabHclcitoiciitiocv- 
',num  fl.-tgitiolillimuminfcIicieTiirucIiuilc,  Nam  nonmn- 
II,  fid  ctiam  panicep!  conjiirationiE  In  jiacrem  fuic.  Scil 
.indj  inicio  viti.ibcUum  commodc  ci  intidillc  vidcbacur. 
n  H.-idri.ini  fujierato,   Brittoncs  magnam  hominum  peio- 

im -iMiulcrnnt.  CoTililioiRicurcommuntCTCo,  &  cxcrtitit 
s  iiinflo,  jiluriims  Intii  vallum  tranicehdont ;  Rrittnnum- 
t  Intc  popul jnciir :  ac  dcmum  cum  hofte  con;^rc(li,  magnu 
1  pnho  cum  Rnm.init  &Brittonibuiconflipinc.   Ucrinijue 

cladei  p.icem  in  proximum  anmim  prari^itir.  Rominut, 
viceric,libiprovitiovideri.  Ijilnirruitcopiijattriti^.&Brit- 
juosc\ipfti»calamicacc  infpcm  libercatis  vidcb.ic  creftos", 
.oniiilenf ,fiipp!cmencnm ab  Antonino PIo  oetic ;  culii.im  v io- 
iinScotos&Pifloi,.-iccept3!chdi!inBritrDnc!,conlcrc.Mir- 
nperitovc  lej;atii!  Loiriui  Urbicur,  hoflc!  magnopnlio 
•movit,  ac  v.iHum  dcnuo  irift.iuravir,  Deindeprr  annoi 
!,  veJiir  t.iciti!  inJuciir,  ab  arniis  efl  ccflatum.  Knm.imis 
i  ivihcb.it,  caftri!  in  propinquo  jiolitil,  hoftem  populationc 
■:  8:  Conirui,  qiti  nihil  in  hello  prxtcr  licenli.-im  .imabar, 
ot  (c  cocum  voitiptacibutpcrotiiim  immerEcret,  projjerabar. 
1  vltia,  a\:x  nA  hominum  fludia  conciliinda  cel.ivcrat,  fo 
mc  H.U-  ,iric  recoum  flbiconciliatum  mn«,  a  m.ijoribui  ' 
ibore  parl.i  lu\u  &libidinibu!  it.i  profuJir,  nt  brevi  aJet- 
■c.liicrcciir  inopiam.  Icicur,  convcnru  habito,  mnlta  de 
:nti.i  Rct>!busnrtenari.t'!ocHtuj,  &  de  inopia  poblica  coo- 
rplondnrii  &  clcjraniia-  honeftii  nominibin  viria  fua  tecent, 
tcr  pcrrrc  inHitir  .  "  Ur  cenfii  hahito  yro  rei  (AmXviTW 
trJtiifuyo  inJkcrctur.    E,\  onxio  cum  ad  omTvViivn  »M\e'. 


5^  Rerum  Sc(4canim 

ingntii  aKiJcrn,  refponrum  cA  ;   1*  Rem  cUe  n 
•'  auaoi  ut  in  prxfcnci  j  cKpcdiri  poJlSr' 

XXXII.  Brcvi  icni(>ore  ad  tonful^niium  impci 
lorum  fententju  cxquiililcnc,  iuccllcUum  cA,  nov 
DCcuniK  aucupium,  non  a  primoribui,  lcd  ab  adulai 
invencum.  btjcuuot  Rcgem,  ur  parum  ad  rcgend 
cuflodia  habendum,  donci:,  eo  rcgnum  cjerancc,  * 
poAridic  rcvocacii,  qui  primui  rogaCus  cfl  /cnccn 
M-iorem  Kcgit  vitjm  iavcdiu,  longa  oracione  do 
"  noDM,  paraliioi,  Jymphoniacoi,  &  merecricum  gi 
"  tum  cfle  regni ;  guippc  in  bello  inutUes,  in  pac< 
"  tuolor,  infonis  &  dcdecorti  plcnoi.  FalDun  di 
(c  DJas  opcs  fumribui  cflc  imjurci ;  quippe  quibu 
*'  Kcgei,  bcUo  clari,  &  formidabilcs  holtibin,  ii 
"  fplendide  vixer inc.  Quod  ilcui  patrimonium  pu 
"  vidcacur,  non  e  civiutu  dircpiione,  fed  c  parlii 
'<  ^uod  dcefl,  fupptcnduni.  Sumtuum  cuiquc  mor 
"  pidicarcs,  qux  itiiinirx  funr,  led  ad  ccnlus  mcn: 
*<  caies  nacurs  cnmponenctum.  Ir.ique  fe  ccnrcrc, 
*'  in  tpioi  cDllatum  erac  pacrimmium  publii^um,  t 
"  Rex  cot  hamincs  Iioncltui  afflixcrir,  bonis  cxkicrj 
"  gendos,  uc  cjui;  perinjuiiam  aliorum  ailukndo 
"  ncc  linc  cruciatu,  rependanc,  Rcgem  in  cuflodL. 
"  dum,  dum  alium  fumduic,  ^tii  non  moJo  alTucfL 
"  cxcmplo  doceat  morc  patrio  pjrcc  &  Jurircr  vii 
"  tum  a  maforibiu  accepcamad  poDcroi  traciiinictc 
"  ut  cr^t  afpcra,  auribus  liberjm  audire  vaccm  i, 
cHafpcnor.  Icaque  Rexoon  leviccr  animoi  comj 
&  fcdarc  annixus  efl,  fed  fercciljui  minii  vclicmc: 
vit,  &  pcnc  cfTcravit :  incerque  aherationcm  &  jur^ 
Rcx,  injcfia  ab  aflantibus  manu,  in  cclUm  cum  pa 

XXXIII.  Aulici,  pravorum  conliliorum  AU&orcs 
]'licium  ducuntur,  oc,  ne  major  aliquis  motus  or 
vinculis  imperii  foljto,  Argadiu  homo  nobilis  lic  E 
puluj  ad  novum  Rcgem  prodcndum  cocat.  Is,  c 
ilatum  publicum,  aetjuicate  lumma  rem  adminiHr 
i/Tec,  &  magnam  hac  moderacionc  l.iudem  ell~ec  : 
comipco  rebus  profpcrit  animo,  brevi  prope  omncj 
ri(  cxiitimationem  amillc.  IriccDinai  cnim  f<:dicic 
cxcemis  viribus  au^oritaccm  riam  contirmando, 
frimoribu;  Piflorum  hofpitio,  &  uxorc  indc  fumr,' 
elocitii,  faciJc  apparebac,  cum  viam  .id  rcgnum  p; 
cum  ci  in  convcncu  ob|icereiitur,  graviccr(]uc  int 
tjm  cico  dc^encrallcc  ;  accjuc  illc,  qux  obiicicbancu 
cognolcercc,''  tocus  pudorc  (onfufus,  in  lacrj-m.ts  ] 
primum  locjui  poruit,  cum  objcd.-i  crlmina  pur^an 

fiiilbrkoriiiuR  convcrfm,  pccium  dcprcutiui    ''  I. 


Liher  Qiiiirtm.  97 

■'  Vrwi  cuntunun,  ut  i]uiiJ  i^er  criorem  in-aafier.  virmrc  i'  iii.iu- 
•'  rtria  «urieerer.  H»c  huni  f  roj^^^tui  cum  ili[)plii.iti.T  oi.iic'.,  iii 
io  inilerkorJiain  verfa,  proccres  eum  anoUunt,  &  iu  imperio  pcr- 
fever»rc  jubent ;  ab  eocjue  petuni ;  "  IJt  ipic  libi  jKtrit  moiltra- 
"  torelTet :  fatii  cnim  illii  fiimtvim  viJeri  fuppIiLii,  li  trerc  &  ck 
"  injmo  fuperiorum  eum  paniicrct.  h\  illotiieAr^silus,  liomini- 
bus  prutlentiirunii  convM;aiii,  niliil  ni(!  devorum  conlllio  njnlitc- 
bat,  multain  fuDinagiflr^Iii  uiiliccrio  publicum  conltituii.  Illi»! 
autemiiipriiiiii,  quoii  juiiicum  provinciiilium  liLcnciam  cohibuii: 
jctuiujue^  ne  Ijnc  {liuriminc  dc  i]uovis  dcliflo  pronunci.)rcnt. 
Fuinorolii  (ubUtii  aut  coerciiii,  morci,  iliiKuinj  liLcnti^  LOiTuproi, 
non  moJopccDii  le;jiim,  fcJ  \Ux  quoquc  fux  e\emplo,  cmi;[ii.bvit. 
Iiiiethxc  Coiurus  Jecimo  <]uarto  rcgni  snno,  prtim  mccrorc  cnO' 
ftdis,  pariira  aJvcrfa  vJlctiiJicc  affiiflu;,  in  cufludia  iinpur.im 
vi»m  bnivit. 

■  XXV.  R  E  X. 
*  XXXIV.  Inejui  locum  rurro'-«us  Krhn.liui,  cx  Mo.n.il.li  n.rnre 
lUtui,  illico  inconventu  ArfraJiim  m.ii>ni{  LiuJibui  (.rruvir,  Iidiui- 
ribui  profecutus  ell,  &  amplii  prxmiis  ilon,ivjr,  lirinm.iiii.;]'icrei'im 
omtiium  poicltatem  fccum  ei  dctulii.'  Cum  ile  more  omiici  rc^ni' 
fui  rcgionet  pcrluflrarct,  in  Abu.Ui  «aiccit.  MiHus  a.l  p.icit  tm- 
".itore!  Argadui,  brevi  comnrclicntos ail  Rcs',cm  pcr.liwit.  Hij 
"i'wibiii.compol]tii,  cum  in  Albium  reJifll-t,  Inlliljni  in.vfcnti  nic- 
'^"  Uhwati,  &  ftllls  Je  bcllo  cxrcrno  nimnribft  iii.Uicii,  &  I.T,.|.liL.i„ 
noxiorum  magii  irriiati  ijiiam  fuppicfli,  iicrum  lumnltLijri  .npi- 
f^nr.  AJ  cos  cocrccnJoi  miilo  rurrui  Ar^.idr,  cum  lilt  I'itli(ii'm, 
|''i  Hibcrwnlium  auxiliii  freti  clTcnr,  nulla  mora  pugna'  fiiib  '■It  : 
.111  ^uj  Ai^ailui circumvcntu!  inlldiii  intcriii.  V*  cjhmit.n,  t.ctc- 
ri5  rebu!  omiflii,  illo  RcKcm  tr.ixir :  qiiilcvibuipcro.cilioiici  prA-- 
Jiis  &  afliduis  incurlionibu!  ita  inful.inni  .ifflixit,  iit  ( ..im  virlhiii 
"linutpoflcni^  quo  locicommoJir.ire  tniinrc.i  eircni,  in  v,-.!lcm  ru- 
f ibus  prxruptis  undiquc  cinftjm,  iii  qii.im  unui  Artguflus  f.Tcliit 
.3Jiiui,fcconiccerint.  Iiih(idiu<.  loci  virio  pcrfpcflo,  cultodiis  ad 
iiloneoi  cxitu!  dilpolitit,  folHim  &  v.illum  nnrc  fiuces  obtccit :  ^ifjuc 
it.1  ad  cxtremam  nmnium  rcrum  pcnuriam  coi  pcrdiixit,  ur  mnYn  .o- 
stii  tjndem  fui  arbitrium  Reei  pcrmirrcrcnt.  D.iti  niliil  rttuliinr  - 
bvisconaiiioncsi  «  Ut  duccnrl,  quot  KcKe.lerer,  un.i  rum  d'ki^ 
"  dcdcrcniur  ;  rcilqui,  tradiiis  armis,  ad  fia  t]uifi]ue  rimi-ircnr. 
Drdiinrum,  quod  ftatim  rcpr.tfentatiim  ell,  fiippliciiim,  ]  rciv  nn- 
vamfcilitionemcontiMvif.  Vulgus  cuim  jJeo  indicniutc  (j^cii.i. 
cuVi  t»m  iaaVi  exarfir,  ut,  cum  drmii caiercnt,  lipi.Ium  tcmcrr  iib< 
f.iccntium  jafhi  Rc?ios  inccirerent.  Ii  quoque  tumultui  nin  liiw; 
mulca  cxde  comprcdus  c(t.  F.thodiut,  p.icc  ubique  partn,  dum  gu- 
riXiJtcundicauir:!  omnc:  retsini fincf obir,  &ottiim  vcn.it lonihiis  ohl»- 
£ia%,  multat  vcnaiicai  lcpct  fccit,  quanim  majsna  part  4iihucll'riM- 
nir.  Cmn,  de  more  proicrumScotorum,  fidicincmevHibcrni.i  In  u- 
biiMiIo  fuo  peraoAantem'hjlH;rct,^^(o[iDtlu  oidtis  t.ia.,  ■w\'^'>.*'.  - 


Rertm  Scoticarnm 

iiL'm  ciijufilvn  propinqui  fui,  ^tieih  a  Rege  intmmnim  «iifTitatuCV 
i.  lUim  :i'l  fupplicium  tluccrecur,  averio  a  ronncntir  ahimn,  ijirci- 


^jiiJencii  |ir«buit,   tan^ium   qui  fixi  ntunere  probe  funfius 

XXVI.    R  E  X. 

XXXV.  [ithodio,  cum  criginta  creiantKKregnafTet,  excintlo,  fi- 
lio.iue  iiouiluin  ad  rei^endum  maiuro,  elcAui  cll  fr.iter  cjus  Sjti^aeL 
Hii,  ciun  caliiijn  pravoquc  ellcc  inecnjo,  ac  rcgrtum  Itabiliiv  in 
fu:i  domii,  cxtinAis  fcliodii  libcri;,  (Iitueret,  primum  proccrct,  uc. 
guif<jue  fijpcriori  Regi  carui  fuerar,  vjriii  calumniit  aggrrlfuj  e(K 
Dcindc  vulgus,  (uc  rebacur)  primacum  <xAe  actonitum,  fpniiarc  , 
tcrplt ;  i]uai  rcs  breviodium  cju;  auxit,  &  autioricjtcm  imminuit,  • 
&  fcditionci  cxcitavic.  Ad  eai  reprimemlai,  odli  publici  non  ie- 
narui,  cum  prodirc  non  auticrct,  a  iuii  noftu  domiitrangulatus  cirj 
cum  praefutltct  armoi  quatuor.  ■  I 

xxvir,   R  F.  X.  1 

AlTiimtHS  ell  in  locum  ejtii  alter  iicliodii  fi-ater  DonaKIui :  qul* 
Sacr.iclii  vitia  mat^nii  virtutibui  zqu.ivit,  vcl  cciam  fupcravi; :  qiiaV 
virciiros  gratloret  reJdcbat  cujn  ftudio  a-quitatii  conjunfi.i  (lcmcn- 
tij.  It,  &  aiiAoritatii  j)onderc  8t  p^mamm  reprscfcnracione  fuM.itts 
inteifinii  difcordiii,    juvcntutctn,    partim  otio  lafLivicntem,  p.ivtlm 
iu\ii  tV.iftam,  ithnribui  &  laborc  fAlubriorem,    &  .id  vim  lioflium 
ari-cndam  p.iratiort^fore  ratiii,  dclcfium  habuit,  &  iniliccmcncr-   . 
«iiJo  ir.T  alliiefccit,  m  brevi  tironci  vctcr.ioorum    «?:u.ircnt  virtii- 
xera.    Hnlc  conlilio  paw  forii  nonniliil  opicuiaci  c(l.    Nam  (.iim  an- 
rr  p:!ucni  annoi  mtlilef  Romanl  in  Britaiinia  tumti!tu^ntci  qucmli- 
fcet  :iiiiim  quam  CnmmDdum  Impcratorem  deporLCrcnT,  ^c  p"xi.ipue 
Ailiim  1'crtinatem,  quiadeos  pic.indoscr.it  milfu!,    Scoci.  &  Pi- 
fiii  omifni,  omnem  vim  belli  in  fcmetipfot  convertenim.     Profjir   J 
<ci.imadp,iL-cra  colcnd.im,  quoii  Dnnaldiii  Rc^um  Stocoium  primus  -1 
Cbrilhsnoiriiui  rctcpcf.ir.    Ncc  t.iraen  ipfc,  nec  proxirai  aliquot  I 
Rceci,   erli  majinanoliilititli  partc  con.itibiii  conim  fvcnrc,  prit    ' 
ca5  r.urorum  cirimonlaj  pcnitin  exi^crc  potucnint.     Vcruin  ciiiii 
iiicidilict  in  cjus  rcgnum   Sci'cri  rmpcrjtnrii  c^pcdirio,  omn«  om- 
nium   rScioncs,   &"  publicai   &   priv.itas,    c.i  immutjvit.     Sevcrui 
'  ■'■  arii  pcritiflimiu,    infpcm  totius  inlul.eperdo- 

anniam  copiai,  quantjs  ncmra  ancea  Rnin.ino- 
it&  alii-  riujiii  ejtpeditionli  caufT*,  filiorum 
vicj  uru.iiiiT  in;iciis  corrupta,  &  exercilus  otio  &  iqn.ivij  mollicui : 
<]Uibmr,-bu!cy  IjborcmtHtsripetendLim  tllc  rcmcdium  cxillima- 
b.it.  fijui  jdvcniu  )jm|nm  crupturi  motus  funr  comprcfli :  &  Sttiri 
PiiiiqMc,  rcliftis  proximis  .inrii,  in  iocj  impcditlnra  fe  rcccpcnmr. 

XXXVn.  SAcrui,  iic  .Uiqiiando  fincm  bcllii  Britjnnicii  imponc- ' 
r.~t,  pcr  v.ilh  omhia,  &  a  culroribut  defcrts,  in  Cilcdonioi  .1  u«ir. 
Hollibo!  nufqiram  confircdi  .lulij,  eumrrtiionii  jIpcric.Hc  plurimum 
ri  I  ibnrii  fuit,  dum  /ilv.ic  exlcindit,  editlora  complanit,  con^fta 
ia  fjluiicttem  viam  llernit^^  jmne]  poniibus  |ungit.    Intcrei 


Liher  Qnartus.  P9 

ailvcrfus  uiU2m  multituclinan  aclcm  flruere^  pccu- 
alib  atque  aliii  locit  objlcicbjni,  iit  tn  illecebrj  K.O- 
ab  CKErcicu  liigrcAos  conliccrent :  q'ji,  prAcrtjii.im 
[iJiu  exdpiebannir,  ciiam  iafblicii  dfflt;:<;bjntur  im-. 
leribiu  fcM,  cum  fcqui  non  pollent,  a  fjmiluribiu, 
poceilarcm  vcnircnt,  luirim  occidebantur.  Ne^ue  ta- 
tij  ijuiii^uagiiica miliibus,  ( ur  fLribic  Dioii )  pitus ;i:> 
runc>  quam  ad  fincm  inlulz  pcnccraAcnt.  Scvcnis  ip- 
ulverfj  valcRjdine,  fere  toca  hac  expcvlicione  kftiiA 
Ijcut,  camen  pafirverantia  illa  incrciJibtli  coc^it  linflr* 
I  pjcii  venirc,  acque  agri  parcc  non  cxicu.i  ccdcre. 
i  imperii  vallum  duxit  incer boilotria;  &  GL^CCx  a-ltu- 
1  A^ricoU  finire  proviiKJam  i!ccri;vtrjc.  ]d  v.;Uiim, 
,1  .imncm  aicingic,  prxjiiljiim  ii.ibiiii,  eo  litu  &  vi^' 
•ne,  uc  miidicx  uitis  in(Ur  eflci,  guam  nollio.um 
wjmi lo.lunum  ftiillc  exifHmariinc,  Prriilii!  vcio  tlr, 
m  quam  Bcd.i  Gujdl  voc.ir.  I'aucii  aiicetju.im  iiJtc 
inis  vdti;;i.ifofnirum&murorunj,  itemviccrum,  ajr- 
;i<lliucmuri  diruti  umninoica  c^nfufi  funt  :miici;i,  iic 
multi:  in  locii  prod.iiit :  icrraflite  Icvicci'  cHolI.i  iju.'.' 
ri:i:ncur, (juitiuj  viciiii  jgronim  dcmini  aA  *itiu;ii  iiu- 
ones  utur.cur.  I;idicant  aii:cm  inilrijici  lajiii.it;,  qui 
untur,  id  npus  Romanonim  iuide.  Mjtznitudiiii.m 
i  oiicnJiint  ha;c  AX\\  Spirtijni  verlia;  hrilavniam, 
rn  rjuJ  Jrr.perH  Axns  tjl, )  mitrt  prr  traiifvrrfAm  infu- 
'tioue  adf^itni  Octam  miiiirvit.  Qjibu*  verbi*  milit 
ur,  noD  vdliim,  (]uod  Beda  viilr,  Ted  murum  fiiiljc  - 
1  npu.^,  cjiind  valto  HidrianiplufijiiAm  dimtdio  brevi- 
aio  prorc[)U3iur.  OiAat  .aucem,  iilu  mjnimiiiD,  hxc 
<c)o|jint.i  millibuspalTuiim  a  vniloHadriani. 
Mxcanc  L^  alia,  iiili  fallor,  ciut  pici;  in.llci.i.  F.ft 
fra  id,  quod  diximus.  prxliJium,  in  advcrla  Caron- 
icium  rnciindum,  e  faxit  ijua>lrucb(,  luilU  calce  [au^ 
pracncirii,  ndn  m.ijiu  modico  coluinbari,  fuptrne.  a- 
1  illarfiim,  niil  tjuod  oUii  iupcruin  limcn,  in  tjuo  nc»- 
{:opcn!  inlcripcum  ftiJilc  creditur,  at>]:ilujidoPrimo 
■Sc  eft  abUcum,  cadcm  invldia,  qun  reliiju.i  omnia, 
m  monumenM,  qu-xl  in  ipfn  erar,  deSevic.  Id  opui 
prodi.lcrunc  ccmpliim  aaiidii  C^i-faris  fiiliTe.  Not, 
■tiur,i  ponliinuf  afliqui,  atdcm  Tcrmini  fuille  creili- 
ic;m,  in  c|ufdcni  fluminis  ripa  llnifl.j,  dun  tumull 
dici  |jJ:inieic,  manu  (  uc  facit  .ipparet )  congcfti.  Mi- 
ei;  ad  occ.ifiim  ver^it,  boiu  pars  alluvione  amnit  elt 
■I  Pacii  adlnic  eoi  accol*  vocant,  Pace  igitur  ex  hac 
ic  itenim  p<irta,  ac  rcbus  utcuncfiie  compofitit,  Do- 
niun  &  vtginci  rci  Scocic*  prxluiflct  atatos,  decdTit. 

14:  ^  XXN\\\ 


.._......:,  iju^nro  poruir  cum  filentio)  prarrerlt 

IV  .1  jjMVJil:v.  |\»i vo  riC;;otio  ncc  ofiinantcs  in  fuai 
T     ,  .::•;  lil...  i  o.v.ifI>,  (.l.iilcm    iikcndir.     Manc 
..-  :    -i    r.  .'ir.-.ciiti.i    ibi  ir.\ cnt.i,  piimo  tumultu 
M'.    ;  .:;:.!  ^.iiitt  uioncm  pucjna;  .ic  f"caB  cccli 

j-.'  )';i.C|iiiini,  intcrclulli  fu^.iy  capti,  &  ].iqucis 

,1   ciominis  n^jjnofcentibus  rcJclita.*     Similem    ti 

n  infili),  poA  aliquot  axuios,  eiunicm  Gilli  .liius 

vjr,  (]ui  ilmilcm  cjuoquc  habuit  cxitQm^  delcto  cx 

'..,  i>i\i\l.i  recupcrata  ac  ilominis"  fciWita.    Ira 

lcncx  uct.ivo  &  quadragciimo  imperii  anno  xn< 

xvj.  R  r.  X. 

I.  Huic  fucccfTit  Lvcnus  Tertius,  inJignus  optimo 
li  nnn  contcntus  ccntum  c  nobLlirate  coiKubtni 
icm  Litis  Icgibus  in  vulgus  proJercr,    Tulit  ci 
s  liLcrct,  pro  opibus  quot  alcrc  po/Tct  uxores 
antc  nuprias  fponfarum  nobilium,  nobilcs  plebei 
cnt  pucncitiam  :  ut  plebc-iorum  uxorcs  cum  nobil 
li  cflcnt.    H.mc  flagitlolam  cjui  ncquitiam  fccui 
icnr')  cf  mifcs,  luxuri.i,  on:iicHt.is,  avariria.     N.u 
opcs  non  fjppctcrcnr,  :>]ni!cntiorci,  confidis  caulfi: 
(lipplicium,  &  commf  r.io  Rcgi  cum  furibus  ini 
fr;t  impunir.H,    Ira,  qu.im  gratiam  ab  adolcJ 
(  prnnutciis  iibiiiinis  pcimilTionc  fpcrarat,  cam 
:ir.-.tc  amiiir :  &  coniuratione  nobilitatis  fa^n.  ^' 
lalornm /-1^'»^-* 


Liiher  Quarttis^  loi 

bmtmhenlbi  univeifoi  in  careerca  conjecit,  acpro- 
ximaiwAc  firanguUndof  curavK.  Vcnitn,  ^uod  fuo  rimori  jpcn- 
vent  mieiliuiii,  id  v<lut  £tK  conjurationil  fliir.  Naro  Cflorum 
anld,  non  minkM  fibi  metuentej,  quam  propin^uorum  &  neccfTirl- 
•Tum  cilamintc  dolentej,  undique  ih  eum  arma  comparant,  Quo- 
rum  coiutibuT  uc  obvtam  iret,  dum  exercitum  cogii,  a  quod.-irnlu-. 
snim  JamtlLirium  occiditur,  prope  duodecimo  rceni  annu,     Ad- 

*  iiciunt  hic  ^uidam  noflrorunv  fabulam,  niagis  concinuc  lifbm,. 
quam  verilimilrm;  illum  ipjum,  a  ciuo  Rex  cjIui fnir,  aJ  divinot 
tnifliim,  ut  de  viSoria,  ^vinReguac  re^no  e;us  perconiarctur,. 
reiponfiim  a  (juadam  anu  accepinc,  "  Kcgem  non  diu  viAurum: 
"  nct  perioiluin  ei  ah  hofle,  fed  a  fjmiltnribut  inlhirc.  Cum  ille 
"  urgerct,  "  A  ^uo !  "  anum,  K  te, "  fubjecifTe.  IUc  mulfcrcm 
necratui,  cum  domum  redirct,    fubiit  aiiinMin  ill.t  cogiMtio,  ncc 

I'  FcfpDnfum  celari  poilc,  nec  edere  tutum  cns:  ne  le  ai^ud  Reecm, 
homincm  pravum  dc  fiio  timori  indulgcntcm,  fufpefhim  rcddcrct. 

»  Itaque  cutiui  vifum  eft,  tyrannum  cum  muliorum  ^Mti*  intcrii(ere, 
euam  cum  Kraviflimo  proprii  capitii  difcrimine  incnlumcm  fccvjrc, 
Siatim,  ubi  danitim  rtdiic,  impetrato  .id  rcfpdnfi  divinorum  r-x- 
|>onenda  lecrcca,  cxIoRcgc,  dumlecimum  imiierii  jnnum  ingrciru, 
catriam  feivitio  &  fe  periculo  cxemit, 

I  XXXI.    R  K  X; 

FXLII.  Efui  morte  divul?ata,  libcri  Athtrcnnit  reTnc.innrr.    Fin- 
docui,  pneier  genui,  multit  nacurx  blanJimcntit,  cor]^ori>  virit>ir;, . 
&rma,  |Mocerita[e,xcatii  flore,  ad  lixcperrculiicommendatui,  Rcx 
I      eltgitur.     Nequefpem  de  1k  conceptam  fcfcLiit.     r-.rac  cnim  incon- 
',      luecuiiinc  ^uwidiana  fumma  hiunanltate,    in  jure  dictrndo  Z'jui:atc, 
r     in  promiffii  fide.    VcTum  Dnnaljui  Infulknitt,  pj«i)  imp:iticn',  cum 
numenlamanufunrum  tnAIbiumtTajecit:  &  in^enti  ckdevill.irLim, 
r      quacunque  pergebat  edita,  ma^am  przdamdominn  abrgir.  CnilIV 
.      kelli  pntexebanir  ulcia mortii N»ch.i toci  Re^is,     Findocui,  e.vercitii 
i      fiatim  colleflo,  tn  Ilam  infutam  tranfmiiic,  &  Donaldum  |'rxlrn  vi- 
g     dunt  ad  navei&^ere  cocgit,     Mulct  in  aciecccidcrrmt :  mulrl,  dum 
f     cuin  tumulcunavcsconlcendunt,  fubmcrlr.     Donalduj  ipfi-,  djm  in 
y    lcapham  ceccpan  £]garo  mcditatur,    ca  mulritudini;  irrumpcnti« 
poadcredeprcHa,  pcriic.     Infuhni,  anjmijnihilcaclade  fi-aai<,'lrf- 
J     cedcnteReee,    accitiintHibcmiaauiiiliii,  bellumrcnovanc;  &Dci- 
naldoprioruDonaldifilioduceitcrumexfcenlionemfaciunt.m^gn.im- 
()ue  praKlam  abigunr     Findocus  iteruni  cum  copiis  in  /Kbudai  ct.i- 
iecic  :  omnefque   infulit  perluitratido,  fevere  in  I.itrooet   anim.iJ- 
vertit :  nuntcionibufque,   in  quaj  confufiere  confutver.inc,  everlu, 
mntum  prz^arum  abegit,  tantamquc  czdem  tccic,  ut  muitat  infu- 
,      hnim  frope  deferrai  Telln<|uerer.    Ad  ejus  Teditum,  Donaldui  ex 
:      Uibemia,  ^uo  perfiigerat,  rewrfo!,  dum  exercitum-  reparirc  cona- 
t.      tuT,  ita  vjfci  imminutai  fcnfic,  ut,  nccclTario  .  belli  apcTtc  ^crendi 
-     coniiiiii  omUri!,  ad  doloi  animum  coDvcneref i    Nam.cumnonaij- 
!'     ^tm-Ac^  Silcqi publicui  intei^oaein,  &  cofDiminmi  ^um  «. 


|02  Remm  ScoHcarmn 

fuis,  juxu  calli-!oi  &  audaixi,  iii  auUm  aiiii  lccpetts  mandatli  ad»    | 
fj[.     Hi,  Lum  &  gciiui  liiuni  j^CUrcnc,  &  dc  Duiiiiidi  lujuriu  gra- 
viicri.onijiiereren[ur,  RxeiijuiJeni  £<icmnon  fcccputir,    It^ijuead 
fijtrcm  cjus  CaranLiura,  nomiiicia  lcvcm  &  unlittiiifuin,  fc  cbniu* 
lerunc.     Ab  co  in  incijBum  £uniliarit4iij  Jacum  rccepci,  &  pcr  cim 
aJ  conlilii  dc  rcbui  maximit  ailmifli,  cum  cjus  iDgentum  cxplonft' 
(lo  cugnoviHcnc,  non  (jubuartint  fccreca  inaDiiata  de  K.ege  tollendo    ^ 
cum  co  commuiiiure.    lUe  rcgnupi,  alicno  lcelcre  &  perlculo  pir-    ' 
cum,  velitc  |am  ccnum  amplcxui,  omai  geucre  favorii  eot  e(l  yt^ 
iccucut.    Igiiur  omqibui  aii  praccogicamm  lcclui  compmtii,  cajM 
Mto  ccmpore,  dum  ReK,  cancri;  atripe^uuium  inuiitaci  magnitui    ^ 
(line  itrx  .twiuTcntiW,  altcrum  qorum  fux  forcuna;  nutlhpiicem 
ei  cnckim  n;:i  r^otcm  aiHlit,  ab  alccro,  vetubulo  in  pcttui  adauo,  in- 
tri  iiiiiciir.    Cuitcurru  faftoail  acrox  taclnui,  alii  raiorLbundum  Re- 
ycm    cxiipiunc,   alii  percur&res  lcquuntui'.     Compreheiili,    &  ad 
fu|<plL(.iiim  duAijCxprciro  priui  tonnentorum  yi  Donaldi  coniilio,  & 
£'cli.'rc  Car^titii,  (|ui  tum  diirimulaada  reicaulTa  procul  aberac,  ipli 
<]uiJciti  |iilijs  pcenas  luenint :  Caranciuf  autcm  primum  ad  Britt 
tunc!  tusjLE :  &•!  ibi,  vulg^r^  cKilii  cauflaj  cum  bofpitibus  cITcc  den 
ttJUliliJ,  ad  Romatu calir.i  fc  coDCulit. 

XXXII.    R  EX. 

XLIII.  Optimo  &  viro  &  Reac,  f.elci-c  i!eteflal.ili  frairis  occifi 
'mikumo  rcgiiianno,  Cjffeflos  eft  minlmus  trium  fracrum  Donal- 
aS:.  I',  cum  .id  ulcionem  necis  (ratemz  ft  pararet,  audit  Donal- 
dirm  Infulattum,  Moraviam  ingreiTuin,  non  jam  pro  lacrore,  ted 
pro  Rege  omnia  gerere.  Igitur  edido,  ucrcliqui  fnjucrcncur,  ip& 
cum  paucis,  ^ui  ferce  adcranc,  re^a  ad  hoHcra  prof^rediccir.  Lto- 
it..ldu>  Infulanus,  cerdor  per  exploratofei  quam  exiguie  Re|>i  cITeDC 
topix,  diem  noftcraaue  continiuto  ititiere,  &mam  fui  adventitt 
prTvenit.  Rcx,  inopinata  re  pcruilAu,  ciim  certamcn  fugerc  luin 
poflcc,  coni^refruc,  majus  quam  pro  niimero  ptxlium  fccit.  Tai>- 
dem,  fupcrantc  hoOium  mukitudine,  vifius,  &  gravlter  vulnera- 
tus,  ipH  cum  triglnca  c  primcjribus  nobilintif  in  manus  vcnit.  Cx-. 
£l  ad  cria  miUia,  duo  (apca,  Kex  intra  triduum,  leu  mntroce  ob 
lem  m.ile  geflam,  feu  dolorc  vulnet um,dec«JIit,  vix  circuma^  pri-  i 
mo  anno  regni  fui, 

XXXIir,    R  E  X. 

XLIV.  £o  dcfunSo,  Donaldus  Infulanus,  qui  nomen  Rcj^tm: 
antCA  nullo  aufiore  rumferac,  jam  pro  lcgicimo  Reec  fc  gcrebar^ 
rirtus  maximc  timorc  procerum  :  qui,  ne  prppioqui  lui  captivi  oc- 
ciil,iiitjr,  (nam  id  Donalilus  afliduc  commtnabatiir,)  nihil  mavere. . 
auri  furt-  Tyrannus,  cum  in  omncs  debaccharecur,  non  contentut 
tdLilii  prohibere,  nc  quis,  priter  ipllus  miniflros,  arma  ferret,  aur 
nnbilitatem  pafTim  ad  cacdem  rapere,  io  cujui  exieio  firmamentutik 
iiii  rcsnj  connituebat,  inter  fuv  crudtlinti  fupetiticei  diicordiai. 
Irrclijt:  ncc  ullum  pulcbriusexifUnabatfpe&culum,  quammutu- 
ua.  civtLim  cadcm.    £401  coiiD  tla<tciii  jmfo  fibi  pcmebft }  toc  iiti- 


Uher  J^artiis.  *o| 

mi  putatut^  qiu»  cx  uaaqao  acie  pcriiflent ;  neque  quk- 
laaii  quam  civiuin  «iDCortliaBi  metuclut.  Itaoue  domi 
mtincb^it :  &  fiuTuni.jn  aninci  iniurianim  libi  con&iui^ 
nniidaiu,  caniubuique  fiumidabilii,  raio  in  uublicuin  (moa 
Duodcciino  tjcdem  aniiD  iti  iii  mireriii  tnautiiij  vix  pub- 
isaloriim  vindcx  eii  iaventui  Crjthilinthu^  Findoci  Rcgij 
j  occulie  apud  nuEricium  delttcfceni,  diu  periifle  eft  credi- 
nini,  cum  ;am  fiucot  viribui  &  folertia  paiTf.  haberei,  mt- 
imon  dillimuluu,  primum  in  aulam,  deinde  in  H-egii  fii- 
ten.  icceptw,  dotcrian  ingenii'  brevi  parftdt,  ut  pri-. 
uia  iocuni.;^il  cum  obriqcret^  IV)'^^)  rebus  omnibuK 
i  &i[eiitia.  fuccedentibu]^  cum,  indicato  paucis,  quii  efier. 
lararec,  iiloueam  ^Kinori  pacrando  manum  ad  fe  colleetl- 
jidum,  lajurhB  opportunum  luSui,  occidit,  &  cum  lius 
ceCit. 

XXXIV.    R  E  X. 

Tyranni  morte  divulgata,  &  tci  8c  auflor  (iimma  omni- 
Ixciiia  cxcipitur.  Crathilinchui,  generii  indictb  teHibuC 
atis,  quanto  ncma  antca  (ludib,  Rox  cfi  dcdaratui,  ut  aui 
do  Hbcrcatii  fed  lalutii  onuiium  au^r  elTer.  PrLnium, 
inUiium  conlculti  tyranni  iiberoi  &  jTopinquof,  ut  veluc 
:  tyrannidem  exftirparet,  necandoi  curavit :  cfeind?,  parres 
xfu  ad  iuide  motc  diceodum  perlultravit :  labefamtaque 
io  «^uanta  potuit  cura  confirmavit :  ac  paie  domi  forifquc 
tium  gcncu  more  vcnationibui  oblc&re  flatirir,  Hjus  rci 
om  in  monte  Orampio  iuxta  Pi^rum  finei  ^gcrer,  |uveT>' 
iQkam  ad  1e  vcnientcm  nonori&ce  habuic,  Ncc  ca  contcn-' 
:iti3,  quxex  anti<]uis  ncccDinid{nlbui  Si  pubiic.i  pacc  nata 
am  coi  fanuliari  confuctudine  complefli  rhiduic.  Sed  ea 
omiraE  propc  in  pemiciera  vertic.  Nam  cumPcAicanem 
I,  qaera  Scororum  R.cx  in  deliciii  ))abebar,  clam  apud  le 
■,  indicia  ad  cuftodcm  canii  perlaco,  aJ  locum  iibiccJ.iba- 
:&«,  dum  canem  recrahere  conacur,  inccriminir.  Ad  ejui 
Jamorc  £i£io,  cum  utrinquc  mignj  mulEitudo  concurrilTer, 
(na  edi(4,  ac  multit  occilif,  in  ijfquc  non  pauCis  ex  urriiir- 
.lii  nobili  iuventuee,  iafhim  cit  crudclifTimi  bclJilcminari- 
am  ex  eo  die,  curo  utraque  gcRi  alteram  omnibui  bclto- 
immodii  vexarcf,  non  anteceflatum  efiquam  juflis  cxcrci- 

coiicurfum.     Nc<]uc  pax,  ctfi  Kegibus  utrinquc  cun  cupi- 

ullis  conditionibui  coirc.  potult.  Qiianqu.-im  cnim  non 
int,  Romanis  &  Brittonibus  femper  infmii,  quanto  cum 

dtllidereEic,  mutua  tamen  ultlonii  cupiditai  ita  eoi  cfftra- 
t,  dum  privatai  quifque  pcricqiiicur  injuriai,  cabmiratcta 
liter  omnibui  impendenccm  concemnercnt.  Ac,  nifi  Ca- 
:xul  Romanui,  obfcuco  qutdcm  loco  natui,  4t  militin  cla- 
nvenilfet,  ad  alterius  gentis  intemccioncm  pu^acum  fuil- 

cDii&a  Dioclcfiaiip  niiliu  StmoDiamntaTnimua,  ik^- 


io4  RfTum  Scoiicarum 

gitam  AriTCrkam  ab  incurlionibm  Francomin  &  Saxonum.' tucfC' 
tur,  ciiin,  mulcii  Barbarit  &pc  capcii,  pranlam  intcccin  nec  pro* 
vintialibui  redJercT,  ncc  ad  Impenconan  miRcret,  rufpicio  eltor- 
ta,  conCiko  ab  eo  Bjrbarcu  admitti,  ut  redcuniu  cum  prxda  cxci-  , 
pctcc,  ati^ue  hac  fc  occaliuDC  diuret.  Igitur  a  ftUxiniiino  iulTu» 
occidi,  purpuraia  fumlli,  &  Britanniat  occupvit :  utque  opei  ad- 
\ctC^  IMunuin  legatum  Ilonxanum  firmarec,  difcordiu  inter  Soo- 
tos  &  l*idui  pautiij  cum  utril^uc  ftcdui  fecit  &  fucictacem  iniit. 
Bpnunii  mi^Ua  adverfus  hominem  rci  milicarij  peritum  fruilra  eic 
pertis,  &  Scotii  &  1'iClis  in  vetercm  qvoi  alicjuando  teniKranc  a-i 
gronim  poileffioncm  rciticutit,  poftguam  fepcem  .annoi  imperiunk 
ecl&lTct,  ab  AUeQo  lotiD  efl  occifut.  Alleua,  cum  triennio  rcbus 
Drx£iiner,  ab  Aiclcpiodoto  inceremto,  Sritannia,  decimo  quam  de- 
feccr.it  anno,  Romauis  ed  rclUtuta.  Scd  ncc  Aiclcpiodotui,  nec 
Aui  ci  fucceirit  Conflancius  Chlorui  qui.:quani  in  Britannia  memora-' 
tu  dignum  gcilic,  nil!  quod  cx  Uelcna  coiKubina  Conft.incinum, 
qui  pol^  Ktiim  potituf  cft,  geouit.  Intcf  haec  dccefTu  Cratbtlln- 
niui>  poHouam  rci  $cocicc  prafuilTct  annoi  viginri  auacuor. 
XXXV.    REX. 

XLVL  Fincormachui,  fi-atcr  ejui  pacruelii,  pofi  eura  regno  Sco-,- 
torum  [KJtitui,  fccuntla  proElia  ailverUu  Roinanrji,  adjunftii  Britco- 
nibus  &  Pifitj,  (juxdam  ablquc  cxtcmii  auMliii,  fecit.  Tandem» 
viribusRomanorum.domi  bellis  civilibus,  &  foris  afliduis  cancei»-. 
tlonibus,  atfriiii,  quiccioribut  rebui,  Scoti  quocjue  libenterpacem. 
func  amplcxl.  Libcrati  curis  ewemis,  nihit  priui  tiabuerunt,  quam, 
ur  religionem  ChriHianuD  pfomoverent  :  occalione  iUint  orta, 
quod  mulci  ex  Bricca[iibusChrii)Liai,  fzvitiam.Diodctiani  timeni 
tes,  ad  coi  coniugeranc :  e  quibui  complurei,  doArina  &  vits  ince-> 
CTilatc  clari,  in  Scocia  fublhierunt,  vitamque  foUtarism  tanca  da^ 
Uiiatis  opinione  apud  omtiei  vixcrunt,  uc  vita  fun^nim  ccUb  ia 
icmpla  commucarentur:  ex  eoquc  confuecudo  manJic  apud  poflerot,. 
iit  prifci  Scoti  lempla  cell.is  vo>:enc,  Hoc  genui  monacnarum  CuL~- 
Df.os  appeliabant :  maniitijuc  nomcii  &  inllitutum,  donec  mona-. 
chorum  gcnus  reccntiui,  in  plurci  divifiim  fe^,  eot  expulit :  tan-. 
to  doQriiu  &  pietate  iUii  inferius,  (juanto  diviciii  &■  czrimoniij^ 
cztcroque  cultu  cxterno,  quibus  oculos  capium  &  animoi  infacuant, 
£jnc  Iiipcriorei.  Fincormachui  igilur,  Scotorum  rcbut  «quitate- 
fummj  compoliiii,  &  civibui  ad  manfuetiorii  vita  cultum  reduOii^ 
dcccQit  quautagelimo  feptimo  reeni  fui  anno. 
XXXVL    R  t  X. 

XLVII-  Eo  defianClo.gtavifGma.dc  regno  contcntio  efl  exoita  in.. 
tcr  irct  fratres  pairueKi,  e  tribui  Crailiiiinchi  fratribus  gcniioi,. 
Ronuchum,  Feinelmachuifi,  &  Anf^ufianum,  fcu  veriui  j£ncjnuiD. 
Romacbum  commcndabat,  ^uoil  c  iribui  Craihilinthi  fracribuii 
patcr  ejui  «ate  miximus,  quod  nutcr  e  Regio  PiQonim  fan^tuinC' 
ciTci,  <(Uod  ij^  io^senio  forei  acri,  Sc  ad  pirandai  imtcitiat  flexili.: 
-P/o  Anguiuao  facfsbat  «uh  6c  «peri^Dcid  rextua,  &  jnor cs.aniar. 


Liher  ^mrtits.  loj 

bi1«]  jtque  inde  Fivor  populi,  &  ante  omnU,  qui  initio  fuerat 
cnmpctitor,  tom  fuflrJeAnir  Feclielmaihus.  Propier  eonini  fediti' 
onei  cum  rei  ad  afm,i  rpeSarec,  primii  comitiii  nihil  pcraei  pote- 
rjr :  &  foluto  conventu,  cum  totum  re^nuni  in  tluai  hftionei  <ii- 
verfai  irct,  Koroachui  favore  populi  infcrior,  aJvocata  juvenwte 
Pittica,  fc  estvtnii  auxiliii  firmat.  Al)  iif  cum  An^uiianui  rclcif- 
fei  fibi  inlliiiai  pjrari,  poiiui  cxiHimavii,  vitam  femcl  forcunv 
committere,  quam  m  perpetuo  rimorc  IbllititAm  agere.  Igitur  co- 
;idiii  amicii,  cum  Romacho  prxlio  congreilu!,  viflulquc,  in  ^liu- 
A^t  cum  Fethelmacho  profugic  Ibi  cum  incellifieret,  (e  fj£tionimi 
principibui  ob  virtutem  fbrmidabclcin,  &  spud  pnpulum  n^tcuri)  ve- 
n^ilcm,  &  R.omachi  pollicitationibui  i:orrupciim,  [Ui-um  fore  cucum, 
in  Hibemiam  cum  fuii  dilcctCr.  Rom.ichui  aucem,  vi  lai^K  ouam 
p-jpuli  voluntate  cegnum  aifecucui,  xmulo  fubmoC'),  in  ^KlvcrririoT 
cruileliicr  encrcuit  inimicitiai :  ac,  ne  vi  magif  tjuam  jure  grjfljrl 
viJeretur,  dum  regintici  obit  .id  convencuf  n.ibenilos,  ac,  non  «1- 
hlbito  de  mnre  conlllio,  folui  lA  fuum  arbicri.im  c.uiflj;  c.ipit.ilci 
rcvocaC,  m.igna  cum  ca^Jc  gra(I.icii;,  m.iximvun  cimnrem  in  omnei 
bono;  liiAiidit.  TjtKtem,  omnibu^  prxlcntem  rerum  lUcum  exolJ!, 
fepcntlni  ccnjuratione  notulicatfi,  anccijuam  virct  ryraiinui  cclli- 
fere  polTet,  opprclTut,  e  luga,  quam  ad  \'\Cm%  incenderjc,  iccra- 
thi),  potna!  luic,  tcrtio  fui  repni  anno.  Cjput,  pilo  afluum,  la;- 
nim  populo  fpeQacuIum  ciriumljtum  ef>. 

XXXVII.    R.  E  X. 

XLVin.  Angulianui  ineenci  omnium  conienfii  aJ  re^num  ci- 

piendum  efl  revocaKu.    Primum,  qui  RomaL-ho  crudelltjtis  &  ava- 

riti»  miniflri  fuerant,  fub  Rcge  juiio  libi  limcnKi,  Piflorum  Rc- 

gem  NcQamum  in  u^ioncm  propinqui  fui  ad  arm*  commoverunr, 

Ansulianu:,    pici;  cupiJu;,    per   Ic^acoi   fjcpe    PiCloi   aJmonuir, 

.'    quantocum  periculo  iicriuliiuo  re^ni  pugnaturi   elfenc,  firicconibui 

in  amborum  cxicium  intentti.     Vcrum,  ubi  eoc  vel  fiducia  virium, 

I     vc!  iracunJia  perturSatoi,  a  Mcihcii  conliliis  averfbs  vidic,  cJuflo 

( .    ocrcitiT,  poft  acerrimum  conHiftum,  vifloria  cft  poticui.     Rcx  Pl- 

dtorum  cum  paucis  evallt.     Verum,  poliquim  mecus  rcceffir,  ira  & 

pudore  inllaromanK,  sepre  a  fuii  impctrat,  uc  novym  fibi  cxcrci- 

tum  decemanr.     Ho  co.ifto,    in  Calednniam   ducit.     AnRulwnui, 

f      iterum  fruflr.i  tcntata  picc,  eum  fiiis  copiis  ail  hoftcm  tcnJit,    Pu;;- 

o.icum  eft  utrinouc  pari  obltin.itione,  altcri^  p.mam  laudcm  tuori, 

alteri;  i^^nominiam  acccpfam  dclerc,  connntibus,    Demnm  Sioti, 

AriKiiliano  c^fo,  fohrh  or.Iinihu!,  in  fugam  verfi.     Ncc  l'iai^  U;- 

ta  fuic  viCtoria,  Rcf  c  fuo  ac  prrflantiflimo  quoquc  bcll.itore  in  acie 

inccrcmto.    Pi-opc  pir  urrintjue  Jamnuro  acceptum  p.iccm  ;id  brevc 

tempui  pneflitic.     Przfuit  rci  Scotic*  Angulianiis  paulluro  fupra 

aruium. 

XXXVIIL    R  E  X. 

XLIX.  Fethelmachus  Angufiano  Rex  eft  fufleaus     Cum  vlx  hi- 

emuum  in  regno  com^eJ]er,  excrciiu  coAtlo,  PlEXoiuia  ;k^To&f«^Vn 

i 


10(5  Hertm  Scmkitnm 

populationit>ii!  vaAavir.  Ubi  prinium  hnllii  occiirrir,  concurfuiii 
elt  tuin  utriul^ue  geiitis  mij^na  JlrAgc.  Nam  Piftarum  acics  mc-- 
dia,  comibu!  nudata,  propc  lota  cirLumvcnta  cA :  nec  tatnen  inul- 
ta  cccidit.  Rex  Piftorum  terrio  poi)  diec  vulncre  deceffit,  Scoti 
vifloria  uli,  latei  nullo  cxcrcitu  obvio,  Pi£tonim  agros  valUntt  • 
Pidi  cnim,  taota  dftde  acccjxj,  nunquant  totis  viribus  aull  Ic  ior- 
nmx  comntiitcrc,  leves  procurwiiium  manui  in  populatores  liKiE  & 
temporihus  omortunis  immittenic5  Uiius  cos  cva^ari  prohibcbam* 
Intcrc^  Hci^uitu;,  bomo  cailiiiur,  accepco  in  fuos  imncrio,  quaie- 
vus  vicibiis  imparcrat,  ad  fr3ut.lcm  cunvcrfus,  duo;  Fiftici  t^cncril 
viroi  immiliE,  qui  fc  Scotos  limuUntci  Rct;i  pcmiLJem  moiircncur. 
Hi  ciim  lidicinc  quodnm  Jc  txdc  Rc^if  tranrc^crunc,  Hoc  cninL 
liominuni  ^enu',  ad  fomnos  conciiiunaol,  &  vii^ilias  oblc^ndai» 
in  cublciilis  nobiliiim  pcmoftabant:  ^ui  mos  eiiam  adbuc  io  om- 
nibui  iiiruiis  Britannici^  apud  prili-ai  Scotos  obfcrvaiur.  luitiir  Aa- 
tuto  dic  Pidi,  ut  cottvcnrum  crai,  a  fidicine  inrromint,  Rc,Kem 
^uam  m.ixime  i^olfunt  occultc  juguljni.  Nec  tamcn  ita  rrm  ccljre 
ponicruiit,  {)uin  ad  mortciitis  i^emitum  minillri  cxLitati  ficinorit  • 
aiif!.>rei  liivc  perfitiiti,  &,  ciim'  ulccrius  fugcre  non  pofltnt,  c  pra-- 
''-  -j  iapidibus  propugnanici  miniiJri Regii  aflecuti  ad  po.tui 


XXXIX.    R  E  X. 

L.  Fululmailio  rc-ni  fui  anno  leriio  esftinfto,  fuccrffit  Eiiee- 
niu5,  feii  potiui  livcnus,  Fincormacbi  filius.  Sub  id  tempm,Mi- 
ximui  lec.itus,  iri  f[  em  toiiui  inltila?  poiiundx  crcfliw,  fi  utramijur 
scnirm  ilclerci ;  primtira  cum  Piffii,  ut  n^m  rci  ciani,  iulirmtort- 
fcus,  atijuc  idcoaj  pacifLcndiim  promtioriW,  .-imiticiam  iimulat ; 
eoi  vanij  promiOl;  implet,  "  Si  in  focicistc  Romiiu  perfcverenr, 
•'  praicr  mnumcn  alia  commoda,  totum  Scororum  aemm  (c  cit 
"  coiicclTurum.  Audivcre  libcnccr  ea  Pifli,  &  ira  tai-i,  &  vindi- 
&.it  cupidi,  &:  promiflit  dcliniti,  &  in  fiiiurum  impi'ovii.li.  Ii;itur> 
cum  Rcmanii  coifjuiiAi  Scotorum  agios  popularcntur,  primus  cis 
coniiiaus  (iiit  jd  Crcam  GallovidiK  amnem.  Scnli  p.iiiLiiorei  a 
pluribui  circumvefiii,  dum  ii)  omnei  partci  fu^iuiit,  Rorooni,  vclut 
ccrii  vifloria  ^iii,  finc  ordinc  fu£icntil>us  JnDanr.  Intcrea  Ar- 
g.itlielii,  &  ulicriorei  aliquM  pppuii,  tjui  nondum  fc  ciun  reJKjiiij 
topiti  conjunxcrant,  in  diiripaios  Romanos  dcnlii  a«minibu<  inue- 
Cii,  macnam  ftraeem  edidcrunc.  Hiijicniui,  collcfiis  nuns  c  fu^^» 
Tftrilicrc  potiiii,  habitu  fiipcr  fumma  rcrum  conlilio,  cuin  pni-fcn- 
te;  cnpia:  niiUim  fpcm  reiiovandi  bclli  ficercnt,  rctro  in  Caritlam 
abiir.  Maximum  vero,  quo  minui  viQoria  iiierciur,  |>rohibuii^ 
trcpidiu  ntinciuj,  omnia  in  interiore  Brii.innia  bclJo  .irJcrc.  Scoti, 
Cjiu  difcclTIt  majoi-c  lioftium  p,irtc  levati,  qu.inooim  vix  ,id  (ita  lu- 
en.la  fiflii.crcni,  ira  lamen,  ac  f^^c,  ft  ,intc  cxadjm  Xliatcin  honn 
vitinos  inlieni  .-iHqu.i  cladc  rcpreduroi,  quicijiiid  virium  aui  odii 
(upercr.it  in  1'iQoi  effiiderunt.  QiMcuiit|uc  pcr^cbant,  ol*viis  ah- 
fijuc  dUa-iiniiK  inviiiaiii,  kno  &Baiiuiia  l!iic'  vafticatem  facie- 


Lihr  Qnin^tns.  lo^ 

Maximuf,  (imnqujm  «inii  &v9rboriiin  ciMittuncIij  Sietrtit 
Uekintr,  «riufijiic  arncn  fhvle  genris  parlter  i*rui,  ubi  pri- 
R  C(mimfi<liun  iuit,  tani^iRiRi  ij«ntm  PiCtii  illata  tllturut,  iii 
-movit.  lUi  fum  non  it  gloria,  imperio,  aut  jirzil^  dimic»^ 
icil  dr  fxttii,  fbrcutiis,  vica,  CTretifijuc  <\ax  hominibuf  oirk 
)tent,  eduftii  omnibiu  <^\  xrma  fttte  pollent,  non  moida  Vi^ 
d  ettam  (gencili  confuetuEtine^  muUeribi»,  tn  ulctmum  fc  dlF 
i|i)tnnt:  &,  caOri!  non  procul  a  Duoo  nmnc  politii,  nna 
ib  hoftibiis  tonilitenmt,  Aete  utrioque  tnl^tuOai  prirai  coiv 
«it  eum  Scotis  Romannrum  auxiliai  Ibi  altcrij  fgv,  alteh) 
atioDC  incicjii;,  certiraen  acriui  ijiam  longjui  fuit.  Pi^i  & 
wi  magni  cum  carile  repulfi  ;  ac,  nifi  fublidium  in  tvmport 
nanij  venilfcc,  fiig.im  circumlpciiabanc.  Vcrum,  MiNtmo 
ei  admovente,  Scoti,  &  tnuliitudinc  &  ^ftcrc  armorum  8c 
Ina  infcriores,  minje  modo  rctroafli.  Cei.ti!it  ifii  Rex  Eu- 
,  dum  fuis  non  vu!t  (iipereflc ;  ac  nuior  pro^crum  pjrj,  nc 
1  proiliiiifre  viJercttir. 

•Ac  Maitimw,  tantavifloria  cicioi  (jiiam  (jicririr  pwini^ 
bcTtaJieretln  quem  oJtum  exerccrcc,  mifertco'  An  w  *rfflt" 
Jcmcntiam  rc^-ocatut,  multij  Scotorum  rcgionii-tufirrhifir*- 
dcnt;!  fcfc  rci.tpLf,  .r.:icrjiic  colere  iutric :  Sr,  iit  fiii,- c^ntfn- 
inii  TT-.:  :\  u..  .  i;  :-  i;.>jicr,ic.  Piai  lisrx  ciui  qicmcMt^^m 
mcf-  'i    "  Nuiiqii,im   Rom.ino,-,  cr.r.'m- 

locios,  liiHifam  &  Imccrnm  patem  habituroJj  iticolnmi  gcntfc 
jTum,  fcmpcr  inijuicn,  fcmper  ad omrem  pr^dx  occafione* 
ita  ;  ntmquim  cerram  Brit.inniam  fecuram  forc,  dum  in  eii 
quam  illiifi  fangoinis  fupereflec.  Cum  feri»  biHuit  rem  cfle^ 
nujlis  officiis  provocat^  manfutfcaiK,  nuilii  ihmnis  fractie 
ukfcanc ;  cundcm,  ijui  ci  genti  eflet,  bello  fintm  fucurura'. 
laximus  contra  mulra  diflcrerTt,<fc  vetcre  p(>Jitili  Romani  in- 
,a  quogcntei  viflar,  non  modo  rellfla  incolimie!,  fed  eciam 
r  fint  donacjE  ;  "  Nunquam  in  orbe  lerrarum,  ferc  perdomi- 
■encem  uilam  penirui  excifam.  Se  curalle,  ut  R.ege  qim 
i  (uvcncure  ca-^o,  non  mecuendorvicinis,  fid  poiit»  mitcran- 
hoflM  rclini^ueret.  Nec  fc  Pi^rum  adver^i  eotediobj- 
:  fid,  rem  vcrc  ^eftimancibus,  mulco  Jxtiu»  cife  lpi£UcuIuni, 
/entiura  mHcriii ,,  quam  cruorr  occtforum  ;  graviorchique 
im  efie  vivendofcmper  mortem  optare,  ({u.im' lerael  mori- 

raaiis  omflibus  defuni;!,  Hxc  tjuidem  ilie"  diflerebat,  non  ' 
b  erga  ^otns  benevolcncia,  quam  Piilica;  crudelitacii  odio ; 
n  fiicurum  iirorpicieni,  <]uam  periculofum  cifct  provincin;  Ro- 

fi  vires  fejtiorum,  delecii .  pcnititi  Scocis,  duplicareniur. 
cro,  ncc  <]ueiclii,  fiec  prcc&ui,  nec  donii  abf^inuere,  priiir- 
rdidum  iropctrarcnt,  ut  Scori  omnei  ante  certnm  diem  Bri- 
CTceilcrent:  <]ui  fccus  fcciirec,  ci  <fere  capttBle.  Agt^eor- 
a  PiAot  &  Brittonei  <livifiit. 


Rertim  Scoticartm 

LII,  Scoti  rweiAicc!,  quo  ^ucin<iiic  forj  tuJir,  per  Hibcmlam) 
JEbiidai,  Sc^nctiam,  &  Clicrronefum  Cimbrjcam  Uilperli,  ,3b  inco- 
lii  fitis  iiumaniHr  fLicrunt  r«.cpti.  Scd  nec  n  ficerUotibui  &  mo~ 
luchii,  quicum  in  fumino  crant  lionore,  Pi£ti,  ecd  publice  Qirt- 
fli^ii  inlUtutit  imbuti,  injuri.im  abilinuerunt,  IIU  vcro  profiigi, 
cum  in  onuics  cinoumcirca  re^ionct  ilifpei^crcntur,  mulci  in  lonm 
(Abuflarum  unam)  ilcvenerunt:  atque  ibi  in  cccciobiiim  collcQi, 
magnim  fuz  fandiiatii  &  crudicibnit  fjmim  ad  polteroi  mnfmi- 
lcrunt.  Cxterii  Scocb  ic^  bcllo  iftlidit,  pjtria  pujlls,  &  Az  reditu 
dcfpcrintibus,  ^budar^im  culcorc!,  inccnio  feroces  &  inijuicci,  & 
ob  dclJdiam  icMpet,  &  hominum  multicuiine,  &  rcrum  neccHari- 
arum  firpcrante  penuria,  aliquid  per  fe  audcndum  nci,  cUITe  loo- 

Sstum  n.nvium  co.idb,  ducc  Gillonc,  in  Ar^chelijm  cranfmiicunt. 
}i,  dum  ad  prxdam,  uc  in  rc^ioiic  propc  vjcuj  habit;iCoribui,  vi- 
«i  difcurrunt,  a  Pittis  co  ad  prxlldium  miiTii  circumvcnci,  ac  a  n^- 
vibus  ex.lui;,  ad  iinum  pericrc.  CUfTis  capca,  &  ad  i.fum  belli 
advrrfvT:  L.fiiI.ino>  rcft^rv.it».  Ncc  ica  multo  poD,  qui  in  Hibemi-- 
am  confu;^erant,  parcim  vcicriicok^n^iiionit  cimmcmuracionc,  pjr- 
tim  fortunx  commifcraciorie,  f.entcm  aJ  bcUa  prj.\Ufijuc  fuopie'] 
ingcnio  proclivcm  facilc  movcrunt,  uc  auxilium  .id  purum  priUI- 
numque  iljcum  rcwperandnm  dtccrncrt.nr.  Djti  dc^cm  milli.i.  ' 
Hi  in  l,icus  Scoti*  advcifum  Hifccrnii  rrjnrpi.CcI,  m.ii;num  fui  .iJ- 
vcptui  tcrrorem  Utc  fndcrunc.  Hn.-  prinio  futtcH^Li  iiti,  cum  dc 
rclli|uii  bcUo  confultartm,  Sioti  Alhini,  gnari  virinm  Romana- 
Tum,  &  qujntum  relii^u.if  nacioncs  pcrici.i  rei  milicjrii  anteircnt, 
auiiorci  eranc;  "  Ut,  pri-fcncc  viftorii  conicnti,  cum  prxdj  do- 
"  mo5  rcdircnt,  ncc-  txfpefljrcnt,  diim  Cociui  liritJiinij:  virci  c« 
"  adorircntur.  Er  t^iunilo  iict  univcrfje  Hitcrnorum  copia-,  ll  a- 
"  dcdtnt,  parcc  cHc  qucint  jLlverfiis  corum  cxcrcitui,  quoriuii  . 
"  ti>nlilLO&  armit  terrarimi  orbis  eJTct  perdomituj,  cum  eis  non  vi 
"  .i]crtj  fed  afiu  certjndum,  otcsftnnc)  c.ipcandaj,  &  qiios  ncc  nu- 
"  mero,  ncc  opibui,  rcc  be!],indt  pcricia,  aquarc  poffcnc,  lahori- 
"  bus  S:  mnloritm  picicnci^  fjrigandos.  Hanc  unam  clic  liLiiui  bel- ' 
"  ii  fcrcndt  rationEm."  Hiberni  Scoli  contra  Albinos  iiicrcpare  ; 
Qjorum  priflina  animi  vli  adco  clanpiNrrit,  ut  cirm  poRcri  cfTcnc 
cprnm,  quiR.om3nD5  cxcrcicui  provc  dclcflcnt,  ipli  iiec  ^iffcdun 
quidcm  illorum   Crrtinct*  po/Tcnt.     Ncc    dccrant   crijm   cx   ipfis  * 


Sv"t 

Albinis,  qni  contcMdirenc;    "  li[]l 

rjtlonrm 

a  civIbiK   fuit 

"prr 

pMlitam,  nl.mc   inancm 

cfi-c:   UI    qi 

X  ad  1,.> 

cm  tjntum  ve- 

"rjl 

,,n!^infl"'ndum;'cj'mr 

caiiitr.indjr 
ditiisdiicem 

n  ficcrct. 
ftquen-.la 

(>iJnii>brem, 
m.^d   fi  fjci- 

,  non   c/Tc  dubitsndum 

qiiin  Dciii 

qui  tam 

priifncra  bclli 

ia  dcdcrlt,  aut  novo  Er 

v^.ui(adbell>. 

"  ]irr 

piora  letiionibui,  liofli.:ii 

5.    (Xcaiionci». 

•'ol 

itam  pociui  jmiilcticnJ 

in,  qujm  i 

pra-finci 

ncglcfljm  pa— 

"i!e 

Jiisfrurtr.iqurrcnd.im. 

Hac  fcr.cci 

..oncilioviJlci. 

f.r. 

j:ti  aJ  prarJj!  t^if^urrun 

:  ac,  djm 

n  Ciiim  .imitra  rcci,jicrav-». 

Uher  ^artm.  icp 

i^.  L  Ai4djciut  quini  prudcnciut  fux.  cupKliuci  in-Ju^enr,  maictibui 
rcj>«iKC  cnpiii  nppicffi,  iaa|oreni  fuoruni  ]l^tcm  atailcuiiiE. 

lAll.  H^diiJ»  mHibcEniMi  renuubi^a,  ^oci}  otnciein  iJKm 
rolrtui  pnKuliti  &  Ki^nuM  >le  fua  libcrtJtc  rciiundj  iblUtitoi 
iv.ldtiiit.  Multii  igitur  toivliliii  tcnt.-wij,  cumalius.lxitusooii  ,ip~ 
|>iii-<r<T,  viiiKD  eli  &o<ii  Hibemtnlibut,  !ej;aDOt  In  Britjnnijnt  eUc 
inincodn;,  ac  uccm  qtimi  mAxiuic  coninioJij  poilent  conditiocn^ 
b<>f  (MD  K,oa>ani]  Iviueiiilain.  hot  MaKimui  pcinium  g^avaec  in- 
CTcpari.  *^  Q^ioil  nuUii  provocni!  Injuriu  uliro  ;iC(im.  EixnaiiJi  Ijcti^ 
'^  Iidcnt.  Lc^siif  cMufiiFUibus,  &  culpaut  Ib  impet/t^iniikitu- 
tliiKKCDufcrenEiLus,  iijuvcniit.  Pjx  iis  kgjbuf  £i£U  i  ''  NcW 
**  ftelfton.iriaruin  polt  eumiliCfBHiberRi  cCd^Mnt,  dl>.ei)ruiiiqiic 
'*  iodii  Mtinctti  vim  aliftincrsnt,  comiter  imperii  inj^cftaiem  colc- 
^*  rant.  Hibemi  n(\  liorei  ijiiani  Iper^rant  couiiiciiiDcs  Isti  Jomum 
(«tulcrunt.  Mjsimum  Autem  aJ  piciik-iintJLinti  Tmn  jnetut  .-il>Hl- 
Tbtnii  (ji  ftui  Boo  mas^iiuiB  in  conim  (notibui  momcntiuivpnEeicc) 
flexii :  ftil  quod,  in  (njion™  rdmm  fotm  intentut,  m>n  taruio  qiik 
ct4in,  ^i  etijm  bcncvolam,  iibi  voK^at  reUni|iisre  Briijnni.un. 
Njiti,  cU»  t«  cwlisi  «Kftidbuf,  taiptcU  Ronlvii  viict  bdJonim 
fiviliuni  rempcfliitiiiiu  dtbilitjMi  vi|icret,  Imp<rjcottl(]ue  iion  » 
Saan  pOpLiiove  leai,  feJ.  militiri  f^vore  .ilTuini,  cunvjuei  pcrJo-- 
tBita(<iuo>l  nulii  aiteri  comif;jr«);Brit«iniii,  niaciUu.TiHi  rimilU 
tiri  fiMicn,  cxwciwwKjue  pro  muUicudinc  iiicis  fo-roiiini  ii.ibttct, 
in  «a  tcfum  ilatu  liccrcvcrat,  li  ji'occalio  impcrii  occupamli  oflir- 
rec,  fortun»  non  ilccHe.  In  Iwnc  ^em  promu,  miliK!  pluriai.i  ca- 
miiaieSc  otBni.Urgitionii  pm^iti  OMnplBtltbacur.  De  rcbm  f.r.i- 
vtffimii  cum  BritnnnorUm  majoriinft  coofBlnbac :  Piijornin  i.ivtru- 
ruce  eKcrcittim'  fjippicb.ir :  cii^ue  prifidiii  pluribu!  in  Jocii  ]>ciiVi->. 
>  cia;  ccimmicte[rat  cunodicnda :  ilivifo''.ii»er  «oi  &  Drittonei  Scuro- 
nim  a^TO,  l^ifli;  quidem  vctcrem  .iJicioBCfa  liberam  reii^uic,  ftj 
'  vc 'ii^aJta  modica,  ex  utriWc  cLi  ultimo  re,^i  Scoconim  an|ulQ, 
(cxcgic;  indiciiim  ouiJcm,  uc  ipfe  prgdicjbac,  Bricmniam  univer- 
.  ftTh  p3itim  a  (e  perdniiiicam,  jnffim  jTacaCamV  "  Ac^BS^Mt^nfiicm 
Briibiij  vuli^ui  mfrnm  in  raodu.Ti-rtlii  cnfitilisbac.i  Iraquc,  oirnr- 
bu!  ad  fjicm  c&r«pt:ifii' parsCiSj  vcliit  aniilitibuIcoaQus,  puipii- 
'  jMmfumlit,  '  '■ 

. LIV.  PbR  eum  ConRantinus,'  et'  ;n6mo.fnilIe«  orJiiSe,  folj  n,>- 
ininiT  comnMnd.itione  a  BriftoniliUs  tliOi  eft  eleaus^  ACi^irc  co  nir- 
fm  interemto.  Gr.itisnin  homo  Brlcannlcl  fan^oinis  mfiAx  Imp-.ri- 
um  invalic.  Vcrum,  Maiimo  in  Italia,  Grati;iiu>  in  flrlnnnia  c»- 
fo,  minii;  cfl  Rofna  Vlflorinut,  qui  le^aci  noniirte  Britanniim  ri;- 
eeret,  h,  cum  faa  opcra  impcrium  v^ideri  vdlet  auaum,  Piitit 
ioprovini:i3«-fonn.ijn  redaftii,  lcQihusRnAianiicMvti  juffir,  jt.i« 
jMzna,  ni  ptcatur,  indifl.i :  ac,  HcrpuRo  eorum.  R.ege  inicr  Ii:bc 
tnortuo,  vctJiir,  «  no\-um  ereiircnt,  neve  maBiftratum  alium,  nili 
a  populo  Itomann  datum.  hab^rcnc.  Id  vero  V\6i\t  naCra  fcrvitut 
Tiiieri -.  ac  jam  fero  &  fruJir.-i  t]ucri ;  "  Gcntcin  Sc  aiiHcam  &  ci>- 


1 1  o  Rfrmn  Scoiicarum 

"  gn:irakn,  ac,  liccr  inrerim  moledani,  ramcn  ;fclvcrfiim  exrcrnu 
*^  noHem  omnium  periv.isIorum  fbciam,  a  fe  faiic  &  crudclirer  p 
**  diram.  }:o  fc  hSBc  furc  pari,  <]ui  non  auxilio  (blum)  icd  milci 
^^  coniLt  (e  privarinr.  Quis  cnim  eoi  lun  calamiraribus  indolc 
*'  poflcr,  qui  mcmincrir,  ad  cjuantam  omnium  rcrum  inopiam  v 
"  rcres  nmicos  redcgHrcnr  \  Huc  nimirum  pcrrincrc  vcrus  illud  or 
*^  culum,  quod  Pi^os  olim  a  Scoris  ddendos  prscinucrar.  Ob  Sc 
^'  ros  cnim  a  fe  prodlros  nunc  pcenas  lucrC)  ac  miferius  quam  ill 
^^  pcrlre  :  nifi  forrc  cjuis  inrolcrabilius  exilium  <juam  icrvirurcm  p 
^^  rcr.  I!!os  enim  in  quallcunquc  fbrruna  ramen  libcros  eflc : 
*'*'  vcro  in  cxtrcmis  malis  vcrfari,  coquc  gravioribus,  quod  fuo  m 
^*  riro  in  ei  incidiflcnr.  Iraque>  ur  nabcrcnr  ad  qucm  convcnirer 
ur  In  medium  de  rcmcdio  calamirarumfuarum  confulcrcnr,  Du 
ihim  Hcrguili  filium  Regcm  crcanr.  Apud  kunc  primores  congr 
|;ari,  dum  remedia  circumfpiciunr,  fcrviruris  afperirarcm  qucrci 
cxjtrcflcrunr.  '^  Jam  non  imaginaria  fc,  fcd  vcra  (crviturc  prcn: 
"  Inclulbs  intra  vallum  Severi,  \elur  fcras  bcflLis,  ab  omni  fium. 
**  no  commcrcio  fcjundlos ;  inde  juvcnrurem  omncm  fplcndido  m 
^*  lirias  nomine  ad  lanienam  educi.  Pnercr  vicinarum  gcnrium  od 
*'  um,  acccdcrc  monachorum  accrbiflimas  increpationes,  qui  occl 
**  marcnr,  mcriro  cdrum  prcccs  a  Dco  contcmni,  qui  Dci  min 
*^  f^ro^,  fiiofcjuc  frarrc?,  corundcm  facrorum  parricipc?,  ranra  io 
"  viria  cfTcnr  pcrfecuri,  ur  ne  monachos  quidcmj  per  quos  Dcus  ci 
"  orari  poller,  codem  fccum  co?lo  frui  fivillcnt.  H«c  cum  graviti 
cr^  urcrcnr,  fubcunrc  in  rcbus  advcrfis  anlmos  rclijjionc,  tandci 
r.-^nnibil  a  pcrpcfHone  malorum  lax.imcnri  d^ito,  una  ad  llhcrtarci 
rcrurucndam  vLi  cft  vifa,  liScorisplacandlsDcum  ctiim  fiise  pc 
f  vii?'  infcnfum  placare  poflcnr.  "  Sc  inrclli^erc,  Fcrgulium,.  R 
*'  rii  pcncris  juvcncm,  in  Scandta  cxularc :  co  rcvocaro,  caercr 
'*  c;i:s  apdloriMtc  ficiie  jX)ffc  adduci,  ut  rcdircnr,  Ad  cju»  an 
mi-jm  rcnrandum  oaulra  (mctu  Romanorum)  Icgario  dccrcra  eft. 

LTBER    CLUINTUS. 


q'u  m  forrunas  vcla  committens,  in  Scandiam  appulit^  wai  cum  fil 
l.rcl.o  &  ncporc  Fcrguno.  Ibi,  cum  in  aulam  vcniflet,  Rcx  illi 
«^iv»'  e.lodus,  qui  &  undc  cflcr,  quaquc  fonuna;  violcntia  cxcrcir 
f 'iflcr,  cum»  prxtcr  vcdtonim  fonnoiKi,  babirus  formaque  viri  f 
cilc  dictjj  fidcm  faccrcr,  brcvi  cum  in  tamiiiariuni  numcrum  a 
ir.ii  r.  Fcrs^uiui^  ibi  (pnirc  &  avo  nv»rrul>)  tum  adolcviircr,  & 
tnf  m  ftu'liis  militaribui  dciiivliflcr,  mult.v  iiimil  advcrfus  impei 
vm  Roinanum  cx]>cdicioiic>  a  populid  ad  (f  ptcnrrioncm  l]»cCiantib 

'  fa 


Liher  Q^iintns.  i  r  t 

uiit  fiiC-eptd  Allii  in  PannanUm,  aliu  in  G.^klliam  nnlonibus  ir- 
unpcocibui,  Fcrfjuliut,  parittr  &  armorum  IliKlin,  &  {U>mann. 
uni  odio,  ttancDi  in  bellum  adverlus  Galloi  cli  fccuiui.  iic<.I, 
■iMa  ti  cxpc-iicio  parum  profpete  cejlillci,  ma)orc  (^loria  ijiiam  rc 
^m,  ia&jnJi.imrcdiir.  Cum  vcro  non  ibttamum,  lcj  pcr  vi- 
:iMi  quooue  gtntci,  nomen  ejui  cclcbrarctur,  M  viri  iama  ad 
Seoioi  &  Viftoi  pcrlitt.1,  fpcm  fccic  Stotiijucriam,  Viftis  libcrta- 
■em,  rcctiperaniii,  li,  nntitjuii  odiii  ilcpolicii,  hix  duce  advcvfni 
Ronuioj  fbrrunam  ccntarent.  £i  erac  ca  icmpenate  Romana  i-cs 
adco  affii^  finitimorum  armii,  ut  ipla  occalio  veiercs  inimicoi  ^. J 
vindiAam  iiiperiorum  injuriarum  excitaret.  Nam  Imperatorci, 
civilibui  beliii  atcritj,  Guthii,  &  Vandalis,  &  I-Vantit,  &  Afris,  la 
pnoimat  cuiquc  pravindaj  irrumpentibui,  ica  undique  vexabau. 
tur,  uc  ad  Icaliam  &  Roroani  imf«rii  fcdon  tucndam,  omilla  rc- 
tum  nceranim  cura,  exercicus  revocarcnnir.  Intcr  eoi  rnocui,  cjui 
firjiannicis  legionibus  prxerAnr,  rem  Romanam  h.tbcntci  pro  O.e- 
pionta,  flbi  quif(]ue  privatim  confulcnlci,  .''liui  alio  tcmi>arc  ty- 
nanjdnQ  ftabilirc  coiubantur :  ncc  conccnti  IiifuUnoi  omni  geiicre 
cnidelicatlt  &  avaritix  vexare,  eciam  lp(i  mutuii  incuriionibui  lefe 
ccDiiciebanr.  Ita  decrcfccncc  quocidie  lesinnariorum  numero,  crc- 
lcentc  provifKialiuffl  odio,  migis  deerani  firitannii  univcrlii  virct 
qua  animuf  ad  rebclIanJum.  Scd  fupra  dadci  aliai  maxime 
onnium  alBixic  infulam  ultimui  cxcrcitui  Imperator  Conft.tntinui ; 
^ui,  fiimta  purpura,  non  modo  militem  Romanum,  fed  qtiic()iu.) 
in  Bcitannia  eral,  abduxic  :  St  Jnfulam  ciurm.inm,  &,  li  quein 
:xtcrnum  hoitem  habulllct,  ad  omnem  injuriam  rcJiquerai  expoil- 
am,  QuK  potiflimum  occalio  ScotoTura  mirum  in  modum  cun-' 
piratioDcm  maturavii.  In  hoc  i^itur  Aatu  rcrum,  inita  concordi.t 
■er  lecrcia  cum  Pictii  colloquia,  per  utriulijuc  ^entii  lesatoi  1-er- 
^ulTui  ad  rcfinum  avitum  fuKipiendum  rcvot.itur.  Illr,  ut  liom» 
ailitaris,  &  glorix  cupidm,  &  pr«fEniium  rcrum  txdio  affcclus, 
f  futurarum  fpc  ercAui,  fititc  Londicionem  accepit,  Ad  fimam 
|m  profcAionii,  non  modo  Scoti  cxulei,  lcd  Daiionim  mulci,  fi- 
-liliari  ulii  &  commilitio  conciliaii,  In  eani.lem  cum  eo  fpcm  dom» 
rofctti,  in  ArnathclLim  appulerunt.  lUuc  .iJ  cum,  antea  dc  cpu? 
dvcntu  pramnniti,  qui  in  Hibcmi.)  &  circumieQii  infulis  exula- 

anl,  tcleriier  convcncrunt :  &  ipll  leinim  hnfpiium,  &  a  — ■ 

""""1  nov.irum  rcrum  avldx,  fatii  magni 


ralicncei. 

XL.    R  E  X. 

II.  Mit  auxiliis  Fert>uliui  fretui,   more  patrio  qu.idragelimui 
cocorum  Rcx  cO  crcatui.     Libcr  Palleccnlls  retlitutu  cjus  t:oiiticic 
-I  annum  ilonorii  &  Arcadii  Impcracorum  lcxtum,    Atii  in  otU- 
um,  hoc  c(t,  juxta  Maiiani  Scoci  fuppiitationem, 
XXXIJI,  juxta  Funccium,  CCCCIV.  a  Chriflo  na-      CCCC, 
■>,  qui  fuit   a   morteIUipcnii[avi]circiter  XXVII.  IV. 

^ui  cx  Bcda  conicnjuni,  hijn>.-  primum  fuiflc  Stoto- 

K  Z  tOT 


I02  ^rm  ^akoKm 

fait,  juxu  cailidot  St  4u44fF),.4^1w|ip||.)MM.fi  ,. 
ilt.    Hi,  LUBi  3;  gcoui  £w«  jyft-uwfc  »i4fcOM!jli<tl|l,.      ^— 
Tiicr  cDnij^Liererennu',  SLea^uidc^  fi4aB:»Ht  frx— a  j  Imm^MWW    j 
frjrruQciui  CaiMiuiua,  nojniKw^  IffwBnit  IwJiiiiafcinj.  fc  camm    1 
Icrunc    Ab  co  in  intimunr  &mili«riqttUJ<Kwn  ncq*lt  «:  t>cr  nm    ] 
aJ  conlilLi  de  rcbui  nMXJauc  4<tllii0>(  WWtqiBltgmiilW  «t^MM*t    i 
do  cognoviircnt,  oon  dulutaroit  6wcaiinwnife.&<8etolleaJ»  ^ 
cum  eo  coramuniuTG.    lUc  s|gqu*i»'aUcS0'fteWc.ftfmulapteT   i 
tuin,  vclut  jam  ccnup  tftpkKai,  ,gnMi  gRBCW'  &MrifciBoMajpflnp    : 
jtecutui.    Igituromqibiu  ad.wmgtB*"»  fiHlU  CanM»<l^  <°li" 
tatoicnpoie,  dunfRcit,  cWcritii4lp<ftHwlkMiiiil^nn»rtni|to  J 
dinc  fcr^  .iccurrtntibut,  ilfvm  4P(m  iSHB  fbiaBMbiBidlijilioHdf  1 
cventum  aair4nicm  audlic,  ab  alieiXb  Wit)ilttJa.|C*r»4™''»'i''^ 
terimitiir.    CoDcurfu  &^a(lativs  ficlaHLlUinMdhpultBM  Rff*    . 
eem  excipiunc,  alii  peicurCmf  f<^ui«itva    CMpfidnli,   &'nl 
)iipptii.i(uii  dudijC^prenb  otiiu  tQpiwnMnuii.Ti  |)MHUioadjlio|.& 
£:ckre  Car.inru,  qai  tuaa  diffiwiil^pJB  aJftonJB  .praaJiMerm  i$t 
,4]uiilcm  jultai  ptxnat  Iuenti)t;  Qujuub»  m^em  V:iaMwm.aA8a^ 
tancjfugit;  lc<I  ibi,  vuln^<KiiiiWla^itnn^s4rieU»iii«aci;dM  ' 
tcflabiltj,  adRofflanacan^fticqiMUfc,.  :.'  .       ■'    jr'  ■[• 

XXXlL    R  E  X.  ^i-i 

XLIII.  Optimo  &  viro  &  Rejic,  lctlefc  dercflabili  frairiv«x:ifi> 
nikdmo  rtgiii  ajino,  fiilTcftijj     ^-       •   ■  ■        '  ^.       . 


112  H.erim  Scoticarhn  i 

riun  in  BiitannLiin  ailvencum,  cof  ejuf  hjRuru  manirefti  menijicll 
Liurguit.  Comitiii  i^iiur  pcraAii,  homo  in  bdlo  luicui  &  e.tui:a- 
Tui,  &  (]iii  tiirtunx  boiignic.icc  &  bomtniiin  al.iiTicatc  uccnJuin,  tt 
Cim.-im  itii  adventui  pracvenicnii.ii»;  ceiilerct,  prsiiilL.i  pruxiiiUi 
iiun  non  iaxa  militum  haberct  aii  cj  obcincnLt.1,  Jiruit :  &  rcgnQ  ~ 
icoipcrato,  cum  prtmuin  pcr  anni  tcmpcnaccm  pottct,  tlilii^cDtcr 
:ii{vcrrLis  hoflcf  cxpcJitioncm  apuant.  Uiittoncs  inccic.i  iii'  duat 
laitianci  cmnt  divill.  Altcri,  liberntis  cupiiti,  &  «xtcrnn  datair- 
n^ittcnii  pcrtxli,  eonnn  advcncu  f  au<lebant :  alceri  prailcnt  ociuni, 
Lum  mjximii  incommodit  conjunflum,  ,inccrrx  librrtzti  &  ccrto 
bello  prx&rcbant,  lcaquc,  Sc  pcriculi  imminentis  mctucntci,  & 
liia:  intirmitatif  confcij,  dupliccm  Icgacionem  dccci-nunc :  alccram 
iid  1'ifto!,  (jux  cos  ibllicicaFec ;  "  Ne  relida  Romannrum  &  Bri- 
"  t.mnorum  amicitia,  aJ  vcicres  fuoJ  inimicoi,  horoincs  linc  rc» 
*'  tlne  l])e,  fine  viribui,  dcHccrcnt,  Adilunr  ailmonitionc;,  polli- 
litatinnct,  &,  ni  prcjtur,  ;|>ravci  minai'ii  Romjnif,  niiibui  nec 
mrcnri  ambn  unt^uam  reliflerc  ))otucruiic,  ncdum  nunc  alici-i  ddc- 
iniSui  exhaufli,  alccri  omni  gcncrc  nialorum  atcriti,  p.irci  clfc  pol^ 
linc.  Lc^actonii  nA  Romjnas  (iimma  ha^  erac ;  "  Ut  jn  tcmp(>> 
"  ri',  [ti:m  alit)uiil  ab  hoflium  imfflanium  criiJciit.;cc  lnpcrcllcr 
"  tjiifi^f  defcnJcietur,  auxili.i  mittercni.  Id  li  facercnt,  UrirannU 
"  am  in  corum  pcrpecua  lidc  coiiIt.intcr  pcrmanfuratn  :  tin  minuf, 
•'  I,'Lciit!  fore  picriam  rclinqucre,  guam  peniium  fcrarum  mortc  , 
"  ci-n.  inrim  icrvicutcm  tolerare.  K.timani,  etli  undii^ne  iplii  in- 
lt:iiint  bfUa,  amcn  Icgioticm  LinJmaJ  provini,-i,im  protcvicndam  • 
G.iiliis  miitunt ;  fcd,  rehus  ibi  pro  icmprire  com|iolitis,  rcverti  jilf- 
f  Lm.  Ili  copiii  Brittonci  frcti,  rep^iicino  .idvcncu  maniii  pr;vdaco< 
ri.ii  inc.-iiiiLLK  v.if^antcs  ma^a  cum  cajde  rcpulerunr.  Sotii  Rezc», 
iiutriiflo  ctcrciiu,  cum  ad  v.itlum  Sci'Cri  vcnifll-nt,  ad  Ciirronccm 
amrcin  iKiltium  copiii  orcurrci-unt,  ISi  atnix  Lommidiim  pi-xliiim. 
M,i,'n.i  lirrinoue  cTde  editn,  Romaiii  fufifriorc,  tJiiiA  lircvi  in  GaU 
li.is  cr.iiit  redituri,  cnotcntl  hoftci  rtprcfli/lc,  v.iltum  Jicveri  plnri- 
but  locii  diL-iitLim  reltituuLic:  eot]Lic  inltaurato,  .ic  Britronum  pra» 
li.iiif  (^rmato,  ililiedunt :  &  (Iicii  Rci^et,  ctfi  ccteritatc  &  1  -.borunl 
(oicr.intn  fiipcrinrcf,  miiltiMdinc  Mnien  &  opilHi!  hp'it  imfiarcf, 
dCircvcr.iiit  pr;cliii  abfiinei'c,  crrl>ri^  incurfionibus  hoftcm  vestarc,  i 
f.imm  im  rci,  nondum  .-idjiti^  viribiis,  in  dilcrimcn  uniiis  ccrtatnt- 


III,  Wriim,  ubi  Rim.-.noi  c  Ilri 

mni»  AhfccmfTc  nimd^cim  cft, 

it,Lt..  fcrittnti^,  torit  viiil^uf  in   l 

numc"llL'fti<,  vjllum,  militari 

rrtum  (i(icrc  conllruflum,  &  lennit 

cra  Brirtonikis.-ullodititm.  ■ti. 

iiiit.     !ndc,   libcriorc  i.iin   ptipii 

■iriciie,   a^rum   tilti.i   valluii), 

cm  nl>  hominum  innpi.im  ccncrc 

non  potcrant,  ad  multa  millia 

ittnrtibiK   inutilcm    rcddidenint. 

Principcm  in  munitionc  dini- 

.liium  ixpnlltn,  ciinoilci  inc.-iiTtw  oppreffit,  ac  fiiis.iditum  patcfr- 
it.    Hic  SLOtufne  aw  Bncto  fuerit,  Criptorci  ia  ambiguo  relii*- 


Liher  j^vftfis.  113 

idajor  pars  Brictonem  iuille,  e  familia  FulgenrLiTM,  in 
1  ilU  vicnrc  nobili,  oriunJum,  cmivlcmquc  Fcreuli!  (^xc- 
rcndit.  hos  ut  iccju.ir  magis  inclinat  «mlmus.  Vallo  iiri- 
7,  cum  Scoci  &  L^idi  inhum<tna  crudeliMrc  in  BrLcronc^r, 
res  erant)  armorum  Jciuctudine  imbclles,  iine  UilLrimiiic 
tratl)  (iniiliirentiir,  illi  miicrabilem  icgacioncm  Romam 
:ji:;c  inclTibilem  gentij  calrimitatcm  imlicarct,  &  l-ippli- 
iJjum  poiccrct.  **  Qnod  li  Brittonum  cladem,  &  piovin- 
pcr  tam  fplcndiaiv,  nc:»Iigcr«t  intcritum,  tamcn  ad  di- 
Ti  ]"»opiili  R.omani  pertinere,fWnomen  eorum  ;ipud  barba- 
.im  inculrnm  vlickcrtr.  Rurrus  ii'.itur,  mllTa  lcgio,  ^<.e 
di)  /KCiph:aio  ter.ipore  attfumni  /itijenieKSy  w.rjrw^tw  hofltum 
»dit,  A\\  bus  reprlmcndoSj  foLii  rei»cs  oiunrum  pofTunc 
co2ur.r  :  &  tVcri  riipcriorum  temporum  laccciru,  &  l^^io- 
troni>  amiciri.i^  ad  holtem  ducunc.  lirat  .iurcm  Dione- 
?lto  loco  apnd  iuo»  naruj :  &  quia  (cmpcr  alias  oninibus 
ir  fucrar,  ur  c  (Irviiure  Romana  lc  cximercnr,  ac  tum 
tinra  opporrunirarc  obl  ;r.ij  tori;  impcrii  viribus  in  alia 
verlls,  ideo  fuis  ob  no\'aram  rcrum  fludium  furpc^lus, 
invifuSjScotis  &  pidtis  amicu;  erar.  Hi,  cum  inirum 
I  holfibus  confllium,  lir  hunc  primum,  vcUit  propius  ma- 
\  iplis  inhif  rcni  virrtllbiis,  opprimcrenr,  id  ne  Heref,  m.i^- 
ibu>  ad  ho(tcm  cntcndisnr :  6c  conjunCiis  cum  Diunccho 
ri<]ne  advcrfus  Rom;inos  conflidu  iniro,  co»  a  f^oricc  ar- 
10  mulririidinc  frcri  clrcumvcniunr.  Cuin  f)I-jtis  ordini- 
larii  cc^icrcnr,  {ocii  Rcjes  acrius  invciti,  a  rcliqua  putc 
:xercitu",  i]\\7c  in  fublidiis  collocata  fub  lirnis  manlcrar, 
um  m:i:'n:i  Itr.ipe  rcpriiuntur :  ac,  ni(i  Rom:mi  fiw  p.ui- 
ifcii,  fiijiicnrcs  infcipii  lonuius  auli  non  fiiidcnr,  iniicncm 
rcepilTent  <1  idcm.  Vcrnm,  <]uia  damnum  amifli  milicis 
te  m.ij»is  (cmicbatur,  minor  tx  vidoria  fuit  la.*titia. 
iximiniHis  (ira  cjui  lcc»ioni  prsccrat  a  nof^ris  vocacur)  hac 
pcrculfus  in  inrimam  fc  rcccpit  provinciam  :  R.egc?  di- 
Lia  (piif  ]i:c  rcvcrrunrur.  Dionethus,  morc  Romano  fumra 
fe  Kc'.'.em  Brirronum  cdit.  Romanu$,ubi  difj^^rfbshoftej 
colicdti^quantas  poterat  viribus,  Brittonum  auxiliis  fuas 
»er,  .-ic  in  Dlonechum,  propinqua  ilbi  provincix  loca  in- 
,  ducir:  cum,  unde  propiu?  crat  pcriculum,  antc  fbciorum 
rariH  po(]e  opprimii  acd  tres  Rcgcs,  celeriu;  eju?  opi* 
junfli,  caftra  caf^ris  contulcre,  ac  fiios  pro  temiwrc  cx- 
1  aciem  produxcnmt:  nec  mora  prxlio  fidta  cu..  Ro- 
tannos  in  prima  acie  collocavir,  fuos  in  (iibiidii»  tcnuit. 
►  acri  pr.rlio,  cum  prima  acies  loco  mota  eflct,  Miximi- 
nota  lei»ione,  Britroncs  prope  circumfpeftarKcs  fir^am  rc- 
•cindc  circumroifliT^  cjuac  tcr^a  cxderent,  cohortibiis,  Sto- 
pior  manipuli,  in  medio  deprehcniT,  aim  in  orl^cm  pu- 
dcfcndcrcnrjmajore  hodluzn  partc  in  eos  vtrfA^vYAxc^OLva^xn. 


i 


114  Rerum  Scoticamm 

ijiii\cr[i  occldiotte  occili :  £»1. eonmi  uLunius  titrcriiaJ  dilaben* 
dum  Iji.iLiumdcdit. 

V.  ('ci:Jdcnjin  in  ei  pugna  Fcrgulius  Scotoruin,Duriluc  Pidiorum, 
Rcgct :  Dioncihui  ijuciui,  xtJrc  pcr  fuos  raptui  n\  m.irc,  luvicuU 
''nmum  cll  avc^tui.  riiccviCturia  irj  omnium  .tnimos  pcrculit,  UE 
iiili^iip'ri(t«m[>oriianteoculoj  imagincm  habcrenc,  &  plcriquc  jjm 
c«i!iu  tociim  circumfpiccrent.  DeccHit  Fcrgufiui,  raittjiMm  leJetim 
.iimos  rci  Scotlcx  prxtuillec ;  vir  plnne  m.igni  iiniml,  &  <juem  fe- 
(.unJiin)  icpni.Scocurum  con^orcm  jitrc  llLcat  appcllare  :  atijue  in 
cn  (fiirtallc}  priuri  Fcrguli^ntefcrrc,  tjuoJ  illi:  in  vacuos  prope 
a;;roi,  tniKcJciiiibus  cciam  PiQit,  vcnit :  ncc  ci  rcs  Cum  Komaoa- 
i'>>::i  inviLiii  copiit,  lcJ  cum  Hrlttnniliui  [y«/(,]  ut  non  multo  bcl- 
Li  .-ipr'.ir.iiu  fujicriiiribui,  ita  Uborum  paticiiiiu  lonec  infcrioribiu. 
At  liic  f  CTfuliui,  cxiis  proi^c  omnibus  cjui  arma  terrc  pollent,  In 
cvri;nin  rolnci-iuutus,  poll  vicclimum  lepcimum  dcmumcxilli  an- 
:ium,  Hex  ig^iocuiab  n'nociT  lil>i  civibui  jrcicusjmanucolleditiaex 
v.irli:  !>c:ici.>ut,  a.lvcrfiu  Brit;inno;,  interim  Romanii  opibui  ful^ 
nixiis,  WcfTicui;  nili  manifclt.i  vit  numinii.ejui  conatibui  aiHiifler, 
lciucnrlum  fjciiiui,  ac  propi'ii  amencia:  aufui  viLleri  poTcrat,  De-  . 
ccilcnt,  tret  rcli<]ulc  filio)  atlhuc  Impubcrei,  fiueciiium,  Dunp.arJum 
£;  Coi:lt.i;uinL'm.  YAf,  nmnium  m.i^no  aircnfu,  Gra;mus  avut  raa- 
tcrniis  rticor  cR  dacui,  inrcrim  dum  piicri  aJolcfccrent  pro  Kcgc  fu- 
turii!.  1n  co  C.iiic.i  fj;i  virriii,  iit  ctmporibui  curhulcncinimis,  in 
};cnrc  {crriii,ncc  (impcr  fuis  Rcsii>ui  mnrii^cr.i,  nullut  domi  lu'«  pc- 
jc.rino  princii'C  ni(,cuiCKniterit, 

XLI.    K  E  X. 

VI.  I:>i,r;cniui,  iivc  nvcnui,  maximui  n.itu  fijiorum  Fcrgufii,  no- 
incn  Rc,i^ium  KjbcHac :  potcftas  pencs  Gri:mum  erat.  Ii,  tenfu 
j..iiioiitrapcr  univtrfum  reenum  lubito,  cum  vircj,fiipra  quam  cre- 
iI;Ji.'r.ir,  fupcrbribui  pr-Alii*  attcnu.icaj  (ompcriilct,  niliil  tum  co- 
n.i.i.im  ratus,  dcleitum  remilic.  Romana  autcm  lcgio,  uci  jufra 
(i.ir,  lioCMtii  fciili,  In  lontincntem  rciiitura,  (juIcijiiiJ  icrranun 
li>iTi;;i'r.i  inrra  v.illum  Scvcrl  cr.it,  depopuUca,  C3:lis  incolls,  3j>rof 
iirl:tni!lliuircriituir,  pta-dam  fibi  rccinuir,  Scotoinjm  ac  1'idorum 
i-ilijiiii,  .■jUT c.-.in c.iljmltarcm  evafcrant,  intra  Juo  mariv  3:Iiuaria 
rarius  Indufx.  Kcbui  aJ  huncHacum  reJattit,  Komani  firiitoni- 
bui  c>:jvinun[ ;  *'  QiioUfr  <juam  vriliJis  cxercitibiii,  in  ciiicium  rei 
''  R>>m.inxc(jiij.ir.iti'.  ipli  <i!>JiJeantur:  impcrium  nec  laboribus  ncc 
f  fjinribiK  tancii  pi^fTc  rufftcerc,  ut  ton;>incjua  tueacur."  Qijam- 
"  o'>rcm  Brittonri  aJmducnT,  Ne  In  pnitcrum  cxccrna  cxfpcftcnc 
"  auNlli.i,  fcJ  ipli  ■-ii-m;i  capelTjnc,  &  .aJ  militare>  laborct  luliincn- 
''  ilo'.  Cl'-  cxcr,.c.tnT :  &  (junj  ignavia  antca  )ieccjtiim  fucrar,  in- 
"  ilufiria  &mjlorumco!craotlacompcnfcnt:  ncu  fclin-)nt,hollIbus, 

\-  (j-uliiiiipli  &  mimcro&  opiliu:  pijeflcnt,  Ita  cfTc  (.onccmcul,  uc  i 
"  lx  .i^-ro  contm  annuas  ^rxJai,  non  fccui  ac  fi  vcnatum  exlrenr, 

"  :il..i;i^.-.:>t.    I.'li  vcro  Romani,  etiam  iit  in  noftcrum  proJcflcnT,  i 

ra[)i!co)<::ia^rciliuii:ur.    Coiic^  cnim  e  tnu  i 

irovin-  I 


Liher  Quintm. 

provincU  maxima  opificum  vanu,  KMnanis  ac  Biiitooibii;  c^ 
(un  cDnEcndctiribui,  i^ii  vjUuin  pcr  triginia  millLi  iijHliuin  a  Se- 
vcro  fuerat  iluUun,  murum  e  lapiilibui  exltruunt,a£i')  ftiti  Utum, 
duoilcam  Mltum.  Caftcllii  eum  <.liRlnguunt,quorum  iionnullj  oppi- 
(lulorum  lucciem  frxfcjrcbanr.  Finiebaiur  ail  ocddentem  ad  locum 
qiii  nunc  Faiium  Patricii  liiciiur.  Ail  orientcm  vcro  incipit  a  mo- 
naRcrio  Acbcrcuriiie,  ut  lcribtr  Bcda  :  qua  in  rcgionc,  anie  CXa, 
annof,  arx  valid^  Du^afliorum  fuii  Abcrcorntun,  monadcrii  vcro 
nufquam  ullum  vclligium.  l*rteteA^kic  Iialtei  (uc  ali^i  fjftum 
rocmincnint)  n^vibus  uttra  murun^^Pteri.im  ilelccntlcrcnc,    frc- 

Jiucntei  toto  littorc  IpccuUs  cxcitaruqt  in  locii  cditioribus,  unUc  pro- 
peftut  iatc  ii)  mare  paccbac.  App^tv,  ubi  commoJum  vifum  clt, 
cufiodiv  ;  lcil  plane  Iiomin^im  ignavorum  &  imbclljiim,  ^ui  ncc 
hoftis  armati  afpedum  fultincr^i.c,  Hif  Rj^miina  lcgio  proviiKialci 
oJficiit  profecuca,  forcibuf  cciai  i  condlii.t  ad  patriam  prnpriis  armi; 
proie^CiKlam  horcjntur  :  ac  vccjnc  auxiJium  Romanorum  poll  euia 
dicm'f|icrarc.  "Ineo  cnimlUcu  rcm  Komanam  elTc,  uc  luciitlon- 
*■  unquiinullam  opcm  poflii  aflerre. 

Vll,  Scoti  &  Piai,  ubi  R.omanoi  abiiiTe,  ncc  dcnuo  rcvciruroT, 
pcr  cxploratorci  pTot^ena  cDmpcrerun[,toiis  viribui,  ac  m^ilto  quam 
antca  .icriu?,  murum  agejfclli,  non  moJo  cclit  miiliiLbuji  priipu.;njt- 
toict  dejecerunt,  fcd  umiitiiiit  lelh,  inquit  Ilcd»,  id  eA,  (uc  cr.n  iru 
tcrpretor)  (lorydirpunii,  nui  fjkibus  muralibut,  c  muru  dccr.ibc- 
b.inc  :  ac  fuperiore  rounicione  dcfcn&ribus  nuda»,  opcrit  a.Uiibitis 
fund.imcnia  fubrueh.in[  :  &  lcmcl  adicu  patefafio,  lioitem  )>erciil- 
fum  cogeb.inc,  rcliais  villit  acijue  urbibui,  qua  cuiquc  commoilum 
crac,  ^gam  intcndcrc.    S(.otivef(i  &Pi£linro  avide  vinJiflE  Jn- 

.  ciiburrunr,  ui  fupcrioTcs  omnci  c.ibraicace!  pne  malji  pr.cl(.'nTiciiE 
toler.ibilci  hoHiGu!  vidcri  poflenc.  Deindc,  ubi  prxdacorct,mii;is 
blfati  quim  faiiaii miicriis  hoftium,  doraum  redierc,  fira  c^ndcm 
liibic  ili.i  cogitaiio,  fc  non  tam  bona  inimicorum,  quam  viclorix 
prxmia  corrupiJTe.    Tgitiir,  cum  in  convCDtii  i>rocerum  diltcpia- 

'     rciur,  qjomodo  tant.i  viSoria  uicndum  elfet,   prlmum  omnium 

Iiljcuic,  agrot  hoflibut  crcpco;  .lU  fobolis  prop^i^acinncm  novis  co- 
oniit  ocGUpjrc.  I:c,  ut  id  conGlium  filuctre  vii.leretur,  f icicbat  in- 
gcru  miiliitiulo  rorcium  (c>l  inc^m  virorum,quibiit  veicrei  n'.;ri  aii- 
gulli  erafic  fuiuri.  Hoc  autem  rcrum fcouidarum  ciirfu  per^natio- 
act  vicinat  (liviilgato,  non  lolum  cxulum  c  Stati.i,  icd  &  percE>ri- 
nonim,  domi  inopum,  vit  ingcni,  vcluc  ad  prxdam,  convcncrar, 
raci  Grj:mum,  Vrjcc  &  rebut  gcAis  florcntcm,  no.i  priLti  fincm 
bclli  p.crcnJi  fiifturum,  quam  totam Britanniam  pcrdomui/TcC.  Vc- 
riim  illi,  toc  call.Sui  )aQaro,  pronior  animu;  ccat  ac^pacem  cum  rc 
&  gloria  ampIcflcnJam,  quam  ad  ccrcam  fJicitatcm  in  pcriculum 
imcrtiim  coniicicndam.  I(;Lcur  paccmcunC  Briiton^us,  uonmodo 
vnlcntibus,  lcdeciamcupidis,  hislcgibuf  fccic;  **  Ur^ccrquepopu- 
"  lui,  antiquii  Gnibus  contcniu.(,  at>  alceris  aliQincrct  Iniuriora :  11- 
"ncsautcm  ucriCjuc  eHcc  Hidriaiu  vrfllum, 


Kerum  Scoficarmn     • 

VIII.  GrsitiLis,  in  )rKe  confeft^,  non  maJo  Si-oti;,  l<tl  vti.im 
pcrccrinii  jufpitia  iii»  l(xiiti.,a;.'io]  dlvilit.  Kccionci  \<\-f\H:  i>iniici, 
^UDil  )>lcri<)uc  novoriim  int(>Uruni  pirejjrinl, avTi-iui  vtio  m  ifiire cx 
]>iirtc  in  exilin  njti  «llcnt,  vCKfii  iMmim  cnmmac.irunt.  (i.illovi. 
(Iia,  Hi''ei-nierenioi'm\!m3,  HitiitriHf  lortc lijc.t,  nomcnitl  apud 
juos  [III11  vtlelirc  creilitur  actCinlR',  C.iilunclM,  ^iuoJ  montana  ; 
Kolli.1,  <i»o.l  pcninfuh  ;  lliKS.inh,  quu.l  miigniim  e  huiiui  vcCti^al 
peiulvrct,  .Lifti.     ti.>;.ii.  &jC.ifn;j,  <.<i  N.ivcrnla,  &  S(K;ij,  &  let^ 


ij,  &'i-.ii^h;.wllii.n.nil>idMt 
tnari',  iM>nien  :nieiii».  1'tdHn^  itcmcn  horth.ira  recinne*,  Levi> 
.•ti;i,  C.l"tti.i,  Ti-*.li.!,  Ttviok;,  LiJatU,  i.fuj,  hvii,  Nithia, 
AnaintiiiSc  Diii>hltia,.i  llitti]ii<lbiti.:o;<noniir<itjr  liinr.  Multif  no- 
mcn  .ini;  j-H-m  perm..n[i.-  inicsTtmi :  <]iiil)iiftrtin  inulliim  immuta- 
V\n:  cl!.  lH:n.!e,  iir  itai.  'inltirutii  tiLCntumr-diui.imit.ite  hdll 
UiMi:  i  M.m,  co.-njvliercr,  primum  (>pcr:im  Jcilir,  uc  monjchi  ilo- 
flMiifiiii;  thrifiwnoriim  inltituMrura  rcvoc.irentur  :  &,  ne  jirnvei 
piijiilo ii^rpi  eli; nt, iKniiov  jir.jvcntus ex ni^rorum fiuCtihui  anril>uic: 
4ui,  ct:i  o.it^i  (u:  iUi:  ccmp  jri  ju')  crint,  hnminum  nmci)  mo- 
iicili.i  &  tcin«rjnEi,i  fceir,  ur  .imi>li  viitc.<rtniur.  I'r«li,li;i  o}>j..f>i-- 
lunii  !'H:it  a,lverfb'.  fii^iHC  hniliiim  incitrlionct  i1il'|>ofuit,  |Mitim 
<;u3f  .ttrttta  erant  rcltinitii,  jrirtim  ndvis  inftitutit, 

IX.  }!ct!i:  it:i  per  coram  Britanni.im  rettinftii,  Brittnttct,  vclur, 
<■  tii<-!>.  tintjflira:!  tempclbte  rcMj>ti,  cr.inquiiiirjti,  piiblic»  tionis 
Vrp;cHiniMr,  it.i  intcnum  fcccrunr,  hcltumnc  ciJ  an  j\ix  plui  inLiitn- 
movfi  ,ir:ulerit.  Dirutii  cnim  iiri>iljiii,  villij  itKcnln,  pccorc  om- 
nicjiic  riHtico  inflrumcnto  amillo,  ^ui  liolliMm  fifvitijm  cv.iltfr.inr, 
t(i'ic'.iiitu'-,  auc  venanJii  vicim  innp^m  toicrjrc,  .iiit  liiri-o..in.in.!i 
i!i.(.ntiim  nh  hoftc  titvcrliim  fiio<  ninvcrterc  :  ai^c  uc  c  p.icc  cxccr- 
;'aprniH- ilomelticwn  hillum  nifi-trctitr.  Nec  Pili  cNteror'ira  pcr- 
jtf.ii  h'>;'it,  Ctli  sh  npfno  bcllo  tempeiMkinr,  liiSin.tc  pro\ima  |V)- 
...■.■.' i!.'nr'.ir-,  ftil  Hibc.-nf.riim  m.inin,  fpi-  Kicri  invit.iti,  m.iriiimit 
i:iL-ir!li.r!;>'-«  miftiw  &  cvrremij  rmlii  obfellin  vcx.ib.inc.  Areeffit 
(.!nni!'in  L.il.imiHCiimoirremiim  ftraet,  ^iia"  .i.fro  ferr>oc!  fpiritut 
fii'i:lt.,  nt  phiriini  fcfe  hoKi  fpontc  ttcdcrcnt.  T.milcm  p.iiici,  oui 
in  f;H!i'n'i.l,itet.anr,  necefficnccc.ifli  proJcuntet,  vj;;n  prTdito- 
Tiira  m  ii;ii!  ili^jccerunr,  &  Htbcmot  aH  m.ire  ompiiIffM  AI- 
|.io(1if:c.lciecoCfertiT)r.  Ea  i'<nci'i*  .ihafl,i.  propiut  m.iliifnm- 
v-.y-i  iirrtw'  co-pit.  Scoti  &  Pifti  pernetii  hotlct,  non  c-^ntcnti  prae- 
tlntlfm  .ilniiiicrc,  itl  nccjfimem  reimiioris  .inim<'m  inten.ltrunr. 
J:'i[;cn:-.i,  cnim  FLrc^ufii  F.litK,  <]ui  fuh  ;i1ienn  tuccl.t  iil  i>t  tempiu 
(juievcni,  jim  ;i(ti:ltit  lonir.i  pice  vii-ihtit,  ac  mult.i  fobolc  juvcn- 
tutif  .■^iictuJ,  fpccimcn  fiii  ofleiulei-ccitnicb.it :  6c,  pr.mr  Brictoituta 
inlirmit.-tcm,   acccJTerat  priv.iM   bclii  cjtiiTi. 

X.  Crsfmmavui  ejin  mnfcmu', cl.iro  fciicrc  spi.l  fuo.t,  iiti  ili*!- 
mii!,  ortus  cr.it-.  fcJ  «ci  ftftioncoua-pitri.im  crin-?re  cuiv!c'«,ir  c 
fcrviti-tc  Rominorum.  Fara  ob  ciiitrim,  al>  .iltera  hftit.ne  v.ill,ti- 
oic  iluaio  j)'jlfu!,   ad  ScotfW,  tjiiibuJcuni  avitnm  ei  Iioljiiiiiim  xc 


•        JJher  ^iinim.  117 

rtfji.^x .itiz  iM;«fliruiiiiicieranc,  fc cfiniiilir.  J-.o  licrnnfin,  Fii^iMi' 
ii(  jaro;  »viio5  &  fi-ii«tiofoi,  cjiii  incra  H.i>liLini  v.iiluEi.  ei-.inr, 
jiiT  fcs»ttn  i-cpctfbjc  :  at  nrjn  uiifiurc  pr*  ii;  fcrcbjc,  ni  ri:.M.:i-cn- 
r.ir,  E>«!Iuin  le  ilUcuMim.  CLim  lc^.iii  iti^nJdC.t  in  CDiKiIi'^  ttiii- 
tDtiuin  cKpofuiircnr,  incer  ipfoi  c.mfa  contdKwnc  jniiiiorLim  cft  ccr- 
ticum,  u(  jjrojic  aJ  m.inuj  vcnircnr,  Fcrociirimus  cjuifqiic  cl.iin.K; 
"  ScMOJ  CKmr.im  s^rm  (.juibus  abuntlAicnc)  ij.uinhcll.ini  ijutrciv: 

"  Si  agri  nc:;encur,  bcllum  inlUr^flKlcncur,  ImAcm  imm  tnilii- 
"  mum  UKr.i  vlCcr.i  ao:ipi  :  nci:  TalHI  it.i  piLCin  h,ili:cur'>v,  nili 
*'  rpercDCeorum  avarici.im  pauifi urJlgrorum  i-omdfnnc  cyj-lL-tinrt 
"  iri,  quicot,  Mm  .imj<Iis  re:iionil*i,  qji'  .    .i      .      - 


Toci. 


Mq.lCV, 


ni,  &.-iii- 


"  rum  immodciMcr,  imo  inty|il<:bili  Itbi.iiii 

"  QenJim  autfaci.im,  fcd  fl-rrn  comfrimcn.l.im  Iili. 

Xr.  l-:r.itincoc<ni:ilioCpninj;,'vIr  apprimcno'.Wii',  Sr  op^n:,- 
re  prudcntia:  iiiccr  fiiot  cl.irui.  Lciim  in'.i!ti  er.iviicr  Jc  li..;iiiin» 
f^eviiia,  tfc^ue  pra^l^nt}  Britcontim  rtat:i,  dijrtriiiflcc  ;  "Jiivi-oni- 
"  tcm  fcre  «miiem  in  tr.tnfm,irir>:is  ev(*eiiitioncs  ab.lutinm  :  actcf- 
"  JllTe  &  bellum  forit,  &  ilomi  ftJicione!,  &M  ino)>u  fmicm,  tji.i: 
*•  reliquiai  mi&rrinm.iitcconfi-mfsrit,  .lut  deSilic.irit.  Komm.n 
■'  Ic^ionct  a.l  ilomtiii.:a  I);'.ii,  fjic  om:ii   rr.licu^r  pr.vrcf.r.',  ;i'niire. 


*  P»ccm«iim  hofcfr;!.!!-!!:?!!!^'!,  pinira  nuiJcm  li.jiivilim,  f!-.l  c. 
"  cciKccir.dimciic,  Mo^n(iI::im  iftilh  rcruii.  fti inim  ivin.ilu  a 
•-  ft  ilaiiHH,  ft-l  irti!.rc.i  ncce  rit.icr  cvpreirim,  h.n.  cflc  iu.lid.j,  .111...! 
«  qi»m.lij  (i  tucri  .iJvcrfi!  h->!liMm  imm.inic,it.-m  iv.cciMlir,  iii.ll* 
"  iin<i'iimp,iu;  mencio  a  fc  ILiiHbcll^ai.  Ncq-ic  ll- it;ii'>i.ir<.-.  i"n-: 
'•  il.1im.  <)-.iam  fu.i.lo.ic.  non  F,rc  diucurnim  ;  fll  moV.im  t.iuciljvf 
"  bc!!.)fjdiurini,  <fi-m  viicf  B:i(tonum,  tot  cilibii,  <ic'.ilii.ic,v,  ,..; 
*■  prope  fr.iflj-,  bnvi  qiii-tc  rtfbiill iri   .ic  vt^rciri   p.'iint.     H.:v 

0--il.imsbjt  enim  fcllriolifrimu!  «juif  jiic,  "  N  ill.ira  utiliticcm  p  ;- 
"  blfi.am  ciiln  fncftji-e  :  (c.l  rc?,niim  llbi  fr«.im  cyctTni*  nuvilii» 
*•  velle  pjr.ire,"  Cum  illc,  c  i-ontiHo  diltc.lcni,  Dcum  ccll.irecir, 
"  Se  n-'lla  priwti  cmi.I.-mtnti  (j-c  picem  fu.i.lcre."  cv-.rt.»  tumultii 
*"     ■■icconfniluvcll.     Hjinciil.imit.ii  cfTctit.ncpr.Klc    " 


](ii1qium,  cc(i  p.icrl.r  iiicei-itum  .iptrcc  vidcrct,  " 
■ct  liVr.immittcrc. 

Xn.  Lc^iti  ciim  iilli^  .hmitm  rc  infccli  reaincnc,  S  < 
ilii)  cur^  omiffit,  in  l.c!!i  :ippii-,UMm  cr-int  iiiccncl.     liri 
ri,pori]ii.tm  impcM;  ir.f  pi!:l!i'm  relc 


is  jd  )!., 


H'!!  .uidc- 
<V  l'iiti, 


llmirl  ,t 
e.limerenr,pctiinir.miii-c  olfcrrcnt :  ac  (ivra  in[..".Tc-'t ;  "  1'1'« 
Ti  Kfllo  retccrur  pnllc  tr.icl.mito  .iwiue  cclcn.io  im;iccr.iri. 
i  cjfiii  cflc  .lithiot,  &  cvlciim  in:crcrim  :  vir.Jniin  prii.lcntiim 
ellcj  ouae  an:c  0C11I05  eilcc  iicilitatcni  nedicetCi  &,t-,«','  \':"- 
»'  t^X-a 


1 1 8  Rerufn  Scoticanmt 

"  culo  in  ipcm  iiKcitam  tnciunbere,"  Nikil  impetratutn.  I^u^eni- 
»1  enim  pcr  cxploratorci  rcrcivcritc,  pnccm  forik  JirouUri,  donii 
bcllum  .1  Brinonibus  intcnciiruna  cura  parori.  Igitur,  cum  ob  hj»c 
caulTam,  (um  vctcre  odio,  Scoti&  l'idiincenli,  &  Brltionum  tsU- 
mic.itibui  invitnd,  &rcrumliii.vcnu  clatij  niliil  niii  oraniapermii- 
rentibui  conceJcbant.  Kxerciti!ius  crgo  aJ  ultimam  dimicacioncm 
paraiis,  ^x:iiRecei,  pcraliqiioi  annoi  vtncere  Ivliti,  in  ipcm  vi^lo- 
rix  m^jorii  erccti  crant :  firitioncf^uc,  ^uic^uid  vi&ii  acciJcre  ab 
linllc  infcnlifTuno  pofict,  as|^Kulo)  li.-il^cbdnc.  In  hoc  rerum  aique 
cnimorum  fbcui  uhi  prim^RKcrque  cxcrcitus  alccri  in  con^cflum 
vcnit,  pi'3-lium£idum  e(l,  qualc,  aiiie  cum  dicm,  firitjciiui  inicr 
ipfos  nullum  fucrat:  ranta<]uc  otMliiucionc  animorum  i;il  punnatum, 
ur  vix  pod  iongam  dimicationcm  Scotnrumdextrum  comu  mclinare 
iniiperti.  IJ  cmifiiic.-iiui  Eopcniui,  j.im  omnibui  aliit  fublidiii  in 
pii^n.iui  iiromotis,  colioricm  a<i  impcdimcncj  iciitLim  in  acicm 
(In\ii.  Ab  iii,  ut  Intc^iiaJhuc,liricionci,  qui  cx  advcrtb  fiabanrf 
loco  moci:  ar(]uc  inltiiim  viftorix  ruit.il)  ca  pjfcc,  undedadcm  & 
pcrnicJtm  formidavcrant.  Illius  aclei  forninam  c:eceri  firictonci  &' 
cuti,  tcrca  vcrterunc :  cum  autcm  in  filvas  &  [uludcs,  loco  ubi  pug- 
naium  fiicr^it  promnquai,  confugiiTcnt,  cos  paLnies,  &  fparfoi  <SC  - 
incrmc!,  calaneslioftium  nifti,  magnam  Dragcm  edidcrunc.  Cc- 
cidcre  in  ca  pugna  Briiconum  ad  quatuordccim  millia,  holtium  vc- 

XIII.  Sccundum  hanc  piiznam,  Briilonet,  amilTj  prope  <unni 
iuvciiCLicc  militari,  le^^atos  millunc,  qui  nuIUi  condicionci  pacii  re- 
cufi  nc :  Rc"cs  cont(c(!en)ti,  cum  omnia  libi  pcrmifla  vidcnnc,  paut- 
lum  aA  miftricfirdinm  vcill,  picis  condicioucs,  ccfi  (.'..irit,  non  ta- 
mcn  (tit  in  rcbus  alTiittisJ  iniquifHmaf,  obliilerunc :  "  Uc  firitconci 
"nccRom.inum,  nec  ullum  cxtcrx  gencii  cxci-citum  aicellcrenr, 
"  aui  ulcioadvcnientcmrecipercnc,  autjwr  fuoi  fiiici  itcr  pr^hc- 
*'  rcnt.  Ul  communci  cum  Sectii  &  PiCtis  .imicos  inimicofijuc  lia- 
"bc.iiit:  nco  corum  injuifu  f^Jui  .lut  bellum  liiLiar.t,  anxiliave 
"  poHcntibos  mittadt.  Uc  linii  tis  cflci  HumUcr  fluvius.  l^ccuniB 
«  eci.im  adjefla  fumma,  qu.im,  iii  milltc!  divldcnd.iro,  rcpraefcn- 
"  tarcnt,  quamqv^c  in  linnuloi  .inr.i>>  pondercnr.  Itcm  ctncum  di- 
"  rcoc  oblidci,  cnnfodei-.iiorum  aibiiiio.  H.is  con.iiiionct  gr.i- 
vate  mulci,  ncccll^iriu  tamtn  omiici  firitcnncs  acccpcrc  :  :iiijuchanc 
psicm  iic  pcr  jliijuot  annos  fervarcnr,  fecit  cadem  qiise  cim  pepcrit 
UCcclTir.i.. 

XIV.  RrltTones  autcm,  jwr  fc  infirmi,  &  ab  extcrls  dcftitiiti,  w 
enec  :.pud  qucm  in  commune  confui£rent,Regem  fui  gcnerii  crcani 
Conft.-.ncimim,  cBriCiinnia  G.illic-iarccffitum,  homincm  nobilemSc 
Jomi  <.1.iriim,  Ii  cum  vidcrctBriiconom  virei,  foris  bcIlo,domi  la- 
trocinii^  &  intcflinis  dilcnrdiiifraflas,  niliil  atccncandum  ratui,de- 
cem{i)Mibiij  rc^num  c.:nuit).innis  paccm  cum  vlLinii  cntuit :  dcmum 
inlitliis  Vorcitcrni,  liominis  polcncii&  ambicioli,  occirutcfl'.  licri- 
bus  iiliii  duo  adhiic  imputcrci  craot :  tcrtius,  quicrac  naio  maxi- 

mu!) 


Liher  £^intas.  119 

lTi«!,  «nquara  rebul  adminiHrandi!  paruia  idoneui,  in  moruflcri-. 
um  fclegatus.  h  [amen,  operi  maxime  Vonigemi,  ^ui  fub  alictii 
nominif  JnvidiallbiopcjparabaCj  Rcx  creatur,  Agrb  per  lucem 
culcii,  pofl  fjmem  gnvifluiumfucceflit  tanu  (ruQuiun  copij,^uin. 
TiiD  MiIU  inemoria  f jiflc  in  firitjnnia  elt  auditunii  InJe  p.icii  vi- 
ti.-i,  longe  onuiibui  bcllorum  damnis  ma.gif  pcmicioG,  funt  cnuta, 
luxuru,  crudelitii',fhipra,  ebrietAS.  Adco  ni^ilufquani  vcri&  lln~ 
teri,  ui  non  lulum  .ipud  vulgui,  fcd  &  intcr  monaclios  &  fLnJliorii 
vitx  prolclTbrc;,  Xtjjitai,  ptomiirorulP  hdci,  viiae  conHjntij,  pro 
ludibrio  cfrcnt :  deqjibui  lutulcnta  eft  apuil  Bedam  Anglufixonem 
&  GilJam  Britjnnum  qucrcla.  Intcrca  lcgati,  ab  Acnorevcrli,  in 
eo  DuU^un  fpcm  auxilii  efTc  renuiKiarunc,  Siripfcrant  ci]im  ad  Ac- 
(ium  Brittonci  litcrai,  quarumjMUcos  vcrfiii,aBcdj  rctitdios,libuit 
Jiuc  arooDcrc:  [um  ^uod  ro.Kri.it  gcnlii  brcviicr  indiccnc,  rum 
quod  oQendant,  inratione  remporum  exponen.ta,  quancuj  lic  apud 
plerofque  fCTtptorci  eiror.  Vcrba  haec  iunt :  A  F.  TIO  tertium  Cm- 
fuli,  BrittmrMMm  gemitiu.  ht  paullo  poit :  Rrpeilttnt  Barbari  ad 
fiarf,  TtptUit  inare  odBarb^rti.  Iritertfc  due  genrrit funeram,  «la 
jnguUmitT  aut  mergimuT.  GciTit  iiutein  Actiiis  tertium 
ConfuLitum  cum  Symmacho :  <]ui  fuit  annut  a  Chrido  na.  CCCC. 
to  ^uadringentclimusquadragcljmus  Icxcui.  Neque  t.i-  XLVL 
tnen  ouicquara  auxiiii  A  eo  eft  impetraijin,  tum  przcipue 
aclvcrfui  Anil;c  motus  intcnco. 

XV.  Ca:ccris  Brirtonibi;J  in  hanc  renim  dcfperatlonem  reJiflii, 
Vortigernui  linui  malii  publUil  li^ui,  quod  diu  przcogitavcrjt  (tc- 
lut,  in  hac  ommum  rcrum  pcrturbatione  jmpunc  libi  futuri^m  racui, 
R.eeem  per  corporif  cuftodci,  a  fc  adhibiroi,  obtruncandum  curit. 
r>eindc,  ui  tam  fcedi  faclnorit  a  fc  fulpicionem  averterec,  vcluc  irK 
&  morx  in  vindifla  expetend.i  impaticni,  iploi  cuAoJci  indiita 
c.iuffa  interemir.    Ita  rcgnum  per  fummum  nefai  adeptui,  nibilo 
i?tnfitus  geflic.    N.im,  cum  civium  fuorum  iidefn  crga  fc  fufpcdbni 
babcTcr,  &  viribus,  utpoie  inlirmii,  parum  confiderec,  Sjxoncr, 
oui  piraticam  excrccbant,  &  orania  litcora  inf^t.i  liie  lubcbant, 
libi  conciliar,     Eorum  duci  Hcngifto,  cure  v.ilida  manu  tribui 
l<<ng)s  navibut  ad  lc  adveflo,  a^ros  attribulr,ut  .pro  Bricannis,  non 
i.im   Vt   peregrina  ttrra,  fed  fuo  donuciiio,  fuilque  penatibui,  li- 
bcnter  dimicarcr.    A.l  hanc  famam,  rum  tantx  manus  c  tribut 
C^-rmanix  nationibus,   futif,  Saxonibui  Sc  Anglii,  ailluxifrc  dicun- 
eur,  ut  jam  indi^.cnii  formidahilec  eHcnt.     Primum, 
circaanouma   Chriflo  nato  CCCC.  XLIX.  iiiauxi-      CCCC 
liif  frcTUi  Vortii^cimiT,  manum  cum  Scorii  &  Piflii      XLIX. 
conferuit:  viAorque  eos  ulcra  Hadriani  vallumrepulic, 
Ik  Eugcnio  Scotorum  Rct>e  duplex  cfl  fama:  alii  in  prclio  trani 
Humbrum  inccrifFe,  nlii   morbo   exflinihim   (cribunt,     Dc   morie 
uciit  rci  h^bet,  fatis  uinftat  ea  xquitare  rcm  Scocicim  moderacum, 
ur  jurc  inter  opttmos  RejECi  connumcrari  >'cbeat.    (^an<^uam  «\  «\ 
primanx  vltx  parteti]  pcae  a  puencia  ufque  totMoXcUu  'ua^^^^^i 

WtRI-Vi 


/  Rermn  Scotictintm 

:n  fab  avl  diiciplina  iu  profccir,  anxmcniquc  confir 

ltLcnci.i  miltcari^  (quo^i  plei-umcjue  Heri  lulcc  j  in  virl; 

iii  morlbus  .lii  pieracem  coiitoniundis  nei;Iiscnciorei 

ruwccfius  rcrum  ie^ucxdaruni  arroL*ar.cior?m  rcuiiidcric. 

as  ocium  in!?cnii  acrimoniam  &  m.ircios  viri  ipiricu>  fi 

.  vicam  aquabili  ccnorc  ccmper.tvic,  uc  qiii  iiuaiis  bonj 

n  inlHudti  (c  ad  rcrum  t;ui;>ciii.icionim  conicrunc,  eo^',  i 

jrallHccuS)  vcl  xquaric  vel  ilipcrarir. 

XWl     K  \i  X. 

XVL  Eucctiio  dcfun^o,  co.lcm  anno,  qui  fulc  a  Ch 
qii.iJrin -cncelimui    qiiinc^ua^climus  lccumtt 
CCCC."     thii  elt  fraccr  D»»ni;;irju>,  homo  pluie  tr.i 
1.II.        morum  :  uc  qi.i  p\c  boneiia  libcnccr  trucrccu 
rci  poiLerc:,    bellim  non  rcfi>rmidjrcr.     J 
licriui^]uc  rcmporis  cirr.)ni   incencus,   dabat  operam,  non 
omnia  ingrucnrc  hol  c  ii.ibcrct  paraca ;  ied  cciam  nc  .1 
ooimi  nimiis  bon!>  Jcbilicaci  I.in-ueficrcnt,  juvcncucem 
p.irIImonLi,  quoad  ]'occrac,  a  viciix  concinebac.     Qjo  mir 
bcllo  Lhrucrlc,  {t.iicioncj   domcflica:  incLT   15rirconc$  cx 
farir.)  f. xruiic.     lliu:  i"icur  mccu  libcmcui,  ad  culcus  div 
il"  torum  vonvcrtic.     Ntm  l:c<.lcll.i9  adhuc  curbabanc  ha:t 
giana  icnfjul.r  :  ad  c\uas  rcfLrr.ir.d.i^  miHiis  cr.ic  .i  Co'lcii 
iicc  Rom.ino,  Ijuj  k  fr.irrc  iv.i't.'n'(>  rc.ninrc,  P.iili.li'.n, 
iHtiiti  pUirimi  dtiftrin.i  ^:  vic.i-  f  .ici;t.Kc  tl.iri  iliLLicvcruf 
mis  P.icricius, Scivanui,  Nsni.mu.,  Kcnriccrnu».  Crediiui 


Ad  hapc  facrorum  rcpurgandoru.n  cumm  Sc«)Ci  cum  i 
animi  culcu  occupaci,  c.un  tcmpcftarcm  bcl!,-)nim,  qu 
orbcm  afflixcr^ir,  inta^i   cv.iicrc.     DonjrarJo  fccunJi 
gn.mrc,  Vortif^emo  dcjcfto,  iiliu»   cju»  VortimcruNR 
bus  cli  clcdUi^-.     1«,  ut  S.ixonum  virc;  ficil.us  franr 
tis  &  Piftis  antiqunm  fa-dus  rcnov.ivir,  quod  rcmpr 
ihim  a  tribus  t»cntibus  cr.^it  ailvcrf  i;  Rom;ino:,     Hi 
f^ardus  non  diu  fupcrvixit.     Dccc/nt  cnim  pof^  qu 
annum. 

XLIIT.    R  E  X. 
XVII.  Succcifit  ci  fratcr  naru  minlmus  Confl.if 
prlvatui  fiti^  modcmtc  vixi^ct,  Ojtim  rcr^num  a« 
nibus  frcna  filvit.     A.ivcrfu;  nobilir.itcm  crudd' 
mi  i»encrii  hominibiii  famili-iris.     Cum  in  fluprr 
Tronnnim,  &  immodcmta  convivia  fc  rotum  d 

J»honiicos,  &  hif^rioncs,  omnifquc  ecncri^  vol' 
empcr  habchar.    H;>  virii^  oFTcnfi  S^ntonjm  * 
■  ad  eum  venerunt,  ac  fui  cum  ofHcii  aJmopuci 
fujcrbc contQmiitj  ut  jubcrcc  ^*  alia  curarc,  lib 


ZJhr  ^intus.  lar 

"liidle:  &IGsB  UUm  fpetn  deponercnc,  le  pofTc  confulendi  ob- 
"  reimi  Re|;ein  in  ardinem  cogere.  Ut  autem  crac  ci\:;a  fuos  arro- 
^n,  ita  advet^  hoftci  nm  dejtSa  &  humili  fe  animo  pricbC' 
>at,  w  ftatim  pctentibus  non  modo  paccm  ilcderk,  injurufque  ic- 
Qilerit,  feJ  arcei  alUi  reddiilcric,  aliit  diniipermiferjt.  Hi  mo- 
n  ejuf  ItA  ScMol  6c  YiStOt  coinmaverunt,  ut  Sciti  |iropemoi.lum  re- 
elbrent,  PlAi,  qui  jam  incej  fecre»  conlili:*  cum  Saxonibus  con- 
■lennr,  per  ft  rebui  fuii  confulerent,  &  pal.mi  tandcm  ftrdui  ice- 
mt.  Sed  apud  Scotei,  Dueallui  Gatl5vidi«nui,  cujus  ad  popiilunL 
lasuna  erac  aufiorini,  multitudinem  ofacione  bLanJa  in  prxfen- 
a  CDkibutc,  fatendo  quidem,  "  Plem^ue  vera,  quc.  dtcerent; 
jufla,  quc  petercnt.  Scd,  fi  ad  prKfencia  maU  civilc  bclluni  ac- 
«deret,  (uinm«  ivi  periculwii  elle,  cusi  jam  reenum  ab  incerini 
"vix  polTR  ffli,  Piftis  abalienarit,  Britconibui  (Vortimero  eKflin- 
€03)  iiKertii  amicii,  S;)xnnibui  (quibus  maxkmz  erant  virei  a<ff 
bellinn,  lumma  in  vifloria  crudelicai,  in  commcrciii  nulla  £dei) 
in  perniciem  omnium  vicinnrum  (empcr  Intentif.  Ec  populo 
tiidem  majorum  njtu  prudeiKia  lcnico,  cum  Rex,  in  magno  aputf 
mnei  odio  &  contcmcu,  tamen  reenarec,  tandem  a  nobili  ^bu- 
enli,  ob  fluprum  per  vim  filix  illacum,  cxfui  fuit,  anno  <]uam 
?gn»rc  cwpcrjt  quinto  dccimo.  Hkc  val^acior  fama  eft.  Vcrum 
j-o  Josinni  ForJono  mat;ii  accedo,  qui  in  Scotichronico  trddir, 
ttm  vigincl  duoi  annoi  rcgnanc,  ac  tandem  diutumo  morbo  ton- 

XVIIf.  Hn  re!:i).-)nte  venit  in  Britannjam  hanc  e  minorc  Autclius 
^mbrsf!us,Conliantini,()ui  antc  complurci  annoi  regnum  tcnuerat, 
l  iui :  fed  co  (>cr  &.iudem  c^fo,  ac  frjcre,  qui  poft  pacrcm  regnum 
«■l^fit,  a  Vi^rtii^emo  pcr  J"lirm  ftibl.ico,  duo  reliqui  Ccnil.intini 
iliipcramico!  ['accrnof  in  Briranniim  Galliiam  fuerunt  tranfcefti. 
''erior,  opinor,  hlc  cft  Aurclii  Arabroiii  ori^o,  quam  (jujc  a  qui- 
■ufdam  aliii  craditur,  jn  quibus  eciam  cl^  Beda,  qui  eum  Romani 
^eneris  ultimum  in  Brttannta  rerum  fiiilTc  potitum  cradunc.  Hi 
'fitrei,  Vortimero  novercx  fraude  exftinao,  &  Vortigemo  Rcgi- 
■Un  nomen  line  aufloricate  &  porentia  cenenic,  jam  adulri  Sc  rcgnt 
ptttentes,  cam  fjvorc  6c  CK^£htione  hominuni  in  infulam  ad  re* 
pntndnm  regnum  p,itemum  rcvcrlT,  non  Ipcrnenda  Brirtonum  e 
G.illia  fecum  niivili.i  attulcre.  Priiiftjuam  advenas  jam  commovc- 
tfm,  opprefli)  in  V.iUia  Vorci!>emo,  legrttoi  mittunt  ad  Scotoi  & 
I^iAoi,  amicitiam  &  arma'  faci.i  aJverfut  Saxones,  acerrimos  no- 
tniiiii  Chrifliani  hiiOei,  |ieccncct.  Et  a  Scotis  nuidem,  bcncvole 
aacnta  lej^acionc,  fbdui  cum  Conflancino  priut  lOiam  renovatur  ; 
i]iJod  ib  co  dic  perncruo  ftrc  ccnore  manllt  i;ivioIaCum,  doncc  rc- 
Eniim  Brittonum  ab  Anclli,  I^iftidim  a  Scotis  fuit  opprefTum.  A 
Piflii  autem  refponfum  cfl  lcEatii  Britronum  ;  "  Se  &dui  habcrr 
'cum  Saxoniltuf,  tiuod  uc  vlolarent,  null.im  adhuc  intervenille 
'  caulTam.  Cum  cis  omnia  fibi  [|rofper.i  &  adverfa  ooftWc  ^ctin 
'  communi;).    lu  inTata  ton  ratlijs  in  duis  faCtlonct  i.Vut,  %^^« 


^«lerot,  fuo  DriBium  excmplo,  ud  Km^Titiorem  vit» 
jiiiD  indutere  clt  conatus:  deimle,  li  quoi  jn  flagiiiit  perti 
^a.'rentct  aninudvcriifTei,  pariim  calti^nilo  lcniter,  pariin 
,({ii»m  niliili  homiDei  contcmneiiilo,  Mcvi  omnU  in  priltinu 
%iM  rcilci^it.  Initio  imperii,  oim  (uii  didum  cft)  totiim  ie 
JciiiUUrct,  Brittonci  Aiirelio  Ambrofio  fiu^efe  caperu 
narijm,  a  Scotii  jant  mulioi  anno)  occupatam,  repetcret. 
rum  ciun,  lci>it[ionibus  uliro  citroque  frultra  mifTis,  rei  aJ 
iiicd^re  civpillctj  mtlus  ah  Jiofle  communi  ili£:cpt,itioTii  finci 
'     ■  Conftantiiio  fjflum  rcnovatur.    llc  Veli 


122  Renml  ScotUariim 

cum  Brittonibui  advcrfiu  Piflos  &  Saxonet  affiJuebcllum 
tibui. 

XIX.  Conlhntino  fuorcHit  Coneallut,  c  Donnrdo  CoiiO 
iratre  |,enitui.  Vir  nd  bcllum  quidem  pronior :  led  nihildun 
niictcrc  aufui,  populo  riib  impcrio  parrui  inier  convivia  & 
li.iflo.  Nei:,  multoriim  fciitcntiis  cju)  ingcniu  (ut  apud  Rcgi 
Jiilei^vcIibcancibuT,  ad  belliiro  f^enituin  induci  potuit.  IV 
-ll'  moribus  publicii  emend^mdii  deJit,  nec  tamen,  prjufquan 
fiinoviimacillraiibus,  &^r  eoslitibui,  fm-tii  &  fatrociniii 
Jjitii,  diltipiinam  vctcrtm  revoi-sre  cft  aj^reJli)).    Pace  dom 


t; 


iiiliil  muiaiiim.  Toto  tcmpore  quo  regnavit  Con^nllut,  t 
i{iiiitcm  cum  Saxonibus  cr.it,  fcJ  lentiim,  &  pcr  fortuitos 
4irj;dai  a^ciulum  congrcHiii,  <]uo  in  gcnere  Scoiiit,  lcvii  &  p 
flicor  milc:,  8t  c^^uit.icui  ra.iximc  fiulcni,  fc  hofti  przDare  exi 
i-.ic.  Niinquam  ail  imiverfE  rci  pcriculum  cl)  ilcvcntum.  C< 
Ki(  cnim,  qui  fortun.£  arbiirio  ^ii.im  paucilTim^  committcnil. 
ftbat,  pancm  fuoium  ad  Aurclium  Ambroliiim  auxilio  mii 
Luin  reliquii  holtcm  faiigandoi.liltincb.li,  111:  iiofie  dicquc  1 

XX.  In  horum  &  proximorum  RrRum  temporj  inciJcruni 
iiniii  &  'GiU.is,  amho  Britionn,  m.it^num  apuii  jioHcros  ol- 
ji.imli  opinionem  nomen  confecuti.  Scd  Mcrlmui  xtate  ji.iull 
j'.r,  e(>rte.iiis  impoitor  ac  vcter.itor  potiui  qu.im  vacci  hab 
Oiiaumfcruntur  >e)ui  v.icicinia,  obHiir.i  quidcm  ilU,  &  nihi 
.iiintinenlij,  qui  vel,  .inieqi,ijm   cveniant,  fjicrarc,  vcl  cum  ■ 

I  iiic  jiromiiri,  vcra  auilcji  ;:ffirmarc.  Pra'tcrca  ica  compoiin 
t!t  cjJcm  ad  mulca  iiii'crfamm  rcrum  cventa  cirtomileacre 
.  iiniinoii.irc  jH)!ii?,  I-a  tum  quocidic  inrcrj^olcntiu-,  &  novii 
lii.iiilmt  ;ii.iii:fi-.mc,  tjmen  hominum  crcdiilorum  t.intj  eft  ii 

I I  [j.i.i'  niiii  intcili^.iiit  i|iiovii  rti.Tameuio  vcra  eirc  contcnde 
i.l,!liiii.ni :  ncc,  in  manifclto  incerim  dcurchcnli  mcndai-io,  Ji 
,.,i;  juciJiitur.  PoHcrior  vero,  Gildai,  vir  bonui  &  doa 
■.■.>.;-.u  viiicrationc  h.il-itui  clt,  &  vivuj&  morcuus,  ob  crr 
.ii.i"irin.!m  cuni  vita;  finfiitace  lonjunflam,  Vatitinla,  i\ux 
i.;  eja' ilrcumfcriintiir,  ica  &  leittenciis  {imt  ridiciil^,  &  vcrl 
t..();ic  cumpnlitionii  t^cncre  informla  &  inculca,  ut  ca  ncmn 
OUJx  ciic  iti  LrcdituiU!.    Concigit  ^lio(juc  ilir.quc  pro  m 


Liher  ^iintiis.  laj. 

.  Mcrlino  emiii  prhno  VorcigcrDUs,  deincfe  Uceritu^  apui 
ipri  incerpres  &  conclUator  fuic ;  Gildx  Aurclius  Ambroij- 
uihilo  morum  probicate,  quam  vidloriis  bellorum  minur 
dus :  quo  roortuo,  Gildas  in  Avallonise^feccnu  vixit  &  dc- 
i£iiflime.  Ejus  meminerunt  iibri-  noftri,  de  vitaAurclii' 
[i  :  cui  vita  fundo  fliccelHc  e  tribus  Connoncini  filiis  mini- 
eriuS)  anno  falucis  humanz  ^uingenteilmo.  Ac  proximo 
lo»  CongaiJus  Scocorum  KcX)  viceluno  fecundo  quam  rc- 
•perac  anno^  deceffit. 

XLV,    R  EX. 
£t  huic  fucceflit  Goranus  frater  :  <)ui  ejus  exemplo,  qiMn- 
>  extema   bella  licuit,  fumma  plctace  &  junicia  rem  bcoci- 
>cmavic^  neque  fblum,  Regum  bonorum  vccerc  initicuco, 

omnes  obeundo^  in  ncinorofbs  animadvercic :  fcd  ooccn  • 
|UO  minus  in  cenues  &  imbecillos,  ilbi  obnoxios,  gralTartn* 
o  uc  accepCA  injuria  queri  non  auderent,  decerruic,  ne  accr- 
ninarencur,  infticucis  exploracoribu?*,  qui  crimina  tabuiit 

ad  fc  dcferrent :  remedium  illif  cemporibus  forre  neccllii  - 

ed  nunc  cerce  anceps,  &  non  mcJiocricer  periculofum.  Iijuf 

fiudio  &  au^oricacc  fad^um  cil,  uc  Pi£ii,  reiid.i  Saxonum 

,   foedus  communicer  cum   Scocis  &  Bricconibus  inircnr. 

n  Pidorum  Rex  Loclius,  omnibus  corporis  &  ingcnii  bonls 

squalium  pra:ftanciffimus,  Cum  co  diiLgencer  Goranus 
Uc  fe  a  fbciecatc  hominum  barbarorum  fcgrcgarct,  menior 
unis  patrix,  in  qua  natus  eilct,  communium  iccm  ficrc-* 

Quod  ii  Scocis  &  Brictonibus  fuperacis  iidam  f tbi  cum  Sa- 
tis  pacem  fore  fperec,  eum  vchemencer  decipi :  quippe  cun 
libus inhumana  crudclicace,  inexplebili  avancia.  iiov  doci.- 
im  f^cis  perfpicuum  dcdiilc,  quam  nihll  apud  eos  fin^tuiTi 
cum  Bricconum  nobilicaccm,  optime  defe  mcrlcam,  ad  co':- 
im  evocacam,  pcr  fummum  fcclus  ci-ucidaninr.  A  fbccro 
um  ede  generum,  non  ad  calamlcacis  aliquod  fubiidium,* 

hoftis  ludibriura.  Fa;dcru«-n  ikndlicacciii,  quod  apiid  alux 
'i;2  firmiiTimum  vinculum  credirur,  apud  cos^pro  inlidiaii- 
laqueis,  quibusviri  iimpliccs  &  incauci  capancur,  exlihm.i-^ 
Juorfum  accinebac,  coc  fiiKirc  pcricula,  «c  fc  a  Romano- 
lominacionc  libcrarcnr,  li  Saxonibus  in  duriorcm  &  lonjc 
rem  fcrvicucem  finc  (ponce  fcfc  tradituri  ?  hoc  cnim  no» 
mdicioncm,  fcd  domlnum  mucare ;  &  mici  &  humano  cru> 
um  &  barb<)rum  prsfcrre.  Quanca!  AuIciciaB  llc,  auc  jxi- 
tmencia?,  agrosScocis  &  Bricconibus  adimcrc,  quoyCcnu.i- 
tdanc :  &  homlpcs,  nuper  amicos,  mulcifquc  vccufiis  oflivii^ 
reiTicacibus  fibi  jund^os,  difpoliarc,  uc  piracas,  commimcN 
ii  gcncris  hoflcs,  ad  fuum  cxicium  oplbus  augcanc  \  Homi^ 
ro  Chriftiano  id  longe  omnium  vicferi  dchct  graviffimum , 
rocdus  confcncire,  quo  rcligio  Chriftiaoa  ejdlinguatur^  V^^- 

L  Z  ^^"  fcLVxv 


X  24  Rerum  Scotkarum 

*(  hni  ritai  ftfvocefUur>  &  pro  Impits  tyraaiiia^  oaam  bumaiiitat^ 
^^  &  pietacis  lioftibiu,  unu  ne&ru  advtrfcii  l>em  ft  eiu(  If^niM 
**  inducre. 

XXII.  Hxc  quidesn  Lothus  vere  did  inteUigebat.    Ira<|U&  Go^ 
rano  rem  integram  committir.    Ille  Ucerio  facue  nerfiiadec^  uc  noa» 
in  nmkiciam  tantumi  ied  affinicatem  Pidus  aflumacur,  data  ci 
uxore  Aana,  live  forore,  iive  ex  legicima  uicore  filia.    Jbg^  cis  fo-' 
tius  accedo>  qut  ibrorem  fuiAe  craduoc :  atoue  errorcdi  cac-  eo  na* 
cum  puroj  (]uod  Urerius  aliam  ex  conojbina  AnoanLiiifiiiliflc  dicH 
cur.    Hoc  pacraco  crium  Regum  foed^rc,  mulc«  de  Saxonibus  par-.^ 
cz  vidioris :  ac  nomen  Ucerii  magnum  &  ibmfidabilc  per  cocam  ' 
Britanniam  cdc  caq>erac,    Omnibus  fere  Saxonum  dudbu»  oociiiSy ' 
&  fuperAitum  frada  potencia,  rebuf<]ue  propc  apud  eos  deipcratisyi 
Urcrius  incer  maximos  aeratis  fuae  R-eges  pocerac  recenieri)  niii  fla<? 
^itio  iociXo^  cum  ingenti  flelere  conjundio,  magnis  vircucibus  macur* 
lani  a/perii/Iec.    JErac  iuter  principes  Bricannorum  Gorlois,  vircuce 
&  potcDcia  clarus.    Ejus  uxorem  Igemem,  fbmapraBi^antem)  Uce-  • 
rius  adhuc  privacus  depehbar.    Sc^  cum  omnia  circa  eam  oblepca 
puiUcitia  libidini  ejuf  obftarenr,  candem  per  Merlinum,  liomiaca 
^udacem  &L  malcncum,  mulieris  concinenciam  expugnat.    £x  hac^ 
iluprl  coniuetudine  nacus  ell  tis  £lius'  Ardurus.     Ucerius,  legitima 
uxore  morcua.  liber  a  vinculis  nuptialibos,  &  Rex  fadus,  Qxt  fibi 
perfuadcbac)  v>luCus  legibus,  cum  Igemcs  dciiderium  ferre  non  Dofir 
ier,  temcrarium  cx  amore  confilium  capic;,   Criminc  advcrfiis  (jor« 
loim  confifto,  arcem  cjus  obie/Iam  capic :  tpfum  inccriioit :  Iger- 
nem  uxorem  docic,  &  Arfiurum  filium  agnofiic,  acque  omncin- 
dulgcntia  in  ipem  regni  educac.     Uc  auccm  uxoris  in£imia  (quM* 
do  tcgi  non  pocerat)  faltem  elcvaretur,  fitbulam  coofineunc,  bcq 
diirimilcm  ei  qux  de  Jove  &  Alcmena  in  theacrls  btoe  aaitata  fii- 
erat :  Ucerium  icilicec  arce  Merlini  in  fadem  Gorioidis  veriua^ 
primam  cum  Igeme  habuiilc  coniuecudinem«    £c  enic  is  Merliiius, 
qui  pravo  potius  quam  nullo  &cinore  veUec  nobiiicari. 

XXIIL  Ar&urus  igicur,  ex  hoc  iurcivo  congreiTu  gcntcui,  Al 
prinium  e  pueris  exceific,  non  iblum  corporis  lineamencis,  ied  aai* 
..mi  cciam  indole  calis  apparuit,  ut  &  parentum  &  reliquorum  ciW- 
um  antmoi  oculolque  in  ie  convercerer,  &  fucune  ma^nicudinis 
mnita  indicia  exhibcrct,  eumque,  mortuo  patre,  omnes  itegem  fi- 
bi  (ieQinarenc.  £c  pter,  hoc  veluc  populari  omine  larnis,  vulgi 
bupidlcatem  ita  omni  arte  fovebat,ut  jam  cun^i  incertam  (]iem  ve« 
nirent,  fe  non  alium  regni  haeredem  habtturos.  Uterio,  cum  iep- 
tfmdeclm  regnairet  annos,  vita  funflo,  ftatim  ei  fiiflfe^s  fuit  Ar-» 
^urut,  multum  obnitente  Lotho  Rege  Pidorum,  qui  iiios  libcrot 
(btnos  enim  habcbat  ex  Anna  ArAuri  amita  natos,  jam  tum  pue* 
ritiam  egrelFos)  graviter  querebatur,  regno  fraudari,  ipuriumqisCy 
ex  adulcerio  genirum,  eis  praBferri.  Contra  Brictones  univern  pro 
Arduro  ibbanc :  ac  pro  ipurio  habendum  negabant :  quod  Urerhis 
nurran  c/us,  cr/I  eo  jom  naco,  uxorcm  tamcn  duxiiTct}  eifijue  nu« 


Lfher  Qu^nttis.  ii^ 

ptiii  filiiini   lc^rimi  loco   libi  recrpiiTcE ;  3ti^M  n  tc  («Hfer  tvm. 

'      pro  lcgitinw  hibuertc.     S<id  oujnqiMm  hiiiK  mris  colorcm  prficn- 

b    dercnr,  plus  tamcn  Arfinro   profuir  prsKk»  indoiM,  &  virtuni(n 

}     fpcciiMa  ff  piulcule  eitbilyiiuin,  &  vetut  radt»  ^uxiUbi  in  omoi- 

ucn  uiiniM  iniprcfTa  itivinario  Ae  cjui  cLaritatc  turura.    AdcoquC 

omnci  in  rjui  p;irtci  imnr  prxtipitCT,  uc   LmW,  non  fblum  ilU 

jurii  fpccif ,  (qui  ccrte  poft  iii  fcmptr  in  Brit.-innU  valuit,)  fed  ilu- 

diii  &:  popuLri  eracia  ruprnicut,  a  regno  petenio  •.lelUterit :  eo^ue 

fjuliut,  ^uod  libtroT,  quibus  rpgnum  petebac,  Bfitconibus  inftnlii 

{oitimirccre  noi)   audercc.     Moveruni  cliafn  prece)  amicorum,  i^ui 

,    affinnabant ;  "  Nullum  regnum  canti  el  debcre  viiirri,  irt  ad  cver- 

•' liwneni   religionii  Chriftiam  fbtitiaEem  ctun   bominibu!  infiJii 

■■•    "  (oirct:  ^ui  nihilo  lanAiit; amiciriain  &  ftcdeia  cutn  «oculturi  ti- 

"  fent,  qtiam  cum  BriTtonibia  ante  coluifTeiK.    Movif  eci*m  & 

.'    jpfiuf  Arfturl  ingeniun»  liberale,  &  fupra  atarem  arHmi  maenini- 

j^     do.     igicur  fojdus)  a  ptioribu)  Regibu»  inter  Scotos,  Plftoi  &i[co- 

,     fiHoue  faftiun,  denu»  cft  contirmatuffl  i  t.intaque  «  co  fecuca  cft 

[     ftmilijftni,  uc   Lochus  Calvinum,  e  duobus   hlii)  minorcm,  hIh 

L,  primtim  pcr  iccaicm  LitKnrs  frrre  poirrac,  in  auUm  Brictonum  Jlc 

T  ■rilKnn  fit  MUiaiMijt 

'  XXIV.  Ihflr  rcemnB  Arflwur,  decimo  ofta*©  ctatii  anno  non- 
f  ^mm  n^mv,  SeS,  ut  ei  anlmin  fiipn  ctatcm  erat,  ica  animo  <ni~ 
crifiyfWD^m  fiKxellut  dcfiiif.  C^on  pattr  Cfu  rcgnum  certis  fiiU- 
buF  cum  SaMnibul  divjfillet,  facem^  cerru  lcgit>v>  confccirTcr, 
i  ptiuapud  CM  vatuit  occalitiiui  cx  adetelcearia  Reci*  blandimenium, 
ouam  fcFderum  £uiftiiat.  Arfttmu,  w  ipccndium  >h  orcu  ipfo 
nattm  «iftiaguertt^coUe^  ciciuj  ammaiB  opiaione  cxercitu,  acci- 
Kif^iic  PifioTUn  BCStxmnmx  auxiliii>  duobta  magnii  pnehis  ho- 
namVKk:  4t  od  tributom  ptndciMlanttmfqueacdpicndai  com- 
BuUt-  £odem  impetu  caput  regni  SaxMiici  LoRdinura  capit,  &  rc- 
but  Ibt  cMip<»liiis  refta  £boMc«iK  dDcit.  Scd  aaniliorum  e  Ger- 
■nani)  aAfmientium  fama^  &  pTApinmu  hiem),  obfidionem  iolv*- 
re  cac]^f.  nmRma  zftatc  Aratirii^  rmcu  ii^enti  cx  anni  fuperi- 
ofit-Rptncine  fuaxfrn  injcAB)  ulfi  piiuum  Eboracw  advenic,  o^ 
pidum' fcr  ^edirioiKm  rccepic.  Eo  undiqne  vidoofum  &  civium 
iMibilicaK-idvctueme/ camiUliinnaret,  «tnemo  Deccmbn,  om- 
nibut  bnb,  4t  Mtatloitiy  cvteriTqtie  tptt  ot  ea  nafcuntur  vicii', 
rfedttii,  refim  eft  veterum  9iturnali6ram  intago,  fH  ni^ero  die*. 
itvm  «hipticafc,  &  apud  poteotiorei  triplicaM,  i}aibm  dicbut  pfwpe 
fwfaf '  habetur  aliouid  iethe  rci  agere;  Muncra  mittuniur.  Fit 
matira  &  pre^a  inter  amico)  invfratio.  A  minil^ronnii  cafilga- 
cionc  abffEnetur.  Noflri  Julix  id  fefhim  votatit,  Cxfaru  vidclicct 
ntnninc  pr«  Satumo  KifcftitiKo.  Vulgp  peiluafLim  cft  n.icnlem 
Onilti  iii  cvrimoniij  coli:  «n  ia  rc  veriui  BaccfianaGorum  iaCi- 
viam,  qaam  ChrlAI  tnm  tan  tnemoriam,  refetri  tacii  coi^at. 
XjiV.  Inttrea,  cum  SaxonetadHiimbmm  dkercnturfiabercfa- 


< 


ti6  Rertim  Sceiicarum 

iiipcatibiis  BritCOD», cum  lcgnitu  militia  rounerx  obirentj  ncc  ititem' 
viilcreniji',  qiii  [ot  prsliii  Sixoncs  fuileraiir,  t^iDcuinque  pcr  otlun 
tuxuriofiitn  vidcrcacur  ad  [cineritaicin  aiijeciAV,  quantum  Jc  fcvc- 
riute  di£iplinz  detraxillcnt,  a  {cmoribui  orta  mentio  t&,  lic  Sco^ 
tonmi  &  I'i£lorum  auxiliii  anxITendii.  Id  facile  (KT  legatof  impcr 
tratum :  &  i]uaj  unbiria  pcne  dircmerat,  Ita  coiKiliavit  Hudium 
tcligionii,  &  acceodit  xmi^tio,  ut  opinione  citius  ab  utroque  Rc- 
ge  copix  adcITcnt.  Lodmtctiain,  ut  animi  rcconciliati  dam  apcr* 
tius  tcliinioiuiini,  MadrcJimi  &  Galvinum  ^lius  in  callra  fecum  aA^ 
liuxii.  Galvinura  ctiam  Arduro  Gomitcm  dedir :  c^m  ille  canti 
liumanirate  complexiu  eHy  ut  poH  eum  diani  llmul  &  viumtrinleT 
serint  &  morcem  obicriiu.  Parato  a  tribui  Reeibui  evrrcitu, 'ca'' 
ilriftjue  conjunftu,  uc,  (jueroadmodum  crat  omuibui  communc  pe^ 
Ekulum,  itj.  eadcm  pcriculi  cauflj  viderctur,  nta^no  onfcnfu  all 
univtrJit  conflitutum,  ut,  cxpulili  Saxonibui,  Chrii)i;ini  ritui,  5C  i 
)>ietati>cultui  ab  ei>pl«£inatui  reltitueretur.  Cum  CAilra  |am  ca-  i 
llris  prope  eirent  coiuta,  Occa  fupcrioris  Qcck  filiiu,  q«i  tum  Sax* 
onum  eiacimccruor.  nuUaro  pugnx  moram  fecic.  In  cxcrcim  fitt  ■ 
ci.tli,  cornua  Scotis  6c  Pidif,  «ic^  mcdia  Ar^uro  commifTa.  Scor 
ti,  primo  llatim  congreifui  Qiildcrico,  ^ui  ex  adverfb  llcfei-;t'i 
imltium  duce,  ex  vulnere  coIUpfo,  ccterii  cjut  caCi  territii,  cornu 
di>j<:i.eruai.  In  altcro  Colgemui  Sixo,  mulca  in  Pifiorum  parfidi»  I 
^ro  jurgatM,  in  Lochum,  habitu  corporit  &  armis  confpicuum,  im- 
pciu  i»iXo,  cum  ex  equo  deturbavit :  ipfe  in  mcilium  ab  tioftibut 
.(CCCptus,  a  duobus  Pi£ti[  utrbquc  haDis  cranstigicur.  Mcdia.  acici, 
ubi  accrrimc  jfugnabatur,  comibui  nudata,  tandcm  &  ipla  celBt. 
()cca  faucius  ad  maie  dcljtus,  cum  citterit,  (}uibus  navium  copia 
iitit,  in  Gcrmaniam  tranfmillt..  £x  ils  qui  remanrerunt,  pertina- 
i  ioies  in  crrore  fuo  morce  multad :  reliquoi  llmulatio  CIir«Aiai\i 
iitus  iiicolurocs  fcrvavic 

XXVI.  Rcflabant  adhuc  in  Orieficali  Anglia  &  Cantio  valida 
Saxonum  copiz._  In  cos  Arfluius,  v&itt  qux  fecuta  eft,  movir,  , 
.ad)un£lis  ad  llios  denis  Scotonmi  &  Piflorum  miliibus,  quorum  al- 
tcris  Congallus  Eugeaii,  alteris  Modredus  Lothi  lUius,  pra.'Crat, 
juvcncs  mignx  fpei,  &  ^ui  Ixpe  forticudlois  &  prudcntis  .^ccimen 
frxbuilTcM.  "ii  trium  Regum  cxerciHis,  cum  cuciccr  quiaauc  nul- 
ILi  ab  hof)ibus.abe(re(,  temifque  caftrit.divcrfi  cendereoc,  Saxoocr, 
fcr  exploraiores  cooiperto,  apud  Pidos  (qui  longiufcule  a  reliquit 
«opiis  tcndebant)  fumn^m  eSlt  neeligoitiam,  cos  dc  oodc  repeotc 
invadunt,  Modredus  cum  foniccr  diu  rcltitiifct,  tandcm  propc  de- 
Iperata  Hilute,  cum  Gallano  fucero  in  equum  impelicus,  lad  ArQu- 
tum  veoit.  Ille  nlhil  Pidorom  clWe  territus,  eum  dtcm  rcbut 
^ua;  rurbata:  erant  componendis  dcdic,  Icincic  cxercitui  dcuuncia- 
cc,  dc  tertia  vigilla  Tcinlici  acic.  in.  hoilcm  ducit ;  dc,  priufquam 
$i>40iicsquid  a^eretur  lcirepnllcnc,  jd  oillra  pervcnit.  Illi  duin 
tripidi  (.1'Cic'ijrfint,  ncctcmporis,  vcl  ad  conlilium  capiendum,  vel 
&■  ^uuadiMaj  £icii  lubcrcnC;  [uHini  a  firittoiubut  vaUo  fu|^rat* 


i^tuur :  ab  iraci!  roaxuse  Pi^ii  ia  omBcs  Cnc  di&riminc  fx* 
m..  QuiUiin  Itripurei  r«nim  Anglioruin  mdunc  Aitlurum 
iecici  cum  Sjlonibui  iignis  (olhtu  dimiullc  :  kd  cum  nihil, 
cr  nutla  lucorufn  nomin^  ia  ^uibui  pi^iucum.dicunc,  poQtac, 
jtii  habui  leftorc]  adinoncre,  De  rebus  cjus  g<e{tif  uc  lumm;t- 
dicam,  iUuJ  inter  omnei  conflat,  Saxonumvlribui  aitritis,  pa- 
ab  eo  Bcitannix  pamm  :  &,  dum  id  rci  in  minarc  BricanDia 
paneiidif  profcfliii  dbefl"ec,Moiiredo  propinquo  fLio  re^num  Kom- 
<iai&,  uc  ulque  a>l  luiim  redicum  pro  lugc  praecfTec  :  tfuu  au< 
rei  mGallia  gefftrit,  niliiltjuoil  proicrcoicribamhjbeo.  Qu» 
GAl&idul  ab  co  oelta  rcfcri.,  nulum  babcnt  urabram,  nc  Jicim 
tinnlinem,  vcciritii.  £a  igctu)',  uc  impuJcntcc  £da  &  ccners 
iUi  omitto^  j 

XVn,  Igltur  ut  3.d  rcm  reJeam,  dura  Ardturuj  rcbus  Gajlicis 
poneniiii  jncentus  abcft,  fida  fimc  lcmin.i  bclli  ccrrx  ftriiannise 
C  pcrniciorifrtml.  Ent  tncomiucu  Arfturi  Confiancinusquijjm, 
ocu  filluj :  qui  ob  cximiat  i^orporis  &  animi  vircutes  Hagrui- 
o>  afod  omiics  grBti^rcrar.  Ii  cum  occulic  ambtrcc,  tc  populuai 
iRCHnfuum  fatcKt,  procerct,  Kegcm  iliquuKlo  vjcuum  a  oe^ 
on.ifli,  ffcrmoocm  tkruccefloreinjecerunc.  Oriaf,  "Utrc!i~ 
iLs  intiaitif  inp3crijinbciieticiiih(icadficUc,»c,liip&  libcmruni 
bus  mof «rctur,  ccljm  Britanniam  Rege  orbat.im  relinqii.ic,  prac- 
rrimtanti!  bcUnrum  pXKiUii  imrainci.ribL.i.  Sul.fij.-c/tiim 
tjm  Dominanci  Mudredum,  gencrCBuxiroc  propin^uum,  »c 
bcHo  9c  pace  rcbui  moderaaiHu  aiTuennn,  &  qui  hac  vicaiia  rce-> 
ittinifiratiooe  rpci:inicr>  fui  dciitllet,  ()$ii)uc  oaa  parvam  acce£- 
■>  eflct  ad.ccs  Scicannicaiadjgfturmt.Ciccbinafiimd^  a  mi3ci- 
ae-CoofljDtitta  ^entlum  i  *' Se.  peregtjnmn  ,R^em  oaUti 
que  Briianniam  aJeo  viris  elTartam  eire,  uc  jadQ  lui  populi  re- 
ortm  tn  IWc  {«flk  ctlere<  ScuItumcfG^  cupudoinicopuiii.ta- 
ant^  fbfw  ^iuererc.  Senlonic  jxmpritlem  Arftunu  populi  iii 
ftaniinLHn  fttuiia.  Icatjuc,  Itoino  alioq^  ambttiDTus,  &cile  £iw 
a  voluncaci  acquievit:  aocx  cq  dic  jwenem  non  ceilaTiT  proi 
T««  &ad  (pem.regni  prepiut  ladmafcrff.  Hanc. iaiuiiam omv 
UiModffdLo^iDJereiKlcnioIefterfeipf,  ac fteJcrc  ArA)nri£mii<  - 
biHi^iinsfi  flKtrpnt,  "  Nc  i(i  rcgni  fuecttiloiK  quif^Ham.libcru 
MbtaMe&rtTCMfr"  FcTpmd^nii'}  "Foedm.  id,  idvcifinpn. 
kvvtoniB  gcatif  utiltiatcm,  temponim  nqcefiitate  exptcinim: 
qvt,  Lotbo  auflore-morcuo,  co  t  tcncrl. :  Proinde  re^  £i- 
jTtM  Piflos,  fi  £nibut  anti<]uii  concenci  alicnii  abfHncrcoe» 
'jtanHomm  regnunt  nunc  Dei  bcnieiHcatc  in  eo  l^atu  cfTe,  ufi 
V  tiMklo  QQvai  tniur^s  proliIhe)T<fe^veccr«i  niam  ulcifcipcdir. 
^VIII.  Hxc  3<l  Modredum  pcTlacR,,  ipcnitw  .aQlnuuR::c)ui.aU 
turo  avcrccrunt,  &  ad^df^qfratOi}  f)Jm.  tucnJam  convcrtenmt. 
itwn  bcUo^m^r^  fuit,  :d|tti  -S(^ion)itii.ai)iitiot  cxperiKcur.  '  Eis 
:aul£Mn-ad4u^is,^fi;iii>ituitexfFGiw  cic  Pidtt,-^  Scotisy  &  frc- 
Kib«  Siia9ei\ifff.  yid  K^uicwttwuir»,  vtl  f riwto  in  ArSac-' 


128  Rerftm  Scoticanm 

un  adifl,  aut  MBdKdaiB  t<nc*ol»da,  pernulls.  Nec  puutur  \ 
nora  uxor  ArAuri  aovoniin  oooliliDrum  fiillle  igrura,  u(  qux  fiuj 
confiKCudincm  cumHodreilocmlcmtirliabeK.  Exercinii  utrin^ 
ad  HtimbTuai  caAn  connilere.  Cum  fam  in  procin^  fUrenr,  tt 
lata  concoTdia  efl  per  uniulgue  prtii  l-piicop6t,  fed  iroltra,  Cc 
ilanrini  propiiic)uir  obnitentioui,  omniaque  protu  Ar3uri  felicit 
affirmaatibur.  ConcurTum  elt  ineentibui  utrinque  animij.  S 
Modredo&  confaederaiiiduo  pociinmiunfiiereauxilio,locui  inn 
dio  paluDer,  Brirtonibtn  iranfini  difficilii,  &  in  ipfi»  pi^K  ardi 
fiibQrnanii,  ^ui  Brkroncj  monerct,  "  Ut,  ArOuro  catlb,  rcbui  p 
4itit,  £uB  ^uiique  laluri  confulerei.  Ea  toz  in  fiieam  ew  verr 
sug^  lamB)  cxdes  utnuiauc  parris  h&^,  Vidoru  neutTii  Ii 
fuit,  ccib  ab  altera  pafce  Modredo,  ab  alcera  fratre  ejui  Galvii 
ac^ue  Arfluro  lcchalitcr  vulneneo.  Pncda  ineetn  capn.  N 
i^noni,  <)inE  de  vica  &  morto  ArAuri  a  multii  &bula(e  cradaniu 
fcd  indigna  iclacnrunt,  &  TiridariflmiirTbui  gcltii  renebrati 
fuodunr.  Nam,  dum  cam  aflcreraiiter  mendacia  affirmanrur,  f> 
vcricai  io  dubium  vocatur.  Fuic  ccne  vir  magnui,  &  lineulari  fi 
titudine,  &caritateinpatruin,  vcl  dumiuoi  a  ferviture  liberai,  < 
cultum  Dei  lincenim  revocat,  vcl  Tiiiacum  lefticuir.  Hxc  not 
genere,  vita  &-raor[e  cjiu,  pluribut,  ^uam  inftituti  operii  ratio  j 
icebat,  fumuiprofecuti :  uc  quibui  non  univerfat  Britannorum  : 


idaicomcJecti,  fcd  partim  ab  oblivionis  injuria,    part 
ile  leriatorum  hominumconuaentii,  rci  «eflai  ; 


lof!s  malcTeriatorum  hominumconutientii,  rci  geflai  nonrv  ^i 

lii  libcrare  fiiit  propofitum.    In  Arduri  vero  rebui  loneiufci 

£imui  inmorari,  quod  plerique  eai,  parcim  pcr  inviJii 

-   D>       nimii  parce,  partim  pervanitatem  nimii  verbof^,  per 

XLIT.     quantur.    Mortinucltanno  Chrifti  D.XLIT.  regnavici 

not  XXIV. 

XXIX.  Ucad  rei  Scoticai  rcdcamui,  Goranui  Rex  m.ipno  ji 

■      '  "  efuidVtS 


aacu  deccHcrar,  poftouam  criginta  quatuor  annoiprxfuiHct  Scoi 
fuoram  (ut  crcJicur)  fraude  excinftui,  £r3c  quidam  ToiKct^ 
luprcrausrerumcapitalium  quxllor,  homo  non  minuicrjdcliiqu; 
avanj&  Ii,cum  adverftidicioret  raultafxva  facinora  paira/Tcr,  . 
dlcm  omnium  f)ierabat  apud  RcgHn  vmiam,  quoJ  hac  ratic 
£lei  commoda  nonnihll  aticilTct.  Popului,  cui  non  facilis  trit 
Regem,  fenio  ic  moi^o  invalidum,  aditiK,  ncc,  fi  aiilre  licuiH 
adverHii  homincm  pnmarium  &  gratiofum  fidcs,  Tonccrum  : 
grdH  trucidanf.  Deindc,  podquam  impctu;  irx  dcfcrbuit,  ci 
iccum  cogiramir,  quantum  fjcinui  adrailllTcnr,  nuHumque  ven 
impctrandx  locum  iirnfpiccrcnt  reliftuni,  in  jpfum  Rcgcm  im[ 
tum  odiumquc  convcrtcrunt ;  ac,  incitante  DonaliL^^AthoIio, 
zdei  intfomifli,  eumintcrimunc. 

XLVir.    R  RX. 

XXX.  F.i  fucccflit  Eu^eniut,  Congalli  liliur.    Hunc  cimi  ad  i 

ctlcendam  GoraniMtrui  neccmquidam  nt^iliorum  hortnrentur,  ( 

rum  oatioacia  adco  orgUgenRr  wxc^c^  uc  i^ft  fuf^i<HW  £:elc 


J^her  Qpittm.  isj 

ncM  camric.  Eam  etum  opuiioncm  auxit  accepnu  In  amicimm 
SC  finiliarcni  coafuetudiocm  Donaldiu  Acholiut.  Gomtu  i^itur 
uitor,  iiberii  {nrvii  timcnt,  cum  eii  in  Hibemiain  fccenic.  £uge- 
n  &U1  auiem,  ut  &  vita  moribufoue  purgarec,  ica  regnum  gdTit,  at 
*^«aioruperiorumK.eguaiJure  ci  prffcrri  polTit.  Cum  vicinii  nul- 
^uin  pcrft  bcllum  gd£t.  fAodredum  advcrfusSaxonet,  ac^ueciiam 
'^vAunMn  auxiliit  juvit.  Ailiduis  pcr  varios  dutei  ex- 
^Urlknibui  ADglorum  finc)  infcftoi  habuif.  nucKjuam  D. 

iufio  cxeiutu  cum  ci$  coc^clTui.    Reenuin  ccnuit  ut-      LVIU. 
«Vu  XXUL  decclSt  D.  LVni. 

X.LVII.    REX. 

XXXt  PoA  eum  {ii£^s  cA  iiratcr  ejus  Convallia :  qui  dccem 

anoof  rMOO  in  £imma  pcc  prxfiitt :  vir  ob  egrcgiat  vinuccs  omni- 

■  tun  fecalonim  memoria  dignui.    Nam,  prj tcr  xquitatem  in  jure 

[  dicuDiIo,  &  auiiaum  admfus  aviirici.iffi  invidum,  ccrcabat  modc- 

raticoe  viix  cum  monachif,  ()ui  ea  zcace  fcvcrilTima  ditiplina  u- 

I   tebancur.    Sacerdocei  prxdiis  aliilquc  provencibus  ditavir,  pio  ma- 

f;is  Itudio,  quam  felici  fuccenU.    J  uvencucem  decUnancem  ad  mol- 
itiem  &  luxum,  pacit^ue  boni;  ibuceniem,  magis  vitK  exemplo  & 
..   auQorimce,  quam  lcgum  fcveritace,  coniinuic.     Filioi  Gorani,  qui 
inetuEuecnii  in  Hibemiam  fcccfferanc,  revocavit.  Scd 
ance  rcditum  corum  ipfe  decelTit,  anno  a  ClirinomacD  D. 

P;  LXVIII.    Rera  bellicam  non  attiperac,  nifi  «juatc-     LXVIIL 
nut  BriccoDCS  auxitiij  juvit.adverfui  Sjxodci,  cum  tfU- 
bus  varia  fortuna  fzpc  pu^narunc. 

XLVIII.    R  E  X. 

XXXII.  Eo  defunao,  &  fr^tre  ejuj  Kinnaccllo  Regc  dcf^Gnjto, 
Aid.inus  Gor,)ni  51iui  venit  inSi:ociam,hotcince  virof-irt£loC!olum- 
ba,  i]ui  antc  bicnnium  ex  Hibernia  accenerac  ^er  emn  ad  Regcm 
duQui,  prxccr  &  fujm  &  mulcorum  fpcm  humanifllme  accijiicur  \ 

:  ac  bono  animo  elTe  jiibccur,  uc<jui  brevi  regiucurus  etTcc.  Kinna- 
lcltuf  cnim  &  motbo  &  xcate  canfcAus,ciim  Rei|;io  mimeri  non  fuf. 
iicecet, iplc,  Aidano  ad  rerum  gubcrnaLulum  admoto,  cjuarco  deci- 
mo,  aut  ut  alii  ijuinto  decimo,  ^uim  reen^rc  ccepcrat,  menfc,  lii- 
cm  fuum  obiii.  Sunt  cjul,  hoc  omiflo,  Aidanum  flittim  Convallo 
fubiicLmi,  Verum  plurcs  audorci  intct  eot  KJnn.iccllum  inlcruat, 
XLIX.    R  E  X. 

XXXIII.  AiJanui  Rex  nominAtus  a  KinaatclIo,'&  a  pnpulo  con- 
£rm;icuE,  a  Culumba  Rc!>u  acccpii  inllgnia.    Erac  enim  illii  tem- 

''■  poribui  tanta  ejui  viri  au^arttas,  Ut  nihil  Regci  popululve  abftjuc 
ejusconliliofulcipcrenc.  Ac  tura  quidcm,cum  (acts  longa  oT.icionc 
hortaius  cDcc  omnes ;  "  Ut  Rcx  crga  populum  irt[iJItacc,  populut 
"  crgaRcgcm  obfcrv,)ntia  uccrctur,  univerlbj  vchemenier  rogavii, 

^  "  ut  in  puroDcicuIcii  prrlillcrcnc :  ita  cnim  forc,  ut  ucrifquc omnia 
"  ptolpere  fucccdcrcnt :  lin  aliter  facercnt,  dienum  male  p.<tratit 

i'  cx^Aarcnt  exitium."  Hii  ica  peraQis,  ad  (iioi  difcdHt.  Prima. 
Aiiani  expcditio  fuit  advcrfiu   btronCi  GiUwUum  mfcftaf- 


ijo  Rerum  Sicoticamm 

tes.  Eo  prdfcftiM,  ducibut  eoruin  fupplidoaflefiii,  cmroi  ni«rt 
compcftuic  -.iid  eum  inJc  revcrfum  mxfor  tcmpcOa! CKcepit.  Ndin, 
pollijujni  tribtu  convenribui  in  GilloviJij,  Abrii  StCitbiiitlia  h*> 
bicii  oronij  pica»  exillimalTcc,  inicr  VMuDdum  oborca  lediciMM^ 
ac  cxtie  atroci  pjrraca,  miniDn  Re^ii,  qui  noxiot  iti  |im  vocabaM, 
|niU.iii ;  audorcf,  jpcEnarum  meiu,'in  Loibianam  »i  Brudeuin  ?i- 
dorum  Reccm  pmugeruni.  Ab  eo  cum  pei  lcgarof  tx  ftcdcrc  o^ 
titi  non  rcdJerencuf,' bellum  gmvc  iwcr  Scocol  &  Pidot  cxarlit; 
JKd  id  brevi,  apcra  Columbx,  cujiu  apud  ucrofaue  merito  pluri> 
nium  valcbat  auttoricai,  ekAin^um. 

XXXIV.  Inccrca  Anglia  icetum  ia  rcpcem  rcgna  divifa,  &  Bric- 
tonibui  in  peninfuiam  Vallijm  compullii,  Sanonci,  non  conicnti 
tsm  l^te  patentibui  aerii,  novum  bellum  Intcr  Scotoi  &  Pifiot  fi^ 
Catant.  hjas  iuQor  X  fax  fuic  Echelfridt»,  Nortbumbrix  Rck,  ho- 
no  avjrui,  &  ob  regni  augenJi  cupiJiMtem  pacii  irapticni.  h 
PiQis,  xgrc  confcnticnce  Brudaro,  perfuallt,  uc  prffdai  abi^endon 
agroScocico  lcmina  bclli  jacerccic.  Aidanui  quo^ue,  fraude  Saxv- 
^dis  imcllcaaj  uc  &  ijrfe  peregrinii  auxiljii  ft  firaMrct,  cum  Malgo- 
oe  Brirtune  fcedui  anciauum  renovavit :  Fiiium  Gr]6auin,  &  fororis 
tilium  Brcndinum,  Eubonis',  qua-nuncctt  Manna,  Regulum,  ho- 
mincm  milltarcm,  cum  copiis  mil«.  Hi,  caftrii  cum  Brittonibul 
toiiiunftis,  Norlhumbrism  ingrcfli,  tcrcio  die  ad  holtem  perveni- 
unt ;  fcd  Angli,  nova  exfpei^antei  auxilii,  qutc  nonprocul  abcfle 
dttcb.^ncur,  pugiMm  dctrcdabant.  Advenicbiit  enimCeulinus,Cicri- 
cianlalium  Saxonum  Rcx,  vir  bcUitOlifnmut,  cum  magnis  copiii. 
Hunc  SvOti  &  Bricconcs  in  iiinere  idorij,  ptim.im  e^i  aclcm  (i^uK 
faiis  longe  cirteroi  anteibat)  inttgram  cum  Cutha  iilio  occidione 
ouiJcnini:  relLquoi  quo  minut  aggrcdcrentur,  fccit  cimor,  n:  >(■ 
.fithcifl-ido,  cjui  non   longe  abcrac,  circumvcnircntur,    Confunftii 

igicur  Juobus  SaxDnmn  Rc^ibus,  rurfui  congrclTi,  mulia  utrini]ue 
cxde  eJita,  viQi  lunc  &  fiigaci  Scoci  &  Brittopci.  Czfi  c  Scotonin 
-primoribui  Grifinui  &  Brcndinus  :  ex  acie  adverfa  Ecbclfridui  at- 
lero  oculo  orbaiui:  Brudcui  fauciui  e  pugna  clacui,  cum  magna 
trepiJ;ttionc  foorum. 

XXXV.  Ethelfridui,  proi;ima  aeflate, Piflorum  copiii  ad  fuaiad- 

1'undli,  in  Gallovidiam  Jluir,  racui,  cx  fuperioris  anni  infelici  prx- 
io,  fc  plcna  fnrmidlnii  omnia  invencurum.  Vcrum  AiJanui,  cum 
illuc ciciui hoflium  opinionc  venifTet,  palantci  prxditorti aggrcJTui, 
Jncaflra  irepide  cos  coegit.  Ita,  temeritace  cafligata,  quietiora 
fore  ratus,  tm6x  proxima,  pncericii  corum  caftrit,  ft  BriTconitMis 
conjunxic.  Ambo  excrcitui,  viribui  b  unum  coidis,  cum  in  vilie 
■  ttnsulla  Annandix  confcdiHent,  tioRcs,  obfcffit  faucibui,  eorura  exU 
tio  imminebant.  At  illl,  cammunitiicaftris,ut  manencium  fpecieB 
prabcrent,  no£1e,  irtedcnte  maris  arftu,  per  nofa  intcr  inftabilei  a- 
renas  vada,  in  Ckimbriam,  ac  dcindcNorthumbriim,  Juxcnint,  for- 
dj  DoDuUtione  quacunque  icrant  faAa.  Hoflei  corum  vcfttGia  le- 
ft  coftfpcAum  ventrc,  utrrjue  fcad  pup* 


Liher  ^ntus.    *  tit 

T\t«  Scoci  &  Brirtone5>  uc  pluribus  ducibus  vtilgus  te- 
gerccur^  ad  priofies  duces  quaruof  homines  nobiles; 
rerum  experiences,  adjidunc :  e  Brictonibus  Gmftan- 
MKrinum  ;  e  Scotis  Calenum  Sc  Murdacura.  Horuxii 
ratu  tanto  impetu  milites  irnierunc  in  hoftem,  ut  fla- 

fug^m  capeneret.  Hanc  yidtbriam,  Eima  ef^,  cadem 
gelta  fuir,  G>lumbaminlona  infula  fuis  fbdalibus  re- 
£li  e  primoribus  Saxonum  Cialinus  &  Vitellius^  genere 
!tres, 

^nno  fere  poft  banc  vidoriam  undecimo,  Saxonibus  & 
5  agros  infefUntibus,  dies  dida  ett,  ^ua  die  Brittones 
jndis  viribus  Saxones  invaderenr.  Ad  diem  &  locum 
\idanus,  quamvis  natu  erandior,  cum  veniner,  dum 
(Ira  exfpeoat,  ac  prxdas  mterim  ex  hoftico  agit,£thel- 
unitatem  rei  benc  gerendx  na^lus,  Scoros  jMlabundoi 
a^nam  eorum  cspdem  fedr.  .Aidanus,  compluribus  iu- 
fiigit :  nec  Saxones  tamen  incruentam  retufere  vid^ori- 
Ethclfridi  fratirc  Thcobaldo,  &  aliauot  oua?  cum  fc- 
hortibus  pene  ad  incemecionem '  caphs.    Aidanus,  aJ 

acccdentc  morre  hominis  fandiflimi  &  Hbi  unlce  cari) 
:um  profpiceret  quantx  hoftium  crudenr.ui  reliquiaB 
m  cflcnt  expoiitap,  actatc  pariter  &  morrorc  confcitus^ 
crvixir.  Rcenavit  annos  XXXIV,  doccflit 
S^Iutis  DC  iV.  Eo  rc^nantc,  venit  in  Bri-  DC.  IV. 
rccorio  Romjno  Pontiricc  mijrus  Aui;u(^inu¥ 
achus :  qui  fua  ambitionc,  dum  novam  relieionem  do. 

vchcmcntcr  turbavit :  nam  non  tjm  ChrilHanam  di- 
uam  czrimonias  Romanas  docebat.    Superiorcs  enim 


c  unum  torlus  Bricanniae  Arcbicpiflopum  cdit,  &  dil^ 
le  iHc  cclcbrandi  Pafelia,  ncc  ncccnarlam,  ncc  utilem, 
magnopcrc  rurbavir  licclciias :  ac  difciplinam,  jam  in 
n  proiabcnrem,  ira  caerimoniis  novis,  fif^ifque  miracu- 
,  ur  (inccraB  picraris  vixrelinquercrvcfligium. 

L.    R  l\  X, 

Pof}  Aidanum  Rc\ele6(us  Kenncrhus  niliil  mcmoria 
Ir.  Qiiarro,  vcl  (  ur  alii  fcribunt )  duodecimo  menle, 
rccnum,  cxplcro,  dccef?ir. 

LT.    R  E  X. 
.  Proximc  poft  hunc  Rcx  pronunciarur  nut^e- 
i  filiu^,  iinno  A  narali  ChriltiDC.V.    Hic  (ur    DC.V. 
crcnii  fcripcum  cH)  a  Columba  pic  &  hor.clle 

liccris  criam  luculcnrcrerudinis,  in  hoc  nb  ejus  inOi- 
r,  qund  bcHi  quam  pcis  f^udiis  ma<;is  fe  addiccrcc» 
1  Q^pi:^\itiomhm  Suxoncs  &  Pifloi  cxcKuit.  V\t  vwi^Vv 


13  >  Rerwtt  Scftkt/nm 

^nefiveriftalperl,  A:  ^i  fapwboi  &  eofmimicei  libaidu 
tjoiaftSxttt,  ^uan  condluonibui  od^jtrer :  fctl  vcBiam  ( 
btif}  ac  ie  ulrro  dednvibiK,  i&uunecleaieiu  &  fvilii :  &  ir 
rla  minimc  tn£>t«u.  Hacc  ilte  de  I£uecni«.  Soetbiui  conrr 
in  fununa  pace  regaum  tcnuI/Te  prodidit :  eam^ue  pacem  ei 
eiiie,  non  tam  extenili  f<cdcribut,  <]Uam  boftium,  (|ui 
inccf  &  bello  difHdebaiu,  dilcacdiu.  Intcrioret  cnim 
iam  nomen  Chriftl  proitiE,  dum  UhtM  ulcilcuncur  injuriai, 
IriduRi,  R.e«cm  NnrchumbriK  potemiffiniuin,  vitapriter& 
«ucrunt,  liicum  rueccfEdct^^uiaiii,  prcpinqui  Ethel&idi 
tiam  .prafugcrunt  t  imcrque  eot  leptcm  ejui  £lli,  St  filia  unia 
iam  dcclmum  annum  rebtii  Srocicu  prKfuiflet  Euscniui.  Is 
IMI  SaKonet,  etli  fuoi  &  Ciirilliani  naininii  h^ci  infcni 
llnnma  oun  humanitace  &  liberalitare,  quoad  vixit,  apud  fc  1) 
OG  dofirina  ChriiliuMdiligenter  inllituendoicuravit.  Ipje  i 
fextQ  rcgnl  «lao  deccdcoi,  iwtgnum  fiu  apud  omiKj  dcllderi 
ii^uir. 

■DC.  XXXIX.  £i  furn^itui  fmt  FeKh.irdui  filiut,  : 

XXJI.  Chrifio  nato  DC.  XXIL  qui  fiiic  Heraclio  impcracor. 
Ii,  cum  ciTcc  homo  fceleratc  callidiu,  3C  lcgitimum  r 
in  ryraimidem  mutarc  vellet,  Jafiionei  nobiliiun  inccr  inloi  i 
it.i  ncfiirie  a  fe  pcrpcctati  impune  fbrc  r»tui.  Scd  proccit 
midverf^  cjui  malicia^clameo  difHdij  cormnfuenuit :  dciml 
Tcntu  tiidiSo,  eum  ad  concioncm  vocant.  R.cnkientem,  arce, 
titm  fc  concineb,it,  cKpugnaca,  invitum  in  jui  pertr^hunt. 
&craviacriiT(LnseLfiinrobicdia  :  in  his  eciam  h»relli  PcL 
&  rontcmcui  Baptifmi,  &  aliorum  ficrorum  ritiuim.  Horui 
nullum  ficis  pitijiarrt,  in  vlncuU  conjcdiii,  nc  diutiui  ad  li 
um  fupcrelTcc,  ipfc  fibi  mortcm  conlcivic,  decimo  qiurto  re; 

'"""'  Liii.  R  n  X. 

XI..  Suflcauj  ei  frater  Donal;ioi,  fivcDonevaiJui,  qui.S 
l.itidihu;  &  fracii  exicu  admoiiitui,  nlhil  niiiot^  Hudto  epit 
ui  vcrum  Dri  culcum  tuciciur  :  nc(]uedami  foluro.  fed  etim 
<]iui:un(]uopotcrac  rationecum  ampllfinrc  fluduit.  Nam,  o 
JMuino,  l!beros  &  propinquo!  Fihcifridr,  cni!  multoj  jam  ar 
Siocia  cxularanc,  redcuntci  domuin  vi.itrco  juvit,  &  muneri 
jirofcciitui,  copiif^JBe  fuii  reJujiic,  &  likr.im  cdjnmcandi, 
rcs  corum  poflcrcnt,  potcftatcm  fccit.  Cxfui  auccm  liicrat  l. 
a  Kcdi(all.i  (ut  Bcda  vocat")  Britcumim.B:  rcn.la  Mrrdnnim 
tjuorum  altcr  vctere  gcncii,  alcernovoQirilHanifini  oJio.  i 
ntmuUtirme  poccncix,  ci  infcnfui  erat.  Ncc  ali^i  crudclioi 
mcmoracur  vi£turi.-i.  Nam  dum  Pcnda  Chrifltanoi,  Kcdiialli 
nc!,  dcicrc  contendunc,  nulji  ne<]uc  fcxui  nec  srtacLfiiror  eor 
pcrcit.  I'ofl  Hduiniim,  Noithitmbri.i  in  duo  i'ei;n.i  fuit  divif 
fvrtun  Rex  crcatur  Ofricui,  Eduiai  fratcr  p.ttniclii ;  Stnut 


-  Lihr  J^iHtnr^  i  j  j 

01  F^nfri4iiyBcj|i^  acrfhii  An4efri4tis>»pycU4tar,  ,£c{ielfrKli  filio* 
iBi  ^Mrimiiy  Hk  re|^ura  jCfaif iiii^ooruiii  «Hiciplina,  in  qpa  di- 
{q^fiierjuic,:imtifuri3  alrcn-a  Scoti»  monachis^  alc<r  a  Paulioo 
pIfino,,^d  v^terem  fup^rfiuioAcib  rcvcrij,  bFCvi  per  PcnNiam  & 
Mm  oc  xegaum  aniiiferunt.     Urri^ue  fuccdEr  Ofiialcius,  Hrhclfir- 

filiuf,  qiii  dodrinam  Chrii^ianam  magno  ftudiopromovlr.  A^ 
im.  dofiorcf  e  Scoria  pci'  le^tos  pctcQCcm,  milir  Donaldus  viro^ 
noiute  &  doQrina  daros,  <fios,  iUe  nvi^u  fa^umaoitare  ^ccepir,  & 
neficeiKia  efipr^lccu^  :  iic<)ue  Regio  muf^cre  i^ftrius.exiitima- 
Cj  in  Goncione  populo  pcregrinitn  ScOtQrum  icrmoncm  non  capicnrl 
ncipais  leoccncias  iincerprcrari :  qu^B  emnia  luQvknrer  ja  Bei!i|func 
r^.  Donaldus  «jcccmr  XIV.  regiuioi  anno,  pneclara  virtunia* 
^•um  mcmoria  poft  fc  relida. 

LIV.    R  £  X. 

XLL  Succcflir  ei  Fcrchiurdusi  ex  Fcrchardo  ejus  frarre  naros,  vir 
.  omni  icelerum  gcnere  inouinariffimus  :  vini  zque  ac  pecuniatin* 
cplebilis  :  immani  ih  hommc^  cnsdeUratc»  &  in  Deum  itdpietatCp 
um  in  alicQos  paflim  &vitia  &  rapiius  eraiTitus  fuiiTer,  tandem  ia 
Los  fiirorcm  verrit,  jueulara  ux<ye,  &  itupraris  filiabus.  Ob  haec 
dcra  communionc  Cnriilianonum  fuir  exchtfus.  IVoccres  autem, 
i  eum  puniendum  coire  volenresy  inhibuir  £in6tus  £pifcopus  Coi- 
uomis :  coramque  eum  admonuir>  ^'  Brcvi  divinara  vindidam  in* 

ibrc."  Nec  fidcs  dido  abfuic.  Nam  inrcr  venandum  *poil  dics 
•aucos,  cum  a  lupo  vulncrarus  in  febrim  incidiiler,  nec  a  iolira  in* 
>mperantia  abilincrcr,  morbo  tandcm  pediculari  corpus  excdentc» 
Kclamailc  fertur,  ^^  Merito  iibi  baec  cvcnire,  qui  bene  monentem 

Colmannum  non  audLilct :"  ac,  tum  detnum  agnito  crrorc,  CoU 
^nno  confbl^nce>  ac  Q»em  vcnlae  oiiendenre,  (li  'modo  reiipifccrcr^) 
'i  publitum  fc  vili  vcite  indutum  in  le&ica  profciri  iuP 
r,  ac  paiam  fua  fcclcra  faiTus  inreriit>  anno  redcmti  or-       DC 
^   DC.  LXVIII.    oaodecim  annos  hoc  monitnni    LXVIIL 
^ia  pertulit. 

LV,    R  E  X. 

XLII.  Huic  Malduinusy  e  Donaldo  genirus^  cil  fufiTedus,  c|ui,  ut 
^efa^tas  regni  prtes  tyrannide  Regis  proximi  confirmarct,  pa** 
'^  cum  omnibus  vicinis  fccic,  Quietcm,  ab  hoile  extcmo  impe- 
^am,  turbavit  intcitina  feditio  incer  Argathelios  &  Levinianos 
^a.  £am  Malduinus  ut  compcfccret,  profcdhis  cft  adverfus  au- 
^reSj  ut  in  cos  fine  incommodo  plcbis  anlmadverterct.  111  i,  ut 
^§is  iram  vitarent,  diicordia  primum  fedata>  in  i^budas  fu^e- 
^c.  Infulani  eos,  ad  fupplicium  poilularos,  non  auii  rerinerC)  cle- 
t^unr.  £onim  pcrna  cxrcros  in  omcio  ccntinuir.  Circa  ha^:rem-> 
^a,  cumrScoti  monachi  lare  per  Angliam  Chriili  dofitinim  dif^ 
^inailcnr,  ac  juvcnrurem  Anglorum  ira  lirerts  cnidiilent)  ur  ipil 
^ts  luciileniter  fuis  £vaneeUum  annundarc  poile  viderentur,  crcvic 
^^m  cum  do^rina advcifus  dodorcs  iovidia :  Scori^ue  eorum  im- 
^''luaitaec  ad  iuos  rcdire  funr  coafiit    Qu%  CQfiSumfiliaL  \gl  ttuv^ 

M 


3  54  Rerum  Scffticmm 

Tdm  concvrJiam  diremit,  iia  eorum,  qoi  injiiridm  acccwriiit, 
ileltu  utr.im^ue  gentmi  ah  afetro  belh>  continuiT.  Afiiduiie 
'lionibui  (irjic  ac  multii  in  loc»  pugnabanir.  Incidit  in  u<lem 
|)iira  per  rotjm  liuropam  pcHif ,  quantam  nunqium  faifTc  Ici 
nitrmincranT.  Soli  ab  ea  immimet  Scot i  &  Piftl  fiiiHc  dic 
Ob  frtqucntei  utrinquc  ilhru  iniurias,  pnetlafque  abaftal,  cu 
in  aperium  bclliBn  eniptura  vidcrctur,  intervcnit  Malduini 
.|ioilquam  reena^et  amwi  viginti,  Uxor,  quK  ob  Cifpicianc] 
iKllUeeuin  ilraneulaverat,  quatTopoft  die  viva  crcman  cft: 
LVI.    R  E  X. 

XLIIT.  Rrjrnuin  autem  iniit  Eugeniut  Quiim»,  Dongartli, 
tfii}  Rtfft  [hultfyinij  filiiu.  Hiun  Egfridui  NoRhumlirix 
(cum  quo  fummopere  pacificare  conitnclcbat)  cum  fimuUtii 
duciit  l^ltcre  conjretur^  pari  arte  ipfe  petitui  e(t.  Uterque 
}i4cemverbif  o()cntabat,acculie  vero  belluin  appnrabat,  tinii 
xluciis,  Hgfridut,  diiTuadcntibuf  amici),  conjunflii  PiSorum  ( 
Scotiam  inErriTuf,  Gjllovidiam  populatur.  Verum,  cclTjniib 
rui^na  Ptdis,  ab  Kuecnio  fuoeratut,  amilTo  pene  toto  excrciiu 
IjiKiuicumpuciicVjlic  ProKJmo  armo,  sroue  difruadcnttl 
.iTjicii,  in  l'itloi  ik«ir  :  ab  «ii,  fiictam  fimulanribi»,  in  in 
traftui,  com  fuii  nnmibus  concifui  cft.  H,4nc  tintjm  occ;ifi 
ficli  arripicntec,  latifnmos  acros,  fuperioribut  bcllii  adcmro 
lupcrant  -.  &  Briitnncf,  qul  ab  Anglorum  impcrio  fuoi  v[iilUc; 
iiiu  Lum  Scoiil  Northumbriam  in^relli,  ma^na  cim  cla<1c  a: 
.jiint :  adeo  ut  ncc  unquam  in  priftinmn  flaium  fc  ereyerit.  i 
{fatim  cftmors  iiueenii,  qii.irt(i  quam  reenarc  ccfperat  anno. 
LVII.    R  E3C. 

XL1V.  F.ueenio  Qiiinto  fucceflitEugcniui  Sexcui,  Fcrcbar 
liu> :  Hgfrido  veroNorthumbra  fratet- Alfridut:  utcrque  Re 
icrit,  ac  prvcipuc  f^cri;,  ur  ilb  fcrctint  tcmpora,  cruditi,  ; 
«cr  ti  communiuKi  (iudionim  focieiate  concijiiri.  Itaque  pax 
cn,  tiiU  fiiit.  Hac  tranquiliinte  irecui  Airriiliii,  reenum  ang 
jibiis  (ju.im  nncca  finibuj  qunJam  tcnut  cnmpofuii.  CumPiil 
Vi-in  p.cnte  Siiitii  neijiie  terta  pan  nec  Kcllum  fuit ;  cxcurfiot 
v.iiin  (vciiiu,  isft  pugnnTum  cft,  friiAra  nitcntibui  Cucbei 
Anglo,  Sc  A(l;imanno  Scolo,  Hpilcopii,  ut  rem  componercnt 
:iutcin  pcifrcenmr,  tic  jiii^tt  unquam  cxerciribui  concurre 
j'.iij;eniut  intcrea,  incxpiabili  odio  adverfiii  Piflnrum  pcrfi 
laB.imm^tul,  c  medto  reriim  curfu  cft  fublaiui,  ciim  ilcccm  rc 
fet  -innos.  HocRcpc,  fcpcem  diet  pcr  tntam  firitanni.im  fan 
pluifte  tr.idunt,  convcrfo  eiiam  lafle,  caleo  &  buiyro  in  lancu 
LVIIL    R  E  X. 

XIjV.  'PoR  'lumc  rei;num  adeptui  cfl  Amberliclctliui,  FinJa 
iiii;,  hu(<cntt;Qiiin[i  nepoi.  Ii,  cum  inirio  remprrantiam  fimii 
iiil  vcrof  morei  nrevi  rci,liit,&  in  nmnia  flai>itia  fimiil  prorupit 
'K>..il]one  arrcpcn,  Gam.irilut  Piflorum  Rcx,  ma^^no  cxcrcitu 
^iio,  Stoio!  inv,tj7i;    Ambcflielnbui  tanJctn,  prnpc  convktii 


Uhef  J^iittttu.  I3f 

3tut>  ciUB  arma  £imliflR,  «00«^  dutn  ad  nrceir.trU  niturecum 
luobui  Eunulii  cgreJirur,  (igua  ^inixrruni  a  ifio  mifl j)  «KciUiEur, 
:um  nonduin  TCgnl  plcnum  expleflct  bicnnium.  Snnc  qui,  •.lum  hn- 
flet  in  iUv4  dcala  urgercr,  CkgiiH  vulncratum,  Jccimo  poft  Jic  ex- 
AiD&un,  indaot. 

LIX.    RE  X. 

XLVL  Ne  exercicuf  folvcrcrur,  aur  litic  >m]>ci-io  cTcc,  milicari 

fuIfragiD in callris  dclignjtrui  Kcx  liiigeniuj  ScptimtK,  priuiii Rcgii 

fraier.  -{t,cum  pvum  Ipciin  cxercicti,  ab  incrti  Rc^^c  cillcflo, fc- 

.  pnatret,   bellum  induciis  difiuiic:  atque,  acicpi-i  uxore  SpiinJ^ni- 

uiturJi  Jili;i,  nuptjit  iinivir.    Ha,  non  aJco  mulia  polt,  a  Juotiu; 

'  Aiholiu,  in  capur  R.c,;ii  conjuratis,  in  ledulo  contoll.i  ncnir.     Rc>c 

^  filfb  trimiais  inlimulacus,  &  in  |ii$  Juc^m,  amc  >auj]im  dicHnt 

dcprchenin  i^adLt  pairatocibuf,  libcriitus  dt.    Nuxiicxcjuilito  fup- 

flidopunicL    Rcbus  foris  compoliiit,  Rcx  aJ  pacis  opera  Lonvcrlu-, 

«iim  ijuiJem  veiuiione  oblcttabai  ;    rcii^ioiii;   in  primis  curim 

^buit.    Hjus  inftitutumfiiii,  uiiniirnobirs  rci^ltx  Rcgum  mi- 

norix  manUarcniur.     l'jce  perpctua  pci*  frptcinJi.-t:iin  ^iinos  cuiu 

'cnuikus  vicinis  contimiil.i,  Aliicnciliii  dicm  obiii. 

LX.    R  E  X. 

XLVTT.  F.ugeniuf  pauUo  antc  mortem  MurJacum  Ambcrkclcilii, 

aliiuo  proccribus  tommcnd^vii.     Jio  rcj^intc   vix  pcr  univcifiini 

yriiuuuam  iiiit:  cujus  Beda  fub  fincm  hinorif  fiix  mcminir.     Nc^ 

**>  juce  modocolenda,rcj  oxonaflcriiicdam  juvandii,Euecnii  Smu- 

[us  fuit,    Candi  Jz  Cafx  catwbium  diruium  reflicuit.    iiLcunic  de- 

■*«»o  fexto  regni  anno  dcLcfric. 

LXL  R  L  X. 
JCLVIIL  Anno  pofl  Chriili  aJvcnium  fcptingentenmo  DCC 
*^  cri^elimo,  EiBnui  Eu^cnii  Scpiimi  tillus  rcgnum  fulce-  XXX, 
'*t.  tt  is  proximorum  Re:Tum  j:iniilu;,  per  ^innoi  trij;in- 
;*  unum,  quibuj  rcgno  pr*fuii,  in  fummj  iran.iuillitJtc  fiiot  con- 
'x^uit.  jjun  {enior,  cum  pcr  fc  non  pnlfe  Rcgis  inunui  obiic,  (jiii- 
•^cn  prarfcflos dedir,  (jiii  (uipopiilo  ditci-cnc,  li;  rcm  SLOticim  rc- 
icniiliui,  fjcinoroli,  relumta  liccniia,  vel  ni;:gif)raiuum  nei^iHen- 
t^,  vel  [ut  injiJ^m  a'cdi>lcruot)  culpa,  omnia  milltre  cepcruni 
*cd]liorumlccIeraoblL-urafei:icDi>njtdiLruJclitas&  tiiptvbia:  <i'!i 
?«rGjIloviJiam  era/Ticus,  aKrcilei  vd  flbi  rribuia  penJereCogeba'; 
''«^lfpoliatoi  aJ  fummam  rcJ:^c!>.it  inopUm. 

LX 1 1     R  i"  X  • 

XLIX  Inrer  ho<  tumuiiui  Reji  mornio  fuffiajl  «ft  Eutjcnt  tj 
^^avu!,  MurJaci  filiiis :  qui.nihil  priui  czit,  rjium  Donalduir.j 
J,'iQiir)t  crucntis  frjflum  praeliif,  ccpic,  ac  faiiplielum  reu  iicivn» 
'J^cuiculum  rcprxicntavii.  Munlacum  Gallovidix  pr^c^m,  fir- 
^iumDonalJini  fcelcris,convi£lura  moricoCi;it :  rcUquns  przfea*)* 
pc^unia  miilijvit.  Populo  Ipoliatode  bonis  eotum  (jtiifci:it.  Ha- 
tiim  pafl.irum  formidine  malii  perterrir'»,  fimnia  tr.inijuillitate. 
?Dlt  turbulcntiflimam  tempclbtcm  rcfticutj,  timv  vkinu  R.C4;»W^. 


f^6  HgrtOi  &rt>ti£aniin 

fctiitTA  anKFaAa  confirmavlt  Venm  if&,aijai  fr>R%i»taT{iMtf 
gloru  crevcrar,  face  ftOa,  ia  omiiu  flaeiiu  -pntcept  abitr.  &  aimi 
iwc  amiconun  nec  ficerdimmt  admonitKinibui  qoici^uam  movfn-', 
nir,  pofl  leftium  ^ffi'  f^i  annimi,  in  cacu  proccrnm,  omnibus  fai 
tjus  nfitium  conTcniientibui,  corJoiTui  pcriit.  Socii  felcniin  ft 
flagiciDrum  in  cruccro  atti,  &  ipfi  gmum  populo^fpeQaculiun  pne- 
biwrc. 

LXIII.     R  E  X. 

L.  Succfffit  ei  Fer^ultut  TertLuj  Etiioi  filloi :  qol  ptri  (imut»'  , 
tione  virtucii  &  vitiotum  fceditate  uliu,  parl  prope  faca  defimSin, 
firi  eti^m  fpacio,  iJ  eR,  triennid,  regnum  tcnuit :  periit  aurcmvc- 
neno  ab  uxoie  dato.  Alii  fciibunt,  cum  uxor  frpt  exprobralTet  ci 
matriinonit  contemcum,  &  pellicum  eregei,  neque  quicquam  pro- 
fcctnrt,  cantiem  noQu  dormientefft  ab  ea  firangulatum.  QuarSl- 
one  i'.c  morte  ejui  habita,  cum  aiilwrum  plurimi  inliraulircntur, 
nec  quiii]uam,  no  in  graviflimit  quidem  tonnotis,  quicquam  &-  ^ 
{ereiur,  mulier  alioqui  fcrox,  tot  innoxiorum  capiriim  milerta,  in 
ineJium  procefTic ;  ac  t  fuperiore  loco  cacdem  a  fe  faSam  confefla;  ' 
nc  aA  li]Ji(ir'.'.im  fuperedet,  pefli:;  ciiliro  tranrfbdic :  quoJ  ejui  - 
tjiliim  v.iric,  pro  tujufque  ingcnio,  efl  aLVPjTum,  ac  jierinde  Irr- 
monibut  celebratum. 

LXIV.    R  E  X. 

LT.  SequiturRexSolvactiiuiEugenii  OSavifiUuT:  qui,nifi  rer- 
tio  regni  anno  e  frigore  podagram  conn-axifTeT,  jure  lacer  opilipoi 
Reeei  annumerari  poruinec:  irihiloramen  mim»  tumulnii per  pr^ 
ftiFot  conlllio  &  prudentia  fedavir,  Primi»,  ve]ut  de  Rege  ob  tn-  ■ 
firmitatem  pedum  fecurui,  DotuIduiBanut,  (  hoc  eft,  atbiu,)  occu-  . 
Mti;  nmnibuc  infulii OccidentaTibui,  Regcm  fe  j¥.budarum  voat. 
PemJc  in  contincntem  IngrenTuT,  dum  undiqae  pranlai  agic,  a  OA- 
lano  Araaiheliorum,  &Duchalo  Acholiorum,  prifcflij,  fn  falcutn, 
()ui  unum  modo  exicum  habcbai,  compulfus,  cum  fuli  fniftra  enua-< 
pere  ccntantihui  periit,  tiullo  fuperflite  leliiio.  Eadem  fpe  &'  au-  . 
dacii,  Gilcolumbuj,  Gallovidiam  a  patre  vcxat.im  aggrcfTus,  ab ' 
ciltlem  prxfcQi)  vi^ui,  ptmai  luic.  Par  incerea  ah  AngliT  Ae 
Pi    ii,  rebuTcorum  domi  turfcntii,  fitir.    SfJvathtui, 

DCC        'cBn  vi^rnti  annii  pra;fiiiflcc,  cum  (umma  laude  iw^' 
LXXXVIL    ritur,  anno  a  Oirifto  naco,  ftptinscuccfimo  oAogcfi- 
mo  fcpcimo. 

LXV.    R  F.  X. 

LIL  Huic  fijccefTir  AchaiutfiliuiF.tlini.  Mic,  pace  ab  Anglltft' 
Piflii  ptrta,  cum  ab  Hihcmia  bcHum  inflarc  iorrlligeret,  non  mo- 
do  labore,  fed  etiam  libenlit.itr,  iedicionei  domi,  jamjam  enip- 
turai,  compofjit,  CaufFa  belli  Hibemici  hre  fuir.  Superiorc  RjC- 
J^c.id  expcditionei  obeundat  invaliJo,  HibemiSc  Infulani,  Ipemc* 
d»  Bc  impunicatii,  eodem  remporc  cum  magnii  cxerclcibui  m  Can- 
lier.im  peninfuUm  proitimam  exficnderant.  Contrafto  autem  intcr 
hffOBtrcertamir.r,  lafulinorum  multi,  liibcmi  univerfi  perierc' 

H4CC 


Liher  Q^iVituS'.  137 

lem  Hibcrni  ut  uUillercncur,  magniin  cUlTcin  oraabant 
.ciulum  in  Abuilji.  Ai:h2iui  cum  pcr  Icgatus  oUcnilerct, 
;  julliin  lielU  cjuniim  clle,  quoil  Uiiijnct,  Jc  prxtla  pu^- 
mucuii  vuUicribui  cKiJcrini  :  nei]uc,  ^uoJ  multi  pcric- 
J  ijuoJ  quifqudm  ivjfcrit,  in  d;)mno  jionendum  cfle.  H.C- 
cotKiliuii'.  publicum  aJeo  ab  infercnda  Hibernit  [[ijuri^ 
ut  i.4.'Ji>  nuper  fi^'t.E  .luCljrei  omnei  ail  unum  fiAulerirc 
.ancfentcncLim  multj  lceiici  liiirercrrot,  aJco  fcrociccr  »ti 
funt  icjctii,  iit,  ante  tli£:elTum  cuniro,  ciAileai  advcrfus 
f)inoj  cmiliTint.  Ki  in  aitum  cvctti,  tempcftate  univcrfa 
Lcs  Hibcniis  in  relti;ionem  verij  eflcclt,  u(  pocem,  quam 
.'cuGvcr.inc,  fiipplicitcr  pciercnr. 

Ab  Aili.tio  primum  intcr  Scoroj  &  Fr.incot  inic.i  ef)  ami- 
^maximede  caiillj,  ijucid  non  modo  S.txoncs  Gcrmanla» 
fcJ  qui  in  Brit.innij  qunque  (.epcr.inc  fc<.lM,  G.tlliji  pir.i- 
'ilonibiu  LntcOabinc.  Deiiidc  ciiam  i  Carab^Jgnn,  oui 
non  minui  liccrif  quam  armi?  illuitnre  («pGfcat,  ar.cijiri 
quipliilofophiam  LutetiaeCr.rcc&L-jcine-.doGerenr.  Apud 
im  adhuc  mulii  crsnt  monathi,  vetere  Ji'''  " 
liccrit  &  piccatc  iiili^iici.  Quti  e  numei 
iro  Scocu5,  livc  Alliinut,  quoil  idcm  v^lcc,  (! 
.lU  Iingu.1  voc.mt,)  C^roli  przccptor,  qui  pli 
ment.i  rcliquit ;  c  quibus  nof  Rhctorica  pnjrc  ^ 
iprionc  Jo.innii  AlI>inL  Qemcncif  quoqitc  Scoti,  qi 
-— e  Liitetia  litcrarum  inlii;nis   profrrfn - 


vtt.  lupcrrunc.  Cammit;raruni  etiam  in  Galliat  compIurv< 
lcoci,  lluJio  piecAtii  duui,  qui  populii  ciru  Rhenum  Chri 
!o£lrinaro  prxdicab.inc,  tani»  ricccfTu,  ut  monafleria  pluri 
9cis  condidcrinc.  Honim  mcmoria:  id  GemMni  Jederunt, 
ad  nofiram  Scatcm  fcmper  Scotos  eii  prcficcrenr, 
Wiaiiim,  pacii  cupidum,r«  Piaica  in  bellum  traxit.  N.im, 
:Illanui  Ani;lus  v.iiblTct  proximol PiCfainim  ^^ah  HiiR^» 
exab  Achaio,  An^Iis  jam  ancc  infcnfo,  decem  Scotordm 
ipetravlt,  Jiii  fillum  Alplniim,  qui  ex  Hunei  forore  na- 
przfecit :  quibui  fretui  auxilits,  m.iximam  e  Nonhumbria 
abduxii.  AchelQanui  homo  reroxi  propc-  vcfticiii  inhj^ 
\  non  pronl  ab  Hadina  oppido  afiequimr.  FiOi,  innpi- 
ium  ajvcniu  conitern.iii,  ad  arma  currunt,  &  ad  noAcm 
fjis  rcncnt  locis.  Sub  noficm  vii^iliii  Jtfpofitii,  Hun^ii:, 
cbus  infcrior,  ad  divinum  ;tuxilium  -cofl%-crfui,  toriim  fc 
dedit. .  TanJcm,  corporc  LiFioribus  fcfTo,  &  animo  cogi- 
I  XEro,  cum  in  fomnum  incLiiirct,  vifut  eR  llbi  pcr  q^iie- 
TC  Andre^m  Apofiolum  adanccm,  &  viOoriam  polllccn-  • 
xvifb  I'iclisr.jrrato,fpeibonipleniaclconfliftiim,  t]uem 
u^^rie  non  potcr.Lnt,  le  aUcrius  comptranr,  r.iHero  Ate 
\  cIiMcionc!  >»>nlumia,  rcrtio  dcmtmi  aJ  maniu  vcnrum  ctt . 
c&  aliuilcAtDtiun,  cniccm  (lccufli»m>  cunv  ^^^ucr.\t , 


H& 


Remn  Scoticartm 


ik 


in  valo  vifam  :  qiis  rci  Anglos  adeo  comemiir,  ut  primum  PI£lca»  - ' 

xum  impetum  argre  ruiiinucrinc.    Ibi  caefus  AthelAanus,    loco  ncs« 

men  dcdine  dicirur,  qui  ftdhuc  Arhelftani  vadum  appellatur.  Huk*»- 

giis  Andrex  vidoriam  acccptam  retuUt  :  elque  prarter  aliii  mune  x^» 

<ic:cimam  parcem  praediorum  Regiorum  donavit.    Hic>  opinor,  Rzit 

Atheli^anuSy  Danicx  eentis  imperator,  cui  Angh  affirma.  ^ 

DCCC,    Northumbriam  ab  Aluredo  conceflam.    Decdfit  AchaL*^ 

XDL      ab  inito  regno  cricellmo  fecundo  anno.   a  Chriilo  ta^^ 

DCCC.  Xl£ 

LXVL    R  E  X.  ^ 

LV.  Uuic  iuoceffic  Coneallus  patruelis :  qui  cum  fumma  domi    ^ 
&ri5  concordia  quinquennium  regnavir. 

'    LXVII.    R  E  X.  ^ 

LVI.  Excepic  hunc  Doni^allus  Solvathii  filius :  cujus  fcvcricate^" 
cum  juventus  &rre  non  poftet,  coile6li  ad  Alpinum  Achali  filiur^2k 
quonlam  ei  perfujidcre  non  poreranty    uc  rcghum  (ufciperec,  vi  ^^ 
sninis  eum  in  fiu  verba  jurare  cogunr.    Is  cum,  exercitu  confeft^^' 
fe  omnia  ex  eorum  fencencia  gefturum  funulaflcty  fruilracuf  eos  a.^ 
Pongallum  vcniCft    Id  €iAum  ejus,  quam  Regi  gratum,  cam  rebe^" 
libus  moleihim  fixfC :  ideoque,  canquam  tpii  Alpini  fuafli  rebeliaflcnTr 
cum  apud  Regem  accuianc.    Rex,  eorum  calumnia  imelle£^a,  excr-' 
cku  fubito  paratO)  rmnorem  fui  advencus  prsyenir.    De  comprc- 
hcnfis  pomas  fumiiCi    Decclfu;  interca  Hungus :  &  filius  cjus  natu 
major  Dorftolc^us  fratris  Egani  fraude  periit :  ncc  caedis  audlor  dir»  ' 
fiatri  fupcrfliit,    Ita  ftirpc  virili  Hungi  cxfHntta,  (broris  ejus  filius 
Alpinus,  &  vetere  lege  oC  cognationis  jureprosciraus  hsres>  rcgnum 
Pictorum  perit.  Eum  cum  PiOi  ut  percgrinum.afpcmarcntur,  Don-    ■ 
jrallus  ea  dcrclegatos  ad  eos  mittit.     Pi£(i  cum  nondum  auditos 
intra  quartum  diem  finibus  exire  jufndcnC)  Dongallus  in  cos  fum- 
ma  vi  bclhun  molitur.    ^td  in  ipfb  apparatu^  fubmcrfa  navicula^  in 
traniitu  Spsac  amnis  rapidilTimi,  cxilm^us  ei^^  pof^uam  Scocorum 
ri't;num  tcnuiilec  anaos  (cx  :  alii  feptcm.  | 

LXVIII.    R  E  X. 

LVII«  Alpimis,  Achaii  filius>  exercitum  a  Dongall6  confcAom, 

advcrfus  Feredcthum,  qui  fu>i  Pidlorum  arrogaverat  regnum,  ducit. 

Congrcifi  ad  Ref^cnotum  Anguiite  pagum,  cruentiffima  pugna  uE- 

<{ue  ad  no^cni  incerta  vidloria  conilixerunt.    Mors  Feredcthi  f^,  , 

%it  Scoti  vi6tores  viderentun    I5  cnim  cum  fiiorum  anhnos  in  pugna 

labare  vidcrcr)  cum  globo  nobilium  juvenum  mcdiam  Scororum  a- 

<Kcm  perrupit :  fed  cxclufus  a  iuis,  cirni  fiorc  fK>biIitatis  una  interiit. 

SubfHtutus  in  locum  ejus  Brudus,  homo  ignavus,'ncc  ad  rem  milica- 

rem  aptus.    Eo  regnante^  cum  Scot-i,   nullo  refincntC)  prscdas  ex  . 

»   hoilico  ^irercnt,  Pitii,  cxcompotito  inter  fe  ctunultamcs,   Brudum 

antcannura  in  imperio  exad^um  interficiurit.    Ei  Kcnncthum,  al* 

terum  Fcrcdethi  fiiium,  fubi^icuunt,  nec  fratrc  in  bello  fofciorcm, 

ftec  exlru  fcliciorem.    Nam  cum^  exerciru  confefto,  in  hoHium  con- 

^&uon  vcacuin  baStt.  Kemiethus,  clam  fc  fubduccnfj  a  ruftico. 


Lihfr  Qijtinttis.  ijj 

Igiuro  quis  efTcr,  fsA  turpetn  ai  fl^aiti  exprobranK,  hterfrdtiir. 
l-*iiti,  amiflb  R.egt,  intcqiMin  holtes  id  ptrlcarillerciit,  (lomuin  rc' 
verjij  alKrun  Brudum,  hnminem  gentrc  fjfliTijut  nobiltin,  R.cgcii\^ 
^ciunt.  Is,  ftatim  aL-ce])ca rcgno,  prtmum  pnpuUtorn  vigo)  ag- 
f^etCw,  Ingencicxdecenicritatcm  conim  compclcuit :  deindc,  ut 
V^ircs  afltd»  auxiliii  excemii  linDaret,  legacoi  oim  magnij  muncri- 
fcus  ad  proximoi  Anglorum  minc.  Illi  munera  quidem  accepcrunt, 
0C  atutilia  prOmiferuDt  £itii  impigrc  :  ftd  flagitanctbui  Pi£lit  nilul 
pr^nirerunt,  caunati  rci  domi  curbatai. 

LVin.  Pifli,  ill*  fpe  (tejcQI,  omnibus  <fui  arma  ferre  poAenc 
cotitradii,  aA  idcimum  difcrimen  fi  comparanc,  ac  re£ta  ad  tiofleoi 
ducunt,  Qui  caftra  non  procul  aTaoduno  habebant.  Ubiincon- 
fpeQutn  alii  alionini  venerunc,  canto  impeiu  concuHum  eft,  auan- 
*uni  vetui  odium,  ira  rcccni,  mulcz  cxJci  mucuz,  &  ulcro  citro- 
Jiw  damna  fcpius  illata,  pncerant  cfficerc,  Cum  diu  anccpi  fuiP 
'«E  certamen,  tandem  eentum  eijuitei  PiSonim  n  indJiii  furgunt ; 
,  VAy  ut  numerus  major  videretur,  calonibui  In  oncraria  jumenta 
;■   imojritii,  cum  fc  in  coUIbui  proxlmii  dClcncafrent,  circumagique 

IviJercncuc,  ut  pugnancium  terga  invaderenr,  ca  Ipccle  tantum  Sco- 
tts  tnjcccrunc  terrorii,  ur  Ulico  ^irn  in  lilvai  proximai  fugcrcnt. 
Ez  majori  parti  faluti  fiierunt :  pauel  in  pnelio,  plurimi  a  calitnl- 
bu!  expeditls  In  fuga  occili.  ALpinus  Rex,  roulcioue  procenini 
C4pti :  omnei  crudcliccr  cxf.  P-eeii  capuc  conto  amxum,  ac  p*r 
rxercicum  circumlatum,  inconfpcAiflimo  locomaximi  apud  coiop- 
piJi  (id  ciun  Abrenechiumcrac^ad  fpcAaculum  propolitum.  Lo< 
cui  ubi  cxlui  fuit  Alpinui,  ab  eo  a^uc  Bai  Alhnj  Id  tllj  Alpi- 
Mi  mori,  Tocatur. 

LX13C.  R.  E  X. 
LDC.  Ei  pofl  tertlum  regni  annum  Intererato  fucceflit  fiTiiK  Kefl- 
uechui.  Proxima  aflate,  Tifli  in  ftem  ad^udi,  li  paullum  adni- 
tcrentur,  Scotot,  ut  ancea  faSum  nierat,  Britannia  polTe  eitpelK, 
auxilu  conduftli  alli^mc  Anglorum  cohwtlbui,  copiai  ^uantas  ptrf'- 
-func  maximai  cngunt.  Scd,  cum  fedirio  incer  ipfoi  orca  cifet  re- 
pcnrina,  &  adco  vchemcns  ut  per  Brudum  RcgcBi  componi  uon 
poflcc,  fblutui  cll  escrcicus.  Srudus  Ipfe,  marore  magis  >]uam 
inorfao,  paft  tertium  ferc  menlcm  deceffit.  SWftftus  ci  fracer  ipQ- 
iM  DrusKcnui:  qui  dum  componendit  domi  rcbui  frttftra  vacar, 
Scoti  jiTvenei  aliqgor  Alpini  capot,  no£te  dctzafium  cx  co  ubi  Pifti 
id  £xennt  loco,  ad  Kcnncthum  retulenmt.  Ea  res  juvcnlbtis  rwn 
niodo  fuit  honori,  fbd  agris  quoc|uc  funt  locupletatL  Kcnnerbui, 
cnnvencii  habito,  cum  dc  belfo  in  PjQoi  confuItaTec,  quaoquam 
Rex  &  fcrociflunus  quifquc  juvenum  a  pcrfidii  )u{lam  cxpeundatB 
vindiSiTn  fuadermt :  tamen  major  pan,  ac  potlflimum  fenigret, 
ccnfebant;  ^  ExfpeQandum,  dum  virei,  fupcrioribus  beilis  accri- 
'"  tT,  reficercncur ;  a  Plftli  interea  nec  pacem  peteiMlajn,  nec  bcl> 
•*  lum  gerendum,  doaec  aliqua  major  fi  olTerret  Mt  ^id^tatiiX.^*- 
*■  ut&tas,  autbdi/j^oaidioppannaiaih  HzcCnAttxda  VJia  '«V 


f^o  Keruin  Scoticaruni 

cillcr,  TOnfinfu  tjcico  utriulijuc  gcmii  [ricnnium  ]>ri>jiiinu(R  ( 

UC  Ql'''^^  ^""^  KciinttLuj,  bcUi  cu[iijtit,  cuta  pjucof  in  Cf 
veniu  lu*  li:nttntt«  fiuiorci  invenilTet,  tnimttrck  ucncif  J J  wi?1 
vocat :  &  cum  m  inuItAin  nudtttn  convivium  fiiiiRc  cxtrAfiui»^ 
auU  omncs  pemoflant;  ijuoa  eo  itdhus  :u  foU,  quwl,  nujoif 
innituio,  humi  cubircnc,  in  fpitkiCi  dono,  ui  ijuUquc  poca*' 
compolld,  {ubfltatii  t^ntum  trontltbi»  aui  her^j,  Ihi  jurcncia 
propinijuum Rex  rul>omat,  ut  piHium  cxuviii(maxitpeeencriis 
Jorum)  »  ficutii  vento  piCibiii  <(etnftii,  iiulucui,  itQUU  ia^tt^ 
voce  per  lon^uiii  canalem  cmtlTi,  ut  loDgiui  2d  aurei  )>ertcrrr  i 
■velutta-licuiSeirtHrus,  coi  ad  betlum  hotcctur.  AJ  h.iiK  vut* 
homana  (uc  Cum  ipfij  viium  e(l)  augufiiorem,  proccrci  fubito 
'pergcfjQi,  pleriq^ue  cciam  vino  grJVCi  acconlti,  cum  fulgor  u^' 
tcui  c  pcUibut  piHium  in  lcmilomnei  oculoi  tiKurrcret,  avicffl* 
Iiebctirct,  ilupore  vchcmcntiflima  capii  funt  univerli,  axm  &  ocM 
l^cici  infolii^,  &  animo!  occult^  (juxJjmj^cligio  pcri^ellerct. 
lud  etism  3klmir«tionem  non  moJicc  auxic,  (]uod  iiunctuf,  pcrfa 
rcUquotjue  'omatu  dccr^flo,  cum  ft  per  exjcum  (KXulium  moncr 
temporit  e  conljwflu  rubJu«ifict,  evanuiCe  cH  vifui.  M.ine  ca 
'runior  ad  Rcgc'      ""^  '  '  "'    '-  '"■'■- 


iMer  Sextns.     .     .      iti 

*  •  ■  ■ 

im  cemeror,)  qaicouid  t\ifkxmi  vf rium  umilfi  ia  locum  co* 
c  Forthim  ctanierelEis  id  Sconam  ojppidtim  ih  ripa  Tai  am- 
«os  opperitur.  fti  pacificado  fruftra  iMrum  tentata  eft,  Fi« 
gro  tnns  Fortham  cedentibos,  Scotis  nlhit,  mC  onmia  per« 
encor,  audicntibus.  PrxIIum,  ut  iti  cxtreAa  neoeffirate,xuie 
Tandem,  foda  Pi^orum  pertlnaciai  fu^ieBclbus  Taus 
(  fiiit  exitio.  Ibi  DnulEenui,  cUffi  tranhi^e  noo  poflct,  cum 
!ere  nobilita^e  caeius  eft.  Nec  diifimllls  flAt  alionim  iTortuna : 
um  temere  divetfis  congre^iOent-lc  locis,  fugam  |mpedicnt« 
le^  omnes  ad  unum  periere.  Ifihc  fadhim  efle  arbitror^  uc 
uno  die  fepcies  cum  riftis  pugnatum  ftifle  cradiderint.  Hac 
vires  Piftorum  penitus  fraaae  fiint :  &  Kennethu5>  ne  t  re« 
:  iterum  ponienty  Lothianam  proximaique  rcgiones  fimiliter 
ansforrhanim  vaftat.  Prxfidia  metii  ib  dcdiderunt*  Qui 
Uiperfuerunt,  pauci  in  Angllam^  .omniuth  rcrum 'ixK>peS|  tu- 


b« 


LIBER   SEXTUS. 

*"  "TT  T  Fcrgufium  Primum>  ac  deinde  Secundum>  jurc 
I  optimo  rcgni  Scotorum  conditores  fuperius  nomina- 
i  /  vimus^  ita  nunc  non  injoria  Xjennethum,  Alpinl  fiti- 
^~*^  um ,  tertium  in  eum  numerum  reftremus.  Prlor 
FergufiuT,  ex  modicxs  initlxs^  Scotos  ad  opes  vidnis  Invidio« 
"ovexit :  Secundus  extorres,  6c  in  longlnquas  nationes  difper* 
t  inimicorum  opinione  penirus  exilin3o5,  velut  in  vitam  re- 
ir,  &  iorra  paucos  annos  in  priftinum  Ipleodorem  rcftituit. 
^o  Kcnnctho,  in  rcbur  propc  dcploratis  accepco  regno>  cum 
ix  reliquias  mifcras  de&ndi  &  contineri  pofle  fpcrarent,  tan- 
lattii  ifipcrfuic,  ut  hoftem,  cxtcrnis  aiTxifiis  fretum,  &  recen- 
bria  e-  lultantcm,  mulris  &  alpcris  (fcd  tamen  (ecundis)  prr- 
rcgeric,  fra^himquc  ex  omni  nricannia  exegcric,  nomenqut 
rm,  fcmcl  ercpcum,  nunquam  cx  eo  die  fic  pafTus  eum  rcTu- 
HaRT,  c]uanquam  magna  fiinc,  camen  operum  ejus  non  func 
na.  Rcgnum  enim,  in  duplam  magnicudincm  a  fe  auQum, 
«»ibu$  novis  cemperavic,  ftdifciplina  vecere  roboravic,  uc  ncc 
!o  narx  liccntiac,  ncc  e  viftoria  infbtentix,  ncc  flagitiorum, 
luxm  iam  &  otium  comitari  fblcnc,  ullum  vcftigium  co  vivp  I 

ucrit;  ac  lenibus  cju?,  quas  Macalpinanis  poltcritas  dixic, 
s  deinccps  fcculi^  non  miTKjs  quam  armis,  Scotica  rcs  ftarfe 
rft.  ScJ,  his  omiiTis,  nos  rti  ejus  geftas>  uti  coepimuy,  profc- 
lur. 

Piflis  igitur  cxa£^is  Kcnncthus  agros  pro  vircute  cujufque 
livific ;  quorum  ambicio  mulcis  locis  A  rei»ionibus  nova  nomi- 
cteribns  obliteratis,  impofuic.  Horcftiam  duobus  fratc\hus> 
X  &  Mcrny^  piirrirw  tft.    Alcera  pars  ptifcoruni  ScntciT>axci 

fctmotifc 


14^  Rawn  Smicarum 

fcrmone  adbuc  JEncta  dicicur,  (qui  Axiglice  loquuncur  AngufSUn 
nominare  maluerunc ; )  alccra  Memia  appellatur.    Proximam  reei- 
•nem,  a  Tao  uf^uc  ad  Forcham>  ajpparct  vcccribus  didtam  fuifle 
RofTiam,  hoc  eft,  peoinfulam  :  cujus  nominis  tndiciaadhuc  rcRanCy  - 
Culroffi.i  oppidum^  cjuod  eft  veluc  dorfiim  auc  poHerior  pars  Rof* 
li  j:  ;  &  Kinroina,  ouod  Roffix  capuc.    iiam  regionem  nunc  Fifam 
V  •xanr/  a  Fifo  viro  e^rcgio,  cui  coqnomen  Du[&  fuiHe  aiuur.     Ba- 
roduniun  oppidum  inXochiana,  vel>  juxca  aliam  diale^lum,  Dum- 
barum,  a  viro  Arenuo^  cui  fiar  erac  nomen^  appellacum  crcJicur. 
I.orhiana^  non  ica  pridem,  a  l.ocho  Rcge  Pi£lorum  nomcn  habe« 
b.ic.    Cunigamia  vox  e(l  prorfus  Danica,  quam  poi^  Kcnncthum     i 
ufurpjtam  fui/Ie  rcor  a  Danis,  qui  cam  rcgionem>  pullis  excra  val- 
lum  Scvcri  ScotiS)  aliquoc  annos  tcnucrunc.    Sienificac  aucem  vo3r--i 
CvNiNGiiAM  Rcgiam  habicacioncm  vcl  domicilium)  Danorum    ] 
icrmonc.    Marciamj  quod  limes  duorum  regnorum  dlu  fuerir,  cre-    \ 
dibiie  cfl  a  Danis  ccjam  ica  didtam.    Edimburgum,  quorundam 
vcl  cra/Ta  ignor,?ncia)  vcl  pcrvcrfa  diligcncia,  qui  nunc  Vaiiem  Do- 
loroiam,  niinc  Cafirum  Puellarumj  appcIUnc  eam  arcem,  nomen,- 
non  adco  per  fe  obdurum,  propc  ccncbris  immerlit.    Nomina  enim 
hxc  c  fabellis  GalliLis,  intra  treccncos  annos  proximos  conficli:>y 
fjnt  mutuati.    Ccrtc  prifci  Scoti  Dunedinum,  rcccntiorcs  F.dim* 
burgum,  pacrlam  in   lingcndis  nominibus  confuctudincm  fecuri, 
eam  arccm  nominanr,  ou^jc  rcftius,  opinor)  meJia  intcr  ucrumque 
nomcn  appcllacionc^   Edinum  diccrccur.    Ha^cnus  dc  regionum 
prifcis  &  novis  vocabulis :  dc  quibus  alio  loco  plura  diximus. 

III.  Uc  ad  Kcnncchum  rcvercar,  rcgno  (uci  fcripfimus)  armis 
amplificato,  &  Icgibus  compofico,  in  rcbus  ufquc  ad  fupernirioncm 
lcvibr        "^     •     ■      **  **  •  »  *• 


um 

Breccui 

in  Areathelia  coIIo^afTc)  ex  Argathclia  Sconam  ad  Taum  anincm 
tranfl.itum  Kenncihu?,  &  in  carhcJram  Iij;neam   inclufum,  pbi] 
pofuit.     r..i  in  fedc  Rcges  Scotonira  &  nomen  &  Rcsrum  inHgnia 
accipcrc  f -Icbant,  ufquc  ad  F-Juardum  Primum  An^Ium,  dc  quo 
fuo  loLo  diccmuT.    Scdcm  Epifcoailcm,  quam  Pidli  Abrcncthii  coU 
locarant,  ad  Fanum  Rcguli  tranftulir,  quod  poftcritas  Fanum  An-    ' 
dreaE  dici  maluir.    SLororum  aurcm  vcrcrcs  Epifcopi,  e  monaflcriis    . 
clcdi,  cum  adhuc  non  honoris  &  loci,  lcd  finftitatis  &  do^lrinoc     j 
cerramen  inrcr  cos  cfTer,  iinc  invidia  &  amularione  palfim,  ubi  cui- 
quc  obvcnerar  occaflo,  fuum  munus  obibant,  nullis  adhuc  rcgioni- 
bus  dcfiniri%,  cum  nondum  fundlio  muncris  F.CLlcfiaftici  cilcr  qux-  ,i 
iiuaria.     Hi^  artibus  Kcnncthus  impcrio  viginti  annos   prxfuir.    j 
Quinro  incuntc  rcc^ni  fiii  anno  Pi£^os  profligavit,  ut  cft  in  libro  Pa-     \ 

flcrcnj].    Rcliquos  XVI.  annos,  pof^  fublirum  impcri- 
DCCr.      um  Pidorum,  quierilfimc  vixir,  domi  jufiiria,  fori^  ar-  .. 
X-IV.       mis  pace  parta,  ac  prrmocis  finibus  ab  Orcadum  infulis 
uf(juc  ad  vallum  HaJriani>  DCCC.  LIV. 


Liher  Sextus.  14 

LXX.  REX. 
IV.  DooaMus  e)iu  fracer  pfoxime  Rex  cleAuf^  rotim  fccum  dL- 
ipllnafn  publicam  circumegit. ,  Nam,  ctun  vlvo  Alpino  tcmpcran- 
ae  fludiiim  (imulailet,  ac  fcnlorum  fibi  animos  cbncinafltr,  co 
iortuo^  \^lut  mctu  &  magiftro  liberatu^)  totum  &  voluptaribus 
rdit.  Ac,  velut  jam  de  hofte  fecurus,  militaribus  ftuJiis  neglc* 
.xs>  vcnatbres,  aucupes^  6c  noyarum  libidinum  invchtore;,  circa  (e 
-ope  fblos,  habebar.  In  hos  publicum  patrimonium  profundcba-  * 
ir.  Juvcncus>  ad  voluptates  explcndas  prona,  Regcm,  ut  clegan^ 
:in  8c  liberalem>  laudious  ad  ccelum  fcrcoat ;  parlimoniam  fupcri* 
ruRi  temporum,  ut  incultam  &  illibcralcm^  ridebat.  Scniores^ 
iin  omnia  brevi  in  praeceps  ruitura  cemercnt,  ad  Regem  collc^iy 


Iperationt 

ilam,  qui  inter  Anglorum  Rcgcs  (nam  tum  in  plura  regni  divKi 

rant)  audoritare  ^  potcntia  praxcilebant,  adcunt:  iuam  f()rtun.ini 

^nqucruntur:  auxilium  pcrunt:    ^*  Sc  poft  vid^oriam,  c]uam  Do- 

naldi  incrtia  facilcm  fpondcbat,  ncrpetuocum  omni  poftcritacc  h^ 

Anglorum  ditionc  futuros,"  polliccntur.    Angfi  facilc  pcrfu.ii!> 

^mpolitis  domi  rcbus,  cdudto  cxercitu^  in  Marcia  conlcderc :  »ic 

cr  fa\:ialcs  a  Donaldo  pctunt ;  "  Ut>  quos  pcr  vim  Pi^us  amici^ 

fliis  Scoti  adcmincnt,  agros  rcftituat.    Id  ni  ficiat,  fc  nupcr  ami* 

cos,  nunc  ctiam  deditos,  non  ncglcfluros.    DonalduSj  c\  majo- 

m  fcntcntia,  quos  invitus  ( immincntc  pcriciilo)  convocavcr.ir. 

bito  dcleflu,  ad  Jcddam  Tcviotix  amnem,  hofti  occurrir :  & 

nmifto  prxlio  vidior  Osbrcthum  ad  proximos  ufquc  montcs  fu- 

.     Inde  leamdum  Tucdam  ad  mare  profcAus>  Ocrvicum  nh 

\\U  captum,  ac  dcinde,  metu  ex  advcria  pu^na  conterritis  dc* 

.im,  ingreftuf,  navibus  in  oftio  amnis  deprchcniis,  omni  hofti- 

commeatu  potirur.    Ibi  voluptatis  interpcllatx  inftrumentum 

js,  tanqium  inimlcis  prorfus  profiigatisj  cupivie  fc  dcliciis  im« 

it. 

Ancli,  qui  fiipcrlore  pr«Iio  magis  fparfi  quam  conciH  fucrant, 

^ccu!.irorcs  cognira  Scororum  i^n.ivia  &  ncgligcnria,  advocati^ 

is  c  propinquis  agris,  no^u  fbmno  &  vino  ;;»ravitos  adoriun- 

r  majjn.i  cadc  in  cxrcros  graftati,  Rcgcm  femi(omncm  capi- 

Imle  vidlori.r  curfum  fccuti,  ut  latius  pnpularcntur,  in  holti* 

pirtiro  ducunr.    J-.onim  pars,  cum  ad  Fonbam  vcniflcr,  co- 

.ivigiif,  trajicere  in  Fifim  parant:  (eJ  multis  naufragio  a- 

ca?tcris  vi  tcmi^cfiaris  in  lirrus  undc  ft>Ivcranr  rcjc£lis,  Srcrli- 

ucunr :  &  cum  rcliquo  cxercitu  conjun£ii  Foitham  ponre 

\T.     Scotiy  eo  rx  fui»a  collc^li,  magis  fj^cclem  quam  robur 

7  oftcnrantcs,  legatos  de  pace  mittunt:  quam  Angli,  &  pu- 

Jcdilam  .idverfa  &  naufragio  viribus  imminucis,  non  rccif- 

cn(cbant.     Dur»  conditiones  propolitT,  quas  tameti  ^^»- 

m  ftatuj  tolcrabiicj  ftcicbat  viJcrl  j  ^*  Ut  owiiviilwo,  c^.\v 


J44  Remn  SccHearum 

«  Sntra  vjlUim  Severi  rflit,  Stoti  cnlennf ;  iit  limitei  eflinr,  infra 
■<  ^ccrliiHiin  I-pnha,  iufra  £b'i(uiiipi£,iuua  llploR^>  intcT  4uoj  atn^ 

•'  res  vallmn  Sovtri.  ,   .    .      ,  '     ■       . 

VT.  Iu  tam  dura  plicr,  Scatii  non  snnui .  lcniin  qusm  iiwpiUf 
tum  acciilic,  ^o4  nulla'  i&fitio  4c  rcduccBdu  Piaii  fi£U  c^ 
Angli  enim  &  Britconu  a^i  reliAoi  inter  fi  partiti  fiuit,  Glocca^ 
<oi  (lirimente.  Sunt  ^iu  puccnt  mQoetAni  ueentum,  ^uam  adhiic  . 
Stcrlinnm  vocac  vulgu!,  jbi  cum  czcufam.    Agrli  iu  divifii,  P^flL, 

^ii  fua  ft  recoperaturoi  aedWerant,  clufi,  ac  fpe  fruHrari, 
imbro;  &  ScanJianns,  id  cft,  ut  nunc  loquinur,  in  Daniao 
Norvcgiam  tranfmiferunc.  Paucj,  cjjii  apud  Anglos  remaDrci 
velut  rci  novai  pcr  cxccma  auxilia  mbl.icuri,  ail  unum  ab  cii  »»« 
Doruldo,  pelt  paccm  f.iflam,  ad  fuo)  revc^b,  majorum  tncniorige 
3c  fpci  rclipifcenciK  Jacum,  ut  honorificc  rcUpeixtur,  Scd,  cun, 
illc  in  priliitia  pcrfeverarei  i^navia,  proccrei,  veriEi  ne  homa  fix- 
dui  &  dcles,  <]ui  ncc  confiliif  amit:orum,  nec  £iis  calamiutibut 
cmendarcTur,  <|uod  rcli^uum  regni  fupcrcrat,  amittercc,  cum  in 
tijrcercm  conjiciunc.  Ibi,  vel  prx  dolorc  inliibicarum  voIupcatum,i 
vcl  metu  publici  ludibrii,  llbi  maniim  intulit,  iento, 
PCCC.  quam  regnitm  iniit,  anno.  Hunc  Don;i1dum  alii  (ra- 
LVIIIi  dont  domi  forifuuc  rcm  cgregic  gclElTi:,  &  fato  fuo 
Stona:  deccfliirc,  nCCC.  LVIIl. 
LXXI.  R  E  X. 
VW.  Poil  cum,  Cooflantinus  Kenneibi  lilius  Scijnx  rcgnum  fu- 
fitpit  :  vir  magni  ammi,  ac  virtutis  cximivr.  It,  cum  acccpcam 
IHib  ])<'n,iIdo  i^nominiam  dclcre,  atquc  ad  lines  a  patrc  rcliQoi 
rcrnuni  promovcrc  cupcret,  a  Icninribui  iiibibitus,  quod  iuvcntu^ 
lis  m.i^iu  pan  fub  Donatdo  cxftinftj,  &  Tcliqua  ita  lorrupta  fuc* 
r;:i,  ui  .irma  publice  ci  commiticndanonvidercniur.  I^itur  prsaum^ 
a.l  lUfiipliinpublicx  cmcndationcm  E,ex  converfuj, f uerdocum  or--* 
(linrm,  jam  (reliflo  pra;dicandi  Fivangelii  muncrc)  luzu  corru- 
pMin,  Si  vcnatLonibus,  aucupiis,  aulica^que  pompi  dcditum,  ad 
vcccrcm  parlimotriam,  le^ibus  fcvcriflimc  latis,  rcduxir.  Juvcn-, 
Tutcm,  dcLLciis  cfTnminaram,  liumi  culiarc,  ac  fcmet  (]uottdie  ci-' 
biim  fumcTC,  jullir.  £briolbs  capitali  fuppLicio  multavit.  t.uitis 
pri>Iiiliuit,  nili  ^ui  ad  militiam  corpui  animumcjuc  Ermarcnt,  Hlfi 
Ui;Il'iis  aJoletcniia  aJ  meliorcm  frupcm  convcrCi,  exftitic  repcntc 
iTirul.iouv  quiil.im  F.venuJ,  i^ucm  ipfc  Abri«  prifcicrat,  homo  in. 
(juiccuE,  &  rcgnandi  cupidui :  Cjui  ^nariii  quam  Xprc  juvennu  I^ 
yum  nov:irura  alpcritatem  fcrrct,  frimum  incer  paucni,  ac  deindq 
pluribus  aJliibitis,  dc  prxfcnti  rerum  itatu  conqueilui,  ubiluan^ 
(citionfm  {fcundii  auribus  acciu!  viJic,  facLle  perfiiaJic  ad  conju-, 
T.inili.in  <!c  Conflancino  tollcr.do.  ScJ,  dum  diliccntiui  quaa 
c.-,.uiii5  fa£lJoni  vires  adiiciunt,  a  fuii  prodtti,  anccijuam  in  le  co- 
pin<  compirari  incclliccrent,  oppidG  fuciunt,  Evcnus,  conjuranJi 
criBLCp.:,  Jjquco  (lrineul:ituj. 

VIII.  Cire» 


Liher  iexttis.  i^y 

VHL.CSrca  Jicc  tetimora,  Dan:,  nim  omnluni  G<:rmaru)runi 

opibai  flMvntiffimi,  a  KtKi  adverrui  Scotoi,  item  2  Buerno  (pcI, 

uc  alii  Imbunt,  Vcm»,  cupu  uxori  Ojbrethus  pcr  vim  ftupnim  in- 

tulerai,)  Iblltcitati,  «bimdante  domi  juventutii  muItituJiiie,  f^^ilc 

'  conftnftnint,  ot  in  Britannim  claiTe  magna  tMtiCnittL-tcnc,    i'ri- 

'  niiiin  in  agrvm  Fitlinum  exfceniterunt,    Ibi  obvii;  omnibu:,  ob 

'^Chriftiani  nominis  odium,  fine  diCriminc  truciiiati^,  bifjmm  di- 

ryilb  CTCTdtU)  ag^roj  late  vaftanmt.    Adverfu!  eosConfl^intinuipro- 

neftui,  priihum  in  eam  incidit  manum,  cui  Hubba  Rcgii  Danorum 

prater  praeerar.    Hi,  fubito  Levini  amnis  incrcmeiito  pFoliibiif 

Lina  CiTi  viiti  conjungere,  Gicile  vitU,  omncfque  ca'lc,  prartcr  pau- 

coJ,  tfai  nandi  periti  mimcn  tranticVe,  atquc  aiiHumcrum  alterum 

t'  ducem  pervenere.    Ad  h<w,  fluvio  jam  pcrmcabili,  ConfiantinuJ, 

■  taiiqtute  ad  wxdam,  non  ad  prxlium  duceni,  eoi  clt  aiTccutuif 

f  fion  procul  a  Caralia  oppido,  ulltii  jam  permuniti!,    Dani  cniro, 

ab  adverf*  pvtjix  eventu  magii  in  omnia  intcnti,  fuper  rooiliaf 

&  Aexuofai  rupei,  propc  littui,  cumuiis  objacentium  palTim  faxo- 

fmn  ag^cdii,  fpccicm  valli  objeicrunt.    Ibi  CDnflaniinus  eoi  a- 

domji,    loct  iniquitate  Dsnorum  defpctationcm  juVAnie,  multn 

tum  fuorum  faneiiinc  fuv  ccmcrttatls  pivna;  luit,    Maena  enim 

cxercitui  partc  amilTa,  ipfe  captut,  &  it)  fpeli:iicam  moJicam  traj 

£)us,  occiJiiur.    nxllant  adliuc  cjtt;  pugnB  monumenta,  fpccui,  Sc 

caArorum  ambitut,  non  n-quii  fiMiiii  dimenfLii,  (cd  ad  rupiiini 

'  flexui  circimidufltii.    Rci  malcyelt*  cuipam  quid.im  in  ['iOoi 

Gonfcrunt,  qui  a  Conflantino  in  (idcm  recepti,  ac  in  •.ommilitiiim 

alciti  fueranc.     Ab  eis  initium  fugtc  ft(!ium  ma/^n.im  CKcri.>i<i[  pjr- 

,  tem  una  .ivcrtit.    D;in(,  (iir>liis'coIlccliJ,  ad  navci  abiciunt,     IV 

jftrI;Ii«Reeiicadavcr  invcnt^im,  a.l  Cpulchra  mijorum 

iii  lonam  infolam  defcrrur,  (rcKnitm  autcm  tenuit  Con-      DCCC. 

flantinuT  annoi  fiJccim,)  .mnoDCCC.  LXXIV.  1,XX1V. 

LXXir.     R  h  X. 

'     IX.  SuccefTit  Ethus  fratcr,  a  pcdum  celcritatc  Alipei  cognomina- 

t«ii,  HuTb  atL)  commcndationc  Rex  clc£tui,  nif!  quia  rcli^uiai  c\- 

crcitui  a  Dinii  proHigati  reduxit.    Intcrofienta  numerancur pifZcE 

IMarini,  rarn  quttfcm   &  pcr   lonj;a  tempoTum   intervalla,  icmrer 

.-p-esatim,  ftd  nunqium  Iinc  ma^no  mali  prsD^io,  vifi.     Vulgut, 

alii  monacho;  marinos,  alii  B.jflinctos,  qiiafi  ik.u  galcatM,  vo- 

c-inr,    Ethut,  immcmor  fratrit&  majorum,  lum  ic  omnibus  vitiis 

^pollucrct,   ac   iuvcnttilcm,   ad   pcjara   pioclivcm,   fccum  trahcrer, 

coniurattnne  nobiliiatii  fafli,   capltur :  &,  orailotic  lon^a   Cociu; 

vine  flagtiits  pnpulo  cxpolicis,   regnum  ejerarc  co^^icur,  fccundo 

quam  rcj^nare  crt-pcrac  -tnno.    In  tuiiodia  tercio  dic  mwrorc  periit. 

M.ixime  viroi  miiltarc!  nlfcndcb.it  cjti<  fcf,nicies,  qiio<I,  Dants  ;:<!'> 

,.    vcrrus  Analos  cruento  btlloconten.tcnri!)'-:,  ile  recupcrjmlis  reoio- 

t|  nibus  amiflit  nccipfc  co,eitarcc,  ncc  (c  ailnoiieti  pitc- 

L .  retur.    Sunt  qui  non  co.i Aum  tcdtro  rJi;no,  feA  a\i  ■x-    TiCrC. 

r  mulo  rc^I  Greporio  in  «jii.nfaiii  pwena  viiWTitvim»     \JXW. 

*  ilwiponaKofesiBteriiiieiliihini,  iyXCl.XXV. 


24^  Reram  ScotUamn 

LXXIII.    KEX. 

X.  Etbo  Gregorius  Donplli  filius  efl  fuftdm :  homo  plan 
mo  Regio,  &  cui  nulla  virtus  abe/Ier,  quae  vinim  prlncipem 
rcr.    Pnmum  omniumj  rcconciliatis  omnibus,  quos  in  regn 
tcnJo  lubuit  adverlarios,  anfmum  adjecit,  ut  procerum  intei 
rollerec  difcordias.    Severitatcm  imperii  icacomitate.tempe 
ut  plura  caritate  quam  metu  apud  iuos  perficeret»    L^es  de  ii 
nitare  miniflrorum  ixclenae  (<]ui  fiib  PiQis  prope  ]&vorum 
fueranc)  vcl.  vctcres  revocavir,  vel  novas  condidit,    Prima  ei 
lilcio  in  Fifam  adverfiis  Pidos^  111  ic  a  Danis  reli£bs>  fiiit, 
i^^ii  in  Anglos  arnu  tramferunt.    Eoi  non  'modo  illtnc,  (ed  < 
thiana  &  Marda  ejecit.    Cum  Bervicum  :reniflcr,  bani,  fi 
ipfis  accidi/Iet,  Anglos  etiam  a  tergo  metuemes,  non  auC 
Gregorio  Marte  aperto  congredi,  partcm  iuarum  copiarum 
fluvium  in  Northumbriam  miferunt,  juHam  cum  nova  manu  | 
larium  recens  advcQa  (e  conjungere :  reliqui,  ut  oppido  ei&nt 
lidio,  Bervicum  ingrediuntur,    Vcrum  Angii,  qui  Danis  (dii 
rcligionis  hominibus)  inviti  parebant,  node  Scotos  in  urbem 
pcrunt.  '  Daoi)  in  medio  caeii,  ad  unum  intericre. 

XI.  Inde  in  Northumbriam  Gregorius  proR-^us,  cum  Han 
feliciter  conflixit :  tantamque  Danorum  csedem  fecit,  ut  corui 
res,  toti  nuper  Britannlae  formidabiles,  partim  a  Grcgorio  S 
p.ircim  ab  Alurcdo  Anglo,  propc  confedht  fuerinc.  Gregoriui 
icpca  Northumbri.i ,  AngJiUjuc,  quiabircyellent,  cum  bona  g 
dimilTis,  reliquis  humaniter  habitis  fcdcs  dcdit.  Majorcm  ci 
parccm  rctinuit,  partim  fbli  natalis  amor,  parcim  Rcgis  bcncl 
tli,  &  dmor  ab  iiofiibus.  Nam,  cum  jam  pcr  aliguot  annos 
inccrca  vi^oria,  cotque  confiii^ibus  cruencis  cum  Danis  cllet  ( 
rum,  multi  Anglorum  Scotis,  etii  antca  inimiciS)  tamen  Chr 
iii.<i,  parcrc  malcbant>  quam  vel  in  crudelium  Danonmi  potei^ 
vcnire,  vel  inccrta  fuorum  auxilia  fpcrare,  prxfertim  rcbus  it2 

.totam  infulamturbatis,'ut  ferc  fempcr  An(>Ii  dubitape  cogere 
v;ai  primum  parti  opcm  fcrrcnt.  Re  advcrfus  Danos  ita  gefl 
dlutumam  ao  eis  quictem  Q)crarct)  arma  vertit  in  BrittonCs 
parcem  ngri  Scocici  adhuc  tencbant.  f^um  his  quoqucpace  f 
rcccpcvs  a^rls,  promiiloque  auxilio  adverfiis  Danos,  fi  rcdircnt. 
crcitum  Jimlllc.  Vcrum  Bricconcs  domum  rc^'erfbs  pacis  i 
rfrnlcuic.  Ii^itur  Scoclam  hoftilltcr  ingrefli,  cum  prxdam  ir 
tem  afporcircnr,  Grcgorius  eos  ad  Lacum  Mabanum  ingenti  pj 
fudit,  G>nfl&nrIno  corum  Rcge  caefb. 

XII.  Cum  huncpravj  con/ilii  frudlum  Brittoncs  reculifrcfit, 
lcrto  Confbncini  fratrc  Rcgc  crcato,  cogttarc  carperunt,  qnair 
rcs  in  przclpiti  Parent,  ^cotis  &  Danis  inijnicis,  ncc  amlcicia 
Anslis  unquam  ficis  ^dsL,  Dccrctum  fit  de  p.acificando  cum  S> 
MiflTi  ad  ia  lcgati  cum  nihil  tranfi^cnt,  nifi  Cumbria  &  Vcf 
ria  rcdditis,  pax  in  cas  lcgcs  cft  fa£^a.    Acccflcrunt  codem 

{Cmporc  Icgati  ab  Alurcdo  An^O)  ^rtim,  uc  vi^riam  de  I 

5  ^\xvi!i: 


Liher  Sexius.  147 

.renrur>  ur  ^uz  communiKr  omntbui  Ctiriflianit  )iiciiniia' 
beat :  (unirn,  ut  novo  fttJcre  fc  ailverlii!  oninet  Chriftia- 
inimicoi  confirmartnr,  Pax  liii  legibuj  eft  faftj  ;  "  Ut  pc- 
num  hofiem  commiinibut  ^iuxHtii  propullarcnt.  Ubicun. 
nCcndereni,  cum  viribus,  (juancit  pollent,  urcrt]uc  popir- 
canrerct.  Qi|oiI  agri  clc  D.init  Scoti  cepilTnit,  uc  i J  Iinc 
ovcrlia  in  imlUTum  tcneieiit.  Ita  pacc  armii  undiaue  p3rtj, 
^ribiH  Oabilita,  Gregorio  rcverlo  nundus  a0crtur,  Hibcmo! 
lavidiam  trnipille.  CaulTa  bcllo  prztendcbatut,  quod  Du- 
ium  (9UK  civitai  eft  Hiben)i«)GaIIavi>iLtnifuvci3liquot 
ail  bium  littui  appulEis,  lisftiliter  diripuillcnt.  Hibcni,. 
Grcgorii  aiiventu,  trepide  cum  prxda  fc  in  navet  conjccc- 
GregoriuE,  coxiia  cU/Ic  ac  lirmo  enercicu,  in  Hiberuijm, 
D  fuit,  trafecit. 


r.  Krar  per  iil  tempus  DutKanui,  fivc  Donacus,  fcuveriiti 
lut,  eorum  Rex,  adhuc  puer :  Brienui  &  G>melius,  fLun- 
e^cm  porencifliffli,  lotam  gcntem  in  duas  fifUonei  oiitraxc- 
tii,  ad  cxcerni  horiis  sdvencum  Induciis  fjaii,  ad  Bani  flii- 
'ipam,  Incii  (ut  videbatur)  faiis  lutli,  bina  ciilra  comRiimi 
eo  conlilio,  ut  impettim  Grcgorii  mora  cluJerent,  &  inn- 
imcacuum  c  folo  jitrcgrino  &  pervailaco  eum  abigcrent.  Ilr 
-iut,  id  ipliim  a^i  fufpicatui,  uanem  cxcrcicus  noilu  cUm 
fui  tumuium  cdiciorcm  fupraBrieni  c.ipuc  occup.ircnc.  Ii.\ 
ulo  poftriJie,  cum  intalctxrcc  pugna,  ma^nj:  f ixoium  mn- 
oIuRB  mulroi  in  c^nris  obcriverunt,  rcli^uii  tancum  injcc- 
avorii,  ut  ordine  nuUo,  auo  quifque  potcrat,  diffui^crcnt. 
iui,  hoc  cvcntu  pu^^n»  aiidito,  liio!  inte_^ro*  iii  cutioi-j  loca 
Br::G;u  in  canils  periit ;  reH.ju[,  jubentc  Grcfiorio,  cjuo- 
i  pntuit,  incolumci  fcrvati.  Agrum  Iine  noxa  milc!  tranlT- 
!a  rc  elTcftum  eft,  tit  major  pan  Ct  Rfgit.clcmcncixiicimit-- 
lam  vim  expcriri  mallec,  Oppida  munitiora  pr;i'fiJii!  tcne- 
Gre^^iuf,  Dundargo  Sc  Pnnro,  locit  natura  &  npcrc  tu- 
fiiam  'poceO.tccm  te^dit,  Dublinum  Juccre  flatuit.  ScJ, 
:fciflet  Conwlium,  omnibut  Hibernortim  copii*_prsrfeflum, 
genti  excriiru  coJem  advcntare,  in  eum  convcflu!,  acic  vi- 
,  fit^ientcs  Dublinum  ufijue  (ccutui,  oppidum  obrcJit.  Vc 
tim  rante  muIticuJini,  ouanca  illuc  confu^crat,  iommi'.'.(uj 
Stcrcnt,  brevi  id  oppiJum,  dedente  Cormailio  loti  Kpif>.'i- 
e  cujuf(]ium  detrimcnto  aut  iniuria,-ingrcllli<,  Duni:anuiii 
i  prni'in(|uum  Cnnm  invific ;  ac  teftatus,  "  Null.i  fe  rci;iii 
ipuTT.  cupiJic.tte,  led  injurie  vinJicandx  cauITi  illLii:  acccf- 
'*,  cira  pjcri  eJui:.inJi  maioribus  natu,  quos  maxiinc  6J(j; 
■  creJcbat,  commilTi,  i|ifc  Turorit  nominc,  dum  Rcx  aJo. 
',  luHcpco,  ,!<:   prxliJiii   in   arcct   )mpi>ticii,   jusjurandum  u 


■t  excgir,  "  Ncmincm  fc  Anglum,  nrittonem  auc  Danum,. 
ifiiUm,"  (jne  diplomate  ipliui,  admifliiroi,    Pt«fc9L(i%  Voclvi- 
>dij  imfofuir,  oui  c  lesihm  patrib  ius  dkcitU  ■.  as.Seaj.^p.t^- 
N  Z  » 


Rerum  ScotUarum 

«,'  hscc  ita  forc,  otliJiSus  atccj«i!,  domuin  magiu  cum  liuJe  r 

djit.     H»c  fiina   iuflifiK  pa«m    in  reliijuum   ccmpus  cerriw«( 

nluni   uUiu  arnKirum  tcrror  fOTui/fet,  prjeflicit.     Hii  i  ebus  iM 

forilquc  patratit,   iluDilevltelimD   rcgni   anno   UctcV 

DCCC.     non  minui  iuftitij  &  temperaniia  quam  fonkuJiJieifr 

XCII.      ru; :  unde  mcrito  jiiuJ  fiioi  Magni  i^ognomcncum  fl 

aJcpiui,  DCCC.XC1I.  >, 

LXXIV.    R  E  X. 

XIV.  Proximc  Rex  cft  fjflus  ConlUntini  SeciiinJt  filluj  Do9'i 

Jas  cjiis  nomlnis  Senut,  ab  ipfo  Gregorio,  ^ic^uan  A^ittO 

proceribui  commenJatus.    Ii  judidua»  de  ft  virt  nrudcnciflimi  n* 

tefrllir,     It,i  enim  yacem  colujr,  uE  fempcr  aJ  beJlum  fuerir  p»f' 

(ui. .  £i  ciim  oemo  cfiu  bcclleret,  iJ  oper,)m  djbat,  nc  iMiionf 

animi,  pacis  boni!  corrupei,  nimiuia  iuxumrcnr,  &  (ijuoJ.  aiiS' 

ffpc  acciJcraOinfaJifS-na  riiia  prolalterencur.    Cum  im*X^ 

aJ  NorthumbriS  litcus  appulif1i;r,  ac,  linccujufqu^ 

iei  itcciJTec,  DwuIJuj,  tonVeC 


alicL 


CfefilUi,  in  oculionct  omiitJ  Intcnnti,  regioni  prs 
:,  audlcn  Danoj  in  Aoglorum  agros  cxCcnililTe,  »■ 
xilia  ad  AlurcJum  Anf  lum  miiie.  Ii  adto  cruento  pr«]io  Ac  ho' 
viaoriam  rctullr,  urnoii  reculiirec  eoj  in  pirtem  aariaccipcre,» 
<lo  Chriflijni  fierenr.     fta  p.ice  compollta,  ac  iltmiilo  cxercitu,  Tt 


Liher  Stxtm.  i^y 

iMio,  lieoJcm  qmMjue  anno  Mikolumbti  proximi  Rc^i.  filioCuiu- 
^*4ai  donavii ;  ijui  bnncir  Vfluc  atTguriuin  &  ar^ur.i«ntti:n  cim:, 
^ni  prDxime  rcgninirum.  Ac  dcini.«ps  in  proximii  aliourt  Rr^'!- 
W  m  ftiit  ol>l<.Tv,ttum,  itunilefla  atlverfiu  veten.iii  comitibrum  r,i~ 
tiwinn  frauile,  tjuae  omnero  lil^eronim  fuffnjjioruni  vim  proji* 
^ler«,  non  minui  an  Confilum  a  Cafiribut  <,lel(gnario.  Onu 
■gitur  b«llo  inter  Pdu:irdtuB  Alurcili  filium  &  Djnof,' Confhmti- 
ninauxilia  [^nit  Mikolumbo  duLC  milit.  H1,  excit.iciliu.jjna:., 
nulntudine  lui  treti,  late  proiimut  An->loru.Ti  agro;  cojiuUntur, 
&  maxiraim  cjuacunijue  eunc  vjftitatcm  fi.:iuiic,  eo  lcijtvcc  cnnli 
lio,  ut  An^of  lon^e  numero  inleriarci  a^l  iirj.ljiim  illicerenr.  Tan- 
;  tum  cnim  flbi  arrog.-ibanc,  uc  ne  confpeihun  qui^lcm  (iium  li<il!cm 
larunm  eiiinimarenc :  ac  jim  non  de  vittoria  lcd  de  fpuliii  p.tni- 
cndii  coginrcnr.  Venim,  ur  (ecundx  ret  animoi  imerim  pruJcn- 
ciorum  oocavant,  IH   iiiverfj;  periculorum  cogitatione  jntmniorcs 


Angli,    mioii  viribui  deerac,    cnnlilio   fupplent. 
lublidiii  GtHnmotlc  nrmaca,  ju!ii>   primii   ce^lcacium  VfeQ 
bcre,  ac  dcinde  fohitii  hodium  trrdiniboi  confcrtLm  ti 
(et  rcdire,  pugnam  non  moranctir. 

XVI.  Prwcrat  omnibut  Angtonim  copiii  Atlielftjnus,  EdturJi 

'  iMthuf,  uc  noHri  lcriptore:  cDnctn.lupc,  aflenticnce  eriam  Graftnni: . 
Hunc  quoquc  Achelltiniim  parricidii  infiimem  fjciunt,  intcrfeito 
facre,  ac  duobui  frjtribus,  qui  }ure  pjtri  proicitnc  (iKcedcrc  dc.iuc- 
r.inr,  Bdredo  lcilicct  &  l^duino.  Dc  pacris  morce  violcnca  fLfpi- 
ctonem  snect  f'ma,  quod  eum  ouidjm  Rluardum  Mjrtyfem  ap- 
yclbnr..  Ob  id  fjcinui  invilui  fui5,  ut  tllunri  atiquo  fjth  ptpuH 
Avorem  (ibi  ac^uircrec,  (hcuit  prqpinquorum  manibut  hoi^ium 
fiin^inc  Mrennre.  lK't><'i  c^i^n  i^ci^  '"c  prtclium  inicio  conferu- 
i^,  lenfim  primo,  dein.le  trepidjmiui  cedendo,  cum  jam  vcr£ 
fugE  fpecicm  przbuiflcc,  Djni  Sc  Scoti  ie(e  viOtiref  raci,  ne,  It 
Imgiiii  (r^uerenCHr,  prxda  omoit  penci  incrciflimoi  cUet,  ad  ca- 
(tra  diripenda  recurrunr.  Tum  Aixo  (igno  ab  Athelftano,  An|Ii 
ad  figiu  GolIcAi,  fpjr(b(  S:  prv da  gravei  adoni,  vdut  pccora  tru- 
cidanr.  Periit  in  e.i  pu!>na  nujor  Scotica:  nobilicatit  pjri,  dum 
mori  potlni  eli^nt,  (juam  igrmminix  (vclut  fociorum  clcfertoreO 
JiiMrcfle.  Mikolumbut,  mulcii  vulneribui  fjuciui,  in  pjcjtum  .-i 
fHtt  repMtatut,  triRem  amiifi  ewrcittii  ad  Rrgcm  Confijntiniim 
Rufnim  ptrtulit.  Nepue  apud  Danoi  IsKiorcs  rci  fiicre.  Athcl- 
ttanni,  attoRttit  lanta  cWc  hoftibiu,  de  Scocii  Cumbriam  9l  Vcfl- 
inariam,  de  Danii  Noijhumbriam  ccpit. 

XVn.  Conlhncinut,  hsbito  proctrum  convmni  jd  Abrcntchi- 
tlm,  cum  ncque  virium  IJcii  nec  ad  bcili  ncc  ad  pJw  mttnij  fulti- 
ncndit  relii^uum  clTct,  cjcrato  fponce  mj^inracu,  nd  CuKlco;,  huc 
cft,  Dci  culroret  (ic.i  etiim  illiui  xcatis  hominci  monacboi  vix.x- 
b.-ini)  (e  Vfliic  in  portimi  rcccpic,  ac  rciiqiioi  vic.r  anmii 
guinqiic  inrcr  cos  a>i  Fsnum  AnJrci  (rjnfL-air.  Di.«r-  WC.CC. 
(ir,  ,-inno  ;i  rtsnn  Inito  giMilrJKc/imo,  aCliiiiln  njtri       yAAW- 

ffCCCC.XX.ni.  HicArsli^profaCi  iiifuailv^cijU.v- 

N  3  •'■-^•j 


ijo  Rermi  Scoticarum 

iljnt,  Atiiilflanujn  tociui  Bricanniie  unicum  fuiiTc  P,cgem  ;  tjtterc^-^ 
^ui  intrj  Albium  Regium  nomcn  ufurji^nt,  prctariu  regniffc,  ^-'■' 
bcDeficiuioi  ejus  iiiifie,  eiaue  licnuncntiuiii  ceu  fujircmu  lioTaio^^ 
&licoi  diccr^  |IUtd^iit:^i»  lcDRiia)^  b^daM  w* — '^  ^ 
»';»  McUfai,  crwBWiyiiK  I 


Aiutot  IriwHIrii.        „_, ,       . 

ciim>  Eiaa.  tl|rtifI_1SpBtfntpi|  adjicW.  <  Qub.  &.  rt^ — 
mtaxoAvm  fmiH,  iiu(<|uun  in  «4  Harlani  eodioe»,  ^ui.efi  »  _«; 
maiiia  eJitu%  uUam  prarliii  efle  mentioocm.  Ifjfa  vero  ui  aibM^ 
habcat^  ab  ce  qux  fuUicc  Iqitur,.  Marianuiii)  aix  interpolacia^ 
aut  a  ft  confiQwBi  cuni  velim  pcoKraiiL  Qjiidi-  ^iMdDe  ruoi  ^iilr 
■demici-iptoret(^uippC  LQraint-j  mj^n^  cx  paice  intiuditi)  fjcis  ali- 
Oibi  iDCelli^UD^  nec  animaUvcrcuitt,  apuJ  Bcdaro,  GuUclrauia 
Malmeriiuncnfiait  &  Galfridum  Monumctearcm,  Britanniaro  ple? 
lumque  vocari  eia  partcm  cui  Brlttonc!  imperarant,  boc  tti,  ^uae 
,ell  incra.  vallum  Uadrlini,  aur,  cum  Inngiur  ejui  iinct  proccndunc, 
incra  vaUum.  Scml;  Scoroi  vcm  &  Pidoi  Cxpe  extn  Bricanniam 
ceideri,  &:intttte'naiiimarinos  populoi  dici !  Quod  ieicurapui 
illoi  efl  ;  **  Anjjlat  nxi  Bricanni»  isipcraCe  ali^uando,'  id  iiii  iti 
accipiunt,  ac  Ii  dicetecur,  "  Tocam  BriHoniam,  id  cR,  Albium,  jj 
"Ctc  AlUoaeiB :  **  cum  illi  brevioribus  finibui  plerumque,  uti, 
«Ibtl,  BrinnDlam  dmmicribant,  Scd  de  his  alto  loco  laciui  dilTc- 
niilBUi^.  NinicadmScocorumredeamu!. 
LXXVL  Ra«. 
XVnL  Conftantino  iti  nociacbonnn  ficeflU  ^nlctett  aRfln»» 
Rex  dedaraiurMikolumbuiDonaldifiliui,  AdicUbupmocnickat 
rMoanie  fratre  cfiu  Edmundo,  Cun^ria  &  VeliBuij^  rcli$ii  Ad- 
gluj  ad  alTiietuin  iaiDCcIum  rcdiere :  &  Oani,  i|^ui  In  MoRbumbri» 
remanferaor,  Ayalafltim,  Danum,  bomtnem  Hegii  g^ncrii,  tm  ii^ 
Hibemia  exnUntem,  ad  rcgnum  acdplmdum  vocant.  EaiwmdM. 
nro^Icicni  ownta  belU  molci  inAarct,  Mikdumbinil  Cumbria  A 
VcAroaria  donat,  ca  lege,  ut,  cjui-.proicJme  in  regnum.&opnim  . 
lticcc0unu  eHet,  ucramentiim  Anelomm  Regl,  ccu  fuprono  caram 
locorum  domino,  diccro,  Deinde  Duhh,  variii  cal»Bitatibui  af* 
SiSoi,  facilc  in-  iuam  ditionem  r^flcgit :  nec  iple  dia  ci  vifioritK 
luperflci  fiiit.  Angli  in  locum  eiui  fratFOa  EdredumJlesem  cre^ 
anc,  Advcrfiu  buoq  cum  Dani,  qui  Norchumbiiam  wnebanty  iifs^ 
un^uam  Iiona  fide  paccm.Gum  Anglii  feoEian^  "f*'U J^yTi  ■■™*^ 
que  loca  munita.de  eo,  in  diverfa.  n»ii  partc  occupaCD,  f^^^^if^ 

ac  lll.prJmicFlwir3niin;    i4itiiii  inillifgi  .^T^^^f^nn  liy  J^f^fflii.iiyi  ff~^ 

ccpcii,  Anglui  eoi  maena  dadc  compclcuic,  Mikolumbiif,  dcpuum^ 
reverfut,  tonim  fe  piw  artibui  dedit,  Ut  aittem  btUlvuliMfia  M 
focifTimiun  liccqciam  Bt  luxon,  latiarec,  unureribi  Scototimi  Gon^  ' 
venrat  iuridicot  altcrait  fere  amui  invitcbat;  &  lumitia  com  Bi]!!!^ 
tatc  |uj  diccbat,  Tandem  dectmp  (juince  regni  aimo,  &fm  aeriiK 
htrocinia  punic,  &  luxuria  diSIuentei  jualonim  morci  raoccf,  ia* 
Moravia  no8u  a  conjuntti  efi  aillinfii(i,  Factiuult  conCil  dtlUt 
j^cer  a  proceribui  guzltii,  ac  deprebcsfi,  varioiuppliciotuiB  gpiji. 
«cTT^  jiro(Tjyiii5uc<jera.i»£cla©pittaioi,»B^;         -•■«"'v 


Liher  Sexttis.  iji 

LXXVII.    R  E  X. 

XIX.  Proxime  regnavit  In<iutfku :  ^ui,  rcbui  domi  compolitii, 
.  fmximum  {epccnnium  in  fumnu  tnn^uillitue  tranlcgic.    Udjvo 

ilcitiuai  regni  anno,  Dini,  xgrc  ftrcniej  amicitiam  Anglorum  fua 
'  pfHiiam,  faduiqw  peT})Ctiium  a  duobui  Reeibus  aiiverlut  fc  fi- 
'UUR],  cUlIe  quin^uaginta  navium,  Sa>tii  nihil  minu!  ocpcCtjnci- 
I  'btij,  in  ■ftuarium  Fonhx  Huminit  ingrefli,  prope  nec  opiii.intc;  op- 
■  preilenint,  Igitur,  in  re  t^m  £ibiTa,  terrotis  ac  crtpiditionis  plena 
hMruai  omnia,  aliif  bona  iua  in  lota  tutiotj  k  medicerranc.i  mnC- 
'  fecencibu!,  aliis  ad  marc  aoncurrcncibuf,  ui  hollcm  cxlcendcre  pro- 
'  liibcmit.  Pnerant  clafli  Hago  &  Helricui.  Hi  cum  Lochianam, 
ac  dcinJe  FJfam,  frultra  tentiHenc,  Tai  vftuarium  adeunc.  Utic 
,  aLMauetecra  prohibici,  cum  relicjuum  liccus  legerenc,  AJfeiam,  (ive 
Anguliam,  Mcnuam,  Marriam,  fiuchaniam,  prxccT«e£li,  nec  u^ 
<]uam  admifli,  cantjuam  difcelTuri  vela  in  alcum  dedeninc.  Deinde, 
omnibus  fccurii,  poft  aii^uoC  diei  revcfli,  in  tiicore  Boinx  ad  CoU 
Uni  flumini;  oAbm  iu£li  locum  idoneum,  ancequ4m  edico  cumultu 
accalK  accurrerenc,  nullo  probibcnce  milicem  cjipanutic.  £orum 
Advenrum  cum  refciOet  Induliiu,  penc  famam  fiii  prxvcnit:  ac  prl- 
mum  in  fimrloi  popujatorei  invc&u,  coi  ad  relicjuum  excrcitum 
compulic,  minore  quidcm  cum  cicde,  quod  Oanorum  caRn  noo 
longe  abcrant.  Ubi  in  mutuum  confpeitum  efl  venciim,  line  mora 
inflruQii  aciebui,  paribui  prope  animit  &  viribui  eH  concurfumi 
Cum  acricer  ucrinque  pugnaretur,  fubito  Danoi  pcrcitR>arunc  a  rcr^a 
eoDfpcfli  Gracmui  &  Dumbarut  cum  Lothianij  cohqq(bui.  Cum 
alli  ad  nav»,  alii,  quo  mctui  hollium  ag«bat,  pcr  loca  ignoca  fii- 

fercnt,  major  pars  in  Vallc  lilveitri  conglobaci,  occalionem  auc  rei 
enegcrendv,  auiforciceriaoricndi,  opperiebancur.  IndulFui,  vc- 
lur  peniiui  hc^ibui  profligatis,  cum  paucif  obcquicaiu,  cafu  in  eos 
■Uatui,  occiditur,'  incuntedccima.fiiiK^anno:  pracfiiit  enim  Sco- 
<ii  novem  aniios  &  crcs  menfcs.  Suot  ^ui  fagicra  e  nave  milTa  in< 
■ercmpnim.  prodant,  dum  exaTmacui,  ut  fueiecitibui  vehemeotiut  ia- 
fUret,  io  confcendencct  acriui  fijijrec  inveaui, 
LXXVIIL    REX. 

XX.  £o  defunQo,  re^num  adepcui  tft  Duf&j  Milcolumbi  £lia)h 
Ti  flatlm  Cultnuro,  Indulii  B-ef^ii  filium,  pixfccit  Cumbrix,  ai^ue 
in  .£budas  tumulcuantti  millt,  ui  eas  a  latrociniis  pitfgaret,  Juvcnr 
sui  cntm  nobilii,  niagno  numcro  comitum.afcico,  vcdigalcm  libl 
plrtem  iscicbat,  praitcr  vi^m  eratiiiium  cecia  pecunia  nngulii  &• 
miliit indi Aa.  Necin  eot  afperinrAiit  Culenui,  ^uam  in  ipfoi  ii^ 
lularum  prxftfioi,  aui  genus  id  hBminumcocrceredebucranc,  Iit< 
<liAum  eit,  ut  in  pollerum  ipli,  quorum  negliKcntia  hxc  cvenicbanrj 
damaum  acceptum  plebi,  mulcam  Rcgi  p«r(blverent.  Hzc  denun* 
cJatio  taniam  otiafu  iltis  nebuIoDlbm  icrrorii  injecii,  ut  io  Hiberni- 
am  plurimi  diiccderenc,  &  ihi  mercenaria  opcra  vi^um  i|urrcreiitt 
Quam  hsc  ret  ptebi  &it  grata,  cam  proccrei  exulum  wo^nawn^ 
iBiJufqi»jt|yc^  jd£caw<>tiar«Ti»ptQWnttmvW«iOdiu  'Wx 


15^2  Rtnm  Scofuarum 

in  omnibus  ftationibus  &  coQvenriailis,  priaium  (ecretlf,  mox,  ccm*  *, 
probAntium  multltudine  fi«ti,  apertis  crimisudoiiibus  Kegon  lace- 
rabanr.  ^^  £umj  aobilitai^c  contcmca,  ficriiicukinJ^  confiiiij  ai>duci  i 
^'  homincs  honcflo  ioco  natos  ad  icrviiia  muiiera  cogere  :  pkbis  uU 
5'  timos  ad  fiimmos  hooores  proveherc  :  omnium  rcrum  di£rimii|i 
**  toliere,  ac  fumma  infimu  milcere.  Hic  ibtus  rerum  (i  perfor»- 
'^  ret,  aut  nobiiitati  alio  mijgraodum  eilc,  aut  aUum-Regem  cicaa- 
*^  dura^  qui  populum  in  ma/orum  inftitutisy  ouibus  hoc  regnum  es 
*^  tam  parvis  inltiis  in  hanc  BUgnitudinem  lit  progreiTum,  conti» 
reat» 

XXI.  Inter  haec,  Rex,  nullis  apparentibus  caulfis,  morbo  novo  ft 
inaudito  afflidlari  coepit»  Tandem>  aliis  aiia  remedia  fruilra  avt^ 
rcncibu5,  inccrtis  audtoribus  rui^or  cft  pervul^tus,  ^  £um  malefi*- 
M  carum  venciiciis  peti :  *'  five  ex  indiciis  oitaifiilpicione :  fivt,  cum 
c  pcrpctuo  iiidore  corpus  paullatim  contabejberet^  &  vircs  deficerent> 
sncdici^ue  undique  acciti  nihil  ialubre  proferrent^communibus  mor^ 
borum  cauHis  oon  fe  prodcntibuS)  ,ad  occulsam  decurium  eft.  Om» 
nibus  igitur  in  hoc  unum  imentis,  tandem  ailatum  etty  *^  Fbrefiai 
i*  (quod  eft  Moravie  oppidum)conventiuraoAumos  in  ejus  pemicL> 
*^  em  ficri.  Id,  quia  nihib  aliiid  occurpebat,  pro  vero  accepcum* 
Mifli  ad  rem  explorandam  fidi  liomines  ad  Donaidura  arcis  prz- 
fc6lura,  ciu  maxranis  de  rebus  Rex  femper  maximam  habere  fidcm 
folebat.  hy  indicio  cujufdam  meretnculat,  cujus  mater  ejus  artis 
inFamla  laborabat,  totam  rem  deprehendit  ac  detexit.  Puelia  eAim, 
^uod  dc  falute  Regis  ac  fine  vitae  proximis  diebus  quaedam  temere 
eflfuciflet,  capta,  ftatira  (of^entatis  tormcntis)  quid  in  Regis  exiti-* 
\\m  pararetur,  indicavit.  MifiimilttespuefUematremcura  aliquor 
iuulierculis  cffigicra  Rcgis  ceream  lento  igne  torrentes  comperiuDCw 
Id  ficlnus  co  tendebat,  ut,  cera  paullatim  liquefcente,  Rex  in  lik 
«iorem  {blutus>  lenfim  contabe£ef«t ;  ea  vero  confumta)  ipiritu  dt^ 
ftGtus  moreretor.  Frada  cerea  imaginc,  ac  punitis  vencncis,  tra* 
dtint  eodem  momento  Regem  morbo  levatum.  Hxc  cgo,  ut  a  ma« 
joribus  accepi,  tradenda  ceniiii»  Quid  de  hoc  genere  venefi^i  fic 
ientiendura,  legentium  judicio  relinquo.  Admoncndura  tamen  ex« 
iflimavi  ledorem)  apud  vetufliores  non  inveniri. 

XXII.  Inter  harc,  abje6^  R*g^s  (Quem  brevi-  moritUFui»  fpera* 
^ant)  metu^  multas  nafiim  csedes,  mufht  latrocinia  fiebajnr.  Duflftis^ 
reeuperatis  vlribtiS)  latrones  per  Mioravjara,  Rofllai»  '&'  ^athafiefi«« 
am  lecnttu,  multos  variis  cafibus  Interemif.  Prlncipcs  eonim  Fo<4 
rcflam,  ut  «onfjsedlus  fieFer  fiippHcium>  puniendos  rcduxit;  IbL 
cum  DonalduS)  arcis  prxfe^tus,  aliquot  necciflarios  fiios  pa:fi9  exi-* 
mere  precibus  nequiliet,  In^ntem  iras  molem  adverfus  RegcniP 
concepit :  ac  totus,  velut  infigni  contumelia  aflfedhis,  in  vindifbr 
cogitatibne  eitat«  Tanti  enim  fua  erga  Duflfum  beneficia  a^fHma--' 
bar,  ut  ouacunoue  de  re  nulUm  ab  eo  repulfam  pati  deberet.  Uxot^ 
qtio^ue  nonaldi^  cum  fupplicium  tioxiorui^  ad  ali^uot  ipfius  pro-* 

fioguof pmbHdSity  «gr^  matm  awam  i^  o^^o.  verboFun^ 


.XAlfer  Sesctus-  i^j 

iccrbitaw  irfaio ntavit,  tcclcoQrtUoadRc£ita«cti|4()Uviai  ^Ar- 
naW(  ''RfgiK  xsas  GHfloilem-viam  moncfiique  cju  'o\  ^  ouiiii 
'  kalKK :  ca^OB  pocclUtc  pr»liciiin,  ik)a  moda  lu  *i"rT  punrc, 
'  fid  cdam  pscratuiB  ouultarc  poftt.  -  Igitur,  ci)m  Kcx  alciorc 
qnna  pft  ofV*"!^  cilct  opprcIG^  fi[  mia^i  cjui  a  Dooildo  hr- 
•lus  infiuti  )a«rcnt,  iiBipilfit  pcnai^ibut,  ncmine.  prerliM  Aoti-, 
^Cj  oifAt.  jugulatuin  KcKCm  pcr  pofticum  «fiicn^ira*  ita.ciTCum- 
peW)  Vt  ouUa  lancuinii  gutta  £iciniu  pro4erct,  acquc,  ad  dua 
Tullia  paOiium  a  Kuuoflb  u^wbio,  £ilt  pontioilo  ^uodam  in  loco 
>bicuro  ftMLicacIuin,  cdpitc  licd>afi)  fiificrindu^,  nc  quod  tcrn» 
ifibiTx  velU^uin  appareret.  Hoc  mibi  vcri(imilius  videmr,  qitam 
juodaliltndunt,  averfo  amnij  curCi,  in  lcrobcm  corpw  injeuuns 
jeindc,  rcvocaio  in  faum  alvcum  fluvio,  &pulJu'U)a  ccitiun.  Mi- 
aiiiri  ^uo^ie  icelcrii  ablc^aii :  ^uod  opinio  a  nu|oribus  actcuta 
noflrDrumnominum  animoiadhucobcinc^it,  przrentc  cxdif  auCto- 
re,  kTuorcm  e  vuinEribui,  vclut  recente  facinwc,  poCl  alLquammulcot 
Jici  nunaturum.  Pollridic  vulgaco  rumorc,  Re^cm  niuquam  com- 
parcrc,  ledum  cruorc  clTc  Loni^fLiin,  Doiuldu!,  re  atroci  &  lu-> 
Elita  pcrcuifut,  in  cubiculum  idvolat:  miiiillrof,  t^nquam  irx  im- 
(aticns,  jugtilat :  oxtQiL  circumdrca  liiligcntcr  pcrveHi^^t,  11  oua 
tjdaverii  inJicii  cotnparerent.  Cxteri,  lam  novo  Cclere  ationici, 
^um  libi  quoque  mccucrent,  Jomum  cuifque  difcedunr.  Ica  Rcge 
optimo  in  xcaiis  florc,  pcr  ncfirium  £:clui,  poflquam  ^ujcuor  an- 
ool  &  lex  mcnres  reiin^lkt,  excin&i,  ubi  pfimum  commoduia  fuic^ 
comicia  novo  Rcgi  creando  fioic  babica. 

LXXIX.  R  E  X. 
XXIII.  Rc^e  in  comitiit  crexo  CuleDoInduIfi  fiUo,  nihll  priu* 
^(tum,  ^uam  qua'itio  lie  f^ps  DuSi  cxdc  dccreca  c&i.  A<.(i;;c- 
b^nc  quofjue,  uci  id  properarcnc,  prodigi<).  Unum,  ouod  proprio 
ad  £icintu  percinere  vidcbaiur  :  accipitcr  a  bi^nc  recilb  f;uC[UTc  cLt 
incerfc£tu>.  Alcerum  vulgi  intcrprctjcio  eoilem  referebac :  per  fejc 
totos  poft  cxdem  m^nlct  cicbri  prxcer  lolirum  ignei  mituibanr,  & 
aer  ventis  vehemcnciaribui  af;itacui,  &  nubibui  in  obduflum  fuic 
colum,  ucne^uc  Sol  nequc  Lunaufquam  in  Scocia  confpicerccuri 
Oinnibus  i^itur  in  id  umim  intcntis,  ut  optimi  Regis  morcem  id>:il- 
ccrentur,  Culcnus  in  Moiaviam  properac ;  canquim  illic,  ubl  fi:eliil 
p.icratum  fuit,  ccrtiora  cjiit  repcrturut  indicia.  Donalduf  ad  himi: 
nunorcm,  cum  libi  ncljrije  crudelicatii  cllct  conJciut,  &  nimia  & 

f>rupc  infina  ejut  in  auftoribut  vellijEandii  dillgcntia  multit  elfcc  fu- 
f)c£ti,navem  ad  oltium  Spxx  fluminis  nafius,  inlciif  uxore  &  pro- 
S'n.]uii,  eamcum  paucij  conflendit;  veritui  viJelicM,  ncrcsex  ip- 
cormcntis  exquirerecur.  I-Iic  if uoque  ejiis  fcllin»io,  &  vulcut 
pcnurbacus,  &  comicatui,  &  in  c/in£cndendo  trcpidatio,  prxlcTtim 
ia  naviculam  forte  obUtam,  llnc  ullo  apparaiu,  ita  venemcnter  in 
«mnium  qui  aderam  attimos  imprdSit  rufpicioncm,  ut  a  nullo  ge- 
Bcre  contumcli«  in  etun  tempcraretlt ;  "  Impium,  facritc^um^^t- 
«ricidam/'  StCiquid  xr.i^ravfUffiib^icicbat,  ,acdAnWA«-.  ■■' ti^ 


15^4  Rertm  Scoticarum 

<*  Regis  a JvettCum  fugercri  tki  »men  providentlam  fubrerfugere' 
^  non  poile*  DenJduc  omfllibus  exfecracionibuf,  quas  indignatio 
commotis  animflf  otterebat,  eum  profccuti  lunt^  donec  in  alrum  e- 
vcdhis  c  confpedu  abiit.  Nuncio  tam  trepidae  fu»e  ad  Culenum 
pcrlato,  itcr  accelerar.  Uxorem  DvmalJi^  ac  tres  nlioSj  repraeien- 
tatis  tormentis,  cogit  omnem  fadnoris  ordinem  exponere :  item 
corpus,  quomodo,  per  quos^ubi  {epulrum.  Horum  omnium  fe  ma- 
tko  non  conicfam,  rion  comirem  modo,  fcd  audorem  fuiile*  Hxq 
audicntepopulo,  (nam  palam  quxl^io  faabita  erat^)  vix  a  maeii^ra- 
cibus  perluadcri  poterat,  -ut  manrbus  temperarce.  Poflridie  Donal- 
dus,  cura  aliquoc  dies  vcntis  adverlis  fuiflet  la^tus^  tandem  nau* 

^         ■       •      f*   ^  ■     n  I  Tv  1      n  ^  ■  ■! 


DufH  honorifice  mnjorum  (epulcbris  illatum. 

XXIV.  Harc  ut  bonorum  animos  vchcmenter  Culeno  conciliarunr, 
tta  rcliquus  vitxcurfustantum  ei  pcperirodium,  qaanto  anre  eum 
nemo  Rccum  flagravcrat,  Sivc  enim  naturar  fponre  induftuf,  livc 
mcru  (ut  vidcri  volcbat)  pcriculi  traftuy,  difciplinam  fcvcram,  (ub 
Indulfo  Dnflroque  culram,  Iblvi  eft  pafliis ;  ac  juvcntutcm,  commeP- 
Uirionibus  inrempcftivis  &  ]>crcgrinis  dcliciis  fra£^ara,  pcrmillt,  ad 
libldinc»  lecibuyvctitas,  deindc  ad  vim  apcrtam  hrrociniaque  pro- 
rumpcre  Eo  cummajorcm  adolcfccnrium  nohilium  parrcm  incli- 
«are  inrdlcxiflcr,  protinus  &  ipfc  co^icm  dcflcxir,  ?.c  palam  ir.i 
fe  flauitiis  immcrfir,  urncc  a  marronis  honcftis,  nec  ficris  virgini- 
bu«,  («jna!  rum  ob  fingularc  pudictriof  fcrvandar  ftudium  eranr  in 
honore,)  ncc  a  fbroribus  fliiv,  nec  a  filiabus  rcmpcrarcr;  caercrarum- 
qiie  virgiiu»ft*  gr^ j^es^  )>«•  conquifirorei  adduila;,  vclut  in  proftibu* 
lo  conrinerer. 

XXV.  Cum  a  viris  prudenrioribus  admonererur ;  "  Parrim  ju- 
**  venturcm  «raris  excufirionc  dcfcndcbar,  partim  fe,  ctiamfi  quae- 
"  dam  minus  redle  ficri  confirererur,  meru  taracn  ad  ea  roleranda 
**coei.  Mcminiflc  eri;<m,  quantam  fupcrioris  Rej^is  inrempcftiv.i 
"  fcveriras  arrulerit,  non  modo  ipii,  fcd  rori  rc£;no  calamirarcm. 
'*  In  nobiliratc  firmamcntum  eflc  regnorum.  Ncquc  vcrum  cfte, 
**  ifto  libcriorc  vivendi  ecncre  fpirirus  eonim  marrios  franj»i,  &"  Iiu- 
*^  miles  dcje^^ofquc  reddi,  ac  ftudia  bclii  fic  in  pace  ab  eis  ncglii3;i, 
^^  ccu  nunquam  bcllum  forc  fpcrcnr.  j^taris  florcnris  luxuriam  ita 
*'  compcfcendam  eflc,  ne  cfRuar,  &  bonam  ingeniorum  frupcm  ni- 
^'  mia  Iceriria  in  hcrbn  flrAnf»ulet :  nonaurem  omnino  fuccidendam, 
"  ne  fimul  virrurum  fcminaria  rollanrur.  His  audiris,  nobilcs  cum 
nihil  ;»pjd  Rceem  admoncndo  proficcrenf,  fibi  ctiam  ea  libertarc 
fcrmonis  periculum  crcarcnr,  ab  aula  feceflcrunt,  ne  non  modo 
tcfte;,  fcd  inrerim  p^irricipcs  ficri  cogcrenrur  carum  rcrum,  ouibus 
ccrncndis  audiciidifque  oculos  61  aiircs  confcclerare  fcfc  cxiltima- 
binr.  Jlt  Rcx,  ram  molcftis  arbirris  libcrarus,  fc  rorum  conviviif 
Vcwrl^uc  dcdidi:.    Ncc  prxmia  dccrant)  11  c\viLS.aovum  volupratis 


Lih^r  Sextus.  ^jy 

I  yafinimvis  ipurcuin  ac  detefiandum,  invenifler.  Nodcs 
le  aiala  hfHvls  cancionibus  cbrio£>rumque  damortbus  perfirc- 
.  Nec  minor  iliic  laus  oat  impudcntiae  &  intemjperantiaSi 
apui  bonqs  &  honcflbs  cf&.fblet  modcftis  &  pudoris*  Nam 
apud  alios  moFtaks»  ctiam  cum  kge  fuot  peomfla,  celaneur, 
propatulo  abioue  vcrecundia  fiebant.    Juvenrias  iilecebris  vo^ 


Bf  ae  cum  auooricate  ooomnxent,  <SL  leveritatem  miperu 
atc-temperarlr,  &  labonnn  moleftias  animomm  remiffione 
xic   . 

YJ.  Ad  haec  autcm  continuanda  cum  ittmtu  opus  eilet,  opu- 
res  ooofi^  cauflis  fpoliabantur :  plebeii  homines  non  modo 
edam  permiili,  fed  iervilibus  etiam  miniileriis  attriri.  &  cui 
mia  non  placerent,  a\it  pro  agrefti  inculroque  contemnebacur, 
i  ferocioris  aoimi  videretur,  delatorum  calomniis  obie6tus, 
noue,  veluc  res  novas  moiitus,  pctebatur*  Injiac  omnium 
iouNriun  licencia  cum  tricnnium  jam  peradum  cflet^  homini- 
ot  metu  aut  iegnitia  ccilantibus,  ipia  liixuria  pOEnarcxigere 
.  Viribus  enim  Venere  immodica  cxhaufHs^  corporis  ^thr- 
:  ex  epulis  largioribus  contra&a,  marbxi^ue  graflantibus,  ^ui 
que  vitii  comites  c/Ic  iblcnty  rcftahat  defiBrme  cadaver,  ad  nul- 
Lios  uius  Cbi  iuperftes>  quam  ad  poenas  flagitioiae  vitx  perfe- 
is.  Regc  ad  omnes  vitc  funfiiones  inmili,  corporis  animique 
is  intemperaKia  debilicatis,  &aulainmores  ejus  converia, 
iorcs,  foc  prxdae  &  impunitatis  ibnicicati,  cxdes  &  latrocl- 
alam  fa&itabant,  plcbeios  &  aiilkos:juxta.contemneiites :  quip^ 
efQ5-per  inopiam  fervilitcr  defeSoSj  alceros  ne<)uitia  fua  im- 
&  efFanninacos.  Qui  ianiores  erant  e  nobilitate^  duplici  ma- 
»mventi,  ac  de  fumma  rerum  ouiiiilrare  coafti,  conventum 
:t9n  Sconam  indicuot*  Ibi  Rex-adefle  iuifus,  ut  una  cum  cat- 
n  tam  prvcipici  rerum  (^atu  iaiuti  publicat  proipicerec  Hac 
nitione  ifius,  &  ex  ignava  illa  ibmnolentia  vclutexpcrreBiis, 
^e  cum  fuis  una  corpir,  quid jpotiffimum  in  taotis  anguftiis 
benlb  fafiu  opcimum  tStx.  tz  cum  neouc  renftendl  neque 
idi  ratio  conftaret,  etfi  animus  nthil  boni  divinabaty  tamen  ad 
ncum  irc  dccrevit.  Acque,  ut  miieri  interdiiro  in  rebus  ad- 
fibi  bbndiri  iblent^  non  omnino  defperabat,  f^  vel  miiericor- 
rcl  oacris  opcimi  memoria,  aliquid  efiedhirum,  ne  ex  tanca 
la  tubico  in  extremum  miieriamm  eadcret.  Igitur  cum  Sco- 
rec,  iatis  magno  comitatu,  ied  IihbeHi,  ac  fam  ad  Methuanum 
\  propinquum  perveniflet,  a  Thano  regionis,  ob  fhipnim  per  - 
iliac  iilanim,  eft  oocifiis.  Mors  efus  audita,  uti  omnibus  fuit 
»  quod  minprc  quam  ipcmveraDt  rabore  tali  monflro  liberati 
» ita  Roliardi(five  Radardt)Thani  fiicinus  vchementer  omni- 
ifplkiiit.  Regnavir,  qntmadfnodum  <c  fiipetioc  FisnL)  ^cc^v^ 
fnty  mrnfikrrfe 


i 


,J6 


Ret'tiin  Scoticafim 


LXXX.  R  E  X. 
XXVII.  CulenofufrcausfuirKemiethuj,  Duffifrwr,  ejus  nooi 
aii  Tcniui.  h,  ut  ingtnio,  moribui,  &  roiius  vira  inftiiuto  Rn 
lujicriori  fuit  iliflintili<,i(3  p3ri  lluJio  in  carri^en(.ti<  adolcfcetitna 
moribus,  aique  ille  in  corrumpcndi;,  claboravit.  Eoqitc  difli^fc 
iil  ci  ccrtamcn  fiiir,  quanto  majore  animi  propcnGonc  hominni 
vltia  pratipitci  ruurr,  ^uam  ad  virTutem,  pcr  ardoum,&  velntiil 
Ucilem  cUvuin,  enitumur.  Qix  res  potifliroum  in  cauir.i  fuiOe  1*1 
dctur,  ut  nnnnulli,  qui  (apientiE  fluifio  feft  dediderunt,  exifliiU 
verJni,  hominci  ad  velup»rei  fruenda;  a  natun  fafloi  efle,  advi 
luicm  vioiei.ier  conira  (uum  ingcnium  trahi,  Falfo  quidem  ucruti 
4JUC.  Scd  ejui  errorii  inde  foi  t^alTe  fuii  iniiium,  quod,  cum  in  tt 
mine  dtplex  naiurx  (ii  vii,  altera  corporii,  alicra  animl ;  corpoi 
quidem  vigorpriuiadoJefcere,  animi  vcto  t^rdiui,  videatur.  Acv 
lui  l^irpcs  priui  caulei,  folia,  florefque  afpeftu  jucimdoi,  diERindiK 
^kiam  femcn  intra  vaginai  &  conceptacula  fbnnari  incipiat ;  nuc 
lefLcnic  verofcmine  hxcomnia  languefcanr,ac(Jemummarcefran 
ita  corpon  noilra  tiio  adolcfEUni  quidem,  jmcquam  virtiii  anii 
adt.UL  iilirrni  fuas  virci  pDflit  exerere;  ac,  iencftentibui  jwulUrf 
memi  rii^  robur  mentis  &  coniilii  magli  ac  masii  fc  profcrt.  It 
q'je  ron  fei.us  ac  in  fcgctibus  herbefieniem  ruxuriofiu:.  melfem  cor 
pcr^imuj,  vct  paf:endo,  vel  defecando :  ita  in  adolcffcntibui,  in^ 
/ehemeniius  cftentare  feftinanrem,  lura  8r  cutiu  cohilje 


Zihffr  Sextvs.  '  .  i^7 

CiM  tamuttu  folle  capl.  Hlof,  in  cnfiixliaiB  aUitoi,  polle 

'**  pcr  anloM  &  cliawci  cnnre,  ut  &cuionifi  ad  Rmm  idducaonir. 

-      JOQX.  Id  Gaollliuin  cum  placttUIet,  faudi  credjnjdt,  ac  lilcnti» 

<eftwi  aiyK  *d  cowKtituai:  Sconcpfait  iblt.  TVim  pcf  hominei  ido- 

BCOf  paiue  miUtCj  atque  intn  RccIk  prosiiDai  Kdei  occuItatK^ 

:   <um  paAiMU  frcqwdi  nobilinu  in  avum  icniflet,  atottc  a  Regc  fii- 

I  -i£&t«  nlra  &  mbii  liumaniAmc  adcepn,  rcpente  li|^  dato  ar- 

I    vkMlcoadIiiun.cImimfteteniMv  Sob^tetTorccYinlblitarentmfi» 

I    cieoboctnt  Rczeofleniorationeconfbhtur.  Rogat,  <*  Ur,liquam 

\    "  ca  bli  quoi  viderent  animo  forraidinem  citfKi])erent,  eam  omnioo 

I    "  depbacrcnt.    Nemini  entm  a  fe  viro  bono  8c  jnaokio  perioilum 

"  iBariocFC:  ncc  In  eornm  pemiciem,  fed  prxfidiumj  hzcarma 

**  cotnpanta.    Nequcob&nrum  id  eis  clfe  poJTe,  ^uoftu  fludia  o- 

^  ania,  cx  <juo  rCgoum  fuCeperit,  pertinuerint :  Dcmpe,  uc,  fublx- 

"  tii  fcelerolis,  boni  non  modo  patrimonio,  vel  a  roajoribiu  reliflo, 

"  veI  Timiie  &  induflria  parro,  ftd  Regia,  pro  cojulque  merito  & 

"  digoitate,  munificencia  frui  poittnt,    Hoc  vero  eorum  flodio  & 

^''□perafeairciqur  pofle.    Superiore  anno,  cumnoxiorum  (juofilam 

■"  in  jof  vocjIIct,  neminem  ad  diem  afluifle,  Crebrii  moirorum  fer- 

"  moniboi  fc  inrellexifle,  non  cam  id  abeb  &£himruarumvirium 

^  quam  propinquorum  &  amicorum  fitlucia>    'Hoc  fiquidem  vcnim 

■^  eAet,  OC  piiblice  calamitofum,  tc  iplu  eonim  amicii  turpe  tSf. 

M  NuDC  auten  tcmpui  veoiHe,  qoo  fete  crimlnc,  &  regnum  latrd- 

-<*ciiiiir,.IIbcrarepnffinr.  Rem  autem  factlem  fore,  fl  potenriorei  in 

f  Sa  qiiil!)iie  dirione  compfj^endant  Icclefloi,  atque  ad  rupplicium 

**  oSerant,   -Hi  ijui  fint  nemHifcfle  ignotum.    Qood  (i  cxcufjtionet 

"  ncdaat,  8r,  cum  fumma  fit  faculrai  de  pitria  bene  mCrendi,  vch 

**  luntaa  tamen ^bfit,  Rc^em,  cul  omnium  tncotumttas  fitcommi^ 

*<  D,  nco&rf  hon  ponc,  G  ipfoi  dimicrat,  aotemiam  pcena  de  noxiu 

**  fuerit  fimta.    Hunc  cnln  finem  eoi  rctinendi  fe  flaiuifle.     Qjrf- 

-^*  re,  G  cui  diutnrnior  in  ilU  cuftodia  mora  videatur  cfTe  moIeHl, 

*<  fibi  ipfi  eam  bnpntet,  com  in  fiia  culque  potefhite  flt,  non  motfe 

**  libetu^  letl  laudn,  honorej,  prvmla,  8c  omnium  bononim  eri- 

.'*  tia,"    Ad  luec  Prlmore»,  cum  de  communl  conGIloRcf(i  refpo^ 

«lillent,  **  Se  malle  fuam  indocentiam  rebiu  qnam  vcT^ti  ofttnderej^ 

opcram  Ciam  ei  prolixe  promfttimt,  In7icem()ue  eum  oranc ;  "  Ut, 

*'  fl  (juam  de  fe  fidpicionem  concepIfT^,  eam  deponerec."    Id  cuili 

fanfie  pnxniftiTet,  nomlnx  noxiorum  edir.  ^ocercs,  peramicM 

diligcnti  conqnifitione  ft&t,  raciivorofbi  brevi  ad  Regera  pcrducen- 

doi  curaot :  ouibui  ex  legc  punitii,  nobilei  dimifli,  pnrmiii  ctla^ 

donaii,  &  pMilcicationiliui  oneratl,  vulgi  pn^Ifbia  muttitudine 

Regl  cxterii^iic  omm'bu!  omnta  bona  nrecante.    Rebis  ita  doml 

conimCtii,  cora  Anglii  fodut,  ■  fiperioribui  aliquorRcgibui  ifiiin> 

,per  Kcnnetluan  quamdiu  vlxit  fanftiffime  cft  fervaium. 

XXX.  Hanc  ntlui  Britanniae  publicam  tranqtiifl<tiiten  inferpeU 
lonnt  Danl,  qnorum  mimnolam  claiTeiD  vrOM  lkiJ^)Tiam^t«mian^ 
toriun  (it  kcui  aft,£Mir,  Jin  Aaeufix)  xd  xnidwinA  Casc  Tnt^- 


x^8  Rer§m  Sc^Htanm 

ciatumefi;.  Tnwic  cos  ibi  alMiwc  dia  cooliriiM^  nmmi 
xinMim  lictus  ddbmderciiCj  ao  m  Andian,  ^«o  cis  ciirins  cac^  «kM 
fleflerciit.  Mnlci  enim  ccnlleham;  *' Ai^Iumd  pcceo4am>  rcgl^ 
^  nem  oputencam>  ^«nb & fiiiAibui exackumalerc,  & aoaLiUis «» 
^ g^e  poilcr.  Mulcos  cnifn ibilWci gcacrii dlc adlmc fiipttlfc 
^  tes,  mukos  nrcrc  ■miritia  cmn  rtoif  coiymiftoc,  Hos.aBmctodi 
'*  primum  CQCqm  motum  aoaufbrof,  quod  Kmpcr  aoceo  Ibc  fiidilOp 
^<  tum  eft.  lo  Scoria  gptcm  eflc  ingcoio  faooem>  ft>  oc  ia  dnni 
^^  arque  inopi  fblo,  duram  &  laboris  pacacoficm :  &  qoam  nuoqvaa 
'^  Cnc  clade  infigni  fint  aggreffi :  quam  fii  viacanc,  mdlum  opcrtt 
^*  pretium  £ifiunis ;  fin  vincaotur,  cxtrcma  omnia  pafliiroii'*  AU 
contra  diflcrebanc ;  ^^  Si  in  Angliam  dcibeodcrcnc,  ctmi  atnqoc 
^^  £ente  fimul  conflisendum*  £ocis  autem  prius  dcvidts,  fic3e 
^^  bellum  cum  Anglo  niturum,  cxtcmis  auxillti^oliaeo^  &  aaakio^ 
"  rum  cladc  tcrrito*  Nequc  magni  animi  viios  io  prcdam  oaaaa 
**  intencos  elK  decerc :  lea  pocius  meminiiie  dcbcrc  propiai)uomn 
*^  &  majorum>  toties  io  Scocia  crudciiccr  c«lbrum*  Nnoc  cum  A 
^^  omnibus  ad  bcUum  neceilariis  paratt,  cancom  citcrcicum  habttni^ 
^  eam  vindidam  cxpctcndami  quse  &  iaanaoiatcm  Soocoram  pco 
^*  merito  puniat.  &  tcrrorem  Danici  nominis  ad  oamei  narionefdf*  .^ 
^  cumjc^s  jperKrat. 

JOCXI.  nxc  icntcn^  cnm  in  concilio  viciflety  cradufia  dafle  9A 
'£<c«  fluminis  oflium,  cooias  in  terram  expofacrunt.    C^pidUm 
proxlmum  diriplunt:  in  dircptum  fcrro&  igoe  feviunc:  arccm  Vo»  - 
lo  oMjuam :  cives  fine  diicrimine  ooudunc:  nulli  vel  iesGOi  vdi  ctad    < 
parcuht.    £am  vaftitacem  per  Angufiam,  ulooc  ad  Tai  xfluariom,    \ 
faciunt.    Hcec  per  cos>  quiiuga  &riciam  holuom  cvaicrafic,  cciim    . 
cumultuofiora,  quam  erant,  £ii  Regcm  Steritnum  perfcruncur.    fir> 
^    confiiltis  qui  aderant  ex  Primoribus,  brcvem  propius  habftanttbusad     • 
|r  ^  cooveniendum  diem  didt.    Ad  longinqniQres  Kribit»  ut  cumauxi-. 
Uis  accclerent.    Ipic  cum  pradentibus  copiis,  ad  fpeculandum  cpro-   ,, 
,pinauo  res  hoftium,  &  populationcs  agronim  (^uoad  poflct)  coer* 
cenaas,  re^a  ad  hoftcm  ducit.    Brevi  ingens  mulricudo  in  caih^   .. 
Rei^is,  quat  erant  ad  confluentem  Tai  &  lemc  fluminum,  aoedRr.  \ 
Ibi  dum  contrahit  copias,  ad  eum  aflercur,  ^^  Hoflcs,  Taom  crasi&   j 
^  ereflbs,  fiertham oppidumobfiderc."    Lod*cam proph^oi pert» 
culo  motus>  ilatim  eo  ducit*    Ubi  in.Gon^Qu  Dani  fucre,  nulh 
oer  ScotoS)  in  vindi&am  praecipitcs,  mora  puf^x  h6t\  cft.    Itaqoc   * 
ftatinK  acie  xquo  in  loco  flroAa,  cootra  hoflcs  prooeflere.    Venim 
cum  i)ani  in  coile  adverfb  confiflcrent,  nequc  4|d  eos  fadiis  cflbc 
£ne  ingenti  periculo  acccflus,  fagitmrii  &  jaculacores  eo  miflt  cuai 
deicenc&re  cocf  iflenty  ad  radiiccs.  coUis  accrr ima  ptigna  «oofericuf» 
Pof^quam  inocrca  vi^^oria.  diu  malca  cumvfsBdc  po^aatum  cfl>  Dlu 
'norum  duces  pejr  cotam  aciem  d»icccfl<ntatt>  ^^-Ncmiai  i»caflf% 
^  nifi  vi{tori>.  Dcdltum  jfpecandum.**'   Ad  eaitt' vcecm  vcaowacocla* 
more,  tanto  impecu  funt  invcfti,  uc  sacdiom  Scotorum  adem  coiw 
.  aibus  umajuc  midOTnC|  figicnccfyfc  wiwr  lcycicncon 


Uher  Sextus.  15^9 

:«  FuilTer  profedto  illa  dics  loogc  Scotis  flincAiffiraa,  niii» 
mciiS)  pcr  ununi  homincm,  in  rc  propc  dcfpcraca,  fuincc 
luxilium.  Colcbat  forcc  agrum  poptnquum,  pcr  c]ucm 
jgicbanc,  homo  picbciuf,  cognomcnto  Haius,  cum  duobus 
:  qui  cum  corporis  animiquc  viribus  magnis  cflcnt,  ncc  mi- 
icriam  cariracc;  pacer  jugo,  filiL  auod  cuicjuc  in  promru 
armis  acccpro,  ubj  dcnriHimum  fugicncium  agmcn  con- 
,  obviam  loco  anguHo  profcAi,  pimum  conviciiSy  dcindc 
;icnccs  iilkrc  conancur.  His  ubi  nihil  proficiunt,  proximos 
^  Scquonuc,  vociferanccS)  advcrfus  fugicnccs  Danos  fucu- 
kd  haDccimidiorcsconnilunc:  forciores,  qul^  non  cam  mecu 
ba  (uorum  abrcpci,  ccren  vcrteranc,  ad  cos  ^  ^ggrcganr, 
Ty  *^Auxiiium  adcfTc.  "^lca  cocum  agmcn  in  hoftcm  con- 
Se  Danos,  nc*n  minus  crepida,  quam  ipfi  vcneranc,  fuga, 
uos  compellunr.  Ad  hanc  Danomm  crepidationcm,  aga- 
imbeilisagreftium  curba,  fublaro  cbmore,  ipccicm  novi 
prxbucrc.  £a  rcs  tantum  antmi  Scocis,  &  formidinisDa- 
r,  uc  alccros  dc  faluce  dcfperanccs  crexcric,  alreris  nro  fpc- 
)ria  ccrtam  calamicaccnx  atculcric.  H^c  c(t  illa  vidoria  ad 
m  vicum  parca,  illo  &  aliquoc  proximi;  dlcbus  fumma  lae- 
poAcros  pcrpctua  fama,  cclcbrara. 
II.  Cum  fpolia  vi£lores  divldcrenr,  Haius  in  omnium  ore 
ulci  homincs  honcfti  ceftificabancur,  "  Sc  vidiffe,  quacun*» 
:  cum  liberis  imprcfnonem  ftciflct,  ibi  noflrorum  ordincf 
os,  &  hof^ilem  acicm  veluc  ruirpi  impulfam."    Omnes  dc- 

0  ore,  ^*  Prardara,  vifioriam,  famam,  falucem  fc  eis  dr^ 
facebancur.  Haiiis  ad  Regcm  pcrdudlus,  modclic  dc  fe 
plendidas  vcilcs  fibi  &  filiis  oblacas,  uc  confpcdiorcs  Rcr  • 
;rederencur,  rcnuic:  accancum,  abf^crfb  pulvere,  qiiotidi- 
:ulo  inducus,  ju^umque,  quo  erac  in  praelio  ufus,  fcrcns, 
Rcgc  anreire,  ac  faris  magno  incervallo  icqui  juiTts,  multii 
jeneris  fpcdlaculura  accurrenribus,  urbem  ingrcdirur :  om> 

ora  &  oculos  in  fc  unum  converric.  ac  (blus  prope  omncm 
i  cclcbrtcaccm  culic,  Pofl  Danonun  difcedum,  otio  prxtcr 
x  ciro  parco,  in  convcntu  procerum,  qui  ad  Sconam  pof^ 
ics  cfl  Iiabicus,  nihil  prius,  quam  de  Haii  filiorumque  cjus 
is  &  prxmiis,  cf^  avUum.  Ai^er  eis  darus,  unus  propc  coci- 
s  fcrcilifHmuf,  qiicm  adhuc  corum  poftcri  ccncnc,  nunc  in 
pulcnca^  familin^  pmpaj»aci:  ipii  c  plcbe  in  ordinem  nobi- 
ici.  Inii^nia  ferenvl.i,  uti  mos  cfl  nobillrari,  dara,  fcurum 
m,  incujus  (blo  crLi  fcuca  rubricaca  infunc.  Quae  inllania 
lor,  indicanr,  filurem  publicam  crium  hominum  fingubri 
)  vircuce  fuifTc  dcienfam. 

y.  Hoc  praciio  pax  in  mulcos  annos  narca  vidcbacun  quam 
darunc  rcs  rurbulenciflimar,  Ac  Infulanorum  quidem,  qui 
lam  vagi  prard.ihannir,  mocus  brcvi  cbmprefius  cfl^  muUvs 

1  in  prsclio  ca'ib'^  mulris  iccm  in  fuga  ca^ls^  &  ^^  Cu^Na^ 

O  2  *  c\v\^ 


x6o  Kermi  Scoticanm 

cium  duflii.    Majorein  longe  rumulcutn  prxbirit  Crailiilinlhn^  Fc» 
iitWx,  3ut  (uulii  vocanl)  Finjbclla-,  filiiu.     If  Mernix  tumtaagl 
ffinceps  gcjierc  &  divitiij  tnt,     Crutliinctus  cjui  aviu  mateniat 
fmfcULu  trjc  aKeu  ei  Angufix  a^fD)  quiimer  duoj  Ruvioi  (£ic> 
ucrique  noiDcn  cfi)  )atet :  vettigaliaquc  inije  Rci;i]  colli^ebit.     Ad 
cum  vifcnduin  cum  nepoi  magno  comitatu  reniire C,  fubtco  tumultu 
iiKer  miniAroi  corum  orio,    duo  e  Crathilintlii  funilijribiu  ianc 
occili.    Ilte  dc  injuf  ia  apud  avam  ^uefhii,  cum  in  e|u]  comii»  icdi- 
tionls  culpa  reikcrecur,  a  lene  gntvi  oratiotic  cft  increpirus,  ncc  &ut 
(onttiracltil  3  muiiflrii  &  famiJiaribui  cjus  cft  dimUfui.     IgituT, 
domum  rcveifij),  irarum  pknus,  a.il  matrcm  i^uerclam  deiulic.    lila 
lamum  ^bfuic  ut  s^rum  adolcTccnrii  anjmuro  commoilis  (cnnomlnis 
mollire,  &  ad  vquitacem  rcducerc,  lic  aggrcH^,  ut  eciam  a<l  pani- 
ddium  propc  conviciii  maicr  filium  ailrcrlui  -luum  pacrcm,    illuit 
Svum,  armavcrir.     Igitur,  non  adco  (iiu  pa(t,    Crachllindiui  cum 
amuta  liominum  muIiituiJine,    cjuoi  a<i  iti  fjcinui  opporcunoj  crv- 
debai,  no^  io  Angu/iaiu  ad  avi  arccm  venit.     Ibi  cum  pnocit  (ine 
£ifpicionir  rccepciM,  rcli^uoi  comitci,  e  fuii  Utebrii  evoucol,  imro- 
mittit.    Nepoi  avum  fcncmcuni  amni  timilta  trocidac  :  ncaarcoa 
ihodo,  fed  vicinot  etLun  agroi  dcpopulatus,  tanatMin  re  benegcila^ 
cum  ingcnii  prarda  io  Merniam  laiuirediic.     Nec  iliu  cam  clAilaa/ 
Angufiani  inultam  paiTi  funr.     Nam  brcvi  magno  lux  fidioliii  bo- 
minum  nuiAcro  coaflo,  multipliccm  in  Memiorum  agrii  viAicaccn 
jeddiderunti.  ...  ..r.-..  i  .....n. 

XXXV.  Ab  co  teni|wre  cum  nltra  ckroquc  digtk*  *  MiiBAf^ 
occalioMi  ficnnt,  KeoDetbai,  re3a£tBjnc,{fariftti(<td&aiwai^ 
ibut,  major  ali^aiiflUKiu  exUterct, ucilafi|«c|Brf1r«*B^ 


1  in  jui.  dtumo  tgdato-  dk  -aidede  jiteu  fauJjuk—jffc^ 
verifiimi  ediQi  minft  pehna(i,-addkm  appRWif«':<plt)nii,wMft 

3uid  commeriti  ellent,  Cratbilintbo  anAoiC}  qnocDlaikcoaiBMF 
tmi  erar,  diHligamnr.  Rex,  diligMiti  on^irifitioac  nfi3>  ■rfmfc 
onun  alioi  al^i,  Buxinuun  vcro  partcm  coitt^  «hydpiiiillr  Iv 
Abria.  Crathilintliitf  &  &aioaumpriaeipcs>ioiM^«riiMik^ia 
.  ribui  pznit,  pro  deUSi  medo,  cafl^ci:  iWB^l, 't^loMWii 
crraranc,  omiuno  pam  eicmrf.  Hoc  tcmpcruoCBnBB,  aful  jMf)  ^ 
ios  roetum,  apud  cictenM  ii^enrem  Rcgi  «moKtaiy  oaabflhNfc.f  ' 
eacemaue  ei  ad  vigdimum  alterum  ulque  rceRl  nmatf^fliailti"'' ' 

XXXVI.  QuoaftiocurfuTiESinchoatDinftiltffiCi  fDcerbfriibw    , 
Principcf  jureccnleriponiillct.    Bclli  enim.&  pMfc  WBtratca-JH»    i 
«rar,  ut  forcicudini^  conllantiv  &  •quitatlt  tudiMtB  Gbi  hlidf"    , 
compararit.    Scd  luperiorts  vitK  commcndadMKVi  fidaMe  tno^ 
felelliiSmo  oontamioarit  :  ^uod  co  fiKilituiwUbiccA^^vilpB^ 
quanco  incrcdibiliu  ac  mimu  exipedituirt  «b  lijdt   I^H^^&mi^ 
qui  tam  fevcrt  antea  in:  ficinDTims  anbitadvenlCK*'  -  E^' aulcii 
culpac  hxc  fuicoccafia.    Rcx,  jam  aiaw  gmrdIor,'Mfli)ah*iibi^ 
habebac  filinm,  indole  igaidcm  pncctaTa,  fed,  ii  ^oid  ifd  IWatd) 
tie  accjdlifctj  adregeodumtaiBfubGeiD  popobuB  mte  adbue  !■« 


IMtt  Snnur.  ,-rfy 

VHb^    PHJni  'Qdtf  KlHlUt  fmJpntOttA  pnttlJM  T^AtSj^  DV* 

i^W^-IM  nHxisriilaae£i,  iMM  a  Ferei^  pristo  ScofeniBt 
MbitoriMlf,  cliMR confii^nranr.  X)bQal»t ct^'^ilb- 
BMilrMtlHUlcttla&Hiiin IX Kegb filtum^  ^ mm  ficHe ii 
liMMMnniliiSottkx^iuvnntlin-ianttint.   Aoixdcbatad 

kvltegum  Anelonmi  B  ,    .  _ 

mcii   rcgni  ellet ;   3C<juc   ita  jain  per  ^ 

OCVn.  Honc  igicur  MllcflluinbiJm,  ob  has  (t^uu  dixitnuO 
it,  vid^»  IJKi  :lc  voto  liio  fururuin  irDpcdicncnto  ;  &,  cjuo~ 
1  pAhtn  non  audebat,  veneno  [ollcivium  ctiravit.  Exiiin^tt, 
Mnnium  fiunmo  dolore,  juvene  optimo,  &  jvun  rummX  Ipoi 
in^uo,  Ciffli  ouldem  veneni  incorpon  ajiparuerunt  :  nuIli.CA-- 
ia  mentem  venic,  quicqttam  de  R-Cee  fuff-icari.  Ncc  Rcx  cii- 
[Uicauam  omiciebat ,  guod  ad  fifpicionem  avettendam  .ijc^e 
r.  N:im  &  raonuum  flevk,  £f,i]ua[i«  dceo  fermo inci Jc^,  - 
.oriam  ejus  hoDorifica  fflcncioneprofeguclijtur,  &  faitas  mxff» 
kitme  ctlchrauilmo  curdvic,  nullii,  qna;  jil  defunQorum  liong- 
txcogicart  pater.int,  >.xrimoiiiis  omDTl?.  Scd  nimia  illj  Regfs 
cntia,  ^uam  illc  fiiljnLiaiut  mt^licniix  <.auP.li  jdhibebac,  aa- 
bm  cSe  firipeda  coepit :  venin  imra  libcrtatcm  loqocndi,  ok 
pam  omiiiun  dc  &nSitat«  cjm  opinionem.  Ac  cum  Kt*  per 
liei  Jjurecret  rermoncf,  -  animolquc  homininn  tent.iref,   quo 

>  lanr!  cTrent  TCterii  legis  abro^ioDcm,  &  povC  de  Rege  cre- 

>  rogationem,  ut  vidclicet,  plunmaruiii  gencium  infiicuto,  R«- 

■  morte  fublatts  liberi  ruccedereot,  immaniril^uc  Kdhuc  ad  ^ 
lum  tutores  dareniuri  ita,  ut  pcnci  pueroi  mnieD,  pencf  tutoifs 
i  yis  imocrii  eilet :  quanquam  prs  magni,  ut  R«gi  ^ratifica- 
iT,  hxclaudarent,  tamen fal|iicio  de  ntarrc  MilcoIuiaEi  ad  plu- 
metui  a  Rcgc  ad  nobilicatem,  ac  nuximc  Regii  gencrb  bomi-'  ' 
pervenit. 

XXVIII.  Aninii  in  aSeOit,  E^eivenfrast  ah  Anglia  le^, 
i>laTDriRegcnidcmortepra^agui;    funul  petituri,   "  U(,  in 
bmotioae  prx&di  Cumbrorum,    mcminetit,   eum  magUtn- 
m  c%_^ii  iMcrpretem^  &  concordiac  vinoitum,  intcr  viciAa  • 
g^.    Talen  i^inir  dfi^erec,  qui  cx  umu^ue  geadi  comm»- 

■  ADtiquam  amidtiam  coRtincrct,  ic  novai,  tx  quz  orirentur, 
f^oncj  rdUnguerct.  Haoc  legationam  fuis  rationibui  com- 
bm  Rex  opiiiatu,  convcncun  nobititatii  SoOnam  induxic^  lu 
:um  multa  giaviter  diircruifler,  **Adveriw  oomitiorum  Rc- 
orum  vcterem  confuetudinem,  recitadi  ab  inicio  uloue  foJitio- 
busea  de  caulTa  £ifiis,  quacKoque  oumlcelereiiiRqgumlupe- 
orum  liberos  fiterK  a  propiaaiili  &vitum  :  quot  belLi  tnde  aa- 
,  rapinxi  cxdcs,  exilia  confbiuta.  £x  adverfb,  ^uaofo  minuf 
rtNdema  Eentiuia  alLmnD  cflent  comiiu,  qiMWo  major  ptnnln- 

O  3  "*  «^- 


wSa  Rerum  Scotkarmn 


^'.'ijiiininguioit  revercnci:i,  cum  cicra  ainbt[ioneia,£lU  MMIII 
'  lijccedcrcnc.  Cum,  ci  de  re  ijuiJ  O^ituercnr,  ai  coodlpm  : 
^ifltt,  Bd|Ki[  ctijm  panuUtx  !^c?ii  Angloruni,  &,.  ix  Bawrci 
inajoni  daret  indici),  tjuod  dc  Cutnbrix  prxfcQa  crtudo  mi 
kcfiatb  jam  R.egei  feLCunt,  fiiirngiis  oraniuin  penoUit :  fimil  t 
luc  modn-aclonc,  qnod  dc  rcgno  petcba^,  fc  facilLiu  ijBpctntiH 
£mul  D^  11  mium  pneftfium  nomliurA,  altcrl  rogaibioi  pix 
cajle  vidercitn- :  ouod,  uti  djxi,  przftaura  CumbriaE*T^  E 
fatori tteCmatlo yldcrctar.  -, 

JiXai£  'Qul  wlQue  ro^Ioal  mixime  vidcbaonir  adm£ 
Conilaminuj  Culeni  ffliui,  &  Grimus  ex  Mog.illo  Duffi  Ke^ti 
mtu!,  partimformidint  pcrit-uli,  pattimne  nobiIitAtiiiiia|ori' 
a  R.e2^  prarCDrnip[x  adverlarentur,  primi  omiiium  fenccntiai 
.  eaci,  "  Penet  Rcgcmcflt',  dixcrunt,  8l  lct^tt  public^incooia 
*  corrigerc,  &  prarfefloi,  quo?  ei  viTum  "foret,  conilituere. 
rcltqui,  eili  eoi  non  ex  animi  Jtntentia  locutO)  intenigerenc,  R 
approbarunc.  Tta  Milcolumbus  Regit  lilius,  imm^citra  adhi 
rcrum  admtniOratioDem  zrite,  &  Cumbrix  pr«fc£liu,  &  Pd 


ScMonim  e|l  dedjratus :  ^uod  nomen  perinde  eft  Scoiis,  acqiie, 

'"■"js  Delphinol,  apud  priores  Rom.  Impp.  C^fir,  apujpe 

Rex  RomanorSm,  quibiis  ommbus  Wror  ftperiDrfj 


dari  intclligitur,     Ad)cfhe  funt  &  aii.B  Ieg«,  ,  , 

"  admodiim  Rfgi  maximui  nacu  filljs  in  legnum  fuccedcrct, 
"  ilio  ann  patrera  defiui^,  nepoi  avo  fubriogarecur.  Uc, 
**  iinpabere,  tutor,  mii  pro  Rege  ellet,  interea  eligerecur,  vii 
*'  dentia  &  opibui.iniTenii,  <iurad  ^uartum  decimuro  ulque  ai 
"*'  ReBjH  noinitie  rein  aaminOtrarct.  Ad  i>I  statii  ubi  Ret  [ 
■"henr,  fple Cblcuratarci  eligerepoflet.  Multa  prcterca  dc 
tinia  hxredum  ruccdSiotie  conllituta  fucit, ,  ^uf  toti  nobilicatj 
-Xeceyolueruiit  eHe  communia. 

■  XL.  Ita  Rex  per  £elur  pofterii  {uti  putabat)  regno  Ibbilico 
niom  rainen  fuum  confirmare  non  potuit.    Quanquam  enim 

"fl^in  fMxnidutn  Hnnmo  Ihidlo  ft^oflencatlonc  benevolentix 
olefiFretur^.plurimosomni  geoere  officiorum  proloqucrctur,  • 

iKgnum  gereref,uc  nuITum  tjonl  Reeif  munui  ineoquilquam  d 
raret  1  t;imen  animui,  con£lentiaiceleriiinquietiu,  nullum  Ib! 

'  ii  Gncifuiti  ti  gaudium  efle  permittebac  :  Cd  incescurfantlbi 

'    «ctum  oog^itationibDt  fcelirls  ic^ilBmi  intcrdiu  vexabarur,  ' 

fomhun  obverlacuja  vlfa  borroris  plcna  quietem  intcrpeH. 

■  Tandim,  (Tve  «r*  (quod  quidam  tradunt)  vox  ccelo  etnra  «f 
'  turbacui  ahunuieam  iTbl  iple  fjbeciem  finxcrit,  quod  Icelerari 

ramoueevrnfrefolet,  vifus  eft  fibi  perlomnumitaadiiioneri. 
-  **  taCie,  Milootiimbi  OFdem,  hominls  tnnoxii,  a  te  per  fummu 
"  fat  chn  patrataini  aut  mihi  ellc  Ignotam,  aut  te  diutrut  it 
"•Jacmni^T  Jaraenim  infldi»,  qiui  tu  eflii^rc  non  pote;, 
'*'piit  tuom parantut :  nec,  uttnpotat,  flabile  &  fecurum,  t 
■**  ■Mlwofiia  4c  procdUrum  fU  lum  regnum  ruls  pncrij  icli. 


Liber  Sextus.  16  j 

.Hacfocmulaliili  rpccicR»  contcrritiu,  fummo  inane  ad  Epilco- 
p»!  &  mocuchoi  coniii^ir  :  animi  fui  confillioncm  ah  fccleru  pani- 
tentiam  ianntt,  IIU  vcro  non  vcrum  ci  c  Chrilli  dodrliu  remc- 
(lium  ( jam  enim^  vctcrum  plenie  &  cruJiEionc  lieilexerant)  prx- 
icriplciunt :  fed  Uia  multo  abfurdiiruna,  jaihdudum  a  maliciolit  aJ 
<juz(lum  cxcoginta,  ab  incautif  Sc  «quc  indofiit  lemere  accepc.i,  ut 
loca  £cra,  tempUquc  dofuriii  locuplec^ta,  Sc  lepulchra  ^^nUorum 
hominum  invlferec,  rcliqulas  olcubretur,  MUlif  St  eleemolynu 
petcata  rcdimcrer,  moiuchoi  &  fatcrJotci  majore,  quant  ancca 
confuevcrat,  honorc  &  reverencla  prolcqucrccur.  Ncc  ille  qulc- 
(juam  horum,  iit  piaculii  fanatum  iri  fe  crejcni,  omictebat. 

XLI.  TanJem  cum  in  Mcmiam  ad  P.ilUdii  fanAiiEml  hcmlnit 
oda  venCTAbundus  vcniiTet,  ad  proximam  arcemi  (Fcclicrcarniam 
vocabant,)  tAm,  uC  craduni,  VLiilidir  &  nemoribui  amonum,  quo- 
Tuia  nunc  nulla  propc  vcillgb  K&anc,  divcrtit.  Ejui  an:ii  domlnx 
erat  Fcnella,  (cugiu  ante  memlitirauj,)  non  tantjm  ob  filii  Crach^ 
linthi  pccnam  erga  Rcgem  inimico  animo,  lcd  ob  Conflantinum  8c 
Griraum,  luos  propinquos,  fiova  iUa  lcgc  rcgnl  hxredlcaie  cxilu- 
foi.  Ab  <a  (iram  dimmulancc)  Rcx  liberalitcr  &  honorilice  fufcca 
piuj,  a  prandio  pcr  ocium,  cum  locorum  amcenicatem  &  arcli  (tru- 
&at3m  diligentiuf  inrpiccret,  Fcnclla  eum  in  ilietam  feorfum  arf 
Aatuam  xncam,  ane  lingularl  fufam,  ducic  vi&ndum  :  quaro  ira 
ingcniofc  con&flam  fuiHc  dkunt,  ut  cx  occulto  loco,  funlculo,  qiri 
intcntui  erar,  remi/To,  fagircas  cjicularetur:  Rcgcm  aucera,  dum 
intcncius  artificium  admiraretur,  lagicta  e  machina  emiira  Incerem- 
tum,  Hac  anc  cardem  patratam  Joannei  Major  &  Heflor  Bocthi- 
uj  iaiptum  reiiqucrunt  :  quoJ  mihi  non  iit  veriljmilc.  Nequc 
enim  crcJibUe  cl),  tum  in  Bricaruiia  uliima,  poll  inccrltum  aputt 
aliai  gcntC!  clcganciorum  arcium,  H.-icuim  cam  ingeiiiofc  faOam 
fai/Tc:  qiianqu.im  Jnanciei  Major  tr.idatj  Edfflondum,  HJrcdl  fi- 
lium,  hac  rarione  occifum  ;  aquc  fabulofe,  uc  arbltror.  Ncc  faulc 
mihi  pcrfuaferim,  tancum  ^cmmarum  in  tnta  Scoiia  tum  fuide, 
qudnrum  Boethiui  uni  jUi  foeminx  tribuit.  Idca  lubcntius  acccdo 
ad  aliorum  lcnienclaro,  (In  quibus  cA  Vintonus,)  qui  fcribunt,  Re- 
pcm  at>  equitibui,  locatis  ( lulTu  FcncUz)  in  infidiii,  fuifrc  occifura. 
Obiii  anna  ab  initio  regnl  viccfimo  quinco :  vir  planc  cxtera  exi- 
miuf,  niii  Milcolumbi  ixdu,  &  nlmium   erga  fuoi  Audium,  Ciir- 

■m  prxcbrii   rcbus   ciut    nocam  inu/lillet.     Dccefllc   DCCCC. 

av. 

LXXXI.  R  E  X. 
XLII.  Poft  Kcnncthum,  Conflancinii!  Culcni  fiiioi,  cop.nomento 
Calvui,  tanca  nmbitionc  in  rcgno  pcccndo  cft  ufui,  quanta  ad  cum 
dicm  nemo.  It  cum  omne  gcnus  hominum  prenfarcc,  qucrcrccui- 
cjue ;  "  Se  aliofquc  Regli  fan^uimi  virni  fraude  Kcnnethi  k:iri.um- 
''  vcntot,  &  a  rejani  fpe  CkcIuIoi,  iniguiflimiB  Xee^i  oSrrotu,"  mul- 
ta  ailverfiis  c.im  rogacioncm,  cui  ipfc  cJm  aliii  propinquit  mCM 
cclfiirct,  (lifpiitAliac,    "  NcquG  dimdle  e0c  vVtium  c'w\  d.-^vevte. 


?; 


HiinCT    ^lfnR  TKWmmmMm   mCfBB  ■  VSOVHnQBpf  lUUBI  ^^^iy 

«  QuM  fi  lUgbMt  libcri  aHiyoHsittir  iMMii  Titfo»  cor  terttip«j 


^  onAMKMiir  fiptii^MK^  ttbdrtnt  j  XJgid  fi^MVi^fMBMia  i^ 
«iflbtttlib  iBtoprihQt^yilwi  dmi  Jtauni%1MMQiiuKitt|,  Hf 

^  tfet^  dltticMttitil  ikiirjqttid,  tt4;i^fbridin  «Qfel  J^ 


<< quod-lliltti  »dpr bfcittam <aiBiliifi«utt^ ctfattateiwtf  ^ttipa 
*^wi  DM  vsp  nvuumv  1  ci.  iBBwy  'vmpann  ▼vckuiiuiihii 

^  COnWPilHMWj  ^|I  VI  'Cll   ^NJUM   HIUIIIfnBHT  laCB   ▼CTHm  Tl 

'^  ttCMw  wb  MttiiAnMi  ncflttcnii  jaAsul  vmwc-  MotncKttc  tedM 
^  avHHthih  «ftitiiyiTiWiiniB  Wttrl :  «Niufe- tatai  Hi»cris  R^ 

^  nOIMIHB  BBpWipji-  UIUJUI  llimWilB  UIUULS  XBC  iBGCUCIIIIBS|^OiK 
SIBCB  JBWn*  IH  WillM  liU|  UIB» »  \^llB0Bld9  WIBICj  ^BDTCflO  < 
faittltt^^lBMMllttn  A  60  fiiohltJlB  T^f*f *tlr'yBT  TfpfPHffpBlH  * 

^ MiMQIitt,  t^yfili faittiku  pd-  'slittiilh:  dM^^  (fi  ac 
^  fcx  W,  kttoBpMtej^ulllte  lAcnicSf  taatkipM^ 
^^  s  criftifui  IttRititdij  C^ttC  hoc  rc[^piii|i  'tx-fiiliilo  pcpcfcront)  & 
^  pift^if  iiiidts  in  tamam  fnagnitudiBCtt  cxnilcrunty  nt  Dolli  ▼! 
^  norom  ttodae,  &  eocicidcjcflnm  cfcxcmDr,)  dum  licct}  refticu 
^dd»  Qpn  oT  jmncntcm  ooctubncm  pottiiS)  dnm  ic  oncrt^  a 
*'  pkAamor^  ^bmb  c  maiiilHis  dapiSuii  firnftni'  poftcrius  qttB 
«muf?  "  *  .         - 

JflLin.  H«c^.drnraciiBdo  j9^^  ciiii  ndHui  diflcfci 

sni^  tttdffttMilieipcriaittt,  fidfdnc  iHa  fircnis,  Sccmaiii  Vcnit; 
doodcciiBO  die  i  fli&crc  Kcttictlii  R.ex  cft  appetlatus.  Flikoki 
buf  IfKriea,  tyidpalfis-fimmcttralMCyaudiiovoliil^^ 
fc,  afnicis  c^fBtatii^  de  fiBttm  ttnaii  delibcrtc.  AliifintSebai 
ProGierQtai  anime^  ante^liam  <]uic^iiain  mofcitt,  cfic  ccrccnc 
dof ;  ut,  cooitfa  boiBincm  popolircm,  dc  multfs  aniatiis  & 
ftionibuf  inmlidtum,  proft&ams,  ▼ircscapendcrct ;  actnm  < 
firam  €)L  pi\Eicoii  topia  cocimfOtt*ciK>efct.  niBc  lunlorcf  ft 
todffimiif  nuifeuCy.  tclut  leiita  confilia>  -jUpcmari,  ac   "^ 


<c 

« 
<c 


coadis,  ad  hcmmpcrgic.  Nec  Gonftantinus  (ibi  dcfiiic;  Tanci 
cn^  esicrdcum  brhri  confi^,  ut  Milcolnmbus  ad  famam  advcsn 
'C)us  fuos  dimiftrit^  ipfe  in  Ciuhbrtam  abicrit»  Id  vero  Kennctli 
- cjus  fiaccr  c  pdlioc  iiaiiis,.cuih  flagiciofitm  cxlftimaret,  aliqoot 
l^rum  fiMum  cofeorrflnis  perfiiafis»  prope  Srcrlinuip  ad  Foftlii 
amfiem^  oui  txi  Cmef  trar,  hoftile  objidr:  Ibi)  cum  ad  amiM 
M^ltis  npis,  ac  raris  in  liQcis  vadofinn,  otiofi  utrinquc  deiidot 
Aqvc  ft^jpcftc^-fttibitf^fleaii  to^asBo  nhcoeoc«r  laWacum  ci 


IJher  Sesans,  16  f 

oopiat  dimictere  eft  cAaBm,  hat  reeflb  sn  dtm  fSiAiones  . 
Aths  peftc^  fame,  latraciniis,  mifinibillcer  eft  aflite. 
^  Iticcrca,  ableme  MilcolumbO}  ^al  ex  foedcre  Anglo  ad« 
>aiios  auxfliimi  ferebat,  Gmftamimis,  occafionem  ft  na- 
u5  opprimendi  Eidionem  adverlani)  cmn  magnis  copiif  in 
am  conccndit.  Kenncthus,  a  firatre  relldhu,  nr  ad  omnes 
»ni  motus  cflet  pratus>  ad  Almonis  amnis  oftiom  le  reni- 
idt.  £r,  duia  inferior  nomero  erat.  rem  tonfilio  jmrit ;  ita- 
da,  ut  Solcm  &  Tcntum  a  terf^  haoeret ;  lattra,  quoad  po-' 
mnine  munirct.  £a  res  prccipue  e»  vidoriam  deoit;  Nam 
riniani,  muititudine  freti,  cum  acriier  in  prclium  ruidcnr, 
ncDmmodum  Solis  adverfi,  proceila  ftatun  coorta  tantum 
in  ora  ocutofque  ingeffir,  »t  tlonftamini  milices  vix  attol- 
tus  in  hoftcm  po/Icnr.  In  utroque  exercitu  fltagcs  Ingeot 
c  duccs  ipfi  conercffi  mutuis  vuiocribus  ahcr  alterum  ccmfc- 
x>ft  annum  &  itx  mcnfes  quam  regnom  lOmJtsmtimu'}  in* 

LXXXIL    R  E  X. 

.  Grimuf,  DuA  Rei^is  filius;  five,  ut  alii  cradunt,  ex  Mo- 
itrc  cjus  natuS)  cxftmdo  Conftantino,  Rev,  a  Hue  fafiioBis 
us  Sconam  dudius,  appellatur.  Hic,  iuafc  partis  proceref 
is  jam  corniptos,  alios  per  legacos  a  Mikolumbo  fbiUcitarij 
(Ict,  comprcncnfos  quofilam  e  Milcolumbi  lcgatiJ,  ^i  a«l 
tebaiitur^  in  vincula  con/ccit.  Id.  iile  fa&um  cUm  obmra 
itim  vidcri  vcltcr,  p^vitef  oflfeafss,  betlum  molitor  aper- 
kdverfus  eum  cum  Grimus  propeiarcty  fiibitus  rumor  do 
dinocopiarum  ejuspfr  hofHiem  exeroitum  difperfus-oriinel 
Mifcolumbi  turbavit :  mulri  igitur  qootidie  dilabd>aatur : 
}  alia  atque  alia  diuinintcS}  apert^  mifHonem  flagimbanrtf 
I  primum  a  meiratoribus  ortur,  qui  fuas  rationes  publicitf 
m  prvfcrebanty  naulbtnn  totum  pervaiit  exerdtum.  Ne« 
rant  eriam  qui  Grimodam  ftuderent:  erant  enim  in  e^ 
uac  vulgus  conciliarenr,  fhcurle  pfdcerlcas,  ft  (Am  forms! 
r  conjunfia  fumma  humaniraS)  &  in  omni  adione  cum  de- 
litas.  Ncc  dccrat  in  foco  feveritas  in  animadvertcndo,  St 
gercndii  celcriras  cum  pruiicnti;!.  Itaque  multi  fub  eo  re^ 
bi  cum  dignitiirc  quicrum  fpondcbant.  In  hoc  animonim 
lilcolumbu;)  nihilaudis  fbrtuna*  tcmeritari  committerc,  ex 
amicorum  maforc  pnrte  cxcrcitus  dirtiKfij  cum  fclcdlis  co« 
ftatuit  hones  Forrhsp  tranfiru  pi'ohiberc. 
[.  Inrerta  Forhacfus  Epifcopus,  magna  tum  apud  omnet  o!» 
i*  opinioncm  auQoritarc,  rem  coniponcre  aggrenfiis,  -faepi 
ftioncs  commcancfo  tandem  perfbcit,  ut,  in^luciii  in  tres 
\AtUy  Grimus  in  An^unam,  Milcotumbus  inCumbriam  fcs 
Arbitri  dc  irtriufque  confcnfii  elcAi,  qui  ftaCUerent  de 
rfiir.  Ncc  cc/Tavir  Fothadus,  doncc  per  eos  hie  ^ctt  cwv« 
edcrcntur :  "  Ut  Crbnu$  mioad  yftectt  KtuMem  t\«cci^ 


^"  £pftflr3aaf:fc»y  iMi>aiI  Vkm 

^ySU  fttevitliMifvtiBfc  .Iterte  nliiiwMtfr utriy» lufttt.tiec 
^*  Tillkim  Smri :  fuioirid  inn*  •  iiaiian.  tefic:  i4ilBDlmbo>  'qMi- 
*f  cxrra  GriaotedtKr.-  Iii»liaKiio.«tom.dMwniai^iicum  al>: 
^f  tcniin  Aimlff  ptctitr,  «nr  iwBibos  alMWi  anvliuHi  fttrcn    Iw 
ciMn^miM*  A«MA%lflMiriafik;  €ft&A%  m 
im/iiMia^fMc.Ariitrffite.-ljw  irkUAmaiJEi^4kU»M^ 
poMj».   Hm^^m  cbraijii»iiiegpi>iiwffciihiitftgLi|to^ 
Pnodp^  Iprriwiiiii  aciltder»  i«i9U|fc^  «Imi  loiMlill^^ 
Yolupf^ritHSf  iwwfffe-ikioilccfffaiiiawriohfi^c»!^^ 
cn  egcftacc  waridaiioultoi  C:<irictibOf  cortiteoiicfti  igi^Miii 
quamo  cum  pcficob  fimtr  a  JBaforlbni  adMkiCta%  ranrua- i 
vt  ^uicquam  ie  ariorit  wkm.  fufpiOidloe  HmkmPh^M  tMm 
ffmHfVkm-  blaadc  a4  ie  «oouc^  canicnlafnocMio  amiioeccdft^ 
crcyerir»  ur  j«Rfmyi/co^ooir|ia^  Jibftir' 

tatc  advcrlus  IlcMf  compelceret^  Dil  autcm  com  ab  niiliii  %iktfi.% 
niri  ic(e  pom«fidirraxiacflr>.^GraBk9oMiil»irfir,  ur  oolkOa  im>^ 
miihiim aiMcRftit^crduccfflr;  in  o9rofi|or«ofMotfdtoMOklt^ 
us  ^oam-oBof  cxrcrouf  boAif}  firvlrec.  Non liom&ii^  non yilUi^ 
aon  pccori,  non  atnvparium.  Quic^uid  aiiwirrari  aon  porem^' 
fie  dominif  poft  uiuleocr,  corruptum.  Wiliiliacram  aor  jicofinmn 
fcrro  flammavc  inviolaoim  rcmaofiCi 

.  ,XLVn.  Milcohfmhwf,  qui  ntm  nmxiitie  oprram.  Aog|b:advcrjlSii 
DanosnavaboriliidMniguerclisrdofonm  rtvpcaMs  eft.  i  Neqac  in* 
Uim  carum  rcnta  indtg^tacc,  ouu  bottiiaci  dari  ^  ianmcif  paibr- 
baafur,  crar  comoMCUs»-  fid  molro  magj«,  quod  Grimuis  ireiar  m. 
diciooc  injUni€onnn»-ouam  nd  allum  breyi  cr^alkuram  fii^s^»  niile-' 
lo  temfjorif  fiirurl  reipcdui  praricorce  firudts  oolligcbact  Ad  MIU 
«olumbi  rcdirum  cum  cociciiriuf  ii^cns  Gtnety  Qrimui,  oyi  ad.WBa^t 
puf  ob  raras  €orporis& aainu  viituta  pj^o  fiierac  cariiBnras,  0l|i. 
amavima  prooerui|i'jMuie  dcicrrus.cfier)  cum^ouaorispocevjirw) 
aiUobviam  ci^proieMfi  Cuip^jam.cailracafirucont^iyiflcnc^^fiil 
AKcnfionis  diom,  gparui tpiam  fanAc  Mikolumbus  id  ftftun^.otr) 
iervarer,  decreYcrar  eum  iinparanoa  ac  niNil  iuipkantm  #qinidi» 
Sc4  Grimi  confiiium  <com  .^id  Miloo)uinbum  pMlacum  eflet|  ib#f  r  lci 
Armis  paratos  habuic:  &  qnaQ<]iiam  de  vidoria,  ia  caufla  caqhb^ 
na,  bene  fi>craret,  camen  mific  obviam  hofti,.qui  eum  borcaitfk* 
rur^  ^<  Ne  hamoChriftianus  mcmoriam  dlci  tam  celebris  cruoiv  ci^ 
^^  vium  pollucret,'*  '  llie  nihilo  fcdui  acicm  ad  prsflium  paracafll 
in  hoftcm  ducir.  Inimtctrimaftm,  c^i  diei  feft(  reveremicia  |C9r* 
ccndercr,  fuis  vehic  oiacn  vi&orix  iodicar..'  Igicur  cum  initftls  oA 
■niis  animiiquc  io^fis  tfler  acrirtr  cooo^iim»  GrimuSyiiUbiio^tl 
fuicdefcrcus,  vuineracocapite)  9apifiii^-.mox  oculis  privaiof* -' Kigl' 
multo  poii,  animi  mcerore  accedente  ad  vulneia,  morinir,  JnciJM « 
<)uam  re|i;num  inierac  anno.  MiloGdnmbuf ,  Regio  adverfiu  viAtC 
«f/uffio  ufii%  Griaim^l^illishio  092 jcyvi^  inlercndum  curavir.    F|f . 


Uher  Sextiu.  t6j 

]ua  iecuta  eum  fiicratj  depoCca  omfiium  oSbifionum  me^. 
gratiam  recepit.  Deinde  ad  Reeia  comitia  Sconam  pro- 
n  prius  imperium  fuicepir,  quam  lex,  de  Rege  creando^  a 
,  omnium  (uffragiis  coniinnaremr. 
LXXXIII.  R  £X. 
I.  Scatim  fuicepco  regno.  ad  convuiiam  fadUonibus  rem 
reftituendam  eft  aggreUus,  Primum,  ^uenudmodum 
)U5  ofi&nnis  remiliflVt,  ica  curavit,  ut  inter  omncs  diver* 
uonum  homines  veteres  dlfcordiaB  conlbpirentur.    Deinde 

nobilitate,  virfts  juftos  &  pios,  qui  latronesy  fiiperiorum^ 

licentia  vagos,  compefcerent^  in  omnes  provincias  miiit. 
que  ab  eiflicm  ad  agricuituram  coada,  annooa  fliic  laxi- 
nmercia  tuciora,  &  jpublice  fecura  tran^uiiiicas.  Incer 
lo,  HaraLU  fiiius,  Danorum  Rex,  domo  profugus,  in 
enic.  Is  fxpius  a  Vandaiis  vidus,  captus>  redemcus,  cum 
Scandianorum,  &  Eduardo  Anglorum,  Regibus,  fruih^a 
xiliiun,  candem  a  Scotis,  ex  acerrimo  Ciiriitiani  nominis 
[iiianus  fa£his,  acccpcis  mojicis  coptis,  in  regnum  rediit: 
magno  excrcicu  m  Angiiam  traniivit.  Anglos  primum 
ndc  adjundhs  a|m  cis  Scocorum  auxiliis,  vicit:  nuilca 
js  comminicus,  ^uod  rclidis  Anglis  domum  redire  nol- 
:  mina;  frufira  fucre.  Olavus  enim  Scandianus,  6c  llne- 
iu5  Danix  prsfcdus,  ab  eo  cum  exercicu  valido  in  Scoci- 
n.  Hi  pcr  Moraviam  vagi,  cxlis  obviis,  facris  profanif* 
}tUy  Cindcm  iii  unum  col!ciiti>  arccs  6c  alia  municiora  loca 
rur. 

Haec  dum  oppugnant,  Milcolumbus  c  proximis  regioni- 

coilcdto,  caitra  non  longe  ab  eis  l<x:ac.  PoAridic  Scocos» 
rum  multicudinc,  6c  apparacu  bcllico,  ingens  cerror  inva- 

cos  conHrmarc  aggrcmis,  cum  non  mulcum  proiicercr, 
amor  a  paucis,  c]ui  minus  timidi  volebanc  videri,  cxor- 
reliqai;  cxccpcus,  ftxic^  uc  ftacim,  veluc  lympbaci,  iniuiTii 
loflcm  prorucrcnc,  ac  fcfc  in  ftanciwn  in  procinflu  D«ino- 
nJuerenc.  primis  caiiencibusy  reliqui  citaciore  quam  ve- 
idu  fugam  inrcnvlcrunc.    Rcx,  acccpco  in  capice  vulncrc, 

in  proptnquum  nemiis  ablacus,  ac  ibi  equo  imjx^iitus, 
r\Mfir.  Djni,  p.irc.^  viftoria,  Narnim  arccm,  cJrfoilibus 
fclicis  p'ii;na:  pcrtcrrlris,  pcr  dcdicionem  aaeperunr :  in 
mcn  fa:vicum.  Arx,  <juocl  opporcuno  loco  lira  eiler,  va- 
ra,  cx  pcninfiil.i,  admiilb  pcr  anguilas  fauccs  mari,  infu- 
ac  Danico  nominc  Burgus  ap(>ellata.     Rclioux  arccs,  quae 

ForciT*  cranc,  mcru  a*udc!ir4tis  Danorum' dcfcrcx.  Da- 
cam  prof|>crc  ceJcncibus,  in  Moravia  coniidere  fiacuunr. 
num/ur  liberos  &  uxorcs  a  Uchanr,  dimiccunc.  Nulium 
rvicucis  af]>crrimx  cxcmphim  in  captivos  prxrermiirum. 
bus,  uc  eorum  conatibiis  nbviam  ircc,  majore  &  (vTi^\ott 
uam  antcj^  ci>,,  ;.im  i/j  M.uTiam  prog.\cff\^j  k^i  1AmixV\\:v- 


BmmifiMktlmi 


lu,  mc^  aukk  criai  ji&biw  Aitiwri^-iKcBiitS  iafiiittMii 
Grimi  Icrnitr,  ft  Dinlwiii  I  iTr|iiin<^,.tHMiboniin,  conciiiiBMi A 

fuUi,  ibifWtyi pliiami  flC<rtMnwtjqpnc»MWiti,iWBMwiii|.  iii|H 
«oib^  loai  JMoaca  frqte.JinftibKs  idUium,'  nBnliHim  ■iHii 
«iuc'  fmmatmat  incMttnfJtfMc&K,  liiiiiMiliMiiac/iriMii 
faf  inn  ejiiiitwwi  Ene^.^  Jl^iaet»^«.  Ua^M  JffafM»  %■*»> 
fecit)  itt  .obiii^  fwnc  ynwjyrii^  •<yccica|ni|ataddMfe>  I  Iili 
•nc  mmifatommHMmvmm- Sut^ 
cAus  inSanL'  ClwufyiaapecaixkifB.  alccr,  -nacbc  iiinarii 
cimipaifcifinJteivjaaicaAoflecanicn^ic.  U  flMn^piaaa^ 
lombui  non  jgpaaawfyaMiwfBomdfl&aayqBiein 
ac  ttoNb  waacincii»  iikimteacrieQuianb  daffiaifc  i  Z  /Qd 
tTli  am  ilrfiij  adfe  in  Ai^liaigdflafiwfc^ipaa 

guefao  y  ac  MCini  fjoyganii^  jm^JtmoiKfUUkQm 

6iSy  dpoc  Cunoytacl  iaiciam  ■  ftmilcmfcma  ■  cai niiipmj'  mificiti 
primum  Perd<i'^»8iiari«n  inwcflaS|Cqp  ab  aocolii^  praiaaa4<iin 
ncs  cjus  inocas«ocBCPCntiiHis,  defcendccc  prohAcrctor,  ad  Roimi 
^giifiac  pramohcoriiim  ▼cla  fecit;  Ibi  mliitibus  in  tenaua  eai^ 
eis,  ac  iods-aliquoc  firuftra.tcntatis,  ad  pfndandum  1c  oonvapd 
Cum  ad  fiaibridum)  lioc  cfi^  firigidas  pagum,  Iiaberet  cafbam-i^ 
dtcit  de  expioracoribus,  Sopcorum  oopias  vizdiio  mliiiajpaflani 
abciic.    Uccrque  pro  tcmpore  fuos  ad  pugnam  Iiorcatilimtfl(-j 

Kfb-idic  quo<|iif>  eodcm  prbpe  momcmo)  in  procinfiu  fiatocao 
gnatum  eft  certio  die,  tanta  pcrtiiiada,  ((uancam  ft  Aova  fica 4 
vetus  odium  ciicere  poceiac  Xandem,  vincentibus  Scotis,  'CWi 
rcli^uias  excrcitus  in  montes,  qua  itcr  in  Moraviam  edc  in>tlleiB 
rat,  (ubducere  conatns,  aiKCC|uam  duo  miUla  palTuum  cdec  pK 
grciTuSy  a  leqaentUNiscircumvencus,  cum  iiiisomnibus  pcriic  Jnii 
jus  vkBtom  HignuiMcnia  esiibnc^  obciiicus,  ft  vicus  pcorimns.aillw 
mcmoriam  oominis  GamiietiiMns.  Alia  manus  non  jprbqil  n.-flfei 
chino  oppido  inceriit.  Ibi  quoque  obeliicus  alcer  ereccus  eft;  '  fts 
Itqui,  totici  admodum  nuBMro,  tcnebris  proplnqu»  no&iijprQn 
^i,  ad  naves  penetrare  conari  fimt.  Hi|  cum  veotis  adwits  ^ 
^uot  dics  ikviflimo  mari  fadati  fuiHcnt,  taodcm  ad  BuchaiuB  llici 
importuofian  appulfi»  camdiu  ibi,  adverfis  tempe(btibus.dcccnci 
ad  anchoras  ilctenitir,  donoc>  pene  omnium  rcnim  inopes,  coafl 
funt  circiter  quingcntos  e  fiiis  praedatum  in  propinquos-agn»mii 
tere :  qoos  Memamis>  ioci  Thanns,  a  mari  exdiidbs,  fai  tinnidii 
iatis ardoum coegic  Ibi oum  diu,  loci oommbditsfte adjori,  fill 
xis  dcfendcrent,  ac  multos  ccoMre  fubcuntts  affligeitnty  mtiAI 
Scoci  alii  alios  cohortaci»  diverCs  partfbus,  multitodine  freri»  i 
^coilem  fiibierunt.   Oani  «d  (inian  cacH    Ulic  ctiam,  tic  ad  BaflM 


Liber  Sextus.  i6^ 

nto  nrenas  excicantc,  ofTa  pleruinque  nuJantur  majora. 
I  ftatura  hominum  hujus  xratis. 

ec  hac  calamitate  Sueno  fraftus,  Canutum  fiUum  cum  novo 
n  Scociam  mitclt.  Advcrfus  hunc^  cxpoiitis  militlbus  in 
praedas  agcntcm,  Milcolurabus,  nondum  ex  fupcrioribus 
uorum  viribus  rcfcftis,  cum  excrcitu  venit:  ac  nondum 
Linae  rem  committcrc  aufiis,  opcimum  fiatult,  hoftcm  po- 

prohibere,  ac  lcvibus  cercaminibus  facigarc,  fpcrans  fore^ 
in  alicno  agro,  cladibus  bclli  vaftaco,  ac  jam  pene  defer- 
I  omnium  inopia  laborarcc.    Id  conitlium  cum  j$er  ali- 

fuifTcc  fecucus^  cvenic,  uc,  hoAe  cogniro,  Scoci  fuis  viri- 
is  diflidcrenc>  ac(]ue  ucerquc  excrcicus  prope  pari  inopui 
ur.  Igicur  omnibus  fignum  pugnx  fcrociter  flagicancibus^ 
rctur,  prx  ic  fercntibus,  impcratorum  injuflfu  pugnaturos, 
ibus  fuos  in  acicm  cducit.  CommlfTa  pugna,  ira  Sc  de- 
e  ulcima  tam  pertinacitcr  c(l  ccrtatum,  ut  neutra  pars  Ise* 
;rcc.  Hc  auancjuam  vldlorlae  nomcn  apud  Scotos  cffet,  ca- 
gn.i  nobilLCitis  parcc  czfa,  cxteri  ita  laboribus  facigaci^ 
s  fradi,  in  caf^ra  rcdicrunc,  uc  Danis  llberam  lc  recipi- 
^ftaccm ,  ncminc  pcrfc<jucnce ,  permiccercnc.  Poftridie^ 
|ue  fuos  rcccnfercnc,  cancam  cladi5|  magnitudinem  compt- 
t  facerdotc?,  pacis  intcrprctes,  utriquc  libcnter  audircnr^ 
;  lcecs  fa£la  cit ;  "  Ut  Dani,  Moravia  Buchaniaquc  rcli- 
fccJercnt :  ncutcr  populus,  Mllcolumbo  &  Sucnonc  vivcn- 
lccrum  bcllo  laccflercc ;  auc  alcerlus  hoflibus  advcrfus  al- 
auxilium  fcrrct :  ager,  in  quo  pu<;nacum  efl,  in  fepulcu- 
korcuorum  confccrarccur."  l)anis'fc  reciplenclbus,  Milco- 
n  prxlio  cafbs  curavic  fcpclicndos.  Poft  hscj  indidto  ad 
onvcncu,  ut  benc  mcricis  dc  patria  graciam  referrer,  o- 
OiRcgios  cis  divific,  Nobiliras  concra  Regi  conccflit,  ur, 
m  aliquii  morerccur,  libcrl  ad  vlcciimum  primum  aecatis 
i  ruccla  Rcgia  cflcnc :  Rexque  provcncus  omhes,  prxrcr- 
.od  in  cducacioncm  liberonim  impendcrecur)  accipcrcc. 
,  uc  puUcrum  collocandorum  poccflas  penes  eum-c&c,  ad 
los  rcJircc.  Hunc  morem  ab  Anglis  &  Danis  pocius  ac- 
'cdo^  q\iod  In  coca  AnglLi  &  partc  Normani«  adhuc  per- 

)clndc  Rcx  vciTus  ad  dccrimcnta  bclli  rcparanJa,  mulca 
Mb  hof^ibus  cvcrfa  rofticuic,  arccfquc  pcr  omnia  oppida, 
idacas  iniburavic,  auc  novas  condidlc.  Tum  rcgnum,  a 
viitutc  pacificarum,  lcgibus  &  inlHcucis  omare  aggrcfrur, 
'if^racuum  nomina  (credo,  a  vicinis  accepca)  magisad  va- 
itionem,  c|uam  ad  ullum  ufitm,  inflituic.  Nam  fuperio- 
jjis,  praetcr  Thanos,  hpc  cf>,  pnrfedos  rcgionum,  fivc 
as,  &  Qjaeflorcm  rcrum  captcalium>  nullum  hnnoris  no- 
cf^ri  ordinc  altius  fiicrat,  cjuod  apud  Danos  obfcrvari  ad- 
),    Nunc  vero,  ncc  ullu;  in  novis  honorum  i\omm\W%  tVV 


1 7  o  Rmim  Scoticarim 

inoilus ;  ncquc,  prflecer  inanein  tiruium,  ullu^  oomlnum  uflif,    Ac 


vic  :  parcim  cairum  cfl  cx  inopiAi  qus  Urgicionum  immodicarun 
icmpcr  cft  comcs.  Prxilia  ccmerc  nobiiicaci  divifli  pcr  icclus  adie 
rcrrahcrc  conatus,  mulcos  opulcnciorum  ira  mulcavic,  uc  alios  ad 
inortcm>  alios  ad  cxcrcmam  cgcnaccm  rcdegenc.  I(>icur  praeicDce 
f)a-na,  uccunquc  inccrdum  juftay  fuperioris  bcncficcncix  graciam  fii- 
ficrantc,  cum  injuria  ad  paucos,  mccus  ramcn  ad  mulcos  pcrcincrcCy 
Jpoliacorum  ac  ca:lorum  ncccnarii  in  ulcioncm  fuorum,  ac  fuam  le- 
Luricaccmy  omncs  cogicattoncs  intcndcrunc.  Tandcm  apud  Glam- 
mim.in  AngufiA,  corruptis  pecunia  domcfticis  minjflris^  TioCtc  in- 
tromiffii  Rcecm  cruLidarunc.  Facinorc  pcrpccraro,  miniHri  una 
c:um  parriciais  cum   in  cquos  confccndincnc^  quos  ad  cvcnrum  rci 


utXi  cor|)ora,  palfim  pcr  vias  publicAS,  ad  cerrorcm  vivcnctum,  ac 
nicrtiionim  luiiibrium,  concabucrunc.  Ha?c  vulgacior  cft  fhmsi 
Alii,  cx  irilidiis  a  propinouis  Grimi  &  Conftanrini,  fupcriorum  Rc- 
i;uin>  trucnto  pra:iio  conlcrto,  intcrcmtum  ;  alii,  a  propinquis  pu- 
i  l:.r  nol>ilis,  cui  vim  intulcrat,  crfum  ;  omncs  violcnta  mortc  pc- 
hiIVp,  mdunt.  Miltolumbus  fupra  annos  triginra  rcgnum  ita  cc- 
nujr,  at,  nifi  avaritia  (cnilcm  animum  corrupiilct,  intcr  nptimos 
Priikipcs  habcri  poilct.  Annu^,  quo  mortuus  cfl,  prodigioUis  fuir, 
fiirmc  fiuminum,  vcrc  maris  inundationiliiis :  itcm,  paucis  dicbys 
pnft  aeftivum  fbUhtium,  vchcmcnti  qclu,  3c  nivjs  cafu :  quod  pro- 
tlii;ium  magna,  frugibus  corruptis,  fimcs  cfl  confccuta. 


LIBER    SEPTIMUS. 

I.    X'  "V  U  A  M  pcrtinaci  contcntinnc  Kcnncthus  &  Milcolum- 

■         I     bus  ejus  filius  cbborarinr,  ut  Rcgum  libcri  pcr  ma- 

^^  ^     nus  imjKTia  parcntum  atapcrcnr,  furcriorc  libro  cft 

^■•^  a  nobis  cxplicatum ;  quo  vcro  fuLccflu  id  fcccrinc,  in 

frqiTcncibus  apparcbic.     Ccrtc   cjuod  publi<.c  rci^no,  aut   privatim 

F.c^ibu^  promitrcbatur,  cx  lcgc  nova,  commodum  non  cflconfccu- 

tum.     T!!.i  cnim  univcrlls  of^cntabatur  urillra^  cx  Iioc  Rcgi»  iuc- 

cdfioniN  il.ibilfmcnro,   ut  fcditionec,  cx^lc^  iniidio:  intcr  propin- 

<]tioc,  .imlntio  Intcr  proccrcs,  maliquc  cactcr.i  cjua»  cx  iis  naf^ifb^ 

lcnt,  jMwtnvcrcntnr.     Contra  vcro,  milii  c.iuiris  m.ilorum  puMiLO- 

vum  pcrquircnti,  &  vctiHU   cum  rcv-cniioribu^  confcrcrti,  hstc  o- 

nnij,  qua:  lcjjc  nova  fui»icbamuc,  vlrij,  n-m  vcruf^r  Icgis  arcioua- 

tionc  vidcntur  cxllinCtJj  lcd  cuia  nova  p'>t:ui  mai^num  aiccpiiTc  in- 


iicmcntum« 


Liher  Septhnm.  171 

cr«mentu>l.  ^  Ut  cnim  omittiin  pmpintjuoruni  in  tos  qui  rci^ao 
potiuDnir  inliJiaf,  Ac  rt^antiuin  advcrliis  coi,  quos  &  luturj  & 
icx  vcduii  cuiijue  cfle  cari/Iunoi,  fulpiLionei  ticririat,  c^\m  nairati- 
onis  onlo  nplicsbit ;  tot  priorum  feculorum  lUiIci,  cum  illii  col- 
Ijtx  cibmitacibut,  qux  Akxan.-Iri  Tcrtil  interitum  funt  conlccii- 
tx,  lcv«  prx  iis  St  tolcnbitct  viJeri  pollim,  Omitto,  qiiod  ida 
kx  cncTTat  vircs  conlilii  pubtici,  Iine  quo  nullui  lcgitimui  ilomina- 
lut  poteft  conliflcrc :  quoJ  ea  mAla  ultro  arcelTu,  qux  alii,  rcrum 
pubtinrum  participei,  uriice  deprccantur  :  ut  Reces  vidclicct  lon- 
nituiinm,  (juibuj  atii  reflorci  pnrficiendi  Imt :  oc  in  cotum  pote- 
Hjiem  Doivernim  tradjmtu  populum,  qui  ipli  fj)  potcllaccm  non 
lubcant:  &  (]Ui  xgrc  R.cj>ibui,  ufu  rcrum  pcritii,  &  pruilcnil.i 
prxRancibuf,  parcnt,  porLimuf,  uc  ^uslibuCunque  Rc^um  umbrii 
parcant :  &  in  eai  Helerum  pccnai  fponie  noi  prsecipiMmui,  qins 
Dcul  fui  contemtoribui  commiiucur,  ncmpe  uc  puerLi  &  pudlii 
fubjiciamur,  quor  omniutn  gentium  lcc,e!,  &  omnium  lci.<iun  p.i- 
Tcni  natun,  in  alieria  porcAate  etll'  voluctunt.  Qjoil  aiiicm  \-i\- 
vjtum  ex  h.ii:  lc^e  pctunt  Rei;Ci  cmoKuncntum,  ut  ^cncrif  &  no- 
minii  perpctuicatem  inJc  llbi  promittjnt,  iJ  ouam  llt  vjiiiim  & 
falhx,  noA  moila  vcteruro  oicmph,  feJ  ipG  eciam  natura  potcr.-it 
admooere,  fi  {ccum  cogit^irent,  quat  legibui,  tt  prCmiis  cti.im, 
.familiirum  fiiaruro  prxclara  ilU  nomina  Romani  pcrpetiurc  lint 
conati,  quarum  nc  uniui  quiJcm  vefligium  in  toto  terrarum  orbc, 
ab  illii  Jevifio,  ad  hunc  ufquc  dicm  pcrrcverer.  Ac  mtrito  (]iii- 
(tem  iJ  illii  evenire  arbitror,  qui  aJverfuc  naturam  rcrum  (.eita- 
men  llbi  Jcfumunt,  &  tem  maxime  fliMam  &fragi]em,  omnium- 
ijuccafuummomencitobnoxiam,  Ztemitate,  quam  ipll  nec  habcnc, 
nee    hibcre  polTunr,  donare  cnntendunt :  &  ca  r.iC!Dne  coocenJunt, 

3a-x  m.iximc  infiicufo  enrum  contraria  viJetur.  QjiJ  eiiim  eft  a..l 
iutiirnit.icem  minui  fiJiim  quam  lyrnnnij  1  At  aJ  c.im  ha-i.  nov* 
lex  gradum  Itrait.  Eft  aucem  cyrannut  velut  fcopu!  aJ  univcrio- 
nim  mortjlium  pmpofttus  edium  :  ^ui  ncc  Jiu  fljre  potcfl',  &',  ulii 
cccidit,  omnium  fuorum  una  fccum  ruinam  trahit,  Hunc  ftulto- 
rum  horoinum  conatum  mihi  numcn  viJetur  plerumquc  iiifrincci  c 
levtui :  intcrJum,  velut  lux  pocenciK  xmulum,  piiblico  luJibro 
exponere.  T.jya  voluntatis  divinx  nclcio  an  utlum  aptiui  &  .-])'C[- 
tiuf  excmptum  proponere  poffim,  quaro  quoJ  in  prxlcnii.1  ir.ifi.i- 
mul.  Milcolumbuf  enim,  qui  r.ipcopcre  taboravit,  uc  !c.;cni,  .» 
(Mtre  fuo  propc  jcr  vim  tjtam,  Je  Re;;um  lilieris  in  pirentum  Ii.- 
c;im  luSicicndit,  communibui  tocius  populi  liiirt.ij^Lis  coniirm4ii[, 
nutlaro  ie  fe  flirpii  virilis  prolem  rcliuuic.  F.  dujbui  vcro  lili;i- 
liuf,  alteram,  Be.itnccm  nominc,  homini  iKibili  Crino,  iiifjUrom 
0..ciJcnciIliim  Th.ino,  &  reli<juorum  Thanorum  priftdlo,  qiiem 
arC.is  ilh  Abttianura  vocibac ;  alieram  Dojc.im  Angulia:  111.1110 
irilliiL-ivit,  unde  gcninii  fuic  M.icbcthul,  Itvc  MjLbciJa,  de  quo  fu» 
ItKo  crit  nobii  dicenJum. 


172  Rerum  Scaicartm 

LXXXIV.    R  F  X* 

II.  CxTn  igitur(iui  diflum  cn)^iI>:oli>inbo,  ritcceflil 
txfoi  cx  lilia  Beatrice,  vir  fumma^umanitace,  ac  niajo 
inJuljicntU,  qtum  in  P.ege  elt  opui.  Lrar  enim  lunir 
jjm  intie  ab  ailolcJtcniia  icagnum  populrtritatis  indiciui 
nam  [cmporibus  diifiullimis,  cum  ab  *vo  prJtfcUui  Cu 
ftr,  <]uan^uani,  propter  Danorum  cohortci  pHim  va^i 
jem  [^Atigtorum^  pcnetrare  non  poterat,  ut  in  legci  |uri 
(iim  £ile  paiTittm  Anglicaruro  ciuflam  fuElinuit,  donec 
glia  (Icilica,  Cinunit  cxpeditionem  in  cuin  Aircepiflct : 
mum  in  fiLtcm  £>jDorum  Te  deJir,  eifJcm  conJitionibiu 
tea  Angb  parcbar.  Erat  5c  WXtiA  iii  eo  popularc,  quod 
ma  vquitatc  jui  dkcbar :  ac  IJngulit  annit  ad  inopum  < 
diendat  perludrabjr  provinciai  -.  nctjuc  qtienqunm,  nu 
erat,  poreiuiorum  vi  opprimi  tinebat.  SeJ,  ui  har  vir 
Tiim  Itudia  ci  conciliab.inr,  iu  aufioritarem  apuj  fediti 
dos  minucbant,  &  tx  e|ut  crga  bonos  (kmcoii^  crevit  m 

III.  Initlum  ruemcndi  impcrii  njtum  in  Abria,  ad> 
itioncm,  t']\ii  rcgionij  Thanum,  hominem  acrcm,  &  Xi 
cum  cultoiem  :  cujnj  in  arim.iJverccndo  lcvtritatem  eu 
feicndim  dujcrent  mali.  corifpir.ttione  adver(LU  cum  1 
kiireprlt,  vulncnttum  ac  icmlvivura  expulcruiit.  Ubi  | 
vulncr.i  fa£t,icinnem  corporis  fcrre  potuir,  ad  Regem  ^l 
rulit.  MilTui  a  Rcgc  miniHer  publtcui,  qui  facinoris 
jus  voc^ircr,  nmni  contumelisi^um  Eencre  alleflut,.  occiJi 
r:m  cif  lccuriratem  dabat   boni  ?rincipii  Icnitjs,  qiiai 

princcpj  MjcJujIJu^,  (lefpcrnci  vcnij,  aJ  bcllum  t-  a)> 
pirat,  Infulanoi,  fcmper  aJ  omne;  mQtus  parjtos,  & 
miim  <]ucmquc  CK  Hibcrnia  fjic  prjcJi  aJvocat.  D 
'■  Re?c  miilji  ac  JcfiJf,  &  qui  .ipcior  c/lVt  monachii 
"  fiirciliu!  rcccnJii,  nulliim  orewK  metum,  maenam  cr 
••  nim  fpcm'  cflc.  Nc(]uc  Cli  J.tliium  elTc,  (juin  S^ot 
"  llipcriorc  vclut  hnt;ff  pjcis  claufiri!  cihihiri,  propnficc 
"  li  llgno,  fc  iii  priflinam  liScrcstcm  vinJicarent.     Acct 

liim^ii!  auiJ.-im  e  prima  nohilitate,  ciim  copiis  a  Rcac 
t!m  ,ib  eiJ,  cxcrcitu  fii(o,  viftus,  cantui,  ac  dcmum  ca 
tu<  fiiir.  '      1      ' 

IV.  Hac  clade  Reir  perturbatui,  convocato  concilio,  < 
rcmcJio  confultat.  Aliii  parum  {entcnttam  cxpcJicntib 
ih'i!,  Rcnis  confobrinui,  ciilp.i  rei  mile  ecftx  in  ign.ivi. 
lif  trmpnris  collata,  pollicctur,  "  Si  fibi  cum  B.ii'i."Iio: 
"  perito,  rtunJctur  imperium,  omni.i  brcvi  pLicata  r 
Frai  cnim  Macbethus  acri  in(>enio,  animo  prorfut  r\cc 
^iEUnuD  rcrum  cupido:  cui  Ci  moJcratio  acLclTiflct,  qi 


Liher  Scptimtis.  173 

)  dignu;  erat.  In  |«Aen«Ji>  autcm  (ccleratis  ea  feveri- 
iluc.i  lc:»um  vtnculi^fii  «:ruJciit:iccm  facile  viderctur  eni- 
:recum  ci  a  Rc^^c  imperium  acleomultos  cerruitj  ut,  al>- 
lAm  dc  Rc^is  ignavia  congqiaraPl^jli^i  ^lio  latebras  }^c- 
zercnt.  InfLilani  atquc  Hibcrni^  iQCcrcluni  ^uga,  in  ex* 
fpcracioncm  adi^  fortiter  pugnando  aJ'uniim  prope  in- 
.aciluaUlus,  cum  jpaucis  in  turrim  propinquam  mclufusi 
:ni'x  dcititutus>  ie  fuof^uc  voluntaria  morte  ab  hollium 
cmit.  Mjcbcthus,  ea  pirna  non  contentu>, abfcinum  ca- 
n  ad  Reeem  mittic  :  corpus  cruncum  in  loco  conipicuo. 
Quos  Iniulanorum  ccpit^  cax&lfici   ArangulanJos  de- 

rftica  feditione  pacata,  terror  Danictis  majpcem  longe. 
rm  attulit.  SuenO)  Danorum  Rcx  potentiflimus>  mori^ 
iliis  tria  rcliquit  regna,  Angliam  HaraldOj  Norvcgiami: 
>aniam  vero  Canuto.  Haraldo  brevi  poft  morcuo,  ci 
nucus  in  regnum  Angliar,  Sueno  Rex  Norvegix,  fra- 
s  apmulus,  magna  cum  dafle  in  Fiiam  crajecit.  Ail  ru- 
;  advcncus,  Macbcrhus  ad  delcQum  miflus :  fiani.honey 
1  rei  miiitavi  przcflct,  cum  Rege-  rcliflo».  Duncanus^ 
navix  fomno  excrcacus  eflec,  hoiti  obviam  irc  coadus 

Culrofliam  puenatum  efl,  canca  pcrcinacia,  ut  altcris 
am  fugientcs  animus  decflcc,  vix  alteris  ad  fugam  vires 
.  Scoti,  ^ui  iniquitace  loci  magis  quam  vircutc  fupc- 
idcbantur,  poflauam  Bcrtham  vcncrunc,  ibi,  hoflium. 
^crientes^  cum  reliquiif  vidi  cxcrdcus  confederunr.  Sue-^ 
lum  inf^arct,  totam  Scociam  brevi  fus  ditionis  forc  ra- 
m  cum  omnibus  copiis  ad  Duncamim  obiidcndum  con- 
[c  circummilla)  uc  pcr  Taum  amnem  codem  appcllcrct. 
ecfi  adveniente  ac  jam  propinquo  cum  novis  lul^ljdiis 
fatls  prxfentibus  rcbus  confidcrcc,  camcn  fubjicicncc 
ut  artc  vircs  juvaret,  dimittit  nuncios,  alium>ad  MaLbc- 
ubfinerer,  alium  ad  Suetlonem,  qui  dc  dcditione  agcret» 
bar,  "  Ut,  urbc  dcdita,  libi  cum  fuis  irKolumibu)  abirc 
lucno  ratus  cam  dcditioncm  ab  ultima  dc(^>eratiooc  pro^ 
lil,  nili  omnlbus  fibi  permifTif,  audicbat. 
1  aiii  nuncii  cum  libcris  mandacis,<  aui  in  fcribcndiv  con- 
cmpus  tererent.    Hi,  uc  ampliorcm  ocncficcncia*  fpccicm 

"  Rcgcm,  affirmanc,  dum  lcgcs  pacis  darencur,  carum 
uarum  non  magnam  copiam  apud  Norvcgos  intelligcrcc 
(im  incaHra  mLiTurum.  Id  vero  munus  non  cam  bcnefi* 
)rum  &  penuria  Norvcgorum  fccic  ^ratum,  quam  qiiotl 
t,  fra£lis  forocibus  animis,  fam  dcbcnaciim  cile.  MifTi 
)anis&  vini,  cum  c  vite,  cum  cx  hordco  confcfli,  acfuc- 
erba? cujuf lam  vcnefica?,cujus  magna  copia  pafllm  in  Sio*. 
.  Vulgo  i?)Ianum  fomnifenim  vocanc.  CavAU  c\  m\\c»^^ 
Tzmo:  fuptvDc  JifFundltur ;  foUa  Uuu(!:.\*U^  gLo.wwi'M\Ata. 

P  3.  OL"t«^0^^ 


■^ 


174  R^rum  Scoticarsm 

cxicriorc  parcc,  ac  bnguiJc  viTCntia :  acini  przgr.inJu,  r.c  nigrt 
{cum  maturuerunc)  colorit,  <jui  C  c.iulcfubaxilU  toliorutn,  c:(cuiitt 
liporcii  Julcii,  &  prapcmo Jum  fjtuus;  fcmcn  habcntpcrcxiguum» 
vdut  iici  grani :  vu  fru^i,  radici,  ac  maximc  lcmini,  fomnifcraj 
&  cjua:  in  amentiam,  II  Lrgiui  fumAntur,  agat.  Hic  hcrba  cum 
omnia  infefLi  cfTcnt,  ^ui  conuneatui  in  caflra  vchebant,  nc  i^uii  do- 
li  fubclfct  fulpicjo,  przgufUb^nt,  Danofquc  magnif  poculii  invita- 
baiii  ail  bibetiiium.  lUem  quoque  Sucno  ipfc,  benevolcnttx  GgaiC- 
candx  cau0k,  ut  lUi)  natiombui  mos  ell,  Taciebat. 

VII>  Duncanuj,  qui  fiiturum  fcirct,  ut  vis  poiionis  una  cum  lom- 
no  vifceribui  concipcretur,  |am  Macbcthum  cum  fuis  peravcrljunab 
tionc  portsm  fummo  filcntio  in  urbcm  reccpcr,tt :  compcrtofjue  per 
exploratorcc,  fomno  &  vino  gravcf  j^cerc  hoftei,  Banclioiicm,  itinC' 
rum  aditufque  in  raltra  gnarum,  cxieris  in  inlidiis  collocatii,  cum 
|Mne  roajore  CMrcitu*  mictit,  Ii  ingrcfTui  caAra,  fubUio  clamore 
maeno,  opinione  fua  omnia  ncgligcniiora  invcnit.  Pauci  tumultu 
excitjti,  cum,  vclut  amentei,  icmere  difcarrerent,  ab  obviis  czduTH 
tur.  Rciiquis  ferc  mon  cum.lbmno  continuatj  cf).  Rex,  pcr  ce- 
mulentiam  velut  monuus,  a  piicis  qui  minus  vinolenti  cram,  cor- 
icpius,  cum  non  modoviribus,  ftd  ctiam  ftnfu  carcret,  inftar  nnerij 
in  iumentum  forte  ohlatum  injcSiu,  ad  navcs  clt  dehtus.  Nihilo 
ibi  ()uam  in  caftril  mclior  Ilatus  rcrum  fuit,  Nauti^  cnim  prope 
«mnibus  in  tcrra  cxfit,  vix  qui  unam  navem  regcrcnt  collcfti :  eo- 
rum  opcra  Re*  dmnum  rcportatui  eft.  Rcliiju»  navcJ,  vi  lempc- 
fiatis  obortf ,  inier  fe  collifac  fubfiJcrunr :  eumquc,  arena,  arque 
aliis,  quzflumen  tcmerefert,  a^^cftii,  cumulum  n.ivigantibus  pcri~ 
ciilrifum  feccrunt,  quera  vulgo  Drumitaum  vocant.  Scoti^,  pof^nanti 
viAnriam  line  fanguine  paratam,  in  Ixtiti.im  convcrfis,  alTertur, 
cUncm  Danicam  ad  Kingomum  Darc,  fublldio  Sucnoni  a  Canuio 
niiram  :  vcflorc!,  in  tcrram  cxpofitoi,  fcrre,  agcre,  nuUo  rcflften- 
K,  Fifmorum  bona.  Advcrfui  cos  B:)ncho  cum  copiis  mifTul,  pri- 
moi  adortus  maenn  flragc  conci Jit.  Hi  fcre  primorcs  gcntis  eraut : 
TcliQiii  f.iiilc  ad  naves  compull?.  Banilio  mapna  pecunia  cBfbrum 
ftp-.iliuram  vendidifTc  dicltur,  quorum  (cpLiI..hraaiunl  adhuc  in 
j^jnora  infula  oHcnJi.  Danoi,  totiei  m.ile  tentati;  in  Scotian» 
expeJirionibus,  juiejurjnJo  GnxilTe  ferunt,  "  Sc  nunqu.im  hoftili- 

Vni.  Cum  in  Scotia,  rcbui  domi  forifque  profpcre  ilicccdenti- 
bu!  (imnia  ptc  florcrcnt,Mn,bethiis,  qui,  confobnni  iijn.ivia  fcm- 
per  fpim,  rcgni  fpcm  occult.im  in  animo  .1lcb.1t,  creditur  fomnio- 
«ji.ioj.im  .id  cam  confirmatu!.  Qu.iJam  cuim  nnfle,  cum  lonaiut 
«nle -ibtirct  .1  Repe,  vifus  el\  libi  trcs  f<rmina!  forma' au^utliorc 
(Hum  biiman.i  viJilTc  :  qraium  iina  Ansufl*  TlwnLini,  alicra  Mo- 
r.vis-,  tiTiia  Rcecm  cum  fil.it..fret.  Hoc  fnmnio  anlmu<,  ciinidi- 
t.irc*fuca-cr."veliementcr  incitaCuf,  omne;  reenum  aJipifccnJi 
viai  (itum  volvcbal:  cum  nnn  injnHa,  ut  ipli  viJcbatur,  obl.ila  cH 

a(jo.    Duncanus  c  lilia  SibarJi  R,«guliNbrUiuiQbrorum.duos  E- 


Liher  Septimm. 

tiot  geouerar,  Milcolumbum  Canimoru:n,  (quafi  dicat  MiytfAiMt- 
^oAw,)  ScDonnltliun,  i^ognunento  Baiium,  id  eft,  album,  Hk  cis 
Mikolumbum,  vlxJum  pLibrrem,  Cunibrix  pf^ecic.  I>t  £iiti]m. 
cjiu  Macbethuj  molcitios,  (ju,im  creJi  poterjc,  tuljt,  eam  'vklclitcii 
morant  libi  ratuj  inieflam,  ut,  priprcj  |am  magiflratui  (  fuxta  vi- 
fu|n  nodurnum  )  nJepius,  aui  omdlno  i  regno  e?cciu>ierecur,  3iit  co 
Eariliui  polirecur,  cum  prxfeaura  Citmbri«  vclut  aditus  iA  fuprC'' 
nium  magilUatum  fcmper  eflet  habicus.  Animus  ctiun,  per  li;  fc^ 
roX,  propc  quotidiinis  fonviciif  uxorti  (  qux omnium  conliliorucni 
ei  erat  conlcia)  llinuiUbaiur.  Igitur,  rc  cum  intimji  iroiconim, 
in  quibui  er3i  Bancho,  communicata,  Rc^cm  opponunum  inllJiij 
2il  linacrDcflJm  n.iflui,  {eptimum  tam  rcgn.)ntem  anniim,  obtrunr 
W.  u,  mjBu  collefia,  SccHutm  profcdui,  pi^uljrt  fjvorc  (recui| 
Regcm  fe  dii^it.  Libcri  Duncani,  tam  repcntino  malo  ifli,  cum 
]imul&  patrera  czfum,  &  ;iu£lorem  i^zdii  rcgnanrem  ludirent,  Bt 
inlidiai  pJIim  a  tyrana>i  coUocari,  ut  eorum  coAle  regnum  confir- 
cuticc,  latcbns  fiigs  fubindc  nutjndo,  filuti  aliquamdiu  confulue- 
runc.  Vcruro  cum  nequc  aiiicq.uAiT\  «dverfiu  potcntLim  ejut  £itls 
titfum  vidcretur,  ne^^ue  ab  nominc  nanira  Cevo  fpe)  ulla  clemeniia 
oflendcrecuT,  diverii,  Milcolumbu!  in  Cumbriam,  DoiuUui  adpro» 
pinquof  patrii  in  Abud.is,  JiSiiEiunr. 

LXXXV.  R  E  X. 
IX.  Macbethus,  ut  regnum  nule  pamuti  |}abilim,  potcntloTei 
iDagmt  Urt^itionibus  dbi  couciliat,  lccunu  dc  Rceiii  libecis  ob  «ta.- 
tem,  de  vicinii  Rcgibui  ob  mucuai  (imultatei.  Potcntioribui  deli- 
niti^  populi  favorem  Xquiiacc  parare,  fevcriiare  rctincre,  decrcvit, 
letturcum  laironef  punirc(taiuiflct,<]uiDuncani  Icnicatc  animoifu- 
tfiilcia^it,  nec  iJ  pollc  fieri  line  magno  rtrum  motu  vidcret,  couli' 
lium  iniit,  ui  pcr  idfioeoi  boirtinei  iliCorilijrum  lcmin.t  inter  co; 
fpargcrcntur,  CC  ck  difcordUprovoL^acionci,  &  paiKorum  pari  nu- 
mcro  ccrtiimioa,  in  dii|un£tilmnii  Scocix  iiici!,  omnia  codcm  die 
ficrcnt.  Ciiem  ad  ilicm  uim  conveniflent  frcquentci,  jwr  Iiomicici 
fidol]  ad  id  commodc  difpolicot,  omnes  ccmprchcnli.  F.orum  piX' 
na  cxccrii  metul  dl  injcdtui.  Prictcr  Thanoi  C3.ihaneliz,  Roilix, 
Sjthcrljndia:,  &  Nariiix,  nonnuUoi  eti^m  e  potctitioribui,  qiiorum 
inccfiinii  difcnrdiii  plcbi  attrlta  crat,  fuftulit.  Ad  Abuctai  pro- 
fcflut,  )Ui  fe-ycrifiimc  dixir,  lodf  rtvcrfui,  cum  MacjtiHum,  iiv.j 
Macgildum,  Gjllovidiz  longc  poccncinimum,  femcl  accjuc  iterun 
iit  fui  vocaflcc  :  ifijuc  matiii  Mikolumbicz  fiAionii  invidiani, 
quam  oh)c£la  crlmina  prrtimefceiu,  adefle  rcniicrct,  mljfii  co  copiii, 

Exlio  viftum  capitali  fupiilicio  aflircit.  Pcr  hxc  fumma  cranquil- 
aie  rcIUcuta,  ad  lepcs  tribcndas  (  rem  a  fuperioribui  Rcgibui 
pinpe  neclcfl:>m)  ,inimum  .idjecic  :  tulitcfue  longe  plurimas,  acquo 
ucilitrimai,  qua;  nunc,  mafii'ti:)  publicomalo,aut  pcaicuiicnnczfurr, 
aitt  ne(>lc£)n  j.iceiit.  Prorfulciuc  per  decennium  ita  re^um  admini- 
l'ravii,ut.  livii  in  en  puando  abfuiilvryneminLfupcriorwixRcgiiix 
foifEit  habicus  infcriqr. 


I7<5  Rfirwn  Sceticarnm 

X.  Vcnnn  cum  ita  prxliiliii  &  Fjvore  mulcitudinlt  fi  comn 
icE,  ut  a  vi  libi  metuenJuiii  non  arbitrarctui-,  Rcgix  ( iu  crci 
cll)  ca?ili(  flimulif  animum  el.itum  m  prxcept  impellentibut,  i 
rium,  peitidia  laitum.  in  crudellffimam  tyrannidem  vmit. 
mum  liix  Imiujnitaii}  impecum  In  ftinchonem,  Regix  cxdli 
um,  cnnjeiit,  Dc  hoc  vulgAbacut  iorf,  perinaleHias  editi,  " 
''  ut  cjui  pofteric.is  alinu.indo  rcgno  potiretur."  leltur  veritu 
homo  potcns  &  indunnui,  &  Re°io  jam  £inguine  unbutui,  c 
plum  sb  ipfb  propollcum  imitirctur,  cum  cum  filio'  ad  co 
tamiliaiiicr  vocacum  curat  redeuntcmjKT  inl7dUi  inccrimen 
vcluti  per  tumultum  repente  ortum.  Flcanchui  filius  pcr  tcn 
■gnotut  evaflt  inlidiat.     Ab  amicii  autem  admonitut,  pjtrem  i 

J-ji  dolocxlum,  {iiam  quoque  vitam  peti,  occultuj  in  Valliam 
Lifjit.  Hac  casde  tam  crucleliter  &  pcrfidiofc  patrata,  proccrc 
metuentei  domum  (juifque  fuam  feccHerunt :  ac  rjro  &  rjri  Ii 
I.im  vCntitabanr,  lcicurpartim  patcfa£l,-i,  partim  vchementet 
nibui  fufpeila  crudeiitate  Regia,  ex  mucuo  timorc  incer  cu 
proceres  muiuum  odium  natum.  Atque  inJc,  cum  celaii  am 
non  ponct,  rei  in  apertam  tyrannidcm  cvaiit :  ac  paLim,  Ici'ih 
caum^  &  picrumqucconfiflis,  potenriom  occidebantur.  H 
tcinis  ficinoroforum  circa  Regrm  manui  nominc  cuftodise  alcb 

XI.  Nec  pct  hoi  camcn  Rcx  vicam  fuam  fatis  munitam  raci 
tollc  Dunfioano,unde  Ijte  in  omnesjiirtc!  eft  profpcftusjarcem 
lii.are  a^relTui  :  ctim  opus,  oh  dimculcacem  veilur*  tardiui  p 
dcrcc,  'if  anis  omnibui  per  univerfum  rcenum  laborem  pcr 
partituj,  operai  &  jumcnta  imperavlc :  ipfolque,  velut  operi 
tc^tos,  atlclle  iuflir.  F.rat  tum  MacdulTus  Fifx  Thanu!  longc 
tcntifrimui.  l!,  vicam  fiiam  Regi  commictere  non  aufus,  o 
frequcncei,  &  ex  inrimii  amicorum,  qui  opui  urgercnc,  eo  : 
P.ex,  five  operii  (quod  fimulabatur)  inviftntli  ftudio,  live  { 
Macdufiul  metuebac)  ut  oun  com{>rehendercc,  cum  advcnilTe 
forcc  jugum  boum,  ontri  impar,  per  adverfum  cliv;un  fubirt 
poirct,  [Rex,]  occafione  fiicccnfcndi  lihenter  arrcpta,  minati 
"  Se contumaciam  Tiuri,  jampridcm  llbi  perfriefl.im,  domiti 
"  ac  jugumiplii'!  colloimpofiiurum.  M.icduftus,  re  ad  le  pe 
nihilcunftatu?,  commendata  uxorifimilia,  ac  nivicula  (  nro 
poris  anguflia)  orniCa,  In  Lothianam  tranfvcflu;,  indcln  Anf 
abiit.  Fugx  confilio  aiidito,  Rex  ffatim  vallda  manu,  li  fortc 


opprin 


pnffct,  in  Fifam  contendii.    In  ai 


non  invento  Th.ino,  in  uxorem  &  libero',  qiii  aileranc,  on 
iram  cffudit.  Bona  in  iifium  redaOa  :  ipfe  perduellls  dcnunc 
gravi  indifla  pccna,  fi  quii  vcl  congre.li  ciim  co  audc,  In  ca 
quoijuc  genere  cl.trtis,  auc  opilJul  porentc', fioc  diicrimine  f*v 
Ac  jam  <x  cocontcmciiproceribus,  Rexdomcfticiiconljliisrej 
adminiltnbat. 

XII.  Interea  MacdufTui,  in  An^Uam  dcl.itui,  M;icr<]umh-Jm 
gio euiiu iMbJcuni aputj Eduar^um Rjegem  invenit.  Hduardn < 


Liher  Septimus.  ITT 

fukllj  in  Aoglb  DjnorLnn  opibiui  in  rcjinum  A  uilio  rcvoutui  > 
I  iQulcif  i^  caullli  f^varc  prolcqueb^tijr  Milcolumbuni,  ab  avo  nu- 
'      tcfno  Sibjrdo  ail  fe  adiludlum  ;    vcl  quoJ  p.itcr  ^vu^ue,  cum  prc- 

Ieflcnt  Cumbrix,  quitcnui  per  ccmpora  licuit,  fcmpcr  nutoribui  liij> 
,     Itudui/Tem  ;  vcl  tjuod  evcncorum  limilicudo,   Sc  mem^ri»  pcri^ulo- 
rum  eoi  conclliaicc,   ouippcRcgem  ucrumquc,   &  injiiHu   exilia  4 
tyrjnnt!  multatoi :  vcl  ijuoi  Rcgum  afflict.e  rct  fjiile  hominuia 
ciiam  alicniflimorum  aniinoi  commnvcnc.    Thanui  ieitur,  ubi  pri- 
mum  per  otium  Milcolumbum  convcnire  pocuic,  cumTungo  [Lrmone 
iux  fugx  infelicem  neceiriMrcm,  Macbetli.i  iii  omnct  ordinci  crudc- 
litacem,  &  omnium  contra  cum  odla,  cxpafkiiflct,  nccurata  Dratione 
•    aif  regnum  pacernuna  rcpctenduin  filium  tH  horcjtui ;   "  Pr^£r- 
\    "  tim  cum  ncque  linc  fummo  fk^clerc  pjtrii  neiLcm  implam  iitult.im 
"  rclinquerc,     nci:   pnpjli  4  Deo  ipli  tommitfi   miferiai    ncKli- 
!''"^cre,   ne<|ue  ain:i.uriim    jufta  pecL-ncium  piecibui  dcelTc  pDllirc, 
I    "  1'rA-cerej,  nnn  ci  dcfjtunim  neque  hdujr^li,  R.cgit  optimi,,  ers* . 

i'    "  amicum  &  fiipp!ii.<.-m  oflijium,  iie<]iic  popiilt  fluilium  a.Ivcrfui  t)-. 
"  rsnnum,  net)ue  numinii  favorGni  pro  boiii^  contra  Cclclium,  mli 
"  Jpfc  libi  JecJii:  v^clic.     Milcotumbui,  qui  liepc  ancea  per  Iviminci 
n  Macbetho  {iimmifTos,  ut  cum  pcr  dolum  :kA  fc  illurercc,  fuKi>.ir.t- 
cus  fuerac  Je  reifitu,  priuftjuira  rem  titncam  furtunic  commiccerfr, 
'.     Macduifi  fidem  ccntarc  flatuic.     "  ii^o  vcro,  in;jutc,  nibil  liurum, 
I     "  <]ux  a  cc  fucii  enpolitj,  icnnro :  led  varcor,  ne  cu,  mc,    qucm  ad 
(    (I  fc(>[|jm  fulcIpicnLiuiii  invitai).  penitut  ignorcj.    li^idtm  enim  vi- 
;    "  tia,  qux  jam  miilcot  Rcgei  pelVurodederuin',  libido  &  jvai-itij,in 
'    *'  me  quoque  aJliint ;  fcd,  (|ux  nunc  priv.ica  ktcutii  occulic,  ca 
"  rcgni  liccKia  folvcc.    l>roIndc  viJe,  nc  me  non  iii  regnuiu,  fcd 
I     "  inexiciom  voc«."    Oim  M  icdufHii  ad  h  ec  fu  j)ci:ifrcc ;   "  MuU 
\    "  torum  libidinem  liiicraliconjiigio  Iblvi,  &  avariciam,   pcivjri* 
"mecuamoco,  cempcrari  :*'   ai.Ij«:ic  Milcolumbul,  "  Se  m.iUe  iiun>: 
"  apud  amicum  inecnue  fiteri,  quim  firo,   cum  m.iximo  ucriurquc 
"  m-ilo,  in  vicio  dcprciiciKli.     NihU  lihi  veri,  nihil  linccri  in  anjmo  - 
"  cfTc  ;  pemini  prorfui  lidcrc,  &con|]]ia  ad  omnci  fufpiLionum  au- 
"  rai  mutarc,  &  ex  fui  in^cnii  iDconliantia  luditiiim  de  aliii  fiucrc." 
AJ  haec  MacdufRii,  "  A)ia*e,   inquit,  R.e^ti  ftngumi!  ac  nominU 
"  ilchoncHanicnriim,  &  prodi^^ium  non  ad  rct^niim  arccricndiim, 
"  icd  in  cxtremas  orbii  Jolrcudinct  dcporc.-indum  :  "    &  cim  Jitto 
iriieuj  dilccdere  pirabac.     Tum  Milcolumbut,    hominii  m.inu  ap- 
jirthenfi,  caufTjm  fimulationis  oflendit  ;    "Sc  tnciti  Matbcthi  m- 
"  lidiii  pctitiim,  ut  non  tcmere  cuivii  audcat  f.i'c  k-rc.    Ac  in  Mjc- 
*'  duffi  nec  genere,  ncc  moribui,  nec  fima,  ncc  forrunJ,   cjuiLtjiiam 
"  fc  fcire,  urjilc  frauilcm  cxclmclc.ir.    Ipirnv,  ilica  aL«ptj(j(je  fidc, 
<lc  tyrannl  exitio  confilc.tnc :  amitis  p^r  fccrtto!  nuncios  pij^moni- 
tii,  ab  F.diKirdr,  Rcee  deccm  millia  mititum  accipiutic :  duLC  omiii- 
bui  i^rTfcAn  Sibardo,  Milcolumbi  avo  m.icccno. 

XIII.  Ad  f.ini.in)C|iti  cxci\'itut  m.i«r,t  io.^otiimotui&fli  :  min- 
fii  ^'Jotidic  ad  novura  Rc^cm  coocurfii.    MAi-bcthuj,  ^fjt  Act«- 


T78  Rerum  Scoticarunt 

tui  ab  omnibuj,  cnm  in  tam  repentina  dticfiione  nihil  meliui  occnr- 
rcKt,  in  arcent  Dunrinanam  fe  itKtuHt,  roif]ii  in  Aiiudai  &  Hiber- 
niam  amicis,  ut  peamia  illiBc  militem  canducerent.  Milcolumbuf, 
confilio  ejui  widito,  rcfia  xi  eiun  ducit,  populo,  quacunquc  ibar, 
bctK  prccantc,  ac  &uflit  accbmationibus  cum  pofcqumte.  Hoc 
veluc  ominevifioriB  Ueti  milites,  frondcs  vircnccf  galctsomnu  ap- 

,  poruenint,  triumphanciumquemagis,^iam  ad  puenam  rro^cdien- 
(tiim,  fpecie  aemen  incedebfit,  Ha  perterritm hotEium  nducLi  Mac- 
bethuf  confeftim  in  fiigam  ie  dcdit;  miliccs  ejui,  a  duce  dclcrti, 
Milcolumbofe  dedideruDC.  \Mtudiiffus  tyrmmtm  fkrienttm  *Jftm- 
ttii  (XpMf  oceiji  md  Jmi  nlntit.3  Multa  hii:  fibulole  quidom  !»• 
(irorum  aliingunt:  lect,  quia  tbeatrit  auc  Mileliis  fabulis  fiini  apCi- 
ora  quam  hiltnric,  ea  omitto,  Macbcchut  feptcmdecim  annij  re) 
Scoticx  prxfuic.  Dcccm  primii  opclmi  Regii  ofljcio  eft  funfhis ; 
leptem  fupremii  crudeUtacem  fxTimmarun^  tyrannonun  facik  jk~ 

LXXXVL    R  E  X. 

XIV.  Mitcolitmbut,  recupcraco  paterno  re^no,  Si:on:Pj 
M.  vicelimn  quintodie  Aprilw.anno  a  Chriflo  ruco,  M.  LVH. 
LVir.  Rcx  fuic  dcclaratui,  Scacim,  regno  fufcepto,  convcntun» 
Forfaramindixir.  Prinuim  omnium,  Uberii  corum,  qui 
a  Macbccho  eranc  occiG,  bona  patcma  rcfiicuit.  A  nonnullit  pri- 
tniii  credicur  nova  &  pcregrina  nomina,  auibiK  honorum  gradus 
cfifiinguuncur,  a  viiinit  accepca,  ncc  minut  barbara  ijmm  cranr  pri- 
wa,  incro.lujtifTe,  Diicej.  Marchionei,  (^unicei,  Eironet,  Ridaros, 
five  liquites.  In  primis  Fifx  Thaflui  Macduffui  CoraeJ  cft  appel- 
lacut:  multique  pr*terea,  pro  fuis  erga  rem  Scocicam  mcritii,  no- 
vis  cicults  honorati.  Sunc  tjui  traJanc,  cum  primiim  caoptum,  ut  no- 
bilioresab  a^risco^nomina  fumcrent ;  quoo  eijkiidem  hlfum  puto,. 
cum  tx  confiiccvido  nc  nunc  qiiiilem  apuit  prifcoi  Scocoi  iit  rccepta  : 
totaque  cuni  Scocia  prifco fermone  &  inftitutis  uteiecur.  Loco  vero- 
copnominis  (more  GrJtcorum)  pacris  nomen  proprio  fcbjiciebanc  i 
aut  cx  cvencu  ali^uo,  nocave  corporis  aur  animi,  vocabuluiy  afnn' 
gcbanc ;  eundemque  cum  fuiHe  morcm  Galtis,  inilic.inc  ilb  Regii 
to^nomenca  Crafli,  Calvi,  Etlbi ;  iccm  multanim  nobilium  in  An- 
^liafjraili.irum  cof^nomiiM,  corum  maxime,  gui  circa  odcm  hxc 
trmjvira,  Guliclmum  Normanum  fccuti,  la  Anglia  fcdcs  pofuerunt. 
Aiuul  rcIiquoB  ctijm  Gallot  fcro  moi  cognomin.i  ab  .igri>  duccndi 
rci.cptus  vidctur,  ut  tx  FroITardi^fcriptoris  mioimccontcmuenJI,  hi- 
ftori.i  inccltici  potcH.  MjcdufFo,  in  prxmiitm  n:ivata'  opcri,  rria 
pcccnci  iirivilegia  fiinc  concefTa ;  "  Ut  pollcri  «jus  Rcgem  coron.in- 
*'  dum  in  cachcifra  collocarcnc.  Uc  in  Resio  eycrcicu  prima^  .iciei 
"  pDtcflcnc.  Uc,  ob  ovdcm  (mpratmcilitatim  hominif  ^eneroli, 
"  vi^inti  quatuor,  ob  plebcii,  ituoilecim  marc.it  argenti  folverent. 

Q-ix  poflremi  lcx  ufqitr.id  it.item  — n— ' - 

tiliccc  cx  ea  familia  fuperfoic  qiiiltjua 


Liher  Septimus.  179 

XV.  Hac  dum  Forfar>  geruntur,  ^ui  lupcrerant  ex  fjftione 
Macbethi,  filiuiD  ejui  Luthlacum  (cui  ex  ingeuio  cognanien  inJimtn 
cr»(  Fatuo)  Sconam  ilufiumRegem  appelunt.  Huik  Miloiluinbui 
in  valle  fiogiana  aflccucuf,  lenio  quim  R^gii  nomen  £iflcpcrat 
menfi  occidit.  Gencri  tamcn  Regiotributum,  ut  mortuui  uni  cunt 
nacrij  corporc  in  Rcgium  fepuUirum  in  lona  infcrrciur.  i-x  co,  in 
runmu  [Mcc  quatuot  annii  cxa&it,  al&rtur  validam  Utronum  ma-> 
num  Cocburnj  Siltum  infiderc,  ac  Lolhianam  &  Mardam  cum  mag- 
noagrkoUrum  damno  infciUrc.  Eoi  Patricitu  Dumbariui,  noa 
rmclaborc,  dccnuil,  quadraginia  e  fuij  amil&i.  £  latronibul  tex-' 
ccnti  in  congretru  pericrunt:  <]uadrAginca  capti,  U<]ueo  Hrangulati. 
Ob  id  facinui  Pjtri(.iiu  Marciz  Comci  diSui.  Rcgno  ita  conlir- 
matojut  nuLla  vif  aperta  ei  noccre  poiTct,  Rex  occulilf  inlldiit  cO  fc- 
cicui.  Toia  conjuraiione  ad  eum  dcUta,  jM^incipem  cjuf,  nihll  ea 
dc  rc  fufpicjntcm,  ad  fc  i'0cat ;  ac  longiorc  fennone  famili^irircr 
infiituto,  fclus  in  vallcm  lecrctim,  aliis  fuljlillerc  julfK,  hominem 
ftducit.  Ibt,  cxprobrMit  ei  Cipcrioribui  bcneficiis,  6l  commemo- 
ratis  inlidiii  in  hium  caput  flruAif ;  "  Qj'"  '"  ounc,  aiij  arnuut 
"  armatOm,  li  cantum  tibianimidt,  aggrcdcrc,  &  ouod  pcr  do- 
"  lum  pctis,  vircute  prxmium  cibi  pira.  IIlc  prrculrut  rc  fubita 
humi  dcjecit  fc  fupplcx ;  ac  vcniam  »  Regc  non  minus  clemciiic 
^ujm  foTTi  oblinuit.     Hujus  ficinorii  mcminitMatcheus  Parii. 

XVI.  Inicrea  Edgarus,  cui  fccundum  Eduardum  rcgriuni  An^lise 
dcbcbatur,  in  Scoci^im  vcnti!  advcrlls  aftui  cum  tota  &milia  appli- 
cuic.  De  hocviro,  ut  que  fcquuntur  ficilius  intclligi  polTini,  pau- 
ca  (iipra  rcpctam.  Edmoodo,  Regc  Anglorum,  fLclcrc  liiorum  oc- 
cidi,  Oniitut  Danui,  (fui  In  lucce  infula;  rei>nabac,  cotam  lUiim 
occiipat.  Filiot  Ildmnndi,  tiluardum  &  HdmonJum,  ad  fe  ad- 
cluCtoi,  initio  Itberjliicr  habuir.  Dcinde,  prava  ambiiionc  jm- 
pulflii,  corum  cxdc  rcgnum  coniirnure  fuis  poncrii  cupiciij,  cos 
cUm  collcndos  ad  Val(>arum  Succix  pra!fe£iLim  mifii.  Ii,  audii^ 
pucrorum  nobilitacc,  inrpcfta  xtate  &  innoccmi»,  (hrdtnX  eti^m 
snircrrui,  mcntiiui  Cinuto  dc  cxdc,  iu  Hunj^ariam  ad  Snlomoncm 
Rcccm  eos  milit.  Ibi,  cum  Rcgio  cultu  cducarcnnir,  tanca  indolci 
in  Hduardo  cluitir,  ut  cx  omni  juvencutc  cum  poiillimum  cli^cicr, 
cui  Agatham  filiam  in  matrimonium  darct.  Hx  co  f>enici  f.d^.irLi., 
Nar^arita,  &  ChrlOijn.i.  Intcrca,  Canuto mortuo,  fiiccclTit  Hir- 
diianutui.  Eocfln,  ccvocatui  cR  c  Normania,  ubi  tum  cvn;.'. 
hat  Eduardus  ^Einwndi  Rtgii  ffAtrr.,']  cumfratrc  Alurrdo  :  milii>, 
4]ui  cos  rcduccrcr,  Goduino,  homine  prj-nntcnte,  Ant;Iici  quidcin 
^enerii,  led  quiCanuti  liliamhahcrctconjugcm.  Ii,  cupidus  rci^ni 
in  fuam  familiim  tranifcrendi,  Aluredum  veneno  ftil>iilic.  Hilu.ir- 
dui,  ma»i!  numinii  prnvidentU  (juam  humann  conlilio  (rrv.nus 
rcenum  in  Anglia  (anfliirime  gctril.  I.ibcriiautemcumc.ircrct.ni. 
IiII  priulhabuic,  quanut  propinquos  fiiovcx  Hungari;i  ad  idmunus 
fiifcipicndum  revourec :   atque  lid^aro  rcJuci  ftitjm  ccderc  voluir. 


1&)  Rtrum  Scffticarum 

-£cd.ille,-aim  Regii  pieure  noddUx  ocnutiy  «i  vivo  Je  Kglutit* 
Tun  neaavit.  ■ 

XVU.  l^Ddctt  FJiahlo  R<^  cMuoae,  Hinldiv^  Goauini  Gli. 
la,  r^Dumfisudc^uidcMiinwllc:  AgathanitniienHtBganmcuta 
libcrii  humaniffime  tm&bitt  Scd,  co  qtMwa  Gulielma  Not- 
auno  )am  {KoHigaut^  'fdgarutcuan  nutrcV  Ibrorifaui  enidclitatrla 
cpii  vicuu,  ann  io  HunurMm  tcdlra  IlluuUlet,  vi  tcrapeftatit  lo 
ScMiam  appulit.  Hii,  a  MlIceliuHbe  nMptHi  hdpitalftn-,  aoocpte 
jn  uxorcm  ilargarita.  Ibrvrti  affinfa  'Ctiam  Ib Aui>  Gnllclmur,  nim 
tii:  Anelta  ix^um  pacinn,  lcvlffiaiit  it  cauSi  in  omDei  Anglki  ac 
.  Dania  gcnerii  aoUles-  fitriefcar.  Ccrtior  autem  h&at^  <)tM>  In 
.Scotia  garcrcntur^  acvolnii,  ae  oovaali^iua  tenlpelfai  imtic  orlit- 
■tiir,  fiiKialtm  iidnlt,  qui  Ednrun  dqvoforet,  ac,  ni  dcdcrctul-, 
.bcUum  indioerec.  Mikolumbwictudcle  &ne&rium  ratin,  fuppli- 
'Ceni,  hofpitcm,  affincm,  homlncm  deDlQiic  cui  ne  intmic!  quiden 
uilum  crimeti  ohjiccre  poIlMit,  ad  fupplicium  de<lere  hoAi  innia- 
nilTuno,  oLiidvb  pocliu  pati  dccrevit.  Icaque  non  Ed^^rum  inado 
.retjiiuit,  fed  &  amiooi  e|u!,  nuxinio  numcro  domo  profiigos,  re- 
cepii,  pr«diilc)uc  donavit:  quorum  poflcri  in  multBi  arquc  opu- 
lentAs  familiai  propagati  funr. 

XVIII.  Bdlo  Imcr  Scotoi  &  hn%\os  ob  hai  caurTai  orto,  SiW- 
Jus  Northumbtic  Xe^^ului,  lidearo  fiven»,  copial  cum  Stotii  cofl- 
jlTnxit.     Normanus,    rebu^   pro^erc  lu(xedentibui   tumiilu!,    t^n- 

Suam  levi  momcnro  bello  Scotico  ilefiinfiunii,  Rogenim  queiidam, 
ix  nationii  hominem,  domi  nobllem,  cum  copiii  in  Northumbrl- 
am  miltt.  £0  viftn  &  profllgaro,  ac  demum  a  fuit  cxfo,  Richar- 
dui,  Gioceihi»  Comei,  mAJorc  cum  exercitu  milTirs,  a  PairlL-Ia 
-Dumkariolcvibuiprxllitfjcigatui,  ScUtius  prctljri  prohiliicijs,  cum 
nihil  promoTCrct,  mulco  ma|orei  copias  en  ilunicQio,  Gulielmi 
fratcT,  ex  liprfcopo  Baioccnfr  CAntii  Comei  faftui.  Quem,  cum 
l4.'e  Nonhumbrj.-im  popuUtui  tuiH^et,  ac,  cciis  nonnuUi?,  qui  popu- 
lutione  cum  prohibere  niicknntur,  rcileuncem  aim  iDnrntl  priEiU 
Milcolumbus  &  Sibardui  adorii,  fjwliis  cxuerurir,  multii  ite  ciiu 
excnltu  iiitciemcis  &  capcii.  Neque  Robemit,  Gulielmi  filiuf,  liip- 
plcio excrcinj,  eo  mifiui,  ullumnperK  pretium  fecit,  nlli  quo^  ad 
TinAin  amnem  politis  caflrli,  bellum  propullt  mn^i;  ouam  intulic : 
stqiie  infcrc.1  NtA-um  GiflrBm,  vccufl.ite  pene  coll.ipliim.  reltituit. 
Guliclmiif,  longo  migis  ouam  ucili  aur  neceilinio  bello  lattzatui, 
tindcra,  lenitj'  paullnm  ferocia,  xnimum  a<l  Itudium  pacii  adjectt. 
P^x  hiilcgibui  fa£la,  "  Ucin  Stammoria,  quali  dicav,  criceto  la- 
''  jiidolo,  (id  enim  ex  re  nonicn  cft  loco)  limcs  rcgnorum  defcribe- 
*'  rctur.  (In  Ilmicc  cruK  J.ipidca  ftacuca,  (]U3>  Rcgum  (iatuas  &  tn- 
|];inLiucrinque  h.iberct.  iu,  quimiliu  ftctir,  Re^^ia  crux  fiilt  ap- 
pcllac.1.)  "  Cumbriam  Mllcolumbui  cenerec,  quo  jurc  majorct  cjiil 
"  e.im  ccnuiflcnc.  Edparui,  3  Guliclmo  in  graliam  recrptui,  *c 
pra-JiisampIildonatus,  utab  omni  rtruraflovatKlarum  fiifpido 


Liher  Septimus.  181 

ius^  rcccpris  boni^  patemis,  in  af&mtfttem  etiam  Regiam 
«Gcepta  uxere  nepte  Regis  cx  filia. 

Pacem  extcmam  inteftini  rumultus  iunt  coniecuti.  Gallo- 
Sc^budenfcs  vicina  omnia,  non  line  czde,  populabantur. 
ivi,  cum  RoHianis  &  dthaneflis  aliiique  propinquis  fadU 
ione,  adjundis  etiam  Infuhnorum  proximis,  majorc  mole 
iebant.  Advcrfus  Gallovidianos  Valterus,  Banchonis  ex 
»  filio  ncpos,  jamdudum  a  Reec  in  gratiam  receptus,  in  re« 
!belies  MacduflTus  eft  mifTus,  dum  Rcx  cogeret  copias  ma- 
^alrcrus,  catib  tumultus  duce,  ita  ccteram  multitudinem 
fit^  ut  Rex  eum  rcvcrium,  ob  rem  bene  gciUm,  Seuartun» 
rotigr  feccrit,  quaH  dicas  OEconomum.  Hic  magilh^tut 
mnes  Regios  colligit :  juriCiidionem  etiam^  qualcm  con- 
\  pratfcdti,  habet,  ac  prorfiis  idem  eft  cum  eo  <)uem  priorci 
I  appellabant.  Atque  nunc,  lermone  Anglico  patrium  fu- 
regionum  Thani  plerifque  in  lods  Stuarti  vocantur :  &, 
»  erat  Abthanus,  nunc  Stuartus  Scotiz  nominatur.  Paucis 
/etus  Thani  nomcn  adhuc  manct.  Ab  hoc  Valtero  cepic 
Stuartorum  familia,  qux  jam  diu  apud  Scotos  rerum  po* 

MacduflFiis,  in  rcgione  divcria,  cum  ad  Marriae  fines  ve- 
4.irriani$  pecuniam  nc  fincs  corum  ingredererur  pollicenti- 
ilcitudincm  ho(^ium  vcritus,  rem  (imulatione  tranfafiionif 
*nlbus  fercnJis  fufpcndir,  donec  Rcx  ip(c  majoribus  cum  co* 
cnir.  Cum  ad  Monimufcum  vicum  conjun^is  cafh-is  fuiflec 
,  RcT,  audfta  mulcitudlnc  hoftium,  fbllicitus,  Andrear  Apo* 
ucm  velut  Dcum  tutclarcm  Scoti  colebant,  viaim,  in  quo 
t,  fe  donaturumvovit,  fi  vidorex  ca  expeditionc  revcrte- 
I^aucis  indc  cai^ris  vcntum  ad  Spsam,  omnium  Scotiae  flu- 
rapidiiTimum.  HoAium  ibi  tantum  numerum,  quantum  eic 
ionibus  cogi  pofTe  nunquam  crcdidifler,  in  ulteriore  ripa  a<f 
m  prohibciuium  (lare  conipicatus,  iignifero  cun^tantc  flfumcn 
,  fignum  ei  aKI;uum  Alcxandro  Carroni,  Equicl  not»  forti- 
dcdit:  poncrifque  ejus  is  honos  habituf,  ut  Rc^tum  in  bel- 
lum  fcrrcnr.  Ei,  nro  Carrone,  poflea  cognorncn  Scrimi* 
fitum  :  quoi  ma«if^rum  tra£landorum  armorum,  multunt 
!o  ftudio  arrogantcm,  ip(c,  vcra  virtute  frctus,  artifquc  cjus 
imperitus,  viciflcr.  Rcecm,  jam  flumen  ingrcdicnrcm,  in- 
icerdorcs  funr  morari :  qui,  co  permirtente,  ad  hoRcm  pro- 
illumTitra  fanguinem  finicrunt.  Nobiliorcs,  vita  tantum 
ta,.fc  dediderunr.  Eorum  qulmaxime  inquicri,  &  fciiirio- 
6lorcs  fuiffc  comperci  iunr,  bonis  mulrari,  perpcrux  cuflodix 
inrur. 

,  Pacc  domi  foriique  magnis  laboribus  parta,  ad  morcs  pu- 
mcndandoT  convcrfus,  ipfc  &  ian£liflime  vivcbat,  &  alios 
0  ad  moc^cHiam  &C  «quitatcm  provocabat.  Creditum  eC(^ 
bac  re  multiJiD  coDiiiiis  &  adhortationibus  K^^\ck«^\tQi\5Sv- 


1 8  2  Rernm  Scoticartm 

T\\:z  &  Hngulari  pietatc  flcminXy  adjutum,    II  la  <{uidem  in  juitpercf 
^c  riccrdrjccs  nulium  lium^miratls  ofi^ium  omittcbat :  ik:c  matcf  A- 
^Mth  1,  &  /bror  Chriitj.ina^  in  uJlo  pictatis  ofiicio  Reginae  c^debat. 
K\un  cjuoniam  tum  monaciiatus  intcr  pra^cipua  pietatis  initituta  ha- 
l>cS.uiu',  ucrac^uc,  rclictis  rcrum  humanarum  moleiUiS}  In  virginum 
iiioiiai-cii.i  fclcinciufcrunt.     Rcx  ad  quntuor  priorcs  iipiilopbituS| 
JLMiii  AnJrca*,  Gij{cua'>  Candidx  Calk-,  &  Murchilaci,    ((]ui  Jhlpi- 
lLO]K>iumincrtia  vctcrcm  diiciplinam  aut  Iblvcrant  aut  abicccrant^) 
.ivi,cv.it  Mor.ivicnicm  &  Cathanclium^   conquiiltis  hominibui,  prour 
iiid  tcjclunt  cem^^ora,  dotiis  &  piis.     Luxumctlam,  jam  tuny,non 
Jblum  }'cr  tic(jucuci.im  Anglorum,   aliarum^uc  gencium  extcr^rum 
commcicia,    lcJ,    multis  cxulibus  Ani'lici  ^cneris  reccptis,  -  &.  pcr 
linivciium  icp^num  diifuiis,  ingravciccnccm,  cocrccre (propc  fruttra) 
t.(>n.)tus  cli.     Maximus  ci  labor  fuir,  dum  ad  vcccris  pariimonio!  mo- 
({um  rcvocare  iiudet  prrKicrcs :    cjui,  admiflb  icmcl Voluptatum  de- 
linimciuo,  non  modo  in  pcjus  facilc  promovcbant,   icd  in  pnrccps 
j.ipi  lc  |Mcicbantur,fcedii}imum(]uc  ctiam  vitium  clcgantice  oc  mun- 
iii{iari>u\  {A{o  nominc  diifimulaie  conabantur.    Mricolumbiu,  cum 
jioii  mndo  iclisioni,  icd  ctiam  rci  milicaritiimmam  indc  pcrnLcIcm 
iivpcivlcrc  Lonfj)iccii.T,   primum  dilipciitcr  fuam  famili.im   cxpur- 
4tMcir :  dtindc  lci»cs  iumpcu.irias  icvcriilimas,  t»ravi  adjcda  pa-na 
.\.iv«.i!lij  violatoro,   tulit,     His  autcm   rcmcdiis  cum  rcm  iiitcrct 
ni..ii:  tju.iiu  curarcr,  nunqiiam  t.imcn  dcflitir,  quoad  vixic,  omni  co- 
n:t'i  uriicrc.     Uxoris  cti.im  prccibuv  dcdiiic  fcrtur,  ut  prim.im  no- 
\\r  r.U;\x  nocicm,  ijua*  jMo».cribui  pcr  •■raJus  (juofd.im  Icj;c  Rc^is 
.•w  7..'  ■ulviMrLTr,  fponfus  dimi:ii.irA  arqcnri  maica  rcdinicrc  poHct : 
i|L:.iin  |'cnlimKm  .ulhuc  M,uvhcra;  mulicrum  voc.uic, 

XXII.  Diim  MiLclumbus  moribus  cmcndandis  inrcnrus  cft^  Gu- 
^if  iii^i»!:  Rcx  /\nL',loii'ni  moritur,  SucuJic  ci  liliiis  Guliclmm  Rufus. ' 
inrvr  J.los  Rcj.cs  t.ini  tlillurdi  in;:cnio  pax  diuturna  cifc  non  pp- 
ifr..:.  lU.x  cnim  i>cororum cuni  m.i.ximc  .ilicium  nunclmi  tcmplum 
i-  A:v;ii.i,  ;iiicium  ad  l^urium  l-crmcliiii  in  Scoii.i  m.u;nl4  fumci- 
i-.jj  A^.'.iliv:<ib«r  ;  rcimjuc  hcclclfafticam  I.ib;mrcm  ccnhrmabat ;  Tur- 
:'.<KLiir.cj'.ic,  prapicttum  mor.achorum  Dunclmcniium  ad  J.:pifcop.i- 
ii:iii  l',tni  AnJrcaccransfcrt:  cum  inrcici  Rutiis  lllvas  ad  tcrarum 
\^ii.Miont.s  iiwludens,  ut  l;)xius  fpacium  comi^lcctcrcrur,  monaReria 
\  [.(^fjuc  dlrwcbac  :  Anfchnum  Norm.mum,  Cintiuria:  tum  Aa'hie- 
j-::vf>}  i;m,libcrlu>  admor.^iiLLni,  iiiful.i  cxc^,ic.  C.iui]am  bcili  advcr- 
i-.;x  SVoros  lcrcr^,  Anncvi".!  .'.ucm,  c;rib  prA*lidic>,  ir.judc  inrcrccpit. 
M:l.  «luiiibus,  icbusfrufira  rc^  cticw,  mai\no  cxcrcitu  arccm  obiedit. 
</ii'.vI(.:  .'rciv,  jxnc.id  omr.ium  rcrum  pcnuriam  rcdadi,  dc  dcdi- 
r.ir.c  Lo]u.vU(i,  pcfunt,  "  UcRcx  adcilot  ad  claves  rccipicndas,  Jias 
^'^'\\\  .ui  cLifpiJcm  liiKC.r  fuf^cnfij  R.cx  incautu^  .icJpir,  milcs,  lcr- 
;.;  ^iickulum  adacio,  CL.m  intcrimir.  Filiu^'  c]noquc  C|us  F.diiardus, 
ivi;:  iMutis  f.uv  itjaliccntior,  vindida:  cupiJicacc  in  hdlicm  incau- 
tM.  irrufr,  c\  vuliicrc  hrcvi  moricur.  Scoti,  ocmina  cladc  cx  duo- 
vum  ?^^'d'^iTi  moKC  curbaii>  folura  oblidioiw  domo»  abcunt :    & 

Mar^a- 


^Liher  Septhnus.  185 

MafgWilS^  in<m»«  confcfia,  non  dtu  viro  &  iilio  Kijt  fipcHlc;. 
Cor{>oriK££mTi«Tinmuthft,(^uoa  ado!)>umTiii»cutiobtum  f((,J 
abi  pranum  fuerant  fcpulu,  FcrmciincKlunum  rcl,iCvt  runt.  RcgiKini 
inniii  Mikolumbiu  anfloi  irigintx  fcx^  nulla  prorriis  vttlo  noc.ibilis, 
matcii  &'ii]agnis  vircucibui  id  poHeroi  inlignis.  Genuic  o  M^irca' 
Tb>  (ex  61iol :  e  quibu;  Hdiurdui  in  oblidionc  Annevici  e  vulnerc 
iDorteia  obiir,  EdmoniliU  &  £chtldrcduf  «culci  in  Angliim  3  Do- 
nalde  patru»  pulil  inrcricrunc.  Trcj  rctlqui,  i:itg»rin,  AlcvrtnJci' 
tt  Divid,  'regnum  dcinceju  tenucrunT.  lAurum' fiti^rum  mapr 
MithtldU,  cognomcnco  Boaa,  HcnricoR.egi  Anglorum,  minor  M.i- 
ria  Hufiatliio,  Bononix  maritimx  Rcgulo,  nuplit.  Inccr  proc!i(;u 
hocceniporc  numeracur  marii  Gcrrajnici  nm  inralic.i  rnundaiio,' uc 
IM1  Sgros  itioJo  deracrfcric,  &  arcnis  obrucric,  fcJ  vicos,  oppidj  & 
JMi  cYcrceric.  Tooilrua  eriamj  ftflito  frctjurniiora,  ac  ma^it  Iior- 
.  riTiiJi  :  pIui'flqt)Cj  (]U»m  uo(|Liim  in  Briucinia  mcmorix  proiiicum 
iiitrir,  fuIminlWiCKJinimiti. 

LXXXVIt,  R  E  X. 
'  XXIII.'MiIcolQmbo  tcbu;  humanii  fublato,  DoruMut  Bamn  [lioc 
t^tltnn) «)ii)  frater,  i]Ut  Macbethi  mecu  in  ^budas perfiigcrac, 
Magtio,  Re,^i  Norvcgorum,  omnei  infulas  ^iollicicitj,  ft  cjus  auiciiio 
iTjno  Scoitii um  poriretur,  nuiio  fere  negoclo  Rex  ell  decbratus, 
mxJme  ab  iis  t|Ui  fapertorem  Regem  corrupre  majonim  difcipliii^ 
mft  iBluiHilafcahc,  A^gloftjue,  Homo  pulfbs,  in  Scotorum  agris  i:ul' 
iKaRM  dolebanr.  fidgarui,  in  tam  fubica  muraclone  rerum,  forn-  ^ 
W litierh  f per  atacefti  adW  iniirmls)  giettieTK,  eoi  in  Ang1iani:id 
k  irjnlporramifli  euravit  :  fed  ea  viri  optimi  piecji  calumnia  non  ' 
laiuk.  Nom  ab  Orgaro  Anglo,  gratiam  apuj  Gulielmum  Riifiim 
Ke^k  autiipante,  accuftrui  cR,  tjuod  occuice  jaflarer,  "  Sc  fuol- 
,.  tque^pn^iiMuiukgicjmoEregni  hxredei"  Id.mmencum  deU- 
Mriiiilli!  tediMis  confirmsrec,  ccrtaminii  alei  judicium  «ommicii- 
•ur,  Tandem  Jehior  abalio  Anglo,  qoi,  pro  Ed^aro,  jjm  fenio- 
^  iwc&lt ~finaa  valecudine,  fead  ccrcamcrt  obculerav  viAjs  etr. 
DmuUu^,  ^i,  extcrnirjuxiliiieumflia  faflione  coni.mdtii,   rc>-' 

lnn'  ■■  ■    -■.■.mnria,  odiffciic  ;  iiTi.'  I  :  .. 

-i    J""  vchementer  auxit,  malia  incerliiorcapiri  nobiliimi  min;;r.i',  r|iii 
t\    «craniennim  dicerc  Sbnuebanr.     Iginir  Doncanum,  Mircoliimbi  no-  _ 

*uin,  qui  apud  Rufum  diu  honeilo  loco  miliravcrat,  a.iverfnt  D.'  ■ 
■-■\     "atdujB  arcelliinr.     Ad  ejus  adi-encum  mulcii   dcficicntibui,  Dnnai- 
^',  rebui  fiiii  diffidens,  poi^  fcxtum,  ^uam  W^uni  invafcrac,  mcn- 
Kai,  ia  JShaiit  profueic.  ,  ' 

L^XXXVHI.    R  E-X.     . 
XXIV.  NecDuneanut  diu  rcgnum  tcnuic:'homo  enim  milirarlt, 
&aiTiimpadt  non  admodutn  giunit,  cum  impcrioliu),  ({uamcivi- 
lii  racio  exigcbar,  omnia  rra&arcr,  brcvt  in  maxtmum  majoris  pir- 
.    cu  odium  incnrrie.     Id  cum  Donaldm  exul,  ad  omiwt  «Vw  toow% 
''  tncnxui,  rclciilet,  eomi/iro  Maqiendiro,  Mcinix  CQmiWi-YJwLi- 


1S4  'R.ertm  Sc^kanm 

quam  reg^ure  ovpenr.  Jpfe,  booii  <um  (iaepu  taeUoTiii)  dwem  »• 
leraDcibui  (luini  probantibui,  plitt  miiHu  iritaBlo  iiwbulaniifiHm 
reenum  jEew,binc  IiiCiluui,IuiicAiijlu  rcgpum  iaSefiantibui.  A& 
cd&(  &  lUa  major  iovidia,  cx  inluLi]  occijcntalibni  por  MignuH. 
Norvegorum  Rxgem,  occupaGij  :  quucdi  illc  Tclntpcf  vhB  in^^ 
iiu  tflct,  tanKA  omoa  inreUinbaHt  fraiidaB  fiibcilc,  Mn  fe  om- 
movcnccad  taocun  contuiacuam  DonaUo.  Ac  tBMcamtik»'M- 
hemencitu  acEcola  cflpablicjtMiilignaiio^icGnn  ejui  paQioae  jd  tut 
eui  prolaca. 

LXXXIX.    R  E  X. 

"iXV.  Igicur occiJcii  auaciii  atOnaa  omf^lgara,  Milcolumbi  fi- 
tio,  ut  ad  regnom capclTcndum  le  ducem  prKbcra  :  "Nondcfutura 
"  uiji  prlmum  ad  liraitcm  vcnircc,  auxilia."  Nac  vana  &cnHit  •ro- 
milTa.  £i^arui  cbu*,  pCF  fdgarwm  avunsulum  modki»  awtiliij  t 
Rufo  impnratii,  vixScotiam  eftinmfliu,  cum  D4itd4te,  »'&ii 
iltfliTutuf,  fugic:  atquv e (iiga  retrafiui>  ad:£dgarum  adducitur 
&in  vincula.con)e£lof,  non  miilto  poft  momiui- eft.  £dgdfDt,'iE 
regnum  fummo  omnium  Ordinum  conftnfii  redwdoi,  primtim  om- 
nium  p4cem  cum  Gulielma  Anglo  fecit :  ar^ue,  co  tinc  libcrii  de< 
fiinfto,  undem  cum  Hcivico  ejus  ftairc  contirmavic.  £i  Mathil- 
■icm  fovorem  (euL  ex  moribut,  uti  itl£tum  cft,  cognomcn  Sonv  da- 
ttim  fuLc)  uxoreiK  dedic,  £s  eo  BBtrim<>uio  geniti  fwt  Gulielmw, 
Richarilus,  fupltcmiii,  &  Maihildii.  R  ^uvit  Edgaiut  in  fomma 
pace  annoi  novcm  &  ^x  mcnfej,  boMi  omnibui  catui  &  vereiHtui, 
itulii  adcD  £irmitiabilit,  ut,  coto  ejai  regni  tempore,  nuili  monH 
ioccftini,  nuUiis  ab  hoftc  cxcemo  mctui  fiierit.  Unum  operum  civi- 
liura  e|ut  monamentum  fliic  CoUinganux  canobiim,  DivacEbbii 
virgini  dicatam,fcpt[mOre^aiBo;  poQcriui  in  Cuthbeni  nonMii 
(ranQacum. 

XC.    R  E  X. 

XXVT.  Eduro  frnc  libcrii  dcfim&i  fucccflk  fracer  Alncanden 
cogoomcoto  Acer.  Hutic,  inito  ftatim  rcgao,  juvenrui  ijuietis  im- 
picien!,  rata  pacatum  (hoc  cft,  uc  ip(a  ioterpretabaciir,  ignavum' 
luturum  cxemplo  fiatrii,  ac  majorc  cum  licentu  latrocinaretur,  euni 
ccculta  Iriude  tollcrc  decmrit.  Ille,  pacefafla  eonjuracione,  in  ul- 
timam  ul^ue  RoSam  fug<re  molientcs  eoi  e(l  fecucui.  Cum  a^ 
Spxam  amnem  conftitiireM,  ac,  freti  rapidita^e  flucntniT,  cranfin 
Regrm  proiiibere  conarentur,  Res  a  fuii  retentus,  quod,  wftu  ma^ 
rii  atlabcnce,  impcrmeabilij  viderccur  aranii,  ipfe  primui  calcari 
bu!  equo  fubdicis,  cxterii,  ne  Regem  in  tanco  pertculo  delererent 
jcquencibuc,  ad  hoflcm  ire  jxrgit.  Verum  (iic  ttlxi)  a  faii  reteo- 
tui,  Atexandro-Cirroai,  Alexandri,  cujui  fupra  mcminimin,  fitio 
parcem  exerdciK  dcdir,  (]ui  fubito  cum  fuis  amnem  iiigrefrui,  auda- 
cixmiractila  adeoconiecTuit  hodei,  ut  pafllm  in  fugam  Oatim  li 
coniicerent,  Muki  inter  fiigiendum  cxfi :  principei  eortmi,  vel  tus 
capti,  Tcl  pofic»  ad  Ke^m  ad<(a£ti,  laqtieo  flrangulat^    Hzc  ex- 

^diiic 


Liher  Septimns.  rSj, 

pe^tio  tx  illo  ad  finem  uft)iie  vitx  f.\<xm  ci  prxftitit.  KcJcu.-iti 
per  Mcniiam  fKcJrrlt  tnulier  piupervula,  graviter  qucrenr,  mari' 
tuni  fiium  a  Cmnitif  McrnlE  tilio,  (juem  in  jui  ob  Ktilicnum  vo- 
cailet,  lorif  cxfum,     Rex  inilign.ibtinJui,   ex  equo   dclilieni,   n'}n 

.  priuf  confccndit,  quam  nipplicio  &cinorit  auAor  llii/Iet  ai&ftui.  Itj 
ilemum  ad  tnncr^rc.im,  vel,  iit  alii  lcribum,  ad  Baledear,  hoc  cft, 
Hdgari  rillani,  elc  reverfiii.  £x  hii  rebui  ab  eo  gcftit  <liint  qui  A- 
crli  noincn  ei  inditum  putant.  Alii  macil  tr.igicam  cognominis 
canllaFn  dfferunt :  latronet  fcilicet  a  miniftro  cubiculari  corrupto, 
Rej^  dormiente,  intromilTi}!,  Alexandum  vero  fbrteexperreUum, 
primum  miniflnim  a  tyio  proditui  erat,  deinde  iex  c  Ijtronibui  in- 
tcmnillc.  Ad  hsc  cumultu  In  auU  concitato,  cvteroi  fugifTe,  Ak- 
xandrum  fueientibui  inftitLire,  donec  major  eorum  pari  cnncifa  fu- 
iEkt.  IVift  ncc  ad  pacii  opera  converfui,  fanuni  Mlchaelii  aJ  Sco- 
nam  a  fundamentit  exllruxit,    Collegium,  quod  ibi  ent,  Dcerdo- 

'  tURi,  in  ccenobium  monachorum  mutavit.  In  .^monam  infuUm 
tcmpeR^tte  delatuf,  ibi  prope  aii  extremum  periculum  «  fime  ve- 
nit  :  cum  nullum  per  afiqunt  diei  nec  ipfe  ncijue  comirct  viflum  ha- 
buLilent,  nid  quem  apuit  folitari»  vit«  cultorcm  (eremlca!  vLileo 
ippellaut)  invefierunt.  Ibi  quoi^ue  fanum  in  memoriam  Divl  CS>- 
lumbxexftruxif;  adfc^j  Cattonicit  (ut  vncant,)  &  agris  oui  eoi 
alerent.  Fanum  quoque  Andriv,  fatii  antea  divei,  non  modo  do- 
nariii,  fed  etiam  a^ii  atnit,  JSAtm  ad  Fermellni  Dunum  a  piure 
ceeptam  perftcit,  &  proventibiu  locupletavlr.  Hii  fere  picc  bello- 
que  geftii,  cum  leptnndecim  anooi  rei  Scoticx  pratfbifTet,  deceflit} 
nullif  e  SibyDa,  Culielmi  Normani  filia,  rell&ij  liberii. 
XCI.  R  E  X. 
XXVn.  David  ci  ftaterfi«xeflir,  anno  a  Chrillo  naco  M. 
M.CXXIV.  Ii,  cumfratiweiuf,  alterpoftalterum,  in  CXXIV. 
Stotia  rcrum  potircnnir,  In  Anglia  apud  Mathililem  fo- 
Torem  hzlit.  Ibi  uxorem  accepit  Marhildem,  propinquam  luam, 
lbrma,divitiii  ac  nobilitate  floreniem.  F.rat  cnim  ci  pater  Viildio- 
iut  Northumbrix  Comei,  mater  Juditha,  Gulielml  NornLini  nep- 
tii.  £x  ea  lilium  fulcepit  Henricum,  in  quo  ITatim  a  pucritia  « 
paterrta  &  matema  indolei  cluxit.  Ex  hoc  nutrimonLo  maBnii 
fJTOventibui  auQur,  nempc  Comttatibuf  Niirthumtirix  &  Hundin- 
nmiae,  (Ive  Venantoduni,  cum  magna  civium  gratuUtione  ad  re- 
gnum  acctpiendum  iit  Scotiam  venit.  Nam,  etlL  pircntum  memo- 
ria  ad  popularif  KTatiKconcilIationem  magnum  momentum  hnberet, 
propria  tamen  virture  eRecit,  ut  aliena  commendatione  ad  I.iudem 
nihil  e^eret.  Erat  enim  cuivif  Re^um  in  corteris  virtucibui  par  : 
audienji  vero  caufla!  tenuiorum  facilltate loi^e  iuperior.  Potenti- 
orum  ijueTeliii  ipft  audichat.  Si  quri  fudicum  faKum  judicaflcr, 
rei  judtcatai  non  rdcindebat,  led  judicem  IJtii  xttimaTionem  cogc- 
bat  vi^  pendere.  Luxuriam,  latluf  profcriientcm,  patris  exem- 
plo  cnercuit.  Aytilicef  ^  tnmitore;earum  illcccbrarum,  (^u«  gii- 
km  urituu,'  regOD  cjecitr--  Parentnm  ac  woDUktraonotv^uKVeti- 
Q_5  va.-o^ 


iZ6  Reram  Scoticarmn 

tUin,  venia  potlui  qn.tm  ku.le  digiumj  in  augendls  provcntibuif 
L..t:l>:lJjltiasiuiige  lupcravit.  Monaltcrij,  vcL  LolLpl'^  vccLiIhttc,  vcl 
ti::lloruin  injuriis  diruu,  inlburavit.  VrXKtci  novj.  a  tLiiKUmca- 
tit  mulci  cxflrusic.  AJ  fcx  HpiC:opcui  priorcs  cjujcunr  jiljucit, 
Roiricnfcm,  Brechinenrcm,  Cilcdonicnfem,  &  DumliUncnfcm.  Hoi 
uc  proventibiu  aanuif  dicarcc,  pollctos  Regei  pcnc  aJ  inupiam  re- 
<'.egit,  maxima  Kegiorum  agrurum  [urce  aJ  moaachsrum  alimcati 

XXVIJL  Joannes  Major,  tjui  in  (tndio  Tlicologix  magniim.  ao- 
mcn  mc  [^uero  liabuic,  cum  rclitjua  hujm  R.c^i)  aota  magnic  l.tudi7 
bui  pcolcquatur,  hanc  proTuljm  cjus  in  monaitcria  Urgici<inem  ^ra- 
vi  (.iiquc  uciiiam  minus  vera)  oracione  inccflii.  Hvmc  ego  quoqiie 
immoi,lii.'am.publicx  pccunix,  atoue  adeo  pjcrimonii,  pfofulionem 
co  magif  dcmiror,  quod,  cifdem  illis  ccmjioribus,  D.  Fkriiiirdus  acer- 
tiiinmis  coDciotiibus  facerdoccs  &  monacboi  ob  luxuris  fumciu  im- 
motlerjcof  venac  i  qui  camen,  ad  nollram  xtaccm  colUti,  modici 
viJcri  pnfrcnc,  Fruftut  autcm,  qui  &i:uti  func,  harum  donadonum 
()u.i!c  fucric  confilium  ollcndunc.  N.im,  ur  in  corporibus  Ci^inA  di- 
Itciitli  udis  omnium mcnibcoiLim  ncrir  :  ica iiu^cniorum  ignii:uli,  lu^ 
:iiiria  oppiclTit  in  coTnobii!  ex  co  eUngiicrunc,  licerarum  Ituiii,!  fuat 
exHiiitU,  pictas  in.fuperJticioncm  degcneravic,  &,  vclut  in  agro  itk- 
£ul[o,  vitiorum  omnium  femina  fuppuUuljrunc. 

XXIX.  Unum^  toco  rc^ni  cemnore,  civilcm  cumulcum  veriuE 
^uam  bcllum  (cnlir :  fed  !s  lircvi,  j^nca  Moraviz  Comitc  cum  ftM- 
rum  m.igna  mulcicudine  csfo,  con^uicvit.  MiUolumbui  MacbechuF, 
«iim  ncw.im  {cdicionem  .icccndere  ctncarec,  in  arcem  Rosburpi  cu- 
liodiciiJiis  dacur.  Grterij  rebuj  ex  fcnteniia  fiici;eklcniibus,  Juplex 
Jnpcrvtmt  roolcnia,  aiic  verius  calamicas.  Altera  ex  uxorit,  ali^a 
cx  lilii  morte  immatura,  L'xorc  quiJem  MathiKlc,  fiimmo  gene^ 
TC,  furma,  moribus,  orb.icus,  quam  &  vivam  unitc  .imavit,  &  in 
xiaiit  Hore  mortnamita  deliJcravit,  ut  pjus  vizinti  .iiinit,  non  roo- 
dii  -.celcbt,  fed  cxpcrs  ctL<m  vcncrii  fiiperfucrit,  ntiii<)itam  c.imcn 
\ii  doWis  ci  impcdimentofuit,  quo  minui  &  pacc  &  bcllo publi>:ii 
oiiXteribui  fun^crctur.    De  filio  fuo  loco  diccmus. 

XXX.  Cum  David  fc  tntum  fltidiis  pacis  dedlilifrcc,  rci  in  Anglu 
turbat«  invitum  ad  belkim  pcrtraxenint.  Hcnrit.'i  cnlm  Aiii^li  tou 
fi-bolc,  prater  MathilJem  filiim,  in  tr.ijcoju  a  Galliii  fu^mcrfi, 
Aiitlui  cum  c.ifum  aJcograviter  tulit,  uc  nunqu.im  JcinJc  dlilTe 
tcjd.itur.  Mathiljit,  ejui  folj  t.imj.-  cladi  fupcrflct  fucrat,  Hcnri- 
lo  Qjartolmpcratorinupftrat.  E.i,  marito  linclibccli  mortuo,  ai 
j-itrcra  in  Anp.Iiam  rediir.  H.inc  i!!e  Cractucns  &  vidu«  &  nrl.P, 
li  .juiJ  ipll  luim.micus  actiJiflet)  ur  in  rccni  conlirm.iret,  Nobiii- 
tiiem  fairamento  in  vcrba  ejus  .iJcpii;  &  in  fj-cm  iiepocijm,  G.ii-  j 
friJo  Pljnt.igcneco,  Ani.k3avorum  Comitl,  cjm  coll.^;ivic.  IntrJ 
^uinnMcnniitm  poft  id  m.itrimoniuni,  Roltcrtus  Dux  Norin,-inijc  ac- 
^acHcnric^KRex  JecclTciunt:  &  Gilfiidui  AnJcg.iviis  f;i.ivimor- 
00  currfftvis,  kHo  affijtui  i.iccbat.  '  ; 

=  ■X.XlC.Ste- 


I  Liher  Sepimns.  187 

XXXI.  Ste^aniM  inicj-ca,  BDnonix  miricJma  Cinnei,  pc^  IjaiK: 
Rcgiz  lUq>ii. Iblicudincro  animuin  adjecic  uil  rc^num  An^lijc  <Xi.u- 
it.tnilum  :  ncquc  rcni  furc  diffiuilcm  arbicr.ibjtur,  cum  oii  adverlJB 
]>aiTii  inKnnitaccni,  tum  ^uod  a  itegio  ^cncrc  non  eiiet  alicnui. 
iirac  enim  ex  iilia  Guliclroi  Nomiani,  ^iix  Coroiti  Bictrcnll  nu- 
pferat,  geniEui,  In  nutrimonio  autem  h^bcbat  Mathililem,  Tupc- 
riorii Boiwnix Comitis  tiHam,  Mithiliiii  auicnt  ImpcrAtiicii  con- 
fubrinam,  ac  e  DavUii^cgij  Scoiorum  fuiore  Maria  luiam,  Toc 
igitur  propinouitatibui,  &  abtentia  Rcginas  Anglotuun,  &  Galfii- 
>ii  v.alc(ut)ine  becui,  tatik  fc  Anglia  potiiuruin  Ifcrabac.  Ut  au< 
tcm  ad  cam  Ijicm  aJicus  facilior  clTct,  nihil  rcvcritus  iidcm  juri£- 
iurandi,  quod  ileginx  una  cum  rciiquii  pi-opin^uif  dedcrac,  Hpi- 
£.opot  Angloi,  eju£lem  ficfamenti  fuciw,  ad  caotlcm  impictaiem 
m.ignii  poTlicicationibui  peltexit :  in  primis  autem  Gulielmum  tbo- 
r^iccnfem  Archiepinropum,  C|ui  princcpt  in  vcrba  Mailuldis  juravc- 
rat,  &  Roeerium  Sarliburienitm  iipiJcopum,  ijui  non  rickIo  iplc 
furarai,  {edcxterii  eciam  proceribuj  verba  pr.i:tcrat,  Hac  liducia, 
Meniico .  avunculo  nondum  lepuiio,  regmtm  ingrciTuf,  primum  bi- 
cnniuin  ficii  tranquillum  cgic :  eoqiic  infolcncior  f.i£tuj,  &  pa3a 
Eiim  Aiwlis  nceligere,  &  cuni  vicinii  arrD^nciui  agere,  ccepir, 

XXJCIL  Poiiquam  Angloi  omnci,  pairim  tnccu,  panim  pa£lio- 
nibm,  in  vcrba  adegiHct,  legaios  ad  Davidem  Scotorum  J^cgcm 
milic)  ^ui  eum,  ui  ijem  faccrec,  ob  Cumbriam,  Northumbriam  Sc 
Hundinioitiam,  ailmoncrenc.  David  rerpondit ;  "  Se  non  ica  pri- 
*'  deai,  una  cum  ipjb  Sccphano,  ac  omiubuj  An;tLiz  ptoceribui,  M.i- 
"  thildi,  legitiisK  Regitiz,  lacfamcnium  dixille,  AlKf^"^  ^"Cc^i 
eayiva,  nec  vclle,  nec  debcre  RrMm  agnofccre.  Hoc  rcfpunfo  ad 
Siephanum  rcUto,  inicium  beJli  ffatim  fcfium  CK :  AfUllis  in  pro- 
.  ximns  Scocorum  agros  krro  Sc  flamma  fxvicniibui,  Scoiifquc  d.im- 
na  iilaCa  piri  cl.idc  rcpcndcnc^us.  -  1'roxima  anno,  ^uflu  Comi- 
tum  Marcix,  Tsitliii  &  A.nciae,  Scoiocum  ejtcrticu!,  AngjLiin 
in^elTus,  ad  .^llcrconcm  vicum  obvial  habuLC  Anglorum  copiaj, 
t]uibut  pracetat  Gloccflria:  Comet.  Pugnacum  cl)  acerrime.  Pai' 
ucrin^ue  fuit  cxdcs,  dum  aciei  llctcrunt,  Full)  Ati«[lis,  mulci  ii) 
jiiga  pericnint :  capci  c  Nobilitatc  plvrimi :  in  iis  Cmncs  iple  Glo- 
celtrix.-  Hac  plaga  Sccphanus  iAus,  ne  optivocuro  propinqui  Hba-r 
lienarewur,  nuUai  p,ic)s condicioncs  reculab.ii.  Hc  leiicsfiKruati 
*'  Ut  Anglut  capcivoi  lioc  pccunia  reciperec :  ac  jui  orafie,  quoi.1  iti 
"  Cumbriam,  c.incjuam  fupreroum  domimiro,  haberc  fe  coiiicnJc- 
'*  bac,  remiccercc.  Sed  Sccphanui  nihilo  ranQiui  ilhc  fi.lcm  tulii^c, 
quam  in  rcgno  propinqur  invaJemio  piiui  fccerac.  N.ira,  vlx  di- 
roiAo  utrintjue  CKercitu,  &  cipcivii  rcccpiii,  .-iliijuoi  Nonhumbris 
arcei  cUm  intcrcepii :  prxdit  e  Scotorum  agrii  abiu:cnJis  bvilun^ 
rcnov.iwil.  Scoci,  colIeQo  «  proximii  recionibus  <ixcr<.itti,  cum 
Anglos,  illo  ipfn  vifloi  a  1«  anno,  contcmncrcnr,  teroere  prjflio 
comroiflo  ad  Telam  amncm,  magna  clade  coiKemium  Iioilii  luQ- 
ruac,    Coafd  i>ra,-[crcd  Nofihumu-u.  dcccUcte. 


1 88  JRjrum  Scoticarum 

XXXIIL  Ad  hanc  ignominiam  delendam,  Darid,  quam  potuie 
nuximo  exerdcu  concradio,  venic  Rosburgum.  £o  Turftanus,  £« 
bortcenlium  ArcliiepilcopuSy  vel  (ut  icribic  Gulielmus  Neobrigenils) 
Truftinus,  ab  Anglo  ad  gadftcandum  miniis.  Spe  concordiae  inje- 
ikiy  induciz  in  rres  menies  dacae,  ea  lege,  '*  Uc  Ihcim  Nurchum- 
bria  Scocis  redderecur."  Hoc  quoque  promiiTum,  quod  (blvendt 
exercicus  caufCi  fadhim  a  Sceptiano  erac,  cum  vanumfuiirer,  Dia« 
vid^ue  maij^nas  praedas  ex  ea  Norchumbria:  uarce,  quae  Anglo  pa* 
rebac,  abegiflec;  Scephanus,  coa^is  maximis  copiij,  Rosburgum 
ufque  penccravic.  Verum^  cum  refciirec  Nnbilicacem  iibi  adver(a« 
ri>  6c  queri,  ^'  Se  bello  injufto  &  non  neceifario  iiligari,"  nuila  re 
gefta,  recro  in  incimum  regnum  fe  recepic :  ac  proximo  anno,  (ibi 
mecuens  a  fedicione  inceAina,  Machildem  uxorem  ad  Davidem  eius 
avuncuium  miiic,  qua  de  pace  agerec.  ^  £4  inrerprece  fattum,  uc 
David  e  Novo  Cat&rOy  ubt  le  ierme  conciQebac,  Scephanus  e  Duncl* 
mo,  in  Ceftriam,  vkum  in  medio  icinere  poiicum',  &  ex  arquo  'ab 
Hcro<|ue  oppido  diftancem,  micterenc,  qui  de  concroverCis  dilpuca* 
renc.  Milii  a  Davide  Faoi  Andreas  &  Giaianr,  ab  Scej^ano  Can» 
tiiariai  &  £bonid  ArchiepiicopL  £0  faciiius  incer  eos  conveoic^ 
quod  Scephanus  foru  belium,  &  domt  iedicionem  mecuebac:  Ac 
Scoci  gravicer  ferebanc,  fe  belLi  alieni  omnem  ccmpef^acem  exdp6- 
re ;  Machilde  incerim,  cujus  cau/Ia  agebacur,  ceflknce.  leicur  pax 
in  eas  leges  convenic ;  ^  Uc  Gunbria  veceri  Jure  Davidi,  Norchum- 
**  bria  ulque  ad  Tefam  amnem  (uc  fcribic  Guiielnuis  Neobrigenfis 
*<  An^lus)&  Hundinconia  Henrico  Davidis  filio,  macemae  videiicec 
hxrecliracis  nomine,  cederec :  ifque  Scephani  eo  fe  nomine  benefi- 
^^  ciarium  facerecur.  Rebus  ica  compoflcis,  David  in  Cumbriam, 
Srcphanus  in  Cancium  fe  recepic. 

XXXIV.  Hasc  pax  inddlc  in  annum  a  Chrifto  naco 

M.  C     M.  C.  XXXIX.  quo  anno  Machikiis,  in  Angliam  re- 

XXXIX.    verfa.  filium  fuum  Henricum,  qui  poftea  regnavic  incer 

Anelos,  miiic  Carleolum  ad  Djvidem  magnum  eius  a- 

vunculum,  uc  ao  eo  pociffimum  (quippe  iine  conrroverila  omnium 

«catis  fu»  pratfbncifTimo)  in  milicarem  ordinem  adfcifcerecur :  quae 

res  illis  cemporibus  cum  maxima  cXrimonia  fieri  folebAt.     Tanca 

autem  cum  rerum'  perturbatio  ex  domel^ids  difcordiis  erat^  uc  ni- 

hil  ab  intei^ino  bcUo  libenim  efiec  in  Anelia,  praeter  eam  partem 

quam  David  Rex  Scotorum  cenebat.    Scd,  ne  ille  folii?  a  publica 

calamitatc  eflet  immunis,  intra  triennium  filius  ejus  unicus,  canta- 

rum  opum  SC  felicitatis  fperatus  haeres,  in  aptaris  flore  deceflic,  H- 

beris  maribus  ternis,  ac  toci Jem  alterius  fexus  relidtis :  tantumque 

fui  dcfiderium  apud  Scotos  8c  Angl^i  rcHquir^  ur,  prxrer  publicam 

ja^luram,  unufquifque  m.iximo  privaro  incommodo  aflfed^uj  efle  vi<- 

derecur.    Tanra  enim  finceriras  &  moderario  animi  in  ca  «rate 

erar,  quae  fcre  in  Iiccnciam  cffcrvefccre  fbler,  ut  raros  &  (inF.uIares 

fru^his  ex  ca  indole  ((i  matuiuinec) omnes  exfpeftarcnr.    Acerbio- 

irm  cum  ludiim  pacri  ftKAi  tcnera  nepocum  d^tas^  &  ingcnium  Ste- 


Lihef  Septimus.  189 

iquiecvm  &  imperii  avidum :  &,  Scepkafio  etiaiii  fiiblato^ 
nlii  Mathildis,  «ui  io  regpo  ftiocefiiirus  crar,  elacus  aoi- 
:  in  xtacis  fenrorc  terocia. 

Y.  Obverfantibus  igitur  animo  argro  cot  moleftarum  rerum 
onibus,  cum  omnes  eum  dolori  fuccubicurum  putarcnr>  tan« 
perflxit  ei  advcrfiis  zgritudines  fbrticudtnis ,  uc  nobilium 
wx  primos,  ne  graTius  (uc  par  vidcbacur)  eum  cafum  ferrec. 


Qoicqaam  acudtile  noru  Nam  xe  ex  doCtorum  oc  lancto* 
/iroram  fermunibus  jiidicil&i  mundum  Dei  povidentia  re* 
li  obilftere  vclle,  non  modo  (luleum,  (ed  eciam  unpium  ef* 
Nec  ittnorare  fe,  ea  lege  firom  filium  gcnicum  fuifle,  ut  a- 
odo  (icoederec  ;  &  aes  altcnum)  ouod  naicendo  aooepcrar^ 
mdo  redderet.  Id  cum  femper  naberct  in  promcii>  oihii 
ifius^  ncc  aliorura  ihtereile,  ^ao  temporc  a  credicore  appel* 
in  Quod  n  mali  tancum  morercncur,  jurc  quidcm  in  pro- 
lOram  obiru  dolendnm  cfle.  Vcrum,  cua  boQos  ctiam  de« 
e  viJeamus ;  &  homini  Chriftiano  c/&  debeat  tam  pcrfua- 
<|uam  (|uod  cft  ccrtiflimum,  bonis  (neoue  vlvis,  ncouc  mor-» 
quiccjuam  mali  evcnire  pofle ;  quid  eft,  cur  hanc  disjun&i* 


igamus^  tamen  brcvi  fcqucraur.  Fillus  auteih  meus  (x  hanc 
;rinationem  prior  fiiiceplcy  ur  pr«ntes  &  frarrcs  meos^  ho» 
K  fan^tinmoif,  prior  viderer,  coramquc  cnnfuerudinc  prior 
erur;  ii\  fi  molefte  feremuf,  providendum  cric,  ne  pocius  il- 
tividere  fclicirari,  qaam  mala  noftra  lugcre,  videamur.  Vo- 
irem,  viri  oprimi,  cum  ob  alia  plarsma  officia,  tum  ob  hanc 
me  caricatcm,  &  iltius  piam  &  jucnndam  mcmoriam)  uter* 
{ ut  pro  filio  etiam  fpondeam  )  plurimum   debcre  profi^ 


r. 


^.  Hxc  magnicudo  animi  in  Rcgc,  ur  raulcum  ad  pridi* 
ncracioncm  adjccir,  ira  in  omnium  pcfloribuf  filil  dcudcri* 
Jr,  cum  rccordartnr  •*■,  quali  Principc  ipfi  libcrique  fiii  or- 
cnr.  D;ivid  aurcm,  ur,  qua  porcrac  una,  confblarionc  fnic- 
icporcs  ex  filio  ad  fc  adduccndos  curar,  acquc  aulica  Axici- 
|ux  ram  crar  find^ifTima)  cducandof :  &,  quanrum  humanif 
I  profpicf  porcrar,  (ccurirart  providir.  Milcolumbum,  qui 
:  erar  naru  maximns,  toti  Nobilirari,  pccaliariccr  vcro  Mac- 
ifse  Comici,  viro  potcnrl,  &  in  primis  prudcnci,  commcnda- 
pcr  cum  curavic  pcr  univerfum  rcgnum  circumduccnaum,  & 
(ubicaco  rc^ni  fucccflbre  acciplcmtum*  Guliclmum  ,  nacu 
um,  Norrhumbri«  Gmiircm  dcctarar :  cumcjue  jam  tum  in 
rmcm  mictit.  Tcrtium  Davidcm,  Hundlntoni»  in  ^ti^U^ 
0chx  in  Scoria^  Gymircm  a^lUc.    Hxc  t^iox^vs  l<:Kv^- 


i9<J  RfTtm  Sc&ttGarum 

bAT,  quod  er^vi  tnorbo  fam  implicitn;,  vitx  £13;  iincni  brevi  af- 
fore  proJpictebat.  Deceffir  aurcm 'anno  x  ChrillonatoM.C.  LIII. 
nonn  Cal.  Junii,  lantj  oinnium  crga  cimi  carii.ile,  ut  non  Rege 
leil  parencc  opcimocunAi  vtderentur  orbici.  N»m  cum  coca  viM 
talisfuiircc,  ()ualem  nullum  in  litcranim  monumencii  fuillc  legi- 
tniis,  iMucIi  ante  moncm  annii  toium  fi  ica  ad  cmigracionem. .ani< 
■  mi  eomparawcrat,- ut  vencnitionem  fupertoTis  renipDrit  vchemcnfer 
apud nmnei tfuxertc.  UtcnimfuperiDcnRcgei,  omni  Uudii  Ujcne- 
repr^flantei,  bclH  artititit  xguaveraf,  OtKlib  pacif  inceLer.-it  :'}jm,, 
velut  omilTacumaliii  de  omnibut  vircacii  parcibusi:ontencione,.£- 
eum  fibi  certamcn  uropofuic :  in  eoque  tantum  profecir,  utfuoimo 
ingcnio  bominei  doQilSmi,  qui  boni  Regii  imaginem  exprimer« 
cnncenderunt,  talcm  non  potuerinc  animo  co^itarc,  cjualen'  ""-  *"*' 

vid  loto  vica; eurfu  prxltiiic,    Regna  "    — '—--'—' 

iet  duot,  diej  trej. 

XCII.  R  E  X. 
XXXVII.  Davidi  fuccelTor  Aiit  nepos  ex  filio  NClcolijmhtu :  qui, 
^uarujuam  adbuc  impubcj  ellet,  maqnam  tamen  de  fc  fpem  omni~ 
bus  prxbuic.  Ita  cnim  a  pirencc  &  ,ivo 'fuLTat  ctluc^icus,  uc  noit' 
maijiS  corporis  lincimcncit  (jujm  animi  virtucibus  eoi  rcdJcre  vi- 
ilcrc:ur.  Initio  flacim  rcgni,  ftviirimi  famcj,  cum  migni  homi- 
niiin  prcuclumqiie  ilrace,  pcr  cotam  Scolijm  ^jlfiw  cH.  F-r.it  per 
iil  tcmpui  Argacheli»'Thanu5  Sumerleifui,  cui  &  forcuna  (iipra  ee- 
niii,  &  fjpra  fominim  aniraus  erat.  h,  &  Rci^ii .xtace,  &  caU-' 
mitjcc  prilcnci,  in  fjiem  renni  ercftm,  m.igna  m.inu'  fuorum  col-.- 
led.i,  vicinai  te^ionei  irivafir:  &  p.ipUciohe  Ucc,  laciut  eciDm' 
mccii  fui  fe.irfa,  fiiiinarojij  {pnncc  accurrcncibui,  iic  bonoruin  noD-' 
nullii  vi  ft  .-tdjun^erc  coaClii,  brevi  maL'num  confecic  CKercLium. 
AJhujjitumultutfam^m,  D^naUus  Mikolumbi  Macbcthitiliut,. 
encicui,  cum  rci  novat  lcnciret,  propc  Cin.KJ.im  Cafim  in  Gallo- 
vidia  capcus,  &  \A  Re^em  mitTui,  arque  i;i  ejndcm  cum  patrc  (u- 
Aodi.-im  fuit  in^liifut:  fcd  brevi  iKrl>,  pUc.itsRei>c,  ucertjueidimif-- 
fii:.  A  Ivcrfii?  Sjm^frk^lum  GilL^hriirni'  An^ufi  j  Comei  cjm  e«r. 
cirn  militi  ,  cvlic  rebcllibui,  ijiluiii  profligacuin  «um  paucif  la  Hi- 

XXXVHI.  HxcViflori-i,  pra-tcr  onviium  fpcm  ram  cito  pirta, 
(lonii  tr.intjiiillit.itcm,  fiirii  invidiim  peperic.  Hcnricu;  cnim  Rex 
An^li.r,  brTnoambiiiofi!,  &  protercnJarnm  iinLiim  oiipi.fLK,  cre-. 
iicntcmMilcoUimbi  aiiflnriricem&potcnciam  imminucrc  lUrocrat. 
Scd  tiiio  minm  .ipenc  bclliim  ficertC,  oblhlisr  ci  piaionlt  verecun- 
.li.i.  ■  Nim,  cum  Oirkoli  a  Rc-c  DaviJc,  MiUlumbiavo,  mili-, 
tari  b.iltco,  ur  mo!  eft,  tii>jcrecar,  promHccac,  &  (iit,  prJtcr  fcri- 
ptores  nnliro(,  Gitticimui  Ncol>ri(;ctilis  intjuit)  juccjuranito.c.ivcrat, 
'■  .Se,  nci.  ipftim  D.iviJvni,  nfi;  poilerorum  cjus  qkicnquain,  aliqua. 
"  p.-ircc  ruqi.iniitn,  qun  tuin  iii  An;[;Iia  D.ivi.l  tcncbat,  fpuliatu- 
'■  rum.  Hsc  vcretunjia  nbflrittui,  u'c  colore  nliquo  caluianiam^  te- 
^crte,  primum  itj  re  Icviori  paticuciam  Rcgii  An^liu  cxpcritur.    , 


lAher  Septimus.  19  x 

jannes  £pi(copiu  Glafiucnlis  per  CumbrlaxiX  fu/ia  dedi<:.irer> 
res  ndcrec^  aiiaque,  qux'  ad  hpilcopi  muaus  perrincre  cum 
nrur,  obirer;  Henricus  pcr  Truftinumhboraceuicm  Arclii- 
um,  novum  in  eam  rcgioncm  miiic  Hpiicopum,  quem  Car- 
rm  dixir.  l:a  injuria  Joannes  gravircr  pcrmocus^  cum  ncc  in 
)cc  in  ieizc  (aris  prsiidii  vidcrcr,  rcli^o  fuo  Epikopatu,  fc  in 
:rium  Tiu-onenle  in  Galiia  abdidit:  nec  prius  inde  rcdiir, 
o^acu  Miicoiumbi  a  PonriiicQH.omano  invicus  e(i  rccra^us^^ 
rcvcrci  coadlus.  " 

IX.'  Uanc  injurlam  cum  Scocus  levius  quam  fpcrabatur  fcv- 
juc  £itk>  cALiilx  ad  bcUum  cijc  exiitimarcri  CcllrLim  prufc- 
» uc  fcdacis  rulpicionibus  diicordiarum  cauilas  prjrcidcrcc.  Ibi 
!\AgIi  illc6lu>  ci^,  uc  in  verba  ejus  jurarec :  cum  non  Rcx  ip" 
fiacrcs  cjus,  ^ui  in  Anglia  agros  liaberenc,  e;c  convcniu  j.im 
iioy  £icramcncum  diccrc  dcbcrenr.  Scd  hoc  callide  ub  Auglo 
cioic  cxcogiracum  crar,  (]ui  fcminadifcordiarum  inccrfrarrcs 
\i\  (]uod  proximis  annis  mulro apercius  eil  declaracum,  cum 
nabriam>  Guliclmifracris  pacrlmonium,  aMikoIumbo  colan> 
t.  Londinum  cnim  eum  ar<;cflivic,  uc,  majorum  cxcmjiloy 
ine^crrarum  qais  in  Anglia  rencbar,  Inconvcncu  publico  bc- 
ium  ejus  fuerecur.  Illc  non  cundanccr  co,  aucpc.i  tidc  pu- 
rofc^his,  nuIU  re  cur  vcnerac  pcrfccia,  cogirurHcniiciim  in- 
Galliam,  cum  eo,  qucm  cum  ibihabcbar,  ichicrlscumir.irLi, 
Coniilium  An^li  co  fjw^abaCj  p.ircim  nc  (juid  a  SLoro  fc 
rurb.ireiur,  pircim  ur  hoc  commcnro  Ludovici  Rogis  Fr.m- 
inimum  *^b  co  avcrccrcr.  Ir.i  iglcur  MiLoIjmbiis  iiivlru>^  lcd 
avioris  incommodi  rcluclnvi  non  aufuv,  advcrfu)  veccrcm  a- 
TaCituSj  non  prius  ad  fuos  icdirc  pcrmiflu;  cft,  qu.im  An^iu^, 
Gallia  parum  profpcrc  J»cflo,  domum  cW  rcvcr{u>.    Mil^io- 

cum  dcmum  im^KcraCa  domum  rcdcundi  vcnia,  cum,  No- 
coatla,  fu£  )Krc{*rin.icioiii>  aCU  cxponcrcr,  magnie  parciiani- 
icmcntcr  iiifcnf()s  rcpcrlt  ;  "  (^iod  cum  inimico  ccrto.id- 
vcccrcs  &  ccrcos  amuos  milira/lcr,  ncqucprofjicxiilctqulbus. 
:>  ab  Hcnrico  pctcrtrur, "  Rcx,  cnm  **  Sc  iuvirum,  ncc  r.i  • 
lufum  quicc]uani  ci  Rcc,i  ncgarc,  cujiis  in  p.otciiatc  crat,  in 
im  tum  profc^lum,  ducrcc :  att^uc  ideo  non  dcfjxrrarcr.,  fc 
Franco  pureatum  iri,  ubi  intcllit;crcrcumcircumvcnrum,  a^ 
omciticis  cc^piis  projxrrc  illuc  pcrtraQum,"  fcdirioncm,  jam- 
pturam,  in  prxUntia  compcfcuit. 

Scci  ncc  Hcnricum,  in  omnla  intcntum,  fcfcllir,  hunc  tu- 
magis  cum  c(«hibiriim,  quam  pupularium  animo;  erga  cum 
.  Itaquc  ircrum  MiLolumbu;  ad  convcncum  Hboraccnfcm 
ibccur.  Ibi,  contidlo  criminc,  accufacus,  "Qiiod  cjus  m.i'^ 
0}x:ra  rcs  in  Gallia  minus  profpcrs  Anglis  iui/Icnr.  Ideo 
adconcilium,   (ic  avlimcndis  cl  rc^ionibus  quas  in  Anglia 

Ad  \\xc  cum  iilc  rclpondiilcr,  fcquc  abundc   tiur^^aflct, 
,  aurcs  claufaj  invcnit;  guippc  vcl  ciiuorCjvU  'jif  mu&v^^c- 


\ 


192  Bjrum  Scotiearum 

cis  ocaipAtafc  Ica  <lccmiiin  in  Hciuici  featentksi  £idiiiiu  Ne 
liac  injuria  concencuf,  ^r  idoDeos  homiQes,  oui  Mikoiiimi>um  ult» 
ac  volcnccBi  toc  regiooibus  ceiiiile  diccrenr,  avium  odium  vtiiemen 
tcr  erga  eum  aocendit :  adeo  at  domum  reverfum,  fiertlix  obfci&un 
pcnc  comprchenderint.  Sed,  interventu  ieniorum  paullulum  ira  fk- 
dara  c(t  Cum  Nobiiiratcm  edocui/Ier,  ^  Se  non  modo  injuAe,  fec 
<«  fraudulenter  etiam  ab  Henrico  vetere  patrimonio  exuttun, "  pro 
cercs  ei  au^ores  fuerunt,  "  Ut  pcr  Tim  aUata  jufto  pioque  beiii 
**  rcpctcret. 

XjLL  £x  Iioc  decreto  bellum  indiAum)  ac  non  fine  magnis  utriuf 
que  gcntis  incommodis  geiium.  Tandem  cum  ^tgti  non  procul : 
Carlcolo  ad  coUoauium  conveniilenty  poft  raultam  dilcepcationem 
Hcnricus,  Cumbria  &  Hundiatonia  Miloolumbo  reliitis,  Nonhum 
briam  ademit :  Anglo  nullum  aliud  jus  cupiditaci  iuae  praetenden 
te,  nili,  ^*  Qu<xl  tantam  imperii  fui  diminutionem  pati  non  pollci 
Vcnim,  cum  ne<]ue  furis  reverentia)  neque  pada  &  conventa,  ne 
<{uc  jurisjurandi  fanditas,  Angli  inexplebili  aviditati  obftftereni 
homo  puiiUi  animi,  &  pacis  nimis  cupidus,  condirioncm  acoepif 
adveria  &  rcclamante  Nobilitate  Scotica,  quae  negabac,  ^^  Jus  eff 
^^  Regi  quicquam  de  finibus  regni  detrahcre,  nifi  omnibus  Ordini 
^S  biis  confencicncibus.  Hx  eo  Rex  a  fuis  conccmni  cof^plr,  ut  nc<]u< 
lurcicudLnc  ncc  prudencla  ad  modcrandum  imperium  idoneus.  Nc 
(juo  i]uicquam  scjue  animos  hominum  ferociorum  a  tumulcu  cohi 
buir^  ac  major  mcrus  ab  An^Io,  quem^  frctum  iimplicitatc  Milco 
lumbi,  &  potcntia  tranfmarin.1,  impcrio  rorius  infulx  potiundicu 
pidum  perfpicicbant.  Hic  univcrfoi'um  crga  Regem  aflcdus  fecii 
iit  iin<;uli  rcverenciam  imperii  f  icilLus  abjicerent. 

XLII.  Iriirium  rebcUandi  fadum  cft  ab  Angufio,  feu  potins  JKL 
nca  Gallovldiano^  homlne  quidem  porenrc,  fed  <]ui  fpei  plus  ta 
mcn  in  Rcijis  ignavia  quam  fuis  viribus  coU<Karer.  Advcruis  hun 
mifllis  Gilchriflius,  tribus  prarliis  vi£lum,  in  ccrnobii  CandidsrCa 
fa*  .ifvlum  cum  compulir.  Undc  cum  abftrahcnJi  jus  non  cflci 
omnium  rerum  inopi;i  cx  diucurn;i  oblidlonc  ad  pacifccndum  ci 
coattus:  Ipfc  agrorum  parte  cft  mulracus,  &  filius  obfci  datu! 
Hnnc  imminutionem  prioris  macnlcudinis  cum  cLitus  anlmus  no; 
fcrrcr,  rafus  in  cfrnoblum  Hdimburr,o  propinquum  tc  a  conipedl 
&ludibrio  hominum  abdidir.  Nec  in  divcrfa  rcgni  parrcMoravi 
cnfcs,  homines  in<]uicro  fcmpcr  inf»cnio,  fl*  a  rcbus  novis  conrinu 
crunr,  Gildonc  cnim,  fcu  verius  Gildominico,  duce,  non  modo  rc 
rjoncs  omr.es  circumcirca  dcpnpularl  funt,  fcil  forcialc?,  ad  lc  mli 
1()S,  b.irbarica  crudelitare  intcrfcccrunr.  Advcrfus  ho$  <]uoque  mii 
fns  Gilchriftius,  majorc  quidcm  cum  excrciru,  fcd  difpare  forturo 
Vircu^  cnim  advcrfirii,  quae  aliistcrrori  cflc  fblet,  hominci  (celc 
fto^,  &  c]uid  commcruiflcnr  enaroT,  dcficrarc  de  flilute  coegir.  I 
cirur,  dum  fhjdcnr  nc  inulti  cadanr,  hoftc  profligaro,  fupcriorc 
tv.ulunr.  Milcolumbus,  ubi  cladcm  luorum  rclclvir,  fui^^plcro  ex 
^racu  vcreri  in  Moraviam  duxir.    Ad  S^x^  fluminis  oftium,  Mo 

x^vlenfc 


Liher  Septimns.  ipj 

nfc!,  etfi  Regii  copijs  auflai,  &  iua  c  (iiperiorc  prarlio  immi- 
nuni,  Don  ignorarent,  tamen  loco  frcii,  &  pim  nupcr  vifforia  fc- 
rocei,  evaitunv  cklficttire  conllituei-unr.  Pugnatum  clt  tnigni  cum 
pertinacia,  iicc  minore  c£de.  Neque  cnim  priui  ceilerunt,  qujm 
reflifR^iijmiteie  fublidiii  receni  llKcclTit.  Tum  vcro,  inclinatj 
fcmcl  acic,  non  ampiiui  pugna  fcJ  czdci  fuic.  Nuttt  xtari  auc 
coRdicioni  fiiror  militaris  pepertjt.  Hoc  pralio  vccerevMoravi;ini 
pene  xd  intnriecionem  ilira  reda£ti :  quK  pivna,  utcunc)uc  crudclii, 
camen  videri  potcn  non  immereniibus  accidille:  gravintetnijue  ul' 
tionii  ffah  petfidio&  adverfut  allos  immanitu  excufat.  Novt 
coloni  m  ccfbrum  igroi  mifli. 

■  XLIII.  NecSumeiledus  intcr  toc  tumuliui  libLqiileniendum  du- 

xit.     I>  (ut  antea  diftum  clt}icum  in  Hibemiam  cx  infclici  prarlio 

.   ev^flet,  ab  eoque  temporc  latrociniii  Scoria;  littora  habuilTct  infe- 

;    tta,  ranu,  inter  toc  oedei  ma)orc  pane  militarii  ztatu  confumta, 

Mic  C  fiigientibus  alejm   dimicationii   opulentam  prxdam,  aut  c 

fcont^edientibui  ibre  non  diflicilcm  vi^loriam,  magru  undique  ^ci- 
Dorolorum  manucoada,  xfluarium  Glottc  amnii  navibui  itiptC- 
tfin,  liniftra  rip.i  enCeniionem  fecit,  ac,  blandicnte  ab  initio  fortu- 
aa,  RcDfroam  ufque  pcnetrat.  Ibi,  dum  mulium  przdsr,  pirim 
iocaluiiiitati  fuorum  intentus  agit,  a  multo  p.iucioribui  circumvcn- 
!  tu),  liios  prope  omnci  amilit.  Jpfc  vivus,  ad  panam  &  [udibnum 
,  fervatui,  ad  Regem  pcrducitur.  Alii  eum  unacum  fi- 
1    Uo  in  przlin  cecidifle  f^ribunt.     Hxc  Jrcitcr  annum     M.  C. 

M.  C.  LXIII.  gefta  funt.    P^caio  ublque  a  tumulcibui     LXIII. 
.    fcellicii  regno ,  convcntus  omnium  Oriiinum  indiAui.. 
\  Ibi,  cum  alia  mulca  «d  Hxtum  rct;ni  ctmfirmamlum  dcccmercnrur, 
,    «Hnmunl.conlenfua  Rcce  publii.c  pttieriu»,  "  Ur,  quoniam  Uin- 
"  pridera  macrimonlo  eflet  m.iturui,  tjuippc  qui  viceli 


.  __  _  xccvlercf,  dc  nunriis  cogitarer,  &  liberii  crc- 

"  ^ndii  opcram  diret.     Id  cum  &  publice  regno,  Sc   privjtim  fua: 

"  familia;   debcrc  :    ncijuc   prxlcntis  moila  tcmporii,   fed   futuri 

■   "  ctiam  tranquillitati   ci  .mimo  profpicicndum  eiie,"     Ad  h»c  illc 

[  refpondit.  "  &e,  ab  eo  ufuuc  tempore,  quo  viti  fiii  racioaem 

''  inirc,  Sc  curfum  ejus  dinncre  porKerit,  continenci.im  ab  hujulle- 

'    '.' modr^cujriJitJtibus.Deo  fanSc   promtlifle.     Qund  fjum  vnciiin 

f  "  fr  «iflimare  ci  iwn  inaratum  fiiiiTe,  qui  &  virci  ad  id  prznan- 

'   '-'  (lum  (lediflee,  &  hxredej  ad  fticcedendum  pi^xparaflcc :  ut  ncc 

'.'  infirmitate  animi,  nec  neccfltt-ttc  aliqua  nibjica,  e  propolito  vi- 

*'  vcnili  curiu  dctieftere  cogcretur.    Dimilli)  concilio,  cum  fori^ 

'    Mx  eflec,  ad  arcei  avitai,  nempe  facrarum  xdiitm  exflru£tinnes,  S£ 

in  monni.hoi  Urj>iciones,  lclc  convcrtit.    Qua  ift  re,  H  vita  tongior 

ci  fuillet,  nuiorei  videbatur  longc  Cipcrjturus.    Obiit 

ctiim  mortcm  non  ittutto  pofl,  ticmpc  quinto  Idui  Dc-    M.  C 

ccmbi-ei,  Attno  aChriftoiiata  M.C.  LXV.  vicx  vkelimo    LXV, 

quincO}'regni|uiullt>iuprAduoiIecimuiR. 


194  Rerum  Scoticarmi 

XCIIL    R.  £  X. 

XLIV.  Succefltc  Miloolumbo  frarer  cjus  Gulielmtif,  qui  decimo 
c  uinco  d\t  poft  proximi  Regif  mortem  regnum  iaiir.  Is  nuOum 
ii  re  nec  publicum  nec  privarum  negocium,  quod  majoris  efle  mo- 
n  enci  ri  ierecur,  prius  actigic,  <]uam  Norchumbriam  ab  Henrioo 
An^^lo  repccUrec*  Anelus  6uiiclinum  Londinum  venire  jullic,  ur 
nb  bumbriam  ig.  H$amntowam  ie  beneficiarium  de  more  proficere* 
tur.  Li  iile  cum  non  gravate  feci/Iec,  nec  camen  a  Northumbria 
polcenda  dediierec,  Henricus  ambiguo  reiponfb  rem  difierebat. 
Nam,  ^^  Cum  Norchumbria)  Milcolumbo  ademta,  ip(i  adfudicata 
*'  eflet>  (e  eam  abalienare  (niii  Procerum  decreto)  non  pofle.  Ad 
'<  proximum  conventum  ade/Iet,  atque  ibi  quod  jus  eilct  exipeda- 
^^  ret»  Gulielmus,  etfi  nihil  «()ui  fe  impetraturum  ^)erabat,  t»- 
mcn,  ne  calumniandi  adverfario  darec  occalionem,  in  Anglia  ad 
convemum  u^ue  exfpe^vit,  &  Henricum  proficiicencem  ad  bel- 
lum  CUlicum,  licet  invitus,  tamen  eft  (ecutus.  Ibi  cum  aflidua  fiai* 
gitacione  nihil  proficerct,  nec  Rex  brevi  in  Angliam  rediturus  ipe^ 
rarctur,  seorre  commeatu  impetraco,  in  Scotiam  e(^  reverfiis. 

XLV.  l)*oft  reditum,  primum  omnium  regnum,  latronibus  ca« 
Oi(;atis,  repurgavit :  deinde  locis  idoneis  arces  &  praeiidia  ad  pro- 
hibendas  rcpentlnas  incurnoncs  impofuit:  demum  per  legatos  de 
Northumbria  reddcnda  Anelum  admonuit:  ni  redderet,  bellum 
intcrminatus.  Anglus,  Gailico  bcilo  impedituS)  Northumbiz  par- 
te,  c]iiam  proavus  Gulielmi  tenuerar,  ei  ceffit.  £am  Scotus  aui- 
dcm  accepit^  tei^atus,  ^^  Se  nihil  de  fuo  in  reliquam  prtem  )ure 
^'  dcccvltre*  Id  cum  Anglus  graviter  fcrret,  &  pra?dam  de  mani- 
bus,  lice  nnn  diremta^  dimiilam  doleret,  pei'  incuriiones  i{i  fines 
Scntorum  nova  belli  femina  iacicbnt;  hac  occaltone  iperans,  reli- 
<)ua,  quae  controveria  videri  volebat,fe  facile  ablaturum.  Cum  res, 
i-ic  more,  pcr  limitiun  pracfcdos  repeterentur,  Angli  conquefii  iiios 
limites  latrocinio  Scotoi*um  vexan,  Iceatos,  nulla  ob  quam  Tcne- 
rant  re  impetrara,  propc  iine  refponfo  abegerunt.  Scoti,  ut,  quod 
jjre  obtincre  non  potcranc,  vi  aiTecjuerencur,  exercicu  confedo»  in 
prn^imos  Anglorum  agros  ferro  &  igne  fseviunt.  Angli,  jam  in« 
iVance  meire,  contenti,  per  ab1&ntiam  Ref^is,  fua,  quoad  poflenc, 
tucari,  nuUum  quidem  cxercitum  contrahunt:  hiems  vcro  inccTca 
pcr  mutuas  incuriiones  fuit  inquicta. 

XLVI.  j^f^ate  nroxima,  Gulielmus  in  hoAicum  magno  cum  e- 
xercitu  inereflus  cfr.  Ad  cum  Angli,  cum  nulUs  adhuc  fatis  firmas 
cr>piAS  habcrcnt  confcriptns,  lcgatos  in  caHra  mlttunt.  Inducias 
maan;)  pecunia  raercari  conrcndunt.  Id  ii  impecrent,  fpem  injiccrc 
connnrur,  orania  e?r  fentencia  conventura.  Credidit  failacibus  corum 
promifTis  horao  rainime  malus,  &  qui  paccm,  modo  non  iniquiffi- 
raara,  quamvis  jufto  bello  prsefoTec.  AngU  fpatium,  quo  al>  ar- 
rai^  ceittbacur,  totum  in  apparatu  bcIH  confumunt.  Nec  dcfinunf 
inrcrira^  legaris  rai(Tit.indis,  pronM/Ia  cumulare,  ac  pariter  hoillum 
ira^r:^  ipeculari :  in  quibus  cum  omak^  iaduciarui&  aducia,  rcmiila 

ac 


XAher  Sepimus.  ipj 

vc  M^cS>  ttnieRm,  BUJmsMjiK  pTton  exercinis  R-egii  ad  com- 
maara  yeBcndtn  diUpfain,  Tcverlij  iuii  occafioneni  rei  bene  geren- 
Am  ofteDdimt.  Inflaiit,  nc  eam  e  manibus  eUbi  licunc.  fgicur, 
nu jore  flopianim  fiuniin  june  in  infidiij  collputi,  ({uailriDgcnti 
ftreMnJn*  acpKlici,  de  tcnia  vi^ilij  iter  ingrtl]i,  paucas  horas 
ante  Solii  ortnB  AiiKvicun,  ut>i  Scotorum  caAra  erant,  adveni- 
■unc>  JbiBKiiorem,  amnL  ^Kraranc,  bcne  gercnd^rei  occaHonem 
wolBA^  in  Ke^m,  ▼elnc  in  iumma  pace,  obequitanRffl  cum  fexa- 
etM^  plus  miniit  cquitibui,  impctum  faciuiic :  ac,  pene  antfouam 
3i£enu  poflet,  amicine  an  hoftci  eiTent,  (jcceptii  enim  irmii  &  in- 
fifipibvt  Scoticii,  fa^iJe  pro  Scotis  fefellerunc,]  nono  quam  regnare 
capciat  anno  eum  capiunt,  Cum  c  caflrii  tumultu  exciti  pauci  ac 
lurfi  ihiAra  ie^uerentur,  nonnulH,  ne  Rcgcm  vuicrencur  iteferii- 
ilTc,  In  koflem  ultro  incurrencts,  capti  fiicre.  Hex  ad  Anglum, 
cum  In  Gallia  milieantem,  eft  perdufhii.  An^li,  hoc  ini^rato 
fuGccCu  claci,  Cumbriam  invadtuic :  fine  cercamine  fc  potituroi  ea 
r4ti.  Sed  a  GikhriAio  &  RoUando,  Scocit  ducifauc,  ica  funt  rc- 
fuXCi  acriter,  ut,  inJuciit  f^flii,  concenci  flicrint,  <]a»initiu  Rck 
dptivut  cllet,  Nonhumbria  pociri;  Cumbrix  &  Huiidinronix  li- 
4i<ram  Scotii  poflellionem  relinquere. 

XLVIL  Incerea  Ddvid  Gulielmi  fr;iter,  Hundintonix  ti  Gario. 
dae  Comes,  <(ui  tum  apud  Anglum  militabac,  accepco  commeatu; 
ndiit  in  Scoetam  :  ac,  rebui  pro  reropore  pacacii,  legacoi  in  An- 
■cliam  de  fratrc  liberando  micrendoi  curavic;  qui  tum  Falefii  in 
-NorTBanla  aflervabatur  Rex,  traditia  Anglo  qumdccim  obfidibut, 
.-&  quacuor  areibui,  Rosburgi,  Bervici,  F.JimbureL  &  Sterlini,  ad 
Ol.  Fcbruariai  permifrmefl  redire  od  fiioi.  IpTe  cum  l>niecri1>UE 
&  Epilbopit  evocatui  ab  Ai^Io,  Eboracum  nA  XVIII.  Ctl.  Septem- 
brei  venit.    Ibi  cum  fuif  omnibui  qui  adcrant  (aderanc  aurem 

r'tKinn  Nobilic^tii)  in  verba  Henrici  jur.irunt:  ac  re^num  Scocis 
fidem  &dientelam  ejiu  dcderunt,  Hai  lc^jej,  uccunqiie  durai, 
(Scoti,  cupidi  Reeii  optimi,  tton  renuerunr,  tit  Angli  In-iptorei  tra- 
-dunt.  Thomas  Vollingamiui  Anglui  &  ipfe  hanc  dedictonem  non 
EKonci,  lcd  in  pago  Confbtiticnfi  fafUm  fb-ibit.  Sunt  qui  tra.. 
dant,  conventom  inter  Regci,  non  de  dc^icioiH,  fc<t  certa  peninia 
per  penlionei  danda  ;  arcefque  tanti^ver  Anglo  tradicat,  aaia  ea 
perblveretur.  Hanc  ut  opimonem  veriorem  cxIDimcm,  facit  ficdui 
aiin  Richardo  Henrici  hlio  rcnovatiim]  de  quo  fuo  loco  dicam. 
Rcx  rcvet^,  monu  in  Gallovtdia  le  abfentc  ortoi  per  Gilchrifli- 
um  iiKra  paucoi  mcnfet  compcfcuit,  Ad  ^uartum  Cal,  Februarii, 
cum  cottvctKOt  Nonnum  ad  Tuedam  indifhu  efler,  eoque  Gulict- 
mui  Ttniflct,  Aniilui  vehementcr  contendere  ccepit,  ut  omnes  Epi- 
£opi  Scocorum  Archjcnfcttpum  Ebniacenlem  pro  Metropolitano 
aenofcercnt,  inftante  venementer  ut  id  ficret  Lcgato  Romani  Pon- 
tificii.  Poft  loniram  difceptacionem ,  rerponfum  fuic  a  Scotii , 
*'  FaucM  in  pTsTcntia  ruorvm  adeffe,  ncc  eoi  ■polft  wgere  abfentei, 
**  iit  ftb  fe  iccma  coofirmatcnr,    Haoc  ob  cauIlMft,  TC  ui  iVi'^ 


Rerum  Scoticarmt 

mpns  dibn,  paallo  poR  miflii  Roroun  LcgatJf,  EpX 
Altxandro  iertio  fuam  uuir^m  probaniiu ;  jc  doiniini  re<) 
ouoii  Ejuf  dctreto  ab  An^Iorum  |uco  «flcnr  iiberali. 

XLVIIl,  Non  iu  multo  polt,  Gildlrili.ui  (cujm  &]«> 
mus)  uxoreni  fgjm,  canitcmqoc  Rceii  fororcin,  «lultcrii  . 
lam,  occidit.  Li,cuminiui  ad  liicm  diditti]  aon  afiiiifl 
&  i^i  inierdiftum,  cde>  dtrunt,  bona  in  Efcum  rcdaMa.^' 
jcrc  ttmfiore  arx  hdimburgi  rcJditA,  uoj  pcnjione  fulotJt 
Oabilicndum  firmius  concordi^un,  bta  l^K,  *'  Nc  «licr  ti6 
"  llcm  i<i  fc  recepijrer."  Hjc  lege  GitchriHtut  Anelia  e« 
<liic :  ar,  mut^iis  fa'fe  locis,  ignocui  inicr  ignoiot,  in  omit 
P<  rerum  fumma  penuria  miler^im  vJEant  iranliffebaii  ' 
Ciiiliclinur  Mcpeditioncm  adornabjc  in  MoNvi:)m,  ^vafat 
.j^ibudcnfct ;  quoruin  prinecpj  Oonaldui  B43n(lioceA,  «1 
iius  fjum  ad  Kegei  refcrcbac :  ac  nomen  ctijm  Rcgii  afl 
[(  c  mvibm  (xpt  ac  diverlii  tn  loiii  cK&cndcRi,  noii  mod 
ritimii  Inclt  folicudinei  faciebAi,  fed  3  marietum  longe 
ircHente  per  impunit ^rcm  aiKlacij,  popuUbuur.  Adveif 
n4v^ui  circummifll)  qni  cbHem  in>.cn>lercnr,  Il.cic  CcrrclV 
(irofcAut,  pene  omnci  iid  UDum  intcremit.  In  redicu,  i 
procul  i  Bcrtba  jbcncT,  cribui  rulllcii  o^(i>,  pnner  pjiu 
litvicm  nihll  TufticLim  urar  lc  fercnitkui.  cum  rleJtnire  vi 


Uher  Septimus.  197 

Uefli  nomen  apud  ununt  Boechljm  invntio.    Ncc  adeo 

Rkhardui,  variij  calibtu  jafUnif,  ex  eadem  pcrcgri- 
iit.  Ad  eum  reducem  Gulielmut  nnn  iratrc  ■■ratula'* 
ac  duo  rojllij  marcarum  arpcnti  Ar.,a  attultt,  vel  h£- 
iperioru  erea  ft  memor,  vel  prgt&ntii  jnopi*  miicrtus* 
a  Domen  Scoticum  creditur  Anglico  fiilTe  coQJunQluf. 
jlielmut  in  gravilfimum  incidiiier  mDAum,  rumor  de 
■llatui  RDvoi  in  Scotia  motus  excitavit.  Haralduij  Of- 
^hancflx  Com«,  I-piicopo  CatbaneliK  Inftnfui,  auod 
tiflc  diceret,  quo  mintu  apud  Kegem  guxvetlet  obiine- 
imprehcnlum  oculu  8c  lingua  privavv.  Rex,  revnTut 
MDicis  Hariltli  magna  ex  prtc  cojriaivRriii  congrtlSbus 
ucem,  e  fuga  recraflum,  oculii  orbannD,  per  camifi- 
Javit:  tocamcjue  flirpem  ciui  mafculam  eroafculandam 
nKw  propini^uot  &  £elerum  admirullros  magna  pecuniz 
Hxc  a  boechio  (rc  narrannir,  &  vulgari  rtimore  confir- 
llifque,  a  telHculii  nominatm,  memoriam  rei  gdhe  fer- 
li  veriora  videmur,  quam  aai  th  alibtra- 
cidcTBnt  hxc  in  arnumailurij  M.C.XaX  M.  C. 
cfti  Alexander  filius  eft  natui ;  &  Ricbardo  XCDC 
nfio  Joannei  fracer  fiKcdEt. 

kotonim  in  Aneliam  profe&n  cfl,  ut  fxramennim  cfi- 
-01  quof  in  Anelu  rennar.  Sed  ejus  advemui  non  fiilF 
reeni  magii  jucundui,  quam  dikeJTuj  innatui :  <[uod 
iglum  in  exp^rionem  fcqiii  adverfui  Philippum  Fran-' 
m  amicunt.     Igiiur  reveilui  e  Galliii  loannei,  duiU' 

qiBric,  prxfi<!lum  c  regionc  Bervici  xdificare  ccepir.- 
fnilln  pcr  legatos  ea  de  tnjuria  GoaqucAui,  mmi  col> 
I  aedilicarum  eiac  demolinu  eft.  Excrcitui  utrinque 
ir.  Cum  jamcaftracaflrlsprope  coIUti  clTenr, per  ni- 
ifla,  hLi  legtbui,  "  Ut  duK  Gulielmi  fitix  duobuf  Jo- 
t,  cum  per  actatem  nubilet  forenc,  callm:arentur.  Dof 
6a.    Przlidium  ne  jedificarccur,  cautum.    Obfidei  tn 

ReverTuj  Guliebnui,  tn  pericu]im>  ine^xfpeAatum  iKJ- 
«  oppidi  pan  major  inundacione  Tai  amnu  noQu  diruia 
)  Euc  caUmiute  Reeia  liiit  inununii,  filio  Hegij  infin- 

nutrice  &  <]uaruoriIecim  aliii,  exltinQo :  reli^jul  jegre 
lulti  e  promircua  mulcitudine  oppreifi.  Rcx,  cum  aquae 
irte  fblum  urbis  obrlnercnt,  ncc  ulU  fcre  domus  cBlami- 
ipcrs,  p^iullo  in^a,  ad  cucidem  amnem,  novam  urbem 
;  Ibco  cxliruendam  curar,  &  tramine  non  roultum  im- 
hum  3ppc!].(r.  Hunc  honorem  habicum  credunt  Per- 
ihili,  qui  fblum  urbis  Regi  donavit.  Eodem  fere  rcm- 
lucem  rcbiUium  ad  fepcentrionei  fpeflaDnum,  Gothre- 
liam,  A  fuii  prodirum  ccpic.  Captiii,  dbo  conltanttr 
,etu  (uc  crcditur)  Rravioris  fupplicii.  Uot  fcre  ulctmum 
R  ]  o^'»*^ 


I9& 


Rjerum  Scoticarnm 


operum  memorabilium  fuic  Gulielmo,  ob  ipfius  etiam. 
M.  CC.     inAravefcentem  xracem  per  duces  geftum.    Nam .  paullo 
XIV.       pofi,  LXXIV.  annum  agens  vica?,  regni  XLIX.    Salucis 

humanx  M  CC  XIV.  «kceflit. 
LI.  Non  mulco  ance  niorcem  Guiiclmi,  prope  (ingulis  annis  cum 
[{oannc  Anglo  fcedera  func  renovaca.  joannes  enim,  hoxno  late 
f)ro(ercndi  imperii  cupidusj  cum  haberec  foris  cum  Gaiio^  domi 
cum  R.omaneniibus  beuum,  nec  cercam  unouam  cum  Vallis  &  'Hi- 
bcrnls  pacem,  noa  omiiic  ramen  Ubidincm  invadendi  Scociam,  .qux 
cum  Regem  habebac  fenem,  &  proximum  ei  hxredem  pucrum. 
Ol)  haec  cum  colloquia  frequencer  fererec,  magis  cencanai,  quid 
impccrare  poflec^  quam  ulLIus  rei  a?qux  cranligenda:  gr;icla,  de- 
mum  resln  apercam  fufpicioncm  eruplc.  Ac  polt  fcedera  fa:jpe  no- 
vara,  candem  Guliclmus  ad  Novum  Cafirum  ad  Tlnam  evocacus 
venic.  Ibi  cum  ih  morbum  gravillimum  incidiflec,  nulla  re  cranfa- 
^,  rediic.  Dcinde,  cum  paullo  ance  morcem  invitacus  eflec  Nora- 
mam  ad  Tiiedam,  nec  pcr  valecudine/n  ade/Ie  poflcc,  rogacus,  uc 
snictcrcc  filium,  jd  qifoquc,  de  concilii  femencia,  rcnuic  Foedera^ 
illis  congrefribus  fancira,  non  libuic  huc  afcribere,  uc  quz  omnia 
clfdcm  pcne  vcrbis  func  compoHca  :  neque  qulcquam  habcnC  novi, 
traetcrquam  quod  in  uno  cautum  cfi^  '^  fit  Rcgcs  Scoconrni,  fed 
^'  corum  libcri  jararenc  in  pofierum,  aucfe  in  Hdem  Angli  dent,  ob 
*^  tcrras  quas  in  Anglia  tcncbant.  Toc;i  cciam  harum  rcrum  men- 
tio  cH  a  furipcoribus  Anglis,  ob  candcm  (uc  arbicror)  cauilam,  prx- 
tcimiila. 

XCIV.    R  E  X. 


adcptus>  omoia  pfudentius  quam  pro  aetatc  compofuit.  PViraum 
«^mniiim,  indi^lo  convcntu  publico^  patris,  vlri  prudcntilliml  juxta 
ac  cptimi^  a£la  omnia  Ordinum  dccrcto  confirmavit.  Frima  ei 
cxpcditio  fuit  in  An^liam,  nullaprivata  cupidicatc,  fcd  ut  Joannis 
ty/annidcm  compefccrcCy  ab  ordmc  Ecclcljanico  (ut  cum  locpcban- 
tar)  aicefntus.  I%)rama,  quam  obfidcrc  capcrat,  ccrtis.  condiclo- 
nibus  rcUya,  intcriora  inorcifus,  Rcgiarum  partium  homincs  onini 
bclli  cladc  pcrfequitur.  l:o  domum  rcvcrfb,  Joanncs  mox  Scotiam 
invadit.  Dumbarum,  Hadinam,  &  omncm  vicinam  Lothi.in.im 
fosda  populationc  vaAat:  8r,  cjuo  Utius  bclliim  fpirj;crct>  alia  via 
icvcrti  ftatuif.  AlexanJcr,  cupidus  pr«Iio  Jcterncnii,  inccr  Pifti- 
ccs  montcs  &  Ffcam,  (]ua  vcnturus  diccbatur,  ciftra  wfuit,  Joan- 
ncs,  iit  con^reifum  vitarct,  fccundum  marc  duccns,  Coldin^amlam 
canobiuro  crcmat :  Bcrvicum,  jvirum  munitum,  c.ipit,  &  inccndit. 
Eam  retro  fcftinantem  Alcxamicr,  qua  potuit  proximc,  fccutus,  fer- 
ro  fljmmaquc  pcr  Northumbriam  er.ifTirus,  Richcraondam  ufuue 
pcrvcnit,    Scd,  c^  fc  in  inccriQrcm  VinglUia  magnl^  irincribus  rc- 

•  cipieniC; 


1 


Liher  Septmus.  '  199 

,  Scotu;,  Mi  Vcnmariam  fcdieni,  vafta  omnla  drle«jiun 
ddidit,     Urbcm  vicepit,  &caininuni.vi(..  -.^ 

Proximo  anao,  arcelliii  ab  ii>}  qui  £u«nlotiiffl  fa&iofuad-. 
jt^ttci  iavebant,  Ludovicus  Philiupi  Frjnci  £liu(,  ut,  exaiu 
i<>annc,  rcgnum  acciperet,  &  Alexandcr  Scotus,  uc  amico 
jxilium,  tn  a-fticc  Lnndinum  Vcneruni.  Jojune!  vero,  & 
Iluiliis  dtAitucut,  &  pcrcgriiiii  armit  pcciiui,  magna  pecu- 
>rp&ntia,  5c  tributp  peryecuQ  pcprollla,  prcccru  jurc  regni 
£cem  tranfUt(i,iit  lugcj  AnKlurum  inpoltcrum  bcneficiini 
nt,  in  gratiam  rcdiir.  PerGalfiiicntC^atinalcm^.nocgc^a- 
1  hominem,  literai.Komaimpetrat,  quibuf  .Scotui  &  Gallut 
minis  a  populo  lacroCnflx  Sedis  vcAigali  abllinerc  jubcatw. 
.udovicui,  ob  haiK  rcrum  conim'utacionem,  Ln  Galliain,  Ale- 
in  Scotiam  rejic  ;  Tcd  minui,  quam  vencraT,  agminc  paca- 
im,  cum  Angli  excremum  abeunci;  agmcn  carpereut,  &  va- 
noratorei  cKipcrenc ;  5c  Joannei  Trentifluoiinii  ponces  fran. 
>rada  pjliiacucii  infixii  ocdudcrcr,  navcf  omncf  avcicret  »^ 
areacuniiobjefhim  viUcbatUr  impedimentumt  &  quod  {inc 
;micie  non  pofTec  etfugcre.  Sed  interim  Joaonei,  a  mona- 
^loacccpcovcncno,  ad  Ncurgum,  opplduoi  in  ripa  XrcBCt. 
iCtum,  lcOica  dclacut,  inira  biduum  mericur.  Tt  ca£u 
dro  iter  apcruit.  Tum  fuorum  incurla  caftig4ta,  circura- 
I  quidcm  agmen  cglc,  fcd  non  Cae  magno  corum  incQmmo-- 
quol  ducebar.  Quicquid  cnJm  aei  ferrivcpocerac  fccum  au- 
cum  In^citM  przda  domum  neiliic. 

'.  G^lo,  Lcga<ui  Romanui,  cuiq  Hearicuni  Joannii.filiuin  7^ 
ConSrmaJTcc,  Proccrci  ABgionwi,  grandi  pecunla  multacoi, 
iam  rccepic.  F.t,  ut.  hoc  dlinoum  pjti  inimicorum'  calami-, 
areiur,  Ludovicum  GdlIuKk.&  Alcx.indFum  Scocum  fulmicte, 
10,  in  fpcm  praidar,  tcric.  Omiubui  Scotii  fiais  inierdicit, 
iraifua;  piu:  apud  vulgus  funplcx  qiiam  Rcgei  valicurai. 
ice  candcm  inicr  Regec  firmaca,  Scoci  Carleolum,  Angli  Ber- 
reltituuni :  fiiicfquc  vecercf  >d  Kcgiam  criitcm  fervari  ju-. 
Alcxandcr  cum  fuii  per  Epilcopoc  Angliu,  quibus  ca  potelfas, 
.fla  erac,  rcfccracur.  'Hic,.Jj#lo  frcmens  tancam  iibi  prx-. 
manibuf  ercpiam,  in  F.piJcopo;&  reli^uos  Scotorum  Ucer- 
ram  vcrcic,  canquam  fujcn  peculi^icem  curbato,  &  nihil  tA 
accincntcm.  Annevici  cii  conventum  indicic.  Ibi  cimidioref. 
a  homincm  pUcanc ;  qui  obfliniciorci  eranc,  Romam  in  jui 
Hi,  oliiier  a  mtiliit  Anglorum  Epilcopii  &  Ctxnobiarchis, 
ad  Poncl6ccm  dc  lorililius  Legaci  accepcii,  liomlnem  graviter 
nc :  "  Hum  facem  omnlum  malorum  fuilc  :  dum  non  puUi- 
iciliiiti,  fcd  avaritlaeprivacx  (hidet ;  &  bellum  paccmquejn- 
'rinupci  (iio  srbiirio  niindinacur.  Galo,  quod  fc  noa  latil 
'cc,  mulcatu^cA  a  Poncificc  pccunia,  przdavidcticct  inier.coi 
■    A^ciiCtcuiej  vetbij  bonis  oncraii, pecunix  Ininci  domos  di- 

3  \N.'^»>^^ 


ulfcMhi>witmy^»trt«iiiw 

friitt4  iPD  Ud  mi^mM  dkiiiiict^  ie  coBocMwnau  ■dvAii 


Mtilba.  dbwMi  MlUlt^'  «MtaMi^ 


;.;..       ■  lliKliiab    JBriihil  iQwilBrilfc    IkCMfilfeSO 


jawii  irtrtfciii  Wirfi«t  ttwffinii^  ftrtairkfeif  6  fdoirc  « 
CyiijtiBwiJiiMiiwiiiii»,  iMariiai  «ft  ft  a  kcraillni 


SiCl  iMiBDi 


^«HpMiiWi^^ii  oUki 
▼mmiinionoi  MNi  i 
'>£nMnienAni  oppidm  i 
ineei^.  Rfcnfimrflnwbi  fifci  jinnv  «ixl«lker  trucidahat 
ferfii  tom  Joiiiiet  QnJiiin^  BodliMitK  Cone%  mlffiit>  1 
-  '  fer  dcfli  wttaoenBi  oepir,  Acom  doobut  filiit 
MfOC  nukaWCi  Ga]^  odrei  geAte lideau  idReeeni 
1901,  AiiPoM.tKiqgL  Otoliaiieficirfct,  Adaail  J^t< 
litiiMiiB  iojWM^  wftemoiiaoiOBi»  ^oeBi  de  mwh 
iCirtalidMit,  (mwB  liianamfit  AbWt  aite  foeraO  dr  mti 
ittUeimrxiim^oiudiniBC»  ^pRim,  'j^avlccr  vokiinciBii^  in  ci 
aecn^iiBi,  iBWCimidoiBO  crcBnnmr.  Gaofiam  canrBC  crud 
fUft  ikmr,-<|Bod  JBflfibpB  actrbln  •ftUro  dedmat  cxisere 
dlBgqner  coiiqidfid,  graviiimi  Ibpplkio  liiefVU'  afiedi.  i 
ChmwC»,  ^om^m  Ib  fiidiocefiCfafido  noB  afiuifleCjfiif] 
CMKB  aoB-oarak.  Mlei  fiero^  chb  ad  ^erbt$  mcalis  Z>oi 
mm  SeoconaB  SmumallA  luBr,  digcilum  adRcgem  fiufle 
miwft,.  Teniapi  iii|||piicicir  pccidiB  impecravtr» 

LVn.  Cfavi  ImSc  cin^Mira  deocflb  Allamif  <jallovidianut, 
aum  IpciBC  poccBtmBBiitc  Dctedent  cretfiliat  relf^oic,  de  < 
fofierlut  Bobiieritlermo».  ThoBmt  filiut  ejnt  nocfaus,  earui] 
ee  ofc  faro  comcimiok  k  diiunum  vocat  •  ncc  eo  ooncencusj  < 
ad  dcoem  bomiaum  mSBajrefiAencet  cmrimir,prKdat  e  vidni! 
bct  popohbondoi  .agfe  Tandem,.miflo  a  Rc^exen:icu,cec1< 
c  fCbelub»^  UBa  cum  ducc,  ad  ^uinoui  liiiitia.  Eodcm  antt< 
stodercmn  uxocv  in  Angfiam  profequs  efi,  ut  tumartut  ad 
Mettricum  orieocet,  quoad  pofRt,  ibpirer,  ft  Nobillcamm  eu 
Jb  coneBrdiamredigerec .  ll»e  dum  itlc  coiac  £borad,  uxc 
fiijgm  AngUs,  QiBCaariaA  rd%ioai$  crgo  £roie£U>  n 


•  Liher  Sepitmsi  sct 

■  indt  ex'  morl>o'cleceflir,  ac  Londioi  (epulca  cft,    Non  adco  dlu  poft 
cjusraorteni)  Rex>  cum  liberis  careret,  Mariam,  In-. 
gelrami  Cuciani  Franci  filiam  accepit  uxorem>  anno  M. 

a  ChriAo  nato  M.  CCXXXIX*    hx  ea  ttAtus  eft  Ale-    CCXXXK. 
xander,  auipatrifuccelfic.  Biennioproximo,annoici- 
1  icet  M«  CCXLII.  cum  Rex  Anglum  verius  oropera-  - 1^. 

ret,  ut  Anglumc  Gallia  rcducem  inviicrct,  dumHa-  -  CCXLIL 
d  inae  in>  Lothiana  fe  ludii  e<]ueftribus  oble^t,  -Patri- 
cii  Gallovidiani  Comitis  ArnoliaB  ho^^itium,  una  cum  ipib  ac  duo- 
bus  minillris  arlir,  latc  etiam  inpropinqua  fuib  inccndio»  Id  Minb- 
mc  creditum  eil  rortuitum  fuidc,  propcer  nobilcs  inimicitias  Patrc- 
cii  cum  Bifetorupi  familiat  lit  quanquam  Guliehnus  familia?  prin^ 
ccps,  tedc  ctiam  Regina>  probaret,  fc,  ca  no^c  qiia  facinus  id  pa- 
tratum  fiicrat,  ForfiLrx  fui/Ie,  ultra  fexaginta  millia  pafTuum  ab 
Hadiiu  :  cx  advcrfb  propinqui  Patricii  arzuebant,  ca  no(kt  mi*> 
nilbros  &  dientcs  cjus.complurcs  Hadina?  vilos.  Dies  Gulielmo  di- 
citur.  •  Ulc  ciuidem  ad  Diem  £dimbureusn  venlt  *  fcd  ob  adveriari^ 
orum  l^tcnrum  (hi  aucem  cr.-int  Cuminii)  non  aulus  judicio  exp»- 
riri^  imguUri  ccrtamine  cauifam  fuam  tucri  cupicbat.  lia  vero 
conditiocum  nonaccipcrcrur,  cum  mulris  propinquorum  cxubcum 
in  Hibcmiam  ablit ;  ac  fux.gentis  familiam  in  ca  clararh  rcHqui^. 
lixorcus  eft  alius  in  Ari;athclia  tumulrus,  diice  Sumcrlcdo,  Sumer* 
iedi  fliperioris  filio.  &cd  is  intra  paucos  dies,  pcr  Parriclura  Dure- 
barium  vi^s,  fc  in  potcftatcm  Regis  dcdit,  acque  ab  co  veniam 
prstcritorum  acccpit.  Rex  non  multo  poQy  morbo 
correptusMcceirit,  anno  a?tatis  LL  Rcgni  XXXV.  Salu-  M« 

tUhumanx  M.CCXLIX.  CCXLIX. 

XCV.    R  E  X. 
LVIII.  Ejus  filius  Alcxandcr  tcrtius  codem  anno  Sconx  corona- 
tiir,  pucr  nondiim  annum  o6iavum  cgrcflus.    Omnium  propc  rc- 
rum  porcftas  pcncs  Cuih  in  iorum  fad^ioncm  crat.    Hi,  cum  publlcum 
patrimonium  in  ffum  rcm  vertcrent,  imbcciUiorcs  opprimcrcnc^ 
Nobilium  quofdam  fux  libidini  advcribs,  ac  libcrius  dc  iiatu  regni 
loqui  aufbs,  confid^ is  crimlnibus  circumvcnircnt,  ac  bona  damnato- 
rum  in  fiflum  rcd.i^ta^    ipfi  a  Rege  (cui  tum  impcrabant  potius 
c]uam  parcbanr)   acccpra  invadcrenr ;  conventu  Cirdinum  habico, 
tra£^jrum  przcipuc  de  Anglo  placando,  nc  tam  pcriculofb  tcmpore 
aliquid  attcntarcr.     Id  qub  facilius  ficrct,  aAnit.itc  conjungcndum 
crTc.  Hjbc  rario  comm^dior  Cuminiorum  inimicis yi(a  e{^,aa  corum 
p^enriam  infringcndam,  quam.'fi  cos  apcrtc  oppugnarent.    Lcgati 
nd  Anglum  miffu  libcntcr  ab  co  auiliti^oc  munihcc  dimifli, 
omnibus  cur  icrant  impetrar is.    Proximo  anno,  qlii  fuic        M. 
M,  CCLI.  Eboraci  Rcgcs  conveniunt  ad  IIX.  Cal.  Decemb.    CCLI. 
Ibi^  ipfb  Dominici  natalis  die,  Scoms  ab  Anglo  in  Eque- 
f)rcm  ordincm  cil  alle^lus,  ac  poOridie  dc  nuptiis  cum  Margarita 
Hcnrici  filia  conventum.    Pax  itcm  reoovata^  quar^  qiianwi|l  vixit 
Hcnricus,  firma  &  iavioiata  manfit* 


4^ 


sod  BmimSBotkmwH 

JLrtX.  <^oftiM  m»  AlenAdcr  adhnclmpiiber  ««%«  amio^ 
ruin  ooofilio  dfieragnn»  or  Iboeri^eluc  cuntoris  ooofilio  ucerenir  ia 
rebur Mviodbiii,  &  boc  dscrecD  quUam  Vrlmmm  uadata^  fi 
xUm  iSbihReimir.  Rmc  domum  revcrib^  aiDBulaciis  Rjobeftos  Ar- 
meUnolduni  Abbajieg^Cvioellariux»  qimdAlanlDorowci  wkk 
rens  Aleicsukdriibaadiaocbam)  lcgiclaMrprolis  juic  donavcrk : 
jiicluc.s;acloDe,  filUxiahftaeUberismorar^  iuBres.«I 

fucoidcrer.  Gaaedlariaii  'W  ■boib  iDfefio^  moac  iihi  domusi  rediir, 
4n4spumlk3hmi  JFrooeribdsscddidiCi  Ctfmciltnia^  oui  poftea^F»» 
-mk  XndresBfliir  EpilbopuiL  in  ejus  locnm  fidieaus»  Triennio  fire 
prosdmoi  cum  qui  a  oonfiiiis  ilegifiieranr^  linguli  ie  pfope  psoltfr- 
gibusyrerem,  ac  agercnr  raperencque  omniai  populus  inmedio 
•ffellAus,  fbvikm  ia  modum  yremebatur.  Rei  Angiisi^  tiacenio 
f>Iaoe  erga  Reaem  Sooeorum  animo,  cerciof  fiidus,  ad  Vercam^ 
^nr  aix  eft  «d  liaaitcm  Scoritt  fira,  vcnir :  eoqiie  genierum  eum  M- 
JBoribus  arcefficw  Ibiaauka  cx  jQJus confillD  nciliccr  mutaca»  iails 
fmipiie  aAgiifcntiSbii^  fquomm  oulpa  minu  cnikquiilr  domi  ret 
•crant :  muica  ucilirerinfiicummibrucat  .  . 

UL  Rexonm  uxore,  ac  prafidio  Anclicoqiii  domum  dedacercnr» 
reverfiisi  Edimbur^i  in  arce  concinere  le  decrevenir.  £am  tenebar 
Vaitenis  Gnmxnius  Taicliis  Comes,  ob  immutationem  ftatus  publi- 
01  ab  Anglo  fadam,  alienior.  Tamen  per  Patricium  Dumbarkmi, 
Anjglicis  aoxiiiis  finecum,  aroem  ooafius  eft  dedcre.  Maior  pars  No- 
hiLcatis  &  Eoclcfiaftici  ordiniSj  ouorum  porencia  novis  flarutis  erar 
imminuta,  oftnfior,  ea  calnmniabaotur,  quafi  iugum  Anglicum,  & 
fervicutis  iniciam.  £00  ue  coDCnmacia  eorumjproceffit,-  ur  iD  ins  vo- 
oati,  ut  nitionem  rcrum  fiiperioribus  annis  a  U  ^eftarum  redderenc> 
imperium  conccmncrent.  A3oi  pnusrerum  turbandanTm  principes, 
iidem  nunc  ihxi  pirendi  auetores  fiiemnt*  Hi  fere  Cuminionim 
principes,  Valtems  Taichiap,  Alexander  Buchaniv,  Toannes  Acko« 
ii«,  Guiielmiis  Mairiflt  Gomites,  aliique  cju(!lcm  fe&ae  non  obioiri 
liomines*  Hi  non  aufi  ad  cauiEun  dioendam  venire,<)uippe  midcarom 
m  tcnues,  ac  Rjegem  ctiam  inioriarum  fibi  oonicii,  periculum  anda» 
cia  di£utcre  decrcvenmc;  JE^il^raro  enim,  Rcgem  paucis  oomita- 
tum,  negligentcr,  ut  in  pace,  ad  Kinrolfimi  agerc,  manu  ciiencium 
fubito  collc&a,  eum  dormienrem  opprimunr>  ac  Sterlinum  duounr  : 
ac,  tan<]uam  non  per  vim  imipifient)  fed  iure  fiiiilent  cledt,  vetcrcs 
fniniftros  cxpclhmr,  Oovos  afiumunr,  omniaque  pro  fia  libidine  ge- 
runt.    Ac  iam  vcrrerar  rerror  in  coniultbres  priores. 

LXL  S^  honc  motum  iedarit  Valreri  Cuminii  mors,  ab  imrc 
Angla,  utcreditum  eft,  veneno  extin£H.  Auxit  fiaibtcionemy  juud. 
cum  a  maltit  hfobiiibus  amliifctur,  ea  amatori  fiio  joannl  Ruflmo 
ittvcni  Attgb  nupfit;  Tpla  venelicii  aocufitta,  5:  in  carcerem  ooD- 
icda,  (aluccm  pecunia  redemit.  Ruireilus  cum  tKore»  litcris  a  Pkni- 
tilioe  iametnitis,  aftioncm  damni  daci,  adverlariis  coram  Legao» 
PbnfWwi  111111  ndir>  £a  res  fine  cxiru  fiiir,  quod  veteri  prhril^b 
ScorJ  otgabMt^  fe  pofle  ad  cauffam  dkenaan  cxira  ccgnum  cvoca- 

«!•  Rex 


Liher  Septiimi. 

ri.    Roc  fiiae  pmftatii  fidui,  CuauaiU  fiipfilkiecr  TCtencibtuTi 
am  dedic,  lon^uam  per.  Viltu-l  noReiii  amaiuBi  1ccler«  explato. 
$uni  qui  profuiiTc  eij  credunt,  pmcr  amflitudiDciU'  &ini]lK,  etiain 
ab  holle  cxtcmo  in  rebui  turbaiii  mctuiiu    Scd  id  bellum  tardiui 


LXIL  Nam  aimo  a  Chrifto  nato,  M.  CCLXin.  ad.  M. 

Cal.  AuguAi,  Acho  Res  NorvcgiK,  cum  centum  fexa-  CCUCUIa 
gim  navfbui,  ad  Aeram  oppLdum  Coilx  maritimum 
applicuit,  ac  vigioti  milUa  militum  expoCiit.  Cauila  bclli  prtten- 
dcbatur,  quod  majoribui  fuit  a  DtnaUo  Bsne  aliquot  infiila  promif. 
.fte,  oandum  cHent  nraditx  ;  Bota  vuleLicct  &  Arania,  9c  utraqiw 
Cumbm,  ^ine  nunquam  inter  ^budar  adnuineraia  fueranr.  Sed 
quarenti  bcUum  f»t'K  erai  eai  eOe  inlulBi.  Duai  maximat  earuni 
dircMai,  captii  arcibur,  antequain  obviam  iri  poller,  Acho  in  fuam 
poteltatem  redegerac.  Hoc  iLKceJTu  danit,  in  Cunieamiam,  proxi- 
mam  cominentem  c»  adverfo  Bot»,  delccndlt,  eam  in  partem  qiam 
Lai^ai  vocant,  Ibiduplici  infertunio,  «odem  &re  momenco,  per- 
culJLU  fiut.  Primum,  cum  Alexandro  StiurtD,  ejui  qui  et  n  £tiai- 
lia  primut  in  Scotig  regnum  ^HIIt  praavo  congre^ui,  a  multicudine 
Scotorum  ptnpe  circumventuj,  trepide  ad  navei  refueit.  Dcinde' 
navibui  fizdilfima  fcmpelhtc  vcKatii,  cum  paucii  qui  fuperfiierunr, 
«re  ad  Orcadat  detatui  e&  Dcfideran  m  eo  prclio  fiierunc,  de 
hforvegii  ad  fidecim  millia,  dc  Snxij  quinque.  Sunt  qui  Re- 
eem  JUcxaodnun  in  hoc  afluUlc  confliftu  tradanr.  Verum  &  aputl 
faoi  qun^uc  Atcxandrl  Stiurri  hotMrifiea  fit  mentio,  Acho,  mo^ro- 
re  amlfli  «lercitui,  ac  propinqui  fui  jitvenii  &rti(1!ml,  cujui  nomen 

'    non  tradirar,  morte  confcfluf  diem  obtic. 

LXII£  Ejni  filiui  Maenm,  quinuper  advenerat,rei  magiiquam  - 
ratui  crat  dcfperataicon)|Hcacui,  pnturtim  cum  auxilia  Jomo  ante 

I  Tcrnon fiierarM ;  ac prxterea  Intulanorum  animos  cemcns  aliena* 
toi,  &  a  Scoiit,  quorum  liducia  patere^  bellum  fulcepcrat,  defti- 
tutum  le  intcllieeni,  animum  facile  ad  pacem  flcxit.  Ncque  raagis  , 
prslium  adveriiim,  quam  ab  InfuUnis  metui,  adolelcencii  feroci-  ' 
am  infrncrac.''  Nam  jam  Alexandcr,  navibui  circummifHi,  Man- 
nam,  inlulara  inter  SmtnmSr  Hibemiam  medio  fcre  cur^  fttam 
recupcra.Tcrat,  ea  Icge,  ut  infulz  Regului,  qooties  opui  eflet,  decen» 
navei  longas  ad  Reeem  mittecer;  Rex  vero  cum  ab  hofle  excemo 
tfcfendcrct.  Hanc  inclinatiooem  animorum  cum  rcliquse  infula^ 
fecuturae  vlderentur,  Mafniui  de  pacc  Legatnt  mific  :  quam  cum 
Alexander,  nifi  receptii  ^budis,  recularcr,  taadem  vacificacoribut 
ultro  citreque  commeaniibus  convenit,  ut  ^^budai  Scotui  ttnerct  ; 
In  przlctitia  quatuor  millia  m.ircarum  argenti,  in  (inguloi  ainem 
annoi  centum  marcas  numeraret ;  prTterca,  ut  Margarlra  Alexin- 
dri  filia,  quatuor  annorum  pue1Ia,cum  per  setatem  oommodum  clTcr, 
H^i^onano  Maeni  fitio  nuberct. 

LXIV.  Citu  hvc  rempora,  cum  civili  bello  Rex  Ant^Iotum  iv- 
ftiaerenir,  BiA  fiint  ai  tam  «uuMue  Scotoiuiii  miUia,  &uc'Avm& 


304  'Rerm  S^icatm 

RobertaBnrf^'&AlcitauIroCinLlflio.  H<nc,  J«iKnnti  icript»- . 
rpi  AagU  vo^iot^  .Eoniift  aiMtm»  yn  iq  przlio  cxlk  ftiliv.  Ci^ 
miniiu,  uiu  cuBvIUgeAja^ot  &  lilio,  muhifijue.  Proccrum  4)ii 
pfo  Rcge  fie(craDtb  caftui,  .  ^emm  etlun  Scoconim  rollicituia&. 
buit  donii  Sacerdonun  &  Mona^grum  irrogantia,  ^ut »,  fupcrio»- 

'  bus  Regibui  dlcati,  diunima  faicc  lalcivfrccaeperaDC ;  ac  Nobilitati, 
^liam  opibui  aiiteibaDt>  onuubiu  in  rebui  antcccllerc,  auc.  ialtevi . 
zquari  vellc.  .  Id  |uveQtuj  iDdixnvn  rata,  cum  afperiui  evt  aqei- 
perct,  qUerelae.ad  Rjtew  funt  delatc  '.  Quai  ille, 'livequia.injifrl-. 
aj^noD  taiKai  elTe  craiebat,  (HUiiiai  eai  S^cerdotci  viden  vulcMni^. 
fivc  quia  luud  imAerjtif  credebat  iUaa(,  cum  rpa  tatpa  laceret : 
amtinuD  cum  omnibuf  illi,  pnrtct^uam  Regibui,  ficrij  inrerdikil- 
lcnc,  ni  inabundi  Romam  ,ire  inllituunt.  Scd  Rcx  mcmOr,  qiuDtai 
iti  Aaglii  Thojnai  Bedccdiitf,  .ambitiooii  EcdelUilicz  It^Di&r, 
turbai  nupcr  dedilTet,  profeQurot  prope  de  itincrc  rcTooivit  -.  ncc 
eorum  avarjiiat  modo,  ftd  etiam  urogantix  Nobilitattm  iatufa-. 
ccre  coegit.  Plurimum  vcro  ii  epi  piacandot  pro&cir,  EaJclIafti- 
Mruin  pacroduuim  pdypriui  RomaiKDlJuin  avjxiiiam  a  Rege  IJiF- 
ccpnim.  Nam  pAuUo  ■^ntei  Otroboaiw  &omaiu  Pomifidi  Leeatut, 
in  Aiie,Uain  vencrat,  utcivUct  difcordiai  leJarct.  Sed  cum  id  cur, 
vtnerjt  perticere  noD  poO~at,  omUTd  curj  puL>lica,  ad  privatuia  1« 
quxfium  coiwcnit,  &  Conulium  HccklijllKum  AngJis  indixii,  c- 
vodtisail  iil  Scotorum  Legatii,  Interim,  a  liD^^uhi  Piirceciii  per 
tocnm  St^otiam^quatuor  argenti<  inarcHS,  a-  Cachcilnlttiui  Ecclcijic 
£.>x,  in  fumtum  fu;e  procuratioDif  exlgerc  tentjvii.  Vix  hzc  col- 
JatiD  reje£la  cft,  cum  alUium  t&r,  alium  Lceacum  ail  Scocpj  jam  ia 
Angli.im  .ippulilTc,  prxrextu  pecuoix  ad  bcjluin  S^runi  colligcDdaE.. 
Acprvfer ladulgcricuqi,  ^tiaque  pecuniae  cogenJx;  aucup^;ial}^- 
Bilcopii,  CorDoburchii  Sl  Parochis  lin}>ulli  ^uc  ab  iis^uMpr^prte 
Ponnficke  diticoii  putabaO  dccjmam  omaium  provem>iun)  i^tiem 
cl^primere  dei-reveiac ;  ucHduardus  &  iidmondui,  HUi  R^ix.Ail- 
giiz,  comicatiorei  ad  bellnm  Syriacum  ptaficiic«rennir. 
.  LXV.  Scoti  cum  cam  collacionem  gravem  &  iniquam  putannt, 
co  tum  id.cis  eratnioleiUus,  quod  AnglL  vidcrcnrur  c4nfti|Iioticm 
f xprimtic  vfJlc,  Scotjam  fui  jurii  eSf..  Au'cdebac  &  iltc:tir^or, 
tK  Ltj^ttut.petuni^m  iuiioliLnmcolktam,  pcr.ncqiuti.in).(<)Uod  a.n- 
te  paucpj  anilocfiiitum  memincT,aQt)  dirpcniieici.  '  Qujrc  ^um.finci 
fuof  inbre<[i:vft.inc.  ,  St:fc  «nim,  abfqiiC:<q)us.-op«iia,  ;  pc,ci|(i^|ii  in 
fix|icditioncnt  SyilUcam  co^duroj,  &  miiiienr  ce-.mifTurof.  .  Jl^niil- 
lires  quiilem,  drucibus  C^citix  &  Atliollx  Cpn^itibus;  |>''i")'^  -"■>- 
;fcili(,iij>  hominibui,  ad  Ludnyiciun  Rcgem.Gallerum  mileruot : 
ad  runtiticcm  vcro,  ne  omnino  (prccut  vidcrciur,  mille.inarc^w.ar- 
eciiti;  .l'ro:xtmo  tfino,  mortuo  Rcge  Anglorum  Hencicoi,  futytffit 
.i-.Juir^ili)y.irniui,.XuiiMM'«ij»rHl^'3ifiiit  Alexandpr  cuin'Ui«otc,-^ua: 
rcvcrfi,  brcvi  polt  morni.i  eft.  Ae,  non  ,litngo  'iBrcrtc^i)  temporcj 
^ropeqofltptuM*  AinttibitJi  dccefic^ust  JXvi.1  Rcjiif  'tyiiif,  a^Kfde- 
■Jadc  Alcx^ff,  .■jftnt  )UX»if..aM)9pc.t|Cc4iUc^.^lAnJfi9f:fiIia  j.iten 

^-       '    ,  ■       '  Mjrgarica 


Liher  Septimiis.  aoj 

£ljam  rcUquic.    Aleurulcr  uxorc  &  omnibui  liberu  incra  paucot 

taaaea  orbani),  Jolenm  fiUaB  Gbmitii  OruiduiB  cdijugem  accepit : 
&  intrk  anDiim  vencDKiiiK  ^e  fJa  e^uo  lapfb  cxcuU 
1    fiii,  frafiij  cervidbiu  intcriu,  non j^ocul  a  Kineor-  M. 

<  no,  anoa  Salucij  noArz  M.CCLXXXV.  XIV.  CaL  OCLXXXV. 
ApriL    ViiitannoiXLV.  regoaviiXXXVU. 

I  LXVL  Oelidcrium  fui  reli^uit,  quannim  nullui  ua^uam  Regum 
I  Soonnun :  non  tam  ^uod  oranibui  corporii  &  anuni  virruttbui  jirx- 
j    4tni>  deceffiflet,  quam  ^uod  hoaunej  )am  tum  aiiimii  jjrofpicie- 

tbaiit,quanC3ecalaimtatei  in  univerfum  rcgnum,  ex  ejuimnrte  elTenc 
fedutKUtursc.  Legei  falubBrritnat  ab  co  conditai  hominum  ncgli- 
getitia&  temporis  longinquicai  anci^uavic  Uciliter  ab  eo  inftitun 
magit  &ma  celebrantur,  ^uam  coofuctudine  uTurpantur.  Divilo 
ree,no  in  quatuor  partu,  fmgulii  propc  aiinii  tocum  obibat,  ac  ter- 
■  ncu  fere  mcnfii  in  fln^ulit  inorabatur,  a  J  jui  dicendum  &  pupc- 
I     rum  querimontas  audiendai.    Hoc  loto  fpatio,  cciam  tenuilBmii  ad 

Icum  aditus  etac.    Quotiei  juridicotconvcntui  adiret,  pratfefloi  eo- 
rumcuialeflamanu  pricllo  aitvenlcntem  cxcipere  jubebar,  &abcun- 

<  tem  ad  limitcm  fux  jurifJiftionit  dcduccre.  Ibi  a  proximo  pra*- 
ki\o  excipiebatur.  Hacrationc  a/Ieifucbacur,  uttotam  Nobilitatem 
nolcereL,  oC  ab  omnibus  nolcitarcnir  ;  nec  populus,  qua  ibac,  lurha 

1  Aulicorum  (qux  fere  &  rapax  &  impcriofa  eft)  gravaretur.  M^- 
I  giilratibus  impcrabac,  ut  otiofoi,  <]ui  nei:  artem  Uirent,  nec  pstii- 
.  monium  habcrcm,  levere  compefccrcnt :  auod  omniimt  lcelcrum  ac 
I  flaj^itinrum,  cx  ocio  vclut  fonie,  priraordia  dimanarc  cxiftimaret, 
I  Comitacui  eoucftrii  moduro,  qui  fei^uerctur  Nobilcs,  ad  certiini 
numerum  rcdegit :  quod  rcjuorum  muliitudinem,  quorum  in  bcUo 
'  nullui  elTet  ufui,  annonx  gr^ivcm  arbicrareiur.  Cum  vcl  navigan- 
di  infcitia,  vel  cemerc  fe  mari  commiccentiiun  avarici.i,  mulra  lic- 
renc  nauiragia  i  &  ad  lia^c  accidentc  piracarum  vielentia,  mcruiu- 
rum  ordo  prope  ad  inopiam  reda&ii  clTct,  ijuxHui  cautTa  fuoi  n.i- 
vigare  vcruit.  Id  inmtucumcum  propc  annum  duraircr,  ac  mul- 
Corum  fermonibuj,  tan^usm  publice  noxium  reprchenderetur  ; 
tandem  peregrinarum  mcFciuin  bmi  tjnta  vii  inveda  efl,  uc  non 
folmn  renmi  copia,  tcd  prciii  vilitat  memoriam  lupcriorum  tem- 

Eirum  fuperaret.    Verum,  ut  bic  quoque  mercatoruffi  ordini  con- 
lerenir,   vetuic  tjuenquam  a  pcregrinii   inveaa  cmere,   prxtcr 
mcrcatorct :  ntccroi  auceoi,   quod  cuiquc  ufui  eilet,  ab  illis  rcJi- 


LIBER    OCTAVUS. 

L        A      LsvAwpKO,  cum  tora  ftirp*  (priter  utijm  «  fili»  tiE- 

/\       pitm)  exclnao,    com-cnruj  ar.linum  Scotijm  inJkl- 

/■^     tuT,  in  qiio,  dc  novoftegt  (3-cando^&  H.ito  regoi  in- 

-*-    -*-   lerim  comfoncmio  agctctur.     to  cuVi  fiequcni  Nqkl- 

lii.i!  veniflirt,  primura  omnium  fcx  crc.inr,  oui  &ihmar  rerum  prx- 

(ircnr  :  ie»ionibiiJ  ira  divilis,  ut  Duncinu!  H^JCiioffuj  Fiffjjoannet 

Cuminius  Buchmic  Comirci,   Gulitlmui  Frafcrjui  fitti  Arultvn 

Arcliicpifa^utipattcm  regni  ejbS  ad  (eptcntrionci  pcrtinet,regerept : 

mctidicm  fpcihntibus  wieficnt  Rotiertuj  GUfcucnlii  HpiCopus,  al- 

fcrittm  jDiraieiCummiui,  &Joaiine!Siuartuj;    limci  in  medio 

^■ortlia  Titinlii  eJTet,'    Eduardus  Anglorura  Rex,  gnana  ftx  fororli 

ncptcrn  Rejis  Norvcgi^t  fTIiam,  im^im  ex  Alcxandri  poftcrll  cfll  lu- 

jicrftiicro,  eandemijuc  regfii  Sctiterum  legitimjm  ha-redcm,  Lera- 

tos.  jj  cam  dcpofcndam  liHo  fuo  HxorLMr,  in  Scotiam  iniflt.     Hi, 

"  ~  "■""'"  "^""'"0,  mulcade  uiilitatc  publics,  <)ui  hficma- 

1  dincruUrcnc,  Scocorum  animoi  ab  ti  allini- 

11.  Em-cnfan  Eiltunluf  vir  inagni  anhni,  ma^mrque  pDKtt^,- 
_na|arit  <dam  cujUui :  .ejiirqnc  ritaa,  puth  Tlro,'  in  bdloSajslti, 
Ci  inorRKij-tn  dibi^eTtdiValltaeDlflierati  Ne^  Sofi^run^-il^ibi 
unni»m  JViJi|acm|Htfiiui  fliiil!:  meinineritit,  quaAltib  poflreiiiti 
Rc^ibiii.    nBt^lk  vetufla  imquam  cbmnvmui  aI>oI«re poflii. yid^ 

.  liancur^qoim  fiBtc^iKponilui,  honellit  &  arquii  coruli^aSlbaiv 
jn  aiHnn  ooiret,  Igicur,  ncile  de  iQatfimnnio  cff  con{crifln.  'IKd- 
jeftx  tanturo;  utraque  parte  approbanre,  comlitionei,  ut  ScBti^  tan^ 
tirpcr,fiu*-M9I»Ji  K  magiflratibiR  aterenttrr,  donec  ex  ealqui^*- 
inoniA  ^ari^na&crentur,  qid  reg^^  potentet  ifftai.  (^otl  fi,A^ 
•rtuUi'pr»jfiiaw^iRiW  natt  inte  legltimani  reyo  waiein  decwis- 
i:ent,  tum  te^vliL^fdtorim  ad  pmiitte  eRegia  Itirpe  ^rojfeqiiufc 
tranHrer.  ■"■.—  ■■■,  >■        ■    ,        ■  ■'   i^" -.-..■ 

'  III.  ReM  Ita  cofflpelitii,  Le|!ii^  in  Niive^iam  mifliMtSuel 
Oiuc,,ncWbbeM,  David)  Vemlui&MidiaelSconii,  Eqidtct  m 
taiS  iliuflns,-''!''  Tiimm»  prudencls  apaA  fiiot  iJlis  tcmDOriWtf Ifabf- 

■  iL  Hi,  ^ooij  Marurica  (itl  enim  nomen  erac  puell^  anee  &*^ 
tum  eorum  dicm  tJiierat,  meeftl  re  inft^,  domum  ralierune, .  ^ 
■^ju^  autem  piulUt  imtiiatur^  moite,.  omtde  regno  eKcutteriiTCria^ 
qu«  Anftiiam  vehementer  concufltt,  Scotorum  pene  nomen  delnrff. 
Compctitores  enim  extitervnc,  homioei  fumma  potentia,  JpaBBCi 
Ballioiui  &  Rohcrtui  Brtdiiuf  :  e  <]uibui  Bslliolui  in  Galiia.^Brtd^ 
jn  An^ia,  uterq ue  in  Scotia  ma^fUi  polTeirtoneT,  multai  propioqtd' 
tatcs  habcbant.  Sed  ancetjuam  controverfiai  corvm  atcinganj,  qn 
naei]  omnia  liDt  MrJpiuia,  pauca  inpra  repecami 

IV.  Sw- 


Liher  O&aftis.  -i.c? 

IV.  Scotonim  tribiu  proxlmis  Rteibiii,  Culitlmoj  Alex.in.Iii 
irem  fecundo  &  tertio,  eum  cota  fobole  tMin^lii,  fupercijnt,  cjiii 
rcgnum  jurc  petercDt,  Djviilis  Comiiii  H^:i>iiniiiiiij:  jiu  Vciuiii^'- 
duni  pofteri.  Fuerat  aurem  Davicl  Gi:I!^i  Ue^is  fr.ircr,  Alox.m- 
dTi  aurem  tcrtli  n^gnui  p.itrLiui.  h,  ^iLccpri  in  AnirliLi  uxorc  Nb- 
thilde  Comiii,  Ceftrije  ftlij,  trcs  cx  c.i  gunuit  fili.i!.  L^rum  n.uu 
maxtma  Margai^a,  Alano  Gjllovidi.inn,  liamiiii  ir^ccr  Sldioi  fr£~ 
potenci  nuplir.  SecunJa,  Rnbcrto  Bruffin,  copiomcnto  Nobili,  Aii- 
i-Io  gcnere  &  o^bw  djto,  fueric  coH.it.ii.i.  'Tcrti.im  actcpit  Hcn^ 
riciis  HjIHiiguSjitcm  .'injlvii,  ciiju!  fnllji  ComLt.itum  VcojntDJuni 
adhuc,  magnj  tnm  hmli:  ccntnt.  acil  co  ('.juod  a  icL;iii  prriiionc 
fc  abflinuic)omi*ro,  de  BjlIioli&Bruffii  ijcncrc,  mjjoribus  &  lauli-t 
oj-atjotiejn  pofcqujmor, 

V.  Gulielmo  in  Stori.i  rcrum  potientc,  FerciifioiGjIlovi.li.T:Rc- 
gulut  duos  reliouit  t^Iiof,  Gilbcrck:m  &  i.tlirJjjm.  Gjllclmui,  ut 
ili!(.ordLirum  imcr  fr.urci  fcmin.i  ti;l!cKt,  pjicrn.tm  hj.rcditj[crii 

arquls  portionibus  ilivilic.  lijm  a!u|u.ic:i>nL'm  Gilbcicm,  <{iii  m.ij'ir 
hatu  tr.^t,  InifiBne  feren:,  fr.itrcm  ut  j.-muliini,  &K.e^cm  uc  p.iniin 
iequum  fuxta  odernc.  It.itjiie,  Rcgc  ab  An^.lif  i..iplo,  libcr.iius' mc- 
tu  legJm,  oJiujn  diii  retOO.!itum  iti  utruinqi*  cxpiMmlir.  tratrtiu 
enim,  cum  ncc  opinanccm  ccpilTct,  eriitli  oculli  Sc  Iiiu>ua  txlc^la 
(llmplicc  mom  non  contcntiii)  graviier  &  diu  cruci.itiim  cxiinxic : 
«  ipic  aJ  Anglonim  pirtcs  fc  adjunxit,  p'xdafn'.ic  cx  ajirij  finiei- 
mi!  velut  ex  hoftico  agetu,  in  civcs  fjos  om:u  zU-U  bclli'  fevicbjr. 
Ac  nifi  Etlircdi  £Iiui  Rnllanjus,  coUcfta  ad  fc  popiiljrliim  iju!  in 
fi.Ie  Regii  perfliterjnt  matiu,  ei  reftitiffct,  rcgif-ne*  propliiouai  vtl 
omnibus  tonii  fpoIijiTct,  vet  ja^fuai  pmcs  irjxllfjt.  RolUn.im 
enim,  iuvenii  ni.cr,  fummt! '^bmi  corporilijiic  vlribui,  2c  pjtrfii 
impeciij  remndebat,  &  cum  Ai^i*  (dum  vel  popul.inici  rcprtniit, 
vt-1  4?ros  corum  ipfc  pop\iIatur)  (cmpcr  fnniccr,  fxpe  ciLim  fclici- 
ler  cor.Hixit.  Rcge  t.milcm  ad  fuos  rcvtrfi,  Gillicrtm,  dcprcc.n;i- 
tibus  .imicis,  venia  donatur  ;  proroilfj  ob  vhmna  data  pci.uiii:i.  » 
datisinid  vjdibui. 

VI.  Sed  Gilbcrto  p.iiii-Ii  poft  dicbin mortuo,  oul  fulici  fiii!*',iir: 
«c  prsedJt  afKicvcKnt,cum  fc  in  Rc;;i;  Anjli'*  li.lcm  n.ididiirclir,  f.-i 

jngenii  intonftanci.i,  (cu  mctu  jivax  cx  confticncii  antc  fjii.iri.::'! 
flimolaii,  arma  refiimrcre,  di;.'ibu;  Gilpirricif.,  Htnr!.'o  Ku:ii.e;:. 
&  S.-tmucle,  fjui  amca  GilSe-tf)  flisiciotcm  .-iirflores  &  n.lir.inii,^ . 
fiicrant.  Advcrfus  cos  R<>:I,inJ:tj  uum  cxcrcLtu  milTi-i;,  j^favi  rr.rl:,. 
f-i£io.  priiv:ipcf  corum,  m.isn.imquc  promiliiix  iileb^  miilciiii!l;ncin 
r-cciJit.  Qui  cx  co  ct.miiib  fiipcrer,.nt,  .id  q:t/nJ,im  GiUoliimb.ir.i 
fiincrunt  prieddrum  duLcm,  oiii  I.ice  popuUiub  I.orlilanim  jvrrvj- 
e.iiut,  mulcos  Nobilium  :ic  ditiorum  affiivernt,  qviofd.im  ctiim  i-c- 
cider.ir.  InJe  in  GjIlovidi:im  profrilu!,  Gilbcrt:  e.iufilim  a!>  j!ii( 
j-ro  denwnia  rclifl.im fulccpit :  nec  ejut  tancum  a.Rros  libi  vin.li- 
c.ivit,  (eJ  pro  GalWidie  totii«  Domino  fc  gcrct.ir.  T.v.uktw., 
inico  cum  RoIUndo  cofifli£lii,    nA  Cal.  OSto\>.  tcvrio  ?«c  ^oVV  Ci\\- 


3o8  Rerttm  Scoticarwn 

berti  partei  profiigatat  Rien&,  ciun  twixtiiu  ftrxt  fuoroni  cecUir, 
^jucii  e  Rolaadi  cxerclru  ddiJ»4tu,  &  in  iu  feitrc  ipliui  juveM 

VII.  Anoli»  cbilem  eorutn  (ut  qui  fuperiorc  anno  in  fidem  cjui 
lc  (te.UJiflcnt)  tnotene  fcreni,  Carlcoluin  ulquc  cum  exercitu  jp>t>- 
«■rcITui  cl>.  Ibi  ad  eum,  Guliclmi  Reui  opcra  Jlbt  pbcatum,  R4I- 
LnJu;  vcnit :  &  inimicnrum  calumniu  refutatii,  ac  dcmanlfaatc^ 
(juam  nitiil  tcmere,  nitiil  injuflc  adverTui  inimicum  fuum,  atquc 
ctiam  publicum  gcdilTer,  a  Regc  honoriEce  cll  dtmilTut.  Gulid- 
mwi  inmc  domum  tevcrfLit,  mcmor  &  perpetuje  patrif  ejutBthretU 
vunflanti*,  &  rerum  i\t  ipjb  pro  caufTa  publica  geftarum,  totam  cl 

G.il!i>vi(lijm  lieJit.    Gilbcrti  ctiam  filiuni,  utcunquc 

M.  dc  fe  mcritum,   Carifia  dotuvit.    Gutielmui  Nco- 

CLXXXIIT.    hriscnlis  Anoluj  hirc  iii  annum  M.  CLXXXin.  rc. 

fcrc.  KiitLLudus  uxoi^cm  iiuxerac  iororcm  Gulielnu 
Mprvillii,()ui  Comei  (labiili  in&otlacrat:  quo/ineliberii  JcfunOa, 
RiiilAnJui  bxrcditarium  cum  masiflratum  accepit.  Ei  (ilini  fiuc 
Alinui,  oui  ob  flrcnuam  opcram  Joanni  Anglo  in  Hibcmia  navK^ 
(am,  opuUncilluna  acLCplt  prxdia  :  qLio  nomine,  permictcnce  Gu- 
liclrao  bcoro,  Rc[;ii  Aoglorum  bcnehciarlum  fc  profclTui,  in  verha 
t(ui  }unvi(.  Duxit  uxorcm  Al.inuc  Mirearitam,  primogcniiBiD 
Davidii  Hundirttonii.  £x  c.iirci  Bliai  fulccpit :  qmrum  maxioum 
Dornagillam  coUocavit  loanni  Baliiolo,  pain  ytaiiuii  DaJlioli,  i^ 
ScotorumaliqLiotannoiK.cxfuir.  Robcrcui  vcro  BrdTiui,  ciutm- 
bclkm  lccunaam  Daviciii  £liam  duxerac,  *x  m  ^itit  RAertmm 
flUimt  qui  Cariftx  Comei  cfl  difiui,  hanc  ob  caufljm  quam  dlcam. 
.Mjrtlia  Car I£hx  Comci,  jam  oubilLi,  ac  patrii  qui  in  bello  Sacro 
•icve/rcrjt  unica  lixrei,  cum  forw  inter  vcnandum  confpcxiHet  Ro- 
bcrtum  Bruflium,  omnium  xquulium  adolclccntium  longc  formo- 
lidimum,  cum  In  an^m  fuam  proplnquam  bcniene  invlrac,  ac  re- 
n^icntcm  propc  invltum  dudt.  Ibi,  cum  xtat,  forma,  gcnui,  mo- 
tc;,  facilc  muCLium  amoremconciliairent,  paui:iicon£:iii,  matrimo- 
r^n  ropuljntur.  Id  cum  Rex,  cui  jui  erat  piellx  collocandx,  rc- 
JiLf.t,  licet  utrique  gravitcr  fiicccnfeFtt,  tamcn  per  amicoi  poftu 
r.iic  placatui.  ¥x  hoc  mairlmonio  genitui  efl  Robenui  BrulKui,  qui 
|.<iri[;rltii  reenuni  apud  Scoioi  c^cirit. 

VUI.  Igilur  bxc  praJacl  afiLindc,  ad  rem  praJcntem  &  Compe- 
tiiorcj  vcnJAmm.  Hi  aucem  eranr,  Doma^illi  Djvidii  Hunain. 
>"iiii  G\  majore  filla  ncpcii,  &  cx  minore  Rotcrtut  Bruflius  Carifiz 
(^inc.f,  cjulHcm  Davldit  tiip»t.  Vto  DornagUh  fjciebac  inos  patri- 
iiT,  t]jp,  qui  maii  majer  ert  jure  potior  habctur.  Pro  Robcrto  Ic- 
-xui,  <^uol]  in  pari  propinqiiitatii  ^radu  mare>  ilcminit  prjcferantur. 
Iraquc  negabar  «quum  efle,  ut,  vivo  ncpote,  nepcii  in  avita  bona 
(liiLcilcrcc.  Et  quanquam  in  privatorum  popularium  hzrcdicacibul 
rerncndii,  Interim  aliter  fiat;  inciicamen  bonii  qui  feodi  (ut  yo- 
•ant)  nomine  tcnentur,  ac  rcj;rtorwn  fucccflionibui,  comr.trium  jm 
Cife  y.i£lai)aturcxeinpiiimrcccni,  inconcrovccludcDucatLi  Bur- 
^^india: 


ijihr  OSavsts.  scy 

pHtUc;  aucm^ui  pctebai.ConieiNLVcmenlii,'1icet  hjbemuxo- 
rem,  Oucuprosimi  cx  £lio  lucu  maximn  twpton,  tamcn  lilio  EXi- 
cumifiau,.lrAaiiaii|u(licuafuic  lucrciiit».  Rotier^iu  igitur  coii- 
tcoiicba^  £  joaoae  Ailliola  giadu  priecem,  nempe  nepocem  pro- 
n^otcs.DwnagtilK  aucem,  .cm  ^uain  ^adu  crdc  Xjuati,  pfjcfe- 
rmdiipii.qnippe  marem  finninz. 

XX.  Haoc  cantnveidiuB  IWcre;  dominon  patonntdijudicaic: 
ymd,.qbjBgtlMm;pofrn#im,  .totum.tegnum  io  doM  £i&ienet  dlf^ 
'*^**"r-  ■Balliolnitnt«iperm«tcm,toum  Gallovittijin  rcgionem 
"*r'r'*r"™.™**'''"  i  Cumioiam  familiam,  ftcundum  R.egu  po^ 
CMHJttmaia,  affinkatc  libi  junAam  habebu  per  Joannem  Cumi- 
iiiuB|aii4ibria  Domagillge forar  nupicrat.  Rabern»,  tjui  in  An- 
l^  Qevdandiam,  io  Scotia  Amaadiam  .&  Gairiocham,  &  pcr 
^liuDi  Cari&e.Ccntitem  (qui  poft  regmvit)  multii  clarif  &miLrt 
Jiibiiixui  erac,  .populo  maximc  fuo  uccbatur,  %itur,  cum  ob  hai 
manimc  cau/bi,am[raiPerlM  doml  Sniri  nonpowt ;  noc  ii  muimc 
cx  aequo  &  bono  pronnnciaTetur,  uUa  tanta  in  Scoda  eifct  pocencia, 
qampina^og^.paflctut  judicaraftarent :  «Fope  omnium  voliin- 
tate  coBicnflim  e(i,  ut  fidiurdo  judicc  ree  dccklcmw.  Nf  i]ue  qiii|l 
Miam  de  tde.ejm  dubit^Kac  i  dt  <}ui  cx  eo  patrc  lutui  eltet,  quem. 
fiiperior  Scotorum  Rex  liiiilat  expeituf ,  &  locorum  amantiflimum,. 
&  tutorcm  n^uiffimam,  Coocra  vceo,  Atwlut  benevolcotiz  Scoto- 
rumergaferetcns&iltudreccftimoniumhabebat;  cumeltamfa- 
cllc  de  marrimonio  Ktgiax  fiiz  oonftii£runr, 

X.  I^Rir  lidiuiduj,  cmn  prnBum  Bcrvicum  «cnit,  eo  RcQorei- 
ScociK  &  Ordinum  Legatoi  per  literaJ  evocat;  protcilatus,  fc  eor, 
flon  tantjuam  £ibdiiai  ad  Dominum,  aut  magiftrMUBi  'legiiimum, 
icd  amlcoi  ad  arbitmm  ab  iotUiCWlum  arcelliAe.  Frimiim  om- 
stum,  jwinrandum  a  Compentoribui  cx^cic,  ie  decrtco  ftiturm  : 
'dcindc,  ao  Ordinum  princiyibui&  Legaru,  ieci,  qucm  iplc  .jura- 
«ui  ILcgem  darer,  parjniroi :  ac  fuper  ea  re,  publicum  omnium 
Ordinum  diploma,  lingularim  figlllli  ^ppenlit,  fibi  dari  popofcir. 
JSeinde,  c  Hnjtulorum  Ordinum  prudenticwitH»  lelcgit  duoilecim 
Scmoa,  ac  totidem  Angloi  eii  adjmuit :  a  quibut  etiam  juijuran- 
-<lum  ciegjt,de  eo  quod  K^uimi  ac  verum  crederont  judicjnJo.  Hxc 
.falam,  infpedem  Konefta  &  popularia  fJQa ;  illuH  fccrcco  &  intcr 

rKot  aeitabatur,  ^uomodo  Scotiam  ftx  ditlonii  facerer.  Id  cuoi 
ilc. cxlftlmaretur,  regno  induat  laQinneidivlio,  tamcnouo  tct 
«Hct  rxpcdlcior,  &  fraui  occuttior,  pratcr  .BTufTium  &  Balliolum, 
tiQo  alioi  Compcticorei  rxcitavic;  ut  emajore  numero  Eiciliut  eiTci, 
nnura,  aut  eciam  plurci  in  fuai  panei  tnduce(e.  Ac,  nt  tsnia  rei 
ftemereafla  vliicretur,  confulutio  ei»  efl  ^polita,  qui  in  Gnlli.i, 
piccatc,  pmdcntia  &  tarU  Eientia  tum  primi  liabebancur.  Nequc 
-dubitahac  (ut  eft  id  genu>  hominum  nunquam  intet  Jc  (atii  concori') 
a)ic]UO(l  fe  rcfpoMiim,  quod  in  rem  fuam  faceret,  retacurum.  Fc 
Compctitoret  quidcm  novi,  cum  nihil  in  cauffa  fuHepca  firmitaiii 
.vidercnt,  fpomc  a  pctcndo  deOitcnmt.  Jurifferixu  \e£0  ^b  Kw^, 
S  3  *i»- 


aio  Hjnm  Scoticarum 

oui  [otius  negetii  apud  eoi  auQor.lE  madentor  entr,  falla  fytlm 
i'i  hiinc  modum  dt  propollta. 

XI.  '  &ex  quidam,  nec  coroiuri,  nec  inuagi  fiilitui ;  fcd  iit  le<le 

*  ^iuiJam  aiuii  coUocui,  ac  ItaE  'dcnunciati  ;  nc^K  taiaen  ica '  t^ 

*  bere  Rex,  ut  uoa  in  clientcU  l!t  ^xm  altcriui,  cujui  &  bcndid»^ 

*  rium  fateatur,  fine  libcris  deceHir.  Duo  propinqui,  c  SeniproRiB 
'  magno  Regii  de&ndli  patnio  prookaii,  ii<redttatcmpctiHit,.T^ 

*  riuf  viilelicct,  ex  tujort  Sempronu  £lu^iroDepoi;  Scju^  cx  m^ 

*  nore  iilia  nepoi.  Uter,  in  li«rediiaK  inipartibiliadnndai.^llcri 
'  prx&renilus  t  HacconftiHtione  hijftre  verbiipmpoiia^.ifiiapi 
iimnef  rtfponderunt :  "Siqua  lex,  velcoofuetadc^.c^  ie.etf-Jo 
.*  ree,no  i^uod  pcunir,  ellet,  ct  HaBdum ;  lin  minut,  vcnm  eflcaipi 
^fiinudinem  KaiiieJDi,  incujiucIienrelaCuiC.    (^odin  &odi>di. 

*  judicandii  cnfiliKtiido  delcendat,   non  autem  alcendat :    hoc  «If» 

*  confuctudo  liiperiorii.  inferiorl  pro  l»e  habcnda  elt,  noa  «uxni 
Jlionguin  eflct  omiiun)  fcAteariai  liglll;^^  referre  :  fed  ut  paucii 
colligam,  propc  univcrli  dc  ;ure  lirieaniiibn^  incerci  dc  controcerla 
rerpondcruM :  poteitatcm  vero  judicandi  lumnunr  juna  fiil&m 
j^icn  propcillcam,  Eduardotribucruni. 

XII   ita  re  roagii  imulicaia  &  lovoiuca  quam  priui  cr:it,   anaa 
o  convcnitur  ad  Noramam.    Ibi  Eauardui,  por  homiDct  1- 


doncDs,  lcnitcr  Scotorum  animoi  pettcntat,num  fponce  in  ditinnem 
cfiii  vcllent  concedcre  :  quoJ  ab  eorum  msjonbui  fxpe  f.i^Ufn  fii- 
iCik  contenJeliat.  IJ  ciun  connanccr  omnei  abnuerenc,  Competito. 
ribui  re^m  quos  ipfc  excitaverat  canvncatu,  promiflis  inecotibul  ab 
.til  exprimit,  ut  ipfi  in  verba  Cfui  jurent :  ccteris  perfiiaJcc,  ut  mr-  - 
VMtus  Bcrviciun,  in  lacum  nugis   idoncum  trancrericur.     Ibi  vi- 

SiiKLqiutuor  judiccsillosfelefiof,  iutcmplum  linearbitpii  loclulo^ 
eccvitrovcrnacognolcere  jtibet;  vecito  inccrea,  ne  (juifijuun  »d 
cos  propius  accedac  Ciun  lemius  rei  prtKederec,  ipfa  rului  idenci- 
«tem  in,<>rediebatur,  &  alioi  acqucalioi  compellAndo,  com  compe- 
Xifin,  plnrjbus  vidcri  jure  prioren)  eile  BalliMum,  gracia'&faQione 
jnfcriorem :  Brunio  priut  convenu),  ^utm,  ijuod  jure  efftt  inferior, 
.&cilius  fuis  racionibui  aCcRfurum  piilabat,r<giium  ci  SoDCorum  pol/- 
JlccCur,  jj  fe  inHegum  AQelorumclientela,  eorumcjiii  dicioDLlubr 
ditum  proiitcri  vcjltt,     AJ  bxc  cum  BrufTiui  ingenue  refpondtile^ 

*  Sc  non  ira  cujjidum  regnandi,  ur  ea  de  cauHai  liberratem  a  maio- 

*  ribus  reliflam  imminuercr,  ftacim  eo  dimilTo  Billiolum  accirl  ji»- 

*  bec.    Is  re^ni  ^uam  fjmx  honeflK  avidiorj.  candicioncm  ol^atam 
Lbcncer  scripuit. 

XCVT.  B.  E  X. 
Xni.  Ira,  pofl  fcx  annqt  ac  novem  menfes  a  morce  Alexandri^ 
Jo.inncs  Bjllinluj  Rex  Scocorum  eft  decUnitus.  Scoti  quidem  cv- 
nri,  craoqiiiHiuci!  pulilic*  cupidi,  Joannem,  Sconam  dc  more  dik- 
rtiim  ciionariint,  ac  univcrli  prairor  BruiEdm  in  verba  cjus  )ura- 
rimr  rile  ali  Anglo  Rex  pronimcijcui,  a  fiiii  reccptuf,  jam  de  re- 
gno  touvui,  ut  pcomifll  lijciit  exfblvcitt,  .-td  Hduardum,  qt*i  tuai 
_  iaNovo 


ILiber  Otiams.  211 

in  l^e  cadro  ad  Tiiuin  agcbat,  vcnlr,  atqtie  in  verba  ejui  jura- 
vit,  Idem  <]iiO<jue  tKCTust,  tpi  ffVroccribui  eiim  fecuti  crjiit,  noa 
I  auli  adv(t>fus  dudi  R.eeci  proeul  domo  rertiti.  Id  autcm  reiiqui 
!  Nofailini  nbi  rcfiivit,  fattum  quidcm  molcttilTuBe  tulit ;  fvU  iniir- 
I  mitatij  £)a>  confcia  inm'  diflhnulabar.-  ham  iit  dedararent,  non 
adco  dlu  pod  fe  obiuli^  oKalio.  MacdufTo  ComJre  Fil^no  (^ul 
femporc  Intcrrcgni  fuerat  e  fex  Gubernatoribus)  ab  Abcrncihiis 
(quz  &milia  tum  in  Scotla  florcbac  opibui  8c  auftaricate)  Lxfo^  ac 
trarr*  ComitJi  ab  'iiCiem  in  jut  ad  convcntun)  Ordiitum  trd&>, 
Rex  lccunduni  Abcmecbiot  pronuntiavit.  MacduSut,  agro  de  quo 
Ilt  crat  dbiudicaio,  R.cgcm  rum  libi  ranu  iniquiorcm,  ur  antc  tra- 
.trii  Jntcrfedi  nnn  fatii  acrein  vkidicem,  Aiij^Iam  appclUt :  apud 
cum  in  jui  SaJliolunvocat.  CiuUa  Londinum  delata,  fortc  Ballk 
olui  bduardo  Angto  in  convcniu  Ordinum  aflidebar :  ijui  cum  cltx* 
tui,  pcr  procuracorem  relponderc  vcller,  ip{e  coafiui  elt  lurgerc,  St 
■c  loco  inferiori  caufTam  diicre.  Hanc  contumcliam,  nim  liberius 
a^cre  non  aufiii,  caciiui  tulit.  Sed  cum  primum  lc  indc  expcdire 
poniit,  ingcnicm  irarum  molcra  animo  vofvciu,  domm  rediit:  iit 
caque  cngiiaiione  totuj  crat,  ijuomodo  fiiorum  animoi  reconciLia- 
ret;  &  Anelum  aRendcret.  - 

XIV.  nxc  meditanii,  commndum  intcTVcnlr  intcr  f  rancos  tc 
Ani^los  novum  liiflidium,  qued  in  Iiellum  liacim  erupir.  Ica<]ue  ad 
convennim  in  Scotia  inJiflum,  aderanc  ab  ucrocjue  Rc?e  Legali; 
Galli,  ui  fum  Rege  novo  vetui  firdui  reiiovircni ;  Angli,  uc  tx  re- 
centi  dcdicione,  ad  bellum  fuiceptum  auxilla  accipetcnt.  Utraquc 
Le^atioae  ad  pLiblicum  Concilium  relata,  Prncerri  ad  rcbellioncm 
iiroiii,  G.illo;  Kquam,  Annjo?  iniquam  rcm  pecere  judiciruiit. 
'■     '  ■  i  l^lif,  conJinfu  univerionim,  anlc  quinj^cntoi 

!c  A|^  Kquitacem  &  utilitatrm,  in  hunc  ufquc 
ccniJF  lcrvacui^fiiiirc.  Pedftiouem  hinc  recen- 
-  tcm,  a  ivccc  iiiTito  rxprc(Iam  t  quam  ctll  volenj  fecilTet,  ca  ta- 
■  men  non  ccncri  vel  Rcgem  vcl  rcgniim  :  ut  qux  a  Principe  folo 
'  fiiia  ellec,  non  convocatif  Ordinibus :  quibus  inconfultii,  aut  ad- 

*  vcrfantibus,  nibil,  quotl  ad  totius  rej;ni  llacum  attineret,  Rcgi 

*  ngcre  liccac  Decrecum  igitiir  fit,  ut  Leeati  in  Galliam  mitiaiv 
tur,  adfnstitsanciqLium  renov.mdum;  &bditai<doBalIioIaJoinnii 
filio,  Kcgii  gencL-ii  uxorcm  dcuoCcndam.  /tlccra  itcm  in  Angli- 
am  Lc^^tio  milla,   qua:  dcclarei,   '  RcKcra  Scotonim,  qiio<I   per 

*  vi^,  ac  nullri  jurc  dediiionem  fui  ac  rei,ni  An^o  fecitrct,  cim  rc- 
imicicLim,  cuniob  bas  caulEi;.  twia  ob  in- 
.c  fuii  fjfE.ts :  ac  lc  in  priitinam  li!iert.itcm 
ici.ttinncm  cum  ncmn  pjullo  illultrior  au- 
ra  prtfcrocem,  &  fortuna;  indulucncia  pro- 

,  Mnn.ichus  ouidam,  aur,  itt  alii  lcri- 

ail  £k>s  rcJiic,  magit  contcmtu  fuj, 
cjiiaoi  revcrcttcia  Leg^itionu  lucui. 


'  atinos  ia£tum 
'  diem   petpeiu 


x;;s' 


XV.  Inmn  XbsIW)  fiui  •UqHoc  mcafinm  JwbiciH  qi*.€ri(» 
faAwimti  Amni  we  «Kmw  MnqB,  SGot»  unfuiitm  F)>iip 
mfrimU.cUicn  Ip  «xiiccUwRm  CStUina  Mnan,  ip  -StPwi 
«unlt.;  qus  iHoliibentj  j«  mwiwiiit  .BnfcwB  ;(qi»d  jwUsoif 
wliJo fcgMwgfMWwOliwdhiw w.   QMKWiB^>«papiMP# 

SSmH  'Saw  imiMv  1«  ,dmo  *lM«bi>  wt.iiiMtir 
^«ItnntnK.  AtUioW  ftnsl  «niiBjmiBB  iR^RiAd.-lcjK^ 
Ipft  wgW  «XCKitu  fiMao,  m)  MantB  «AnAiadXMw 
.  Jl.ir«IttbfrqpoCM,  IoHiwn,iiii<M>.«4e.4rii^b^ 
Ui  feipprBKiJo  jw.nnt  VmBijaai  ^  itIl^'M  «wUr 
iMMn  <iniMniBrMUian.MaMBie«t,-.nnOiB  ad,i^..HijiA» 
AnSnB  a4:ic  «oiAr.  ActiDan  d  pdlintw,^  is  B)IIiob«ll> 


MBdafiddaBMiciMn.owet.  Ad.a 
&ceaKfiii9infiiflfnf<ae.  TaQtunMluBJcat<letllNnt,.tprj||» 
A^tadefivaBC,nwiBpncIii).«eibac.  Iffe  Bwyit  idaBilw Jc» 
«iE«n  coamdic  3»  «o  «ppag^uMlo  cun  aibil  prafiaiMt,.^nitf 
i^idqn  vclido  pnfidn  icotTctui,  limnlMD  ,di£aEii  ▼rint  inpH- 


^argendof  nBBorei  otrat,  Balliofum  cum  na^iis cO]nit uniiAT 
taimwnn '•iie.  Adcamfioncrifiae«Ktpienilun>.cnm  ilwrfBniu' 
£na(|ue  .prapenrcn^  tirbc^iic  itSe  prafu£iK  pcditci  equiot^iK 
anieciiTent ;  e^uet  ab  Cduardo  immiinu  oliTiat  partim  pracnkar, 
fwtim  a  fiiii  aclndit;  ft  occupata  pona  proxima,  url>cm'iitgBcdi- 
tnr.  Sccutui  Rcx  cnm  pcdinim  «opiii,  miierabilem  omoii  ecactu 
eMdem  .cdit.  Oocila  femtcur  Sootoru  fupta  ieptem  millia,  ftos 
XAthianr  &  f i&oae.Nobiliadi. 

XVL  Cun  nihil  misnab  inftiq  mihi  fiiiilct  prapoficum,  quan 
m  a  caotkicntc  rcnatt.  OKtitioiticfic  ■  dtyerricnla  ^uxicrem,  m»  po- 
«bI  mtbi  lei^cnrc,  oiin  Kidurdi.Grafitmii,  qui  nuper  bi&ociam 
4«rum  Anglicwum  cdidit,  afllgBcn  ima  lediccnd  i  libidinem.aficft- 
^crem:  ucquihacle^cDC,  hincexptndaot  quamum  et  lctlptori-fi- 
.dcl  fit  habeivdum.  Aic  cain  ah  HeAorc  Boethio  .icripcum,  libn 
qmttadccimo,  capiie  ficundo,  cartun  ibi  ianguiaii  fiifum,  ut  livl 
«)ut  pcr  urbEm  decuttcntet,  nuitam  aquariam  pcr  biduum  circun- 
-agere  poflenr.  Kimum,  Boctluui  libmm  in  capita  tion  diviflt : 
-dciodc,  quod  iftc  aRcvcrAt,  apud  cum  omnioo  £riftum  non  cft. 
Scd  bomine  indofio,  &  impudcoter  mcndace  omiAo,  ad  fidiiar- 
dum  rcdeamiu:  ^ui  abundaixe  multitudinc,  paKcm  excrcLUi.ai) 
«blldFndum  l>jmbarum  miflt.  Ipfc  paucoj  polt  dici,  arcem  Servi- 
cij  auxilium  nurqu«mlperat)tem,  perdeiiidoncm  acccpit.  Dcinde, 
iuD3it  id  Dnmbanim  omnibui  copiis,  cum  Scotorum  excrcitu  ^iti 
-mA  folvendum  obiicfionem  venerac,  mignn  prxlio conflixic.  ViAo- 
-*ia  ad  Anglof  inclinantc,  principet  Nahilitatii  in  arccm  coniuEe- 
-*unr:  arx  quoouc,  live  Ricbardi  Suardi  przfedi  pcrGdia,  iivr 
.conuneani  non  {uflicicntc  mulcitudini  in  arAo  conchiix',  dcdita :  in 
«BUKS  capcivoi  'cnidclitcr  iitvitum.    Sunt  ^ui  cancjt  ctlamiratit 


JJher  Otlimms. 

■  fffff?)!*  is  RfllmiiiB  Biuflluin  fenioKin  n^idant :  quod,  amicij 
'  Cfui  in  fOClio  ccflantibui,  rriiqiiit  tinUK-  ItC  inje&u.  Noftri  jirac- 
terez  coaAaotcr  Fradun^  cum  ah  Eduardo  Bniinui  (opers  ibi  si^ 
vacae  pnttuin) £bl  firomiilinB  rmum  Scotocvinpacrcc,  Andum 
Galli^  qiM  iennone  liboxcr  utebinir,  refpoDdilu :  "  Nihil  aliud 
*'  lciUcoc  eft  quod  agimui,  quam  4K  v^i  rcgiu  parcmiu  \ 

XVU.  IXnnktro,  ac  nonnuUit  aliit  arcibui,  propc  linu  Anel^ 

Tum  ofdt,  leaica  elt  dedltio  Edinburgi  &  Scerlini.    Ibi  AnvUu, 

Fon^aB  lian&rdrut,  itcr  f  orfaram  intendic,  ubi  tum  lc  Balnolui 

contiPcbati    Cw^  nullo  rcfiltencc  ad  Moncem  rolaniin  veniJTcc, 

fuadcDCe JmumE  Ciminio  Scrabogiano,  ad  Eduardum  vcnici  acie 

•    ngnuqi^uc  Bi  dcdidic,    £o  in  AoglUv  navibut  mifTo,  ficrvkum 

Anglui  reycrruo,  gravi  eJiflo  Scoconim  proceru  ^o  arcdlivic :  qui 

Tenerunr,  jn  verf>a  ejui  jurarc  coa^L    Culiclmui  Duglailiut,  yir 

clarus  Kcnere  &  fi3ii,  cum  i^Rinjte  rccularcr,  in  canxrcm  conjc- 

I     Qui ;  ibi  pcjft  aIi-]uoc  annoi  decrilic.    Ica  rcbui  cx  lenceocia  gellLt, 

I     Joaimc  Vucno  Suirix  Coraice  pro  Regc,  &  Hugone  GdTingamia 

IKttQuBaore  poflfcrclifio,  I  i-ffjjnm»  rcdiic.    Ibi  JoanncmBal- 

f     lioLan  m  cultodiam  cradidit,  polt  quarcum  quam  rcgnum  injcrat 

annum.    Sed  it  pauUo  pofl,  dcpncaiite  Poncifioe  Romano,  ac  ^n- 

4cnie  aihiLcm  in  Scotiamotaruin,  in  Galliam  cft  renuiTiK,  Hdu- 


ardo£Iiooblide  rKentOi  Auglui,  omitibui  rebui  ad  bcUum  Gal- 
IkaB  (4}U(hI  propter  $cot«nun  tumulctu  dllluJcrac)  j^fK^ii,  cum 
magnit  «ipiii  trajecit.  Scoti,  pcr  ciui  abJenciam  in  Ipcm  libcrtaT 
tii  credj,  duodeclm  eligwit]  qui  fimunz  rcrum  pnecITcnt.  £x 
horum  communi  iencencia,  Joannei  Cuminius  fluchanix  Oimct, 
cum  manu  facit  valida  in  Angliam  miffui,  Anglii,  qni  in  Scotia 
per  przddia  Iparfi  erani,  /e  non  aulii  conunovcrc,  libcre  Nor- 
thumbriam  &  Cumbriam  pepuUcur:  Caclcolum  frulh-a  oblcdic. 
Hcc  cxpedlcio  etH  Scotorum  animos  nonniliil  ercxit,  &  An^^lorum 
injuriat  inhibult,  tamcn  parum  ad  fiimmam  belli  ea  mofe^uiBcft, 
emnibui  locis  munitioribui  ab  hollium  pnelidiit  infelnf. 

XVin.  Verum,  cum  Nobilitati  nec  virium,  ne^  antmi  fatii  vi- 
dcrenir,  ad  majora  capeiTenda,  reMote  cxortui  eft  Guliclmui  Val- 
lai,  homa  nobili  &  ancii^ua  £imilia,  lcd  in  re  tcnui  nacui  &  edu- 
cacui,  ac  nullit  prope  opibm  frccw  :  qui  iCamcn,  non  modo  fuwa 
omnium  cvpcAacionem,  fedcciamfupra  fidem,  rci  co  bello  ecmt, 
Ii  enim,  oum  magna  vi  corpodi  atijtie  animi  cfrec,  adhuc  adolef- 
ccnt,  nobilem  |uvcnem  Angltim  fupcrbe  fibi  infulcamcni  occidib 
Ob  id  facinui,  profii)^i  domo,  &  latirant,  fuj^ae  locum  fubind» 
mutanJo,  annoi  altquor  eranfe^ir.  Hac  vicx  confuccuLiine,  corpui 
adverfus  omnei  fomimJniurifti  «luravic,  &  animum  f*pe  fiibeon- 
dii  periculit  ad  majoca  audenda  conficmavic.  Tandcm,  cum  cjut 
vIkb-  emcicte  txderet,  &  aliquid  vcl  cum  pcriculo  tcoun- 
dum  ctnCrct,  manu  hominimt  coflefia,  ^uti  par  fonuna  ei  con- 
ciliavcrat,  non  nodo  lin^to!  cMiipiebat,  fed  pjurei  Oipe  cum  pau- 
cioribut  aggreJTiv,  «atiii  ^&ihiode  &i  Jocil  deptj«n6a  \t«ii^^. 


\  &t4  Rertim  Scoticiwitm 

■  *  Hax  cum  ■parrccUritite  6t  auiJjcu  gercret,  ree  nnquam  opjmrtu- 
I  num  fe  holli  prjetcrtr,  brevi  hrm  fui-  utrutii^uc  parhcr  gcnrcm 
)  Wpicvit.  Igitiir,  cimcurrcntibus  aif  dnn  palTim,  quoi  vd  taufTx 
L  fimilcs,  vcl  npn  (iifnmilis  amor  p.itriae  condverat,  intra  pjticgi 
I  tncnfn  non  contcmncndum  cxmitum  confcctt.  Ab  Iiac  tumulrin- 
Y  ria  turba,  proccribuj  vel  lotri  r<I  igtni»ia  fcc^niiK  omnia  gerenti- 

ibiM,  VjlUiVrorexappellatur;  &  tanquam  flalliuK  Lcgatui,  omnia 
JrD  legitimo  magiftraru  imperat.  Itf  nomen  lllc,  nulla  ambicionc 
S«t  impcrarnti  cupiitltatc,  fti  rantumtivitim  fiwrum  milcricprJU 
&  caritaie  fafcepir.  Hac  manu  primunt  vim  ajKrtam  erpcrttJt  La- 
narci,  converitui  cjui  prxltQiim,  clarum  genere  Anpfum '  oceiiiir, 
Multai  deinde  arcei,  lut  parum  munita!,  aiit  prjFlidiii  'no^fatlt 
firmatai,  aur  negli^enttui  cuflotlica!,  ceplt  Sc  evertit :  ^uibns  Icvi- 
orii  oper;E  expeditioniboi,  Ita  militum  animoi  confirmriTit,  itt  nul- 
lnro  cjus  duGw  pcriculum  dcfiigcrertt ;  ut  ctijus  nec  auJaci»  (onlilt- 
Um,  ncc  confilio  unqtiam  eventuf  deeiret. 

' .  XIX.  Harum  terum  fama  cum  iate  fpsrgcrcriTr,  atque  homtnuia 
favore  aufla  plerumque  maioTa  »ero  iierferrer,  nuicunouc  vel  rpin 
Stotrcam  faJvam  vellent,  velTu*  timercnt,  a<l  eum  conflucntibuf, 
Inftandum  fbrtun»  ritn?,  ^uiw  Angti  tr.UK  Fortham  arcei  tencbanr, 
Hfi  firit  validaT,  &  ractu  noralrtu  ejui  munitai,  brevi  tamcn  in 
liiam  pnteftatcm  redegit.  Taodunanam,  Foifaretifer!,  Brcchincn- 
ftm,  ac  Montk  rofarum  arcw  capiai  diruit,  Dunotrium  inopinato 
'  evrniu  Ojiprcirum  prxfidio  munivir.  Abredonism  roctu  fui  adven- 
hH  ab  hojte  cHteptaitty  Sc  tdhut  ardcnKni  Ingrefl*,  ffi»  minitf  ir* 
cein'  oppuj^aitt,  ninfor  At  aJwnieiije  extrtKa  A^Ktfdn  nbfthi^t 
euo^cM  ad  Fertf^  opfteflrt  toafa^ft  :'rrttHi  eolm  aleatt  tll(i 
rifijioeijlutirttiblttar.  ■   '  •''-  ■:  •    -  ■    -^  -'     '  > 

'  -XX.  E(!t^uflnGttIlijiiaCutIdia«itefl>4lfijeae«,  enineWWI 
Scot ja:  loca  nuriiti  Angtlclr  prjelidtit  «AiidWW,  nbbofoue  IttlMni 
Swtof  fibi  fidot,  ptriv  in&<lM,-prilKipC*  Swtfefc  No(>itintb|'i|ttM  . 
aliouid  auftiriK  fulpicabAtiar,  in  tnriiiiain  AngliaiB  tiR^  ad  finm 
mlitum  rdegiivit :  ihitb  T^tMMWnt  CnmlniaM  BatlcnacK  R^fnlliaij 
flrAIanuml^aniim  tfMlnetoiijUnti&cdofilbjtromtwB.  n^tbui 
■vn  hunc  liioduRi  i^nfliniifi^'  alltditilmii  duatB  iwvot  In  ScntlilBio- 
tui  fonnldlilt,  feiintlttm'6«Tlcid  abdniK'  "nim  vem-bm»  t*- 
ntm  a  Valla  ^eftaruin  permotvf,  ina}tire'kt)antf -'opusefle  nnjriad 
Tnm  compriincndum,  Rfc  tamen  Rt^  ^lignam  eTpeditioann  cSe 
ducent,  auippe  adveHiit  latronm  vaeum'(ita  eniin  hoflem  Afflgli 
▼ocabant)  ftribit  ad  Hcnrictan  Peiaum  Nontmmbrla  Rcgaliim, 
itejn  ad  Guliclmum  LatlmmBn,at  copiii  celeriter  e  ^pintaili  to^ 
tii  conFe£ltf,CMflinganri^  tjai  iiiScoria  reflitcrat,  fe  CDB^m^nt}  K 
Scotos rcbdtM compcftcrtM:  'TTiomisVdfingaitiiuf ComtemVi!- 
T*i*n«huic'«Mdi»loni  pncfitit,  Valtis  auteBi,'^i  tumCo()ri'H- 
ftnfiiarceffl^Widetery  ne  exAtinit,  ^neiiiia  adventum-  AtiglOTUil 
intenAuaaNMt,  liictKa  <)tlafie'entiMUbtB')am  pi«irfDr'acice* 
^''tibiirj  rcfti  SbrVitu» '4ucfe.'  ■■Vctiba.  mnif,  ta6mm  -Stam 

■wUBmx 


vadofui,  lUic  ( ijuanquan)  8c  ntinoribui  unnibui  rcceptif  &  mirii 
xftu  reciproco  au&uj  pooce  lignco  cnmfiri^otcMt.  Ibi,  CrcfTm- 
ganiio  cum  parce  vujurc  exercicut  cnDfinillD,  pons,  Jivc  (uc  noflri 
prxdiunO  archiieai  Dpcri,  qui  non  mulco  ance  compaginci  crjbi- 
um  ita  laxaverat,  ut  cnjjorem  vim  noci  po0«  fuflincre,  livc  cot  )>e- 
dltum,  cmiicum,  ttucliinaruin^ue  ponJcrc,  aric  nulU  adliibiu  fij- 
flu!,  Anelorum  iter  incerrupic.  Sloti  crwfpolicoi,  nonLium  expli- 
cacii  ordinibui,  aggrefli,  cxfo  Juce,  reli<]uoi  in  Runicn  rccra  agunr, 
ranta  cum  ca;de,  ut  propc  omnci,  vei  ab  lioflc  iTtiecemci,  vtl  .iijuis 
olilorpcl  perierint.  VMu  ab  hac  pu^tu  ad  jrtct  oppugnindas  ic- 
verfus,  adcobrcvi  belli  fortunam  circumc^it,  uc  ncminem  Anglici 
gencrii,  prxter  capiivo!,  in  Scocia  rcliijucric.  Hlec  vi£laria,  in  qua 
c  Scocii  nemo  illullrior,  pra;ccr  AnJmm  Moiavium,  cujui  filiui 
nliQUOc  pofl  annos  pro  Rcgc  rcm  Scocitam  .idmini- 
ftravic,  periit,  ad  I.l.  Scpt.  anni  M.  CCXCVII.  pjrta.  M, 
cfl.  Sirnt  9111  Vallam  non  ib  arcii  Cuprcnllj^fe.i  Ta-  ■  CCXCVII. 
odunanx  oppugnationc  rcvocicum ,  codemquc  poft 
jirzlium  tediiflc  cradant ;  in  quibui  eft  Jo^naei  Major,  8c  alit^uoc 
€!^-noblonim  Iibri. 

XXI,  Hanc  flragem  cx  agrorum  inculcu  confccuta  cft  fimet,  & 
Tamcm  pcliii,  undc  major  quam  c  bcUo  cbdcs  timcbatur.  Vjl!ii, 
ut  huic  malo  ^uoad  pollcc  mcdcrccut,  omncm  militarem  xcaccni, 
ad  diem  adcfle  juITam,  ft.\.um  in  AnuU.im  duxic :  ratds  corporj  U 
t>oribui  agitaca  fdubriorj  forCj  &.  per  hicmemin  hoftico  vivcnJo 
commeatibui  domcflicis  pjrci,  &  militem  omnium  rcrum  intii^-eni, 
aliijncm  bclli  fruflum,  ex  opulcnta  reRiimc & diucurna  p.icc  Hoicli- 
tc,  fcnfurum.  Ibt  ncroinc  cungrcdi  aufo,  a  Calendii  NnvcmbL-i^ 
bvii,  ufqucadC.il.Fcbr.cumfuoi&h(>[iiumfruaibuirefcdact,  & 
fpoliii  (titalTcc,  parc.i  ingciici  E!.!ori,i,  domum  rcJiic.  Hj:c  e<i|'cdi- 
cio  ut  Vnlls  fomam  &  auftorit.iccm  aiixic  aJ  ])opuIum,  itj  noMli- 
orum  invidi.im  mirum  in  moJum  aJyerfus  ciim  intcnilit,  Ljus 
cnlm  LuJci  ipfis  exprobrare  viJebantur,  vel  ign.ivi.im,  I!  non  .lu- 
Jercnc,  vcl  pcrfiJUm,  fi  nollent  viri  fummj  nobilit.icc  &  i.)'ibu( 
atccntarc,  ^itnd  homo  tcnuit,  omnibiii  fortunj?  jTKllJiii  Jtllicu- 
iiis,  non  mai:is  forcircr  fulceperif  quam  gnivicer  perfccerit.  Aii- 
plui  ijuoqiie  rcm  cflc  ratus  msjorero,  tiuam  ut  ea  pcr  pr.eicdlos  dc- 
fungi  polTet,  ipfc,  rcbus  pro  ccmpore compolicis  in Gjllia,  Jimum 

c  trsnfinarinjs  jirovinciis  non  JcJu\ic)  &  c     '       "       " 


vci-fiii  jicrpic,  uum   l.itronum  in^mpjfica   mmu  rem  lil>i 

.  ratus.     Vcrum  cum  in  Sc.immorii- pl.inicic  quingcnti  fiTC 

ntcracics  inflrijaj!  incerctTenr,  .nnfpcao  V.illi  occrvltu, 

lam,  orJincm,  &  confiJenti.lm  h'>fVium  .iJmir.itu.,   .tJvci- 

duccm,  &  miliccm  nmnlbiis  mjlis   inJur.icum,  ccli 

copias  ip(c  hAbcrcc,  camcn  non  aiifui  forcun.v   rcm 

-,  .onvcrlls   fipnis  fcnlim  pr.idum   rcci.lir.     Vjll.isqi.o- 

jilidiarum  abuunccm  fcqui  non  .tufus,  fuoiw  ^'^v'  '~<iv>xV 


sitf  StmmSstiuirm 

•  AJilL  Mjt  ndxMfe  oC  pocclKlBtaB  Knt  uW'  BWutafAbt^ 

XMttici  liralQ  Itffllf  flttl  9!lMICI>  CtthUUIt  llflMICt  *"  v*'*"  "tffWfffV 

VAlnni  ptt  jLpcrtc  >  cy I  JBDnlciil  AttcEnVi  laVcio  prlnonMit  I&* 
dimun  vkferl,  «r  pi  ji  tfi^  HwiJIVt  *■  ftmpJwwy^  Rnibcftlrpti  ho^ 
ftunilnii  ^  Nstt*  u  uivicttBUiil  cscfj  oooclufiKtti  rid  R-Ctt  flttl^ 
no  A  putcMiBDKt  wK  ictnnlicttt  ^iudi  ibb  Bottilnr  dov&  cu|iit 
detDiidns  iMMt  Minut  ipfb  tur^, 'quam  pcriailofiv  <fl«niuhtfc 
Inque  fimJunc  onol  ttGaae  Vaftc  anAarlcnnB  lab&OaM.  Hie 
aniinoTim)  bibbut  cum  Edtsn-dani  non  Ixercf,  jttagno  ex  Angtir, 
&  Scotis  qui  fn  flde  ei  daca  perMadlctanT,  compamro  ncrcitu,  »■ 
flatc  proKiraa  »i  Varinm  »cellun  vcnlc:  ^uiVicQt  iA  ipih  nlli 
Sevn-i  Te<tigiirii)»dificatu>,  pauila  pttiiiin:  nlliia  pafliiuu  i  Swi>- 
lino  diftar.  Nec  pTood  iddc  Sfatorum  exerclcut  cotiflHUc,  lacit  ^ui-  - 
dem  validuj  (eraat  enlm  ad  trlglnta  nillllaJ^lT^duca  Incer  ie  concor> 
det  ttiiiTent.  Daai  aitttfi  cr^r,  Joannet  Caitiinim,  Jdaanct  Scubp- 
tin&GallelnintV^IIat;  priera Mocrt  fr <fpl6ui,  pblfK AUt mnm 
seDarum  gloili  Jongc  ScotonM  IIorcntldiAUJ.  Oim  in  prociaftu 
^m  fbrent  crei  aclet,  aocefflc  ad  prininam  Irrvidian  nova  concen- 
lio,  <]uu  priraam  aciem  in  hoftem  ducerct.  Ac  neminc  atccri  ce- 
dcnte  contencionem  Angti  diremerunr,  oui  Inftrufti  fub  flgnit  ma- 
gno  gradu  ad  eos  advencabanr.  Cummiui,  ttofl  cencaca  pugna, 
cum  luls  di£:eIRr.  Snuniu  a  frontc,  a  tei^o  circUnventui,  cum 
omnibui  eum  fctutit  occlditur.  Vatlai  cum  a  fronre  acrirer  preme- 
rccur,  &  firufGai  circumico  colle  a  tcrgo  immineret,  ordinibui, 
quoad  in  tali  rerum  ftatu  poccnir,  non  perturbatii,  retro  trani  Car- 
tontcm  amncra  abiir. 

XXIII.  Ibi  objeAo  flumine,  cum  &  fe  tueretur,  &  Iparfoi  t  tmx 
recnlligeret^  Snimo  colloouium  oetenti  non  abnuit.  Cum  Ibii  f£e 
arbitrij,  quA  ftumcn  anguAiore  alvco  pra^alcii  ripit  Cogitur,  CX  ad- 
vcrlbconfticiflent;  rum  flnifliut  prior,  "Mirarile,  ait,  quidVal- 
«  Is  ici  mentem  vencrir,  ut  plebeculz  incerto  favore  abbrui,  con- 
"  cra  Regem  ejut  statii  potentifHmum,  nuxtmti  eclam  Scotorum 
"  auxiliit  fubnlxum,  fefe  pcriculii  allidue  objtciat  ;  idque,  nuUo 
"  tantls  laboribuj  operx  precio  prOpolito:  neque  enim  fi  Eduar- 
"  (tuffi  vincat,  Scocos  unquam  el  rc^num  perrailTiiros  i  ncque  £ 
"  ipfc  vincatur,  ullum  fupcrefTe  perfii|>ium,  nif!  in  mifericordia 
"  inimici."  Cui  Vallas ;  '<  £go  nunquam,  inquic,  inum  lalMrii 
''  mci  finem  miht  propofutj  uc  regnum  mihi  pararem,  quod  nec 
•'  mc.i  fomin,!  cipit,  rcc  animus  cuplc :  led  cum  civei  meoi  veHra 
"  (att  quosregnum  JHrcfpe6fat)Ignavia,  refloribui  dcftitucot  vtde< 
"  rcm,  hofti  Imnunlfruno,  noA  in  fervicucem  fed  lanienam  obje- 
"  £)o;,  corum  viccm  fiim  nireratui,  &  caulTim  a  vobii  defetTam 
"  fufccpi ;  qttorum  libertarem,  fortunas,  &  incolumitaten  noti  pri- 
"  u!  ileftram,  quam  vita  me  defcrat.  Voi,  cjulbus  potioreR  tiir- 
"  |-ii  cum  fecuntace  fervitus,  quam  honelta  cum  periculo  libertat, 
"  in.tm  qu3m  m.igni  xftimatis  fominam  ampleoamini.  £|^  in 
" jjcrU,  &pedctiiMAf  liber  St  libcnt  moriar;  nec  ne  priiK  ej« 


Liber  OUa^ciis.  317 

n  vita  relinijuet."  Itj  foluro  colloquio,  uterijuc  a J 
Hoc  prxtium  JnciJit  in  undecimuin  Calend.  Aug.  in 
c  eScotis  fupra  dcccin  miilia  :  in  hii  e  proceribus  cla- 
ei  Stuartu!,  Mac.tuflus  Fifx  Comci,  &  cx  Mcic  Vj!]» 
lus,  lecutiilum  ipfum  Vallam,  Scotorum  longc  fortif- 

l:x  An^Iix  trcrus  fircangius,  in  re  miliiariapud 
iminis.  l^oft  infclicem  [ugnam,  Vallas  cum  Penhuin 
fit  exercitum :  at^ue  invidif ,  cui  fe  imparem  fencic- 
i]ue  poft  eum  diem  pro  Iinpcrio  quicquam  edlit.  An- 
m  amicorum  cohonc,  qux,  ab  Jlcaco  magiltr^itiu  no- 
ei  adhxlit,  quocies  rci  bene  gcrcndx  ic  oSercbac  oc- 
infeltus  premcbac.  Ediurdus,  poil  agrum  trans  For- 
1  ufquc  omni  cladc  belU  v jltacum  (receptif  in  fidcm, 
lenris  nihil  moverc  auJcbanc}  cxercitum  reduxir. 
kotlt,  qui  patrix  libectati  Itudcbant,  poft  hoflit  dif 
m  recreaci,  Joaniicm  Curainium  juniorcm  ficiunc 
ideConciliilcnrcncia,  ad  Philippum  VJelium  Gal. 
I  Lc^aros  milic,  qui  cum  co  agcrent,  ut  pcr  rororem, 
irdo  crat  defponla,  falccm  injucias  obcineanc.  iijus 
01  menfcs  impcirata;',  nec  tamcn  bona  fidc  fcrv»T. 
ad  Bonificium  ofl^vum  milTos  Angli  retinuerunt, 
rem  conjeccruiit,  Scoti  incerej,  qui  ncc  tyrannldem 
rc,  nec  immancm  Hduardi  animuni  flippljciis  exfici- 
I  x^u.im  impecrjrc  pocerant,  obdin.icis  animii  ad  ulci- 
ionem,  cicra  fpem  vcnix,  ie  comparanc,  Primum^ 
li  prxreflos,  qui  AnglicC  nacionis  eranc,  cx  omnibuB 
ibus  cxigunc.  Scocos  Anglicx  faAionis  quacunque  vt 
nc.  Hic  (lacus  rcrum  cum  prope  biennium  durjfl*et, 
iulpbum  Confi-jium  cum  magnis  copiis  ad  prxdcnct 
voc.ib.ic)  Jom.indol,  &  rcliquias  bclli  conlicicndas, 
-ninc  »'>vio  I.ite  prxdas  aKcnccs,  aJ  R.of]inum  ufquc 
iani-  clt,  qtiinquc  ferc  millLi  pafliium  ab  £dimburga 
iam  ut  I.nius  ixipularCQCiir  Jiviii,  caltra  pofuerunr. 
niiM,  ailjunflo  /ibi  Joannc  Fraferio  Tuediz  longe  po- 
llcflis  ad  oiio  millia  hominum,  ad  hoftcm  duc'it :  uc 
wpul.itlonc  co!iihci-cnt,  vci,  fi  qua  rci  bcne  gercndae 
ililTcc,  forcunj  non  dccflcnt,  Occalio  major  quani 
obtjC^i.  N.im  ciim  Angli  nihil  minui,  quam  holtii 
^t  malis  fra£li,  advcntum  cxlpcftarcnt,  ac  folutiut, 
;o  convcnJcb.it, fc  Eerercnc ;  prima  corum  caftrs  fubi- 
3Corum  func  oiiprefla,  ma^na  cxdc  faAa  :  qui  evafc- 
ima  caltra  cumultum  pcrculerc.  Ibl,  Ad  arma,  crc- 
n,  &  pro  fc  quiCjue,  alius  alium  horcari,  ad  opem 

Scd  cum  lcrum  auxilium  c/(e  fcnliHenc,  ad  vindi- 

ranr.    Acroy,  ut  incer  fcroces  vlfloria,  6t  cupidicace 

!bs,  fit  confiiiius :  canJcm  (aC\i  fiigatifc^ue  AnnJ.«,i\- 

I,  DK  incrncnta  r.imcn,  ccflii  Scotu.   imtitiwifv», 

T  vss 


ni8  Rerum  Scoticarum 

acics,  qux  longius  tctciider.ir,  advcnicns,  trepiJationcm  Scotis  in« 

jecir.     l^Ierique  cnim  vulnerati,  ac  major  pars  duplicis  pugnx  labo- 

ribus  fatigatiy  videbant  in  cenamine  manifcilum  periculura^  in  fu- 

ga  cercum  cxittun»  libi  iiitmincffe.    Tandcii^  ducum  )uAu  <;«lif 

capcivis,  ne/oaiiibiisia.lioAem  imcQtiis,  «  viM  Isi&ttpxtaDii^ml^ 

niRros  fuos  dfj^rum  ipc^  armanc,  &  majoru  CMscinis  <|iiT.iH' 

hoftibus  prsBDCnc    Pmib '  inico,  acriccr  iisriiujuc  ccrtacur.    Qom 

^llquamdiu  anccj^  pbgoa  fuiflec,  Scoci»  adJiortaciombus  duoBH^ 

duplicilque  viAorias  memoria  revouca»  vlribus  rcliimris,  cancolai^ 

pctu  incurnint  inhoftem,  uc  Anjgli  turbatis  ordisiibiis  . 

M.        ccrea  vertcrent.     Pugoatum  eCad  Roflinumy  ioRO 

CCCIL    pafendas  .  Martias  ,    miUdliiu  trcccQceiimi  ieamdi 

.aiinL  ,     ;   "  .     *  . 

XXV.  M«e  vlAoria»  tribus  cxercitlbus  eodcm  <Ue  ab  ono  vi£U|| 

3uanto  flilt  cbHdr,  tantoacrius  Eduardus^ad  iEnominiam  dclcff* 
am,^  ^  finemftii^tm  aliquando  diucumo  bello'  Snponcodum^Vtfiifr 
raumincendtt*  Igitur  cxercicum,  quantum.  nunquam  anccay  ooiir 
tcrlbic;  ac  tcrra  marioue  Scotiam  late  armb  pervagjam-iflfr) 
ad  excrcmos  uique  Rjowae  fioes,  neminc  armaco  lc  taDrif^^oo- 
piis  ob^er^  aufb.  Solus  Vallas  cum  (ui^  nunc  a  fitxite,.  pv^.^ 
tergo,  aut  iattelribfis  incurrrcndo»  temcre  praigreiCiSy  auc  miHjaiJMiH 
autii  qui  cjipiditate  praedat  iongius  a  fuis  ducc4eban(j  cxcbma^; 
neque  quenqiiam  longius  a  iignis  m*ogredi  Cnchat.  HuncAi^^ 
nia^is  polucitatlonlbus  frudra  ad  fe  fWpe  traducere  eft  cooatus» 
Scc(  una  ejuf  ad  omnes  erac  oratio,  ^^  Se  vitam  quam  parrlx  debe^ 
^^  bat  el  devovine  :  cui  ii  aliam  opem  aflfcrre  non  poflcty  piis  erea 
^^  eam  conatlbus  immorltunim.  ReHabant  allquot  arc^s  Ahgiis 
nondum  dedita: :  Urcharta  in  Moravia  vl  capta,  omnibus  qui  inc- 
rant  ad  uoum  cxtin^Hs :  carccrx  ractu  il*  dediderutir.  His  rebus 
s^cftis,  Anglus  cum  Eduardo  fillo,  <]uem  Perthi  rehquerar^  (c  con« 
]unxit:  ac'Stei;linum>  trlbus  meniibm  obfciTum,  dedentibus  fefe  6b 
omnium  rerum  penuriam  prsfidlariis,  ac  tantum  vitam  &  iiberta- 
tem  paf^is^  ccpit.  Nlbilominus  Gulielmus  Ollvarius^  gul  arci  prat- 
fe^s  eraty  acTverfiis  pa6la  &  conventa  rccencus  eft,  6c  Londinum  io 
cudodiam  miinis. 

XXVI.  Tota  Seotia  recepca^  conventus  Ordlnum  ad  Fanum  An- 
drcx  ab  Hduardo  eft  habitus :  ubl  omnes  in  ejus  fidem,  metu  co^ 
adi,  prxrer  urium  Vallam,  jurarunc.  Is  raerueos,  ne  Anglo  fibt 
infefliiliraO)  a  Nobilltare  non  faris  «qua  prodererur,  cum  paiKis  ad 
anrlquas  latcbras  feceflir.  Bduardus^  praefe^Is  &  magii^raribus  per 
toram  Scotiara  ordinatis>  fe  in  Angliara  recepit :  quo  In  difceuu» 
iingularem  iiii  odii  in  omne  nomen  Scorlcura  fignificatlonem  rdu 
guir.  Non  contentus  cnim  fuftullile  oranes,  qul  res  novas  molir{ 
poiTe  vldebantur,  adjeclt  animum  ad  omnem  (  fi  fieri  pofiet)  gemit 
memorlam  abolendaxn.  Leges  enim  vereres  delevlr :  ritus  EcdeC* 
aiiicos  ad  Angllcam  confuetudlaem  traduxlr :  hii^onas» .  fosdcrat 
monurocnraque  vetufla,  Cvc  a  Riomanis  rcli£la;  Cve  a  Scotls  ere£b» 

S  d^\at.ndi|i 


JJher  OUavus.  219 

dcirnenda  «ravit :  librot  omnn,  literanun^iie  doflDKi  tn  An^li- 
am  tranftulir:  lapidem  marmornim  rudem,  in  ijuo  farum  rct^ni 
conriiKri  vulgo  perfuafum  erac,  Londinuin  milit :  ne^iie  quidquam 
amnino  icliquit,  <]uod  fpiricus  gencrofos,  aui  fui  memorb,  ad  pri- 
ftinat  Jbnuax  recordationem  exdtare,  atit  ad  vcram  animi  magni- 
tudincm  crudire  &  excolere  poiret,  Ica,  non  folum  viribui,  fcd 
niam  animii  (ut  rebanir]  iraftii,  &  in  lervUcm  Iiumil!t»cm  deic- 
Aif}  pernenum  Cbi  iltinc  pacem  ipondebar,  Reliquit  auiem  Odo- 
nurum  Valentinum  pro  Rege,  qui  omnium  novarum  rerum  moli- 
mina,  fi  qua  emei^erent,  in  ortu  ipfo  exringueret, 
'  XXVII.  Verum  bellum  ei  novum,  unoe  minime  rebatuf,  elt 
cxortum.  Erant  apud  Eduardum  Regem,  Scotici  generis  viri  inccr 
primci  clari,  Roberciu  BniHiui,  filiui  ejus  qui  cum  Balliolo  de  rc- 
gtko  concenderat,  5c  Joannet  Cuminiui,  a  colore  facici  Ruber  di- 
fluj,  Joannii  Ballioli  proximi  Scoconmi  Rcgii  conlobrimB.  Hos 
Eduardui,  firpenumcro  fcorfiiin  convenloj,  v.ina  rcgni  fpc  diu  ftu- 
flratui  erac ;  it^uc  ita  opera  eorum  in  Scotia  pecdomaiida  uflti. 
Pacefafta  candem  ludificatione ,  nibil  m,igi(  utcrque  expetcb.it, 
(juam  occafionem,  <jua  Rcgil  er^a  (c  perKdi;)m  ulc!f.cretur.  Sed  i't 
xmuli,  mutua  fufpicione  contincMntur,  nc  conjjlia  coromunicarcnr, 
Tandem  Cuminiui,  cum  ea  quae  ^ercrentur,  BrufTio  ic^ata  eile 
eomperifret,  ab  initio  malorum  omnium  exorlui,  apud  eum  patria 
calamitatcm  vchcmcnter  deploravit:  &  in  perfidiam  Re^i  Anuli 
mulcum  tnvefluT,  fefc  in  primii  ac  Bruffium  graviter  incufivit,  cjuo- 
rum  auxilio  &  labore  fui  civei  in  eai  mileriai  incidilTenr,  lix  hoc 
'  fermonii  inicio  lon^iui  progrcfli,  cucn  uterfjuc  alccri  dc  Ijlctitjo  fi. 
dem  dediiTcnc,  dcm~um  inter  eot  ica  cOnvenit,  ur  Bndtius  re^um 
abtinerec,  cedenre  ei  Ciiminio  jui  f  lum  :  Cuminiui  vcro  BndTu  a- 
groj,  quo;  in  Scocia  ampliffimoi  &  ftutiuofillimoi  hibcbar,  rcne- 
rer;  («unduf.]ue  ei  honor  polt  Regem  haberccur,  Hxc  cum  intcr 
eos  jurata,  fcripta  8c  confignaca  fiiiflent,  Bnilliui,  in  opportunita- 
tem  rerum  novandanim  intcntut,  reiifiis  in  Scoria  uxore  &  fratri- 
bui,  in  aulam  Anglicam  proftcilcitur. 

XXVin.  .Foft  e|ui  dilceflum,  Cuminiui,  five  pomitenria  ptiortv 
confilii,  Ijve  quod  fraude  tollere  de  medio Bniflium  xmulum  (tatu- 
ifict.  aniuehacvia  faciliorcm  Iibiadrcgnum  adirum  parare,  fccre- 
ta  confilta  dicitur  Eduardo  prodidiffe  :  atquc  ad  fidcm  facicndam, 
conventum  ab  utroque  fignacum  ad  eum  mililTc.  Brufli'^  dics  di- 
cltiir,  uc  perducllionii  reo,  Ipfc  ab  aiil.i  vctitus  dircctlcre:  appnfi- 
ti  eciam  cuftodei  occulci,  ac  jiriTi  difla  fuflaquc  cju;  fpciubri,  tun- 
it.itio  Reeii,  in  criminc  manifefio,  co  fjicflabac,  ut,  antc  rumo- 
rem  fumti  dc  co  fiippljcii,  fr.-trci  epii  comprehcndi  poflenr,  firufi 
(iui  incerca,  perComitem  Gomeriie  avirum  amicura,  ccrrior  dc  rc- 
pentino  periculo  faAus:  qui  non  aufui  fugr  conllliiim  litcrii  cnm- 
mitterc,  Bruflii  exemplo  monitui,  ad  eum  cai^raria  inaurata,  num- 
molque  aliquot  aureos  milit,  tanquam  fupcrioie  hsEc  dic  mutuo  ab 
en  nctejnfrcr.  .Robcmir,  ot  in  pcricuUi  nomwci  fvips  ^^aCwtw 
T  2  ^.'i^ 


320  Herum  Scoticarnm 

oon  ignarui  ^uU  en  munirc  ligniiicaretur,  fabrua  <]e  noAe  axcct 
Ct,  triuni  equorum  lolcji  inverlas  ac  pro^pofter^f  etjuu  aSigcv  ju- 
bct,  ne  vclbgia  velut  abeuniiura,  per  Divcm  Fugim  prodcrem.  Iplc 
eadcm  noflcj  «Juobui  comiiibui  aJTumtis,  iter  jiigreditur,  ac  mul- 
tum  Iicminibu!  e^uif^ue  fjtigatls,  feptlmo  •Jemum  tije,  aii  arcem 
£i»m,  ()iix  lita  eCl  ad  Incuin  Mabanum,  venic.  Ibi  Ddvidem  ki- 
(rcm  &  Robertuni  FUminium  niAi»,  cit  adjunfhi,,  ac  vix  ^igsg 
EauITi  indicjca,  in  nbcIUrium  icKidit,  ijui  liicriii  a  Cumiaio  ti. 
Anj^Ium  fcrcWt :  in  ^tiibui  f^ripcuin  cr;it,  ut  R.obcrtus  ^usmpn- 
iiirr,'  :  ■". . L['.:i  ■  jxjilculum  tnim  in  ninrn  cile,  nc  (juid  bomo  no- 
!■..  i'i'..  jiiti  ipiiiiliti  .itquc  jud.iLi.!,  novae  turbe  otcitaret, 

ferddia  Cuaiioii.4ii.<xumiodicu4CPaFent,  lUteoiu.iiaiiilta»* 
matui,  Orum^ltum,  ubi  inuDicum.cWGfpi|eren^  reS»  f^^SK^ 
ac  Joaiincm  in  teta^  fatnin^  FraiictC^a  nnown  -Baf^  iKobcii  U« 
Kpu  co3rgui(:  ac  »»«(«»«.  Cm  eilc  o^ggaca^'  jtjMkiw  .ini^ 
|Higiane  ia  veiKrcn  uafto,  >lGcwcin  foi  mamio  nli^utf    Cinn 
equum  effet  conlcenfiiiiA,  Jacf^tu  Lindt&ut  ac  Rogeriui.ji  Ciui' 
Fatricii,  alter  Dro^n^uui,  alicr  vetus  amtciii,  c  vulm  animi  pcrtur- 
batione  intelleda,  caullam  lciictuntur.    Qia  iUe  brcviter  e](]4ica-> 
ta,  cum  HibjecilTcc,  "  Se  putare,  Cumimum  eflb-monuum*   QtJjJt 
*  inquit  Lindcliui  ?  Tu  ;rgo  rem  aja  arduam  in  ioccrta  re^mKDt»^ 
£t cumdiSo  zdem  iugreHiu,  hon  illum  modn  kA  j)c. 
M.       Roltertum  CumioHim,  opco  propin^uo  fem  oooaBCpK^ 
CCDV,    conjiuc.    Hxccjedu.  faUa  eft,  aaao  milklmo.  frceeoi». 
iTa»  ^uinto,  ad  ^uartiim  Idui  Februarii. 

XXIX.  Eodem  pcope  rempore,  Vallai  a  Joinnc  M.encethb  &ini-> 
li.iri  fuo,  [>er  An^ios  pecunia  corrupio,  in  agro  GUicucori,  ubitum 
laicbat,  capcui,  &  Londinum  milTui,  Eduardi  juiGi  ficde  Uniatui 
interiit :  membra  ad  aliorum  Hrrorcm,  in  locis  celebiioribui'  Ann 
.^lix  &  Scotix  riilpenra.  .Huik  finem.vicx  tiabuLt  vir  fiii  lemporif . 
longe  prxllaDriffimui',  lo  {tiici|iic»iii  periculij  animi  magiMruSinfj 
in  rebus  gcrcodis  fbniiudine  &  conlllio,  cUriffimlj  veceium  (biclbui 
facile  comparandui;  caritate  in  patriam  nemini  Jccundui ;  cjuifci- 
vientibus  crterii  folur  llbec,  neque  praimiii  adduci,  ne^M  ncto 
cogipocuit,  ut  vuflam  publicam  femcl  (uCcpcam  defereret  r  eii)ut 
mori  eo  milerabllior  eH  vila,  quod  ab  hone  lovifiut,  a  quibui  »!• 
oime  ddiuic  fiijt  proditui. 

XCVIL    R.EX. 

XXX.  Brufliui  tancum  moracui,  dum  *  PontiGce  Ramano.veai- 

amcxdiiio  sde  facra  h&x  obtineret,  praxtmomcnfe 

A4.      A^ili,  anno  millcllino  trccentefuno  lexto,  Sconam  pro- 

CCCVI.  kms  Rex  coronatur.    Primum,  g;iurtu  quam  poteiue 

cum  bolle  ru  fibi  cHct,  ooplai  undecunque  potcll  compi- 

r<tt,    Sed  cum  totam  gentem  Cuminum,  cujui  Iviulta  patcntivB 

nulla  unquam  aote,  nc^uc  poilea  In  Scotu  aiquavit,  babcrct  u)iiiu> 

c.im  ;  multprum  prxtcrea  animoi  oSendiflc^  propcer  operam  lupe- 

naribitf  lenjnribul  Aoglo  Darataai ;  muiiaa  autcn  par*  aiicni  jpo. 


Liher  OBams.  221 

tend«  Aiigtonim  conauiefcerct :  ad  Methuanum  tamen  cum  paucis 
fercuiam  teocare  aufus^  ab  Odomaro  Hduardl  prxfedio  vincirur  r 
eo  minore  cum  caede,  quod  firuffiani^  fuz  infirmicaris  con£ii,  iniro' 
Aacim  cercamine  inregri  fugerunt)  ad  XIII.  Cal.  Auc.  Ncc  adeo 
diu  poft,  cum  in  Arholiam  veniflet,  ac  ilUnc  in  Argatheliam  rcnde- 
ret,  pace&do  Cuminlis  ejui  conillio,  in  loco  c]ui  Dalree  vocatur, 
hoc  eft>  aeer  Regius,  ex  itinere  prxlium  inire  coadtus ;  paucis  a- 
miffis^  refiquif  quo  cuique  conunodum  erat  dilabenribus,  pari  ac 
priu>  cventu  eft  ufus.  rai  id  tempus,  cun  uno  aut  alrero  fere  co- 
mice,  tutionem  fe  in  ea  fbrtuna  pucitate  rarus,  per  loca  deierta  va- 
gus,  Ptope  ferinam  viram  egir :  nec,  (i  ruriiis  fbrcunam  tentare  vel- 
let,  ulla  virium  fpes  ufquam  erat.  Vulgo  enim  ex  hac  duplici  of- 
feniiofie  caetera  auguranrC)  ob  omnibus  deftitulrur.  Duo  (bli  cx  ve- 
ceribus  amicis,  conl^anri  erga  eum  fide  perftiterunt^  Milcohunbus 
Levinius  Leviniz  Comes,  9c  Gilbertus  Haius.  Angli  ejus  miferiir 
niondum  fatiati^  mittunt  in  omnes  rcgni  parres,  tjui  propinquos* 
Cfos  comprehefidanr.  Omnes  prsterea  exulum  uxores  &  libcros  ju- 
bent>  ante  certum  diem  regno  excedere.  Uxor  ipdus  Robcrri,  a 
Gulielmo  Comite  RofEas  capta,  in  Angliam  mittitur.  NigcUuf 
ciusfrater,  Kildrummiac  arcae  per  pnefedum  Anglis  prodira,  cum 
uxore  &  liberis  in  hofiium  maniis  venit.  Thomas  quoquc  Sc  Alc- 
xander,  itidem  ejus  fratres,  dum  e  GAlIovIdia  X^ri^am  pcrunt,  ad 
lacum  Rianum  (qui  I^lemxo  cft  finuj  Rerigonius)  comprchcnH, 
in  Angliam^ue  miliL  Hi  tres^  alius  alibi,  capite  multantur.  Cae- 
teli  BrufBanarum  partium  paffim  cohquifiti :  ipii  cxCii,  bona  dircpta. 
Rex  ipfe  cum  uno  plerumque  coroite,  inteflm  fblus,  per  Ibca  maxi- 
me  inculta  pererraoat ;  atquein  dies  &  hpras  latibula  commutabar. 
Ety  cum  ne  fk  ^uidem  fibi  turos  a  civium  pcriidia  6c  hoftium  crude- 
Htate  videretur,  in  ^budaf  ad  vererem  quendam  amicum  tranfmi- 
fit.  Ibi  cum  aliquot  menfes  latiililet,  quLi  mifcniam  comparcbatj 
perifle  creditus,  nuarri  defiit.  Harc  £ima,  ut  ad  lecuricarein  erat  et 
non  inutiliSf  ita  n  diutius  duraflet,  amicis  omnem  recuperandi  regni 
fipem  ademtura  videbatur.  Afiquid  igitur  movcndum  ratus,  motii- 
cisab  amico  ubilatebat  copiis  acceptiS)  in  Caridlam  navf?at.  Ibl 
arcem,  fui  quidem  patrimonii,  fed  a  valido  Anglorum  prae^tidio  in- 
ftflam,  inopinatoadventu  opprimit:  &Anelisad  uoum  occids,  nt 
ab  hoftium  copiis  intercluderetur,  tranfmiilb  Glorr»  xftuario,  "En^ 
nAneffum  arcem  mnntram,  ad  Neflum  ftumcn  in  rumulo  firis  cdiro 
firam,  longe  diverfa  Vegione,  negligenriurcuftoditam:^  pari  felicLra» 
te  capit.  , 

XXXr.  Harum  rerum  fama  divulgata,  magnum  anlmorum  mo- 


fuerant,  magis  avare  &  credullter  imperarunt  qitam  anrca.  I^i- 
tur  au^us  non  poentrendis  copiis  milltum  opcimi  ^encris  (^vi^ 
quos  vfl  ind.uravcraar  labores,  vel  defptuuo  ad  ^Aiim^.  ^>^^^^^ 

T    3  VKV\V\\wiX> 


impulerat)  oBaa-vliiifac  arae%  pcr  Scociz  regionem  in  fcpcql 
ooct  procuncacaa,  nt  ^iumqiie  capiebai,  diruic :  partim 
copiaf  djvideodo  infirauoru  rcdidcrec,  partiin'ne  holtes  " 
ocptuni  tunun  itUc  hibcnnr.  Cuto,  paffim  ubvia  vin 
ipceriorein  panen  ttfpi  pcncnarec,  Joanou  Ciuniniiu 
Comes  Geniqc  ft&iit,«m  ul  4alcuiii,  per  quem  Bdi 
pluu  Mctni)*  dellliicur^  fervcU^:  j  ciun  lubii  ' 
Mrutn  &  Aoglqnim,  snoibuf  ^miliuri  eJTcnc  aftatc  ad  anax  ^ 
coavocacif,  ad  Gleoclcaia  .( ja  Idco  nomen  elt  )  cuin  ailc^uion*. 
B(\Au)  lou  ju^uftiar  fiiqrm  {lascitaci  commoJi)  raciu,  paranu 
»i  ■H'"<"~i'il-  iMftem  qtpeAabat.  Cuminiui,  acie  in  longitu- 
dinem  otplicKa,  ecmrc  multinKliiiii  Biufliuni  perculfum  in  ar- 
bitiabanir.  Vl^rvnt  vbi.ean  vidctfuii  ie  iocu  ceuere,  contciua 
imbedUitjtii  Siotmt,  aec  anfut  in  ioajm  poiiUo  wiqutorqp»  ,^- 
ciem  erigei^delftdii^  pcrquasdc  nace  Mpamj  j^fit.pm-i 
«ooe  ^lor  ^b  £aj  ODnioii»  am  owiiiBiHf^  otaMt  rWBlll— . 
faeh,  quibnfiiBBiie  potefl  ratjpnibw  ocyiaf  augct :  nac  Scotiip  ifttf,  ■ 
&cuninabebat  (muuorum  &voreinKob<rtun  inclioaco)  font 
iiu,  rupplementum  ab  Aaelii  pctit.  Inierea  Bnduu  quoqiWiiK' 
coocemtum  £11  dcmerec  Aiiglii,  &  amiia»um  aoimos  eriscsn, 
fimper  holUum  copiii  mliatniu,  nunc  hac  nunc  illac  carpere  &  ii^, 
frmiora  prxlidia  «Kredi,  occ  Ipie  unquam  ullo  is  ioco  c«w 
fiflcre  diutiu),  aut  Itofti  ie  opaonvnuin  pra^bcre.  Ctrca  tiactcm^ 
pora,  SinMO,  Frafcriirf.&  Valicra  I^aot^,  equitci  fircnii,  & 
lumma  in  patriam  caritate,  .a  fauionLs  ComiBLiDx  boaiiiibw 
capti  &  Aiwis  trfditl,   Londini  fuppltcip  fiiat  aflcAi. 

XXXIL  Bodem  f«re  tempore,  Jacobus  Du^a&ui  ad 
Bruflianai  fe  adjumiit.  Hrac  if  .Gulielmi  filiut,  iuvenii  o 
primanun  artium  iadle  prtDccpc :  <]ui,  caxa  Luteiix  literu  opc- 
ram  daret,  aiwlico  patrem  io  carcprcm  ab  Anglo  coojefban,  ac 
non  adco  multo  polt  mortuum,  domum  rediit ;  ut  ex  amiGoraa 
eondlio  rcliquum  vitsE  cuHofn  ordinarct :  ac  patrimonlo  exmu, 
amiciialiit  aliocalii  dif^'erGi,'  omnium  rvnim  ioopt,  ad.Gt^i^ 
num  Lambertum  Faiii  Andfea  Epilcopum  le  contulic  :  ab  co  ia  • 
{amiliam  accepcui,  atque  ibi  lianale  Iiabitut,  ulquc  ad  Eduardi 
^git,  pacata  ^re  tota  Scotia,  adventum  ad  SterliRum  obitden- 
dum.  £0  ad  ilescm  falutandum  profeAiu  Ljmbeituj,  Di^Uffi- 
■uu  lccum  duxit :  R.egemqiie  opporcunum  naSui  oravit,  ut  patri' 
^onio  renitu^o,  |uvenem  in  fidem  dientclamque  reciperer,  ejulquc 
forci  &  fjileli  opera  uterctur :  atque  adjccir,  qu»  pro  tempore  de 
laudibus  ejui  oicenda  vidcbancur.  Rex,  ubi  ficimen  g^ufque  eiut 
intcllexit,  it  Gulielmi  patrii  pertinacia  afpere  locucoi  ;  "  Ne^uc  fe 
"  filio,  ncc  opcra  cjuc  Mi  vclle,  rcipondit:  nec  patrimoniuin,.  fi 
"  maximevoHct,  reddore  poire,  quod  jam  dc  ie  b;neinerbit  gratt-, 
**  ficatui  enec.  Ita  din:illu<  ab  hofia  Jacobui  apud  Lambeitum ' 
(u!t,  ufquc  ad  Brulfii  in  Memiam  advcntum  :  tum,  ne  quam  An- 
--»<o  (cujiu  Mia^iin  ergii  &  imfbc^Uen  «bnnde  pcripexcru)  ooca- 


Liher  O^acw.  isj 

.1  ■XKtndi  omtcccrer,  direpfu,  noa  iafcio  Lunbcna,  ejui  e~ 

qidf  ac  noDulLi  pecunu,  ad  BruUium  veoir :  ejuftjue  illc  open  mul^ 

''-cnitaii  teropcIUtibtu  eft  ufiu. 

XUI.  Nwi  aJco  multo  poft,  uter^ue  Rex,  codcm  prope  b 


u^BemDi 
XXXUI. 


lentOj  in  gr^vcm  morbuni  incidit.    hiluardm  in  beUi  apparatu 
Ivcrilu  i"  «    .-  .  .        ,  ,         -  . 


,  aJvcrfiu  &0W  occupwui^  paucii  poft  dicbus  n)orl»o  ad  LancjM- 
i-  w  decdk,  relido  bxrcdc  liduvdQ  fcctmd^  iiiia,  qui  »  loc9  vbi 
*  natiu  cr*t  C^nurivvouf  cH  diflw.  If,  a  pfitrc  ui^  tiier<;ftu,  ii) 
hwftiniiB  ioffttHiFui,  priEmifir  edi^hun  Drum&iiiura,  uc  &oti  fre- 
,  qucmei  co  anvenircM  i  verum  c  ptopin^uii  rcgioDibui,  &  piuci  dc 
.  mnitcr  afiijerunr.  Renuncijuv  ctiam  res  tran&uriM*  turbari,  rc^ 
line  pngefidw  ^uancum  latii  putabat  ad  Scoticoi  tunmlnu  reprimeo- 
do),  i4verfut,  rcbut  domi  pro  icmpore  tompalitu,  in  Galliam  tn- 
iecit.  loteFCa  Rol>ertu],  morw  Angli  Aunciati,  noonilul  rccrejtuis 
de  rcbui  £iii  meliui  Iperare  ccepit :  ac  viri^ut  uiimi  corpiu  infir- 
mum  fuflcnubar.  Nc»  ignartu  »t*cm,  quanturo  in  uniut  ducii  inn 
4uAria  ad  vtQoriam  cflirt  momentum,  in  fe  companibit  «^  cxtrc^ 
mam  tbrtumc  aleami  m  koflcm  &  «ijj&am  dcpofceret.  tf  advcfi 
fi>  atma,  cum  An^u  amicoiitmipf  nrdltu  adwcnUKt,  Jc»anncf 
Coniciiit,  avidut  glorlc  bcllt  per  fi  finici,  cum  ipcrarct,  Rober- 
tuin>  vel  adjvaaa  ad  labotet  mot^  graviffimo  extinflum  iri,  v<l 
pcr  vakmdinem  impeditum^  la  Kicmnon  ddcenfurum ;  omnibu* 
qttxt  pocuit  copiii  in  umud  coa&ir,  rcfti  ad  boftem  diKir.  Jlt« 
oDUtra,  ut  fuonun  animot  coiiGnMret,  lc  impoai  in  ccjuiiin  iuliWt 
£iaf  uitsm  fionlpc^hif,  etli,  imhm  milicibui  com  fuftincntibuf, 
iinren  vtx  pofTet,  tantum  aoimi  viaiubui  idicci^  nt  nun^uam  aU» 
criur  pugium  inicrinc.  Cuminiut,  qul  ^em  vidorlv  in  advcr& 
bf>{lti  vaktudine  coUocarat,  po(i(]Uam,  ne<)ue' bortando,  ne^uc  ai'i 
Bifjinio,  fuot  conttncre  poniit,  apn  cutn  cii  6tom  capeiTere  d)  coi 
afiut.    Mulci  in  liipa  capti :  omnct  huminitcr  nabiti, 

XXXIV.  Hft  viQoria  ad  Btmcruriam  pana,  uc  Rcgem  morlw 
liberavit,  ica  rerum  prafpcre  ^cndarum  ei  fuic  inicium  :  quicqui^ 
«nim  ab  co  die  acicntavit,  ci  ficJicitcr  ccinc,  PoA  niucoi  deind* 
diet  inArfrathcIlam  dunir.  Rcf^anem  depopulatut,  DomtiHHn  eiui 
Alexandrum  ad  dcditinDem  conpulit,  qui  ciun  familiaribut  in  An- 
gliam  profe£iui,  ibi  brcvi  poft  in  finma  inopia  mifcram  vitam  fi- 
nivic.  Eodcm  anno,  priJic  Calendai  Juliat,  Eduardu;  Brufliut, 
zque  prolpero  cvcntu,  »d  Deam  Gallovidix  amnem  pu^navit :  Roli 
linduj  nobilis  £quct  Gallovidiitiut  in  prxlio  crfui :  Donaldui  In> 
fiijanui  €  fuga  reiraflui :  Gallovidia  longe  lateque  vaftata,  Hi  tu> 
multui  EduAtdum  An^lum,  otit  cupldum,  invituir.  ad  bdlimi  exd- 
verunt  Nam,  cum  ubique  tei  maic  j^ererctur,  ipfe  proximo  anno, 
cum  maeno  fuorum  cxercicu  Scotiam  in^rejrut,  numerofam  manum 
.  Scotorum,  qui  ab  Anglir  nondum  defecrrant,  libi  xd|unxit.  Cum 
iii  copiif  ad  Rco&oamufcjuc  progreflu?,  Dulla  re  digna  memorani 
^cfla  rcdiit:  Hvc  in  cauOa  fuit  ipi!ui  fegnc  ineenium,  five  cyAod, 
prcier  iotipUm,  tjux  am  oaam  Scotiw  affllet^^  ^.jc^n^^  <»^ 


meoiameatat,  tpaitommt  atnkmf- Imii laloa^imtm 
mptur.- -PpAiJuttUGcfGim,    SootBt,  id  ■rdbat  Rdptanllr 

!nt  adhuc  «b  Aodii  mdMHtDa',  raliquum  anal  «mpui  iiiiiliMiiifii 


Plurimx,  ikipaaraabAi^audlib,  noo  a^Kfian  dUMtioo^.i». 

frdedidcnnt.  ,  .■•.?»; 

TTTrii'  rtnnn  ilriiiili  [■iiiliiiii.  iiiilfiiii  iniiHlii  — 


- ,  -  „Jcf«ccniatlMftlnMMib 

CCCX.    UtA^iantiiiAibcwcto«ftbindNi,fraBMilM^ 

--"    " •  '"      ^yaite  datedt  Wiwllii. 

r— ,  j  „ pocfwttt  fcoawfttMfa^Bt<pfc 

maAiaTcapit:  -PetihumTi  captnf  AogUScotifn  pcafidlmb 


ptmla  ^  ccrtiiBlae  «nUk.  ^MMDte  ^ 
pncfidU  munitlan,  ^MtliiAo^ocMipoccmiifCiBi 


mnUc 
airuti: 


mf£Mcsli«  aoocvtoriafimill  ■ 

_uri:  fbl&fqiuta.    Hiijui«Maphycft«r  PrnmfrlfiMm,'  !■!■>. 

-  etuB,  Acnn^  oocam  'fi^»i  «Ilatjuc  mala  mbmt  fitma  Iwi  •db^ 
diilonnB&catcoMt^  Vcritioltto,  BatrfmwHbw  «d  Wwiii  QgMr 
aragtiDarii  prlaeM«M«clcfaiafi  fiilitii,  ododlb»^  ImlmK  1^^ 
aiAque  iBtcMi^  KMbtawNB  «  hcobo  Divbfl»' capium  c  nee' «J» 
diu  poA,  ThotBai  RaiMmpbni^Xdlmbar^  amm  muoitlffimalB  «o- 
pit.  Manoa  Quc^w  iofiila  dedita  t  aicet  ubi^ue,  ne  Itenrai  roo- 
ptaoilo  edcnt  oottibai,  dtrotK,  Interea  Eduardut  Brufluii  StctliBi 
arcem,  inrupe  (niG  uaa  qua  aditur  patie}  uodiquejrKdptiliQaBf 
cUidione  daulenr.  Eaip  tenebai  niillppa  Maubnlui,-  bcmo  im-^ 
pigET,  t)ai,  fucceflii  Bruffiaaarwn  patdum  in  Scocia  aniraadvctfi^ 
cam  annli  «jommeatibui^ue,  adnrfut  obfidiooera,  q«m  jam  tBBi 
tnime  proftidebar,  egregle  Rimierat.  leitir  cum  diet  mulisc  hi* 
Bardat  iruHn  in  ea  oppupianda  confiaBnilet,  tie^ne  fpem  patim- 
dt  per  vim  haberet,  ne,  ntilla  re  |;eAar  repulfiil  inde  vlderi  poft^- 
od  conditiooes  efl'  veocnm,  ea  lege,  uc,  ni  aote  annum  aib  co  die 
dKmaaflum,  Anglui  opem  ieiret  obicffii,  arx  Scocii  dedonnr  I 
nraelidiarii,  ouoveDecK,  cumnbuifaiticGDnferrencincoluiBCS. 
'  XXXVI,  Httconditiaeet  vehemcDterdi^llcucruntlUgi:  catla- 
nen,  ne  fracrii  fidem  elevaTet,  tervan  dccrevlc.  Venira,  cum  noB 
dubiMTet  Anelum  ad  diem  afRicunrai,  quic^ukl  in  canta  rerum  ln^ 
)»U  poteft,  adverfui  hoflem  potentiflimum,  iiibitumi  ulcimon  dit 
crimcn,  P<irat.  £t  Anglai,'qai  a  Scotli,  quoj  pater  ei  vifloi  & 
ftaSotreliquerac,  ie  non  modo  regito  Scotonmi  exucum,icd  de  AiKi 
glia  diniicare  coa  Aum  cemeret ;  gentem  larpe  rel>ellem,  iemper  io- 
^uietam  &  inieilinitolltrecupicb»,  Id  utdi:  peTficeret,exercitam 
Bon  modoex  Anglii,  &  Scotii  qui  Anglonmi  leQam  fequebatatuv 
fid  &  tranGnarina  ditionc  (quc  nira  ci  magna  &  opuleoca  eratj 
ouantum  nullui  unquam  Rex  An^onBn  habuiflc  dicintr,  coe^it ; 
corroeatis  etiam  a  franiisarinii  amicJi  auxiliii,  maxirae  a  Flandrii 
&  HoUandii,  quoi  picer  ejui  adverliu  Philippum  Gallomm  Rjegcna 
imprnTe  adjuverar.  In  eo  exerdiu  fupn  centum  millia  betbioram 
fiiifle  dicuncur.  Sequebatiir  etiam  tarba  calonum  &  lixanmi,  eontm- 
^ue  qui  commeatui  ttm  raarique  fiibveliebant,    ut  in  regiotiem 

aea  admoduu  6vgim  foecuDdam,  &  pcr  tot  aimoi  omoibut  bilU 


Lihr  O^aws.  aiy 

'    cUiibus  ftfflifiam:   pneccre«  eofum,  qui  in  goIoaui  (Ie£ril»ndir 
I    ft  'grot  4cccpcuri,  uKorei  &  liberoi  (ccum  trahcl»Qt,  ingcni  mul- 

icicuao,  Tocx  autcvi.yirti  opulcntliluni  re^ni,&  jain  diu florentii, 
oculis  aiuiiu£|iK  fiibje^x,  uncam  cnnnibiu  fiduciaiD  pariebaRt,  ut 
noD  dc  beUo  gerendo,  icii  d<  ^/ntdi  dlvidcnda,  on|oii  corum  clTec 

i  XXXVlI.  £kvffiui,  taflio  apparatu  ttoflium  xudito,  &  ipft  riiat 
oopjaj  paiat,  numeco  quiden  aaverAu  castam  multicuJtnciB  4xieu-< 

.     4)  (erant  enim  ad  crigiota  millJA  honainum)  &d  belli  ufu  &  nuAii 

'  lipMofticiJ  iaduracoruro,  Sc  ^uivine,  forninarum,  omnium^ue  qux 
func  hominibui  cara  fpcm  in  deacrii  gercbanr.  Cum  hac  maoui 
liQiftiam  ripan  Baonuci  flumiDLi  ccnebat.  i:ft  aucem  a  aronii  prx- 
^cii  acrinque  rapii,  paucofquc  &  anguRei  habcE  n-anntui :  a  Scerlin» 
cirdecr  duo  millia  paiTuum  abcit :    infra.  ctillef,  antequam  in  For- 

,  chaia  iafluac,  per  loci  pauilum  aouioca  tranlic,  ftd  alicubi  paluiii- 
bui  iiBpedita.  Hieme  quidero  pierumque  rapidus  ac  torrcnj  fer- 
tur :  tumvcro,  uc  mediij  caloribui,  modicii  aquii  &  [duribus  in 
locii  pcrviui  ctac.  Scocui,  quanco  viribut  inferior,  canco  aJ  omnia 
cimsaipadior,  ut  arce  &  conlilio  craftGcum  iropcdtciorem  Anglic, 
^ui  dcitram  ripam  occiipaverant,  ledderce,  locii  aquioribus  fimas 
praalEat  duxit,  in  quibui  paLos  acuRu  ica  infixlc,  uc  iupenie  iacc^i>- 

•  ntcDCum  (  levi  cefpice  frauJem  oelarct :  muvicCi  icem  fcrreo*,  ubi 
cammodum  vidcbatur,  fparzl  juffit. 

XXKVUL  Igicur  cum  callra  caftrif ,  modico  aimie  diremca,  ta 
adverilt  oollibui  prope  ailiara  cAenc,  Anglut  offingeocoi  cquitei, 
paullo  longiul  a  caftrii  cranCniiTot,  Scerlinum  nrzmlccit,  HoiRo- 
bcrtm  ad  vicini  afiri  przdam  micti  ncui,  quingcntos  equltc;  dac 
Thomx  Randulpho,  cum  quibut  efTulam  agrorum  papulaiionem 
cohibcrec  :  &,  ii  feoccafio  pugnandi  datet,cam  fltMi  omitteret.  £oc 
Ansli  ccmfpicatt,  omilTo  qoo  pcrgcbant  itincre,  aciem  convemmc 
Puenanun  eit  diu  acriccr,  ncucro  indinante  vi^oria.  Jacobiu  Du- 
jjtamiii,  fuii  qui  pauciorci  erant  vehcmcntcr  mccucni,  Bnifliun 
orat,  ut  iiccret  laborantibui  opcm  ferrc.  Id  cum  ille  pcrtinaciccT 
negarer,  in  tumulum  vclut  fpeflator  fubjcQui,  cenut  lamen,  )!  rer 
poExrct,  fiii  ircfubndio  :  ubi  Anj^nim  acicm  inLllnantem,  rem- 
(^ueScocicam  incliore  lococfle  animadvertit,  ibi conitiiit, nc  exali* 
cna  Iiudequictguam  velie  dcceTpere  videretnr. 

XXXIX.  Ancli,  paucii  illii  e  tanta  multitudine  amillii,  nihil  ani' 
mii  iraQi,  &  Scoti,  velut  totius  viflorix  ominc  rece^o,  fc  in  cra- 
flinum  diem  ad  dimicacionem  paranc.  Nox,  qoamvii  tum  brevif^ 
Jima  (ad  nonun  enim  Calendai  Tuliat  pusnacum  efi)  pro  ardore 
tamen  utriufqne  partii  longa  «idcbatur.  Oinnii  Scotorum  mulricu.* 
do  in  trei  acici  erac  divi{a  :  Rex  roediam  duceb» :  in  dcxtro  corou 
cjuifraccr,  in  finifhv  RanJuIphut  imperibat.  Angli,  prxtcr  ma- 
gnum  ra^ictariorum  nomcrum,  quot  utrinquecnmibut  circumfude- 
ranc,  canpbradot  eeiam  e  Galliu  hakcbani.  Hl  cum  in  Randul* 
phun,  9Ui  lodi  buKjJioribiii  ftabat,  fe  gqik\iu&cw^  va  '«\w>»  ^ 


33d  'R^nm  &Micanm 

U^mmi InqinttaKi  fiib&oIspMEptncatftBcdfto  fitfliit, nilitKiiMV 
ia  cam  magffi.  honlaum  &  cquon»  flr^  flnddcTiB».  Priiw 
laanaD  CaruuoKivni  bjpCi  amtffipcricna» ;%  pqarcnl  «fajiiili-^' 
chdetcrruivEtmcdllcnmb  b  timteduttMdewa.coaWBfMiii 
bil  laidaTi^  veficBS  jte  ft  ifk  linlli  fiaade  .capenvMr^  A^«t#' 
&  aliud,  paTvam'  quidcm  diAu,  fid  «uod  fut  in  bdb  ii\ni<Mt>-  < 
£iIttcvei£«>aoQbwutuIIi'm<NBctmnadfinuuuBi^  JU^ 
#nni,  ^ufcai^elMm  acjcm  (AMiiltaba^  cbTamque  muu  foiqv 
jpiteoi ordiDes  coattacbaC)  (MMub A^b* a|poGeRi,  fafiitiila- 
eunjulbm  dlrigic  .Kex,  idu  paoUo  evitato,  boftcm  c^lMfM» 
pWivcflwB dava ferit,  ac caaaiiBcm fclo profltrnit.  ,-  >-  -•  -'•  - 
XL.  VuIgBirailitiim,  pericnlduBRnitaudaciammatniilaatt*' 
bn»  prolMuau,  aeaiamGeQfiliortcii  wl  impctu  in  htutm&itif 
-  -^ardmanimocum,  utadwriuBwicm  imfdruri  r" ^ 


BJii  CtgittariiAn^oiumincotnibiii  di^wCti,  macm  OM-dipaa 
cot  caercuijlcnc.    fihiffiiii,  aliauoc  el|uitnm  tuiMl  immiCv*** 

quidm  reoKfic :  error  tamco  [jui  qnam  hofiii  AngUi  Docnit.  ^Wr 
M  cnlm  caflrcnlit,  caloaibut  in  jumenta  impoHcii,  linteifque  Cl^ 
norum  initar  explkatii,  cum  ia  cotle  unde  confpici  poflent  Ggiifu- 
tuBieQt,  ^iecicm  dovI  ««rcinii  adveuantit  prxliiteniDC.  Aa^  qoi 
proximi  Itabant,  duplice  mctu  atroniti  iiigani  capelTuiit,  ac  uo  pi- 
vore  reliquam  adem  twfaant.  Vulei  in  fiiga  ingeni  ^ica  cvdei. 
Quinquagtnta  Angloivm  tnillia  quidam  noftrorum  crla  tradnnu 
Caxconai  fcripeor  Anfcliu,  ui  numecum  certnm  non  ponii^  ica  ^raim 
ipgencit  fu^ilcionem  bdt :  ait  eniiB  iiuiDinerabitem  caiiaram  fiiiflc 
mulcicudincm.  Ncc  fbmffii  injuria  rem  in  incerto  rellquit,  quod 
nunieniiii  tnire  non  enc  fadle,  fuga  tam  loitge  laccque  Iparla,  IB 
qua  pluret  qnam  in  pntlio  perterunc.    Tinca  ccitc  cUdei  fBlc,  ut 

Sroxuno  ac  ccrcio  pc^  anno,  Angli,  quanquam  pluribui  iocommo* 
U provocarencor,  camen  non  le  commoverint.  £  NobilitateAft* 
Kllcacedderuntcirtiter  dixenci:  parprope  numerui  fuic  captivotam 
uluilrium.  Ex  iijcngnitinii  cfi  mititun  isf^  ab  ipfb  Rckc  ottnmj 
ac,  niji  a  Coniice  Mardx  inarcon  Dumbari  rece}mu  fuilTet,  aco^ 
vicula  Bervicuin  milTiu,  non  evafiHet  tnanui  Duelailii,  qui  oom 
quadrin^encii  eouittbui  quadraginta  millia  pafliium  eum  feoitni 
crar.  tnter  captivot,  deprctienrui  eft  Monacbut,  ex  eomni  fattiooe, 
qui  a  Carmelo  monte  ^yriv  iibi  t»irnomen  adopcarunt.  li  (uc  Hlii 
Mmporibui)  poeta  tioo  ^meoduf  fuic  habitui,  atque  ad  hcilum  ad- 
du&u,  ut  AneloTum  viAorisM  vct-fibut  IUuftMret.  Capcui  a— — 
corum  cladem  (libcrcacii  pretium)  decancare  eft  coa" 
plane  rudi&  barI>aro,    fed  quod  illorWB  lemporum 


n  cbdem  (libcrcacii  pretium)  decancare  eft  coaQui,  carm 
pbne  rudi&  barbaro,    fed  quod  illorWB  lemporum   auribui   non 
«UfpUceret.    Nec  incruenca  Sootii  fiutviSoria  :  cecidenmt  enim  ad' 


Suatuor  mtUia ;  in  quiliui  duo  tantum  Eaticftrii  ocdinis  fiiCFUDt^ 
cerlini  ars,  uti  convenerac,  dtmiflb  prtclidio  rtccpca. 
XLI.  Inddit  io  bzc  temporatci,  ob  fartunx  in  exiguo  curricnW 
varletatem,  non  indifmt  relatu.    Joanne)  Mentetbui,  tfu  VaU» 
^uninim  Anirlir  jiroditUr,  poco  »  dehtut  Soatitiavi&B,  ab  Aof^ 


Liher  OUams.  217 

|irxur  alia  przmi],  acceperat  prxfcSuram  arcis  BnnnnoJant.  Ea, 
reliquit  municionibiu  rcnjpcr»ii,  pmpe  lo];i,  aiic  cum  paucij,  alt 
AngLli  tencbatur.    ¥x  quia  nacura  erar  inexpugnabilifj  cum  Rex 

Kpmpiiiquni&  amicoicum  pra^fe£la  ilc  ca  redimenita  cr^tftircT, 
miutuin  Levinix  proditionii  prctium  petebat :  ncc  slijm  ullam 
conditiaDem  ad  aurei  admittere  fultinebat.  HlcRex  cum  animo 
BuAuaret,  quod,  arcem  ctfi  maxidle  cupicbar,  recepcioncm  tamcn 
c)ui  non  tanci  sltimabar,  ut  ob  eam  Comiccm  Lct^injx  ofTcnderet, 
io  onniibai  fuit  calamicatibui  amicum  certiflimum  ac  prope  unicum. 
Bam  Regii  hgelitationcm  Comes  cum  relcifret,  auUor  ei  fiiic,  nc 
conditioitem  rccufarct.  Igirur,  paAit  exfintencb  Joanniicon&Aii, 
ac  {koaiflune  coniinnatls,  cum  kex  ad  arcem  recipiendam  vcniret, 
in  nemore  Colchonic,  quod  prope  mille  palTut  ab  ea  abcft,  £ibcr 
quidam  lignariui,  Rollandus  nomine,  impetrato,  ut  de  remagna 
A      ._■  .  I- r.._j_._   _   prjpfcttoi 


Regem  coRvenirc  liccrct,  fraudcm  a  pr:efe£taintentam  acp.ir.itan 

Iel  indicavlt.  lirat  autcm  ea  cjufmodi.  In  ccIU  vinaria  dcprcfTi  5c 
occult.i,  Angli  f.tti(  magno  numcro  erant  ini-Iufi  :  (jul  cXcera  arce 
rccepta,  Rct>cm  fccuruin,  inter  prandcndum  auc  c.ipcrenc,  auc  ob- 
truncarent.  I^itur  Rcx,  a  joanne  in  arccm  acccpcus,  cum,  taccrit 
I  omnibut  f)cii  exploratii,  acl  epulas  biande  invitarecur,  ncp.ivic  1c 
praorurutn,  donec  ccllam  illam  occultam  intrnfniierct.  Cum  pr3>- 
te^uicaullareturfabnim  .ibcfle,  <]tii  cUvem  ccllj'  h.ibcrcr,  irJ  m<'.<c 
,  afTiiturum,  oflio  efiracio  dnliit  patuil.  Angli  .irmjti  c<litdi,  5;  lc- 
orfiim interrogati,  rcm  ordlne  n.irrarunc  :  aliutlquc  injiiiutn  n.Uli- 
derunt^navcm  armatam  in  xllu.irio  proximo  fljrc,  qii.«  Rci^cm  in 
Angtijin  cnport.jrec.  Ca-ccrli  fupiJIcio  aflcfli!,  Jainuci  in'  nuc- 
rcmconjetlut  ailcrvabanir ;  quodRcx  propinmiDi  cjiit,  .ic  ra.ixime 
^encrnj  oflenJere  tam  pcritulofo  tcmpi>rc  «ollrc.  H.ihcb.it  cmni 
Jiliai  complures,  c^regta  forma  nmncf,  ,ic  virit  ojHtlcncIsS^fiiCtiolii 
niipcas.  I^icur  immincncc  pr.clio,  in  (]ur>  cr.ic  dc  iix:oliimit.irc  pu  - 
blic.i  ccrtjiiduin,  ne  cujurquam  tiominit  potcncit  animut  of{cnli'}r 
'  aJ  maUi  arcci  impcllcrctur,  ea  lei^e  e  carcerc  eft  eduftiit,  iic,  fpon . 
dentlbut pro eo geiicrii,  in  aticprima  locacu!, fortunx  jiidkium  c\- 
pcrirecur.  Ibi  homo  alioqui  fr.iiidulcncui  Rc^i  fiJcm  (crvavit; 
atquc  In  iortitcrlcgefHc,  uc  cju!  dici  opi:rjnonmo.loveni.im  prc. 
tcritonim,  feJ  ampU  ctUm  in  pofterum  prrmia  promcrucrlt 

XLII.  Hujui  vlftori*  f.ma,  pcr  uiiivcrrAm  fjric.innl.imdivuli!.i- 
ta,  non  (iiiumAnglorumferfici.ini  rcpreHit,  fcd  Scocos  cti.iracy  ul- 
tima  de/pcratione  crexic  :  ncc  co!  pccunla  fblum,  fcil  glori.i,  8t  ar- 
mii,  &  appratu  bcllico  luxir.  Nci^uc  f>ioi  raodo,  qiii  partlm  bd- 
In,  p.ircim  per  iitducias  captt  cranc,  rcJcmcnmr,  fcJ  marnjm  ex 
captivii  pccuniamconfecenmt.  Ex  fpolili  autcm  pJcriqiic,  &  fupc> 
riorum  tcmporum  damna  compcn£irunt,  &  magnai  in  poltcrum 
npci  pararunt.  Vcncranr  cnim  Angli,  cum  i^retiolifnmii  rcrum 
fuarum,  nnn  tanouam  ad  belium,  fcJ  ccrtam  vifloriam.  Rebus 
bello  teliciccr  penii,  Rex  hicmcm  Qus  ftcuta  eft,  llacunv ic^tvV i,\vi- 
cuiivj  bcllo  LbcratiaRim  conAnnjndo,  &  prxtn\^bc'nciaCT\t\<>  ^»- 


i^a  Renm  SMicatm 

iblvendoco6fiMfir.  ItouiM¥l|r^Acffvid«iideAi^<ft 
foftvkcfioiuBaiiaumwttio^onimpocvABm  „ 

mccomirikadiUraiiiCMUe^idwBfuKiadiaa.    lU  fiiuffatil^ 

4Soiiv«ncu,  omiuiimpl^dftnitti(uffiaaisBru4fe  wu^      oanmpM!^^ 
tum.    ]>iiide,'9uiaaQlG)m  ca^fN&KiomreiiSm^Ubckir^iOfMlik 
jnatcs  mcmorei  ouopiiim  malAftimrDobiJM  es  eiiiai|pk 

troverria^  qa»iupefioribmcem|iaiilHi$^<4em  R^effice  fiiQCd|b<>il 
fucratv  dccrevennir ;  ^  Ur,  ii  «uiUa  ^sq^i  mrfk  virtltsfroio  cilli^ 
^*'  Bduardur  eiui  firater  JUx  craarccnr ;  «|ul^  ddiii6e|if  filii^ifiMk 
><  dercnt.  (^od£  k  qMjl^  fiae  ^^ viftli  deoedei«Ci  nteLfto^ 
^^  bertifiliallana^  fKiwiqjM^raafttmcen^  • 

^^  bilittuviiwi>«ui€MeoUMaffenc^  dJgmn  1^^ 
^<  mpnio,  Sf:  rcghi  fucOBffioiie  «ligctcnt.    Mnno  -cnim  JmmI 
^^  ut pudl^markus «b owiubu% ^una  a  fddh  RcKmHuimi 
^  ^retur.    Decrccmn  mMue  ibi^  -ntu  ^kigt  Jmpobcoiy  /Aai 
**  Randulphui, auC| 'fi  q«4lcl acddlflci^  jMobasDiigkdBas  Itigb 
^  turor,  &  r^ni  gubemacim^bc; . 

XUIL  Faiba  rerum  a  RcAlrco  doaod  beUiqoe  teefiarumy  aollfr» 
bemia  L^acos  exdvic,  ad  tt  i&ayie  ocnnia  in  fidcm  eym  fcwpill* 
cenda.  C^od  fi  ipfiim  renim  fuarum  racio  decinerct  domi;  «a^ 
fcaDt,  ut  kduardum  fratrem  Regem  iibi  daret ;  neu  finerct  gdmo 
co^tara,'iiib  cfudeli  &c  fuperba  dominarlone  Anglorum,  incoleta* 
bili  ferviture  pvcmi*  Scrip(erunt  iidcm  Hibcmi  ctiam  ad  Poaeificom 
Romanuni)  fcrc  in  eandem  fentenuam.  I5  cum  fruftra  iiHinoiiiec,  ur 
'ab  Hibemis  Anglus  injuriam  abfUneretj^tandem  Eduantus  Bruffiiis,eo 
€um  exercitu  profedhis,  magno  univeriorum  conicniu  Rdt  eft  apjpd» 
iatus.  Primo  lui  advencus  anno^Ultoniam  omnem  eje^s  AnglliiuiC 
ditionis  fecit|  reliquamque  totam  ioiulam  vidore  exercitu,  peragra* 
vir.  Anno  proximo,  novo  ex  Anglia  tranfini/fo  exercini,  Com 
bclli  major  moles  initaret,  Robcrrus  quoque,  nov^s  copits  coadiS) 
ad  fratrera  fefiinavit.L  Mulca  ob  inopiam  commearuum  in  ea  tx* 
ocdirione  paflus,  cum  fere  unius  diei  itinere  abeilet,  cerdor  tti 
tadius,  frarrem  cum  omnibus  eum  fecutis  tcctio  Non*  06U  csrfbm 
fuifre,  Fama  eft  Eduardum,  nimia  gloris  aipiditare  peivicqiii» 
rem  pra^cipirafle,  ne  cum  frarre  vidh^riam  communicaret. 

xLlV.  Rex  Anglia»,  cum  reio/Ier  florem  vii-ium  Scorise,  ih  W* 
l>emia  una  cum  Bruifi^  abefle  dorao  procul,  commodiflimamoc- 
cafionem  ukifcendi  danina  fiiperiomra  teniporum  fibi  dttam  niciis> 
jnagnas  copias  fiib  lediflimis  dudbiis  in  Scotiam  miiic»  Oim  ds 
ter,  divcrfis  in  locis,  Duglaffius  limicum  pr^fedufe  coi^greffm 
duces  fere  omncs^  &  miiitiim  panem  ma)orem  oecidic»  Al^h| 
terreflribus  ^iis  re  male  gefb,  clafle^  oua  parte  virfum  pB 
poteranr,  in  lH>rrham  intedi,  excurfionibus  tictora  omnia  inftftam 
Coraes  sFif^  equites  quingenros  ad  praedones  coercendoy-*  Mtfia 
Hi,  non  aufi  cum  tanrn  mulcitudine  conj^redi,  cum  redireHlE^  Oe^ 
currit  revercentibus  Ouliehhus  Sindarus  Galedohiorum  EpMi^^ 
Icxsglnta  AivcaiBJcacos«^uitibus»   Q^^  ^fm  i?edlcos  cauiailir4M^ 


Liher  Otia^vus,  iz^) 

diAcr^  gravitcr  incrcplra  coriim  ign.ivu,  cxcl.imavfc ;  ^-  Qjii  rcm 
^^  Scocicam  falvam  vulcis,me  lequimini  :  6c  cum  ditio  corrcpci  Liti- 
cea,  cunflis  eum  alacrirer  icquencibusy  in  populacorcs  va^os  impc- 
ni  UdO|  cam  rrepidc  eos  ad  licrui  compulic,  ur,  dumquilque  narcs 
cxmiceQderc  felHnar,  una  navicula  irruenris  mulcicudinis  pondcre 
deprcfla,  cum  vidoribus  perierir.  Ceciderunc  in  eo  cumulcu  plut 
mimis  auingencis  ex  Anglis.  Id  Sinclari  fadtum  adeo  Regi  gra^ 
I  cum  fuir,  uc  iemper  ab  eo  rempore  fuum  ilium  appellarcc  lipifco* 
f    pum. 

i  XLV«  Ilia  arilare,  cum,  ob  annonx  penuriam,  &  vuleatos  in 
I  omnia  fcre  manfueca  animalia  morbos,  cum  ob  frequences  incurf lo- 
f    nes,  Aneliar  regiones  omnes  Scoris  propin^ux  pcne  inculcx  jaccrcnc;. 

*  huic  jnalo  uc  mederecur  Anglus,  Hboracum  venic  :  cumcjue  ibi  ex- 
ercirum  ob  cuirorum  paucicarem  conficere  non  poflec,  coadi  fiinc 
LondinenfeSy  &  eorum  vicini,  quanquam  pleriquc  vacacionem  ha- 

\     berenr,  miiirem  darc.    Ira  randem  confed^is  copiis,   ad  Bcrvicuxxi 

•  obfideodum  proficifcirur.  ho  vixdum  venerac,  cum  Thomas  Ran* 
duiphus,  diverfa  rcgibne,  Solvaso  amne  (uperaco,  Andiam  ingref^ 
iiif,  ferro  flammaque  omnia  vafhir,  neihine  non  modo  reiiftence, 
ied  plerifque  in  locis  vix  quoquam  obvio.  Nam  lues  fuperiorc  an- 
no  cancam  fccerac  vaflicarem,  uc  facies  rerum  propc  hoitibus  mifc- 
rabtlis  occurrcrer.  Cum  ulcra  ccncum  millU  palVuum  Scoci  pro- 
^eflieflcnr,  omniaque  incendiis,  ac  maxime  circa  Hboracum,  fa^ 
darenr ;  .rei  magis  indif^niras,  quam  virium  fiducia  Archiepifcopum 
arma  fumere  coegir.  Is,  facis  numerofo  quidem,  ied  imbcUi  excr* 
cirucoiled^o,  e  promifcua  mukicu.iinc  facrificulorum,  Scopilicumy 
ac  opcranim  ruhicarum,  cum  advcrfus  pra^dacorcs  majore  audacia 
^uam  confilio  duxiHec,  vidius  ac  profiigacus,  plurimis  fuorum  in 
|trariio  amifEs,  ipfc  cum  pauc Ls  fugir.  Tanca  ibi  facerdocum  flrai^cs 
iutc,  ur  ab  An^lis  diu  illuJ  fuerir  prxlium  Album  cognomin.icum» 
Bduardus,  au«lica  fuorum  clade,  mccuens  ne  vidlor  aliquid  mijus 
moHrcrur,  obiidLone  fbluca,  Hboracum,  dcinde  (  recipicncibus  fc 
Scocis)  in  incimum  regnum  abiic 

XLVL  Anglo  domcfticis  rumulcibus  ocaipaco,  breves  indu«Ix  fc- 
curx  func,  Regibus  magis  bello  feffis,  quam  alioqui  paciBcinLli  cj- 
pidis*  HolHbus  igirur  quicfccncibus,  Kobercus  convencum  imlicir  : 
omncm  Nobilicacem  adclle  jubcc.  £c  qiiia  belli  diucumi  viciflicu- 
-  dincs  jura  poileilionum  confudcranr,  imperac,  uc  ibi  quifquc  pro- 
ferac,  quo  jure  fua  prxdia  ccncrcc.  Id  cum  veccribus  oC  novis  pof- 
iefloribus  jiixca  mofcRum  ellcr,  quod  virifbrces  opcimo  jurc  (c  ar- 
birrarenrur  habere,  quae  armisde  hoflc  cepiflcnc;  aegrcquc  fcrrcnr, 
non  opcrse  modo  navacx,  fed  fanguinis  precium  in  pacc  cripi ;  vc^ 
reres  quoque  poiTeflbres,  cum  nulla  penc  domus  belti  clide  inrafla» 
fbrer,  cum  rciiqnuis  bonis  cciam,  fi  quod  fcripcum  habucranr  dc  ju- 
re  prxdiorum,  id  perdideranc  :  icaque  coniilium^  fpccie  quidcm 
force,  fed  cvencu  audax  &  ccmcrarium  incunc.    Rci:e  enim  \i\  Cotv* 

cilio  jubcDce  jura  poiTciSoimm  profcrri^  utuvcr&  (ci[cm  &i\.tv<z^\tvt^ 

y  CoxbCv 


ipe&cub  fspcocie  ifhii^jedIjTift|wpiad^griflfa  imiW 

jnen  ingcDtMii  te  tanniii  rccgadid»  i-iit^ne/te  qw  jpraModLflt 
«icfuk  occifi».  ^Nobuiun  conflMnei,  Mftiaiidaci»'  BdfHMft  .CU 
conibi,  mcn poeiMi caDinfant' dc. reg^. Aoglit imdcQd».    litfail 
nur  per  iodiormipTilaiMm»  .^oladeD  «cemmcflrimai^MBiiry:  M^4#* 
iiine,  tempoce&boi.iiidiGatfo^iikcttdcpiiehicaii^oc.   9i^fiim\ 
fcda^compceiienfi ogmcs^Aad llflgimycrJiifti^fiiif ilimuhiti .  fi» 
lielmusSuIiiufieiTidpradkdtu.plunmum  timcbatur,  ne  in  ^gfif  ' 
dum&iarMA  iu^os  Mnperec.riUK,  aoodumtfc^rvdgidi^.Hw 
iiliud  agcns  «o  proiiciiicimri    OMnibus  TMm|wiiinfiif : 
«Wrthum  indlcicuc  iJbipnlads  lticdf«  Mmco  ii|iiii%« 
iiB  conMKooeaiiaiflftatif  CDnvifii,.ad  l?i|riiriinn  dmifti 
cipes  corum  fitifle  diconaiCi  BBvid  BBCcniidm»  GididmimMiiiV  ^ 
duppemi  ordltns:  icem^Giibems  M^lafi»,  BddHrdto  AMOii^^Jiiii 
onnes  Logins*  Ce^iplttfei  prKtcra  ooMiidm  ordinnm  oecflfiif^!aB4 
cum  fttfpidoidbnf  taonan  myiemuii  ^limiiL    'Uniuf  AinMb 
•Brcchinii  ilmlidum^fme.lioauncfjafeit^i  ^naaypri  >f  fijinmdaiiil 
4erate<£>rorcke^iia»s,4iamiinn  cttatis  .'fiiae  in»Muai  (kMirft 
-pacis  artibus  ionge  primus  imbebatur*    Bederat  etiam  fua  oiicniii 
in  Syria  fidlo  Sacro  prardanun  ^ecimen.    Is»  ^b  coniurariooiftnD» 
pularibtis  appellatus,  nunquam  aflenierat :  tantumei  criminidaW 
xuty  quod,  m  con£ienrtam  r^i  tam  focdae  aicitus,  oam  eacttam  lia* 
buit.    Rogeri^Maubtaii  ante  judkium  defundicorpus  ad  tunnege» 
Diis  t^ominia  damnatum  «(L    Rcx  rcxniila  poma  firpeliri  iuSt. 

xLVil.  Paodf  oienljbas  anee  lioc  iudidum,  LegadJonriiidf 
Romani,  qui^ad  componenda.  regnorum  diifidiai  rogadab  Ai^ 
"venerant,  <iim  nti^il  Fter£cercnr^  ne  fhdka  operam  Anglis  :viderei^ 
rur  iocaiTe,  Scocos  diris  Pontiiiciis  {terribfli  illis  temporibuf  edo) 
feriiinr,  acCicris  interdtcnnc  Scotus,  ut  Angli  intdligeren^  ^uam 
parwm  in  4:aufla  injufta  Romanenfium  imprecationibus  movcrctor, 
colledo  eMidtiiy  peneTcdit^ia  Legati  abeunds  iniecutus,  An^iaai 
invallt :  ac  omnia  ferro  &  Hamma  Jcedando,  ad  orucem  ifciii 
Stammorianam  proceifit.  -  Anglus,  ne  tainum  ignpininiaia  iaitttus 
■ferret,  tamnomeroftnn  cogiceiiepcitum,  ut  drra  4angutnem  ficilcm 
fibi  viOoriam  promitterer,  Robertus  adverfixs  ingentem  poiCQii^ 
fimi  Reeis  apparacum  periadofum  ratus,  omniimi  ibrtuoafm  & 
^ul  dilcrinien  fubire,  coniilio  magis  quani  maou  rem  deciedt 
^rradhrc.  Pecora  igitor  in  montes,  exercitol  diAcili  aditu,  agifuf- 
i^c,  reliqua,  quarfioi^lufuiefleponent,  aut  in  loca  mimita  oomiTl^' 
.lurcorrurapi.  Angli,<]u1  in  Ipem  pugnat  fel^iRaverant^neqoeoBne» 
siicatum  pjraverar.r  ad  expeditionem  lon^bqnam,  vaftitate  loonai 
agrorum  confieda,  ira,  odio^  6c  cupidiute  vindite  aoceniiy  in 
snediAm  Scotiam  penerrare  Aatiiunt,  ac  Regem  eftisiatibalLsindi- 
tum  in  przliam- rrabei^.  Magmtudo  enim.eopiarum '&d2e^pcai 
-ficicbat,  aut  ionominiar  acccpe«  tnfigni  vii^oria  .demendii^raac 
MamDj proximcdM iatiorc popuiationcjcyndoQdi ^  Hoc.ceaiBio 


lAhgr  OSfaous.  s;i 

Cotf  BAnbiSlUfUl^-riprim.duiuflcr^lodi^uideiii  Cicrii  taniuin 
pqwrctc  i .  vcrut»  ^wnto  ukeriui  proerediebacur,  crdccnie  na  tun 
Mnium  tBopia,  iiKra  guiiiwni  diem  fe  recipere  coxdiu  elt.  In  ro 
dcundo  Cam  jiBira  ac  pro&n»  ^Mliau :  Momitcria  Dribur^uin  & 
Mubttfa,  cdam cxruMcaucbii  infinnioribui,  qui,  vel  dcfeou  vi- 
rioni,  ml  rcncAiici»  fiducia,  Ibli  renunleranty  incenii,  Brufliu!, 
■U  ftiMva  relcivi[t  Angtum  penuria  commntuuni,  morbii  in  «x- 
erdtu  wlgKij,  pluribuifuarum.amiflii  ijuam  li  prvlio  inieliciEcr 
decotaflct,  dtuaura  feftinare;  qut  prope  vdligiii  inlaretu,  cum 
eXCTciiB  'o^gi*  genere  milinim  i^iam  numero  prxftanre,  omnia 
Eboriiouii  u^ucomni  belllcljJe  ffcJar,  Regcm  ipfum  ad  Bihn- 
Atm  C0n(rf>ium  re^cino  aduencu  peiie  oppreific,  ac  przlio  turaul* 
ntarluvidurofuraviT,  npta  {iipelleciiti  &  pecunia  Rfgla,  omniquc 
belli  apparacu-  Prcier  innumeroi  inferiorum  ordinum  caotivot,  ab- 
dnAuid)  Joannei  Bricannui  RicbcmonJiK  ComH.  Ad  nap^  infj- 
IbitCii^  i^miniam  ddendam,  Andrcal  UerkeUiui  Caricoli  Co'- 
mn,  brevi  poi)  accuracui,  tan^uam  rem  Anglicam  pecunia  cor- 
niprai  pnididillct,  aticnx  ianavui  pcmai  capite  luit. 

XLVIII.  Proximo  anno,  duplcx  Lcgatio  milfa  e(t  -.  alcera  ad  Pon. 
Hficcm  Romanum,  qux  eum,  jam  diu  a  Scotii  alienatum  Anglo- 
run  calumniii,  pUcarer :  alcera,  quje.vecuicum  Gallii  fceduc  renn- 
rarct,  Urra^uc  quod  pctiic  f^cile  impecravit.  Nam  &  Ponrifcic 
cum  imellexlflet,  nuper  eara  controverliam  ex  injuria  Eduardi 
prlmlortam,  ^uj  Scororum  Rcfsem,  vcluc  bencficiarium,  An^torum 
R.eglbuT  parcre  dcbcre  affirmabat;  nc^ue  quicauam  Angbi  babcrev 
(^uo  fuum  jui  dc&nderent,  pntcr  vetcrei  fabulai,  &  reccntci  itjju- 
riai  ;  fcmjKrque  rebus  fccondii,  cum  in  jui  ad  l'iintilit:em  voc^i- 
rentur,  defitjifle  2equ.-im  difccptacioneni ;  rebui  adverlii,  humili< 
rcr  opem  ejui  petiille  :  Scocoi  comra  iomper  poflulnlle,  ut  Je  cauHa 
mgnolcerctur,  neque  unquam  le^icimi  juJicLi  cognitioncm,  aur  bo> 
norum  virorum  actitrium  recufalTe.  IV^ccre»,  cum  plurima  fupe- 
rtnrum  Pontificum  reftripta,  &  pio  ft,  &  coam  adverlarioi  protu- 
KiTeoc,  Pttntiftx  quando  &  Scoti  ad  diem  adcflent,  ft  Angli,  ut  ad- 
eflent  admnniri,  abciTent,  facile  Scotii  rrconciliacui  «ft.  Ntc  mi- 
a\rt  facllc  i  Gairo  de  renovando  fcedere  vetulta  impctrarum.  Ad 
rccerci conditionci  adjedum,  ut  fi  quandodc  fuccelruro  Rege  apuJ 
ScoTBi ambieerctur,  ea  concroverfia  ab  Ordlnum  Concilio  dccidere- 
tur :  qui  iilw  le^irimii  fiij!Ta^iii  Re»  eHec  dcclaratuj,  cum  auflori- 
late  &  armii,  fi  opui  ciTec,  G.iIIji  nicrrcur. 

XLIX.  In  hxctempora  noftri  eonfcrunt  Hamilconiorum,  florcn- 
tidimK  nunc  £tii)tlia,  on^inem.  Homo  nobilii  in  aiila  An^licj, 
eum  honorificc  dc  ^cuna  Sc  virtute  Bruflii  lo^uererur,  unui  c  Spcn- 
ftrit,  minifter  cublculariui  Re^i),  five  contumcllofum  Anglis  cmn 
fermonem  ratni,  livcut  hoc  ficinore,  ampliorcm  tMUcn  ^catix,  a- 
pud  tevilfimam  qucmqaccNobilitate  quxrerec,  iica  cdufta,  in  eum 
inlllieni,  I^i  vuherc  oorpiii  perflrinxic.  Vir  maf^u  animi^  oim.>i- 
Kcll»  m^ii  qtwB  Atauta  iDonM,  eum  iattimCttiwi^Nn^^^- 


^3^  Rtmm  -Smkartm 

&m  iiIriofuiflccidiibiBi^  poBiiditf»  toimkwn;^  >y|n< WM»wte 
eodm  loco  .nafiii^^ctiili  coiificttj .  ac  fiacitt  ftplegwA'  Miai%t  Jc 
Spcniieronim  immodkann  in  aula  pmcBtiim  fofinklaQ^  Isk  Srorep 
ad  Robcrtum  Regcm.proiiigii;.  Ao  co  bcnlgoc  aco^iii ,  a«is.jid 
Gloctam  fluvtum  cfi  donan».  Ejus  poikri  noa miiko pofi  w|!ii|j* 
cerum  digpadoacm  pcrvcocruar,  4>pu]cnciffima^ue  ab  co  Uan^jlinr» 
nionun  £milia  tSi  cognominata :  agro  ^uoqoc  quem  a^€;gf<Mii^ 
Hamikoni  nomcn  impoiicum*  Ncc  adcd  multo jpoA^ '  Ao^mix^p^ 
batis  domi  rcbus,  comc  arimoribusmuicof  aicciAc  mpplj^Ot  ^Nl^ 
icrof^ue  pravorum  coofiliorum  anfiorcs,  aitiiis  quam  propiMfflii^jlM 
ferre  polienty  extuliiler^  ipie  a  filio^  ati|ue  ab  iocorVBUKUcj»  >c^ 
piis  traaimarinis  freta,  comprehcnius  cft,  Sc  io  arftjffima»  cd^ 
diam  conicAus,  fixdo  mortQ  generc  Incercmritt  eft,*  cinftfiBHb||l 
aniun  per  filiulam  comeam  fierro  calido,  int€iUnifi)UC  .iu..^da(tA^ 
utfuillo  extcciusiodido  fiidnus  immanjfibnum' prodcrftor.  - 1^ 
^ue  fiiius  &  uxor  abco  conClio  alieni  crcdcbancur  :  vd  ^|iw^-oiip 
itodes  tancamjrcm  cam  apcrte,  line  magno  aufiore  auCfibniiMfrr 
fent  attcntafe  ;  «cl  ^uod  nuUa  ^uaBfiib  dc  cam  ncfiurio  ftckfc.^ 
dccreca.  ■      • .  -■  :yy. 

L.  Res  in  Anglia  turbatSB,  &  ^cg^^  fubiccuta  mors,  &  BriuSo 
vcrgence  in  fcoiura,  corporis  infirmicas  aliquot  annos  inter  finitltna 
regna  pacem  pr«Aicit«  Brufiius  enim^  &  metu  ab  Anglo  iibccatus» 
&  atarisdecurfu  admonente,  ad  res  dome(licas  fbbilicndas  convcrT 
fuS)  primuro  omnium  rcenum,  nondum  iatis  ex  piperlorum  tcmr 
porum  motibus  tranouilium,  filip  unico  &  adhuc  piicro  confifmarc 
pcr  conventum  Ordinum  fefUnat.  Isvero  ii  Hne  libcris.  morerc-. 
tur,  Robertum  Stuartum,  nepotem  ex  filia,  fuccedbrem  deftinat : 
&i  in  verba  decreti  Procercs  jurejurando  adcgit.  Deinde  veritus, 
ne  vetus  de  regno  ccrtamcn  cum  fialliolo,  fe  mortuo,  xcnovarecuri 
prd^Iertlm  haprcdibus  futS|  propter  immacuram  aetarem,  omnium  in- 
juria?  opportunis ;  mifit  in  Galliam  Jacobum  Duglaifium  ad  Joan» 
iiem  Baliiolum)  cum  amplxflimis  muncribus  &  promifnsj  ut  regno 
cederct :  id  autem>  non  tam  novi  juris  acqukendi  caufla  (quippe 
<)ui,  ex  moro  Scotorum,  Rex  detreto  Ordinum,  penes  <]uos  CKom- 
xiium  renun  fumma  potcflas»  fafius  efTcc)  fed  uc  pravorum  biomi* 
num  calumniis  poHcros  liberaret,  &  feditionum  radices  praecideret. 
DuglafTius  Balliolum,  jam  extremac  fenedhxcis  moleftiis  obfefEmii 
iongc  &  fua  &  aliorum  opinione  placabiliorcm  invenic,  IngenoC 
cnim  confeirus  t^y  ^^  Suaculpa  fe  In  ordinem  redafium,  ac  merim 
^'  velut  rcgno  inucllcm  exafium.  ItaqiiCi  fe  non  modo  factle  paCt| 
^*  imperium  penes  Robercum  fuum  propin<)uum  efle,  cujus  virtucc 
''  ftimma,  iingulari  fclicicace,  &  maximis  laboribus,  in  priftinuB 
''  fplendoremeflec  Vindicatum.  IUud  etiam  fe gaudere,  quod|  pcr 
^'  qiios  ipfe  deccptus  fuerat,  pecfidia»  fiiaB  pratmio  non  fruerentur. 

LI.  Haec  cum  Robcrtus  ex  fententia  perfedflcCi 

M.  eodem  anno,  qui  fuit  raillefimus  treccntefimus  vigc 

CCCXXVJU .  Cmus  feptimus,  noftri  traduac  Legatos  ab  Eduardo 


ptdfidindiim  ki  Scotcim  mUbi|  ^tood  imXBSSilR  tPlC  tfbat 
^pKQ  bnhttxi  chMnuiii'  rRdllflc  •'  vttvtBH' mimfniot  ibtcim^  ■ 
i^cvplicsnt* .  Et  AngH'  bclhttEl  tjKiftCa*  lLobcttd'indi£hink 
:  ied  nec  uUam  ilii  canffiun  aicribimt :  C4m  funca  ma- 
fkai  yufljtm  tueiifeife  eft^itfuae  fenem  valettkHnarluii^mn- 
drnni  vixduacionffibRiea,  « qdem  oiMi  bellnram,  fid  rW 
r  ladctar  oroere  potqiffit^  aaaiinaintircuptdbicruwen- 
i^    Certc  illtRi' Kdr  dmflar^  Kcgem,  «Taie  inv^tiduin»' 
mdcr  nmr  incciAifi.    Mifi  ab  ct^  fin^  inr Andiiim  ^tkor^ 
intplitir&JatobqrOog^u^  ^?J^^  iflfiiri&df  duofil* 
dincob flradentiaiOitgc  oivutailtifliinL'    ▼llijil^'^'^^^^ 
cpedkomm  liabcbimt^  finc t^-i^dltoiii-  e^^vqa^  e9< 
iStntf  cffv  ur  (bic  imjis^^fitak^ 
onriftcmtt,  aur  prjBlli'  caibm  liMrptiibbtat^  '^AtttwtAjctir 
em  ctamlonge  orumeitifimmo  e%^!tti  uib^effiiiiint  ih  f^-» 
ctOiionem  non  dubitabant;    MecjlHHtireoi>o|i|dlb^*fucni^ 
nncfUcas  cnpiar,  magna'  e  BthLk>  coqihim'  csclverur  aiild;^ 
um  orta  ihtcr  cos  &  Angfot  £boriti!  lcditiDne,  ^gloruiir 
lcriprorcT;co5  doinum  *rsiififl!)if  tradkmc;    At  Ptoinifdill' 
^ooaiif  illbnim  temporom  ilribtbni  totacrOipcditioMrftu' 
$icim  affinnat :  ac.nonfblbmnonbrir.catifis  ledfbditlDttil^ 
tu>  prmeimum  poft  regjUm  uJiuitcm  id  cafhlSLlocmtf  fHni^ 
iilc' afl^atum. 

Ler  igxtuTj  omnibos  copiis  conjonflis  (fisgn  fixagima  h&* 
ifllia  ftiile  iatis  confbbat)  adTcrifas  Spms^  ^oos  jam  Tlw 
tratrfgicilas  intcliigebat^  mo«it«  M  l^nam  cnim  dne^ 
•ida  munira,  aiterum  propiitt^^Ilam  CaricoltniL  aftttmt^ 
oln^ginta  milila  paflliom  infcrias^i  Novum  camtmt  ajp? 
Qtrumcjue  Angtos'  magniir  pnefitlfis^-  st  iioAer  tr»ufitct 
proltiberer^  communicr^.  llK  tifldf^  radis  nottr  ba  (incr 
ntutranficrunt,  ut  utnqtie  prdffldia  ftllcrcfln  Ail|^  Hf 
miclmenfem  promflll^  cpmeic  tocir  cditiOTibm  Inccndiifc' 
flpicQrem:,  tum  (&mum  intdiigere  cceporunt,  qoakir  pcD^ 
holHs  effet.  TumuIttR>f&) .  Ad  arma,  clamant  i-  &  vdyr 
pugnatnri^  qua  inccndionim  fliml  ccmcbannsrj  co  tripBco 
\m  rt€bL  ducunt,  grari  pcena  prapoficf>  fi  ijpir  iojofiu^fiiH 
acic  cxcederet.  Irofira  omnibus  fatigatis,  fab  ycQjenmi^ 
is  in  filva  prope  flarium  gaendam  ddCgnato,  fkA  impedt* 
|tiat  cderxter  raptum  a^en  feqoi  non  poteraotY  collocant: 
ie,  codem  ordlnc-profe&l^  jam  itichnante  in  vcftcrum  dt^ 
ra  peditefque  reficcreot  coidi  cortfiflere^  cafmrpro  IM 
tate  pofitis  Proceres  ad  R.fc^m  coeonr.  i)cBbcraacur  qiid 
icerc  poffint,  ut  msnum  com  Scoto  conftriuff;  Majortj 
fuit  opinio,  non  pofle  fieri^  tit  Anelt  pedftcs  cquftem  Sco^ 
rditom  aflcquercnt^ir ;  nec^'  f!  aiieqoaritor>'  pofle  vscgoi 
;  cogi  ad  pugn^inditm,  nififuis  locis.    Vcran/  t^i.\|^m 

jtcmftatifj  'siiboAkodhM  pcfiiuDcn:  (KSD'^bft»t^  «^p^t«^ 

U  3  t\wv 


3)4  Rsrum&tticartai 

viJcri,  cunt  annibiu  copiii  Tiaun  tnolire,  at^ue  hoflein  rlomi— ,  - 
redcuiicem excipcrc..  RcgicxxiaiCtiam  tnuu  Tiaam  fhauoara^tf 
&  commodioiCBi  ad  acicin " wf  Ikand  mi»,  tocil^uc  fimul  viri^  fb* 
cemendum.  -  -'i   . 

UII.  Hac  finceotla  cun  cHet  pnftaOf  cdlfiuni.  ut  oor|Kn  a^ 
KHt,  atque  uoivern  quuuo  cum  lilcacio  fdStot,  «gemii  ut  ^V^ 


lia  fjcitius  capellcic,  &C  , 

impedimcnti^  JlDgiJi  Imgulos  panci  leaim^&ntcw,  nt  Rrwin>>,W 
ce  cum  holkdwtKUuri,  quem  cuique  fbftuaa  dkrce  cxiium  <ipff>»r   , 
rirentnT.    I^nir  «  {icwatifite  iEipcrioiIi  dki  idcftii  coipanbfi^ 

paullo  iH)ll  mcdi>m  imam  aniu.capiaB^  &  loflxuftl  JBfi  Isai^ 
Sed  paludei  &  oolles  f  ua  duoeluniur,  dto  ceqarimf  ordiacsibJM* 
K:  «  qoa  qdl^oe  panac  prlmi  jluocbintj  UU  PneCBittai«'iaU* 
^  ic^ucbaawr :  tanto^  cnm  tomidtu  itcrlacKbanC,  nc  ai|^q-' 
aui,  multa  iKm  junenia,  ant  ia  lum  palufiiri  inlmfein^  inc  fec 
occliria  prxdpitaTOiDc ;  iVpenumemqne,  Ad  aiao,  (if  rwifBimi. 
tum,  cunfiij  magna  cum  trepidaiione,  umc  damor  «ricbanr,  c» 
£De  ordine  coocuTTeniibaf.  Cum  vcro  ad  primoi  vennim  cfiet,  an- 
diebaiit  ia  cauila  cflc  cervoi,  qui  Hrepicu  hominum  excicati  pcr 
criccta,  &  afpcfiu  hominum  conrerriri,  mag^  agmiiubui  ADcar 
cohofiei  dilauTcbant.  Tandcm  circa  vdperum  ad  vada  Tinae  Su- 
loinij,  per  wix  Scoti  tranllerant,  quague  eoi  Angli  rediturm  ine- 
nhant,  eauitei  fuic  pcdire  pervcnerani,  ac  Sole  occidente  rranuc- 
TuiK,  iaxu  rotundis  ac  lubricis,  qux  fluviui  volvir,  equoi  toApu 
maieftLt  afficicntibuj.  Accedebat  ad  alla  incommoda,  quod  rati 
ftmmpnra  quibui  li^tarentur  faabebant.  Iiaque  non  tantnm  luM 
tentoriis  (nulla  enlm  attulcrant)  fed  fine  cueuriii,  Gne  |nlij  ad  tfiot 
cqiioc  alligarent,  pcrmeflli  viginci  o6ta  millia  palTuum,  ea  noQe  la 
Iblo  nudo  armacij  equorumque  Irxnot  alccra  nunu  cenencci,  deoi- 
buerunt.  PrjnMi  mane  cum  diluiiflet,  canci  Imbrci  decideciin^  uc 
modici  correntes  equli  bominibufque  clTcni  unpcrvii.  £x  nuicit 
Ibrte  deprebcnili  inceUigunt,  loca  vicina  bte  Iterilia  &  inculta  ;  oe- 
^uc,  unde  commcacuj  pecatur,  quiccjuam  proplui  quam  Movum 
cailrum  &  Carlealum  cue,  quorum  hoc  viginti  quatuor,  illud  tri- 
sinta  millia  pafliium  abcOec.  Jgicur  eo  nulfis  jumcncis  &  taioi- 
Srii,  interca  ebdiii  lleiuncur,  palofque  illigandit  cquit,  fruciccF- 
quc  &  arbuicuus  ad  caiulat  cxtruendas  con^runt,  qttomm  .frondl- 
Mis  equoi  palcunt:  camque  noSem  ibi  jejuni  agunt. .  Tcnia  ,de< 
mum  luce,  qui  mifli  ad  oppida  eranc,  paullulum  commeaciu  -^iuf^ 
^ue  fuii  attutit.  Qui  ex  oppido  lucrl  aufla  erant  iccurl,  pancm  - 
^uidem  &  vtnnm,  Kd  ncc  mulrum  nec  probiim  apportanint ;  ejut 
cnim  tanta  peimria  erat,  uc  ccrtaminit  cauflai  ipHi  ioter  {e  pnAc- 
rcc.  Ad  hsDc  rcrum  omnium  Inopiarn,  accedence  molcnia  ex  im- 
bribui  continuit,  curo  leptcm  dki  cgiflcnc,  ac  cphippia  madelce- 
rcnt,  ter^aque  cquorum  ulcerarent,  ipljque  in  vcflibui  uvidii,  ac 
pleriquc  armati,  itiet  noQelque  agcrent,  nec  ignei,  cmaieriawi: 
didtab  a^aa  pluvu  nudentc^  acceodl  poflmi  odtv^  demum  dic 
■      '  fitaci. 


Liher  OUavus.  ajjf 

dccTMmn,  lit  Itptem  millU  pjfiUam  lupcriu!,  commoiJiorc  vitlo 
tiuincii  rurfus  icinfjreiic.  Sed  &  ibi  amne  imbribui  au£to,  plufi. 
bui  in  tranfcunilD  vcxicif,  nnnnullis  amiiTi',  ubi  primum  conllite. 
runc,  eiliflum]  uc  qiti  ceitum  nuiii:ium  ubi  loiocum  elTenc  Scoci  ac. 
tuliflcc^  mdgiu  prsmM  reteirct.  ikJuu  pioxiino,  cum  icer  pcr 
locA  vjfu,  &  rccentibui  itu.cn(iiii  ftdUta  cllcc,  p.ibuli  laci],  lci 
aliorum  cnmmetuum  non  iiita  mulcum  repcriuot. 

LIV.  Quarto  dcmum  dic,  unus  cijuindccim  juventbus,  <|u!  cx-. 
plomtuin  cxicmni,  retuiit,  Scoios  cirdter  tri^  miiJi.i  pjlTuum  ab 
c^icrtLtu  Anglorum  abefle,  »e,  proximii  o3o  iiiebu<  «^.ic  inccitof 
fuiJlc,  ^oid"Angli  agcrcnc,  ait)iic  illi  jc  rcju;  ipforum.  Hoc  ft 
pro  lerio  jficrte,  uc  i]iii  capiu>  a  Scoiii'  fuiiTct,  ac  finc  prccio  di. 
minu),  ea  legc,  uc  linc  mora  Reei  nuiKiarec,  eof  Cjiu  adveaium  ii- 
lic  cxfpetiAturos,  ncc  raitwrc  cupfditatc  pugnandi  quam  lUum  cenc- 
ri.  H<^  Duncio  acccpco,  fig,nacotilillere  Rcx  jubct,  et^uorum  viro- 
rumtjue  corpora  curari,  &  ad  ultimum  cercAmen  annj  animof^ue 
parare.  Dcinilc  triplicc  acie  lento  gradu  hollcmvecfut  proercdi- 
lur.  Ubi  altcri  alieris  confpicui  fjeie,  Scoci  cret  aciei  Jearlum  ia 
(liva  ita  Druxerc,  ut  dcxuram  &  liniflram  rupei  prxdpices  claude- 
Tcnt,  unde  hoflei  fubcuniel  tapidibus  obrui  pollcnt.  Ad  raJicei 
wUij,  obfcftiu  erai  Anglii  rapidus  (orreni,  pr*grjndibus  faxis  Sc 
rotunilis  iia  impediius,  uc  ncquccranCire  adholtem,  ncc  ubi  cran- 
{iHent,  {c  rcctpere  line  ccrta  periui:ie  pofieni.  Angli  cum  peripice- 
renc,  jlne  inligni  damno  adicum  ad  DoHcm  Oon  eHe,  caCtrii  ooCi- 
t\s,  prxconcm  mlccunt,  <jui  jubeat  in  se^tMm  planiciem  defcendece, 
&  vera  vitCUte  de  gloru  &  tmperio  eertare.  Scoci  refpondent ; 
"  Sc  non  hoDis  arbitrio  tcd  fuo  ptignaturos :  fe  enim  ulium  illjtai 
"  inji.ir]al  in  Angliam  venilTc.  Si^quid  fcccriiM,  '(uoil  eit  doleic, 
*'  fummam  expetendx  vindiihe  copiam  eifc.  Ulic  fc,  <)uaindiu  ii- 
"  bi  commodum  vidcrcEur,  exfpeciaturiis :  11  quli  latcflerci,  opc- 
"  ram  daturoi  ne  id  imputie  faciat. 

LV.  Tiiduo  projiimoj  coUatij  cafirij,  Haiionibufquc  ad  vada 
coliocatis,  levia  pcr  otcalioncm  ccrtamina  iaila.  Quarco  die,  pri- 
ma  luce  vi^iles  Fctuleitint,  collem  iti  quo  Scoti  coitleder;uic  nudum 
clTc.  Spcculaiores  emifli  quicerrlora  referrent,  &  abcumium  vc- 
fiigia  pcrfec)ucrencur,  rctiunciant,  &otos  in  aliocoUc  mufao  tutio- 
re,  ad.eundem  fiuviiini  caltta  poluiire,  yccit^  iilvjm,  «juk  eic  tuto> 
cxitu;  &  reditus  daret.  Ane;li,  qui  fperaranc,  le  Scotos  przlium 
dccrcSamc;,  in  alienololo  famc  domiiuro!,  ca  fpc  deie£ti,  ~  ''~ 
■"-  ■        ■      "       "        "  mcur.    Ibi      " 


quuntur,  &  in  advcrfo  ccUe  cal>ra  mciancur.  Ibi  pnDquam  ali- 
quor  dics  conrederunt^  animadverliim  el)',  nn&irnai  vigilias  ncgli. 
gcntius  ab  eii  hjberi,  five  contemtu  pauciracis  Scocarum,  five  quoH 
nihi!  nifi  de  fuga  cogitare  eoi  cxiftimarent.  Du^lifltus,  ne  oi.cj.fi- 
cni  liecflcc,  alifjuid  audrndum  ratus,  cum  ducentis  cquitibui  fele- 
fiis,  tranfmifTo  flumine,  caflrii  h-ifiium,  qua  mixime  nee,lcaatci 
cuflodiam  inteilexcrat,  inprefCi!,  ad  t«tori\im  yeTie^M!i.s^wi«i« 
vit ;  ac,  iluobuj  ibi  funkuUs  incifis,  orto  tuntukvii  Me«wf^s.  ^i* 


913^^         '  Rirmm Attinmm 

MiriS^^nilm pmmmmia^Cvm jbhIiwii  ntjyfc  Mtiii 

^■mes^  qu#  Dvebmi  Amwi,  it^miwmwi    li  wwickir  lim^ 
HFfpicbciMw»'  iuigli» 'Uubdlit  4ii,-iiltei  aciitar«Mdan»riM«rratlM 
icpararis,  tocamfM»— tfcmto  Mnti  agtiiai;  ipjftiic  JBftwpfi  • 
arii^eycam»  pracDi^  nialArl  itt  imionii  kibm»;  iiadiMffai 
lSpBiiof«f  ad  MMia  «Afla  AiHUBii' M  TfwlflB»- fii^liii 

d|»'iiibiciiiit  Soociad  ^gm  fmwH^  tapiiiuiy  JtipMiiiar» 
ftf)  Scacof  JeoMfn  rfvmi:  t  Aag)i>4laHKia-afGtpKa  WUnt  nh 
fimii  iobcnr.'  An^ti»  it  ad  coKGUuai  fflaiar  dfctmiiiiK  firiai 
jp-prjfftncl^  rciiacOtcfffilmij  ^ffim  mm  iMaAinuni  ft  ^«91 
fcfncionC)  fiyltvi  pgdonigtiigni^ai ;  aMfarcftn  Mn  in  I9IHI 

Eme,  pUiffei  fiuM  ao  marUi  paricrait)  ^^naa  plimmncnjuJM 
pere^nt.  Dwreto  rcdifu>  ainlci  Angtemm»  ^Jgi  wpdHn 
toma  crnidaciMii  acUAais  v«t  noftcndl«mi  liiAliini  mdfaii 
Ifii  cnftnrprofton»  Mo  Aie  coinpcrcfMiry  ftinstliitini  ^ntafteniiV 
corVlii^gcnerif)  afcnMinwplai}K*Mifai,«cl^  <|nD4  (pnnfTI^^ 
fton  ittodoRcgeS)  6d  priTad  nmM  alum :  ucici  lccm  innmlcvn 
cmdif  pellibi»»  tn  quibus  eamif  €Dqticbanr>  acptronum  afdMMn 
millia  invcfita ;'  «Nm  kcm  Angli  caolTadif  eruribui  adhuc  vivMMtit 
Hne  f&c  omnla^^cnm  itinnKfcm  poiuperrJich  dt  Ubark  pacientfanf 
indicarairy  ftcffiincv  uc  mclk  «iDkirfCur  eommrcanliUbm^  ^ ul  di 
fcdbcendo  excrcini  finctwiai  dfiiwawr. 

-  LVI.  Hoc  annoy  dtoeflcninc  Valccrui  Snurtui,  Sc  Bliiabetbr 
Re»iia>  hiegiRitr,  kaec  uxor  Rtgis:  obiefflf  irero  a  Scocis  arcci 
Nbramar  0r  Alnevioi)  ftd  fivHm  :  prmle  de  NMthuinWis  a te. 
Mddi  Mtftid^  MS^^J  *^'  Anglo  miff»  qui  de  pact  perpccua  age^ 

rcm :  inducili  in  crei  amiof  6dm    Anno  proKimo^ 

fA.         .   qui  (uit  millenmus-crccenfeiimui  vigefimui  oQavul, 

CCO^XVHli  adoftavuiii  Calendfs  Julias,  cemrcmui  Angkwmn 

cft  habicu9|  ad  Rampcofiam  oognomenco  Sepicncrl- 
ena!ei|i :  ^o  In  convennii  ex  Ordinom  dccrtro,  conlcda  paii  eft 
cum  SdyriS)  in  has  kges :  **  Ut  Anelus  cmni  pire,  quod  ipCe  ma|o- 
^  rcive  ejus  in  rc«Him  Scoconnn  fmi  arfo^verant)  cedcrer ;  idqut 
'regnumram.nberumrfKnqucvct)  qaam  ficrat  morienre  Alexan* 
^dro  tcrtio,  nulitqueftrvltuti  cxcemflp  in  poOerum  obnoxium«  Ur 
*^  Sc6ti  parirer  remitcerent  Anglls,  ^uici^uid  terrarum  aliquandn 
*^  tenu^ant  hi  Angliii  benetei  cwmlne:  iineioue  Seotis  efleot  Cumi 
^  bria  dc  Northumbria,  Stammorhi  tcnus.  Ut  David  Koberti  lili- 
^  usy  Joannem  Eihardi  fi>rorem  oxorem  duceret.  Ut  Angli  pada, 
^  convent:),  iVnf^aphas,  aut  fi  qua  ali^  (ervitutii  monumenta  ha* 
**  berent,  ea  Scotis  bona  fidc  risdJerent ;  iiT»taoue  in  poflerum  efle 

•  juberent.    Uti  Scoti,  pro  damnis  nuper  illins  Antio,  prooue  a- 

•  grii  qwos  in  Scotla  plt*  avii(<^ue  e|ii$  fjis  donaveranr,  tnciincl 
^mltUa  BMCsMm  argemi'repr«feiKarcat«    Eraoc  iuai  utric|nc  Rcw 


€C 
<€ 


ihtr  O^avus.  237 

fti  cmOar,'  cur  in  has  conditioncs  tam  facile  convenirenr.  Anglus 
ciuin,  jproxima  expedirione  serario  penitus  exhaufto,  &  ignominio- 
£>  rcdicu  apud  iuos  hoAemque  vilior,  metuebaty  ne,  ie  clvIII  motu 
impedico)  lateri  hoftis  bellicofus  adhxrens^  rcbus  nuper  profpcre 
gcftis  elatus,  infigni  aliquo  damno  rcenum  afiiceret.  £t  Robcrtus^ 
icnio,  laboribus,''&  morbo  (nam  pauQo  ante  mortcm  in  elephiinti- 
am  incidcrat)  fradusj  &  utriufque  fortunae  diu  eventis  excrcitur, 
Aatucrar,  non  fblum  (eie,  fi  fieri  podct,  in  quietcm  dedere,  fed 
haerednm  quoque,  ob  infirmitatem  sttatis,  tranquillitati  profpicere : 
staquc,  pGicc  foris  parta^  totum  fe  ad  res  domi  ordinandas  con* 
verrlt. 

LVIL  Nuptiis  filii  magnificc  celebratis,  Rex  finemyitz  fibi  ad- 
cfle  proipiciens,  ipfe  in  privati  prope  habitum  le  componens  (nam 
aliquoc  ante  anniv,  omnium  majorum  rerum  adminiftratio  pcnes 
Thomam  Randuinhum  &  Jacobum  DuglafTium  erac)  in  moiUcIs 
cdibus  ad  Gardrofiam  (qui  locus  a  Britannoduno  Levino  amnc  di- 
rimitur)  (e  contincns,  congre/Tu  vulgi^  nifi  f!  quando  ncceilc  erat, 
abftinebat.  £o  paullo  ance  exitum  convocatis  amids,  teftamcntum 
lccit.  Hsrcdes  eofdem,  qui  in  conventu  publico  dcclaraci  crant, 
^^  confirmat:  primum  Davidem  filium,  odtivum  a?tatis  annum  a- 
**  gentem  ;  proxime  Robcrrum  Stuartum,  cx  fi lia  ncpotcm  ;  cos 
Proceribus,  &  in  prim  is  Thomae  Randulpho  Ibroris  nlio,  &  Ja- 
'  cobo  Duglafjio  commendavit.  Difpofitis  dcinde  rebus  domefli^ 
cis,  omnes  ad  concordiae  intcr  (e  ftudium,  &  Regis  obfcrvanrlam 
ci^horratui:  id  fi  prxf^ent,  ab  cxteris  invi£ios  fbre  aflfirmavic« 
Tria  prxterea,  fcu  pr«cepra,  five  confliia,  adjccifrc  femir :  "  Ne 
''  quenquam  unum  A  budarum  infularum  dominum  facercnr.  Ne 
tocis  viribus,  ii  fieri  pofler,  cum  Anglis,  de  omnibus  forcuQi^, 
uno  prarlio  contcndcrcnt.  Nc  un^^uam  cum  eis  diutumas  facercnt 
inducias.  In  primo  confllio  cxpHcando,  mulca  difleruit,  de  nu* 
^  mero,  de  maenitudine&  pncencia  infularum,  de  incolarum  mul- 
<<  titudine  &  fcrocia,  ac  malorum  omnium  patientia.  Hl  cum  na« 
^*  vibus,  fui  quidem  generis,  fed  in  illis  Oceani  oris  non  incommo* 
**  dif,  adverfus  homincs  prope  a  re  maritima  alicnos,  fc  conju»- 
**  gunr,  poflfc  plurimum  incommodi  aflferre,  modicis  conrra  damnis 
aflScf.  £0  igicur  annuos  prsrfeAo;  iuris  dicundi  eracia  micccn- 
dos,  quibus  ncc  is  honos  in  iongum  rempus  conrinuecur.  Secun« 
dum  eo  peninere  confiUum,  quod  An^li,  qui  meliorem  quam 
Scoti  agnim  colanr,  hominum  numero,  pccunia,  omni  deniquc 
belli  apparatu  prapf^cnt;  &  ob  h»c  commoda,  orio  magis  airue- 
fcinr,eoque  minus  funt  laborum  patiences:  Scoti  vcro  in  duriorc 
"  fblo  educati,  ob  parflmbniam  affidjafque  cxercttationcs,  tcmpe- 
"  ramenro  corporis  flmc  falnbriore,  &"  ad  omnem  milirarem  p;»ti- 
^  entiam  ipfb  e^fucationis  pcncre  afTuefadti :  proptcrca  apciores  efTc 
^'  ad  rumimuarios  congreflixs,  ho^emque  paullatim  carpcndum,  ac 
**  malis  fi-angendum,  quam  ad  f^atariam  pugnam.  TertU  cotvCvVA. 
"  hanc  eile  ratiome/n.  cuod  tonjrior  pax  ScAos  Cquv  wcBXMtti  Yf»x« 


c< 

€€ 
CC 
<€ 


€€ 
€€ 
<€ 
€< 
€< 


»9%      .       SaMns^flMaM» 

taaaimi^impm.hmmi^  Smik  iliiKipaJ  figiiiiiW|  9k£ 
'flMibrlt  aHfliM  .anUUt»  caidMti  Aptfnt  MWj.  ifi .  f»  iJt' 
*<  anScowiiii^  haWeMBB  e(aite,ircebMWiai:att  dl-^dH 
"mifiiKU*  cMNOWiMfc    IiMi%  ll' MMnMttanmi  pA 


.  LVKl.  CmmmiiiiiwkmB^Jm^VmtintVtnK  ftjw  1* 

Scd  ouooiam  iric,  nlrmmAmdfertmbx^mit^Mca^\tiim    ' 
■Ia«Beffa»«iauvft  «tafibaBMaMAtDWanlMnlbv    ' 
ttu^fbamr^ifa^amaa,  HicfofUMun  AiMc,  IUy&  %au 
aidiBncuraMb    UiMWwilJilMMrifiaMyAfc  ONbc-MMibfe*- 
gii  cy  feargMiMW»  laittpqMi^  crMM»yoft  Eggit-inMHW   ■ 
ams,cam  fimt  tdMrit  iimmn'MtiiliiM»:fmnfil«Mk«|M- 
mr.    Sed  4w  litnit  Hi&«niic  lcgu^  wdira,  gnf*  MlMv.iU  lU- 
^  AraeontiB  ef&,.adv«£u  cundem  hoficin,  ctai  ^uo  i<>'^b  ^ 
micaiiJtuii  eSSai.  DihtLtntm(Ie  racus,  ijuo  io  loco  rcn  Chrtfti«> 
nani  juvaret,  fe  cum  HiiJMnii  aonjiingic :  x  poA  ali^Hac  pnl^cm 
pupai,  cum  hoHeni,  uc  ^jgiacem  &  imbellem,  comaitncrcr,  *U' 
^uid  cum  lint  feorfum  audcndum  ratwi,  iu  ^iaraccnorum  acicm  lii- 
cautiui  iiKuccit,  ac  protraflu*  in  initdiai,  cum  parte  majorC  fiMnnn 

iotcremtui  iitlc    PcrlcnM  cx  amicit  prKcipHi,,G*i- 

M, '         liclmu)  Sittchiw  &  Rjobcnui  LMatiui,    Hae  indde* 

OCG.  XXX,    runr  ia  anttam  praximum  poli  Rj^it  moiteiiii,  qui 

fm[M.CCCXXZ. 
.  LIX.  Ut  multa  paucif  comprcficndam,  fbtt  certe  RobenuiBnit 
fmt  rir  undu^quc  cUrilEmuj :  &  oil,  at>  heroicif  i^que  nmporl- 
bui,  otucai  in  otiiitLvIfcum  gcnerc'  parci  iDvcBtcmiiti  &rK  m6b> 
W  inbello  iajttffiniutt  it>  in.  we  funwia  icinpcrMKia  &  «ijutiMtf: 
&  ({uanquam  inlpent»  Ibecdrui,  &,  poA^iam  eJHi  mali»  forOiM 
&iaii,  «ue  ponut  LiiEiKt'  flilt,  perpctuus  vidwriaivm.  cUTCafwm 
wcbciiieBcernobilitaref,  ismen  admLraWIior  mtbi  longc  in  riAui 
KriverGi  videtur.  CMJm  coim  aDimi  robur  fuir,  toc  malti»  uoo 
tempDre  inerumcibui»  fi  nen  fran^,  ■^rte  nc  dcbilitarl  ^idcm  t 
Cujui  cooilsiotiam  non  labeEiAavt  capciva  uxor ;  quaoiof  fhurei 
vtri  fortlfiimi  cnidclirer  tncidati.;  >mici  omni  gtncre  caiamitatii^ 
uno  tanpore  vcxari ;  <)ui  manem  efiugerc  potcrant,  amiflit  bflnii 
ftafifil',  iplc  Bon  ampliffimo.  tiAMum  patfimoniogfed  reeno  nu^  . 
Ku,  >  potemiftma  illontm  Kmponmi  Princlpc,  &  raanu  9t  «mfi^ 
l*o  praratifinm  ?  Onmibtic  hii '  nulic  uno  tempore  oblcflik^  9c  ad 
nrremam  iiMipiam  redafii»,;ne*  de  fecupenindo  regno  iii>^u>m 
Jobicxri^  Bcc  animA  Rel;ta  iridi^nom  ^uicijuam  uiK)uam  auc  fccft 
out  dixi£  Ntc,  ut  Caio  pofictifis  &  Marcui  Brutur,  fibl  vim  i» 
a>na :  ncc,.  ut'  Maci»,  caknficitibui  cRtrMut,  odio  advcrfiu  in^ 
~'  ~  '  ft  tttH)  V''fl^»  ■f*'"^  *^  l^tlt. 


Uher  JN^mit.  3^9 

'^ul  nflkxtsiif  .exetciierant  cum  •laboribus,  i^  nen 'tftm  ftlnimicuin 
fllMIUMKio  fuifle,  ^m  Re^em  cfie  VKlcFetur  mcmitiifle.  Sub  cx- 
icum,  eclam  morbo  graviflimo  ad  ftneduris  moleftias  accedenrc,  a- 
«lco  nbi  non  defuir»  ut*praH&ntem  wgni  ftatum  confiFmarir,  &  po- 
Aericatis  •tranquillicari  prolpexerit :  -uti  -jurc  optimo,  defunAum 
-omnes,  non  modo  ut  jimo-Regc,  (edpioparcntc-or- 
bati>  luxerinr.    DeceiTtt  fcptimo  Idus  Julias,  annoa  M 

-OiriRo  nato  millcnmo  trecentenmo  vigefimo  nbno,    CCCXXIX. 
^cgni  vigeHmo  <|uarto. 


•mmmmm^^mm^tmmv^mm^^^^^m^^tmm^ 


LIBER   NDNUS. 

CoTORUM  Proceres,  funebri  oificio  erga  Rcgem  defun£2i, 
comitia  in  primum  diem  commodum  indiconr  Prorcgi  cli- 
gendo.  Ibi  in  Tbomam  Randulpbum  Moraviae  0>mi- 
rem  (qui  R^c  vivo  jam  alic}uoc  annos  cum  gcfTenr  magi- 
ftratum,  &  a  moricnte  ccliamcnco  erar  populo  commcndaru5)  pu- 
blicus  favor  apparuir. 

XCVIII.    R  E  X. 
Coronatio  R^i^  in  o6iavum  Cal.  Dcccmb.  anni  icqucnris  dllatn 
-cf^,  ur  Romani  ^nriBcis  pcrmifTu  inungcrerur,  ac  nova  illa  caeri- 
monia  apud  Scoros  augu(iior  vidercrur«    Prorex  crcarus  primum 
omnium  paccm  cum  Angiis  confirmac  :  deinde  ad  eam  liabilicn- 
4lam  domi  converfus,  ur  apcrca  lacrocinia  comprimcrct,  valiJam 
cohorrem  juvcnum  armacorum  circa  ic'  iemjter  habcSar,  in  omnes 
-occaijones  imcncus.    Igicur  cum  Vi^oncm  (quod  Galiovidix  eil 
oppidum)  proficiiccnri  allacum  eHer,  maiium  l.itronum  firis  vaIj- 
dam  in  ilia  regiooe  vias  obfiJerc^  ac  viacorcs  fpoliare,  Aarim  ck 
irincrc  miiTi  in  eos  cohone  iua,  capros  ad  unum  fupplicio  affccir. 
Jn  C3?dis  audlores  erarprorfus  inexorabilis :  adeo  ur  quendam,  Ro- 
ma  reveriiim,  &  quocf  per  diploma  Ponrificis  vcniam  obrinuiiTcr, 
fccurum,  comprehcndi  luilerir,  culpse  condonarionem  ad  PonriF.. 
ccm,  corporis  pa-nam  ad  Regcm  affirmans  pcrrincrc.    Furra  vero, 
cx  reliqiu  belii  contagionc  *^adhuc  frequenria,  ur  compcfccrer,  le- 
ecm  rulir ;  ^^  Ut  ruflici  infh^umenra  ruri  colcndo  comparara  in  a- 
^^  gris  relRiquerent  ;  nevc  no€tu  demos  aur  ilibula  claudcrcnr. 
*^  Damni  dati  ii  quod  ciler,  prerium  damnl  a  prarfeflis  juridicis  pe- 
**  terenr ;  przfcai  a  Regc  repercrenr :  Rcj^i  ex  bonis  Litronum  dc- 
**  prehcnibrum  iarisfierer.  ♦Inrer  hxc,  ruflicus  paullo  ad  rem  avi- 
dior,  cum  eam  cautionem  pro  vana  habcret,  fm  ararri  ferramenta 
fijblara  abfcondit,  ac,  tanquam  flirro  periiflcnr,  a  pr3efe£U)  prerium 
llaeiravit :  &  b  quidem  Rarim  fide  bona  pcriblvir :  ied  cum  dili- 
gencius  iriquirerer,  compcrro  ruflicum  ipfum  flirti  aii6iorcm  fuiflc, 
cum  laqueo  ilrangnlari  iuilit:  bona  fifco  addixir.    Turbam  vagam 
icurrarum  ac  fyrophoniacorum  poenis  graviillmis  ^o^Cxtv^  c«m« 
prcilir,    Si  quij  viatorij  aut  sdii  mitiRro  pubVico  \\xct  ^^j»\\\  x^^V 


<c 


^24^  ^tfttwScffttctti^wii 

■tiBti,  «Um  occidcrc  inipiinc  fkcb^it,  luijue  cum  aliquamfn  »4  Hj- 
114oMie  vicum,  irigin»  fuilleni  j  LOniiciUut  minilkk  puiititi  occU 
11,  cvdctn  juic  liiUm  pranuiituvit. 

n.  Nei;ou  iuuc  lcveritatem  domi  magi;«rji  fdcinorollt,  ()uam 
fom  bollibm  ob  fitiicudincm  fbrmi<iabili(,  Igicuf  Aitgli,  qui  Cib- 
'  hto  8.tge  Robeiro,  in  (pem  vindida:  cr.in(  Jn  omnei  ocuiionci  in> 
tenti,'  usrn  nilul  vi  J|>erf4  RjmJuipho  vivo  .luiiercnt  .titentate,  ii 
.filudw*  oCtultam  dnimum  oooterunc.  Via  breviffimj  lolienilt  int 
mici  vencno  vilJ  eii  -.  ncc  r,lcFui[  id  mDlieotibui  miniftcr  idnniu^ 
Monachui  cx  co  ^^cncrc,  qui  in  ocio  eduati,  ocriuria  m^igiftronini 
qOfTefta  dotcant,  bons  plerumqiie  Ingenia  ad  m;ilii  art«  "apjJt- 
cant.  In  co  cum  dujr  coniunil^  cflcnt  proleflionei  Monjcbarui  6c 
Mcdicins,  alcen  vid  clt  »A  p.tranduro  adinim,  airera  ad  pamn- 
.'duin  liielii]  idunea.  \ptixc  cum  tn  Stotiam  venilfet,  fnjue  (.iCLirci: 
-nairun,  cumomnii  roedicinF,  lumcuranJi  calculi  pericum,  facilem  ■ 
libi  adimm  ad  ]'rorcgera  iccit,  Adliibicus  ad  cum  cunndum,  me- 
■diciiia  lencum  vcncnum  idmifcuic:  deinde,  trelut  ad  pharinaca 
'CiNnparan>la,  acccpca  paucorum  dicrum  cDmmeacu,  in  Angliam  lc 
reccpii.  Ibi  apud  Eduardum  f^ravi  cum  aflcverarionc  jaAic,  Ratt' 
dut[dium  anieccrrumiilcm  morteh»  obLiurum.  Rex,  in  cam  Ipcm 
ingenci  excrtitu  corojijrjrn,  cum  ad  limircm  regnoium  veniirct, 
audito  ScotoiURi  magtui  copiai  non  procut  a  fuii  calhii  abeOe,  o»-  ; 
duceatoremTelutadfetrepncndumtntt,  juilum  ecpbiarv^  qoii    ' 

\\i.  Randulfdiiii,  qut  morbo  ingravefcente,  ac  non  tvniTihaA 
diem  MonaclM),  pcjora  Mrtnia  fu&icarnur,  ditfimiilato  quaad  p»- 
tuiT  dotore,  in  rella  antetabemaculum  fedctu,  ac  veAe  fylemllilA  iik- 
dunu,  ad  focialii  polhilata  tanqinm  Ctnui  ac  valeni,  qu»  vmcnne 
refpondit.  Iicwm  ad  Regemvila  &  audita  rcculiiTet,  Monaii»»- 
lut  mcndace  puntto,  retro  (Jcna  eonvertit,  rdiOo  ad  limitctadvn'- 
fu!  excurllones  prxftdio  :  &  Randulphui,  ^uo  mtnui  progrcdc- 
retur,  morlu  vioienria  iinpeditui,  atm  dimiiTo  cxcrcitii  rciUie^-ad 


Mudetburgum,  quatuorKre  millia  palTuum  ab  Edimburgo,,.il«ef. 
lit,  anno  ^alutii  miilefimo  crccentefimo  trigelimo  primo^  dediBa 
tcrciaCatend.  Aup..piiAquam  btennium  a  morte  Rkii  Roherti  im- 
■pcrafTet :  vir  fortltDainc  iSr  rei  militafit  pericia  nidb  Regom  &BeMr 
r\iiif  inferior ;  pacit  vero  artibut  Itmge  omnitmi  fuperion  JtdiftRJt 
duoifilioi,  Tbomam&Jfoantiem,  plane  tancopatredunwikf  Bbi^ 
tuo  Randulptio  regni  cuifode  (ita  tum  eoivocabant)  eledui  eftD^' 
r<al^i  Marriar  Comei,  ad  q'aaitum  Nonai  Aug.  Rege  deciminnai^' 
num  aE,ciitc,  Quo  dic  ttepidut  adatut  cA  nunciui,  £duardtim  Bi- 
iiotum^  Prid.  CH  rn  arfhurio  Fortbz  cum  numcrofa  AiBk  fiadc 
lonrpeOum.  De  cjut  advcntu,  iit  omnia  fiant  magit  illaftria,-  itl 
paulin  altiateftrepctenda.  t  i 

IV.  Momio  Regc  Robertn,  erat  quidam  Laurcntiui  TaiiU}  exol  < 
An^tit,  gui,  acccucii  in  mtlttiar  przmiuin  agrit,  in  Scotia  rafiito-4 
raar,  gcnere  quidnn  honeftot  {cdvUa.  fiag^iola,    Ii,  fpe  puifiail 


Liher  Nbnus.  241 

tUe  concfeptii  ejr  altcrlus  Kcgls  moctc,  alterliis  immarura  a9cacc« 
XI  quam  antca  libcrius  volupcatlbus  inhoncftis  indulgcbar.  Igi- 
:iun  in  adulrcrio  &pe  dcprchciiius^  a  iudicc  cau/Iarum  Hcdeii- 
arum  icidcm  admonitusi  iion  abfiincret ;  ab  tpilcopi  Glaicucn- 
MEdali  (ita  cum  magiilratum  vocant)  candem  ci  facris  &  com- 
iouc  ChriAiana  cft  inrcrdidlum.  Illc  vciur  injuria  aflc^tus,  \m- 
n  Acram  proficifcciucm»  inlidiis  ad  viam  policis  cxccpit:  au 
diu  cenuit  apud  ie  capcivum>  doncc  impcnia  pccunia  (c  libcrj- 

Ob  id  fjcinus,  Tuiiia  cum  fcircc  Jacobum  Dugiaflium  iibi 
itcr  infcnfum)  icque  ad  (^jpplicium  quarri,  ejus  porenciam  ve- 
:  in  Guliias  profu^it.    Ibi  ad  Eduardum  Balliolura,  Joannis 

regnum  aliquot  annos  in  Scocia  cenucrat)  filium,  ic  contulir. 
nim  flacum  rcrum  Scoticarum  indicader,  horcarus  cft>  nc  can« 

occaiionem  'fCf;ni  paicrni  recuperandi  omictcrcc.  ^^Rcgem 
lim  puenim  e(Ic>  plurcfquc  prope  inimicos,  &  o  Jii  ei^a  pacrcm 
adices,  quamamicos  habcrci  Aliorum  pacrcs  in  conventu  pu- 
ico  apuil  Perrtium  crucidacos,  alios  cxulcs  bonis  Bmiffis>  mujcis 
;rorum  bonam  parrcm  multx  nominc  adcmtam  :  complurc> 
aBrcrcA  gcnerc  Aiiglos,  pra*diis  a  patre  'iplius  dortacis  privatos^ 
:pei{itiohis  comiics  iibehrcr  fucuros:  nec  defucuros  cx  ucro^uc 
gno  homincs  cgcntcs  &  facinoiiifos,  vci  fpc  liicri,  vei  judicio* 
im  mctu,  novarum  rcrum  cupidos,  quibus  nihil,  nrcter  qucm 
quantur  duicm,  ad  omnia  milccnda  dciir.  Ad  nxc,  JacoKn 
uglaflio  in  Hifpanta  cxcin^lo^  Rjmdulpho  pcr  adverfam  valcru-. 
ncm  ad  res  gercndisinutili,  neinidcm  pi;a:cerea  lupcreflc,  cu- 
r  au£)oricati  niulricudo  diicors  fc  rcgcniiam  pcrmittcrec,  Ir.i- 
jc  quantuLimcunquc  iii,inum  f  icis  forc,;  i|t  vcl  rcm  p-iratam  & 
oflcrentcm  arripiat,  vcl  impulfiifn  &  UbcEidatam  cvcrtar. 
'.  Hxc  ciim  magn.i  cx  pbUtc  vcra  fialliolus  non  ignoraret,  6c 
•,ii.is  ab  r.duardo  Afiglo  copias  in  Scoiijm  duci  auJirct,  facilc 
dm  vctcr.iror  hnmini  impcrii  &  gloria^  cupido  pcrfuaiic,  rt, 
ra^is  pro  pra*icnti  cnpia  navibus,  expcdirionis  cjus  ^urccm  fuf- 
rcr.  Vcium  Cib  advcntum  Ballioli  in  Angliam»  liduardus  cxci - 
cn  dtmiicrrfC.  Nihilo  camcn  minus  Scocis  cxulibus,  acquc  An- 
ngris  in  $<oti\  cxpullis  ad  cum  confluentibus,  manum  son  con- 
nendam  ctTccit.    Sunt  qui  (cxccnris  tancpm  comitibus  rem  tan- 

eum  icribanc  nggrcirum  :  quod  mihi  non  fir  vcriiimilc*     Pro- 

v(;i'o  corum  viilcrur  oratio,  qui  icx  millia  pcditum  ei  ab  An- 
d.ita  fcrunc.  Alacriorcs  mulro  ad  hanc  cxpedicioncm  univcrfos 
ly  iltis  ipiis  cjuibtis  h<ec  agirabancur  dicbus  mors  R.andulphi 
ciaca:  ac,  vclut  larrum  omcn  reritm  gercndarum,  omnium  ani- 

crcxic.    Cum  hac  igirur  (.laiTc  Kingornum  ve£tus,.CiiI.  Aug. 
ilcscopias  cxpoiiiir..    Tcrrcflres  autcm  duxcrunr  David  Cumi 
,  olim  Acholi£  Comcs,  Maubraiut,  &  liellomontius  ;.  cx  An- 
.  Talbocus.    Ad  clnfris  appull*ae  famam  Alcxander  SecoQiUf|'  \i*y 
nobilif,  quicum  fbrte  in  illis  loiis  dh^criabatur)  OQ(.ttntb^1itfC' 
I  in  dciccndcocium  trcpidarionc,  occaficQcm  rcv  \»«\^  ^ictk^^x 


243  Rffrum  Scofieartm 

n^  dcfiitunim. '  Non  mului  aucem  e  vidnii  fe  ail|ungenr!bu^ 
riun  bolie  coneceflut,  cum  bena  parte  fuoruia  clt  txiiit,  BiIIm- 
Itit,  paikii  diebui  fuu,  ad  Ct,  cx  vcicatione  icificru  reficiendos,  <b- 
cir,  l'crrhuin  rcda  contendir,  Cum  ad  moiaf  Atfuariat  non  procal 
ab  leina  cailra  mecatui  fuiflet;  Prorexcjuc  utcra,  f^triuuj  Dumba- 
riuf  citra  amnem,  ucerque  cum  maenii  copili,  binii  canrii  quinque 
iniilij  (lillantibut,  conlediircnt ;  Balliolu!,  etli,  muliit  ad  Fdmam 
lEruni  fecundirura  lc  aggre^ancibu),  fupra  deccm  millia  hominum 
tiAberer,  tamen,  eum  inccr  duo*  holtilci  e«crcieuj  tcnderec,  verttu 
ne  in  mcdin  opprimtreuir,  optimum  Atiu  cfl  ratui,ifeorftim  &  ex 
jcifperacn-eoc  aggredi;  primumquc  Marrtum  Proregem,  qunti  ve- 
ro  limiic  erac,  ^uo  longiuiab  tvoltc  tenderct,  eo  ncgUgentiut  onb- 
nia  aChjrum. 

VI.  NuftuiigicurAnriream  MoraTikimTtlibacdimmi  ducem  ttt, 
()ui  non  anfui  palam  k  Anglif  coniuiij:ere,  pjlum  in  medio  amnii, 
qan  pennMbilii  erac,  nocte  intixit,  qul  Batlioliinit  itsr  lailicarK. 
Tlli,  cum  ceUi  litvii,  t\ux  ulceriorem  ripam  vcflieban*,  peopiut  ad 
hoftem  acccfliHent,  iuccUigunt,  eum  rjri;  vi^illii  &  Aacionibui  op- 
(lolicis,  veluc  in  pacaco  no£tcm  agere,  Hac  corum  negli^cntia  fre- 
ti,  prKccrcaftra  fummo  cum  (ilentio  ducuBt ;  &  in  RvcrGm  par- 
tcm,  fflaiorem  (e  ibi  rolicudinem  rjri  invcncuro;,  impecum  fadunc, 
Sed  in  c.i  p.irte,  tjua  fummam  neelincnciim  fore  fpcravcranr,  (brce 
vi"il.ibjnc  Thomas  RandulphuiMor.-iviv,  Roberrui Brufliui Cari- 
tai,  Mordacu»  Tjichi»  Comicci,  St  Alexandcr  Frsfrriui.  Hi  cum 
amt..Drum  validii  tiirmit  primam  hnltium  imprediontjm  forticer 
Judrr.ucninc,  fiiper  labniin  foflit,  quam  dciurCii  aqu*  pluviz  ftce- 
j.ic.  Imerea  tociscaftri»  tlamor  i  cumulriijarma  capiencium,  8c 
}^r(  )'(r,iniivim  ad  conlfitiiim  fiiic;  cumquc  cemcrc,  line  ordiiK, 
iinc  lipnii  tcftinarcnr ,  primum  fiihrum ,  qiii  irruentei  baUio- 
l.ino!  ftiltincbanc,  ouliii;!  tiirh^irunci  dcinde  ulcimii  priorei  iro- 
f  cilcncibu<,  coi  in  fofvim  dejccccuiic,  ac  ipli  ruinK  modn  fuper 
j^riinot  pmcidecupc,  lh\  ciulii  ab  hoHe  orli,  phirci  hominum  e- 
«iMorumniie  ruinit  opprcfTi,  mulcn  mHXima  pari  ita  debilitaca,  Ui 
ner  nd  fii?am,  necad  pr.iKum^Jati;  virium  fupcrc/let.  i 

VII.  Cojideruoc  t  ScntU  .id  rria  millia  :  fueichciimi  plurimi  Per- 
chi>mconienderunt;  leU  tii  (l-re  linc  >rmis,'lli<e  duftorlbui,  urbc, 
Ani  lii  ftqiitncibus,  fjcile  cefterunc,  roflridic DumSwiui,  cum  dc 
jiteriuv  txcrciciii  chde,  rcithoque  c.ipco,  3t  Aiiplonim  pjucicjce 
ri;fti'rcr,  reCla  aJ  oppidnm  cendic,  eo  conlilin,  ur  ohliJendn,  ho- 
Ikm  omnium  rcrum  inopi  i  conficcrcr-  Rc  .ut  t^riiuorci  rcUca,  cum 
A-.vd  .iliiii  cwificct,  infetto  ne^ocio  diCelliim  cft.  B.illiolut,  t« 
tjncifouc  rcbiit  pr*fcr  iVcrtl  tam  brcvt  rcm)y>re(iinfrilii,  anlmaiB 
.i.ljciir,  .id  rcliqitoi  ScoiO!,  vcl  ci^ncili.inJoi  nfliciEf,  vel  bclfe  pM-- 
d(ii<i  mdos ;  ac  brcv!  qiiidcm  («ntitt  concurfui  a<i  t\m  eft  faftus,  ut 
mitnrnm  vidcremr  fcRci>em  proficcri.  Id  conlilium  ei  co  tuciut 
fiiir,  oMfi.I  ma)iims  pnr^  cl.tdi*  in  fjmiliai  Pertlin  vicinal  incideric. 

Cxiifnim  eriat  in  acic,  j^rigicr  Prorcg:»,  Robcrtiij  Kethut,  cum 


lAhef.  HomuJ  345 

■UgDo  prqMSquanm  &  dkntium  ninnero:  t  Luuleliarum  fimi- 
tia*oADgiwd>  cum  prindpe  gcncii  Alexandro.  Halonim  nomm  4>f 
tMcricuBi  Jamcc  dclctivn,  b\£i  Gulielmui  iiimiEin  prlntepi,  domi 
f^yuiam  cdiquinet  uxori^n.    OaiJm  prxterea  Thomai  RJindul- 

tbm,  KBfcerrui  firulHDt,  &  Monlaciu  Tiadilx  Gimici,    Guliclmus 
Incbrvi  Caledontorum  £piJcopu5,  &  Duncanut  MacdufHjf  Fitcnlis 
'  Coattj  jAwl  faoltem  capcivi,  v^s  delpcntii,  ia  cjus  vcrtu  jurarc 

.      XCIX*.  K.EX.     .     ' 

VIII.  leitur  B.ilIioIus,  prxfenci  fortunjc  SLtii.conii/iu,  ad  Sco- 
tum   propufqnuro    CoDobium  tcofc&B  ,  ~  reenum 

iniU,  aaaoM.CCaXXXII.adVn.Cal.0^.  Hoc  M. 

vulncre  potcntia  Dkvida  Bruffii,  et£  valde  Ubefa-  CCCJCXXII. 
fiua  fuic,  comen  amici  ejut  rebui  adverJlt  minime 
fradi)  Rcgem  nondum  regni  potentem,  uc  ntrj  periculum  armo- 
rum  cilct,  una  oim  uxorc,  ad  anicum  pjcemuitofliilippum  Rcecni 
Galliarum  mittunt ;  'ipG  ad  omnei  caHis  .fc  compardnc,  «rti  vcl 
motte  lioneiU  de&Uf^  vd  piniam  in  avrufium  n.iTum  reltirociT 
Primum  omBiiaii,  in  locum 'Z)M«Ui  l'rarc^ii,  Andrcjm  Moravi- 
im,  cK  R.obcrci  Brujfii  foivrc  Tcnitum,  virum  illuilrcm  liiMlicuunr  ; 
deiode  in  omncs  partet  nuncuii  mitninr,  parcim  uc  vctcrci  amicox 
caoErmcnc,  partini  lic  fejpiorci  in  ulcioncm  injurLirum  accendant. 
-Friini  omnium  («d  quos  reccncifEmtu  dalor  percincbac,  pjtcncibut 
.&  proBiflquit  ai)  Diiplioum  i:a:lii)arma  iLunicrunc  Rnbertui  K,t- 
-chus,  &  Jacoliui  Sf^imiiatt  Fraftriut,  ac  SA  xquinodium  aucumna- 
le  Pcrthum  obiJdiDAcdauduDc:  jSccum  oppu^nacio  diuciiii  acfpe- 
faveraiiT cos tenui&c^  paH^tcrtiumclenTum  mcttlemupiunL  Mac- 
.Juffui  Fiiv  Comet,  qui  .oppUum  Bailioli  nomine  ccnuorar,  cum 
«xore  St  libcrii  ad  Kjldrtimiim  Mairia;  arccm  in  cuftodiam  mif- 
£u  :  Andreai  Moraviut  Tilibardinui,  qui  v^dum  IcmK  amnis  An- 
f^lit  commonKraverat,  fapplicb  afEcOut.  Pailetcnfii  libcroppLdi 
jnuroi  «KrmaT  folo  CE^uaiot.  Id  mitii  «arillmilius  vidccuf,  ^utm 
itiod  alii  ,lcrlbimt,  prsElidin  impoilto  culloelirl  lulTum,  in  taDCa  pnc-- 
'rriiB  fidclUim  ■raiciuum  Sc  honiinum  militarium  pcnuria. 

IX.  Eodcm  feic  ccmporc,  Balliolui  Aninn.-tix  «rat,  itcipkn- 
aii  -propinfjuaram  reeiiMtim  Proccribui  'itttennif ;'  mios  ica  liibita 
mutitio  rcruni  onnculTcrit,  ut  ctiam  Alexandcr  Bntffiui  CiTidk  &■ 

CaliovidtaDominui,  defjxratii  Duvidii  propinquifui  rcbut,  ci  fe 
■lcikret.  Hiatc  rcrum iecundarum  fuccelTum  letucut  <(l  hoflium  con- 
remnn,  &cxcontemtu  neeli^n»ia.  Idcum  pcr  exploratnrci  Pro- 
<«K  refiiflct,  eo  iirilic  Aichilialdum  Du^Ufliumr  Jacobi  (jui  in  Hi- 
fliania  pcriic  fratrem,  ut,  fi  qua  fe  o^nvtoctkiiai  ciM  ckencT. 
Ulc,  fixum  flirumti^  <n^>mo  DughfTln  Utlalin  Rcfruks  Joannc 
Thomx  Randul^i  filia,  Al Sihione  Fraftrio,  mitlc  canitatui  equi- 
cibin  M.iuferum  vtnit.  {nde,  omn^us  farii  crplnratii,  dc  no^Jc 
moTCni,  fialliolURi  Cipftum,  tanto  cum  tumultu  &  rFepidarionc  Va- 
i^um  invadlt,  ut  iple  jesinudut  in  cquonec ErKi\liM  t«i^ %':a.«<i ^'i- 
Xz  ^-^^ 


3' 

ac 


»44  "Bjrum  Scotieanm 

^re  lic  cfiaQus.  Complnrcf  ex  intiimi  ejut  amicif  Mdli. 
'  andcr  firufBLU  uprut,  pcr  JiuRnein  Rjrvliilphuin  propiaquum  mu- 
am  impctravit.  Hcnricus  Balllclui  co  Hic  mii^nam  (brtiiudinit  lau- 
'd«m  apL]<i  uirofquc  clt  ^tlctuiui  :  ryii  in  t;im  trcpida  fiiga,  dum 
fuoi  ab  inftxntibus  tiKiur,  inulto!  holtium  vuloeravit,  notmulloi  in- 
tcreinit,  tandtia  fartilHroepi^naiu  occidit.     CcciJere  pr^icrca  h- 

^tioais  Anguc»  viri  illuftrci,  Joannci  Maubraiui, 

M.  Valicrut  Cuminiut,  &  Richardui  Kircbiui.     Hn: 

CCCXXXII.     ^tfti    fuiit   ad    iix.  Cal.    Jan.  Anno   M.  CCC 

JtXXIL 
X.  Hii  &t<:efnbui  bruf&an»  mnis  homii^es  nonnlhil  recrati,  oo- 
eiint  frcijLicnici  ad  Proregcm  AntCrcam  Moravium,  ut  dc  iumiBa 
rcrum  Lonruhut.  Ntmiiii  omaium  cr.it  dubiura,  «fuin  Balliolui 
ROn  libi,  icil  Anglo  rct;num  pararct,  omniaquc  ea  eiui  prvlcripco 
tatcrct.  Itaauc  eum  fibi  hotfens  dcUinanc  :  coquc  dili_^eatiul 
omnia,  qux  in  bcllo  ufui  tlTe  poilcnt,  ut  adverfus  pDtcntioiem  ad- 
vcrlafiuin,  compar.mt.  Bttvicum.,  unile  An^lum  belli  uiirium 
•uinabaniur  htt\a\,m,  vAxdo  ftxW^in  mumunt.  Urbi  AJexan- 
drum  SeKninBi  li^anem  iUu&an  praelieiunr»  .1 
rtum  arcem  tueri,  ac  vkino  Itmiti  ^tSs  (ubes 

{;bffiut  Liilalia  Regulu^  dt  «lo  tUii  tempori 
brtitodiiiii  &  prwleadae  ^utitk  Aaundbm  4^  li 
.talcm  luetuliim  mifiiB.  AadKaidtn«i«]U>Aurg«,-iiUlcAd^ 
liolui  UmcaDdDeb«tipra£ci;btiir..,  Jm  .tliflrifibdiimperilctd^»^ 
mittiturin  Vmaamlimaxttjaiaifhm^  i»DiTi<)>Bi Ijf^rpr !■> 
■Tifcr«>acPhilf[ipBmfe»oQimicihMwnm  "     ' 

■£Kcm;  ab  rv\m  diyiid.Tiriim'*itT«riMi«L 

Mtraict.  Momvim,  qnkRjaibuffiM.Jarab.MrepvliMi  tomrBil!- 
liolo  «d  pgotem  cxm  wbem  oanfinit ;  duiiqiic  Ai^lii  ;^  fo*- 
.tem  retro  in  oMidtim  &  Reipicmlbui  inftu  fwRiiiadBi,  Jl  ■vit-  tBr 

clufiit  ^-  ■--'^ — -«.--r  ■- 


manibm  amifit.  Eodem  D 
ITuelafliv  .T  iwii^l^FrtfL  fBWi 
vulnerati4  iflrpqnftimtibaAiiBit  ve&i2n|!fuB 

.turbayir,  a«tuHnn>i*-A9UirarAit>(    r  :-.  -.■-.^m,- 

:  3CI.  JHicc  raiuKit-iitrtiaue  iimtftRDti»  Sta^am  tmv^iieji^ 
laAioit«i  diAnxj^  prowiAu»,  <idium,.fpc3y  mctoi,  & r tnlm>Pi*' 
vatarum  quwque  mtio  impelklni^  -  £|uf  interea  oapMdu» 

.glut,  yr  hai  difenfioMi  cummadam  cccalmww  luStott  BaHialnfc 

infirmiorttB,  quam  ut  jnii  tiributftncri.PoOKi  iBfidah.niafa« 

)  -&,GcrH&tat4i^$nVltrifa  X(lqsit:.ac  nihil  revfritur  ja*  amiWam 

.^a  ■fit9lt4tii^:Aedffum>fi(ift(ntem^  &  turiiiuraniii  rctiekaaj^ 
dumimmodtwtaMiMcfdiHltCmtiiamexpIertt,  bellum  Scodki.Hr 
go  deflitutih.&llRcr.«  di<<JllnliitW(.Ximul  ioHIcic  &  fadt.  UMr 
tetn  beIIun.M  iDfpcoicm  iWfaim.Tideri  polTer,  legationcm  itlifitM  . 
Btrvicum  r«fclieq4miit  ^wd  opjtidum  pacer  fuui  atquc  avui  mijnc 
■^mes  Fenuitftr;  w  ipfc  cw  oKfcini  Itacini  cft  reuitui.  _  *      "*" 


Liher  Nmis.  245 

)onrum  ;  "  Brrvicum  femper  Scocorum  fuiilc,  doriK  EJu.irJiii 
irui  CJUT  iil  per  fummam  injuriam  ix:<:upanec.  Tandem  R.ober- 
ira  firuflium  praKimum  R.egem,  reliqu.i  ScorU  remperaM]  i<l 
uotjue  oppiJuni  RAukAo  (ejui  aui  nunc  id  reddi  ponulet  patri) 
demiflfe,  atquc  in  leierem  jurii  Tormubm  reDituilie,  Nec  adco 
uduia,  ipfum  £tlujrdum,  ex  oranium  Ordinum  dccrcto,  renuii- 
aiTc  omni  juri,  quod  i^e  majorelve  e|uj  in  totam  SaitLim,  ac 
n^^uia  oppidj,  locave  ejui  habuifle  dicerentur.  hx  eo  tem[iori.*, 
;  milliui  cotnmifli,  advcrfuf  tiedcn  &n£le  jurata,  &  mitrimonio 
mfirmata,  confcioi,  cur  tterum  jam  p;tucti  nntiii,  &  occuli> 
■aode  &  :iperto  bcllo  pecerentur,  Hxi.  cum  ita  Ce  h.ibcant,  fc 
igatof  orare,  ut  fui  Regis  animum  ad  n:<]uieatii  rcfpeftum  inDc- 
bmr,  licRcgem  abfentem,  Vtace  innoxlum,  &  fororii  maritum, 
■ptato  tempore  fjiolrare  conemr.  Sc  guidcm  nuUai  condicionei, 
lodo  honeliai,  recufare     *"    '"'  "  "  '  "  '^" 


libi  Regirtuceb,  poctiH  honelfam  mortcm  obituroj,  ^u,tm  in 
KCTn  regno  fibiquc  turpem  confenfuroi, 

<n.  HjK  a  Concilio  &otorum  refponA.  Scd  An^Iu;,  qui  ncn 
m  led  vIAoriam  cupiebat,  mlgrw  fuorum  ncrcitu  externit 
m  auxilili  m&o,  Bervicum  tcrra  mari^ue  oppugiure  co^it : 
;oe  quieouam,  quod  ad  urbium  otpugnacionem  taceret,  omitic- 
:  ac  multirudine  fiominum  fretut,  ncc  die  nec  no£te  ullum  ob- 
it  vacuum  dimicacione  temput  datMC,  Nec  mmui  ferociter  ot>- 
.  ifTiduii  eruptiontbut  Angloi  infeniibanc.  ClafTcm  in  fluminu 
item,  injeAii  ignibus  magna  ex  Parte  inccndcrunr.  Periit  in  Cii 
flio  Gulielmui  Setnniui,  ptxfcAi  urbii  noihui,  multom  apud 
I  defideratiN  ob  flngulaiem  fbrtiiuilinem.  Ii,  dum  in  An^i~ 
I  (uvem  inlilire  conatur,  fiia  tuve  undarum  impiilfu  longiut  re- 
a,  in  mare  dccidit :  neque  ei  in  tantn  omnium  tttpidatione  fuc- 
ri  pocuic.  Alcer  quoque  Alexatidri  tiliut,  cx  legitun.i  uxore  lu- 
.  in  qtiadam  eruptione  aviditate  pugnandi  longiut  progrediu,  (c 
uit  exclufui,  ab  Anglit  fiiit  captui,  Sed  cum  oblidio,  inchoau 
U.  Apr,  jam  in  tertium  menfem  duraflet ;  acque  obfcfG,  prxter 
sret  ec  vigiliaii  accedence  omaium  renim  pcnuria,  diuciut  vin 
tium  non  vidercnruT  lacuri,  cum  Anglo  mcijcuiicur,  nianrc  iii. 
t.  Aug.  auxilia  a  fuii  mila  oblidionent  folverenc,  urtiem  Angto 
lediturei.    Darui  in  id  ob&iThomai,  filionim  AleNAndrinani 

nil.  HaK  dum  ad  Benricum  ^erunrur,  Scoti  «mvmtu  indiflt» 
(iimma  renim  confultanc.  Prorege  ad  Roiburgum  captn,  ne 
:  duce  cllent,  ArchibaKlum  Du^Iaflium  eliiunr.  JBi  exercirum 
cmunr,  qoem  !n  Angliam  ducerer,  ac  regioreiproximai  popu- 
lo,  Regem  Aftglorum  ab  ol>ltdiDne  abducerer.  Ex  hoc  decrctn, 
elaffiisl  dum  in  Angliam  ducir,  andita  p.iAione  Alexaiidri,  con- 
im  mucar,  ac  prudencioribui  fuorum  mulcum  advcrfancibut,  re- 
ad  Anghim  ducit :  ac  pridic  Magdalenei,  ab  hoflibui  paricet  4c 
idi  cft  omfpcQw-  Af>eli«i  tt(i  dit»  ooDiluni  a^icw^v,  q^ 
X  3  «* 


246  Rerum  Scoticarum 

Uie  convenerati  ur  oppidum  dcderetur,  umiea,  cum  Scotomm  co- 
pias  um  vicinas  vlderct^  millt  icetialem  ad.prsK&^m  praclidii, 
^ui  denunciaret,  niii  oppidum  ifaitim  dcdcrcc,  lc  Animadverfiirum 
in  Thomam  ejus  filium  :  frultra  pratfedo  conrendcnte  diem  dediti-* 
onis  nondum  veniile,  ac  tidem  datam  arteiiancc.  Ibi)  cum  caritasi 
mi(crtcordia,  merus,  &  ofiicium  erga  pacriam  varie  aAimum  pactr* 
num  verfarenr,  propiorem  rcrrorcm  Anelus  admoveodMm  ratiU| 
crucem  in  loco  ad  cjuem  profpedus  ex  oppido  pacebati  crigi  iubci^ 
&  duos  pr«ife&i  iilios>  alcerum  obiidcm>  alccrupa  bdlo  capram,  co 
ad  {iipplicium  producit.  Ad  hoc  tam  miicrabilc  (pcdtaciuum  <un 
prris  antmus  iiu£hiarec,  uxor  cjus,  eadcmqiK  iuvcaum  mater^.  tu* 
rilis  forricudinis  mulicri  varia  orationc  cum  confirmavit,  propofita 
anrc  oculos,  fide  crga  Regcm,  caricare  ia  patriam,  di|picato  aobU 
liflimaB  familiar.  ^^  Libcros  alios  illis  excindit  ruperefle,  nBGdum 
*'  (uam  illiuique  aetatem  aliis  gignendis  prctcrifiet  IUos>  c(umfi 
^^  nunc  mortcm  cvaierint,  brcvi  tamen>  vcl  morre  jbrtuita»  vA 
rcmpofis  marurirace>  f.iro  fiio  fun^turos :  at  fi  qua  fkmc  nuciila 
in  gcnrc  Seronia..  Inhxferif,  cam  in  omnem  ppltericaccfi  pmDa- 
naruram,  ac  immcrHiri  criam  ibboli  afpcrfui^m  iilfiimiufc. .  £dc 
non  (cmcl,  e  iapienrtflimorum  hominum  ftrmonibuS|  audiflc  Uih 
^^  dcs  corum,  qul  {e,jgui  liberos  fuos  ad  {acrifidum,  pro  incolwi" 
^^  rare  parriae  obruli/Ienr.  Illum  vcro^  ii  urbtm  iibi  commiflam 
'^  dcdar,  prodere  parriam ;  neque  ccrrum  ctiam  de  falutc  libcto- 
*^  rum  fore.  Qui  enim  iperarc  poilct,  ryrannum>  «jui  nunc  £dem 
^'  vioLirer,  promifns  poHcrius  flarurum  1  Orabar  igitur,  nc  com- 
"  modum  iiKcrcum  &  (  fl  contingat)  momentancum,  certa  ^  per- 
^^  pecua  redinicrer  ignominia*  H^c  oracione  cum  viri  animum 
paullo  nanquiliiorem  ienl]/Ier,  ne  fupplicii  fo^dirarcm  oculi  perferre 
non  ]x>ircnc,  eum  in  divcjriam  parrem^  unde  conipici  ne^uiiba^  a- 
vcrrir. 

XIV.  AnRli.is>  fecundum  (upplicium)  erlam  plerifque  {uorum  ifi> 
gr;itum,  in  Halidoncm  collenr  Bcrvico  propinquum  ciiitra  transferri 
atcjuc  ibi  hniicm  opperirur-  DuglafTius^  quem  anre  feniores  fle6lt* 
re  non  porer.inr,  ur  a^ros  Anglonim  popuUBdo  in  fe  obfidciiees  «- 
vertcrcc,  tum  ira  a^fluans,  ac  verirus  eriam,  n<i,  Ji  poft  lam.  fi^a- 
dam  .fjciiHis,  -,>enc  fub  oculis  fiiis  parrarum,  abiccJenwr  ijnc  (lujjlUy 
hoflcm  timuiiTe  vidercriH*,  certus  dimic^ndi,  rc^x  ad  evm  difiii< 
Cum  .icic  ri){^ru£^a  fiitis  diu  ftccidcr,  Anglirfi^uc  fe  fuis  locis  ceiiterei^ 
xicc  in  acjuum  dciLlrndcrcr,  roram  Scocus  aciem  in  adverrum  cdlkm 
crcxic.  Id  cjus  rcmerarium  cnnniinm  (imilem  habuir  ei*Cfil^m* 
HoncA'  enim,  pcr  clivimi  ar^re  obnircntes,  miTcnti  (axorum  &  iacii' 
loriim  vi  immt-n.i,  anteoium  ad  m-tnus  vcnircrnr,  coo&ucitnt :  tic- 


<c 
<c 
<c 
<c 


infclici  ;kI  Duplimnh  pra^iio  fupctfuer.^nf,  pericrc.    lijt  tis  clarin^ 
mi  ijie/rioria;  j>rodunrur^  dux  iplg  Archibaidus^  JacobuSi  Joannes-i8t 


L^tr  £&aus,  »47 

AlaniuStuMiti,  9.oIimit  ^ui  prosime  poH  BroflMt  Kgnavir,  painii, 
Hwgo  Rolfi*!  KauKilnM  auiJicrlanduc,  AlexaBder  itndkui  CariOK 
ComiKii  Ainlrcu,  y^eohwiA  SisMa  HalniiA^J-   .        M. 
tict.     Inciillt  iuK  SoMorum  dadn   ia  ditmU.     <iOCJOaCIU. 
Ma«U1m«U»b^  Mino,  U.O(jCXXJCUL 

XV.  Sccundum  liunc  confliftum,  derpcratii  aliii  fu&fidiii,  Ale- 
xamiu  jm«aui  nriicm,  Vxniciuf  pimibdnui  incm  Anglo  dedunc, 
paAi  ut  iacoliKKf  lua  tibi  liabetEnc.  Vmnjoc  in  rcrba  Ang^i  ju'* 
nn  om£Ihi  cA.  Dumiiario  piweiui  impemtum,  uc  arccm  Dunt- 
bsnui  V*"  '"^''•"^)  n^  JBcepnculum  Aoglii  e£et,  £m  funiiM 
dctaw  iiiliainm.  hdiMrdiii  <hi  pmBs  morma  liiei,  «rbem& 
bcilirdi^ini&UiDlDGvmiiuadavii:  iplEoi  fiMmrapum  &>»• 
ccpit,  itMfo  in  SoMia  Jtictjmii  lUboRi,  bonue  Bobili  ac  niK 
pwle«ici%  cwnncamilcisAB^Druiiiciiliombui,  (]ui  Ballioliimin 
leli^it  tegumilwi  perdmufxlii  adfumm.  Mec  ui  ^uidem,  No- 
Uicate  |KAe'  oou  eniit£ta«  pniificile  vid^lnir,  ex  lu  «^ui  fuper. 
cr«RC  aJMiad  vi£laRai  ooiKUficiuJbni^  aliiiiM  loca  mmiia  ^ut  id- 
cuIb  ftigicntibui.  Scrf>ne&diaiiriunHf(BD(KiiKacTant,.quKjB.fi- 
A  S«fidii  jcniali&nitt ueam-fDnliMD j  irilbta kibcu Aa£c am- 
ntf  DwiinHiiit^  Tis4diiiodkni^araeBi-firiil«i)itoRp»civ,&fiii< 
cimwrii—;  altmfiBotliMKjMSiBkaiLn^&ltitemKildnimia, 
&  Uichmta. 

XVI  Proiimnaimo,  legscia  Ponti&cc  Rjm:ii«>  ft  Philij^  Ke- 
gc  Fr»»f«m  venennc,  ad  fedjBdu  Ilcg«m  Ariiaonia  iaim)ver- 
tim.'  £oi  Angloi,  rcnm  fve^ic  ibcoeiieuiiBfu  cnTfu  eUiL«,  nc  in 
coiiipcflummiiitem MbMttm  «■iiiii;  in^einmanlmnt&TiicsSce- 
•cnmfittduniftimBbat,  b  iciBimi  nbcUare  boc  aadcrcnt,  nc« 
poffsic.:  Venim  ex  occ^one  loriftaB,  andc 


ip£>i  Am^  ftrAi  dtfiardia, Taminam  aiinc|uii- 
nwviflnnum  oommuiivir.    Joannet  Maubniui 
«grw  ft  Scorii,  xbiiiLurdBfrlirm  fitli^iuforifaw  dans,  deiai 


varict.RctemporDm  amillw,  mjai  Ediiardo  Baliinlo  Scatiam  tr- 
iKme.namD^avirat.  Eo&c  virili  AvpeUbcrum  dcfuft&o,  de  prxi- 
4iiix(l(ciiiu-qmlliJiBij  AJcKoiidcricwam  pjmns  licem  intennw- 
rm^-i  l^llvma  cauflam  cwAintm  Aa^wc  fiflioiiii  hMDtnet, 
Hendcui  iBrilnmontim,  ^i  mun  cirum' tn  oiiDiimonia  babcfaat, 
Riohardoi  iicm.Talbaiiu,&David  CBniiiim  Atbolitt Comei.  fial- 
holai  Alexanrfro  t';iv«bat,  jic,   Itcc  feoxidRm  eiitndiiudktin,  ad- 


vcriirioisdoaDfl«ndic,  \M  palmi  'deinifiijtaKilccmi  aQtrcTcnnir 
ft  ubi  niliil  &  mKrclit  pronoere  vitlerunt,  ali  «dU  ^uilijic  ad  fu: 
fcccdercnt.  lalbKni  <ium  in  Aneliam  prnficifcirar  ciptui,  Hricaiv 
nodanimi  idtKJcnr.  Bcllomentivi  Dntidargmn  BiK.lani3:  arcem  va- 
lidjpnprxfidiafomat;  ac  mcnfefiMeuni,  de  quoliierat,  fed  vi-^ 
cinimi  <amrKiR  a^jnnnfuK  dltirinii  Cicir.  Cirniinlin  in  Atbnliain 
abiiT, '&  loHiGOtnmodiipcTmaiiitii,  advrrioi  vlm  ((i  qoit  imemtt) 
fecD'ni|Mrar.  iHanc  tam  pocentiiUn  viroriun  coarpiratiaticm&iJIn^- 
h»  ncueBi,.niiut  ioieariaiB,  .ac  ^Ue&uniD  «gio^  ^  «^  ^ 


2jo  Reritm  JSc^icarum 

CulidiQui  Carnidcrut  Aniuntlum»,  cjui  lcnipei'  Anglowii]  itn^^ 
um  muCiycTdit  uun  jiinjaj&  propiixjuis  e  UtUiuli)  (nii  prvdicm 
;id  SiiurtuiD  vcait.  Jccm  Joannci  Raiululphui  Monvia^  Comcl,  F 
Ciiliii  icvGiiiu,  fynja  cMcrnoiuni  auxiliorun  atculit.  Igitur  ani- 
fnii  iJ  ma)ori  fujupienda  ere&it,  cKerdai  confeCla,  ac  juv;uuc  «»■ 
□atiu  conu»  Gocofiido  Rollio,  prKfctio  )uridiiJo  Acrcnii,  bfcvi  to- 
tuk  Can&m,  Coilun  &  CuoigamiaB  in  fuat  pirtu  (raxcnmt. 
Kenrioini  tjuoquc  ad  Stuanos  vcicrC«  daminoi  lilienccr  jwcirerunt. 
l^onuii  eMcmpjimi  tcoiciAmlrcs  Uorjvit  tlicsiei^  tciiquai  Glocti- 
Aoos,  pnim  volcinci,  partim  inviim,  ad  uuilAm  coriiuiuicniiM. 
'  Ab  bii  liva  Ixtis  iuitiis  aufij  fiditu^  uc  fiatus  puUi^^i  ctlct  aliqiu 
»0.1^0,  colledii  JWum  putium  piiiKipi(>us,  J^rorcgci  crc^nc,  Ko- 
.lierium  Saiartum,  ccil  adolcrccnnm,  t^mcn  qui  ex«Ctlicionu  I)M 
.Uviorcf  «aimi  fui  oliJiiiei  cf£a  pairiain  licuiilcc,  &  JoanBem  K>D- 
«fai^jium,  pacrc  aclracre  vins  i^Lu-ifliimii  dtgnum.  Jicamlatit  vf 
iMta  jnanuAcl  resjonei  inCrirtcccri(A»ver£i'  nlirus,  cancurrencilHK 
atl  CBm,  quD5  immodtrati  Anjlarum  impei-ii  |>ert>cfum  er«t,  £Xt- 
vii.lfm  Cuminiuni,  lubitd  aDimorum  imjjiucioiie  illa  percfn^itm, 
in  Alwiam  ufquc  pcrrcquinir.  Ibi,  i»  anguiiiii  locorum  ilqirclim- 
£«m,  &  omnium  Tcnim  penuria  cirtumveacum,  ad  dedicioncm 
compulic,  &  io  verbaBruffii  coaitgm  [ui.ire  dimilic  :  adc{K)ut  pol- 
Kciiatiotubai  cjii!  lidcni  habuic,  ut  dilcpJeni  viwriiun  cum  pro  it 
rdii^ucric.  N^c  illc  fcgoitcr  firullianirum  pirtium  &iidiun  lumr 
lal>K.3i''   ';■,-..■)      .-,;:..'.;,-,-:.."..■■■■  ■  " .  t  .1    .■.    ■"■::■ 

XXL  iIw«telUwUphiv  iel^ianam  revtiiy^  «HKfVtNB 
iTlrh  fiiilirlniti  T^Mghffi^iiy-^^ijff  oi  As^a  raittQuttv/UiBmm 
"il4iriMiini-  Mwfj^.  fpirtptf  r^JH'"  I  fljfiif™  iici&datiB(  :6iai^ 
fMmit,  :ADfauManvIi0«^^«iiaiARMtiqrg|Hai.airav  jMsut^M- 
ilan  ndik.  leitur  cum  JgnBi  «bmide  cJBct,  iWcgn  leaaMMh 
Bflixem  fcnhMLfai£>laMlu Afrilu.  £««iid  fiaftNnNaW» 
«at  mn»^CT,  tAj|iM—  (ytni  yniiir,'  proyter  CiBiAami afc 
4rikm  ma  eru  im- GdiUUi«i)»slaiSw  .&  Darfci» :  CMW- 
nm.  (WaphettMU»m,qi)MAC«mM*<«enI)«gbftMi&Ai* 
mfKrd^roKd  tardiuvli  A)i^<<fl(C  4iMiw(a  OiwinittfaidMl 
mutui,  Sugbfif  cmert  £se  «bi».  Cwriniut  «era;  ri^iaAiW 
■«Bieacior.ad  u«nuiinBtJ*Piflfll>  «■  isutiiciiiai  favflabMtnc' :  <>dd* 
aaatcnjntaomaaiiaDndB&.«lteBtinawmcram,  ur odtehi'a» 
-B&Di  fannidaUiii  efite.  Ai^^kM&biGiKies  infpmmtfX.ttA 
■um&fBiaainlc,  animtvaftw,  AccRifnMm<leadmatu  Aagl* 
ran,  cion  ^«ibK3inM:&rc4wita)iac  ijuia  tt  AdMliatttafngpMt 
HiinMJH) yoft Ai^at«riiialMn>.fitwa Akcm,  ■eegifa mpjii  — 
■tBKt-iqUe-Scoiiav  JaNift.-.-cblEi  ■«ewMBA  fixilgioea  aogiMa. Aa 
■diam  fi^.":'  ^  tenoAii  jtinlfle  BtOiim.  \£am.  pasrdis.^ilii 
jma||iiM.-UwfDfalaoda,.«bl<tei(ii«ilMK%«b  i-jn 

XXn.  Interea  cum  Randulphui  ToaoHara,  tpa.  Shoixt  SUirial 
rficnwra^  «aittcfiUwi' oec  «om  wl  &u  foeta  adjangere  ^fl«,^i^^ 
^iif  A>,iliyiar  aiaifct  ia  labnttiwi  taButMinaanaiay  ttahJ 


Liher  2^tu.  a^i 

Hnum  Ptmc^m  inde  tciieiu  gfavi  notbo  implklcum  ^jtrc- 
it.  tgtrar  alicniffino  ttnporr,  onerc  in  &  tnun  intiiiuto, 
AkU  fton  auftu  conmdi,  vires  diTilit,  per  pattcs  cum  uc  car- 
.  Aadiro  autem  Getdroruin  valitluia  cxercinim  per  Anglijnv 
xarCt  iK  fc  cum  Anglo  junecrcT,  ail  liinttcm  Arglix  proper:ir. 
snti  occurrerunr  Patriciui  Marcic  Comes,  Gutielmuf  DughfO- 
idaliBOus,  &  Alcumlcr  Ramifacm,  tum  in  re  militari  nemliii 
dis  exiftimatui.  Hi  Gctdroi  in  campii  EtKmburgo  pronimis 
-tuMnr.     Ubi  primum  in  confpefhi  fiiere,  llnc  mora  co 

pAllaMrrtmum  conffiflum,  Celdri  viAi,  in  propLnqui 

ubi  lcmiruca  arx  erar,  refugerunc.  Podridit,  <:um  m 
n  penuria  laborarenr,  vlram  modo  pafli)  le  deiiiderunr.  Ran- 
ittt,  in  gratiam  l'hilippi  Valelii  (c|ucm  flbi  amiciflimum  prK- 
tant)  non  conccntuf  inLolumc;  &  commejtu  auQoi  dimittere, 
deducendos  fulccpit.  Eo  in  icinere  ab  AngUcgc  fi Aionit  liotiti- 
■  inljdiii  acccprui,  ad  Re°;em  deducitur,  ijui  rum  Perthum  va- 
exercitu  oblidebii.  Hoaem  tcmporc,  D^Vid  Cuminius,  cuji's 
ia  conlilia  ex  inclinatione  fbrrunx  pendeliint,  Ixcu;  inlmici  ca- 
rare,  ad  Anfjluta  venit :  ei  pollicetur,  fe  brcvi  e  regrto  BruiHt- 
«atlunun.  Nec  fegniui  fecit  quam  erat  polIicituT.  Njm  Pcr- 
Jedito,  &  murii  nudaio,Rex  in  Anglijm  rcdire  parab.)t :  <]ui>d 
nMtusmalignefuppeditabancur,  Scotii  omnibut  fub  e}us  ad- 
jm  admonitis,  ur  pecara  in  montet  a^ercnt,  alij  omni.i  in  \oi.i 
ita  aut  longinqua  conveherent,  ^uae  afportnre  non  poflcnt  cor- 
perent,'  Nequc  clallit,  in  qu:t  ei  fpcirei  fHimeiit.trix  erat,  eum 
nopere  jiivit.     Primum  Fortham  fubiens,  cccnobio  monacho- 

in  ./Elmona  infuln  valtato,  cum  in  aperro  mari  ad  anchorai  &»- 
fceda  lempcDAte  vexata  macnam  fccit  i^tiur.im.  l'jri  navium 
tam  iiifiilam  propinquam,  feJ  defertam,  Sgre  tenuit :  alia*  lon- 
ventorum  vi  .ihlafi,  ubi  fi  primum  receperunr,  ctufl.tm  tcm- 
itis  in  irjm  D.  Columh»  confcrenrci.ob  ()ioliatum  avarc  &  cru- 
'er  cju!  copnobtum  :  igirur  quicquid  e  prseda  comparebar,  eo 
■enter  rcporcandum  cum  pijculis  curanc  :  iieque  cjuicquam  co 
1  memoria  dignum  a  claflcgeflumen. 

XIII.Hx  CAufTe  <]uanqium  irehementeT  Anglum  movchanr.m.i- 
Cimen  ci    reititum  fcitinjvic  co^itatio  dc  bello  Galtico,  quod 

mrixime  mcdic.ibacur,  Itaque,  veluc  planc  confedto  bello  Sco- 
.  CKercitum  reduxic,  ac  Hduardum  BjlHnlum  lecum  ahduxit : 
liniitm  ad  relit]ijj  perfieienda  Proregcm  reliquit.    ]l!c,  ut  ope- 

&flinlium  pirtium  Regibuj  prohiirec,  &  hoftei  ulcifccretur, 
I  .id  fumm.im  ttudclitatem  reliqui  (Ihi  fccic  ;  qu»  accrhitas  eo 

cO'  indl^^nior,  qiiod  illi  ante  paucot  menfei  aJ  extremam  ino- 
n  redafto,  tam  Tteilii  ad  venlam  portui  fuerat,  Trei  fcre  ex 
li  Procertim  Scotorum  numero  fupereranc,  qui  nullisncquc  pol- 
jcinnibus,  neque  pcrioiUscogi  pnterjnt,  ut  in  Anglonim  ditio- 
ivcn-rent,  Patriciiii  Marci^Comci,  ArvlreasMoraiwi.,  §tCj  - 
nui  Du2l.ifrmt,    Hij  KildfUiBiam  of^gnwtc  CumvEoo^  ^*''^-- 


syi  Rerum  Scaticamm 

|un£tii  viribui  co  pcrKunc,  &  ad  KUkUntui  Cilviia  acre  oim  » 
prxliutn  coofwunr.  £c<J  cum  Cumtnius  nwraero  ivxfliuxr,  &  pnu- 
«i  «  pliiii^tii  pTo|>e  cirLumvcaircncur,  aJvnxiu  tKcciKorum  mili- 
11  Jcuitie  Cfagoarcii  pra!f<dio,  prxlium  «liremic, 


jc  vidlQri^m  certjjn  ttruHiMiii  dedit.  FortlllMDUf  ouifiiuc&imi- 
Rianoiun  jot  in  pralio  jutfuga  c.cfu).  Multi»  fnit  tiAiiti  C/fnfmaM, 
arx  RobeniMcnnelii  propiiiquj.  &e<[,  curn  [«nc»  mulcinidiai  iu 
ar^o  Itipan;  commcjcui  tlccHcnc,  poltrjiiic  fuit  dcditai  m  iuraati- 
Imu  in  vcrba  omniliut  vcni^  tUta.  Cedderc,  pwer  duccm,  cx  b- 
t&oiieiiiianiicii,  Robemu  BraiiBi  &  VitUcf uj  Cuminius:  Tlioi«a( 
qiu fMCcr  Mptus,  pDlliidic  Mpue  roult^rui. 

XKIV.  Hac  viaoria  frcit,  ucR.iiniu]piio,c«pto,  xgrotuae  Sm- 
ano,  contirmarenir  miliurl  fu0ragio  Andrca:  Moi-avio  PkerMii 
ponicn  &  imperiura.  Nam  cum  liccne  j  Regc  Fr^ncorum  tle  w 
duciii  veniHcnt,  Proceres  Bndluni  xd  as  aoipieniJaj  cMfiti,  unani- 
mi  conlcnfu  tioBorcm  pril^inum,  qucm  calimicas  HilcmcraCi  Mar*- 
Vio  rcflitueruni'.  h,  paucorym  roen/itun  iniiiiuit  Itaiti^,  Louuo- 
dorcara  ircem,' ob^.dit'  £am  rmcliat  IXiviiiii  Cumioii  WOf,  £ji 
Auotl  tvenit  fuiurum  profpicieni,  ab  AMgto  jmiverM  itiuiitw^. 
MoN  An^li,  ci>pits  in  MoravitcKpolIiii,  obftHai,  liber^nc ;  El^ir 
jium  ufquc ((juoil  cfi  oppiiiun»  ad  L.o«i,im  anincio  ll(um)  |tmcfr;uu, 
obvi.1  feiio  &  tttrnmA  vjftAnte^.  Dum  Pcnlium  ten.luni,  AlireJn. 
luani  acmjnc  :  arces  jicr  Mcrnijm,  Dunon  iiu»j  li.ii)cfum,  &  Lo- 
fcltoDium  pr?clivliis  occupant :  fcx  mooalteriii  proxiroi)  '(i^f^ot^ 
ut  muros  Perthi  dirutoi  inftaurcnc  :  jc,  rt^ui  Spocicb  irtrwJEd- 
lurdo  SjIUoIo  rcverfo  coraipepdarii,  in  An^r^m  abcunt.  &ike-' 
dervibuf  Anglii,  &  Scotorum  viribui  fijflii,  Henricui  &cVptnnnti^ 
ui,  cempui  adclte  ratui  cxperendx  vindiihr  i'c  eede  KcncriYui  Cti- 
Biitii  Aitiolix,  qiiolcun^uedepiehendic,  qui  ia  prserin  Kjly^ocnli 
fuilfcnc,  llne  dilcrimlnc  nmnci  crudclitcr  occidit.  Rum  Acuirfji 
blnraviui  in  Dundnrgo  obfcflum  ad  dcdirinftcm  cumpulii,  &, 
fUTcjimndo  K£cpto  iHMKjuam  liodilicer  in  Scoiidm  rcdiiurum,  inco- 
luraem  dimiiiti  afquc  uno  continuo  viftorfj;  cuFfu,  omDOtrjni 
FortliAffl  raunicionei,  prxter  Cupri  arccm  &  IVrttium  oppi.luni,  c- 
y:QU  piarltdiit  c;)pCAi  dcmolitui  elt.  Ocindc  Ani^liam  cum  cxcrvl- 
euingreflul,  inde  ma^aiprxdascgiti  &  militem,  domi  inopU 
confeCUim,  noimibil  rocrcxvit.  Tota  enira  Scotia,  co  anno,  agrii 
belli  injuria  incultii,  auc  inoirlionibm  iQiAuis  ucriulcjtic  prtii  vi- 
ftaiii,  irn  fame  Uliornciim  cfl,  ur  Aneli  ;irccm  Cupri  inuniiifliinjm 
vacuam  ob  onmraMtut  inopiarci  rcliquerinc,  Pi-artkli.iriot  n^iul,! 
Scuwus,  ab  cii  male  multaiu!,  dum  Jn  Loihjanam  nodu  tr^nlpiiT- 
Ut,  iu  cumulum ,  arenc,  marJi  a;l)u  rccedcmc  tiudjcum.  cxpotoi. 
HII  cum  in  conitncnci  fe  eife  putircnt,  p.icllura  progrclfi,  Kqite  i-, 
ttrum  mjri  rcpcrto,  fruOtJ  iMUtam  incUmantei,  .id  unum  pcriac. 
XXV.  Proximo  anno,  oui  iliit  M.  CCG 
M.  XXXVII.    An^li  arrcm    Dumhari    obfcdcrunt  ; 

£VC.XXXVIL    t.(ia  icneba;  Ae^ncjConiicis  NJir^iaai  uxor,  n» 

v«^IH 


Liher  2>S>nus.  2^^ 

U  Nin-a*  tognomcn  dedic,  mulier  atuini  virilii :  oblidebjnc 
ti  Cdmltei  .^riiburicnlls  &  ArunUelliiu.  £a  obildio  cum  fyc 
;Ulni'dil^Iuyprocnherenir,  duo  diVerla  agmina,  in  fublidiuni 
ol6  mmi,  &.o[i3m  inmrunc  i  alcenim  ducebat  Monfortiui,  al- 
b  Kicharduj  Tjlbonu.  Cum  Manfonio  cengreiTus  Ljurentiut 
oiiius,  «xerdtuni,  ducc  n.ru,  graviter  concidic,  iprc|»ullopolt 
Iricre  decdlit :  amlifl  ducis  iram  mii«  inbumina  capcivorum 
:  &)iavic.  Talbotut  a  Gulielmn  Ketlio  dtleco  exetcitu  caucuf. 
:l6mirius  iluravic  oblldio  Dumbari.  Mari  ab  Anglit  faiteraulo, 
ncacuanl  periuria  pene  obfcinu  afflixic ;  ac  procuL  dubio  dedica 

S'' :  Mrx,  ni  AlexanderRamiCeui  audacl  iatepco  in  lemporclub- 
bc^  li  noAe  ibccmfcita,  decepcii  oui  in'criremibui  Gcuueii- 
.mairicimum  lutiis  obfervabanc,  navcm  adarcem  appiicuit;  2c 
traginta  leleflos  viroij  commeatul^ue  magnam  Vim  expofulc. 
ide,  prxfidii  parcc  ad  fuot  adjunfla,  lllentio  noiUs  cum  ingenci 
jIcu  ui  rigiles  Angloriini  irruit :  ac  magna  cxJe  homlnum,  ni- 
minus  qiiam  cruptlunem  a  prope  vi^ii  timenrium,  fjQii,  pn>- 
a  noclejSque  ocuilcus  aiaue  vcnerat,  dilceilic.  Sexcodemum 
tetAadai  faclgacoj,  ac  fruiha  dmnia  cxpcrtoi,  revncante  ai 
jn^uallUum  Rxgc,  Dumbari  o^lidio  foluca  clt.  ARJrt^i  M<i- 
Uf,|Mtria  pfope  peirgrino  militc  liberaca,  primum  Scerliniun, 
ide  hdimbiirgum  oppugnjre  cft  aggrelTiit,  ted  utriuquc  re  in- 
a  (iifccinc ;'  pjcaca  tamen  Lochun^,  Sc  in  fidem  Rcgii  reccpta. 
'rcaanimo  paullum  a  laborlbus  rehxaco,  dum  fua  crjnlmomana 
dM  jntcrv,illt,  morbo  gravi  correptui-  decelTic ;  acijuc  ad  R/)f- 
'cbiach  {cpultili,  fummum  apud  omnea  bonoi  dclidcrium  fti  rc- 
lic  :  camai  enim  rei  biennio  ac  fcmcflri,  quibuf  in  magiltratu 

'.gtffnt,  uc  lufTeflurae  cujullibec  msigtil  docis  xciti  vidcrentur. 

xVI.  Pofl  eum  Stuarcui  Prorex  fuit,  uioue  ad  Davidii  c  Gillia 
itum.  Adolcfccni  adhu^  mulcii  prviiis  lcvibui,  eo  anno  eiuf 
pkiis  pcr  Guliclmum  Uuglaflium  gcftii,  vittnr  cvafic  ;  nec  fmi: 
KimobugUfni  dlfcriminc,  &trebrii  vulncribui.  Nam  Anelot 
'evioii.1  cxpulic,  &  in  Lidalia  'Hcrcmitagium  cepir,  magnilijuc 
iiiv:acibus  de  liolle  ail  Mulrotlum  ciptit  communivic.  Cunt 
cbio  adeo  acre  ac  percinax  certamcn  iniic,  uc  vix  iple  cum  ici- 

comicitiut,  idque  benelicic)  noflis,  evafertt.  lainnii  Sccrltnlco- 
i  ^iunquam  gravi  prxlio  deviijUrec,  tamcn  ab  codcm  brcvi  puil 
■pe  ciri.umvcntui  fuit.  Verum,  ex  inopinato  tumulcu  fi  col- 
ciii,  poft  .iccerrimam  pugnam,  Sccrlinum  viaiim  iug.ivic;  cci- 
ica  comicumejus  intcrcmii,  quadraginca  vivos  ccpit.  Gulielmo 
icmeiliio,  a  i]Uo  <]uin(]uiei  uno  liic  fugatus  (uerac,  it.i  inlUtic,  uc 
:e  noftciD,  cxfis  omniiiui  eius  comicibusi,  ipfum  lecum  captivutn 
.lujtcrir.  Nccminore  fciicitiicLBurcnciimi  VauCum  faominein 
cnuum'dcvicic.  Tandcm  ad  Daviden  R.cgcm  in  Galliam  abllr, 
cum  dellKuiCXuia  edDcerec. 


bC 


3^4  "Remn  ScoHcarum 

M.  XXVlI.ProxiniD  ^nno,quit  fiiit  M.CCC.XXXIXf 

CCGXXXK.  Stujrtus,  tortnnx  nitua  inlhiidum,  a>»SKt  eAerejcu 
Vcrthum  opptignare  aggrcdicur,  qujdrifdriafl^Ji- 
«ifii  viribui :  led,  ADglii  ^icriier  oppidum  dc&nikRcitiiu,  non  ta* 
'Yuloeribiu  rtjcftu)  ftiir.  Tertio  dcmiun  obfiilianis  meiin:,  prope 
^efpenntibui  dc  fuccellii  DugUirius  fupervcnit,  quinque  pincicii  M' 
•vibut  ConduQji,  qux  macliindi  atque  jliijuld  militum  adduxoilhc. 
£»Dliia  igiturparie  mililuiDj  rcliqui  in  navibus  Tal  amnitffUuin 
aHemre  juflt-  Dueliirius  ipft  ad  artcin  Cuprenfem  recupcrandiia 
.afttitQr  :  e;im  ab  Ajialis  'dcrertam  Scoti  occupavcrant,  quibiu  crat 
«rdftjtui  Gulielniui  &itIocu5  ficerdos  Anglui,  idem^uc  quxAor^ 
Cua  to  Dugla/Hus  iranlegit,  ut,  ai-ceptis  in  Scatia  prxdiii,  jn  fii» 

•■Itet  tranliret,  Id  eo  tjcilius  ci  perruaCim,  qitod  nec  ab  Anglis 
,3i^liiUum  fpcrabat,  nec  Stotit,  qui  fecum  in  pr;eIidio  eranr,  admo- 

dom  fidtbat :  cjus  opcra  ferii  &  fideli  farpe  poffea  Scoti  fuat  ul!. 
Olfidlo  Pcnhi  jam  in  qu^rium  mrnrcm  protrach,  diutiut  videbatur 

Aaamii,  nili  RoITiz  Comei  per  cuniculos  aquam  e  fodi  dcHvalTet, 
«tquc  ad  murum  ufque  cura  fuit  petictrafret.    Tum  deifi'um'  dejcdu 

mucoribus,  cerorum  vi  potijnnuim  emicliinii  cinfflani'»»''^ 
ifia  eft>  ea  legc,  uc  Angli  incolumef,  quo  veUcilt  fii^  ^iii* 
tix  njrortarenr.  Inira  [lauco^diet,  Stcrlinum  qtiaque  c>[^imn- 
■tvn,  &  cadero  legcdedirum.  Mauriiiui  Mordviui,  Andrea  mias, 
-ai>d  dl  prxfcQus.  Hac  tam  fubira  mutatione  rerum  Balilolus 
^mttaSf  e  Gallovidia,  ubi  fe  plurimum  coniinebar,  in  AnglUm  a- 
biii. 

-XXVin.  Brevipofl,  aniEdunbui^,  tioo  vicspugnata,  fe^l  arre 
«aptaeft.  Vaknut Currini  meicuorj^qui  cnm  fonc  navemcom- 
flicatibutoouflam,  ln.«l^rioTalftrfTjoJunum  itabebac,  urtffi- 
lu<aGulielme]>iKbifliO|JnFditliaiB  vcnir.  Ibicommunlcitocum 
Bullioco  conlilio,  Cutf^  Angluin  fe  firsubr,  ac  duos  vini  optimi  u- 
«rei,  aiiaqacngnullamimuCula  adpr^lefium  arcis  actulic:  oravir- 
^ue,  ur  ibt  rctiquetcommeatui  dt(tn:here  Ime  pcriculo  per  eum  li- 
«creti  fi  qua  tc  eipralidiove  oput  ciTer,  commonerer,  fc  libentcr 
cii,  quoad  poflet,  gnuifuaniAa.  Prvfci!lus  et,  ui  alJquot  dolia 
vini,  cmunque  numcram  panij  nautici  affcrret,  impcrst:  aijjrum 
«i,  cum  vellce,  poHicetur.  Hle,  quod  benf  vccr.tr,  mctu  Scotrrum, 
<jui  £epe  incitrliaoei  in  loca  vicina  facerenr,  fummo  mane  l^  adven- 
(urum  oflendit.  £a  nofic,  IWlaffius  duodecimquc  comites  homi- 
nei  leQifliroi,  nautico  Tefiioi  it^r  anua  injeAt^  conuncut^  ail 
atvrmportanc,  Suot,^(am  pFcnuroc  pofTunt,  In  infidiii  cdldoi^^ 
exfpeaare  flgnum  jubcnc  Progreffi  paullum  Duglafllni  ft  Slnah 
Fraferiui,  cscterai  modica iiMenraUo ttqu!  jubctte  latnaSttLk-^ 
nitorc  incra  tnunkioncm  e  crabibtu  anteportam'ditft  AruQaittj^bB 
animadvcftiilent  da^  afbanm  e  bracnio  janborii  fqfiitibGKj^ 
fum  jugulant ;  &  fjne  ilrcjntu  poRam  aiui  aperint.  Dttett  fio 
(utl  convencrat)  comu  inflatts  Itf^ium  daflt.-.  EMeto  fcMft-^ 
^wloiafjiliitj  &  cufttxJa  arui  i^noiKD^i  altcri  ab  amlds  ^ 

ttA 


Liher  Kontts.  .  ajj! 

iniinicii  arcun  ttani.  Utrifqae  prqperantibi»,  Scori  u- 
plo  portie  Rilitu  (lejiciuot,  ne  ance  fiiorum  (qui  pcr  difli^.i- 
mn  Untius  vadebanc)  advcntum,  vjlvc  obji^:i,  ac  ipii  ';>.- 
lent,  Aai  conflifiu  cilito,  ac  (.^ile  ucrinque  pt»:j,  un- 
'ridiacii  ccAerunt,  cCtcrii,  prxtcr  prxfcdum  aclcx>.oi;:::i;  , 

!,  Alii  in  hunc  annum,  alLi  io  luoeriorcm  conjiciunt  expc^li- 
UexantJri  R.tniilxi  (qui  ootnes  Aliui  ctacii  Si;oiot  rci  mili- 
ria  anceibac)  in  Andiam.  Enic  enim  ea  cum  dc  vlrtute  t- 
o,  uc  qui  non  prodnITct  cx  illius  velut  fclioli,  militix  non 
nuhabcrctur.  Ica^uc  juventutad  euni,  vclut  unicumbel' 
tgiflrum,  frcijucnj  veniitabat.  Ii,  cum  non  paucJt  ance 
inei  inltonjt;um,  cum  furva  manu,  prolpcro  cventu  fecin«, 
rum  cum  in  Scucia  al9iaii,  aliijuid  majui  iiuileniitum  rjtui, 
m.iscu  clicnciiim  &  ainicorum  manu,  Norihumbrlim  bte 
s  clT,  Kum  rcvcrtentcm  Aii;;li,  cx  omnibui  agri;  &  callel- 
c  injjocibui  lojiiii  confcquuntur.  fj>rum  congrcflj.n  cuni 
er  vicjre  nnn  pofTct,  &  fuoruin  anlmot,  oI>  muli-itii  iinem 

nonniliil  dcbilicitot  (cncirct,  przmifTa  prxJa,  pc.lirci  in 
looc :  eqnicci  Ucc  cfTiifoi  (imulare  fiieam  juber;  dcinde, 
n  inliiliunim  prEcccriircnt,  ad  l7gnum  Duccinx  rurfus  in  u- 
■e.  Eam  eijiiitum  fugam  Angli  veram  rati,  aquc  cffuli  & 
untur.    Ad  quoi  Scoti  ttijno  rcvocati,  uitn  k  momcnto 

obvcrciflcnt,  pcilitefnue  undi<juc  cx  infidiii  prolIIiiiTcnt, 
I  in  Angloi  cx  re  inopmaCa  terror,  ac  non  paullo  concit,!- 
fu,  tftam  .imc.i  fccnti  crjnc,  fugcrunt  :  miilii  nojili  :  om- 
pci :  prJP.I.i  incc^lumii  domum  abduft^.  Incer  ciptivos  fuit 
I  Roiburcl  ;  cnm  cum  prxliditim  fcrc  ornnc  fL>.ucum  fu- 
fXanJer  oppidum  pcne  vacuum  aggrcffis,  primo  impciu 
nfcriorcm  ^un^uc  arcis  partcm  cum  fuz  pocellattt  fccilTcc, 
banc,  i[i  turcim  validam  confugcrunc  :  fid,  cum  pertina- 
ppu^mrtnwr,  ncc  fubfiilium  a  luit  ullum  fpcrarciit,  fc  dc- 
•  Snnt  qni  S^iriiburii  Comicem  ibi  captum  tradanr,  &cum 
Lintlulplio  pcrmudcum.  Scd  ma^^ii  inclinac  animus,  uc 
riptorcs  fcqu.ir,  i^tii  S.iritliuriiim  a  Gallii  acque  in  Gallia 
>rod.inc.  R.indiilphns  In  Annindiam  profeSlU,  arcem  liiani' 
I  Mabanum  Ac  An^tis  ccpit;  ac  trei  limitiim  prrfefti,  A- 

Ramifrus  oriencalit,  Guliclmui  Duglaffiui   mcdii,    Ran- 
occidencalis,  tilcra    vecerci  finet,    ^ui  Alexandro  tcrcio  rc. 
iicr.int,  Antilot  cxpiilcrunt ;  ncqu:  <]uici]uam  in  (olo  Scoti- 
r  Uervicum  tencbani.     SiinC  qui  Rosburgum 
iro,  liiplcic  vieilibut.  dc  noQe  fcalis  adniotti,  M; 

iraJanr,  .mno  M.  CCC  XL.TI.  die  Martii  CCCJCLIL 
im  quiliui  ficit  liber  PanecenCt. 

HtKlcm  .inno,  IV.  Non.  Julii,  David  Brufliui  cum  uxore 
'bervium  .inpliciiic,  anno  quam  dilceflerat  nciiw.  ovjimii- 
sfuir  om/wtu/grjf/or,  ono  minore  in  fje  ti«a«i^«»TOriKti 
y  z  «'Mft- 


2^6  Rerum  ScoticarMn 

cranr.  Nam  Eiluardus^fadlis  cum  Philippo  Rege  Gallorma  ad  Tor; 
nacuin  rrium  axinorum  induciis^  atque  ita  bello  Gallico  vacuus,  'dc'« 
crevcrjt  toris  viribus  Scoriam  aggredi.  Habebat  tum  in  exercitii 
«juaJrjginta  pedicum,  (ex  equitum  mlllia  :  ac  advcrfiis  annonae  an- 
^uiUam  magnam  cla/Tcm  ornaverat,  quz  commeatus.  terrcUribus 
copiis  iiippcditarct.  £a  cum  Novembri  mcnfe  iblviflcr,  tempcibt^ 
ffcv.i  j.i6t.ira,  arque  in  Bclgicum  &  Germanicum  Jittus  po(i  loiigam 
vcx.icIoncm  ejc6ta>  inutilis  proffus  ad  praelentls  belli.ufam  fiixt.^n- 
rcrea  I:duardu5^  cum  terref^ritrus  copiis^  circa  Navum  caftrum.  a4 
Tlnnm,  in  maxima  commcatuum  penuria^  ie  continebat.  Ad  eum 
lcy^ari  c  Scoria  miffi,  quatuor  mcnlium  inducias  ea  conditiQne  ibcc- 
runr,  ni  David  Rcx  ante  Calendas  Junias  domum  reJirct,  ut  Sco- 
ti  omncj  in  Eduardi  ditioncm  concedcrtr.t.  Verum  David,  audlto 
Ancli  ^pp.iratu,  anrc  Icgatorum  a<l  ft  advcntumfblverat. 

XXXT.  Ad  Regem  ita  (uti  dixi)  rcvcrfum,  intcr  gratulantes,  qui 
ab  omnibus  regni  partibus  frcqucntcs  adcrant,  vcnit  Alexander  Ra- 
inilk'uv,  cum  omni  vica  fupcriore  fplenJidc  adta,  tum  recenti  mili- 
rari  giorla  clarus.  L  fTnguLiri  favore  acccptus^  &  praHercuftodiam 
Rosburgi,  ctiiim  totius  Teviotis  pra?fcAM*-.t  judiciaria  donatys,  Kog 
in  hunorc  ilbi  cum  pra'Iatum  Gulielmus  Duelaflius  asgcrrimc  tulit: 
n.im  cuni  Ttvioti.i  pcnc  rota  An^los  cxpulillct,  conventibus  agen- 
<{is,  CjU.incj'.:am  injuflu  Rcgis,  alitjuot  .^nnos  praefedcrat:  meritis 
t\\\m  in  p.iiriam,  ^  nobilitate  gencris,  &  f.imilif  opibus  fictus,  ne» 
jnincm  in  eo  magiflratu  {per.ib.it  fibl  compctirorem  futurumi  Ita- 
ouc  torui  in  ulrioncm  intcnrus,  iram  in  pra^fentia  fupprcflSt:  tandeni 
\'.r<)  polt  rrcs  mcnlcs,  iru'micum  convcnrum  habcnrcm  in  tempto^ 
Havici  n.i6lus,  cum  nihil  mlnus  exipcdiantcm,  ca^lis  tribus  coniiti- 
Imu  .irxilium  fcrrc  conanribus,  (aucium  juracnto  impofuic;  acque  in 
JIv  iwnit.ic^io  mori  f.imccoct;ic.  Eodcm  fcrc  tcmporc,  codcm  ^enc- 
r^  m(>rti-,  pcr  D.ividom  B.ircluum  extinftus  eft  Gulielmus  BuliQcus, 
Vomo  nii^iularl  crga  Rcgcm  fidc.  Haec  duo  crudclitatis  inhumanx 
fi.innr.i  totam  penc  Scotiam,  in  fridloncs  dlftraftam,  (cditlonibus 
rcpKVcrc.  H«  rcs  Rcc;cm  adolcfcentcm,  &  non.ium  militaribus 
inL'cnIis  jffuctum,  vchcmcntcr  excrcucrunt:  &  quanquani  fummam  » 
dilii;entiam  in  pcrquiren  io  ad  fuj»plicium  DneLiifio  adhlbcrct,  ii 
t.imcn  pcr  amicos  (plurimos  enim  ob  res  pr^clire  ecHas  pro  libcr- 
t.^ce  fibi  conclliaverat)  ac  in  primisper  Robcrtum  Scuartum,  Regis  • 
c  forore  natum,  veniam  obtinuit.  Maximc  valuit  mas^nifica  qui* 
dcm,  fcd  vera  commcmoratio  rcrum  ab  co  gcf^arum,  &  ratio  tem*  , 
pori>,  quo,  pacc  forls  inccrta,  nccrclnu  d«)mi  quieils,  milicarcsJio- 
minc;  retincndi,  atque  cti.im  omni  f ivorc  amplcclendi  cilenr.  Igi- 
tur  non  fjlum  vcnla  DjglUTius,  (ed  privfedlura  Rosburgl  &  Tcvio- 
ti«  iionarus  cfl,  clcmcnti.i  fortaflc  inprjsfcncia  uon  inutlli,  fcd  cx- 
cmplo  in  pof^erum  peflimo. 

XXXII.  David,  rcbus  urcnq^ic  domi  compollcis,  expeJicionem 

in  An^Ios  dcnunci.ir,ma.2n.i  Nobillcacis  parce,  o!^  commcaruum  Qua 

Idoorubutiir  pciiwi^uH)  diiTuadcncc.    Colkfito  txui  magno  exercitu, 

\c^:)CWCVftttl       j 


Liher  Konm.  z$f 

jMKnM)  ILtniluIfitiun)  rlpraEfccit;  iplc  (Kculnit,  difliroulnto  no- 
niihc  Regio,  cum  e»  proticifi:irur.  Hac  m.mus,  por  duoi  prope 
inmfe  (fepopuUta  Nonhurabriim,  cum  ingemi  pneda  domum  rc- 
diit,  Ittnim  intu  p:iucoi  din,  Rex  fe  ducem  excrcitui  prorclTux, 
hoflicum  intnvit.  Angli  viribut  {nfcriorci  tertaminis  akx  rcm 
committerc,  abrcnte  in  Gillia  Kegc  ruo,  rc<:urib,ini :  feJ  magno 
c^tiitan  ab  omni  parte  ailiiltjntei,  a  liher»  populjcione  Scotos  .ir- 
cebant :  ^uinque  primvnobilLcatirlicjuitet,  uuptr  a  FXivule  in  eun 
drdinem  afcitot,  temcrc  longius  a  Juii  f  rogreAoi,  cKIIi  .lut  fugatU 
conim  comitibui,  Koftcs  cimunr,  Rey,  nt  cunpus  illic  frLillr.(  te- 
rcTcr,  retluxic  exercicDm.  Tcrria  ex^iitlotK,  cajUi;  qLi.im  potuir 
ooculte  cbpiii,  ut  holtei  nec-opinantei  migna  cladc  affL-crcr,  cLcm 
Angliam  prxcipiti  autumno  luinet  ingKmii,  I^rgii  imbribus  cifi- 
guoi  toirentej  ita  augcntibui,ut  agnim  pmncm  non  moJo  impcrvi~ 
Hm  rcilclerenr,  fcd  commeacuum  advcflioncm  probibcrcr^t,  paucis 
aicibui,  neniiiil  tanto  conatu  TMeretur  egilIc,dcjodii,  dommn  rc- 
diir.  Non  adeo  diu  pofl,  legatis  ultro  cictoque  miflT!,  aCtuLn  i!e 
induriis  in  bicnnium,  in  quai  Sixmu  ea  lege  confenlLC,  rou.lo  C3% 
r.itai  Philipput  G.iIIornm  Rex  h^bcrec ;  ram  in  f<rderc  Jtiter,  Scoto*. 
ft  Galloi  jt.i  cautum  crat,  Ut  neutra  gecii  llne  altcra  pacem  ,;uc  in- 
duciai  cum  Angto  ficerec :  hx  quiecam  intcrea  Scotiam  ccnuere. 
XXXIIT.  Quarto  fere  poft  rerfitum  Dividli  atmo,  Gallii  n^ 
":ii,obftr     ■  "   "  ""    "■     ■  ..     " 


prxlio  vidii,  obftlTo  ab  Anglii  Califio  Morinorum  oppiilo,  PlilTipr 

Kpcrlegatosiuftantc,  uc  Sroti  AngUam  inzrdli,  pirrem  viriun» 
iglicanim  in  fe  derivarenr,  erercitui  Pei^um  convenlre  ^ffus 
cK.'  Eo  cum  frcmiencei  coiltent,  Davld  Comei  Roffi^c,  Reginal- 
^um  ^.budnrum  Rcgutum  vecerem:  inimicum,  fcptcmquecomicunt 
ejui  nobiillflm')!,  noftu  «x  infidiis  a^reflus  intcremit.  Ea  ceilcs 
vnldeejtercicuro  imminult;  CLUttnoii  lohimutruiCiue  iMrriumiti 
2C  clientei,  fed  mulrl  cciam  vicinorum,  ciVilc  bellum  intcr  rjmiliiis 
pocencifTiinai  meturntci,  domos  difcedercnr,  Igicur  Gulielmui  Du- 
glalTius  Lidali:inus  Regi  maximopcre  fiudcbat,  uc,  omiHfL  in  prii.'- 
lcDtiaexpeditlone,  rei  domi  componeret.  Hoc  conlillo  contemto, 
Kcx,  smicuia  fupcrante  uritatcm  patris,    in   Angliam  ducit  :   .1«; 


o  &  Aamma  omoi.i  oua  ibar  proflcrnent,  lexto  dei 
agrura  Dunclmcnlcm  vcnlc.  Angli,  partim  3  P 
n  ab  cxercitu  qui  Clilium  obdJeb 


oftendcrunt.    Dwid,  qui  1  ^ 

tuebar,  &GulLctmum  DugUIIlum  ad  a^rum  vicinum  dcpopulin- 
dum  cmlferat,  fuii  fignura  pu^n9  proponit.  DuRhffiui,  cum  10 
hoflem  nec-opinui  indJineC,  trcpiJa  ^1^3,  q!iiLi?cntit  vlris  fonifli- 
mii  amiffif,  in  caKra  rediit,  Nec  inlclix  rei  inci|iicii.Ia  aufplcium 
fcllcior  confliftu!  eft  ftcutu*.  Pu^ita  .irritcr  Inica,  in  pnm.i  jcic 
ca-fuj  eff,  prom.eatii  prius  fui.,  Jo.mnc^  RinLlidphu!.  MeJi.im,  in 
()Ui  Rexcrat,  ilu»  An^^lorum.icici,  nlccr.i  viarvK,  atea  \wtfja, 
aggrcfljj  oMSaauta  ptort  ciim  co  Nobi\ita«a  Stouann  ^T\e  4^ 


*;g  'Renm  Sathirm 

inHrDcdannn  cecidcruiir.  R«x  ipfc  a  Joaimc  CopUD«I(^  cui,  fiSit 
«reptii,  diioi  pugno  dcnrcs  cxi:ullcrat,  upcui,  reJ  fiiin  duatHU  fi,- 
gittii  grjvitcr  tiiitios.  Tcnia,  cui  R.obcitm  Sourtui  &:  Patridiu 
DJmbstiLJs  f ixeraot,  aeics,  viii  fuoium  tUdc,  frope  iacolumU  & 

XXXIV.  Poft  hanc  piigturo,  ita  proaiean  Nobilicate,  flaitni, 
Roiburguin,  Heremingium,  ^liscquc  nomplurci  arces  Angiis  Atii- 
Kc>  SLOti  coadi,  prxicr  quos  in  AnglLi  teticbaot  agrot,  cfMm 
Slarcia,  Tcviotia,  Lidalia  &  L.Audcria  cedere.  Limitei  Anglci- 
sum  ad  faiouB,  ^ucm  Cccburni  vount,  &  Soiiram  proktL  Balli* 
qIlu,.  non  conionius  Jitioiieiii  maprum  fuotum  ia  G^liovitlia  rccu* 
ferjflc,  AnKuidiam  ft!  Nithi.im,  &  quicquid  igtorum  id  Glocraia 
i^XXQtt,  cxde  &  incetidio  ucrva^.tcui  el) :  Lotluanjm  quoquc,  ad- 
jlin'^  fibi  Percio.AA^lo,  liinili  clailc  afTecit :  nCk  per  aLiijuoc  dHDos 
^.  Scocia  juftus  cNcrcitus  contid  potuit.  AccdTiC  ad  hxc  maU  pelUS' 
Craviniina,  qua  eartem  fcrc  tcrtiam  PopuLi  abfumiit.  Nec  m  re- 
%)is  tam  afflifiis  a  domcriidi  malli  cefUCiim  el).  David  Barclatuj^ 
Equet  nobinf,  oui  Bullocum  ance  ocdderat,  hoc  guoquc  teinpare 
io  cxtfe  Inannii  DugUffii  Oalkethii  aH^uerai.  £um  Gulielmus  Dug- 
l^fliuj  Lidatianus,  ^ui  ia  prxHo  ad  Dunelmum  csptui  at>  ADgTis 
j^sndum  redier^t,  per  fuos  clientei  curavit  iQtcrficicjidum  :  tiec  tpfc 
JO  S^otiam  reverfui,  diu  ei  fuperflei  fuit.  Nam  a  Gulielrao  Due- 
jafTir),  ArihibaUli  fil'",  miper  e  Galli^  reverlb,  inter  vcnandum  in 
fil^»  Atrita,  {»  ultuaem  ««iii  Alexaodri  Rami&i,  cfi  iacabSba,  . 
Nec.  prllcomiii  Scotorumr  ttibuii.  boainci  ^uietit  u 
nutuit  injuriii  toBperaiuot., 

XXXV.  bterbM  mali  uDdibae  p«&eptb>  GblielBin 
Cus,  collcSa  profinqtwmim  & cltaBnuro  maaik.primiim  ' 
ant-  najorun  fuonim  patnimoaiuni  ejcffli  oi^lii  r«c 
<l.i;iade,  epuvD  ficcefliiQtfcqtccivbmiergiicvm&yoiie,      ^ 
Tcviatizpartemrecepit.    Ihtcrea' Joamnf  Fraiiconim  Rez" 
patri  Philippo  &  n^  ft  bclli  fult  £«!«]  vcritia  oeScDdt  tocwi- 
\h  fraQij.tim  potoii  b^  SkiBm^enttt^wi&t  aA  tot  BxiffX^mt 


OarcTiteriunt».  quadragima  virii  Iwtibut  cdmitatum,  fCtioaB  A 
ril,  neulbmeum  AiulD pacon  (e  iiKeaiulto  AccreA  .Xt.qmdrk- 
glnta  icutatoium  milRa,  ad  millttm  cpnduccndiun  attiititir  ptai^ 
rta..magDiGcb  promlOb  Nbbilitaiem  in  £iam  fenteatlam  tndnii^ 
niI,.ac(Kp(fiiqpecunl>minterlepanitL  aultomilltecooduAhkl- 
lum  pcf  eKcurlibaet  fre^uentci  auire  Ao  admioifinrunt.  S)  uU 
adAngliim  elt  pcrlatum,  Lothianut  jam  aotea  maU  baHRun,.  ' 
ntipe  ad  vanitatcm redecir.  HxcucijtUccrentar,  PatrickuDia»-. 
Baruu  &  €tillelinui  Duf-iaffini,  colteaa  qiiam  potuentnt  oondtilB> 
ne  magna  manu,  Culiellnum  Ramifziim.  Dalluljain>.  vinim  fix^ 
tem  &  nota  in  bcUo  indtiflrlae,  ad  Niminam  pagiun  in.  r^  Tat'. 
dx.frequencem  ioceDdenduni,  cum  Mrte.exeidtutmlttunc;.lpli  ia.. 
inlidlli  connfiiitK-.  Ctim  quodquxfitam  erab  Ramlfinu  ftmt.aflc^ 
cWu&./o^Ufii'airiii£i)iAf.Iiofiei,  K.tinuiBireiKicxdtBUw..  Taa- 

4nk. 


*r.    ■ .   , 

XXXVI^HKfincfficmm  Scoiblidml:  ittqw  iifikn  ilncb. 
t.GoajuDAii,  Tfconm  Sawnui  Anyfig  CoMa  nwkmtaciee 
tiiic.  14  oociilte  uc  «wficcratHr,  cnoiluftli  tndccwiqix  potenc 
rtbak  lctlilque  &  rellqiw  cffliBwgJtfwa.wblym  appMXtu  4n* 
we^  Atnc{un .dc (u» aArniainEk acdorcn.  Qpi  ad  hiw- 
id^nMXi^.  gia*  «ititm  f««nari«BdniV  s' '■^i'^  t»^^ 
^iki  taBMn  boo  &fetknnc :  qnifct»  fM'watmfaffM  wpjfi^, 
Dtiawkmi>hCrMaiiM»daaiidl!mini>pMlnaiia-.  Aioaatb' 
ilgli»  cqtqcut  ma^  W fidfaflraadBriilw*  ABgniwidJt» 
nan.SmiflfraiifiHm cu><tp"oc«fci»wpkfet nanli  irinfiibiii- 
«oincndlty  Sosel,  af)cepi»rN>**4«cBta,iiiiUaKa3laagm.«bi> 
liqnen  fitk 'previla,  uiW  Ipdiata  ft  inccnla,  ad  iiu  ntdknacw 

tnanluib  onol  «mk  awifcnB  «dbibitn,  Lwni|ira  " *~ '~ 

mt:  incRa^H(Mbn)^nana;':  Eo  Ballioln  v 
^diJcdlc;  ctytoat  vftheatcnnqyieiibla  SoamiU 


^diJcdlc;  ctytyit  vfthea>cnc«q?ieiibla  SaamiUaBu  isfiriu. 
gjllgu.  AiwliiJ,  «clut  ti  oUcandaB^  LodtiaiUin  ian-  ipari» 
e  invadit ;  £  quicquid  fiperem  liipniari  nAafiooi  comii^* 
xrcvcrat  ilU  ncpeduionc  Ao^ut  (gcun  Stotiam  (k.affli^re-,  ut 
Ilai  io  poHcnnn  viret  ad.rcbcUandum  ra»liigcre  polfo :  vepnt 
cooClinnidiJcuJfit  tbcilateiiipeftai,  quKcUilcni,  io  qiu  fubvdie^ 
nir  commcatm,  iu  diflipavit,  laccravit,  &  affliiit,  ut  lauo  tU' 
E  icerum  io  isium  portum  coire  pomcrint,  Im  Eduardui  rediie 
commeatui  inopiam  coa&ii,  iram  fiiam  io  Edimburgum,  Hadi- 
n,  reliq^quc  Lothunz  oppida  cHudic  Eo  cum  cajtFcini  in 
leliam  rcverTo,  GkiUelmui  Duglaffius  Gallwidiam,  Rogcrint  a 
Ib  Pacricii  Niduam,  JoaDnei  Scuarm)  Prorcgii  filioi  ADnaodfr- 
1  ScDiii  hoDc  expuJro  rellitucninc. 

XXXVII.  Eodcm  iere  tempor^  JoaDnei  Rex  Francorumin  Pr- 
«ilbui,  tnagao  przllo  ab  Anglii  vtfiui,  capimr.  Eduardii;  a 
Dbui  Regibuf  capcivii,  hiemcm  agerct  in  furuna  intcr  amicor 
icuUtionei  Ixtitia,  Scoti,  animum  cjut  gbria  iatiatum  raci  cum 
atquitatem  facillui  flc&i  po^e,  cum  co^«t  legatoi  da  Rege  fuo 
erando  csAunt.  firufliut,  itt  laciliiu  £ji  com  coaveiure  pollcnt, 
rvicum  elt  mifliu :  cum  de  coodlcicoibm  oon  cooventreti  icerum 
indinum  eJI  reverfui.  Nec  adco.  diu'  poft,  per  legatoi  Ponrifid- 
cjui  de  pace  inter  An^ot  flc  £tancoi.  fummo  fiudio  agebaoc,.. 
n  Scotii  etiam  eft  cranfa&imr  piamifBt  Anglo,  ut  noflri  lcri- 
it,  centum,  uc  FrolTardui,  qningcocis  millibui  marcarum  Angli- 
monetx :  cujui  pecunlje  pari  reprxfencarenir,  reljquunrper  pen- 
nei  iblverctur,  £a  fumma  9110' £idluu  conficerenr,  .Pontifvx . 
manui  lacerdotiorum  decimai  ia-  crei  annot  dooavii :  tnduda» 
erea  rafiz,  oblidc!  dati  nobiliflimi  adnlelccacei,.  quj  pcne^omncs .. 
Anglia  pdtc  interieninr..  David  igicurundedtno  ouam.ciaciu-. 
rac  atmo  domum  reverCii,  primum  omnlum,  cnuia^TKtfvu-- 
eDuoeIiDen£/)rzJioiiKnnryiiuiluvlc;  Pxaicin  Dustfbaiu»  ^t-^- 


mi  apif  aiMd|r :  .«dbatte  Mii4,  «rt|*i  ji^ibft^  'CtiM0; 
. ipe fixxcdaidl  in  regnmii  munrlc:  «tque  iii  ejus  locum  fubBM 
AliiiiuMiM  SuMiMfci  OMydf  iHM^  ««lUa^k-  loMiN  cte 
«wii)  *  Im-ti^womm  Fhxmi^  AcMm^  aiMfr!  Ikto  MMft 
MiMf  jaMi£'«&lHweniM  f«imMiv>  fitt»  eotMuAirer^uwu^'  Jhli 
»  IMMhmpo>  fkii  pccmwliuy  4qaarf|,  Sed,-AtaumdioJbiBti 
peilMfciMsilSivid  Smkm-  jttaanm  ^iiktOr^immtikmJik 
amtmmi  ii«-  ffi«  fcw  di  iiiiiirti  4»iwy  <ftHi[uiUfc  Mwii 
QM^i^lAi»^tt|NiftiiitftfiiAqai''^  -i'i':  '-•i>-i  r.-.i  tiiiji 
^'  »anmi..PMiii»qs  ftM  «Uiiqi^  «m^  M  Moacllft^diiMI 
cMiUMifllipl^oolliiiift  «  ^  A  teipiw  4u»qMe>iKliiMQtl  4i 
tti»adi^^iacot:Mi«iw  ttaM»^ 

amic  {Hivi»  Jb  coife  defeaBtt.  e%;«^  tMMnribv»  8t  tUTii^ 
IMliifeMMi  te  am»  cSiijl;,  mb  poiimi  jmi^M  mttfi  jfarfi. 
ftdpfawrf^oe MPttffidMoi)  cm pioeivfrdiMtaki  Vft  MiftMil 
i*  i«lm  dtiulttrli^  wbM^  ndklli»  «^uMli^ 
flMiMm-flMi»  fwwjilirti.  ^rtfine,«dMMb«i|»  flMWjiiHirM 
coi  «lluiiiw  MMMkt^rarfaiiw  fta« 

pQBil^j  SniilO  HnBwBlaO  'WCOaqPNlla#40|iCCHHl|l*lCICKI^ 

Ordiimiiii>  R«t-  cdi  Apoledctfcfu^^  &•  «gl^ aut  €109-  filib  (fi  <|ttl 
fibi  Kufh(intfi0^«(mnk'>  ad  regnun  eipkfKiuBi  in  Scoilinlt  aitei 
fendo.  id  0(re  tvdi»  beUonvn^  ufviulbue  gcncis  commddls  pro^j 
denf,  (flFe(quodatil*puMuii)ab  An^ jurcfc  coaQus^  iecerk^  orsi 
fio  ejus  Ibit  adeo  omnibus  ingnifa  9  moleft^  ur  aon  eayeftit' 
dufa  ordiae  ftmcaiiai  •i*ogiiKn(uf\  omne»  clainore  coiifiiM  iroces 
abomiinfCaculrt  a.c  MHirorophis  mi|t,,  oucm  ur  ^  libenjmdiiod 
ferati  ft^fcnt^  ihtm^ejo»'  meiuefite^  dtft^onem  circt]mi|tccrea 
(^orum  ubi  fMBortm  relHvJc^  remtflk  iva  ^  tn-gmmm  .rcctpl 
C^^ccris  ubique  pacacif^,  moncani  In-  armis-  perllfibanr ;  ncc  loi)Bi 
inter  ie  fMa  acqu^  Inbumana  crudelfttceiaevtebatic,  fed  vicifHt  ed 
am  Itrc  Dopufabantor*  Nos  Rex  cum  acFooncordlam  nuHaratiap 
poHtc  adViucerc^  |>tr  hominesiciilidosdiftordias  aucmdas  cunvti 
donec  Ivrocioribus  mutua  csdie  conibmHs,.  cse«eri  cra&bihs  ft  man 
Itteti  redderencur.  IKs  donn  ftriioue  tMlify  in  arce  Hdimbureenj 
clcceHic^  atmo  ▼ici^  <|uaJr^eTimo  lepcimO)  ^^SP^  -  F^PP^  ciiceSn 
noho,  Satucis  humanie-  mtwffirno  trecentefimo  lcpcuageCmo,  Hpcj 
mo  dte  menfis  Mbti :  Tjr  ian^  in  omni  .vircticum  gcnere,  ii.cip  pd 
mis  jufHcia  &c]emcf^  mtmorabHis ;  &  cui  in  bonts  malHouo  n 
lus^cxercico,  femper  masis  (^Mna  quam  indbfhia  defbiflcr  videacii 

^  a  REX. 
XXXDC  Daridc  Tiea  funQo/cum  Picoccres  fTrquences  ad  l.im 
nuchum  praei^o^  fuiflcnf)  uc  Rbberco,  ab  avuhculo  lanipridem  Ret 
defi,^acO)  ineunti  regnqm  gracularencur,  amb&io  Gultcrmi  Cbnu 
th  DutrlafRi^  prope  in  fedicioncm  rcm  addtrYir.  Pcttbac  «xim  jpr 
Inrredrcario  rcginim  fibi  dbcemi,  uc  c)ui  a-fialHoIo  &'Cuminiis  eiS 
oriundus.  Sed  cu|n  dcprebcinii^c  fuam  pecitionem  omnibn&  efl 
Aff^atam,  acihprimxs  anuconmir  ittot\3s&  It^imli)  Qicor^io  ^  Je 


.   Uhr  Kqntts. 

aniii  PuRikirikfrjEribufj  auorum  alccr  Coiiie!  cl!et  M^rcist,  alcer 
Morivix,  &  Rnbcrcc;  Arcikmo,  trium  arcium  firmtflunaruni,  Bri' 
t^innoduni,  ScerliiM  &  liiiimburgi  prxfeflo,  pcEere  deHtcit,  &  (c 
Regi  Roberto  profcflUi  elt  abcemperjturum :  «  Rex,  ut  eum  arfii- 
nre  vincuio  amicicix  <:ompte^crccur,  filiara  Ciam  Gulietmi  Comiris 
lilin  [(efnanJit.  , 

XL,  Hoc.anno,  inJucix  in  quatuordccim.annot  f^flz,  ftinc  pcr 
Anglos  vitilarK.  Cumi^J  frA|ufnicmnicrc.ttuin,  <)uo,  acT  tertium 
IiluiAiujufli,  n  tocisctiam  longimjuii  utriiifgue  regnf  magna  mul- 
tituJa  IblebAt  convcnir*)  plcrigiic  Mjird^ni  ^ileirenr,  e  funiliari- 
buj  Georgii  Dumbjrii  {juiJam  eft  inieremcus.  Hu)ui.  cxJii  au- 
Qores  cum  Georgius,  cx  jur^  quQiI  inter  limibtncoj  obfcrviiur,  pcr 
fcecialcs  pcccrcT,  ut  vcl  fibi  (Tciiercnt,  vel  ipll  in  coi  animadvcrEC- 
rcnt;  tandem,  cum  ^quitjtcm  vinci  pracia  i:crnerc[>  iujurism  Jif- 
limiiUt,  acpruximum  in  Jicm  nuni(inis  l^lcnnero,  occultc  manum 
pirjt,  oppidumque  ex  improvilb  dJonui,  nmiics  pub^rcs  occidic, 
tefXi  iiKcndii,  &.  cum  iqj^cnti  prxdj  doitmm  rcJiic%  Andi,  ut 
«ui  cla4(;«>  ulciCercntur,  jMri  cruJcIitate  Tnannis  GurJonii  l^qui- 
tls  tlliiftrii  agroi,  pcrviigAci  funr.  Nec  mulco  pod,  GorJoniu;  An- 
g]iam  ingreflut,  cum  ingciiti  hominum  pecuJumque  pred.i  coafla 
re>lir<t,  Joanne!  Lilburnus  Iun[>c  majore  mmu  culkfli,  rcjeunti 
iii  obvUm.  Ibi  infcfliinmis  utrinquc  animif  pLij^.t  coitrerrj,  cum 
ajiqiivnidiu  vario  m^rce  ccrcjtum.  cffer,  viflori^  pcnci  Si^ocoi  fuLc. 
pu£lor  Ap^onim  cum  multis  propinquii  2(-cIieuti'ius  ctpcu;. 

XLI.  Henricui  Pcrcluj  CcunejNorthumbri*,  vir  magni  aDimi, 
qui  tum  limltis  orienc.ilii  cr.it  prKft£lu'.  inJiyitlUme  fcrcwi  I)" 
Uorum  cUilet,  co.idtij  .impliui.fcpccm  miliibui  hominuniii  i^  vicum 
Diinfum,  Toanne  Scoto,  qui'  Subtilij  io;;nomiiutur,  majtii  quam 
ulla  alU  rc  iofiuncm,  wllra  pofuit.  Ibi  ruflici  &  paftorei,  nullij 
aliif  armis  frcti,  qu.im  crcpic^li<j  quibu:  ccrvoi  «  pecora,  quq 
illic  paflim  fine  cu.loililjuj  v.»santur,  ablicrrcnt,  nofle  coiie;  1.  imy- 
riurmn  montium  vico  proximoT  infcdcrunt.  Hjui  crcplt.iculi  hj.-6 
forma  eft,  In  (imimo  luRili  Citis  Inn^o,  infixii  coftii  li^ncis,  in 
fcmkirculum  curvjicif,  liiper  cai  pellcm  cimimccnilunr,  aJ  c.im 
mniiimc  fbrmjm,  qii.i  funt  liitemx,  qu.ii  vul^m  Lucccia;  Falot.t! 
appclljr.  Huic  hpiJlni  piucos,  fed  JuriflIraot'lnJunc,  qiii'ju;  jri- 
taiii  cum  ingenti  ronitii,  fer^t.  a  Ifgccibiii  .iMlerrenr,  Hoc  ;icncrc 
crepiMculoriim  ingcnti  rircpitu  in  immincntibus  Dimfn  coHibui  eJi- 
to,  equi  An^Iorum  pcrtcrrici,  vlnculj  rumpunc,  ac  pifTim  pcr  ^urol 
IMljncci  in"pr3^iUm  .igriiMUi  ccdunt.  In  excrcitu  toto  cumultua- 
tum,  &,  AJ  arjtii,,  cUnMtiiineft;  Sfcum  hoflci  adcn=  crcJcrcnt, 
ilUm  noftcm  lojbcnncm  iltixcnint.  M.inc  inteUc£to  Wibrio,  muN 
tii  jumentii  un^  Ofm  eqpii  amilHs,  fex  miUi,i  pairuum  (f  ancum  cnim 
it  vicut  ab  AnjilLi  al<cO)  reliftit  impeJimcncis,  pcdibus  prope  fugir 
mtiiim  notio  tranficruni.  BnJem  die  quo  Pcrcius  a  Dunfb  rcccf- 
ijt,  Tliomai  MuTerjvui  fiervici  prxfcdut,  cum  aliquot  cohorcibut, 
ut  fc  Pcrcio  conjuogqtctj  egre/Iui,  in  UilidiA&  \  ^outni^  ^ot^wto 


4tfi      ,.    .  Reritm  ScoHcmm  ^ 

\ix  itinere  «jitl  pnrmonico)  colloc^cu  incidit,  ttfi  ctn^tirKtil 
tattt  riils,  mjjui^rm  hollium  manum  uciti,  i:i  fugatn  fc  (oflJKit,  f 
rciri^tufdl  un^curn  fuii.  Ncc  .iJ  Dccidenialcin  luniccm  Joanr 
j(»nHoniuicxperi  &  prxdx  &  gloria  Ajic.  Farvlfenim,  fcJ  a 
IrU  incurlionlbuf  in  liniiimai  ciicrcuit,  uc  non  minui  Jamni,  tjiu 
_|naeni  rxcrcinu  fote^nt,  cit  dcderic. 

XLII.  R«bui  ica  primo  biennio  felidrer  ruewdenclbui,  tenlo'; 
Inito  Hgno  anni,  Eu&mia  R.eEina,  Hugonij  CotntcIJ  Roflii  £1 
.teoricur.  F.K  »  Rck  cemoi  liberos  eenucrat,  Vjlterura  iwflcfi 
Aeholi*  &Davi(Itfm  IcmiKComitei,  S  Eufemlam,  qu:im  Ja«l 
pugl.iflio  nupfifle  a  nobis  ance  commemoratum  cfl.  KoStnm  ni 
tam  impacieniiA  ca;Kb.itui,  qu;ira  amore  liliorum  cx  Elizibctl 
Morj  pnui  gcnltnrum,  ipfam  uxorem  duxic.  Hanc  enim  etegit 
forma,  Ad^mr  Mori  illuOrii  Equitii  (ilUm,  aJbiK  adulclcciu  v 
Kcmcnter  ^im^rac,  ex  eaque  cre;.  £lio!,  ac  <lu4s  liliat  fulccperai 
camtjuc  Gi£irilo  vira  iiobili  in  Lochiana  curavet^tr  coltcKandai 
Verum  fub  iMem  fcre  tempuj,  Eufcmia  Rcffina,  &  Gifirdb  i:lii. 
fceihx  marico  defiinfUi,  Rck,  five  conliieciidfcie  verere  Mor^,iad< 
Qm,  CiVe  (tjund  a  mulcii  tradicur)'  ut  lilioi  qunt  cx  ea  gCnuetat  \ 
gitimoi  fjceret,  matrem  eorum  (Jbi  matrimoruo  iunxit :  Rliat  fl: 
tim  divltiii  &honoribu)  auxic.  Joannet  n.icu  maximus  CjriQa 
Robcrtuj  Taichiat,  Alexander  Buchmix  Comlrei  fuiit  faai,  adj. 
6a  cciam  Badenacha.  Nec  hac  muniScenria  concentui,  Comici 
ad  ScoOani  indiSii,  obtimiic,  ut,  pr*teritii  Eufcmije  liherij,  : 
Rcs^e  crcando  ftradui  a-C3cii  obfervarentur :  qux  rci  poftea  taia  rn 
tac[^im  £aaulUia  P">pe  cxtinxit.  ,    , 

'  XLin*9lemio  tim  prmfi&o,  iniH'ii(i;trni'pax,- Mcb^nl 
cffet,  levibtu  ibcurHonibttr,  ac  pnpe  btrodiuU  utrtnqtc  dtTtaCiij 
efl  Intetea  deblcffit  Ediuidiu  mriui.  £i  ruecc^  R.[chardiit.f 
cundut,  hepot  exEdiurdo  filic^  Burdegtilz  natot:  regnumiDiifiii 
decimoxtatitanoa:  quo  tem^re  lentl  Cirollquiiffl  Krjndociii 
Re^ii  In :  Scorciffl  Tcn^uiit.  ,QRi^>4*ci>tuic<innh|tik^'ur  %«ti 
fixJuiouin  Rbbcna'  l^novarenr,'  euihqi*'  homrentnr,  ut  Aci^^ 
aggreQniy ^ranclim  al!qdi'ex  janerUllaleraretl''  rnwim.in 
bnvennu  eu  cxhibetur,  AleHanaerRamifinit,  utAngli.llltFfipSK 
io  narratir,'  quadra^ta'  Icledii  juvenibui  Mfnitatvi,  'M)de  faiicii 
pefh,  Ibpitif  vigilibur,  Betvici  arcem  ccpit,.  onuiibsi  qni  nm  tin 
fcant  aut  czlii  aut  caprii.  C^ipidani  inopiiKlto  itulo  i£H]  mc& 
Perdo  cum  X;  millibut  armatonimi  artem  undiqtK  o^fid.taoi  dfi 
fam  ao^ftcr.DppDi^naiff.  Hanttn  rcrum  nundi^  h  ^ooV^tRtini  $1 
tprum  pd^Uttl,  Arqbibaldui  pupIaflliK,  tje' prtiiWJi  .pixipiima  < 
lollieitui,  qtiineentb^taiinvii  equitibui  xon>nittiii"tJa'aA>ciut:  Ib 
ititenlufo  ad  obfeiflHl  omnl  adira,  nt^U  re-  gefla  diCefllr;  ''^ 
ppftqutm  per  diet  allqDot  ValUe  fuif&t' acfW)»,  tandcni  ^'(# 
tw:  in  oiHDet,  prKter  unum  Aletandnnn,  Ctvittun  efl.  Hkc',IiI 
Noftri  opera  fex  hoiaimim  plebeibrnn  t  l^atcta  arcem  clp^in,  -i 
ddnde,  tum  am  ceaae  oon  MlGaiti  icbSAm  ttt4unt,      -  '  - 


.  Liher  Nonus.  arfj 

XLIV.  KoB  a  Jea  diu  pod  convcntum  Guliilmut  primuf  Djgl^ll 
fia:  Camci,  coiflis  vigiiiti  millibiu  homiaum,  Aneli^un  ingitSiis, 
Petmerum  oppidum  fre^ucncibuf  nundinti  ex  Improvifb  cepic,  diri- 
puic,  iiicci)4ic;  excrcitumque  ipoliii-oneratum  iocolumcm  rcJuxiC: 
&  cum  przda  pefliientiam  domum  retulic,  ^uz,  qiiaara  nuoi^uaiD 
alui  vi,  biennio  per  totum  regnum  &vitt.  Angli,  ut  parcm  cIj- 
dem  Scocii  rcpenderent,  Solvxo  tnnCaiflb,  Scotlam  ingreiTi,  Tjl- 
botui,  dux  acerrlmui,  quindecim  millia  militum  duceuc:  hoc  nu-  . 
inero  fretui,  Jonge  bteque  populando  vallitatem  &debat.  Cum 
cxei]citum  prxda  gravem  redLxeret,  non  lonee  a  fibibui  Anglix,  in 
valle  angulta  caflta  pofuerat.  la  eai  angiStiai  Scoci  plui  minut 
quingenti  noAu  ingrdn,  in  £curos  &  iraparacoi,  &  magna  cx  partc 
ineri(iei  irruerunt :  ac  priroo  iinpetu  obvlit  trucidatii,  tumulcu  ve- 
ro  &  pavore  Utiui  fufo,  cocum  exerdtum  in  fugam  verEunc.  Multi 
ibi  occifi :  ad  duceiKo?  &  quadraginta  capti :  plurimi,  uc  in  ribiia 
trepidatione,  cemere  Humen  ingreili  periere  :  reliqui  prxda  exuci, 
qiia  culque  proximum  fuit,  domoi  rediere. 

XLVi  Cum  intcrea  bellum,  cerra  mari^ue,  maximii  viribus  cum 
Gallii  ab  Anglo  gcrerecur,  ac'  praeterea  pari  virium  Anglicarum  in 
LufTtaiiiam  mitterccur,  cx  conventut  puDltci  decreto,  miiTui  cft  \n 
Scociam  Jcunnet  Lancaflriz  Dux,  Regii  Angli  patruui,  qui  de 
pacc  agcrcr,  ut,  toc  bcllit  undique  ctFcumRrepenribus,  ab  cu  lacere, 
quod  maxime  patebat,  filcem  quiei  efrcc,  MifTi  a  Scoti;,  jam  Jc 
cjui  adventu  per  foxialcm  ccrcioribu!,  qui  tum  to  Cran/igerenc,  Gu- 
litliKKi  DuglaiRie,  &  Joannei  Dtimbanut  Maravijc  Comicci,  Jn- 
.duciz  in  triennium  fi£lx>  Scil  dum  ibi  de  pace  agitur,  civile  bcl- 
tum  in  Anglia  longe  gravilTimum  exarlit,  Primui  iuQor  fuilTe  di- 
cicur,  Joannei  cognomcnto  Ballu^,  facriiicului.  Ii  cum  plcbis  ani- 
moi,  oh  quatuor  nummns  Antjlicoi  in  capica  fineulorum  impcratoi, 
VchemenW  ofFcndi  vidcrec,  primum  in  cnnfellionibiii  &  fccrecli 
conventiculis  obliquc,  mox,  ubi  fermoncm  (uum  non  ingraium  au- 
ribui  fenlit,  apcrtc  tfcpic  vulgui  advcrful  Procerci  inflammarc.  Ac- 
cedcbat  ad  rcccntem  c.iuITara  alia  vetuflior,  quod  magcu  ruAicac 
ptebii  pari  propcmotlum  fervilii  conditiofiii  erac.  Ad  hoi  cum  lc 
adjunxiflcc  ma^na  oflHcum  manuj,  &  aliorura,  (]ui  nec  in  re  ncc 
in  fama,  qiioci .  perdercnc  habcrcnt,  tantum  injecere  rumulcum,  uc 
in  roasnum  fuitutix  rei  periculum  fueric  devcncum.  Harc  cum  in 
Concilio  lcgatorum  nunciaca  ellcnt,  tamen  utriquc  rem  tamdiu  diC 
fimulaninr,  doncc  dc  pace  tr.infcgijrcnt.  Tum  Duglallius  Ljni;.i- 
flrio  inlit ;  "  Se,  qtia  in  Aatu  rci  Anelorum  finr,  iam  ab  inicio  uf^ 
«  ()ue  fciffc.  Taracn  tjnrum  abclTe,  ut  raomcnta  temporum,  vel 
**  ad  bcUum  gerenJum,  vcl  aJ  pacem  commodiui  conficiiinilam 
*'  captarenr,  uc  cti.im  nunc,  f^  opus  effer,  qufiad  tumvJtui  ccirarcr, 
"tutum'ei  fthofpicium;  vcl,  ut  tutiui  redirct,  quingcncos  cqui- 
**  CM,  qui  eum  dedLiccrcnc,  darc  (int  parati.  LancaOriut,  etli  ncu.i 
tra  condicionc  ut  utcirtiTr  llbi  in  prxfcntia  opui  fore  fperarvc,  ta-> 
men  frolixc  gr3ti.1t  c^it.     Vcrura,  cumiiamumToiiKnf^^&invA 


__^  RermH  ScotititrHnt 

if>  urbb  prtBftao  (iKliKlerttur,  atcSpa  fiac  filWfca'  5*  'Scrtfi(4 

greflto,  tbi,  durti-frili(io  ^.>pUbrM  tottoulrfwiW,  llf  tWitlridlt. ' 

■XLVI.  laducHjtrirtitiiUfcdsfiiirilj,  tiiifiblii 

M,    '  lefitaio'  rrtt^nKfitBaiiate^finib-  .iilaria,'  jnW 

CCCLXXXIV.    JdilujrK,,  rtr(fHifa3idii^D%bflSttt  BallotaJahu 

clae  Coitiitituj,  obfeiiit  Wabanum,  arctrmao  Ucum '(Jjifficm  ntfW 
rrij  Jicsnij  utide  prope  qWori(f(ariac  cycUi^/ioae)  Iri  SflrO!  prrtjjinbtt 
fletain.  pneftttui-arcit,  fcjititinoitoaioiitoi  euto^litJlle  btj^i 
(li  tirttTtOftiiVtttt.flitift  3axJn.-i  liM^iHtenirtlit^T.!  eM'  ^«ifittftfii 
t)thide,'-e(iinrfrfTiOtiUItl  lifoiiediOTij  CUriifairini'k''Miileftia,''itt-6tt 
hlkrri3J*KcHas'a[contiil1toStiiib'rti/Sttaeilblilct/(lt!(liftt,  «tu 
(6  die  Mtiiarfi  ex  t^itifi  ai:^  dedlM  di.  ■' QuiyoltSftit  Rdsbtirgli 
accoIebAnr,  mecuentM  nt  &  ilta  arx  limititer  ojt^timerecur,  cOfa 
GraiVotiim,  -horalneB  robtiem  &  topioifum,  &  ijui  iii  rc  ittfliri 
apud  fuo?  loagnum  nofn«n  habcbiit,  ci  ^ri:i  przfJfiCDdum,  Is  Cit 
non  modo  CQmmcacus  ail^loi,  'ftd  tittanem  (liUh^fUuin  ^IlpcU^ 
Ictii  illo  mlttcrcc,  ratis  ncc  a1ibi  eain  liOftimodius  a'd'Ws  HTtii,  n 
que  tutiui  alj  holti  tcr*ari  [wfic  ;  l&iirritiarlati  (iim  &  ifei-  J!  dl* 
per  enploratoi-cs  refiiflet,  Jiil|i'diiscOfflfnot(eTodft^S,  toheiil^' a^in* 
Btifinrijllim^en  jnilicitus,  plauftradis,  &  Vuig5  prO^tniRdo  ifivaJ 
at  line  pugtia,  magti»  j(r*Ja  'cum  ipfo  doniino  potitui,  IfcKim 
i-eccpir, 

XLVtl.  Axiglus,  ut  datnna  accepta  utcWccretur,  &  incurfionei.i 
jirlmeret  mcmorabili  atioua  calamicatc,  LancaKriiim  cuii).in!tf! 
terreflfi  njvaliquc  aprtiracu  in  StotiVm  iuift'f.  LaiKaHi-ius  il'Je  i 
Wafcton  5:  LotKianam  IMimbUrtufh  iiVtjue  vehir.  Claffiyaa  t\ 
KiaTiClMa  pertaflanila  mlfik.  Milicibus  KdimWgiim  vokftta 
!i^cenil*re,  Dujc  itiCmor,  anle  paucos  annos  illic  fe  j  fuij  cxdjlft 
teni^e&liorpiealitorfuitrecraaacum,  ignem  tcQii  artuic.  'N 
Tuitead^m  tiumanitas  in  copiis  oavaiibQs :  nam  .Amonam  mlv'- 
Ingieffi,  ctrnobium  ftiOnachorum  dircptum  inccnderBnc ;  fimilk 
trudcBcate  ull  funt  iii  omniUut  tocii  in  aux  exrccndchmc:  ilone 
Nicolio  &  Thoraa  Areskinis,  A'|c.\.inato  Lin.lcrio,  &  GvUeli 
Cunigahiio,  multis  C*fi),  quibufd.ira.taptis,  aJeo  rrcpiila  foj^a 
"ha5«  flitraot  compull^,  ut,  pc*tcr  alia  damni*  in  «a  feftinatii 
accepta,  ^uadraginla  liiorum,  fune  nautirt)  in  tjuif  Dciidefcalit  c^ 
fubmcrgi  ance  ocvlos  fues  permilcrint.  Vix  t,ahca|!trtU^  domuiti 
receperat,  cum&diotrausDuglafliui,  prope  vcitigiis  ejus  infitlj 
arciout,  quas  Angli  in  Scotia  poft  Dunclmen(e  prKllum  r«nuer; 
partim'c.iptis,  panlm  dirucis,  Tcviotiatn  omnem,  pra-ter.Rtiifc 
^ui»,  Stotis  reililuit  :  ac  iati-ocinia  l->cr  iiccntlam  beiloriuti.grafl 
tia  coitipclcuir.  Nec  ipfe  diu  liis  rebn;'  fupcr{u<^  fcTirc  in  acct  1 
glalliaBcxcinaiii.  Suucfllt  ei  y«oJ((jDug.Iflffius,  filius  oami  vii 
'iis  R'eneretan,c»ptre(iigniu.  .i-iti 

^  XLVttt.  Iiiterta,  cwm  anhuk  ukIucIx  prope  Bonotiiam  Bcl^ 
JiiiSeta  fjiiit  iattr  Fxiacoi,  ftiiglbt  &  Se«as,  FraiKu\ne,   qdi 


Uher  Kmm.  %Sf 

fxlatunt,  utcadcTc  Stntoc  &cerent  certioKs,  nMllgtiKiiis 
.cnc;  procerci  AnglorutD  !kctu  finkuoi,  locum  libi^tum 
inagiu  ali<]ua  dxAz  haltcm  eximproviro  afficcrmt,  dk,' 
kiciarum  dcnunqarionem,  ^srium  ulcilcendi  ci  relinqkK- 
junt  ail  deccm  c^jttum^  tex  figtcfarioniin  miltia :  ac  Sc»< 
^refli,  ducencibtu  Northumbrix  &  Notingamix  Comitibmj 
pnptijatione  amnia  vaihmt ;  fed  praicipuc  DuelaAiorum'& 
irum  agrot.  Scoti,  ^ui  rumoribiu  occeptit  de  mducili,  mn- 
1!  cogicationem  ibjecerant,  rchemencer  ft  fine  neeligemi» 
iim  perlidix  irati,  quam'  primum  paAcnt  ulnuB  itc  (btu* 
imor  interim  ineurtionit  ADgbnat),  f>fanoo5,  qui  renunci- 
er»it  inducia^  luz  tarditatis  admMitiit,  Vii  cum  (era  fe- 
c  CifcrimYm  ceirariDiiuB  corrigere  cwitcnderent,  ac  io 
irHonii  ardnre  LondtDum  vcni&nt,  ibi  bcnlgn«  &  hoTiH»- 
epti,  ac  blandii  &  amicii  invitanoni^i  retenti,  doneC  re- 
;H  Anglos  cx  hoHko  revcrlbx  efle.  Tum  demum  dtmljfi, 
icoriam  vcnincnt,  ac  mandita  cxpofuilliint^  pleraque  omni* 
-.!,  ac  maximt  ijui  recentiiTimae  cladii  damna  ftnferafit  fre- 
amque  hidiiicaiioncm  Anglorum  non  Ivrendam  clamare. 
n  RcK  fruHra  placareconRretDT,  acindiiciiiomnina  ftan]- 
rctur,  illi  rem  dilccptinLlo  proLcant,  doncc  clam  per  ami- 
idcdm  Tcre  miltibiu  equitum  colledii,  fiato  die,  DueUffiui 
tliu!  ac  Dumbariui  dam  ex  aul,i  fcccdunt,  &  cum  fuii  con- 
mglLim  infcjto  CKCrcitu  jnarcdiuntur :  dcvaflaroNorthum- 

Novumcaftrum  ufque  agro,  per  Comitii  Noiingamix  & 
ioium  dirioncm  rev«-n,  oittcquid  ferro  flammaque  f^ari 
:arrumpunt  ac  dirunnr.  Tum  demum  cum  &igenti  homi- 
onunquc  prvia  Se  domum'  confcrunt,  u  Oatim  induciaE 
idai  cu-jnc 

C.  Sub  eanim  finem,  amno  milieiima  tmentefimo  oQoge- 
linto,  vcnir  n  Rege  G.illorutn  milTut  Jbannci 
lii,  cUfTi!  G^llicu;  prafcfius,  cum  auxiliario-  M.  CCC 
citer  duobui  millibut ;  e  quibui  ccntum  erant  LXXXV. 
caiaphraAi,  duccnti  qui  fcorpionlbui  (quoi  l>o- 
ftac  maluit  arcubaliifas  appetlare)  tela  miiterent :  sxtcri 
promiPcui  ^encrii  eranr.  Atnilerant  tt  pecuniam  in  fcx 
(I  Itlpcndia  ;  pnetcrca  manera,  &  in  lit  quadringentai  pa- 

qux  viris  forcibui  dividcrcntur,  Ii,  cDnvcnto  Rc^e,  Nor- 
iun  una  cum  Jacobo  DiK^laflio  ingrenbs,  rribui  arcibus  di- 
im  ulceriui  proeredi  vcUcnt,  largioribut  per  auciimnum  ftf- 
ibui,  redirc  cnguntur,  Accelerivit  etiam  eorum  reditum 
lc  R.icliardo  An^Ic  rumor.     Maiorr  cnim  quam  unquam  a- 

in  Scoint  intcnfi»,  fjuod  nbn  modo  ipti  re^mun  eiut  omni 
dc  infeflarenc,  fed  pftcgrlnot  eriam  arcefnfient;  Seotem- 
tifRmum,  quo  Gallui  in  Aneliam  cum  infinlta  moltinidinc 
m  trsnfmitterc  pjinihftt.  Anglai  if^itur,  maximo  eicctc\£a 
in  ^uo  iaiptorcf  nnm  fcxac,imK  vSSbk  ^\t<anti,  <^o 


%66  Rerim  Scoticarum 

e<)uituin  finiTc  tradunt,  Ibtuent  ita  Scuarum  yiitt  friitgne,  ut  itt 
inultof  poll  annoi  cxercitma  cealicere  non  poHent.  Magnau  pr>t- 
(iTU  klalleni  cum  commeatibui  FDriham  fubirc  jubet':  (juod  icitct 
cam  Si.utin  i>.mem,  ijiiam  ingrcflurui  erat,  bellii  continuii  per  nuii- 
i(>»  aiinot  cxtaulUm  ;  &  fi  quid  relicjui  eJTet,  incolu  id  m  rej^io- 
nei  pioxinui  k.oniportjturot.  Sccurui  prtCKrca  ilc  GiUo  erat,  quem 
fcicMc  l)ibernii  tempefUtibui  (c  non  commilluriun.  Cum  illij  ci>- 
piif  SLOtum  jngreflui,  nulli  Inco  ncquc  facro  neque  profjno  ;  nulli 
homini,  <fu  modo  militiri  cilet  aratc,  patcebat.  Inicrca  Joannet 
Vienaenlii,  qui  nugii  quid  Rex  fuuj  diHcdcnci  manda&r,  qiiu» 
quid  SLOtorwn  r«  poHerent,  meminiflct,  cuni  Du^laflio  affidue»- 
yeb.it,  ut  prxlio  dcccrncret.  lUc,  cum  fxpe  rc(^diiret,,^Scoto» 
U')n  ot>  animi  aliauam  crga  Gallcu  alicnationcm,  lcd  ob  iolinnita- 
tis  Itise  confcienium^  prxUitm  dctrcflaic,  eum  tandem  in  lociun 
ai^duum,  unde  tuto  (pcculari  po/lct  hollium  agmcn,  fubduxit.  Ibl 
cum  loni^o  ordine  tranfeuntci  Anglorum  copi^i  oculii  pcrluflraller, 
fjcile  in'  DuglafTii  fentcntiam  dc^endit.  IVoximum  cii  vifiun  e(l, 
ut,  iiua  foU  rationc  holti  nn.-cre  polTent,  ipll  pro  temparc  confL'£tii: 
tupiii  AndUm  .-idorircntur,  JngrcOl  tiiverlillunn  a  Rcpii  excixiia 
itiiitrc,  Ounbrijm  rc^tuiicfquc  »  pi-opinqiut  longc  iaicque  popu- 
Ijnrur. 

L.  Anpli,  Lothian^  omnibui  malit  «fflifla  (nam  necommeati- 
()ui  Jcficcrcntur,  non  juJcbant  longiut  a  fiia  cLiile  diiccilcrc)  cum 
).im  inltantc  hicmc  de  rcditu  confulrarcnr ;  erant,  qui  Scotorum 
vdli^iii  inlillcndura,  &  in  rcJitu  .id  LCrtamcn  (velim,<nolint)  per- 
tr.ilii.nJoi  cxiltimarcnt.  Viarum  pcriti  cx  aJvcrfb  oflenJunr,  "  Ici- 
"  ncium  pcf  paluftria  &  monlof^  ditficultjtem,  &  plerumquc  angu- 
*'  llijs,  omniumquc  rerum  tantam  inopiam,  ut  vix  tranliiut  cffcc 
"  p.iuJs  &  cxpeditii,  tjtii  fccum  commcatui  in  aliquot  modo  dict 
*' Lomportarent ;  deinJc,  fuperaiii  viarum  difiiculiatiln)i,  [vtnii- 
''  m.im  quic  cot  cxcipcicc  rcgioncm,  non  atlmtHlum  n.itura  fertl- 
"  lcm,  &  ab  hollil<ui  vslUtam  :  &,  ubi  his  malii  pcrfund;  fuerint, 
"  iiim  holic  lcvi  &  proLUi l-itore  rem  futuram,  quem  tlitficiliui  clTct 
■'  inieiiirc,  t^uam,  li  pialio  fe  commltr.-it,  vinccrc  ;  qiiiquc  invcn- 
'•  iLis,  nili  fiiii  locis,  cn!;!  ad  piignanilum  non  poircr.  I-.juj  rei  pe- 
"- rKul.im  .ib  hJuirJo  tcrtiocjut  avofj£liim,  cum  Andorunt  ma- 
-'  ximo,  nullo  SLoiorum  incommodo.  Hi<  auditis.  Si  omnlum  n- 
iilmo  obvcrfiniibui  aliis,  qu^  (crt  liiemi  in  (blo  fri^ido  malis,  & 
llilicunu',  quxciilqu^  domi  funr  cara,  pi^noium  memom,  fat.iie 
<Ic  leiittnii.i  JiKcirerum;  &  qua  vcnerant  refla  domos  pergunt. 
|t.(  rtrii]'.».'  libcrc  in  hoftico  priedati,  nuftjitam  hoHc  conlpcAo,  ad 

i-I.  Si.fiti,  cum  pro  ccrto  habcrent,  Anglot  uf()uc  aJ  priximjm 
Xil.itcm  in  cxpcditioncm  non  proditiirol,  R.n;bui;>um  a^t;rtJi  de- 
•■icvtrunt,  oppidtim  piopinijuum,  &  lonec  proxiinij  rcpionibut  in- 
fcltillimum.  Y-ft  cum  freqacntct  conveniflcnr,  dc  oppiJ')  nondum 
'^'f^iAj^ruro  ilUIidiuni  intcr$Ltrfot  &  FraiKo^.cll  ortuni.  Galli  cnim, 
3  vam 


"  Liher  Kontis.  ilif 

Ctun  in  oppugnattoBibui  uri>ium  Scotii  cllcnt;  «r  multo  ufli  beiro 
ruin  doinelttconini,  pCTitioret,  magnof^uc  fumcui  in  \A  bcllum 
impeixliircnt,  oppidum,  fi  capcrecur,  a>quum  ccnfcbant  ful  jurU  & 
GalUo  ditinnii  eire.  Scoti  contra,  "  Iniquum  eric  conccnilcbant, 
"  ut  pnemium  univcrfK  belli  penet  auxiliarioi  eiTct :  ^uni  aittcm 
«  fumtui  fcccrint,  eoi  non  Scotit,  fed  fibi  Gallum  impcnili/1c,  m 
*■  hoIULira  viret  diOraherer, '  &  partem  bclli  avmcrec  a  G.-illia. 
**  Quod  fi  arl  calculo!  placeret  revocare  amiCorum  otficis,  juftia; 
"  Scocoi  a  Galtii  toHui  betli  impenfai  pofre  repcKre,  ^uam  ens 
"  aiixitil  lati  prxmia  poitulare,  ac  ejuCnodi  pracmia,  ({ux  niilla 
*(  mcmofia  vct  d^ci,  vel  pctita  ab  amicii,  vcl  audierimiii,  vel  le- 
*<  gerimui.  PolhilaticAnt  autem  inic|Utratcm  vel  indc  fadle  appa- 
"  rere,  quod  Scocii  incegrum  fUiflec  pcr  Angloi  in  pacc  con<juic- 
"  Cere,  ae  R.egiim  potenciDunorttm  inter  fe  btltantium  fift  fpcflai- 
**  torcf  prxbcre :  Gallii  non  idcm  licituro  fiilTe,  nill  bona  Callix 
"  pane  ccdere  voliiiflent.  Nec  fe  videtc,  cui  ufui  ejuj  oppidi  pof. 
«  reffio  Gatlii  effe  polTet,  nili  ut  (velac  fr^no  injcao)  pacii  betli- 
"  que  arbicrium penei fc  clfe  vctlcnt.  Qiiod  fi  il  corum  conniium 
*'  ciret,  non  fbtum  utiUiM,  fed  etiam  honcltiiif  SL-orarum  Rct;ibui 
"  efTe  co  carcie,  miam  tam  levi  de  caulTa  in  fervitulcm  fc  volunra- 
"  rijm  dederc.  Sin  tam  iniqua  petitione  Galli  rcditum  ad  fuoi, 
"  nuem  fam  pridcm  moliuntur,  excufare  conentur,  nlhil  hnc  excu- 
"  uiione  opui  fuiflc  :  itam,  ut  ulcro  advcntrunt,  ita  fuo  cii  arbi- 
"  trio  femper  licuiHe  difcederc.  Neauc  qiKnquam  morari,  quo 
**  ihinuj  abeant,  ^uaixlo  conim^  fi  inTiti  manfcrint,  operam  inuii- 
"  !em  fore  proipiciant. 

LtL  Ita  reditum  cft  a  Roibur^o  rc  Infefta  :  &  ciun  aittea  IJEpe 
gravej  querimonix  uirinque  fuiffeitf,  tum,  (11  diatius  rei  in  eo  ftacu 
petmanfilTent)  aperte  indc  inimicict*  videbantur  orlturse.  Origo 
autcm  diflenfionum  cx  diverfa  utriufijuc  in  bello  vivcndi  condietu- 
dine  proeeflit.  Scoti  enim  &  Angli  non  minus  vcrecundc  &  conti- 
nencer  in  bello,  ijiiam  in  pace  apud  civei  fuoi  aeimt,  0c  boiu  fide 
ab  hofpiclbut  accepca  folvunt ;  Franci  vero,  qu.iii  publice  f  ermiffn 
lairocViin,  oiiamnijtie  tranfeunt  prxrlai  agunr;'&  ijui  a  pucrlcia 
hiiie  vivendi  rafioni  airuevenjnt,  quod  femperfaftum  vidcrunf,jiirc 
ficri  puCanc.  Iiaque  antc  id  C^vu*,  cum  nec  Franci  a  foIiM  rapa- 
cicate  fe  continerc,  nec  Scoci  infolicam  fervitutem  furcipere  pofTenr, 
f«i-c  rixar,  atque  interdum  pti°nT,  aliii  aliena  Mpicntibut,  aliis 
fua  tucntibuT,  confcrebantur.  Tom,  poft  hanc  ad  R.osbiirgiim  ali- 
eiutioncm,  cum  Gallorum  pabulatprcT,  tanquim  brevi  diftclTuri, 
maforc  «jnam  antea  liccntia  raperent;  &  rnltici  indignflci  fc  paui.ii 
&  perc|»riniijira!dae  etrc,  jume:ita  fxi^t  aliflrshcbant,  miniflro!  l-i- 
bul.-itutii  miHoi,  8r  milicet  vagoi  vulncrabant,  atqtic  interilum  occii- 
dcbant.  Qucrimnniit  .id  Concilium  relatii,  tmo  omnium  acricnb 
nim  ronfeiiTii  refpondetur;  "  Se  yraviui  a  0.1111',  qiii  fe  ciicerent 
"  .imtcot,  cjiiam  ah  Anglit,  ex  profelTo  inimicit,  cxpil.iri ;  icac^uc, 
"  non  priuj  pere^rinoi  di/cefTtiror,  i^.tam  4mi  &mTi;i,  cotv^wS^- 


a^8  jRentm  ScetUmtm 

"  nat."  Nec  at»  bac  pertiiucvi  a  ^]^*^^f>  htmiaAttf  mnvm 
popiJaribus,  deJuci  porucrunc.  Reniiiro  i^iiur  ucKiiu,  iu»  k 
Svock  rcitncusi  docvc  omnibuc  cilei  perfoluniiiii  GftUi  cubi  « 
CiienLbi  Noveiuljref  vela  ftcillcnt,  Scocj,  fivelaberibiw.beUkif  fii 
pcriiiri:!  anni  ficigiui,  jive  gtxiU  (oe  lcciLicyii  cxpeflitionibui  Jitia' 
ti,  M  quidrui  bLcme  ^utcvcrLfi. 

LIJI.  Prpximo  verc,  CuiicliBUt  DutiUfliiu,  AnkibaUt  Rcgul 
Gallovi  Jiani  fUiui,  in  Hibcntiav)  Mvigavic,  i^  crcbraf  HibtnwniM 
cxiicniiattct  in  &Itovuiiani  f»f)at,  ^  in  firsfimii  ukiderewr,  4 
in  ^fleruiii  prohibertc. '  £rjt  A  GulieUiuu  Scoric*  juveDtUtii  oni' 
Dibus  corporii  &  animi  virtutibiu  Ipt^  fti/am :  jn^ii  corpu^  A 
pcrin.le  viret,  £jriiiaquc  (i^uod  in  tam  v.ift^^nagnituilinc  ru»  lolti 
cvcnirt)  cum  virilj  ifif;nit4U  f>raca.  AcceHtTanc.ad  liccbcUi  de^ 
tar.i :  frpe  cum  [uucli  JonHc  plurci  bpliiiiv^  a^rcllui,  rtilnr  cVi- 
isni ;.  nci:  ia  ulU  ^it  expcditione,  in  <)in  vii^  'l^  onn  ei^iMrfr. 
_Ai>]ue  hxc  bnn.i,  ijux  in  pJeiiTiiuc  foUnc  tfle  JwriiliolJ,  GV«M*t  A 
inc.lcitLi,  o.-nnibui  uc  f>niu:  eiknc,  effidibnt.  Hif  ejui  viitntip» 
Rrx,  cili  tiotbiiin  c^m  clTe  nuu  ignDrarcc,  tamcn  impulfus,  ^^i 
tilisn  fillam,  rarx  ia.ilU  attatc  pulthritudinii  excmplnin,  &  a  tnul 
ri:  nr)h!:ijnmii  jnvcnlli.i:  cxp(tjtain,  ci  collouvit,  Nicbijmque 
C.iW  ■\-i.'it  pro.liranm  rc^iofwm,  Jotif  nominc  dcdic  Iftjtijr  cum 
.1  >i .1  Iinf')rd.im,  (ippiUiim- Ut  h>  e.i-^ciKeopuknrw,  Atai.cxporu' 
ilic^,  ic;  iin^ivviri  uiaj^nuii)  opjfiil-inii  tcrrorc^Jtriulit  i  Jidco.  ui 
li.icIm.Jti,  ciimmilciint,  (jui  ^t  CTOiiicionlhu;  ngtrcns,  Ncc  D«!^ 
r^itiui  ^Uijauii::  incci-c^,  Jc  hon^c^fi-curu),  RLoher[Lim:&u4rt(Hn  P^ 
iii'U-rjnum  cum  .ilLictnli?  militihu;  milit,  ad  coijirniHtut-in  nartfi 
impr! c^nuLim.  Uppidani  tcinpui  aJconfuItancliim  n^^I,  amllia  i 
I^.inl.ilLio  urcclllinc.  MilTi  quineentiequites :  eo  fuhlitlia  QpnJdan. 
uL^cli,.  &  iufi  hijMi-tica  in  litincni  dMCiint:  ut,  omaibtii  vidcliccl 
c.cli>  (uurtit  mulcitudiiK  fi-cti  pcrf^cilc  fadu  puc^bint)  (tUm  tuvi- 
hui  pi^cirentur.  Scd  iitrobi(|UC  vifli,  nppidum  caiinim,  dircptun  & 
inoerriini.  Qiiindcrim  navi^ii.v,  quK  ii>  portu  ftali.yir,  fpotiit  url>ii 
(meratii,  acq'ic  obitcr  Mjuiu  iniuli  ijioEiaiJ,  ad  Uoim  R.I|inam. 
qiii  p.urem  Gjlbvidiv  a -Caridj  dinmic,  apjicUunt.  Ibi  Aatiin 
B:ij,Uflijs  cum  re&illct  patrcm  fuum  in  cxpeilirioncm  advcrftic  Art- 
c!oi  proftfliim,  co  8t  irfc  ciuAntum   potcft  feltlnat,     Fucrat  aurcm 

LIV,  Ridia-.Jiii  An^Iut,  cum  Scotiam  (uperiore  anno  Tuinit  in- 
r,rc/Iu<,  ncL- c)uli;(]uam  Cicri  :iLit  pmf.ini  invioUtum  omiiiilct,  do- 
iium  rcverfiLi,  in  maxinMm  leditioncm  inciirrir,  (|i«e  omncm  toli. 
<n  rcgni  /laciim  immutavic.  Hulc  malo  ut  meicrccur,  cum  iiuj(i- 
flrjtui,  pr.tfcQuriit  prnvinoUruni,  &  minorura  rerum  curaiione 
(<ic  in  hoc  ^cncre  fieri  l(>let)iilt,alili  in  aliot  cranHuIinet,(;t  ratiMw 
»>liorum  incenilia  non  tam  fucrunr  excincta.  quam  tcfla,  &  \n  tem- 
porc  moK  crupcura.  Scocia  cnncra  trani^uillitace  fiunma  frucba. 
(iir,  icil  increrra  :  nam  Sc  juvciuini  rohnrc  florchat,  ncc  alia  xt»' 
iBipcraiaruiiL  fcracior  crat.    N»bi[<tai  itjitur  bcUi  aviLU,  iii  ^invi- 

bu. 


L.ib.er  Nmts: 

bni  cnttbui  frcmebar,  runtam  ulciRcnifi  vetcru  Afiglorum  injurut 
opportuniraKm  ncel[gi,  quam  illi  ncqujqii.im  rebtts  noltrij  j«rcur- 
bacii  Drartcrituii  cflcnC,  Robertui aucem  Rnc,  homo  n.icurj  cjjie- 
tior,  OC  ob  inijravcllmccm  a^rjccm  ad  beJI.i  ruJrJpicLiiia  cir.tior, 
ptibiici)  injuriii  noti  fictt  pcrrnoveri  vidcbacur :  Jo.innei  cjlic  liliut 
natu  miximiis,  ini^cnio  fcgnif,  &  c^ui  pemifTti  culic1u.<,  aiiljbore» 
cartTcnrei  perfcrcmlo:  pirum  creiie&arur  idoncui.  AJ  Robcrcum 
Vifx  Qiraitcm  n,icu  proximum  tic  ptwrrum  coneuiTu!.  Ibi,  propc 
dcplorato  Hatu  pulilico,  f^cilc  incer  omnci  convrnic,  ulcifccnd,(in 
cfle  clidem  nupcr  accepcam.  In  i.l  cum  qiiiluue  al.Tcrictr  opcr.im 
fuam  offnrer,  dclefhii  imticinir  in^proximji  Nunai  Aue^  ^c..t  occul' 
tin,  ut  utrumquc  Re^cm,  &  Scoium  &  Anglnm  juxt:i  tjccret.  Scil 
Anglt»  rcf  minime  fclcllit :  «jui  cum  pcr  cxplorjtorei  rem,  Jirm, 
locumque  cemvenieniii  comperiiTcnt,  &  ipli  contra  llmili  ilolo  c;i- 
pcre  ho(tci  con.intur,  Proceret  enim  cecerot  admoncot,  ut  fuoE 
quifgue  paratni  lubcant,  non  in  certum  ^uidem  diem,  ki.  qiunilo- 
cunque  opuT  elTrt,  utsLl  lignj  convniirenr, 

LV,  Hif  ica  compolitit,  cum  jara  auJirenc,  nonbrn^ul  a  limits 
hi  TeviocLi,  Scotorum  a<l  rriginca,  aut  (ut  vult  FrofiiLr.!'Jj)  tjiia- 
dr.iginta  millia  convcnilTe,  itecrevenmt  (,^uoniim  cum  ctQr.-i  mut- 
titudinccongredi  non  judcrcnt)  nihil'  antc  hoftLi  sdvcnrum  clTeco-- 
Diinilum  :  &,  uc  incerimcommodiui  ccUrenr  conrLllum,  domiquif^ 
quc  fui  C;  concinercnc,  dum  anima.tvcrrercnt,  rn  ijuam  tjivltni 
rcgloitcm  tanra  fc  elliincieret  procelU  ;  ac  tum  dcmum.  ad  eontm. 
raotui  confilia  ftia  accommodarent :  &  (<]uod  aucumno  fuperiorc  ab 
hone  faftum  oblervaranr)  diveriam  tum  Scotix  regioncm  in{;re(li,. 
chde  cladcm  rependerent.  Interca  mittunt  acp[ofatorem,^u{  dc 
hofte  prepinquo  certiori  omnia  rcnunciarer ;  ^uod  referre  put.ircnc 
plurimum,  non  modo  inllltut^  fed  fjAa  diAa(]uc  poflrcma  cogno- 
Ri.  Qui  mif!uf  cmt,  ctim  Krmonc,  cultu,  armatu  nihil  a  cxterit 
differrer,  ficile  pro  Scoro  fetellit.  Omnibus  vcro  quc  fiire  interc- 
13X  £itti  compertii,  a.t  equum  quem  arbt^ri  alligarat  redicm,  eum 
fittro  fibi  ablatum  e/Tc  itcprehcndit.  Ijitur  otrcatui,  penulatui, 
calcaria  indutut,  totoque  habini  cqucllri,  cum  fe  Ptdei  aJ  Itcr  dc- 
diflet,  ccEpit  m  efle  lufpe&i :  coque,  cum  longiuR-ute  abclTcc,  mif- 
ftiequitibuf,  velut  e  fuga  retriAui;  &  inierrogiru!,  quij  &  un.li; 
clTer,  quidvc  Ica  abirce,  cum  non  iarii  confl^nccr  rcfpondeiec,  ad 
duces  cxeitinii  produftui,  mctu  graviorii  ptcnx  inje&o,.  Anglor um 
confilia  ets  apentit. 

LVI.  Scoti  ereo,  IWi  compertif,  8t  ipfi  rei  s^ltttiIj:  ontinem  mu- 
rant".  exercltum  divi.lunt  ica,  ut  major  parj  Cirlcolum  vcrliii  itcr 
intenderct,  ei^uc  preclTent  duo  Reeis  filii,  Fifj:  5t  Jemir  Cpmi- 
t«  ;  pnBterea  Arjiibnldui  Ouglaflim  Gallovidiaciui,  Cnmitcfqi:e 
Marnx  &  Siiclicrl^ndix :  alccram,  qux  NorchumbriMi  in^rcderc- 
Tur,  duccreiK  jAcnbui  fluijl.ilTix,  &  dua  fratrct  Dnmbaril,  Gforei- 
^iui  &  Joanncs,  Iiic  Moravir,  ille  Marcls  Comicei.  lii  atrri'iuti 
CTenetni  equitei,  6t  iluff  mtQIa  pedinun,  frztct  et^wtum  mKTvxfnu'.. 
Z  3  'i'.»i«V-v 


Remm  Scoticnrnm 


270 

Sbguloi  cniift  equiccs  rcquuntur  mlnunuin  JiuguU  robudi  mioinx^ 
qui  lcvicer  armati  equonim  proi>e  turfimi  adx^tunt,  &,  tum  tci 
cioriii,  manum  cwn  holtc  wnlerutic.    Difbenitu  iu  copiii,  (jut  in 
Cumbriam,  &  Otritoluia  vcrfuj  irer  incenilerant,  cum  cxercitu  vi- 
litio  cuiiSa  ferrent  agerentijuc,  hoftcm  obviimi  non  habueruiic.  Du- 
eUflto,  in  divcrG  parcc  omnia  v,iflanti,  noit  cadera  forcuna  fuit. 
Hxpeditionis  enim   fua:  ntionem  ita  inliicuerat,  uc,  (]uam  magnii 
&  occulcif  polTcc  icincribui,  crjnrmillj  Tina  Duoclmum  profceruct, 
ac  cum  dcmum  popuUtioni  fe  darel.     lU  ab  cis  tanca  cum  ccleriu-     { 
te  &  nientio  fitium  cfl,  ut  prlmum  ubi  elTcnc  boftef  ck  ioctndw-    < 
rum  fumo  iuCclligcrent  Augli.    Perciiu  icDior,  in  Nonhiunbria  &    ' 
vtcinjj  regionibuj  au£h>ritatc  Se  opibiu  longe  princcj)!  crac,    Ke  aJ    | 
cum  delata,  duos  fiUos  juvcnci  im^i^crrimot,  Hcnricum  &  Rodul- 
phum,  ad   Novum  caHium  prvmittit,  cartciis   eo convenire kiflut 
to  maximc  conliiio,  uc  Si:o[os  redicu  ad  £101  iiueFcludeTCt.     Illi  vc- 
ro,  agro  Dunetmenli  longe  fcrtiliffimo  omni  bcUi  clade  aSefio,    | 
pneda  incenti  potici,  Tinam  icerum  tranlcunt,  ad  tria  fere  millij 
palTuum  lupra  Novum  callnim.   Ibi  hominei,  domi  nobilci,  &  glo- 
rixcupIJi,  &  hoc  (ju;ilicun(juc  fucccffu  elati,  curpc  fibi  duccbanc,  [i 
tufticii  Miiium,  ac  non  eciAm  urbibus  ccrrorem  inrerrenc,  ad  No- 
vumcjl^rum  adequitant:  &  oppiignaiioncm  comminaci,  contumc- 
Uii  hoflcm  cliccre  tentanc. 

LVII.  Cum  biituum  ibi  rcfticiOent,  ac  levia  plen)m<]uc  vaiio  C- 
ventu  cercamina  conleruilTcnt,  unum  tamen  ac  pol^remum,  pofteri- 
crc  dic  fub  velperum,  omnium  ora  oculofque  in  fc  convertic  Ipli 
enim  ducej,  genere,  opibus,  atjtc,  ati^uc  anjmis  pene  parei,  deto- 
rurn  cxitiimabanc,  fc  ab  utroque  exercicu  fpedari  pugnjncei.  IkI- 
■uc  crnn  cx  provocationc  proccllinenc  in  medium  Jacobuj  DugUJH- 
ui  df  Hciirkus  rciciuT,  ati|ue  infeflif  h.iflii  concurrilTcnc,  Percius 
cquo  .!c|icitur.  Angli!  ad  auxilium  concutrcntibus,  cumDugtaffius 
hoitcm  nitiugerc  non  poJli.t,  hafta  cjus  pocitur :  acquc  eam  quati- 
cas,  cxcUmat,  uc  ficilc  cxaudiri  poircc ;  "  Sc  fpolia  ejui  in  Scotiam 
lattiiuro."  Ila  dircmta  pugna,  Scoci  (uc  prope  urbem  civibui  fre< 
«ucncim,  &  hoflium  plcnam)  incencius  cgcrc  vigili.ii.  Poftridie 
Scoiijm  vcrfus  iccr  capelTunt,  {cd  lcncc  :  graves  enim  fpoliis  ernnc. 
frxil.i  dum  p.iullum  proi;eilic,  arcem  hoflium  propini^u.im  cxpu* 
giunt  &  dlruur.t :  .itijuc  inJc  itcrum  Iccr  ingreiri,  a>(  Oiicr'.iurnum 
jiervtmiunc :  qui  locus  a  Novo  caRio  oflo  fcrmc  millia  abcll. 


dc  rdi<)i 

vcifus  ad  alcerum 
,c„t)  tcrtamcn  , 
ctLiae  fc  Loniani'Ci 
tiiduo  il.i  m.7ncii 
am,  ui.i  .iffii 


decur,  Carleolum 

ciium  cundam  :  nequc(quodAb  iiittio conrc- 

tum  qunquim   conrrnhendum,  prlufijuam  omnel 

ront.    ConcfA,  Diisl.ilfiui  auflor  crac,  biduo  aut 

idum,  ut  rcbus  confutarenc  Vcrcii  magniloQUcnci- 

naii.irj  eoi  nran  lacuroi  in  Scoiiam  fuam  Unceam ;  in- 

ili  c/lenr,  arccm  propinquam  oppugnari  po.Tc.    H»c 

c  pluiibuj  minits  uiili(  viJcrctur,  tamcn  in  DupUira 

nnibuj  tft  itrepia.    CommiiDitij  iaitur  pro  ccniporc 

tallrli, 


Liher  Kontts.  zyt 

caflrls,  qinr  ab  utu  parie  paltidibut  craDC  Cuis  nita,  ad  arcis  ojipo- 
enaiioiteni  animum  incendunc, 

LVIII.  Ac  Percius,  ccgmmento  Pkxrppiu,  uti  eru  in^enio  Cerox^ 

ut  acceptam  dderet  ignaminlanD,    lUtim  abeuntci  le^ut  eum  prx* 

lentibui  couiis  cupicbat :  lcd  a  {enioribui  metu  iniidiartini  eft  rcKn. 

tus.    Nequc  ctiim  vcrifimiie  crcdcbant,  Scotoi  tim  paucot  urbcm 

validam  aggredi  auCuos,  Bili  ma)orci  virc]  alicubi  in  propln^ua  la- 

tcntci  haberent.    £o  die  &  proximo  rcbut  roagit  exploratii,  com- 

pcriuDt  a  majorc  cxercitn  niail  cimcodum,  ut  qut  langiinmc  a  Du- 

glatTunii  abcQer.    leiturPcrciuicum  decem  mdlibuiiortiilimorum 

virotum  &  in  viam  aedit,  aoa  cxfpcCbtra  Dunclmcnti  Epilcopo,  qui 

ca  nofic  adventwui  diccbatur,   latii  virium  le  ratui  habere  ad  dc- 

bcllandoi  boltM,i]ui  uluiminuidimidiopauciorcicrant.    Cumiam 

prinii  Anglomm  conrpiccrcnRir,aUil  Scocorumaxnantibui,  ajiisab 

oppugDatione  arcii  propinqux  dcfacigacii,  ic  ad  quiecem  compolitii, 

fubito,  Ad  arma,  clamatur.    Oum  reli^ui  armamur,  peditum  patt 

niajor,  &  complurci  ex  c^uicum  miniitrii,  freti  ^culicun^uc  illa 

municione  calUonim,  impctiu  Anglorum  «iflinenr.    liquiEet  mul- 

tum  )uvit  rei  priut  aiutnadverla  -.  nam  cum  inter  li  diipurarenc  dc 

cxerdtu  lioftium  excipiendo  (venturoi  cnim  cifpcftabant)  collcm 

viciiiummagi^ufuilibifoievidcnt;eiimigiturcircumvctti,dum  Aiv- 

cli  a  Jitum  cafirorum  oppugnant,  in  laiui  obliquum  eonim  inveAt, 

fatellragMi,  latiui  ctiam  cumultumfeceninc.  Scd  Anglui  abundante 

numcro,  fubfidiariit  in  aciem  indu£iii,facite  orditici  rrilicuit.    Hic 

camcn  tumultui  hoc  Scocit  pcofiiit,  quod  fegtiiorc  iuetim  proca'- 

ilris  pugoa,  (paciumeii  fuice^dieniii,  &fuam   aciem  explicandi. 

Interimnoieutrofqueo^rettic:  fcd  aihnodum  brcvit,  ut  menle  ]u> 

lio,  &  locis  ad  ftpccntrionct  exporrcAit,  &,  fortc  Ctrio  ftreno,  Luna 

prope  pctnox  lucii  diumx  uCim  pTKbcbat.    Puenatur  ii^itur  accrri- 

tne,  ut  inter  homir.ei  utrinque  nobitci,  &  dc  eroria  magii  quam  de 

vica  folltcicot.    Perciui  ignominiam  dclerc,  DuglafEui  partum  de- 

cus  novo  &cinore  illudrarc  coniendcbat.    Ita  ucrinque,  impiri  tjui-- 

dcm  numero,  fcd  pari  animorum  conteittionc,  in  mulcam  nofKni 

pii^natum  cft.    Ibi  obduAa  Lunz  nubn,   cum  di&imen,    hoftir, 

an  amicus  efrei,  fiiHutifret,  pautlnm  intermi^  pugna  :   Luna  vero 

nuliibui  libcraca,  infcrrcntibui  fc  vcbementiut  Anglis,  Sceti  pedera 

rererentcs,  nonnihil  loco  cefTeTC ;  ac  IXieUlTii  vexiUum  pcnc  ami- 

lere ;  cum  ab  altero  comu,    duo  Pacricii  Hepbiimii,    pacer  &  fiiiui, 

ab  alcero  Duglaflius  per  funrum  ordincj  pcnctrancei,  in  primam  act- 

cm,  ubi  plurimum  erat  difcriminit,pcrvolant,  tamqucatrox  prxti- 

vta  cirat,  ut  mulcis  vulncril>us  iJlatit  &  acccpcis,  fuos  in  locum  undc 

pulll  erant  refticuercnc. 

LIX.  NccDuelnfliuicoconctnniT,  cnm  duobut  comitibui,  Ro- 
berto  Harto,  &  Simone  GLcndunlno  propinquo  filo,  in  medioi  bo- 
Qci  icrumpcns,  virei  animi  robore  corporii  getjuant,  quacunque  Ce 
obtictrb.ic,  circa  firjgcm  ingencem  edcbat.  Amici,  (|uanquam  a- 
ctiicrconccndcicnr,  antcfjuiinad  cum  peaniait ^Sw, w&«N*- 

( 


vj%  '  Sjenm  Seotkanm 

riHHbiU  pbgis  &iciuni,  attjuc  hiuni  ilcicfiuBi  compcriuDt.  Jm 
Cum  piebai  muliii  pL'^is  pcrfijiTus  Harcu;,  Saccrilof  aiiicm,  qu 
fin  (Knaia  dtCftauiu  ci  rcmp^r  aititjefcrar,  coruui  DuglAlTii  virtbu 
^cfetiiun  inuri  sb  iafurLi  luebanir.  [n  hoc  ItAtu  propinqui  cjui 
loinnei  LioJcliui,  Joaonej  &  Valierui  Sinclari,  ik  co  cuni  roetf 
lent,  ari^aid  valcra,  "  £eo,  inijuii,  rede  valco  ;  tnorior  etua 
*■  Don  in  le&>  regni  ^jro,  feii  qucniailnie>iuni  ORinei  prupe  mcj  im 
"  forc! ;  ilLi  vero  )  vobii  poftrema  pero  ;  primuia  ut  inortetn  tnen 
'<  &  uoftroi  &  honct  colciii-  deinOc  nc  vexillum  meum  tlcje^lMi 
^''.finaiii  :  demum,  uc  mMm  czdem  uldfcjiniiii.  Hzc  li  iperu 
«  ki  iart,  CXCCT3  Zi^  uiitao  feram.  liU  4nte  omnij  corpat  ami 
culo,  nc  (ognolcrrciur,  cegunc  :  deinJc  crcQo  vexitlo,  l>ugUlKi  ncr 
men  (ut  moi  elt)  i^uancum  polTunt,  incbnMni.  Ad  eam  Tocar 
nntu!  e(t  bclu»  conturfij,  nnta  al.icricate  in  hoHcm  incuHum,  ui 
cum  cominuo  ulti  j  locum  pugnz  longe  propulrrint.  Njffl  iA  kmme 
I>ug)iilium,  non  lolimi  vulgui,  fcdToaunn  Monviz  Comcj  Mau- 
rcrii,  «b  ci  pine  rem  Ubor;irc  crctjent,  lam  cnim  advcrliiB  fift 
aciem,  capcomlnore  Petcio,  multis  vulntribui  fiucio,  &  in  cifa 
iiitflo,  vehtmenter  percoltrac.    Iiioue,  UnguKtioni  ia 


aliit  panibui  puQia,  Duglafliani,  qui  ad  vexillum  convencflnr, 
An!;lt>5,  &  vii  JtiuTio  Ubore,  &  oottuma  pugna  ffiTos,  diffipani '. 
4c  (otlem  impetu  Henricum  Pcrcimn  dutcm  lioiliiim  c^piunt,.  Eo 
amiflb»  OEtni  im  erdine  fe  ki  fii«m  cMjldint.    Ccfi-"<nral*lD 


iflo.priillo,  bA^)^  M.DCCyan,-  vnbararidKkcFiktll^-Uifd 
»A  mllk  qnadrafllHBk    E  Scotli  eafi  oanai,  cifd  in  f^,  4am 

wuKtduiti  Awwftqiuinr'  ' ' 

'iJL  Ua^^tloAiCm  » , ,._ 

'"  ■ '-" 1  MitdirlniiUM  unMB-i 

,    , „ t:  iBe  cm  tria  aiUa 

MflnumliigiAt>  '^■V^"'  FU"  '■^'^  CMtft  11011  ^oraret  er>l«raM, 
fiatimfeiBpKiei  ooMKit.  lindliuK  (ine  mm  hkm  &cfc,  -'AB' 
4cm  pofi  oanCi&am  fitlt  loopim,  AimIiu  gtBcro  amiAum  ferfbforj 
Sooc«fii(didirt  abooiliMiomdinfcwur,  funnuincra  T'rfiw— 
4iein  lc  nditiBihn.  '■  HKcrvifrcM  iatcr-nfititBU  narioMi  aJMiu 
ftn  ciptiVoi honunitwj- furft  lioteiRMrllmftuebMEiibi  ti||Cfr 
feKifideper3urit.  5l  ^  Mt  4i«fc  diAuih  Mn  rednr,  liK  pccu 
•(^.  In  BHigrcffibtB,  folobrerrcpnuixUificrvfSta^  Aitdeocfi- 
lam  ft  t|ucrfiur,  mannicikiem,  autcbirorbccuB,  In  haftk  oUoii|^ 
•mnifauicoidpianasctrcMifitn^  Ealinmaapud  EpAiIa&iBloba- 
bcntr;  adco  nr  qul  £dni  viobvcre,  amkb  propinquMque fiant  j*> 
idlabiln ;  iMc  pauUo  honcfiior  eos  conndii,  JeroMne,  VM  Atmm 
£]a  dignecur. 

'  LXI.'  Llndefiuh  eopilvohaGlege.dlttilf!a,  niigtnn  onnnnrui^ 
mokicDdinmi  con^idciu,  ad  cm  rcAa  fmlS:ilc:!tt>r,  ntt  pt\m  k»^ 
fiei  efle  begnovit,  ^nun  tam  1>toH  adequftaflet,  ut  fe  rccipcrc  non 
poftr.  £raiit  auttm  £|>{fcapl  Dunclmenlif  copiae,  cnii,  cum  ti^ 
Nonn.GiAmn  urdim  vctiiflit,  ^mB  ut  Pcrcium  ailequi  pofletii 


MflMle^OuQtfti^Hn  cvm  «Hn  Wte  ran^fWw  pnuicr,  £t. 
o(  pcr  otium  cten.ire  jiiffic  :  ac  pMlV>  poft  cfetllisi  iw  ingreditur. 
5ejj)ri»iiji«aih  broiri»l:»l^opfBtl<yfll)eirec,  ctnD  «k  fugiowibus  de  nd- 
VFiJefaUiarcJci^t,  inDpfMutDjrt^criltii,  com  Miicii  dc  Scwii 
fierfe]uwd*>-(iiMtrwkitt.    £kiffixtttnt  -M  fdh  Soli)  ortum  «wnet  ip 

IpMniilwt-git«er»i'<ximpfit9iunl()ci««ilenrr.  >HiaBUBun£pilM- 
ffaj&i«ni«,,Mt<«w6&*Bd-jMd)«siQwmpiw«n»fMBr2ivclucM^ 
«iMriMM^pi^^-tcBCirfi':  a»trmi&'Siftrionifa^ius,&di- 
ti  ^=— lyacttilena  Ubore,  &  pkrofque  vulpcrilMi  &£i^  ft  ob 
JcaiiidaMfffKlitteiieflUgenciDru  defrebcflfimnBncnt,  noa  difficL- 
JeaiiibijnMBitKbM  vi&viua.  Bjm  ;idvcniu  pcr  cxpWacora  ccm- 
,|itK9>^onK],MM)iviit:,  qunitiaanriaiortvonKliffiannim  ioni; 
eitancur,  vtmouth  ilkiHrMr^MHi  ^  cmivit  coidultit,  qnoi  rcntci 
tin  Atlftrk  rrct^  trtKiin*  mdDle'  'vifl»M«i'(  A--  &rv2rr  curbaiB 
iMfti<iaiit^rfif)ft-.fuif  «itjutlem^ikidt^iiin.,  CaoftuTHn  .dV,  ur,  ju- 
Ptti  <liMn.railjt;er«tur  riiiil  iitotmii4''&-ctIjimli  «<  fuii  viftdkt^ 
ftrcw,  ciptivoj  tamcn  pcnuftfuroi,  in  ca&rit  cum  levl  cunodi^  rc- 
Uiiijuercncur,  qox  prxfintem  pccDam,  li  quid  (jtiil  actcnmrci,  dc 
.on>ciibu»npc«trtc.  ->Ult  Jc^-iUtioliri],  e  lupcrion  viBcrLt  pleui 
animonim  in  aciem  prodeunr,  munici  reiro  plltdibui,  dexcrj  lcvi- 
^yanncaBdaur.l  IUdII  eci«k;iiBpcntumi.|it,ficnul  achDSitlafi^iro- 
Ipin^rctj  i^itlrkaceite,  ijaiinxcarati'  Itubtilp  fulpcnfim^a  coll» 
.^eiefaaiif^i^uiM-nllimcinlxiRinni^tlin^rem-adcrtDEi  quEfonur^ 
f»fw.-fe«iBibSlii-tfetj  eEi^iinpiTcciSc-colIinM  tnaki^icatii^ 
iQD^ranntant-mulcicudiiTiripecieni  rcdcUat.  Anttli,'qiri  ms^d 
fnwiu  venaranr,  inrer  ((ragen  £nrum  pueratnri,  £  hDrriltili  illo 
ibno,  &'akiritjtcJtDflius;  m  acircx  advetfcr  fianciDini-atcanitii 
am  ncqne  dux  militl  fnbitario,  Biquc  miicf  duci  imperlto  Hitiifi* 
xlcrcrj'fiacimmro' umie-veDtruit^Iieiu  comrcituTit.  Iiucrea  uw 
Undt&m-  (ixi  tHdnm  aa)capMi  &  in  ^ovn.biilra  teliauir  »■  KeA 
Ruumo  eanlpcfiut  ft  Af^Icni  dlcl,  cnm  fimiiinhaiiuBiKitehabtcur, 
«faimum  iilxT  dimitntur.^ 

LXIL  Hoc  tjun  rtpencinni  tumidcn  Scoti  kricer  defimfli^doiinini 
Tcdircfiatuunt.  -Rartolphom  I^rcium,  quod  ^vicer  vutncracui, 
jaAicibnem  itineris  feTTV  non  poaet,  ro^iuem  ue  ail  Novum  ca> 
fhum  ad  cnrandai  plaKJi^irc  liceier,  ac  pnlliccntcm,  cum.  primLitn 
in  equo  laWem  vi»  ftrie  pnflet,  -  qiiociuique  3  Comirc  Moravi.e 
vocaremr,  fe  ventunnn,  fide(oi  meaed}  dc  reditu  acccfXa,  dimir-- 
cunt,  ilpif  nemplam  ienoemi  captivi  iccuti, .  venia  irapetrata  ai 
fiiorredierunt-:  mulii  prsnBiea  C  icnuloribui,  ut  cx  (guiibut  pliii  o- 
neris  <)u«n  emohuneiiii  IpecaEiacnr,  ruierprtio-dimtffi  ■  crnbiUo. 
ribuE.  Henriouj,  ft  cwti  eo  propei]uadrin^iiti  recenci,&  in  Scatijm 
jbdudi  :  vcnrm  brevi  frre  omnci,  miod  ipfi  fibi  flaiUCTunc  prccliim 
eo  liber;)ii.  Ita  illj  at.itc,  wt  ait  Enniin,  «dm  emftna^a  htUmniy 
fiJ  btlUgtrawlts,  tle  liliertatc  tt  gtoria  hominci  decetuhant.    ^* 


^74  ^Rtrm^&gaMnii 

■chlKi  M  «tiariBB  IttiArtoram'  myM*,->  tmttirMrtAliUlnilb 
dclata,  MBnmiiiaflfMalMlurti  •'     '  "^     "^  '' 

UUU.  HacuilMfbfiMirjutalMrav^^Qm^rtaK-tAfiiilab 
«ur  cxeninn  Ruae&ta,,  mnitittotfw 'Jc  viaDrf«>twwi*»^'i 
pape  «uaB-cftaariUfirtmrlMMal*  to-^aattMCiMwHiife 
ufnnuntwK':  Jatlhii  »C<wl— J>«MK  aaHMW.iiiiagiiwil 
ftriti  bcMi  WMb  qtdliaH  wcittflif5tj1MKriltl«H|uiiAlMl 
ftfBut  ac  «artwiit»  Ijcyayfi-fliadtlftlftj^a^aia  J>  wiiiiul 
'  -AcctdtlNit  wtaiB  ^  i*MlcMK  aiimntfltiilMiiiit  «miito^Mi^ 
AoM,  «lodrmilibtrlrdscH&nk  MdimMMfinainvvAai 
fruAu  caraerft;:;  rKrlMiiiini WfinWri AnMnMiH-pdU^ 
JtHulusnyGauDiiicmeAuftauni  tlcf«niBjft  Idnm '•■«■»  ■lorf 
beUl 8t)MHt&.  'I&ccftilh«£ottcrtwrB*iiip^'iBBMivUII 
JMn  IoIdbi  itiUhmidatmmaK-tofmiuM  ^cMUnhBlntt^^fHC 
vcniicb j  bbocudi4olic«rf%  iilASrt&ati»  «Mdcftto'}* feFWf! 
nuxiin«  evcMt^  'M»d  viAMf  fa  jbnnw  riorte  «Mlin^Mtawwpn 
■frxvcimu,  iiii  laMrli  'ftMhLDpotlri  nqa.poMlovSKbi^tcrE  ni 
■  praS)gati»merdtu  capri^vus,  nakm  «aacn  amoi  < 
M.  CCC  pui-nx  aim  laude  ruperfuit/  pQenanim  eft,  a 
LXXXVJU.XH.   Gat.-Aw.    atuio    SjhRii  iwArs  -  M.  CO 

Lxxxvni.  . 

'  JrXLV,  HacviAoria  lanllotnnquiliiorc  donu  fbril^ue  ftatvpi 
blico,  caiiL.itei  per  aetatcm  Tebu(..^eodis.nenifnbeTcr>  jMi 
cam.  de-le  opinloDefn,  ex  jmbna  expediriane,  ^uaai;  «o  Inccaiii 
to  lii£tperam,  iKclligeier  ;^oannefi|ne  cJM^liui  mtn  tnoxiaai 
'  ingenio  tOtt&mi,  flcnia^ad  odum  coiiipoiinif,  quaniKlmsi 
duji  obcundH,l»bito  convenni  publico,  K.obemtin  Fifie  Comitci 
vkarium  regni fecir,  &  Gubematarem  appclUvic  :  nami.^iii  an 
cum  maj;]ltntum  j^iTcranc,  &rc  Cufiodci  vocabancur.  Heivieo  Vt 
OO,  flcnerc<&-fii&irclaro,iC[nxt  Scoto)  cipeiuoi.- Iti  locnmepxi 
l!i0i:fbiColnMMjfdiiilTi'^iEift:  valga:Marefcii>)liitft  Vacanc,  hi 
Ato  vcrtii<pnm  acliiu  &rocior.-  J^iomiScoBaAunifRpki^Otce 
bumenli  yirtuictn  clev4rcc,  &  Aa^ionim  ifcnoriam  grayuerr  inen 
paret,  utrial^ue  j^id  odilun  a^rfam^Ye  toncivic^  '  CaA^.R 
oercut  Scoionim  mircic,  aileo  i!la  cjui  ^dancia-fuii  offtndut,' 
juDam  caullam  duxeric,  cur  cxpeditioncm  adverfui  cum  fufcipen 
Int^rcIEu  In  hoRicum,una  cum  Xrchibildo  Duj^ltlHo  cum  Dn^aOi 
Comitc,  K&a  ad  holtem,  qui  mitfia  cum  exerctiu  pTEdoLnn  dii 
batur,  duxic:  atque,  iibi  COpeTveiiiciiattmpiiemndicopLim  ied 
ait  moraiiRm  cadiKcacorcib  miiiij^qurctim  «d'vquam  crrc.-tmii 
atcam  provocirec.  Scdcum  Manialrr  lociiQilii,  &  ACcelTudifiKi 
bui  le  tenerct,  nec  [cficnfum-adaccarori  darei;  Robcnui,  po 
^uam  aliquoc  ttorai  aciem  iiiorum  of^calTec,  cXercicum  iA  asf 
circumfacenreiprxdatumminic:  atqueea  m:ixime  loca,  in  c{iilb 
Marcialii  divcriari  falebar,  populatui,  fuot  prarda  gnvcs  l!ne  ccn 
■ninc  reduxic  Hcc  expcdicio  ecfi  nimii  lcvi  de  caufla  fiiillec  II 
cepta^  tamcn  non  minui  Angli  ^uam  •>coti  gaudcbant  bominls  v 


IHMinfiiifleiefixMuB.-   Hle  wmcb,  «Mici  a  ^  fc  tooKlo 
feifte*  &Vleiii«  nfBc^  vanm  eficr. 


fibirWtflJllwjwiirtfcfcFniHii^i; 


iwMiiiiWiiiw^iBMMwywiiiMwwiiy"^'  ipmya4on 

.wy<-i>'S^Bd^j^imwiffit(tJiwo*a»^JaBW».ryf  K 
l)B.'«aiB^«i«  JnMccinici]iKci|'4».r»4aBiJNi  CJum  keatDC 
teccMi    aMriirA^itiWiihijfiitiMiyffitepMli  pra^i» 
ttiixeimi-.  r.,  .i.ML.inin  .!iar-i-n>("i-)  CL!i;.  ■■*■-..' - 
UaUiHieitjBbWUillUkiUitJtqWUlSmVwtf^  i  : 
aoL,  MwlJJwiumiapkMlia  v<Mmt"4Mdlir»f'*an»<'  . :  M. 

nuQinnui[^IX.iaciiic£vigiMi<|uatw>r.'  Hi«:Rex 
leganu  bell>  Irre  remptriMtijMfiKxcdli  ^e$t';  jMiKit  iple-prx- 
SotcTfuit :  ^uod  fi^um  alii  atUtl,  atii  igiuvlx  tribuunt.  U 
0  omnei  uno  ore  cooftntiuqt,  rirum  fiiille  optimuni,  picifque 
ibuf  cuilibct  bonorum  Re^um  ticile  Compit-aniluiii-  Jut  cnim 
ffxttoi  atque  xquabUiter  dicebAt ,:  iaKcocivia  fevere  coen^at : 
>%ftiflimma,conlUfKfav  jn  vtrbii  fttetinervh-  RegQlM,  uuoJ 
ipor Aut  niri)uleim>  ampcrar,  domi  ju(UtI^&,rquitatefid«tis 
vrdiii  pacavit :  ft  ^b  -a.oAibu^  ii%  rwupcrKvit,  «t  tret  taiuum 
trreliquiihabereiit.  .y.-.-  >     fr.-.. 

UCVIL  £o  dcfiinSc^  inftium  rttum  turbatltUnim,  unde  mini- 
ex&cQabarur,  eft  exortum,  Alexander  BuchaniK  Cbmes,  libe- 
umfLcfiit  cx  Hlizabcttu  Mara-ittnKtiintnMU,  ob  levemcaufl^m 
iCapa  Morarienfi  erat  infcafiii :  ctua  ipfiijii  ad  czdem  lunci&i 
ipoilet,  irtm  m  tjfrvn  £lgt^i  |tde|ii,  aau4Dm4)int,tum  in  Sco- 
eiant  pulthcrrimam,:  convqrtici^camqm  incfndio  delevi^  .f-o- 
B  aflno,GuUelmui  paglaflWNicM«.  Ht^uiHt^quMn  dixtmiuyir^ 
ii  d^o  f^encmm  ii  Keee.eAicumj  •  Pantifti  ^i  Viftulam-occitus 
t,  perculloiibui  a  ClilTapd(i.A,nUo  ipcum,ft^Hiutri&  pi^Lilfui. 
n,  rebui  domi  tranquillii,  neu4Pti0lanciuaGer9t,  in  Bnrulfiam 
Belium  Sacrura  profcftiu,  taie  fpccitBcn*Vimuit  dcdit,  utunivcr- 
claffi,  qux  maxtma  &.ornadfIit&acrat,prarficcfetur.  Orra  vero 
rrcatioae  curt  Anglo,  ck  aotiqua  trnMilatianc  euro  honerem  mo- 
c  fercnte,  ad  ccrtaipei)  fingula4c.«^  ;co  fLiit  pntvof^t^i.  Provo- 
nriecum  cpeitatM,  in.quam;;piiQifiircvi.Maf^  atciun  &  dcmilTu- 
cira,-b»muKaai«rifica^.tf41siHLui9curat.  -\  ,.        ./>-■' 

■.    .    ,.  ;\-:.  ;  ...;■,*  ..  .  .'...  ,:,r,  h  ■■.,.   ^   .-.  , ."  VV^t,?- 


^Mto 


a^dJ  Rernm  ScGticarum 

. ,   , »   .        •  k 

•    .     •  '     .      •  -  I    I  <  I  r  . 

LIBER   DECIMUS.  ,    \  . 

CL    R  £  X.     • 
I.-^^     OB£RTO  recundo  fucceffic  Joanne;  fiUus 

M.  m^      nacu  maxtmus,  Id.  Aiu^uAx>  anno  faluris  hw* 

CCC.  XC    ■^^    manar  M.  CCC.  XC.    Hic,  cum  ad  cum  uf- 
-*•  ^^  ijiic  dicm  Joannes  vocacus  iuiflcr,  .dc  Ordi-. 
num  icntcncia  mutato  nominc  Roberc«s  eit  afpeilatus«   Idnc  fatiumr 
lir,  proprcr  duorum  Regum,  aheruls  Franct,  aitcrius  Angli,  ^bus 
id  nomen  fucrar,  calamitaccm  ;   an  ob  duoraifi  RoBercorumyrqui 
nuper  in  Scotia  regnum  cenueraHt)  in  pabe  &,beiiovirtuccm  6e  feli- 
cirarem,  quando  ea  de  re  liihil:  cercx  cradicur,  cgo'quoc|ue  pro  uUi 
ccrco  relinquo.    Igicur  Robercus  certius  cum  viciis  magis  carcret, 
^unm  vimitibus  oAec  iHu()ris>  pencseum  Reginm' nomen,  pcncs  Ro» 
h(:rtum  cjus  frarrem  rcrum  gubcrn,iculum  perman(it.  Inirio  rcgni  fb» 
ri>  cjuics  fuir,  Inducixs  tricnnal1buscumAngItf£r<^f,acpabllo.poft  in 
i|  .iri  t  uor  annos  pncrerea  prorogatis.     Domi  motus  princinium  fafiom 
a  Diincv«no  ftu  Dun.icho  Sru;irco.    [?  ex  frartc  Regis  Aiexandixi^fiu- 
ctianix  ('omirc  n.itu?^  jwrrc  icVDci  fcrocior  lilius^  avomorruo,  rarus 
hn.i!m  rnpinis  ;iliif(]uc  injuriiifore,  mami  vaiida  proedonum cind^us 
in  Ar^ci'ii.?m  dc/ccndir,    &  vclur  ex  holiico  prxdas  agcrc  corpit. 
iiiiiv  V.ilrcrns  OcMlvius  cnm  V.ilrcr()  Lichronio  fratrc  dum  obhltcre 
von.uitMr,  «.um  icxa^inra  fuorum  c.i'(l  tvicrunr.     Hoc  fuac/fu  iarro- 
n<s  cl.iti,  cum  IonL'e  vehcnicnriu? plcScm  nfflie»ercnr,  .ludico  advcu« 
iK\  (^omirisCr.ifoniiar,  rjuem  Rcx  ad  comnrimendam  corum  iniblcn- 
tiam  m'iiTar.  cxpoditiorcjfuffa  ccicri  in  I.itchras  (tusfc  rcceperunr: 
»'  r.ifiiinrilius  mulri  ca'fi,  mulricrnnprchen^i,  5r  .id  iuppliiiuxn  itudi« 
V;!i.m  l;<:minnm  inauitroiiim  rwouiii.i,  uJo-minu«  \t\  plAn.i  &  rc- 
ctIci  c.i.iir|»cnrcieninipcrcr,  cohrbira,  dumi  inrcr  iplbs  vchcmctiri* 
•  L  ;*y.iriir. 

ir.  I)u'.>'  .lutcm  porifHmum  f^imiliT  inllcncs  inimicirias  infi^ni 
crudcl'tuc  c.xcrcehanr.  Hicum  wct^wt  jurc  %\c  conrrovcrlns  difLcp- 
n:r,  nci.  .imkonim  arbirrio  e.is  corfimitrcrc  vcllcnr,  milfi  a  Rcec 
.1.!  c«-)i  jvv  iniios  -duo  Com itL*?,  Thnm:is  Dumharius  Moraviac,  & 
J\zi'}d  Lindcfnis  (parrc  defundo)  Crafordia',  cum  animadvcrtif^ 
fcnt,  j^cnrcm  fcrovTcm,  nct|nc  voluptaris  modo  fcvl  criatn  morriscon-* 
rcnirri..cm,  n<>n  pofle  domari  finc  magna  bonorum  vironun  cx  ad- 
vcrio  v..''ilt,  rom  anu  rr^.^re  inlacuunr.  Icirur  fcorfum  principes 
cirum  jllocuri,  anrc  ocuTos  ponunr  ;  ''  Ciu.mtum  univcriis  pcricu- 
**  I:im,  cx  murua  inrcr  ipfbscaedr  impcndcrcr  :  ncc,  (I  alrera  fami- 
**  ii.T  .ilrcram  pcnirus  cxrinxcrir,  id  fine  nraviflimo  vinccnrium  dam- 
**  no  polfc  cvcnirc  :    nec,    fi  pofl[et^  ibi  ccrraminum  fincm  forc  ; 


cum 


Liber  Decimus.  277 

".cum  cofiii  mifli  Cm.  Verum  lc  Ctutii  <]ium  fan|uinis  eonim  cu- 
."pidiOTcj,  It  audire  vellMit,  rationnn  inicuroj,  (it  aec  inlionefle, 
!<*  oec  iouJti,  nec  invito  Rege  pjctficari  poRint.  Id  cum  ludire  cu- 
■ercnt,  condltic  propoaitur ;  ''  Ut  cx  utril^iie  triceni,  enlibuima- 
'"  do  amuti,  coram  Rege  decenent ;  viait  impunititem  prcteri' 
"  lorumfere;  viClonbui  decui,  auftoritatem,  R.egii  etiun  &Pro- 
"  cenim  gratiaro. 

UL  Ouii  ea  condiiio  fatii  utrif^ue  placuiflcr,  diet  certamini  di- 

&U  eft,  qtM  die  cum  Princijpet  familiarum  cum  fuii  in  aulam  con- 

vcoilleDt,  campi  ad  fepfentrionale  urbii  Pcrthi  latui  pari,  ioKu  prv- 

I  alcli  a  rcliquo  feclufa,  eii  ad  congrelTum  aflignatur,   flrufiic  circa 

I  fpc&cutis.    Cum  multituilo  inECni  hominum  ibi  conledifTet,  mora 

I    pugnx  paullulum  fafia  cfl,  cjuod  ex  alieris  triccnis  unui  metu  latu- 

L  iHer,  nec  paucLores  adverfui  plurei  decenarc  velient,    nec  repcrire- 

T  tur  qui  in  ableniii  locum  fuccedercr,   nec  ex  advcru  faflionc  quif- 

1    (]kum  ckimi  lc  numero  pugnatprum  pacerctur,   ne  vclut  a  propin- 

'     auucoMemcuf  ac  reicwu  vuJenfcur.     Taodem  leliuUriui  opifex 

prodiit,  K  fe  in  ab&ntis  tocum  Cicccfrurum  ef)  proiclCic,  fl  aorei 

lcucatt  Gallici  dimidium  reprxfeniaretur  l!bi  viuori,ac  in  poftervm 

|9  donec  vlverct  de  vi£tu  caveretur.    Tta  rurfui  wjuaco  numero  certa- 

lncn  initur,  ac  tuiia  torporum  animoriUDaue  contentione  pugnacur, 

f    quantum  cfficere  poterat  odium  verus  novii  itctrimentii   inflamraa- 

ttin,  in  hominum  fcrociffimorum  cnidelitati  afTuctij  ingeniii ;  & 

vifinri  r«  dccuf(]UC,  vifio  mors  &  ignominia  propolita.     Nec  mi< 

nor  Ipedantei  horror,  quam  pugnantci  furor  tenebai,  deformei  cor- 

porum  Janiatiit,  detnincalofque  artui,  &  in  hominli  efli^ie  rabiem 

lerarum  deteflantet.  IlluJ  auicm  in  primir^b  ommbut  cllanimad' 

verfum,  quod  nemo  fc  omniiim  fnmut  gererci,  quam  fuppolltitiui 

^    ille  &  merccnarius  bcllator,  cujus  opera  maxime  vifloriam  panam 

cxiitimant.    Superfucrunt  cnint  cnramini,  ex  ea  cui  fe  ille  addixe- 

rat  pane,  prxtcr  ipfum,  decem,  fcd  amnet  magnii  vnlneribui  tn- 

vitet  laucii :  ex  altcra  tadtioQC  reHibat  uoui,  qui  cum  corpui  adhuc 

•    fierTo  hiberet  intaAum,  iniquamquc  cmaminn  fortunam  Hbi  vide- 

ret  objcAam,  In  Taum  flumen  piopinquum  fe  conjedt,   ac,  adver- 

&rii]  quo  minui  eum  feauerentur  ob  vulnera  tardatii,  in  advcrfant 

ripam   evaflt.    Hac  ratione  fcrocifHnia  quoque  afo, 

niuliirudo  fine  ducibui  reliCbi,  in  multot  pofl  id  annoi  s    M,  CCC. 

tiimultuaodo  repreffa,  ad  agriculturam  reaiii.    H2c  pu-      XCVL 

^a  incidit  jn  annumSalutis  M.  CCC.XCV|, 

IV.  Biennlti  fere  pof),  in  convcntu  Ordinuro  f  erthi,  R.ex  D^vi- 
dcm  filium,  ofiodecim  annos  natinn,  Roihcraigc  ;  Rebenum  fra-. 
•rem,  Taichis  ac  Fifac  pmdudum  Comitem,  Albiniz  Ducei  voc:it. 
Hic  vani  honorii  titulus  tum  primum  inter  Scotoi,  ma^no  ambitjrv- 
iii<,  nullo  virtutii  inormento  eft  celctiratui :  nec  cuiquam  po!tea  fe- 
lii,iter  cefit.  Comitem  etiam  Duglxlfiz  Rex  voluit  eodem  titula 
alficere :  fed  ille,  ut  crat  fevcrui,  conflantcr  rpeciem  fupervacui  ho- 
aorii  iecu£tvlti  jc  ii^uithoceinomcaomiauetut,  ^m'^^nic  W 


■4ge<« 


378  Rertim  Scoiicarum 

crcp*bVi  Suiic  qui  Gubcnutorti  nrulum  a  fHtic  tlaniin  Raberttft^ 
|;ii  iruri,  hoc  aniin  t  Rc^c  (JOi^rmatuiii,&  Uniictioruni  fjmllHrt 
llitilo  Comitum  Ci^Wdix  juCi^ni  tra(l<ir.i.  iici.1  ncc  1"  '  ~'^"~ 
iiuer  eoi,  ThonMrnc  an  Dsviii  vourciur,  ^ui  primui  e 
Cpmcs  Iwit  appctUtus, 

V<  Praxima  aono,  Rjchardut  Itaiodui  ADDlonm  R»  cMduili! 
rc_^no  abdicare,  In  cjus  locum'  fuflciJus  cll  Henrictu  quirtuf.  InSio 
rceni  cjm,  nontium  linitii  inJuciii,  ntiva  belli  ftiniii4  cum  ictfii 
i^iua  funt.  Gcofgiui  DumbariuvM^inrix  Cnmet,  litilj((>rtli,tm  Ui- 
am  DjKiJi  iilio  Rcel^  tid~|>oiiil«r4t,  ac  bonain  dorii  jurtcm  pm  Je- 
|xndcta[:     Arcbibaldur  Du^IjITix  Comctj    ;cgre  fetcns   lioitiincn 

Slemcrn  &  xmuluin  iilii  prxrbtum,  uuH^tut  Ordinum  i^onfenfim 
uuil  iu  nullis  ance  Rc^m  nuptiis  ^uifi^uam  i*t\uia  mcmintrU) 
neglefiuni,  lilljm  fujm  Marlun  cum  drapliort  tleite  t^tulii :  ptidiM 
iritrem  Rcgii  Robetium,  ^ui  tum  umttia  potti^iT,  etffcit,  ut  a  Ke- 
«a;>r(ipcrceutcondi[io,  Sf  nupti*  cx  Orctinum  dcfrcto  conbortnr.' 
Uaciniviria/lmul&i^nominia-  iftus  Gcorgiw,  ^r,iviicr  L-um  R.e^c 
«tpollulit :  &  ctim  iiaz  irik6t\  ticri  ncqueitn,  t.ilccm  ctnKiit  ftllx 
TCfwiit.  i:a  taii^  {ulia  pfiubcicuic  icpaltil,  tum  nihi]  »i]ui  ie  ifn- 
jietrntufumccrrerct,  prxociiipatii  cuntlorum  ab  armitln animii  & 
AUrihuit  ab  aula  non  foJum  iratut,  lcd  etiam  minabutidut  diGdftr: 


ZJher  Tiecimusi  279 

Empediinefuu  quoque,  fe  in  fiigan  caniccerunE,   a<Ico  trepije,    uc 
nutqtumcatiliiKicnt  iloacc  BcrvicLunefletacrventum.  Hxc 
^iru  initium  FcbriJarii,4nno  M.  CCXXL  geKd  (me  :  quo  an-      M. 
ao,  rever£)  domuni  itvciati,  bellimi  Anelic  elt  indidum  ;  CCCC, 
Sc  Archibalduj  DugbfGm,  cognomento  AuAerui,  vir'  nulli 
tnajorum  in  quovis  generc  iiuais  infcrior,  morbo  deccflic,  alienilTi' 
no  pacrtje  tem^re,  toc  nuper  tmperatoribui  diverlii  calibut  amif- 
Gj.    Smcffic  ei  rodcm  ncutilne  liliui. 

VII.  A<J  Idut  Aue.  Anglui,  concraflii  maximit  copiit,  Scotiam 
c(l  ingreina.  Cum  HadiiHni  veniiTet,  triduum  ibi  mnratut,  Lc- 
thAm  duxit.  Ibi  quoquc  cum  totidem  diA  fuifTec,  arcem  Hdim- 
burgi  ob&dic.  Aiiveriiu  hunc  Gubeiruior  niignum  ciccrcicum  Im 
lcntc  ducebar,  uc  faciJe  appareret,  eum  non  molellc  Ijcurum,  fi  arx 
ah  Anglo,  &  cum  an.-e  DAid  Rcgii  liJiui  caperCcur  :  i.im  enim  non 
oblZMre  prava  ejuj  ambitio  Jc  prodebac,  Fracre  cnim  velul  iaibcUi 
conremco,  iLberii  cjui,  quo  regnum  ad  fe  rraduccrct,  cjuibui  ooic- 


TM  modij  ucmiciem  moliebacur:  eorumquc  calamicatci  pr 
libi  depwcabar.  At  Anelui  coiun,  vdut  cerrorem  bclli  oUentan^lo 
paccm  quxreret,  tnimicmaiclementcr  exercebat:  levicer  enim  op- 
piignatione  arcii  tcitcata,  oblidioocm  fblvic  ;  k  linc  magna  <jU3 
tranlibac  noxa  domum  rcdiic,  ma^nam  clemcntiz  &  modcriiti  anl- 
mi  laudem  &  vcnicnt  &  abienj  adeptut :  lum  &  dcdicoi  hummi- 
cer  habuic,  &  a  locii  facrii  vim  omncm  abftinuic  ;  erga  pleroftjuc 
cti.im,  ob  bofpjtii  piccrnimcraorlam,  munificcncia  u(tii.  Qiixrci 
ut  illi  bcnevolenciam,  ita  Gubematori  odium  conllavit:  (juod  iicmie 
bdlum,  uc  adverfuj  inimicum,  acricer  gctercc ;  ncc  R.egem  tam  ta- 
Cilem  &  beneficum  llbl  amicum  facere  lluderet. 

VIII,  Polt  Henricl  rcditum  in  AnglUm,  Gcorglui  DumbirliiF, 
m.ifEii  fre<jucncibuj  quam  magnis  bicurlionibat,  flnct  Scotorunk 
'infcftabac,  Ad  eum  rcprlmendum,  (juonum  aflidua  magii  <)uim 
.numerolj  mnnu  crac  opuj,  Du^lalltut,  divHit  in  mediocrei  m.inuj 
re^ionacim  coplti,  fuot  lingiiUi  ducct,  aui  per  vicci,  vcl  hoHiura  in- 
curlionci  prohibcrcnc,  vel  ipli  coi  inTcftarenc,  dcdit.  Prima  fon 
ThomB  Halibunoni  Dirhtonii  hilc,  qui  fitis  uberem  ex  hoHc  prj*- 
ttam  ex  ajtrii  Bamburgo  proximii  retullt.  Non  fiiit  iJcn  fucccfljs 
P.icricio  Hebumo,  i]ui  majore  manu  laciut  liiturrcrat  :  n;im  cum 
nuraero  fuorum  frecuj  incauciiu  cum  przd.i  rcdircc,   ab  Anglir  op- 

EcfTiK  perilc,  3t  cum  eo  flot  Lothianat  juvcntutit,  Archib.ildui 
uelvifliu;,  ut  fuorum  cladcm  ulcilccretur,  conftmicnte  Gubcnuti- 
rc,  fupr.i  decem  hominum  miilia  coeglt :'  cum  eo  cUrifliml  l'roce- 
rum  una  nrofcfti,  &  in  iii  Mori.lacui  Gubcrtiatoris  filiui.  Cum 
Nonhumbriam  ufque  ad  Novum  caftrun  ad  Tioam  tranfairriflent, 
&  fcrro  ac  ignc  latc  flra^m  dedillcnt,  cangreflt  cum  Hcnrico  I'cr- 
clo  minorc  3c  Geor^io  Dumbario,  magno  prsrlio  virKontur  :  com- 
pliirci  hominei  no^ilet  c»li  -.  captui  I^iglafliui,  *>culorum  alrero 
amilTo,  Mordacu!  Fifx,  Thomai  MoraviJi',  Gcoriiiiu  Anpuli«Co- 
mitei,  aliicfue  [icrtnulci  gcncre  &  opibat  tliti.    Ne;  a.  mM\u%  i wn 


aSo  Henim  Scnkarton 

M,        annu  alia  pugu  zque  vim  Soofonin  attrivlt. 
CCCCI.    lum  tft  ad  HoinclJafiLtm  Nonbunbria  vinan,  amo  H. 

CCCCLadNenuMaii.  * 

XX.  Ptniui  hac  viOom  tam  uiflgtit  pocinu,  fiatuit  impcrie  A» 
|>larura  lubjiccrc  ^uic^id  icirarum  intcr  NonhumbriaiD  &£er- 
ibara  cft  intcritdum  :  Dn;  in  co  maenuiti  ^i  laborem  {>rOpODAi^ 
^iiod  omricBi  cjrum  itgionum  Nobilitaicm  aui  In  przlio  iatc 
tii,  auc  Ripcivam  dciilierei.     Igitur  a  Coclao  arce  TeviotiK 

S»ti  obliiliooeai  lUvcrcar,  ip&  aixcm  dcdcm,  Hii  cmlitk  __ 
ftd  Rcgcni,  dcItKlcjQubcnuuor»  icladf,  noo  Jdueruarj  ^iri  «k-. 
ilea.lam  AjigluaTGonccnfcfaK :  tancl  cnim  ean  Doa  cdCj  m  vi- 
rci  reKiu,  jioftrciiio  pntlio  laiii  ■tMnnaiv,  ui.<liicrtecn  uem  coi^ 
liceretiiur.    HaiK  aniiiionim  ilcitfiioneaa  non  tam  ak  boAc  mtHt, 

2uam  immiDciKii  regno  Gubcmatorli  pcrfidia  attukni*  lUc  coct- 
'1,  ut  omnon  a  leamiilirenir.£i(piciotKm,vcrbti  maBiifioeftnm£- 
deater  cUirercbat ;  "  Haoc  imbeciUiiatii  ft  timaeii  pvUkd  cooftA»- 
"  nem,  plus  quam  adveifum  prxlium  audaciam  hoQiummfiiirami 
"  Qjod  li  quiJpiam  ex iftimet,  uniui  arcii  cmceflione  cooicntoi  fiire 
"  Angloi,  eum  vehetncntcr  falli :  velut  eiiim  ignii  levi  afperlione 
"  aquK  magii  acccnditur,  ica  cupidicai  prima  ^UK<)ue  tradendo  noa 
*'  reltinguitur,  fed  infiammacur;  5r  quicQuid  conceflerii  initto,  a« 
"  ulceriui  penctnndum  fit  gcadui.  Quod  fi  uaiverli  id  arccm  li- 
"  beratidum  reculeiii  progredi,  ego  vel  folus  jroficifcar,  ncque  vt- 
"  vuj  &  videni  taDiam  nomini  Scotico  dcdeciu  inuri  (iciam.  Hxc 
locuto.  Gubcmacore,  oteri,  vel  reftlnQa  vcl  diiOmulaca  fu&ic 
ie  CDnclamanint  fecucunu.  Verum  fortuna  id  periculum  lUfi. 
Percioad  beJIum  civllc  rcvocato,  atque  arce  iliie  vt  iibcnta> 

X.  H«  dum  fbril  cum  hofle  tieruncur,  nihilo  feliciui  m  domi  cft 
adminiftrata.  Nam  brevl  poft^roortcm  An^ibaldi  DugtalEi  aoDO 
fiipcriore,  prope  ccnttnuacii  funcribui  cfeceileruiu  Annabelb  lUgina, 
&  Valcerui  Traliut  Faoi  Andrca;  ArchJepifcopui,  omnium  prope  a- 
nimii  magium  retum  mutacionem'  prcU|>icnctbiur.  Nam,  ot  pcr 
DuF.lAiriura  rci  milirarii  fplendor,  pcr  Tralium  ncdellaftica  mdort- 
tat  &  vctrrii  dilcipIinjF  qiulifcunque  imago  flecit,  ita  ab  He^ina  in- 
cuIuBii  aulx  di^nitai  cR  ful>ent3ta  :  quod  tx  cjui  morte,  w  icbot 
t\\ix  eim  func  lecurx,  palim  eft  incelleAum-  Re^i  cnim  filinsD^ 
vid,  adoldcen;  erac  rutura  icrodor,  &  iagenio  aJ  lihidinem  pro. 
cllvi.  Ea  vitia  cum  au{>eret  indu!i>eniia  patrit,  in  quo  «on  latiJ 
crat  auftoritatii  ad  reverentiaai  fui  recinenelan,  tamcn  &  tdmoni- 
tlonlbui  eorum  qui  inlimiitati  ctatii  reeendz  erint  appofiti,  & 
multo  magij  matertia  dilieentia  &  confllio,'impetut  cjui  retundcbait- 
tur :  ea  vero  dcRmaa,  libido  ftenii  libera  ad  veroi  morei  reJilt ; 
.ncmetu  &pudort  fepojito,  alienai  usorei  &  honeDo  bco  natat  vtr- 
«ines,  quihui  flagiilum  perluadere  non  poterat,  per  vim  nplebat  ad 
lluprum:  fi  quU  ejui  inhibere  libidinem  vellee,  mak  multatul  diC- 
:t  lebat.    De  hac  ejm  impotencia  cum  auiltae  qucrelK  ad  pwicm  (b- 


Liher  Tiecimus. 

ilTencJeijtir,  is  ad  fratrem  ruum  Gubcrnatorrm  rri]t[ic,  iit  TiJoicl' 
centem  ^pudferciincret,  rfonecdefervtHcntel.iKivia  jil  mclioiLni 
frugern  redirer.  Gubcmator,  quain  j.im  dia  cxjxnebat  o:iMlio- 
ncmftirpit  friccmx  dclcnda-  lutiui,  Djvldcm,  obviimi  libi  jH 
criafermemilli.iriaa  Fano  AnJrt*,  fecum  aA  ^rvcm  Andtcin.im, 
quam  Arehicpifcopo  nuper  moriuo  pcr  fiiei,icm  tiiilodix  CLiicb,;:, 
durit.  Inifc  ji.iuilo  poH  in  jrccm  fu.im  Fjki.I,in.Ii.im  tradj^ic :  ibi 
morieurumf.im'j  iii  .irftum  carrcrcm  incljlic,  Scd,  tjiicm  pjtrui 
crudeliti!  :id  mnrtcm  in  primii  mifcrabilcm  dcniRsi.it,  ei  du.iruni 
niijjicrcol.irum  miIi.Titordi.i  vicdminp.iucojdid  proiog.ivlt :  p.lrcrj 
(^uidcm  virgoer.ir,  cnjui  p.iccr  &  arei&  Luftodia:pr*crji.  L,i  p.i- 
ficm  avenaceum,  iia  tcnuitcr  (uc  !n  Scoti.i  vulgo  heri  foivc)  cxtoi 
tum  ut  compJieari  pnircc,  fub  linco  velo,  quod  eapiri  aJvtrfui  Sii- 
lem  negligcnter  injicieb.ic,  (juocics  ■ideundi  Iiorto*  carccri  propin- 
qunj  erat  copi.i,  pcr  cenuem  rimuUm  veriui  ijuam  fcncRr.iin  im- 
tnictebar.  Alccra  nutrix  ruftic.-i,  ijc  e  mjmillii  e;<jirc/rum  pcr  ca- 
mlem  in  os  ejui  immulscbac.  Hoc  mifcrabili  vltlu,  ijut)  m;!"li  fa- 
inem  acccnderct  quam levarcc,  cum  aliquot  dici  vicam  iNnuI&j.o-- 
nam  ci  produyiflent,  cuftndibu;  diligentius  obfcri'.intibu!  dipit- 
henF.e,ail  fuppltcium  pmtrahuntur,  patre  perfidiam  HMx  vchcmen- 
ter  exfcrantc,  dum  erga  infidum  Gubcrn.icorem  fu,im  fidcm  oOcn- 
t.irc  conatur.  .Adolcfteni^omni  humanodcftitutu!  auxiIio,p'iit()ujin 
rifhis  inopia  cciam  fiu  membra  I.iccraflct,  non  (Implicc  raorce  ilc- 
fungitur.  Mor»  cjui  diu  p.tcrcm  lacuic,  iKmiiie  tarn  tciftcm  iiun^i- 
um  rci,  tjuim  cunfti  fticbant,  aJ  ciira  pcrfcrre  aufo. 

XI-  Sed  ad  rei  Angllcas,  ^ujccnus  noftni  immixcs  limc,  revcr- 
tamur.  Gim  Pcrcius,  magna  coniuratione  Nobilitacis  fifla,  bc!- 
l'jro  adverfui  Rcgcm  fuum  medlcarctiir,  cum  Dugiaflio  (quem  in 
prxlio  Hometdonenli  captum  adhuc  fecum  habcbat)  pacifcicur,  (t 
operam  fiiam  adverftis  Regem  xque  foriiter  &  fidclitcr  libi  i.mpc:)- 
(lac,  ac  advcrfum  fe  forcc  ufuj,  eum  fc  libcriim  domum  dimillurura, 
DuglifliiM,  qui  nulUm  oper»  navanda;  advcrfui  Anj;lum  conditio- 
nem  effet  recufacurui,  libcncer  prorailit ;  itpauciiex  clifntibui  il: 
amicit  eonvocatii,  ad  fucuram  fc  ^ifticationcm  jiarar.  Ncc  ri.-gni- 
ul  in  prslio  ft  geflic,  (juam  Pcrelo  'promifcrat ;  n.ira  cintcmt»  m;i!  ■ 
ticudinc  in  unum  Re^em  animum  oculof<)uc  intcntoi  tcneb.it,5;  (.uiit 
plores  paludamento  R.e!;io  elient  amifll  (live  ur  hoftct  iju>  capiii 
vnmincntei  decipcrrntur,  [7ve  uc  omnibus  inlocii  milicci  prTicii- 
remliic  vimitlldtignavijc  cum  fc  teftcm  Kabcrc  crc.Icrcnc^  Dii- 
^[lafltus,  inmium  corum  armi:  confpicuum  cotii  viriSui  iiv,-i^"ir, 
(lnm  ex  equo  dcjecit :  qui  cum  a  ciraim.ift.mvibui  cxcintui  fuiiJn 
periculo,  jtenim  Dugljffiui  alrcrum,  ac  dclnjc  ccrtium  (ut,urxtcr 
noftroi,  eciam  afRmat  £,Iu,irdus  HalluJ  AngluO  armorum  )j)'.enJo- 
re  &  paludamcnto  decepcus  dcjedc.  Neque  nm  fuo  prriciiio  com . 
mrjtui,  quam,  unJc  cot  Rege:  vciiflent,  miratu;.  TanJcTn,-  po^i 
crucntiflimiimconfliiftum,  vcifilbmma,  acViflori- Re^c ,  Dn^U.T;-- 
uimfliii  TulMribui iiiitiui,  in«rcjp[ivoJi«o?pca  >TOAuiV-vf 

A  a  3  ''■■ 


28  3  "Rsrutn  Scfitkarum  •■ 

jjs  exitium  immioeotibui,  a  R.egc  cH  remnu,  non  fitliiiB  fide  cjw 
crea  amicum  Uudata,  fed  fonitudinc  muneriliui  honefbca,  ac  vul- 
QCributciiraciii  cum  aliquoc  menftj  apud  Anglum  fuilleCj  tugnA    ' 
fecunia  perlbiura  vtx  tandem  dimilTui 

Xlt.  intereadeDAvide  Scociprimogenito,  Celerc  pKnii  oocilii^ 
rumor  ad  miierum  pircnccm  pcrmamt :  m^orquc  oocultii  rumorii,    ' 
bui  (  nam  pabm  ncmo  audcbat  hominem  cam  potcotem  accuHrc  ) 
dcligcuibatur.    Rcx,  fratre  »d  {e  accico,  gravitcr  cum  eoexpolhitu. 
_Ille  (Jc  mone  adolefcentii  );im  antc  paruim  fabuUm  exorlui,  cri-  . 
men  in  aliM  tran^rert ;  "  Se  fuol^ue,  quando  &  ubi  Rex  vclit,  mI 
.    "cauHJmdiceadama&uturoipromiKit.    £  cvdii  auiem  patntoii-   '' 
'^  "  bus,  cjuoClam  fe  penct  in  vinoilii  e0e  ;   rehgun  diligcntcr  nci-  •' 
*'  quilicurum.    Quxnionecnnfticuia,  ip{e  £ekru  audor  cogic  Coa-  V 
cilium,  accufacorci  innniiT,  &,  Rese  przfence,  un^uam  noxiui  ac>   - 
cutatui,  pro  inmncio  dimirticur.    R.ex  vindidam  «uelitui,  &  gra-    . 
viflimas  diiai  cii  eorumque  poftarii  imyrecatiu,  ^ui  cam  ncEirim. 
facinut  patraverani,  curii  innrmitateque  corporu  KKr,  in  Bataax 
undc  venerat  c(t  reverfiu,  auda  fufpiciooe  de  pttmcidio  a  fraire 
commiflb  :  fed  potentior  erat,    aania  uc  ab  eo  poena  exigi  poireu 
Illc  vero,  uc  rcro  ftrcnue  diffimularct,  fuppoficitioi  lcelcrif  auQorcs 
c  carccrc  producit,  &  facborolbf  ijuidcm  illoi,  fcd  cujui  inlImula-> 
bancur  cnminij  cxpenei,  gravi  fuuplicio  aSltit. 

XIIT,  Rcx  intcrea  dc  Jacobo  minort  HTio  {bUicicui,  qucm  apud 
Valterum  Vardtlaum  Fani  Andreac  Arcbiepi£npum,  homincmpro- 
fiiim  &C  jibi  fidum,  depofueral  cnftodiendum]  cum  amicis  confiuiat. 
Illi,  nufquam  eum  in  Scotia  tucumfbre  raci,  auftorei  fiieruni,  ucad 
Carolum  fcxcum  Galliarum  Rc^em,  vecercm  Ibcium  &  Scotici  no- 
Jniniiuniceamicum,  eum  tranfniitcac :  nuf^uam  necjue  tucius  neque 
honeflLui  ciim  educari  polFc.  Mzrebat  eoim  ia  animiireccu  cxcm- 
slum  Djvidis  Bniflii,  cjui,  dubiis  domi  cemporibus,  aliijuot  aonot 
ibi  honorifice  tranregerai.  h;itur  parata  nave,  ad  Bair^m,  £apu- 
lum  veriutquam  infulam,  adhibiio  reAore  Henrico  SincUroComU 
tcOrc;iitum,  conftcnd Ec :  ac,  cTum  lictuf  I^it,  ail  Flamburgum 
'-^montorium,  fivc  icmpe(tati»v!coa£lus,  flve  ut  c  naufea  marina 
p.iullulum  recrearer,  defccndit :  ab  Anglifjue  recetitui,  &  a  Rc- 
^confultoijuiclco  fieri  velit  inaoUm  arcefritut.  Ibi  ncc  jusindu- 
ciarutn,  i]uz  paultoante  io  oQo  annot  fuerant  faflar,  neijuclicerx 
|»crii  fu|tplicei  eiprofucranc,  qtiominui jurecaptivutdecemcretuT. 
Parcr  enim  diicedenti  litcras  aif  An^rum  (17  fone  illuc  appuIifTeii 
(ledcrat;  Tn  quibiu,  multa  tfefus,  mufta  de  communi  hominun 
fbrnina  erant  lamentabiliter  fcripca.  Vcrum  apud  Regcm,.  etli 
intonflantrr  renim  humaiurum  mn  qxpenem,  lamcn  plui  vahic- 
runc  veteret  peniiT  oflenfT,  cjuam  vel  icati^  innoitix  refpcflui,  «I 
milcri  pacrit  Ucrymx,  vel  Regii  uominii  dignitai,  vct  inJuciaiuix 

XIV.  N,im  cum  Ai^hii  ad  Concilium  reculiffit,  quomoJo  Scotl 
Rtjij  Elio  iQ  dltijimcm  Ciam  apfulfu  mcruur ;  quibuj  K^ultatii; 
i  cr»t 


r 


\ 


Liher  7)eciintis.  283 

erat  ftudium,  &  diucurni  belll  ra?dium>  ad  mirlorem  lentcntiam 

inciinabant,  ac  cenicbant ;  "  Regii  gencris  adolerccnte,  cruJcUta- 

^^  tcm  fuorum  fugiente,  &  fupplicc,  nofpitalitcr  &  amice  cfle  utcn« 

^^  dum  :  &  gcnccm  feroccm,  toC  icculis  bello  inaomitamy  bcnciiciis 

*^  conciliandam.  -    Hanc  vi6loriam  firmam  &  fblidam  dcberc  exifti- 

'  ^^  mari,  in  qua  non  j>cr  injuriam  libertas  adimitur^  fed  animus  a* 

^^  micitix  vinculo  infoIubiJi  conjungitur."   Alii  contra  diHcrcbant ; 

*^  Jure  captmn  vidcri)  vel  quod  c  Primoribus  gentis  auxilia  in  mo- 

^^  tu  Perciano  concra  Rcgcm  in  acie  (tctiflientj  vel  quod  paccr  cjus 

.    cc  pcrcium  fcniorcm  pcrducllionis  in  Anglia  damnatum  apud  ie 

i   '*  habcrct,  &  exilium  cjus  iuis  opibus  fuflcntaret."    Hzc  icntcntia 

r    (ut  plcrumque  dctcriora  fblcnc)  in  Conciho  vicir :  quanquam  qui 

:    aderanty  non  ignorarcnt^  qui  in  prxlio  advcrius  Anglum  dimicaf* 

fcnt,  non  publlce  a  Rcgc  mi/Ibs,  ied  Duelafrii  privata  gratia,  cum 

>     &C.  ipic  tum  in  Pcrcii  potcflatc  c/Iet>  addu^os ;  ac  mcminiflc  poi^ 

fcnt,  quid  antc  paucos  annos  Hcnricus  ipfe  Scotis  Gcorgium  Dum- 

barium  rcpolccntibus  rcipondiflct.    In  iianc '  fcntcntiam  itum  c% 

"ur  fcre  in  aulis  Principum  cmolumcnti  filia  ipcclcs  honcftis  cwnfl- 

lii;  prxpondcrat.     In  caprum  tamcn  a  Rcgc  Anclo  hoc  unum  libe- 

raliccr  &.  Rcgic  cf)  confulcumj  quod  litcris  oc  honclU  difciplina  cum 

inf^icucndum  curavir. 

XV.  Calamicacc  filli  ad  parrcm  ccenanccm  pcrlaca,  tanta  doloris 
vi  fuit  opprcflbs^  ut  pcnc  inccr  manus  aflancium  cxpirarit.    Dcla- 
tus  in  cubiculum^  ab  co  tcmporc  cibo  abflinuit:  actcrtlo  poR  dic, 
incdia  &  mccrorc  cxtind^us  cu  Rothcfaiy,  auod  oppidum  in  Bo» 
ta  infiila  cf^,  anno  ab  inlto  rcgno  fexto  dccimo,  Cal. 
Apr.  anno  Chrirti.  M.  CCCC  VI.  fcpultus  Pafilcti.         M. 
Fuit  Robcrtus,  &  nroccritatc,  &  totius  corporis  forma    CCCC.VL 
&  compolitionc  nulli  fere  fuorum  a^quatium  iccundus : 
fumma  vit«  innoccntia,  &  in  quo  nullam  hominis  privati  virtutcm 
defiderares:  ut  vcrc  de  illo  dici  poflet,  mcliorem  virum  quam  Rc- 


dcmas,  mulca*  in  eo  tanto  magiftratu  cfigna  incrant :  nam  &  bcllo 
forcis,  &  confllio  prudcns  crat,  &  scquitatc  fumma  Ijtcs  dijudica- 
bat,  &  libcralitate '  Proccrcs  conciliabat,  ncc  tribucis  plcbem  ex- 
hauricbat. 

XVJ.  Eodcm  anno,  Pcrcius  ienior  iterum  in  Rcgcm  fuum  conju- 
ravic,  ut  fratrii  &  duorum  filiorum  cxforum  uhloncm  ab  co  cxpc- 
tcrct :  fcd  dcteda  conjuratione,  &  plurimis  confciorum  captis  & 
fupplicio  aflfeSis,  in  Scotiam  flbi  mctuens  fugit,  ut  inde  in  Flan- 
driam  &  Franciam  navigaret^  &auxilia  ad  bellum  rcnovandum 
conquircrct,  Interea  Angli  filius  Henricus,  magnas  in  Scotorum 
agros  cxcurfioncs  tcrra  marique  fccit.  Ts  cum  pratda  ingenti  part* 
domum  redifler,  arx  Jedburgi,  ouam  hoflcs  a  prxlio  Dunclmenfl 
ad  cum  dlem  ttnutTxnt^  pcr  plebcxn  Tcviotixtatit^&^^Ax-iJt^^  ^ 


284  RfTum  Scoticartim 

itime  pcr  GuterDaCorcm  folo  a:quata  eft;  &  Gtorgitu  MaiUB 
Comcs,  (um  ab  Anglis,  quor^m  in  gruiam  multa  damna  Ctit  d> 
dtrai,  ncuue  .id  fiu  rocnperanila  auiilium,  ncque  *ita;  honcftc  <!»• 

§cniix  fuolidiuiD  Impccrim,  pcr  amicoi  pUcaco  Gubcriutor^ 
nmum  rcdiic :  parce  camcn  p^crlmoaii,  nempc  ^rce  id  HAbanua 
Ucum  &  Acinandia  muliatu5,  ^ux  Dud^io  oomine  damni  dMi 
anributK  runi  ^  ac  vetcribiii  oHenfis  ucnn^ue  remifEs,  in  funiBl 
ciun  vLcinis  coacordij,  ac  Edc  er^a  R.cgem  rcliqtum  xnten 
tianleaic. 

XVII.  Froximo  anno,  Ferciui,  fruftra  pcrvagatui  FraiKiiin  ic 
FUndriam,  in  Scociam  »d  Comttem  Marcianum  vcictcni  amloun 
<fl  rcvtrfui ;  St  ab  co  humaniflime  habiiuj,  &  oro  copib  culiub 
Ibi  cum  dc  reditu  in  patriam  pcr  occulios  nondos  freijoenter  aeeret, 
ad  qucn^am  vctullum  amicum,  &,  ut  putabat,  fiduin,  Radolpiiiim 
E.okcsbium  {cripGe;  "  Sibi  cStotii  aique  Anglis  non  defore copiijp 
"  ^uibus  rretui,  piirimonium  fc  rccupefaturum  non  itefperabat,  (r 
**  opcra  ipiius  adjuvarciur".  Erat  autcm  lumRjdolphui  in  agro 
Eboracenli  Vicctomcs,  ut  vocidi,  hoc  cft,  tonventibui  juriilici»  a- 
eeniUs  prxftStai.  Ii,  cum  falfa  fjpe  auxilii  Percium  illuc  AUnnif' 
VI,  conjurationc  R.c^  indicata,  mifcnimamicuiBin  inlidiat  tl!eKit; 
caputnue  occifi  LonJinum  ad  Regem  mint.  Erat  autem  eodeni  te»- 

Jiorc  inScoiia  quidam  Angluj,^ui  fc  Richardum  fecundum  dtcera: 
bd  fallo,  ut  reor.    Nam  cum  fcnloT  Pcrciui  f:ppe  ic  vehcmentcr 


Liher  Decimus.  ^S^ 

foteflatem  redeglc :  detndc  Bogiam  medabundus  tnmCvit ;  &  jatn 
AbredonuB  imminebat.  Adverfus  nonc  fubicum  &  inezipeAacum 
hoftem  Gubemator  copias  panibac :  iecL  cum  maeniiudo  oc  prepin- 
quicas  periculi  auxilta  longmqua  ex(pedare  non  imeret^  Alezander 
Marriv  Comei>  cx  Alexandro  Gubemacoris  feicre  genicus,  cum  co- 
ta  ferme  Nobilicace  crans  Taum,  ad  Harlaum  vicum  ei  fe  objecit. 
Fit  prarlium  inter  pauca  cruentum  &  memorabilei  nobilitim  homi- 
num  virtute)  de  omnibus  fbrtunis»  deque  gloria,  adverfiis  imma<- 
nem  feritatcm  dccertante.  Nox  eos  diremic,  magis  pugnando  laA 
fos,  quam  in  alteram  parrem  re  indinata :  adeoque  incertus  fuit 
ejus  pugnae  exitus,  ut  utrique,  cum  reocnfuiflent  quos  viros  aniifif^ 
ienc,  icie  pro  vifitt  geflerinr.  Hoc  enim  prarlio  tot  homines  gene* 
re  fitdifque  clari  deHderati  iunty  quot  vix  uilus  adverfus  exteros 
conflidus  per  mulcos  annos  abfiimfifle  memoratur :  itaque  vicus, 
ante  obfcurus,  ex  eo  ad  poilericacem  nobilicacus  dk.  Hoc  quoque 
annoy  publicx  fcholat  ad  Fanum  ArKlrear  aperiri  cceperunr,  magis 
hominum  do^rum  confenfii,  ad  profefllionem  licerarum  fe  of{eren« 
tium,  quam  ullo  publico  auc  privaco  accedence  auxilto. 

XIX.  Proximis  decem  annit>  nibil  fere  raemoria  dignum  intcr 
Scotos  &  Anglos  eft  gefium :  five  inducias  in  caufla  fuerint^  ouod 
tamen  a  nemine  proditum  invemo :  five>  Henrico  quarto,  ad  XII. 
Cal.  Apr.  morcuo,  6c  filio  Henrtco  quinco  fiatim  fubRttuto,  per 
omnem  reliquam  vltam  in  res  Gallicas  incento,  Angli  ab  injuria 
Scocis  infirrenda  abfUnuerinc:  five  Gubenutor  Scotorum  nihil  mo- 
vere  fit  aufus,  mctu  ne  Rex  Angliae  verum  Scotici  rcgni  hatrcdcin 
remicccrcc  ;  cui  non  dubitabar,  ex  commtferacione  forcunx,  grati- 
am  apud  faos  noA  'dcfunirani.  Igitur^  fi  qu£  fuerunt  ea  tcmpcft.i- 
te  excurfiones  fafti,  latrocinio  quam  bello  propiores  eraot.  Naiii 
&  Pennerum  in  Anelta  per  Archibaldum  Duglaffium,  &  Drumfri- 
fium  in  Scotia  pcr  Anglos  eft  crematum  :  &  pcrmutatiocaptivorum 
efi  faQa,  rcddito  Scotis  Mordaco  Gubernatoris  filio,  qui  ad  Ho- 


P.cgb  Scocorum  fecit,  nc  Angli  de  tnjuria  oucri  poflcnt.  Ipft  ccrtc 
Percius  atlco  non  eft  ofFcnfiis,  ut,  dum  vixtt,  Scotorum  crga  fe  hu- 
manitarem  fic  omni  oflicionim  genere  ccnatus.  Iloilem  quoque 
anno,  alrcra  Icgario  vcnit  a  Concilio  Confiantienfi,  cujus  princcps 
crat  Abbas  Pontintact ;  altera  a  Petro  Liina,  qui  Paptum  fcmcl 
arrcptum  pertinacirer  rerincbat.  1$,  per  Hcnrlcum  Hardinum  An- 
elum  Frandicammi,  in  fuam  Ancentiam  craxerac  Gubematorem  ; 
lcA  frufira,  cum  univerfus  Gcerdotum  ortfo  contra  nirerenir :  qui 
Confiantienfi  Concilio  afleofi»  ekaioni  Martini  quiwi  fubicri- 
pfcrunr. 

XX.Interea  Rex  Francorum  aim  er  morbo  parum  fui  oom^f  eflct^ 
ac  per  monachos  curam  ejus  profcflbs  id  malum  anfitmwSfiX^^''^'* 


^jj  i'n.  AiM  fefiiyift  ^l^jii' ;  jJirriuf  flriiKtttjfi^  dnx  Bufcubtli^^^ 
qui,  <^' Rcg^  iruich ipCn^i^ fancs  .Aqgiflwai  tnhcbat :  ibtfT- 
riui  upQt  cratRc^  fiwi»,  ^ni  a  faerc.dclire«>]^^Ei«44tu^  |fCr  ItV' 
dibilum  ab  ioiiiucu&ex  Bi^pjifiAMcUxliMiirj^^uwl  ATariciB<^ 
oinguB  ie  cfmtwbati    lii  a  maioiv  patte  finnM» 
M.  ftomaibuiexlemiiaaictf  dcAin«ii^aaiMFM.COOCk 

CCCCJOX.    XDC   GmitcmVindociatiiftw  l^acu»  adScBMI   « 

miftt,  ^ui  cx  ftnicre  >uptilim  peter«t.  Eiiii«ai^ 
vcDtu  Ordiaiim  &f^ia.  vironpn  millia  dpctct« :  Mouc  niai|  jHNi^ 
tuic  per  loBgaa  ab  Aiig^  paccm,iprli^^cw«  wEcik  fiuc  em 
Toluntarianim  maniiiBoinlifcrc.  O^nibutco^-pirfedHiefi-lAr 
^nnct  fiuchaDis  CoiiKtiGubenutoru  ^Uttt.  finrn  m4ti  gncre  mn 
iunt  leaiti :  Jed  long^  uipra  czten»  arnineb«f  AicUbalduf  ViAaplM  . 
Com«,  Anhibaldi  ficimdi.Pi^a&nimConitit  filiut.Hienm  io 
Galliam  veniAent,aDeIfhino.(au(>iximifieRe(c*6allanw  filieifri- 
mogenicoi  afiaelljnit)  in  agnM»yui«MnfemiMfli»«gioncm  wnniw 
renim  copia  in  primii  abundinccBl,  &  boili  viciaam,  An^t  emm 
fr3Kt  bux  Clarentix,  oiii  in  Gallia  tum  pro  Rege  erat,  Aadeu- 
venliiuit,  .qui  in  Rcgii  Gailorun  iide  permanfcraM,  aeroi  popula- 
b^tur :  ac  ad  Baufiium  vicum  veaturui  credebat^^  Hzc  biduum 
ante  Vidhi  f-crebantiir.  IgirurScoti,  vel  OuccnnTati  (ut  morii 
crat)  illis  paucii  dicbuf  ab  omni  violcntia  brlli  cclTiiruruni,  &  Ob- 
rimantis  Eincum  Bcdcriaflicii  vacaturum  ;  vcl(ut  ali^craduQt)ia- 
ducii;  o£lo  dicrum  &^ii,-itfgligentiui  agelivint. 

XXI.  Id  livc  Clarencius  pc^rAndreMn  Fregofum  Italum,  an  per 
.Scotoj  jJAbulacorcf  ab  c^uitibus  iiiii  incerceptoi  refcicriu  flrr»finoc 
rei(uciputabai)benegerendx  laenu,  a.  pondtt^atim  fiirmi,  ^ 
^uitlbui  moilo  anna  capere  )i^t,  rc£b  ad  boAcm  ducit :  ipK)  F<^ 
ter  arma  reJiquumsuc  nm^tum,  inli^ii  diadcmatc  aureo  multif 
gemmis  dininQo.  Proximi  lioftibm  ^uci  G.illi,:in  vico  cui  Baii- 
^iui  minor  e[)  nomen,  eiut  advcrcu  repentino  ttrriti,  in  turri» 
tcmpli  viiiiii  fugerunt.  Hi  dum  oppu^nMmir,  damorc  ad  reliqu- 
um  exercicuni  perlato,  fuUito  ad  anqii  pum  crepidjtiooe  ma^u 
diiciirritur.  Oinies  Buchanijc,  dum  cMterf  fe  expcdiunt,  triginta 
f-ij-ictarios  milic  ad  pontcra  (per  quem  unum  torreni  propinquut 
tranf  ri  potcrac)  oocupandum.  Ibi  coofcrta  pugna,  Hugo  Kenne- 
dus,  c  ccmplo  propinquo  nbi  diverfabatur,  cum  cencum  comlcibui 
accurrit  fuis,  ut  in  rc  tam  fubita,  fcmiermiliui.  Hi  cum  fagiccii 
«C|Uos  tr.infitu  .ireerent,  Clarcnciui  cum  fuorum  primis  ex  equo  de- 
fccndcns,  pedeflrem  pu^nim  ciet :  ac  vilidi  impreflione  fi£n,  Sco- 
loi  partim  incrmu,  parcim  leviter  armatos  e  ponte  rejicit,  ac  iter 
fuif  apcrit.  Intcrea  dum  Clarenciui  equum  confccndit,  ac  reli«]iii 
pontem  angudum  rari  tranleunc,  Comei  Buchaniac  cum  ducentk 
e<)uitifiui  adcft,  St  ft^tim,  ut  inccr  ;upidoi  periaJum  fui  faccre,  pi»- 
^natur  acerrime,  paribus  animis  acque  odiis.  Nam  &  Scoci  gau- 
.«kbant  iMnm  &  atdoi,  ub#  primum  fpecimen  fux  vimitii  ofteiKle- 
^        DoJTtati  3c  Callwum  conviida  K6Kir<i  «^ui  coi  ut  vini  &  cibl 


Liher  iBecimus.  287 

^idlores  trailucetiaac :  quo  probro^Galli  BrltanQof,  HiQiani GjI- 

1«M,  Afri  Hifpinoj  inceSere  foIcTir.  T.i  Argli  indignabantur,  le 
Don  foluni  domi,  led  tram  mare  ali  hofte  impLiubili  peci.  Nei]ue 
<]Uilquain  acrlus  qtiam  Clareminl  ipie  pugnahac,  In  eum  infgr.cm 
armii  JoanncsSuinconLUS  inveffau,  lancea  in  fscie  graviccr  cumvul- 
neravir,  &  Buchanix  Comei  clava  pcrcufTum  de  eciuo  dc;ci:ic.  Lo 
woftrato,  pafiiin  Angli  fiigere  &  cidi  cttperc  ufque  ad  noflem. 
ti^anun  pridie  Pafcharii,  diebui,  ut  ia  regione  frigidj,  paullo 
polt  Kouinoftium  vcinuni,  brevioribus.  CeciJerc  in  eo  conttiClu, 
cx-Angiiicirciterbii 'iftilte,  intcr  auos  viri  infjgnei  viginii  fex : 
npti  cumplurei  hominu,  doml  clan,  ac  maximc  propln^ui  Ducis: 
c  Scocii  &  Gallif  pauci,  ^re  omncs  ignobilci, 

OEXII.  Hxc  quam  modo  pofui  vulgatior  eft  dc  morcc  Ct.ircncii 
£ima.  Vcrum  liber  Flurcartcnils  incercmcum  cradic  ab  AlcxanJra 
Macalfclano  Equice  Lcviniano,  ^ui  diadcma,  cujvii  meminij  cL  de- 
traftum,  Josnnt  Scuarco  Dcmilazo  mille  angelatii  vcndiJii ;  quoit 
jlle  rurfiis  Roberio  Huflonio,  cui  <juinque  millia  angehiorum  dc- 
bebac,  pipuri  oppofuit :  &  hanc  tum  vulgatiorcm  fuilTc  fimam 
iftquit,  Ciim  hujui  viSoriz  bui  prxciuua,  cciam  invidis  non  rcpii- 
|r(unttbui,  penesJScocoi  efTct,  Carolut  l)e'phinus  Comitcm  Bul.1i.i- 
niie  Migiflrum  Equiium  fcu  StabuliComitcm  creat ;  qui  fummui 
poft  Rcgcm  G;illi(  c(t  mngiflracui :  c*tcri  duccs  pro  cujuli|iic  W,> 
&  virtuic  oi^tt,  Hlc  dum  ,iniio  millclimo  qu.idringcnti.Ilmo  vi- 
eclimo  in  Gallia  ^cruncur,  Robcrtus  Gubcrnacor  Sio- 
cIb  todcm  anno  moritiir,  ad  tcrtium  Non.  Scptcm-  M. 

breijdccimo  quinto  poft  Robqrti  terdi  Rcgii  moricm  CCCCJCX. 
anno.  ^ 

XXIII.  Sufficitur  in  locum  cjui  Mord.icui  filiiii,  injjcnio  Icj;iii<, 

ac  Ron  modo  ad  rem  publicam,  Hd  ne  ad  domcilic.im  qinJcm  rc- 

gendam  ftiit   idoncuj,     Itjtjuc,  iivc  focordia,  leu  nimi.i  cr^;i  fuos 

indul^ecntia,  libcros  (trci   autem  habcbst  filios)  it.i  coriupit,  m  & 

i     fe  &  illoj  brevi  poft  in  m.ixiitiam  cil.imicatcm,  ac  demum  c.titium 

f     prtrciptt.iverit.     H;cc  domcflicarum   rcrum  mut.icio  "rcvoc^uit  e 

'      Gallifl   Buchanis  Vifloniaeqiie  Comirct,  &  complures  corum  pro- 

pinqooi ;  fid  hrevi  compotitii  domi  rcbui,  revocancc  DcI[i!iino, 

ik      Comei  BucbacYix,  &   fi<cer  e)ui  Archibalduf,  cimt  Jacobo  tilin,  & 

magni  jnvencucii  nobitiflime  manu  |in  Galliam  n.ivit;:inc,   rctldo 

1      aliero  filio  Viflanix  Comite,  qui  p.ravi  morbo  implii.iiui  fEjiii  non 

potuir.     Hi  cum,  cvpofiiii  ad  Rtipelbm  miliium  qtii.iquc  m:llibi'i, 

Piflavium  ad  Dclphinum  advenificnt,  cum  mastim.i  STi-.itiil.itione 

acccpti,  ac  Dn^^^iltius  Diix  Turnncnlls  appclIatiK.    Hcnritin  An- 

slui,  aoHiii  Cl.ircntii  roortc,  Joanncm  alccnim  frairem  Bcdf.vr.li» 

Puccm  in  etoi  locum  fiibftittiit :  ciimque  ipfc  mox  venturiij  in  G.il- 

1     liam  prnfroifit.cUm  qiutuor  cqiiitimi,   dccem  polldim  irilllbu!. 

MoK  ipfc  ftcutut,  Jacbbnm  Scocoriim  RcRcra  lceum  in  cxpcditin- 

nem  ilu<it,  tir  perciim  Srotoi  inGalJia  miliiancM,  vcV  fiWv  twij^v- 

aret^  vel  i  Gallo  iir  ftfjicfloi  arcrtcrct :  fcd  tiwwtim  t\  «*.  twwTv- 


aSS  Rervm  Scoticaram 

tia  fucccllk ;  ac  fie  iltud  quidav  teautt,  ui  ragata  Ou  Regis  do- 
mum  redircnti  ac  le  bclli  ^flatoref  prxberent.  Nam  cum  praeii- 
4ia  qu»  a  Scotit  tenebamr  adiilec,  Krme  ab  omnibui  unum  it- 
fponjum  retulit;  "  Se,  qui  in  alieoa  pocelbte  eHct,  eum  gn  Rcge 
non  aenolcere. 

XXlV.  Hac  eonim  coi^iUncia  Henricui  oflenflut  cum  vt  McUcb- 
flum  oppidum  cepilTet,  vieinti  Scotos  ibi  repertoi  bqueo  Itrangubo- 
doi  (ledit,  cau/ricus,  ouod  adverfiu  Regcm  luum  milttarcnt.  MoK 
iplc  &  Carolui  lcimis  uallorum  Kex  prope  contiouatii  funeribut  de- 
cefTcrunt.  Bieniiio  fcrc  Doft,  Anglii  ad  Vcniolium  viAortbu^ 
cKii  fuerunt  eprimoribuiComitet  Buchanisc&DugUlEv,  hic  diot 
Turoncnru,  tircMagiller  equinim  Gallorum:  itcm  Jacobm Dugjaf- 
Q  Hliui,  Alexandcr  Liodcfius,  Kobemu  Stuartuf,  Thomu  Suubb- 
niui,  ac  c  vulgo  militum  fupni  duo  millia.  Pofl  hanc  fcre  tricnDui, 
altcracIadctinllgnijScotorum  auxilia  ^aviter  aSixit :  cua  com- 
— -n  Aureliam  portanrci  Angloi  in  iiinerc  aegreJIi  in  Belfia  ir 


ftliciicr  pugnarunt.  Qua  in  pugna  cxH  fiint  e  &otii  viri  cbri,  Gu- 
lielmui  Stuartui  cum  ^atre,  ac  UuelajHae  gentit  duo  equitei  inlig- 
nes,  quorum  poDcri,  alceriui  in  Nitnia  DrumUnricum,  alteriiu  iit 
Fifa  arccm  ucus  Levini,  opulcniol^ue  ciru  agros  adhuc  tencnt. 
Htc  ftrt  i  Scotii  in  Gallii  paucii  annii  gcfta  leviccr  percurrimui, 
ut  excerru,  &  tjuorum  fufjor  cxpllcatio  ex  annalibui  Gallorum  pcti 
porcA.  Q^iar,  etll  ab  hiiloria  Scotonim  non  finc  ajienj  penitui,  ca- 
mcn  .-id  ca  non  divertincm,  nili  ouorundjm  lcripiorum  Aneltcorum 
obrrciiacio  eo  me  coeeiirct.  Malediccndi  cnim  ftudio  velficareco- 
funtur,  ^uxgeltaiuillcDcgarc  non  audc^nt:  qux,  li  ctiam  billoria 
tjicrei,  t.imcn  &  Ret;um  raimificcncia,  &  tivitatum  decrcta,  &  ho- 
'nc.riti<.j  Aurclix  &  Turonis  monumcnta  fatti  ca  pnrdicarcnr.  Quid 
azp  liic  vitio  vcrnini  ?  Scoios  aiunr"  paupcriorci  e/Tc,  quam  uttan- 
las  coi'ias  in  CKtcmo  folo  alcre  pollcnt.  Paupcrtatcm  fi  vitium  pu- 
unt,  aj;ri  cli,  non  gentii  vitium.  Ncc  ego  id  pro  convicio  accepif^ 
lcm,  nili  fcripta  eorumconviciandianimoUiduin  iuilTc  oftcndcrcnt, 
Quilius  hoc  tantum  rcffondebo,  pauperct  ilioi,  &  (utilii  volutn) 
omnium  icnim  inopci  Scotos,  de  opulentii  Anglis  raukai  &  pratcU- 
Tii  reculiflc  viAoriai.  Id  li  mihi  non  credunt,  hifloriii  a  le  lcriptis 
credant :  ouibui  li  ipll  lidem  detr;ihant,  ne  pofHtlcnt,  ut  noi  cai  pro 
vcris  accipi.imui.     SedaJ  rei  Scotorum  redcamui, 

XXV.  Suflcflo,  uii  dixiroui,  in  locum  patrii  Mordaco,  CJtita 
.lomi  diitiplina,  <um  libciicjus  (crant  autcm  Valccrui,  Alcxander 
flJ.Kobus)  inri-rinieicontcmnertnt,  ac  proinJe  mulrii  injuriiiop- 
pnnricrent,  aJolerccntiamqite  cifdcm  ^uibui  ipli  JeiUti  crant  flagi- 
liii  contjminarcrr,  nct  pater  enrum  comprimeict  licmriam;  tan- 
dcm  ad  ipfum  pnviinfiitutionis  piTn.i  proicrptit.  Hiibcbac  lcncx 
in  dclicili  .ivem  cx  co  gcnere  aquil.irum  ouod  vulgui  lalLonci  ap- 
pellai.  l-.imctim  a  patrc  frixnumcro  Vaiterui  pctiirct,  ncc  aflequi  i 
t.imcnpo/Iet,  efeniiraanu  abreptam  obtorTo  colloextinxit.  "Cui  I 
" jnter  Quoiuun  tti,  int^uit,  aninLO  tuo  impcruc  non  potct,  ui    I 


Liher  Decimus.  289 

**  mibi  pami,  ep>  alium  arcelTam,  cui  Dbtcmrerare  atnbo  r«ge. 
*•  mur."  Atque  ex  co  id  Jacobum  patruetem  rehituenihim  omncni 
animi  cogitationcm  convertic,  Caleno  Cambello,  viro  i;l.in>  .iiquc 
intcr  Araathelioj  primario,  &  qucm  Valrerus  aiitca  tontiiircli^  al 
^erar,  id  confilium  &  probaiite  &  juvjnte.  Convot.itis  iyi^i^r 
omnium  Ordinum  felcdtii  1'crthum,  cum  dc  revocando  R.c<>c  lon- 
fulri  efrent,  vel  fjvore  erga  legicimum  regni  hsiedem,  vcl  prx- 
ieniium  rerum  txdio,  cunfU  libcnicr  dccrevere  lcgiitioitcm  ad  cum 
Tcpetendum.  Miflt  c  primoribuj  legatij  proniorcs  quam  fpcrave- 
rant  Angloi  invcnere.  Dux  enim  Gioccftria:,  qui  tum  Regc  puero 
rem  Anglicam  adrainiltrabat,  advocato  Concilib,  facile  perlLialic, 
tit  Jacobui  Regii  Scotorum  liliui  liiji  pctcntibuj  doniLim  remittcrc- 
cur,  quando  ncc  ca  eOet  apud  fuoi  auSorit.ite,  ut  vel  auxilia  Sco- 
torum  e  Gallia  revocaret,  vci  aliquam  rcgni  parcem  ad  Anglorum 
amicitiam  aftrahcret,  Alia  igicur  ratione  fru3um  ex  eo  c^pien- 
(tum  effe,  uc  non  modo  firmui  amicu?,  fed  ctiam  perpecuo  in  An- 
glorum  potcflace  effec.  Nam  Joinnam  Corairii  Somerfeti  filiim 
omnium  iquatium  longe  formofiflimam  (quam  jam  cum  illc  vehc- 
mcntcr  dcpcribat)  li  u\orem  acciperer,  pcr  cani  fccdui  Gjllicum  fa- 
cile  labefbflari  polTc  libi  perTuadcbat:  K  ipfum  libcratum,  vcl  eo' 
benclicio  conciliatum  iri,  vel,  dum  propinmiorum  adverfum  fc  ir- 
)uriai  nljifccretur,  pacriim  gravi  &  inteftino  bello  illig.ituriim, 
Hac  racione  fucurum,  ut  vcl  amico  paraco  (irmiorci,  vel  inlmiuK 
inter  ft  diflidencibui  cxpeditiorei  ad  externa  bdla  Angli  iiercnt. 

XXVI.  H»:  quiJcm  minimc  ftultc  excogltata  videhantur,  ni/i 
anifflj  pufilli  anguflia  ipli  fuum  beneficium  corrupiffenc.  J^am, 
cum  ob  eum  redimcndum  majorem  pccuniK  fummam  popofcifTcnt, 
<]uam  Scoti,  ut  tum  res  crant,  vcl  promittere  audcrcnt,  vel  folve:e 
poffent,  ab  cii  inita  ratio  eft,  ui  pro  dimidio  doi  uxorii  recinerc- 
tuTf  pro  ^ilrero  Glii  nobiliorum  f^fidei  darencur. 

Tacobui  igicur  ica  libcratui  domum  rcdiit,  dccimo  M. 

oftavo  guam  captui  fuit  anno,  a  Chritli  advencu  CCCCXXMT, 
M.  CCCCXXni.  Cum  ad  Rcgcm  fuum  vifcn- 
dum  maximus  connirfui  omnium  ordinnm  USbit  fuiftct,  gratuUti- 
'  ohci  univeribrum  cxceperc  flatim  querela:  eomm,  qu[  pottRcgis 
proximi  mortem,  partim  neglircntia,  partim  culpa  Oolicrnaforum, 
omni  (ecnere  injurijnim  fc  affefloi  vociferabantur.  ValtcruiMor- 
'.lici  filiiu,  Milcolurobui  Flaminiui  &  Thomai  Bodius  graviltime 
acriifib.intur.  Hi,  ut  vutguj  in  prxlencia  placarecur,  alii  in  aliai 
ciifloili.ii  incluli,  uftjue  ad  cnnvcntvim  proximum,  (jiii  in  lcxtiim 
Calen.ljT  luniai  erac  indiHiu.  Scd  Fhminiui&  Bo<Iius  d.^mnit 
.Tjt  ]"crf''Iiitii  aiit  compcnCitis,  dc  multa  pccunia  multjc  nomine  in 
firLumcolLit.i,  dimiffi. 

rii.   R  E  X. 

XXVII.  Rcxintercfl  a.l  undecimuni  CalendM  Maiiuna  comP.c- 
cin.i  coronaruf.  Ipfc  in  fcdc  Re_ci.i  a  Mordaco  patiuele  ^t^vioA  Yi. 
jui  Ccmitum  FilinDrum  cSct)  cotlocatuj.    Vnximu  &V<:^uv  tavh!.'». 


2.^0  Rerum  Scoticartm 

lcges  in  publlcum  utiles  lara? :  fid  potiffimum  ad  latrocin 
|icicenda>  qux  fupcrioruin  aliquot  annorum  licentia  tantui 
vcrantp  ut  contemris  iegibus  OL  magiftratibus  jus  in  arm 
Agitacum  dcinde,  de  penlione  Anglo  ob  redimendum  Ktf 
vcnda>  uc  aliqua  ratio  inirctur.  r^am,  cum  patrimoniuii 
cum,  tot  bellis,  &  beUa  lecutis  feditionibus  domefticis,  a  G 
f  oribus  partim  condqnatum  eilet  icelerum  adminiftris>  pa: 
rcgno  bcne  meritis.  interim  accepta  pecuoia  pienori  op{ 
ReX)  cum  de  fuo  iolvere  non  poflet,  civium  imuorayit  ai 
Procercs,  qui  liberos  dederant  obiides,  fadle  periecenint,  u 
timi  tieret :  verum  in  pecunia  praKlanda  non  e^dcm  fadlit 
rcmperatum*  Nam  cum  zftimatione  rerum  mobilium  cuiu 
gcnerii  fa£la,  vicefima  imperaretur ;  in  maena  pecuniae  ] 
fcrumque  aliarum  (umma  copia,  ac  proin<»  vilicate,  hoi 
tributorum  inlblcntibus,  &  exemplum  in  pofierum  ma&L 
|)nr(cns  dctrimencum  metuentibus,  res  viia  eft  intolerabui 
potentiores  calumnia  in  vulgus  caruerc,  velur  indinaco  ab 
paupcriorcs  onere..  Maxime  autcm  plcbem  gravabat  brevi 
onl  dies  fiatutus.  Nam  intra  decimum  ouinrum  diem  de 
tribiitum  jubebantur :  .&  fi  (juls  non  fblyiilet,  pccus  ejus  ac 
sium  fundi,  vcl  juridicum  cujufque  convcntus  prxfc£lum  t 
tur.  Nec  stris  alkni>  aut  ccnfus,  quem  pro  peniione  quiC 
mino  ^fundi  folvcbac,  exccptio  quicquam  ad  imminucnJuii 
tum  valcbat.  Ncc  minimuminalum  in  accrbirate  co.i6toru: 
^ui  non  (blum  plebem  vcxabanr,  fcd  aut  falfis  rationibus^ 
minc  impcnfarum^  magnam  cjus  pecuniae,  qus  in  publicui 
colligcbatur,  parrcm  avcrtcbant.  £o  cti.im  gravius  crat 
.tributum,  quod  laxiore  Impcrio  fub  Gub.crnatoribus  habit 
i^ui  omnibus  in  rcbus  anunum  popull  fibi  conciliarc  fhidel 
jiifli  Rcgis  dcfiJerio  aliquando  capcrcntur.  Ob  camquc  \ 
lum  convcntus  tributum  Robcrto  Regis  pitruo  exigcrc  pcrm 
illc,  ut  benevolentiam  popularem  colligexet)  quo  minus  de 
tur,  obnitic :  ^^  Scquc  amrmavit  porius  de  fuo  cam  pecixiiai 
^^  curum>  quam  ut  quifquam  co  nominc  gravarctur.**  Rc3 
primam  pcnfionem,  jeamquc  maligne  concributam  cum  e] 
idquc  cum  pcffima  plebis  giatia,  praeicr  bclli  laborcm  qucrei 
jiova  oncra  iibi  impoiita,  rcliquam  cxadilonem  remiiit. 

XXVIII.  Capci  in  hoc  convcntu,  &  in  cuftodias  divifi  M 
Dux  AlbiniP,  hlii  cjus  V.iltcrus  &  Alcxander,  &  fbccr  D 
Comcs  Lcvlniar,  &  Robcrtus  Gramus,  is  qui  poft  allquo 
Regem  trucidavir :  itcm  vieinti  quatuor  prima:  nobilitatis  v 
icliquL  non  adco  diu  poft  uimifTi^  Mordaco  cum  filiis  &  fo 
tentis.  Eodem  quoquc  die,  quocaptus  fucrat  Mordacus,  I 
.'irccs  in  fuam  poteftatcm  rcdigcndas  curavit,  in  Fifa  Falcol. 
in  T.iichia  Dunum.  Ex  hac  uxor  cjus  cdufta  ad  Tcntallor 
chbn3P  arccm  mifta.  Jacobus  fillorum  minimus  audita  cLic 
Jis'j  coUc^d  manu  Brltannodunum  oppIJum  crcmavit^  &  J 


*  Liher  'Decmus.  291 

\  SEiuniim  Rufiim  Regij  pitriium,  &  ciim  co  trigintii  iljos  tiuii.l.i- 
,vit.  Iffc  iw  Hiberniam  profiifiit ;  ibiqtic  luullo  poll  dcviflit.  llii- 
dem  quoque  morcuiii  cli,  quicum  eo  rjgtrat  Fiiiel.im  Lifinoiviilis 
Kpiloip-ji,  vir  ordinis  Dominic.-tni,  ^ni  Jacobo  er.it  audnr  omniiiin 

'     conlilinrum.     Fu^crut  ctiam  in  Hibcmj.im  Valtcri  u;ior  cum  Uuo- 

E  but  filiU  Andn-a,' Aicx.imlro,  &  Artluro  notliu:  (]ui  Jacobo  tciclo 
Rcee  Jomum revcrfi  mii^nii  honorii^tii  funt  pci-fuiicH. 

,         XXIX.  l:o.lcm  anni>,"convocjii!  Stcrliniim  proccribu=,  pro.iufti 

:  e  cullodiiJ  ad  c.utflTjm  dicen  i.im  MorJ.icuj  cum  Juobji  Rliit  &  f;.-- 
cero.  ludicium  pjtrio  more  conRltutum.  Mos  .iutcm  hii.  cP.  I.- 
lipinir  ^ui  prclit  vir  linquljrl  prudcncii  &  ;iudtoritatc  :  ei  djntur 
tninimum  dtiodectm  aHbJlbrci,  qiii  crimin.i  otjeftj  juiiiant,  &  ju- 
rjct  de  reo  pronuiKienr.     Hi  fcrc  ejtifJem  cum  rco  fant  .jrdint;, 

'  nut  proximi,  quo.id  lieri  poicfl.  Rco  judicum  rcjeftiu  il:iritr.  tJbi 
juftui  numcruf,  i>l  clt  ditudcnavlti),  eft  confe:,tui,  «ttt  ac  fit  pliir;~ 
mum,  eo  mijor,  expcnli;  criminibni,  (imoJ  pluret  juJicartnij  ei 

'     lenceittix  ILiiur.    Hoc  more  tum  fcieftii  judicibut,  ()'j!^rum  non 

-  cft  open  pretium  nominj  rcftrrcCerant  ccne  omnci  lirjminci  d.iri, 
Ol  cum  reis  pleritjuc  propinqua  cognaiione  juiifti)  rei  fuiit  pcrJiiel- 

\  lionit  tlamnjti.  Eo  iplo  itic  Juo  juvcnet,  poitriJic  patcr  ciru.ii 
&  avui  nutemus  eapitali  fupplicio  affcAi,  in  coUe  tjui  aflur^ie 

)     cnntra  arcem  Stcrlini.    Fama  ouidcm  canOaiu  clt,  ctEi  a  ncmine 

■  tcripium  reperiim,  Re;;em  aJ  Ifabellam  pitruelit  uxorem  milif[« 
1  patri:,  mariti  &  fiiiorum  wpits,  teniandi  gratis,  an  mulicr  fcro« 
p  cx  dolorit  impitientin  (ut  fit  plcrum^uc)  anim)  fecrct.i  revclatcc. 
■  Hlara  vero,  ctli  inopinato  .ilj^eftu  ciirbiretur,  nihil  tamen  immo- 
f  dcrarlui  locutam  :  tjntum  refpondine,  "  Si  ijuiJem  vcra  fucniir 
'"     "  objeAa   criroin.i,  Rc^em  reftc  &  jure  fccirTc."     Finico  conventLi, 

miffi  a  Rcje  Joannei  Mongomcriui,  &  UmfriJui  Cuni^rjmi.ii  .ii! 
\     oppugn.m.iam  aii:cm,  quaein  Matini  infula  in  Ijcu  Lominio  nomi- 

nc  JacoSi  Stuarti  profu?,i  tenebatur,  eam  ad  (icJitioLic.Tt  compvilc- 
•.  rtinr.  Ncc  aJeo  multo  pntl,  foannei  Stu.irtuiDcrniU-u^tjui,  cx- 
fc    tcrii  fcrc  Siotorum  diicibu!  in  GjIIij  variii  calibin  abr>imtii,  c  [i;!- 

*  (um  intcr  cot  priftfltii  erac)  unn  aim  Archicpifcopo  Rhcmcnii  iii 
'"     Sintiam  venit,  ad  vcruftiim  ciim  G.i!!i)  fir.luj  rcnovrindiim,  ae  m.i- 

triiTifmitim  contrahcnJum   inter   LtKlori.'um  C.iroli  fcptimi  filium, 
6t  MjriMritjm  Jacobi  filum,  titrofiiue  adhih:  impuherci. 
;  XXX.  ()uibiii   rebui   peiTcai!,  .inno  pro:timo,  tjui  fmt  miUelT- 

mut  «iiiidrinpcnceljmur  viseiimm  fextut,   pacsca 
omni   .S,otia   intra   montcm  Gnmpium,  Rex  ani-  M. 

tmum    aJjccit   ad   nlicrior.i  i-erJomindi.     Ac  i'ri-     CCCC.XXVr. 
mtim  omniiim  IlnncrnefK»;  arcem  opportuno  Ii>co 
in  ultimit  Morjvix  finibu^  firam  refici  jubcr.     Eociim  hicimiopnlT 
\-eiiinct  ad  jut  rficrndiim,  latmciniaque  comprimendi,  omnium  fi- 

■  mili.irum  rrincij-«  a  J  ft  arccflivie,  pr.cftrtim  cos,  qii  ciim  mipii; 
cacei  vi^  foliti  erant  c  locii  vicinii  priil.tt  ascrc,  p.icttii  tribuia  im- 
l-erare,    ac    vulgui    aJ    viftum    otiolis    fufV^AwaniMm   •.c^ws. 


292 


Rerim  ^oticaram 


i  millf,  alii  iluo  milli.i,  nonnulli  eriam  pluret  latronci 
libi  iliflo  aiulicntci  li.ilicbjot,  ne  bonos  pcriculi  metu  tenebant 
obncixios  malu:r,  ijuibut  apuj  cot  pcrlueium.  certum  ttAt,  ad 
telcrj  p:itriin(la  rcililabant,  uuilaciorci.  Horuin  cuiu  R.c]c  alioi 
minii,  «liof  bljnditiii  illcxilTct,  citciter  t^nadnginia  ex  co- 
Tum  ducibui  in  cuRodiai  inclulit :  quorum  c3itir.i  coeniti,  duo 
m.iximc  fjcinorrili  Alcundcr  MACriiriut,  Joannei  MacArQuri- 
iis  lj(]ueo  flrjnguUti.  Jacobui  Cambcllut,  ob  cxdcm  Jaaonit 
iiiruUni,  viri  dari  inier  fuo;,  cnpitc  luit :  relicjui  per  ciifio< 
(li:is  lUv-ili,  alii  poDcrlui  fupplicio  alfcQi,  alii  libcri  domoi  dimillL 
Ita  >>Tini.i]Hbiis  fjflioniim  vcl  cxlis  vcl  carceribus  cotrciits,  f  lcbem 
(Iitcibui  orbat^im  nihil  uifuram  ratui,  bcni^nc  &  clcmcnier  ajmo- 
nuit  cxtcrci ',  "  Uc  aFtjuiutem  colercnt,  nc(]ue  certiorem  fpcm  I4- 
"  lucis  ulU  in  re,  flii.im  In  viix  iniioccntia  cullocarent.  IJ  l!  £icc- 
"  rc  i[i  a:ilm:im  ir.iluccFCnt^  apiiil  fe  hunnrcm  &  pra:mia  Icmpcrcb 
**  p  UMtj  liirc  :  iln  minuj,  cx  aliorum  cxicu  cxcmpla  fumcrent,  & 
"  q.ii  (  iplii  Ibrct  cxfpcfl.inilum  difcci-ent. 

XXXI.  C*tc.-;i  i-eVus  ir.i  ti^mix.llcii,  -i.lhiK  lubebat  aputl  fe  A- 
lf^.,!i,Iruiii  Infi.I.:n;[nij  unum  fo:'f  Rcscm  Ion_cc  potentiHimum.  Im- 
pciMb:ir  c^im  cmnibi:!  /ih\il',:,  ac  R.o!ri.E  prxccrcj  fcrciliflima  rc- 
giciie  pcr  m.isrcm  V.^Iicri  Lcllii  Rnficnfii  nuper  Comitii  £Iiam  aii- 
flus  crat.  Jt  cuin  mulu  Ha^itiofe,  multj  crudelitcr  perpecralTct, 
;,t(]ue  in  in.i\imo  mcru  vcr.^^ircr.ir ;  tamcn  pcr  amicoi  k.cgcm  exo- 
T.iMlem  til  cxpertui.  Benign;  i^icitr  3piKlht\ii,  8:  prxtcritoriim 
grati.if.;irj,  &   in  polliTUtn  Ipc  ampla  propiiilu,  li  legibui  &  hu- 

_,„■.,.;   .,(r,.r,.„.    .1 :,. ■■''-'■""- tancum  abfulc, 

n  grjtiam  ka- 


.Siicrit,  u 


ia\im.im   llbi   fifl.ir 
.  .'iIi(|iiot  fiicrit  Iiatitu 


,«ai, 


m,  EnncmeC 
i  ngmine  pacato,  l)olj>itjlictr(]ue  acicpcu!,  nppiilum  in 
p:xu.>m  ii'ii  peimilir.  DcinJc  expil.iti^  aFilibus  igncm  in|ccit :  ar- 
K'.ta  fruftrj  obrelfam,  cum  in  fe  rcfcilTcc  parari  cxpeJicicnem,  re- 
liiK^ucns  iii  Abriam  propci-c  dilcedii.  Ib  cum  coqucm  habebat 
cxcicicu  (babcu.it  autem  aJ  Jeccm  millia  virorum  in  armis  inJura- 
I pr.m)  opporcunit.ite  locorum  ficlu:  tbrtunam  pra:lii  CKperiri  Jecrc- 
*cr.;r,  vorJm  :tiiJilo  ,-ipp.iratii  Repio,  cx  iis,  qui  alatriier  aJ  prje- 
.',  ,ii,Liim  fcouti  f.ifiani,  iliij;  tnbus  cum  Jelcrucrunt ;  Gicanci  nem- 
irft  C..iiciot;ii,  q'joiiilifuo  morc  CUr,..hjtan  &  Clanchamcron 


XXXH.  H.ir  parte  virium  Jeftii 
■  r.  iiir  lum  piiiicii  in  .^buJ-.T  profuci 


r,  ultii 


....     .Scj'c 


,,  ..-•c  Je  «etcrorom  crj>a  fi 
cebr.i.s  cirpit :  ac  Jimillb  ex- 
:  .nrouc  ibi  cum  fuii  Jc  fuei 
-i!l;..  a  RcHiHrafcforeii.- 
tui  aJ  Ret-i 
D  inter  f 


1  CJtperiiinJum  elfe 
- -.filio 


^ 


pcrff«flam  clcmcn(i.im.'ln  co  quoi^ue  confilio  ciim  inter  fpem  | 
Kftiistiqucduhi\a  rcputarcr,  (juij  £clcnun  prima  Jcfcflione  patraA  1 

ftr,  i 


Lihr  IJDecimtis.  295 

ftt,  ijuam  libcrjlctn  8c  indulgentem  Regis  animum  cxpcrtui  elCcty 
quan»  perfidiA  &  crudelicste  iTcrum  gral1jni(  ffem  fccundx  vciu& 
libi  prxciiiifrct,  R.cgii  crga  fc  ii^v  tam  jultx  forcimas  omnes  &  A- 
lucem  Gomminere  formidubar.  MedJum  igitur  inier  flig^im  &  <!(;- 
ditionem  confilium  excqui  Jccrcvit :  ac  dcjirecatorcs  in  ndjm  mi- 
lit,  pcr  (juoi  animiim  R.cgii  ad  lenitatem  i[)jjc£tcrcc.  Ad  id  muntif 
quanquun  delc^cr.it  hominei  quietot,  &  a  i:oni.it;ionc  {lii  rci.-li.'ri< 
alienot,  Ideoijue  Principi  non  ingratns ;  tamcn  illi  rclponlum  a!iuJ 
cxprimcrc  nnn  potucTunt,  quim,  *'  Regem  cum  non  aliPijui  .ludi- 
"  turum,  nili  hdei  fuie  lommillum  :  ciim  ahlcntc  nihil  trwiiCiau- 
"  rum."  Alcxander  omniliut  pericutli  circurofpcdis,  rum  iiilii!  .\d~ 
Terfui  iram  Rc^ij  tutum  libi  prolpiceree,  tcmpore  &  Igco  .id  id 
clefto,  fe  ei  pcrmitierc  Datuit.  Ita  cnim  fuppliccm  vi-iLiiidi  vcrc- 
cundiam  fc  ci  injcdurum.  Itaquc  occultUT  tdimburgum,  ii'.:>i  tuin 
Kex  agebat,  vcnit :  ac  lineo  tantum  amiculo  tcilut  ma^is  (i-J.im  vc- 
fticut,  co  die  quo  mcmori.1  rcfurrcSionit  Dnminicx  m:i^i:.i  ^cri- 
monia  celeliratur,  ad  genui  Regij  fupplicem  fi  dejcclt ;  ac  oi-.itirne 
ad  mifcricordiam  compolits,  fcfilutemtjue  fuara  ci  iTCitidrt.  M .- 
Titcircumltanteih.ibiius,  licufijuc  &teiiiput,  ac  tani.it,' t.im  fili;- 
ta  lortiin»  mutatio.  Regtna,  procerel(]ue  i^ui  adcranc,  proioRc- 
gcm  deprecati,  hjOen^ii  m*verunr,  ut  jiibcrcniur  fjcrurum  l:ni,;-,t 
cxfpefiare.  Interca  Rcx  omnia  fcciim  perpeniicns,  tum  r.e.- utjm 
■*"  '        ■  ntem,   fafliofum  «   pertidum   im)Mi.c 

liJcjuc  tribucre  Rcginr  precibas  ve:!tt, 
optimum  isciit  ratus,  ut  irivum  in  cuftodia  firTbi  rciinerec :  iu  f.i- 
re,  ut  &  fibi  opinionem  c]--mcoriT  pareret,  &  illi  rotcft.icem  nc.vi 
Jcclcris  patrjndi  auferret,  &  plcbi*  profpiccret  ficuriiati,  &  cxcin- 
pto  litcniiim  aliornm  teprimcrct.  Illijm  in  Tcntalloncm  mitcir, 
macrcm  mulierem  frrocem  in  jEmonam  infulam  rtlegar,  uc  tjii* 
filium  fubinde  ad  nova  fcclcra  impulilTe  crcJcbarur. 
'  XXXIIL  Ica  Inbibita  Alcxandri  licentia,  nondum  t.imcn  in  re- 
pionibui  ad  fcptenrrjonct  porrcftii  lei  omnino  tranquitlE  fucrunt. 
Nam&Catanei,  &Camcronii,  qui  fuperioribut  annit  Alcx.indruiB 
definierant,  orto  inter  ipCos  diflidio,  tanta  contcntionc  animorum 
&  viritim  pttgnarunt,  ut  mulcii  Cataneorum  crui,idaci?,  Camcrisnii 
pcne  omnn  extinfli  fucrint,  In  y^tbudis  quoque,  ijux  retcg.iilonc 
AlcKandri  quietirrx  videbantur,  novum  excicavit  mocum  Donal>li-$ 
fiatochut  Aiexandri  fratcr  patnielis,  veluc  injuri.im  proplnq jo  ill;?- 
tam  ulturuj.  Ad  hunc  tumultum  comprimendum  Alex.indcr  & 
Alanui Stuarti,  hic  Catbinefi^c,  iltc  MarriKComci,  coaQ.i  popula- 
riiim  manu  obvlam DonaMo  in  Abriam(ubi  cxlceiifurtim  fimicrai) 
proftfli,  adventum  eju!  prTlloIabantur.  Illc,  cum  co^  incorapolifor, 
iinecaftrif,  fine  excubiii  sgerc  compcriirct,  Jc  ijuarta  vi?ili.tfuis 
fine  tumultu  cxpolitis,  ncc-opirantts  &  fcmifomnrj  a?grcf[iii  mn- 
j.nam  (ira^em  clidit.  Peilitibi  AUuui  c.im  flii!  fcre  omnibi.t. 
Alexander  trcpida  fuga  cum  p.iucit  cvafir.  Hoc  Ciccctra  Dn^^AAv:^ 
fcrocior,  totjm Mraw,  aullo  rcfiftcrc  aofc,  Eciio  SumTOAtvw^-v* 
B  b  3  ^^»-^-  ■ 


29-4 

pcivjft. 


Reriirn  Scofkarttm 

Sci  auJito  Kegem  mjjorc  In  fc  apparjcu  v 
;  congcflj,  in  A-budas  r    '"       " 


jphanu.lunuin  progrelliu,  populacionis  ftetiiHinix  veHigU  conlpica- 
(LU,  ingenrcmquc  irjrum  malem.  tn  Animo  verlani,  cum  )im  craje- 
(turus  in  infuLit  forcc,  fimilLii-um  principcf  »ii  cum  liipp^icci  venc- 
Tunc,  nc;j:i[uci  diiiccju.im  i:iinlilio  publico  ;i£tum,  culpam  in  Alei- 
anilrttm  ,  liommcIijUL'  c^enica  &  fjcinfiruloi  contercbint,  Hcx, 
«  lu  a«.-mum  fe  h.inc  iiurMiiDncm  a.lmiirurum  rcrpunjic,  1!  Gele- 
"  f.itoi  comprcliciiili;  libi  dd  fippiliium  ti.Klercnt,"  Ad  iil  cum 
foam  opci-.im  pilliiercnt.ir,  p.iriciii  coriim  aJ  Utronci  concjuircn- 
ilo;  iliiniiit,  iciiqu-^iobliJum  loco  ap.Kl  lc  retinuir,  Qtii  ramiffi 
(Iiim.)t  etani,  miiltoi  c  l.itronibus  occnlerunt,  trcccnioi  ad  R.egeiB 
■.■intioi  jtlduv^runt  1  nam  DonjUui  iprc  mctu  pcmx  prarugcrac. 
Omnibui  U<lu.:o  cuIj  tr.i£b. 

XXXIV,  Ho.  Girwmm  fupplicium  ccfi  in  .ffbudit  proxiinifque 
rc^ionibui  omnij  p.iuUo  rctc  pjcjcjora  ai  tcmpiii,  ^men.in<)uieta 
ftcicr.itiiruiti  in^.cnia  non  func  ii^lTs  e.im  cranjuillicjtcm  efli:  diu- 
C(irr.jm.  I^mifcr.ic  Rcx  c  culWiit,  no!>il:um  preubut  cxorjtut, 
iliios  Anp.ulioi  D:i(lum  &  Moravium  Ijtronum  ducei.  Hi  ftirnrc  in 
IL'  vcilii,  p.iri  ii:rc  numcro  ci)ni>,rclTi  (.ilciiic  enim  c  plcbis  rapinit 
licwnci  tjiillquc  ad  mille  ducentos)  aJco  pertin.iciccr  conflixcrunt, 
ijcvix  cx  Licrifquc  fuptrcllcnc  claJi."  nuncii.     Alii  cnim  duo.lccim, 

■      •■■fupi.-rr    --      ■■■      -   "    ■ 


Cili 


"fcr 


(iiiic  p.iriccr  icifcnfo  vix 

XXXV.  Ncc  cimcn  horum  c:iljmit.i! 
mm.inic.ice.  Erac  ii  iofigni.  Iji 
c  rLiperlorum  ccmpnvum  pnvum 
irr.ifijMi  f.ier;ic.     Umim  pra-tci 

rccur,  -uuuc  iifentidem  (.Ijmarct 


i.ic  pQ:.n.i;  cxpeterct. 
MjccioiuUum  rccardjTlt  a 
o  iu  Rolli.1  iiJtus  ;  qui  im- 


i!i(.niti 


cruJcle&ri- 


.le!;Lt 


'  r.c 


■noui. 


:ro  i]'.To<]uc  tr  jiivjtii 
it  cjus  cl.tvts  Krreis   alTi^l 

im  iic  munitiorcm  fiire 


ah   eo  faoli.it.-i 
;  "Seatf  Rcgem  quei 
'moleftia 


illuc 


!ikT,.f,'''&aufl'orTm' 
fctLH,  hrevi  cjiii  (ic! 

fnilit:   pio!.icoq-.ic  c 


lo  minnre  i 

.Ivocicoquc  fahro,  foleai 
irar :  nec  hjc  injuria  con- 
it ;  "  Tam  atlverfuj  alpc- 
:  pcr  luilibrium  prsBttre- 
Miilier  fcrox,  concumetiii  inai^ 
u  icer  colcrare  pocerjt,  ad  Ae- 
Rcx,  <[ui  &  cx  aliis  iJem  ai»- 
riilii  hahcbat,  mulierem  conio- 
iincntorcm  i-cdiini!acur.im  pro- 
i.-L!.locam<lu.vlrcimfociil,cIi. 
ciri:uniduci  jubct,  novt  iiippli- 


;ii  c.iiifrL  pcr  pricoficm  pop;i!o  in.Iicai 

■c   triiiii"m,  diioiciimque  io;ioi  laiiueo  flrjii^ul.icol  in  cruce; 

j;crv;.,v.r:.il!iiii(ri.. 

X.XXVL  Jliv  nov.i  corum  /Tclcra,  qin;  impetraca  icjticl  » 
icD  ii^rtiJci-at,  Rrgein  fltricreni  ia  DoiuKlo  IiifuUno  pcrquir 


Liher  Decimus.  ayj 

f<.\  a.    Igiiur  cum  cutn  rcflilTn  aputl  Reinitum  qucndaro  in  Hiber- 
iiij  IjtCii;,  pcr  tcgatos  iii  (i[pplicium  repoKir.     Rcgulus  vcrirus,  nc, 


31IC  malevetifua  frauiie  factum catumniarcnrur,  occill  cajvir  lcf;ata 
rfcrendum  <lcili[.  L:itrcx;inits  apeni!  hac  dilif^cntU  cotitbitii,Rcx 
<KCutiiora  crimin;),  &  pr.)v4s  ctmructutlincs  coljcre  a^giciTui,  viros 
<larof,  piiKlcntia  &  lanftitate  commentjacos,  aJ  iil  munus  clegit: 
ctfque  poielhtcm  [leditj  ut  luftraco  regno  querimonias  omnium  au- 
ttiiciit,  &  crimina,  li  qui  ad  co!  dcfcrrentur,  de  quibut  orJinarii 
iuiticcs  vct  pcr  nietum  oon  auderent,  vel  pcr  odium  favorcmve  noa 
dcbctcnt  aut  ncllcnt,  de  iii  ipll  co^>nolcercnt.  Adtlidit  &  pondo- 
runi  &  menrurarum  corretlorem,  rcm  maxime  nccen^riam :  cura 


nicnfara;  eflciit :  '&  in  conveniu  tcgcs  ta  dc  rc  hlulicrrimxs  fecit :  & 


fiTuhi 


n  linEutit  urbibui,  fed  etiam  projc  domibus 

tcBCS  t; 

■ncnfuras  fcrrcji  ccrtis  in  locis  cultodiri  jullir  :  &  (]ui  ad  eam  publi- 

n  formam  cnterji  conformaret,   per  nmnia  fora  3c  concttiabula 

lic,  gravi  porna  indiSaj  ft  quii  alu  menfura  quam  publicc  iigiu- 


XXXVII.  H*c  dum  motitur  ad  ufum  publicum,  an-    M.CCCT. 
no  miltclimo  qu^dtini;cntc(ima  cricclimo,   (|uartOi.leci-         XXX. 
ne  die  OAobris,  luti  funt  ci  ^cmini.     Ob  id  cum  pu- 

blicum  gaudium  tclcbrjrctur,   Rcx  quoouc,    ut  alicjutd  &' ipfe  ad 

pnpul.-irem  Ifiiti.im  .iJjicci-et,nobjlibui  virij  nonniillai  offenfaicon- 

Acinavit :  (juorum  princirei  eran 

Kenncduc :  qui,  quod  (fe  ftatu  publico  &  rci;ni 

mcre  ac  tibcriut  Cfiiam  oportcbac  locuti  fuiHcrt,  DuglalTiLii  in  atccm 

lacus  Lcvini,  Keiincduj  Stctlinum  rclepnti  fiicrant.     Addidit  cti- 

am  animi  rcconciliati  cr^a  DugtalTlum  lign.1,    tjuoil   ipftim   libcris 

fcaptizandis  ceflcm  adhiliuic;    oua:  rei  intcr  n^nificationct  liono- 

rii,  &  ncccflif  udinum  caufTat  habcti  folct ;    filium  quo^ue  cjui  in- 

icr  equiicj,  ^ui  ad  publicz  Ixciiiic  tcAificationcm  crcati  funt,  circ 

votuic. 

XXXVIII.  Ccterit  repni  partibin  pervurgatit,  ad  Eccteflafticum 
erdinem  inflaurandum  fe  retutir.  At  ricerdotci  per  maeiflcattim 
corrigi  itnn  poteranc.  Jam  enim  dju,  pcr  totam  Huropam  Ret^ibus 
belto  impedicis,  paullatim  facriScutorum  ordo  )urif.li3ioni  corum  fc 
fubcraxcranc,  unique  Poncifid  Romano  parebanc  Ii  auwm  vitii* 
eoriiin  indulgebic,  quod  rcm  qtnftui  libi  vidercceirc  :  &  Ikcniiam 
foveb.nt,  uc  per  or^inii  cjiit  potenciam  Rccct  fibi  m.i{iit  obnoxioc 
liabcrcc.  IgiiurRcx,  qua  una  ratione  poccrac,  ohviam  ite  eorum 
ryrannidi  flaiuit.  Nam,  ciim  pREtcrita  emtnilarc,  &  homiiici  ItO- 
noribus  indiftnos  excn,  qucm  lcmel  occu)i,ivcrant,  loco  ncurbare 
pcrfpiciebat  in  fua  potellace  non  effc,  in  fiiturum  Iibi  providrndiim 

racuT,  ad  ftholas  Iitcrarum  ordinandat  animui    ' ''       ~  ''' 

l>cralitatc&  fivorc  prolequendai;  qund  ba:r 
fcminarium;  &  indc  quicquii,!  ulla  in  rctpw  parrc 
Icm  foret,  vdut  c  foncc  pajmaMicr.    Ncque  fib 


idif,  cafqjcli- 

n  ordin',im  cRct 

l^num  &  cxveV 

,  4oO.Wii\««s-- 

af6  Bjnm  Scoticarum 

«01  frflMMu  Ulexir,  fid  i^  plcnimque  diftamdonibas  eoi 
crac:  &  dnandoaiDque  odum  ei  a  mus  civiiibus  crar,  1 
ieflnones  iibentcr  audiebat :  fiil£unquc  opinioaeni  ex  animi 
jttun  nobilium  vehcmcorer  comendebar  eximere,  quod  lite 
hus  gcrendis  homines  ad  ocium  &  ignaviam  traducanr,,  ani 
militares  moliianr^  &  omnes  generoibs  corum  imperus  a* 
-ganr  aur  dcbilitcoc  ;  lirerarumquc  Audia  ad  monachos,  faom 
oqui  inuf ilesj^  velur  in  emftulum  ^jfhn  rtiegsmU.  Vemm 
ama)orum  umplicitare  ot  pariimonia  dcgcneraveranr,  ira  a 
calm  ad  corporis  curam  ft  roros  oonrulerane*  Nec  in  reliqui 
dodbos  minor  erat  erudirionis  conttmrus,  ex  ea  maximc 
Aood  iacerdoria  vci  ienaviffimis  nobilium  familiaram  hoi 
ftad  alias  virs  partes  prorlus  inepris  mandabantur,  vel  fra' 
mancniium  intcrcipicbantur  :  eracque  omnino  iacerdociui 
oliud,  mum  openi,  neciemper  in  rcbus  honeftis  naTatse,  ] 

XXSuX,  Acceficrar  ft  aliud  malum  ad  corruapendam 
iiaitBGckte  vd  maximam,  ocdines  firarrum  mcndicaniin 
cum  initio  fimuhtionc  vitae  fcverioris  fadlc  populo  impoliiii 
.tes  nSenciuS)  quam  iuos  Cannneri  &  animh  ifit  corp4ribi 
cra/Ibs,  audircot ;  6c  Curiones,  t!^t  quiique  ditior  erar,  ic 
munus  maxime  &flidiret,  cum  frarrlbus  (iia  ilHs  vocare  (e 
XCtiri$pes]  traniigebanr,  ut  pennonc  annua  eos  conducerenc 
cas  conciones  ad  plebem  (ingulb  annis  liabendas.  Ip(i  in  u 
orioias  cantiunculas,  velut  magico  ricu,  ignari  (juid  dicercnr 
gregarunr :  ne^e  curiam  aui(<]ue  funm,  niil  cum  decimx  c 
dx  eranr,  unquam  refpiciebant :  paullarim€]ue  eciani  feie  a 
di  certis  horis  in  rempliS)  levi  quidem  illo,  {cd  quocidian* 
iabore  cxemerunr)  i:ondudis  pauperibus  iacrificulis^  qul  vic( 
rum  fungcrentur  in  cancndo  oc  mifTilicando  ;  certoque  p(a 
oenib,  ^od  in  CinplKS  dies  imperabacur,  emurmurando  coll 
oC  nunc  alcemir  verfibus  contendentcs,  nunc  choros  inter  ad 
bentes  tragoedist  fbeciem  cxhibebant,  ^ux  Chrifli  morce  l 
ria  claude&atur»  Fratres  quoque  eorum  mercenarii  nec  a 
condufi^ores  fuos  offcndere,  a  guibus  omnlno  pendebanr ;  n 
lentiam  cum  avarida  conjurrdlam  ftrre  poterant.  Itaque  v< 
dia  <]aadam  via  inita,  ut  flicilius  ad  perfblvendam  penfio 
cogerenr.-  in  luxum  8c  libidintm  eorum  populo  fecundo  farp< 
declamabant.  £t  cum  ad  illos  meru  continendos^  6c  vulgus 
andum  fatis  debacchari  c?lenr,  fibi  quo^ue,  cum  in  genc 
dorum  effenr,  in  tempore  profpiciebant :  docendo ;  "  U 
•*  alia  efTenr,  ordinem  camen  facrofandhim  eflc,  ncc  profan 
^*  f^racui  ullam  in  eos eflc  animadve-.nonem,  Dto fbli,  & ] 
"  Romano  (cui  par  cjuodammodo  cum  Deo  efTet  poteftas) 
^  mittcndos.  Et  quia  fimul  cum  luxu  crefcente  avariria,  r 
magnum  ab  illis  quxOum  fperare  porennt,  novam  Hbi  fr; 
fannidem  pepcrerunt,  concione  converfa  ad  operum  merita 

Mtuw  purgatorimi  &  ammarum)  (\u^^  ibv  vifum  trat  ] 


Liher  ^ecimus.  297 

^Xctinert,  luftAtionu,  per  mijrs  Ijcrilicium,  per  aquM  Iienc4i£t> 

^lucrllonu,    pcr  elecmofynji,  Aipej   obiatas,   induleeniiai,    pcrt'- 

S^iiutionci,  relii^iiurLim  veDerationei,     Hz  nunilixutionc!  cjm  pi;r 

I      fratrci  exercercDiur,  bfevi  tlbi  impcrium  in  vivtM  &  monuos  vin- 

\      «iicarunt. 

\  XL.  Hoc  in  ftani  Jacobui  primiu  cum  In  Scocia  rem  Etxlelijni- 

t  Kaja  repcrtilct,  hanc  difciplins  vetcrii  inAauranil«  compendiariani 
;l  viam  exiilimavit,  li  viri  boni  &  dofli  facerdoiiii  honorarcntur.  UC 
=t  autem  aemulacionem  liccrai  dirtentium  acccnderet,  prxfcdos  gym- 
rl      na(ioium  admonuit,  ut  quoniam  iplc  curii  pubLcit  impediius  lin^u- 

■  (  lo:  cognoftere  non  poITct,  juvenei  virtute  oc  eruditionc  prxflaiiici 
;  fibi  commeniiirenc,  quoi  ad  honorei  Eccleliafticoi  promovcret  i  qui 
.■  '  non  folum  do^irina  oc  excmplo  plebi  util«  clfc  polfent,  lcd  (cnuio- 
V  nt  etUm  fuis  «ptbm  luvarc,  &  pAupertiCem  corum  h.t£kiiui  Tub- 
i  levaie  polTent,  oe  bona  ingenia  pcr  inopi.im  cogcrcnnir  liccrii  re- 
%  liftif  ad  fordidai  artcs  le  con&rre,  Ut  autem  boni  alacriui  animunr 
f  ad  bonaj  artei  incendcrcnf,&  iji;iuvi  unam  ad  honorei  viam  pcr  vir- 
E  tutem  elTc  intelli^crcnt,  fludioritm  gradus  dtftinxic,  uc  fcirttur,  quj 
"v  quibui  l4cerdociii  pocirentur.  Qiiam  racioncm,  li  ({ui  fc^uii  fuiit 
'   '     Keget  teniuJTcnt,  ccrce  adhzc  tempora  pcrventumnon  fuiliec,  qui- 

biu  nec  pQpuluifacerdotum  vicij,  nec  facerdotci  vitiocum  remedia 
^      patl  poflenr.    Nec  Rcx  i^norabat  £cdcliam  in  eravlOui»  quibni 

rum  Uborabat  vitla,  ob  immodicam  opulentiam  fuifle  proLipAm  ; 
^  nec  prafiijlonem  pecuniz  in  looiultcril)  ditandii,  &  zrjrio  exliau- 
^       ricndo   in  ruperioribui  Rcgibui  probavii :    Davidemqiic,   alioqui 

Rcgcm  oprimiim,  ftpc  illa  flia  pietate  mulcum  a  mulcis  Uuvla» 
*■         rcsnn  damnofim  Eiine  prfdicabat.   Ipfc  tsmen  vcluc  seftii  quo:Um 

confuctuilinii  abrepcui  non  fe  picuic abf>incre,q'jn  minuiorJiniCar- 

thuli.ino  cccnobium  prope  Pcrchum  xdilicajct,  &  ma^nis  provemi- 

bui  tocupIccjircT,  , 

XLI.  lilud  in  eo  nefcio  an  maxime  fuit  admirandiim,  ijuod  inter 
-         rerum  msximarum  curai  ne  infimi  quidem   fua  diligcnti.i  minora 

■  purarcr,  c  quibuF  aliijua  in  publicum  redundarct  utilicai.     Nim, 

*  «im  per  aflidua  bcll.i,  qux  poft  Alexandri  tertii  morcem  propc 
cencum  quinquaginca  annoi  Scotiam  cxcrciierimt,  coties  fpoIiattt.it- 

•  quc  inccnlis  urbibui,  juvcntute  ad  Itudii  armorum  c^nvcrU,  cxterx 
g         arcci  iic<;iiperentur ;  opifieei  omnt;  ocncrii  c  FUndria,    pra-'miis  & 

■  immunicatibui  propolitii,  cxcivit,  iirbcfque  prnpcv.iciia!(quod  No- 
bilirai  vctcri  inflinto  in  aprii  fe  cnntincret)  hoc  pcnere  hominum 
replcvit.  Ncquc  fpeciem  tintum,  &  frcqucntijm  antiquam  oppidis 
ita  rcftituit,  fed  m.ign.im  otioforum  turb.im  ab  inercia  ad  Uborem 
rraduxit :  eflecitquc,  r.c  quod  parvo  fumtu  domi  confici  pollec,  ma- 
gno  prerio  forii  pararct<ir. 

XLlI,  Cum  omnet  rccni  partci  labefaaatai  ica  commodis  rcmo 

diif  confirmaret,  inciirrir  tamen  in  jiravcm  funmm  indi^njcioncm 

'        oh  duai  maxime  cauffai.    Alcera  quidcm  in  fpecicm  erac  levior,  feJ 

'j^      lin<le  omnibut  fert  populti  Offinium  fuit  calanuntUA  t)i'\f>it  'wAvvnn'> 

■'  Wiw 


298  Renm 

Nam  pace  undi^ue  parta,  oriuai,  Iinus,  &  libido  prlmuaiie^lfH 
dc  cxitTA  p«rdcndi  cft  conftcucat  Hinc  fiimtuoia  convivla,  &  licH 
^iurnx  diiimaBque  compocationes,  &  peribnatd^  lalationes,  Sr  pcne» 
grinarum  veliium  deliuff^  dc  laxitas  sdium,*non  ad  ufum  necella- 
ritim,  fc J  ad  oculorum  voluptatem  comparata,  &  comiptelar  moraM 
cieganciar  nomine  commendacap,  &  omnibus  in  rebus  ritus  p^.tiii 
conccmtus ;  nec  quicquam  iatis  boneftum  &  deoorum,  nili  novtn 
9i  iniblicum.  Harum  omnium  icnim  culpam  in  Anj^s,  qui  Re» 
gcmfecuti  inaula  verfabantur,  vulgus  libeorer  a  (e  rransfcrcbkr: 
neque  camen  verbis  fiagicia  vebemencius  damnabar,  quam  Voiupcar 
tcs  ftukiiofe  ampiedtebacur.  Sed  huic  pefti  Rex,  quanrum  pocr^' 
&  legibus  lacis  «  cxemplo  domeftico  relinebac    I^  enim  non : 


^ 


cum  e/Ic  oftendebar.    Ira  cohibicus  cft  lare  graflanris  luxurij 

fu5>  magis  quam  nova  incemperamia  exrinm^  &  vctus  parfimcaia 

rcduda. 

XLIII.  Alcerum  crimen  primum  injmiconim  fermonibos  cft  cdc* 

brarum  ;  dcindc  in  pcmtcicm  publicam  crupic.  R.egis  pamtus  Ro- 
bcrcus,  &  pacruelis  Mordacus,  pcncs  quos  rcgimcn  civium  mulcos 
annps  fucrac,  cum  ipil  rcgnum  appccerenc,  nec  Jacobum  c  medio 
collere  pofTcnc,  c^uod  proximum  erac,  hominum  animos  ica  fibi  \ 
conciliarc  ftudcbanc,  uc  Rcgis  dcndcrium  non  adco  magnum  po* 
(cnrioribus  rclinqucrcnr  :  cancaque  moderacione  ferc.  omnibus  in 
rebus  uii  cranc,  uc  corum  impcrium  admodum  Colerabile  mulcisy  ac 
propc  opcandum  vidcrccur,  n  Vaircrus  Mordad  filius  popularirer 
&  moiicrarc  fe  gcfliflcr.  Porcnciorcs  cnim  ica  munificenci»  ipecic 
amplcdlcbancur,  uc  agros  P.cgios  ab  aliii  occupari  pcrmiierinr^  alib 
ipn  donaverinr:  &  in  grarlam  quorunJam  rcs  judicaras  refciderinr, 
&  cxulcs  rcfticucrinr :  inrcrcos  aurcm  unum  infigncm  &  przpocen- 
tcm,  Gcorgium  Dumlvarium  Marcianum  Rcgulum,  qui  exul  pacris 
damna  plurima  &  gravi/Hma  inculerar.  Qnibus  rarionibus  conci- 
Ii"iros  Proccrcs  fpcrabanc  nunquam  dc  Rcgc  arccfTcndo  aduros  :  Ja- 
cobo  aurcm  finc  libcris  dcfunfto,  regnum  ad  lc  finc  srmulo  perven» 
rurum  ;  aur  £1  forrc  illc  ab  exilio  rcdiflcr,  fuam  fadioncin  cam  po- 
rcnrcm  forc,  uc  a  vi,  criam  fiib  Principe  parum  aequo,  fccuri  enenr» 
Vcrum  Rcgc  rcvcrfb,  &  vcrcrc  pacrui  gracia  novis  Valrcri  injuriis  • 
&  fl.ij»irii,  propc  rcflindb,  firis  apparuir  nihil  cffc  popularius  jufti- 
ti.],  Igirur  populo  non  modo  paricnrc,  fed  criam  fivcnrc,Mordaeo 
p.irrcciim  Juobus  filiis  cxrinfti^,  rcrrio  cxulanrc,  non  corum  modo 
bonis  Rcx  au£lus,  fed  joannis  Comicis  Buchanise,  qui  fine  liberis 
in  Callia  dctcffir,  &  Alcxandri  Comiris  Marrisr,  qui  &  orbii$& 
norhus  domi  morccm  obiic  ;  dc  quo  piuca  obircr  diccnda  videncur. 
XLIV.  Alcxandcr  igicur  ex  Alcxandro  Robcrri  Rcgis  filio  nacus, 
in  adolcfcenria  milis  perdiconim  hominum  confiliis  ufus  du6^orem 
fc  btrombuifra^bucrsLZ ;  vcrtim  cum  ad  vlrilem  pcrveniflct  aitacem, 

mores 


tm^Wttlariu 


JJher  Tiecimui:  399 

OUKtiilrtiuMvcrat,  «allUpUMTideTtnir.  I^tor^iciit  pul- 
ksba.  doRlccndbui}  .ft  «Gfcdnc  GOoClio^  ita  le  doai  Jbidque 
eeflcru,  ut  orxdaiam  fiii  meoMriaB  m  poAeroi  tTanfinilerit. 
|!^  &  d«i  ad  Hariain  iplUaiM4«m  kB|Mnn  Bugp«  cutti  o«Kle 
xqrcMi^  ft  beUum  ftricnUiffiBUBt JD  ioCi  oRtt  extiudt :  &  cun 
twibk  ^lnu  bne  partl^  prmiliiaiic  fivftnoiif  eacBtii  vidoiu  an- 
ttbtta  noo  tamen  otio  &  irabipati  ieiledit:  fid  lo  HafKlriain  cum 
Mtlarium  cdSDrte  praJe&u^  Carolum  Burgimdiim  adver- 
«Voifi  ficuttUj  excabellorem  &laiidcm  rotiUt:  opulen- 

»  nupiiii  in  HoUaniUa  BacaMrvm  inrulft  aufiut  cfi.    Sed 

cumpeKgtinihomioiiimMlumQanvjiionlerrcDt,  iodc  rcverfiu 
cUAm  conparavit  ii^nd  «pildfm  fiuutk.  nec  mag&o  tamen  cmo- 
Imacim^  Vt  vbmSit  hotBinw  teirtfiribai  &  naTalibiu  copiii  ia&tw 
fffr*"^  Tandcm  numeri^M  coiaii  dai&mDBad£o  redcumem 
wloitiH,eaca^&fiMliMa,.naatii  Gsluifc  naTiku  fucccnfij, 
diamniim  acceptnm  hoftl  molti^gt  wddijit ;  atgiieita  lcrodam  co- 
tmibtglt,  HtceAcum  aononnB  Indudaj  poftnurint &  acccpcrint; 
Idcm  ^OMpie  ^gem  nobiUum  eonanm  e  Ruuwnia  ufque  adJu- 
itit4'"^  in.Scocidm  curavit,  cujm  Iqbolei  in  mulros  poA  annoi  du- 
nvit.  Hit^iniV  Coaiiribus  longe  dicifiiiit  line  prolc  de&nQ», 
fiuduma  &  Marria  eorum  patrlmonia  ad  Regero  jure  pcrvcnerunc : 
ica  triuro,  qulRobcrcolecundo  Regi  exuKore  poflcriorc  naci  crjnr, 
icacrum  lolui  ipfe  bonis  pocicui  elt ;  &d  oon  line  horoinutn  nobili- 
nm  Urgicionibuj  alTuccorum  indignatione,  quod  Rex  e  tua  opulcn- 
ca  prxiia  nihil  hifis  ilccitierec, 

XLV.  AcccfEc  ad  hanc  &  alcerj  caulH  recencinr,  quod  t^uaf  lani 
a  Roberro  &  Mordaco  poftrerois  Gubcmjcoribui  largicicvics  fiflas, 
tanquam  iojulbu  revocsverac.  In  hi;  dux  eranc  lulignef,  Georgi' 
ut  Dntnbariu!  horiis  publicur  dcniincijcut,  dciudc,  p.irte  bonorum 
rcRituta,  ccvocaius  a  lUibeno  fucrac.  lii  ruarcireraC  filiui  Gcorzi- 
ui,  mulcii  giudentitiui,  anciquam  &'noliiIcm,&fii:pc  depjtria  bc- 
nc  rocricaro  fjmili;iro  in  priAinam  dl^iiitarero  reiiiilte.  Scil  Rcj^^ 
duro  in  jus  lili:i  diligcnciu!,  ne  dicam  accrbiui,  inquirit,  vifiim  clt 
poteflacem  i^nominiK  demeniJx,  cxulei revocandi,  &boiuobcr!- 
tncn  perduellioiiii  in  litcuin  ilbta  rellicucDdi,  majarem  elle,  quani 
ut  eam  alieni  vicariui  itnperii,  &  ^ui  tutorii lopo  elieacur,  uurpare 
debcat;  qu^ndo  eciam  largicionei  in  Rcgum  xrxe  immaturafjflz 
poflintex  vtceriScotorum  inllinitorevocari,  nili  a  Regibus  xtate 
macurii  coniinnHitur.  Igicur  Jacobus,  ut  Marcianos,  hominei  beU 
licofbi,  Anglii  vielnoi,  in  fu.im  potcftacem  !7nc  tumulcu  revoc.ircr, 
Georgium  apud  fe  retinct :  lircris  »d  arcii  Dumbari  prxfcdum  ilri- 
tic:  impcrat,  "  LTr  ci(  perlcflij  areem  Gulicltno  Du^laflio  An- 
*'  gufi*  Rej[ulo,  &  Adarao  Hebumo  Halcnli,  ad  eam  recipien Jam 
"  roiini,  Jucim  cridercc.  Geot^Iut,  eum  «fuereretur  (e  nullo  jurc 
pacrimonio  Ipoliari  ob  crimen  aLi^tuim,  cujus  etiam  ab  eo  qvi  furn- 
tax  rerum  prxerat  venia  fuinbt  iropetraca ;  Rcx,  uc  e\!ii  sxi-.txM^ 
fliicarct,  &dc[nenciam  a;iud  vulgui  (^cncim,cvun &u^ikti\i  ^t<v<\- 


90O  Raram  Scoticarum  \ 

viu  HocRegM  CiQum  aam  pro  cuiu(^ue  iagcnio  &  ftiidio  «irb 
celebrarecur,  incidit  alrcruBi  quoque,  quod  vobemqitcr  mortm  oi 
accelerark,  alcius  mihi  ab  iuicio  repetenduou 

XLVI.DiaumeftaiMibisRobercofecuiidoR«gitrescxcoooiU-  ^ 
tui  filios  natos :  iiie,  quanquam  cx  £ufeniia  uxorc  Vakerum &  Di^ 
vidcm,  alterum  Acholiar,  alccrum  lemia  Comicem  haberet>  tai  ~ 
eorum  macre  morcua  concubinam  uxorem  dnxit,  ut  eius  filiot  ^ 
matrinionium  illud  legicimos  £ifios  rego^  haM^ies  reiinqueref:' 
moriens  eriam  penes  natu  maximum  regnum  reli^ utt;  peocs  fioc 
dum  prxter  opes  maximas  cciam  regni  procuratio  fidt ;  terrium  aU- 
Quot  rcgionum  confhfuit  Regulom.  In  hat  parte,  etfi  alccriui  i 
ru  llberi  tt  aflfefios  injuria  putabant)  umen  quia.  &  aecacc  ^ 
bus  eranc  infcriores,  iram  in  prsfencia  cacicam  continebant.  T 
fluoquc  porentiam  imminuir  Comitis  lemito  mors^  qui  unka 
hlia  deceilerat.  £a  Patricio  Gramo,  adolefienci  nobili  p  fiunili^ 
ilia  aetate  potenciffima)  uxor  daca.  MdiiRaB  Grumun  cx  co, 
it.  Ncc  parenres,  diu  fuperfticet  iuere  :  &  pocr  nucis  poll  ■ 
adhuc  adoielcens  in  Angliam  erat  miifiis  obieS)  mmi  pecnqtt 


i^ 


redimcndo  promiiTa  IblKcretur.    Acholius  autem,  ctfi  irekis 
busAdvcriic  £i^ioni  inlerior,  nunquam  tamen  (hidiam  toHcod 
propinc^uos  omiiit,  neque  ipem  recupcrandi  regni  abjecit :  &  crai 
»d  vim  apercam  erac  impar,   callide  diicordias  eorum  fbvcbat^  £ 
pcriculis  infidiabatur :    donec  cjus  maxime  con{iIio  amplSiinu  fii 
milia    ad  paucos    fuic  reda£la.     Mulri  enim  credidcrunt  eo  » 
^orc  D.iviacm  Roberti  Rcgis  filium  fuifle  fublatum.     Nec  Jacob' 
c;us  iniidia^  fugi/Icc^  niii  procul  domo  in  Anglia  bonam  vitse  p 
tem  trjnfcgifTet. 

XLVIL  Au6lor  enim  erat  Fifae  Comiti,  ut  fratrc  ignavo  c  m< 
dio  fubhiro  rccnum  occuparct.  Cum  Rcx  libcrorum  orbus>  &:~ 
tcrnx  Iil>idini  obnoxius,  ex  mcerorc  fubito  deccfliflct,  unu$  crat 
jiniGubcrnator  cum  liberis,  cjui  fpem  ejus  impcdiret:  quippe 
mo  imiMrcr,  divitiis,  potentia,  audoritate,  in  vulgus  item  graci 
^  libcris  floren^.  J:a  res  cum  ejus  confdium  nonnihil  rcmoraretixr> 
Robcrto  quidcm  morte  naturali,  ac  Joanne  filio  cjus  in  prxlio  ai</ 
Vcrnolium  fublaco,  ad  prif)inas  cogicariones  animum  multo  acriuf 
irjrcndir :  atcjuc  omncs  ingenii  ncrvo?  in  id  unum  contulir,  ut  JacO" 
birm  libcrarer,  &i  cum  cum  Mordaco  libcrifque  ejus  committer.fr. 
Hi  cum  parircr  incoluracs  flarc  non  poflcnt,  utcrcunque  ccddifler, 
fc  uno  gradu  prouius  admotum  ad  fpem  rcgni  profpicicbat.  Jaco- 
bo  tlcmum  rcvcrfJ)  in  p-itriamj  ipfc  omnes  machinas  admovebat, 
ut  Mnrdaco  cxitium  maturarct :  pcr  homincs  idoneos  crimina  ad- 
vcrfi:^  cum  fubminiftr.iSat.  Ipfc  judcx  in  cum  filiof^ue  ejus  fedcrat; 
li?  ruoqifo  cvtinQis,  fiipercrat  unus  Jacobuscum  uni<^o  filiolo^  pue- 
To  nnn<ium  fcxtum  annum  ini^rcflo.  Eo  quoc^ue  confpirationc  rro- 
ccrirm  ir.rercmfo,  non  dubitabat,  quin  ipfc,  qui  folus  c  ftirpe  Re«»ia 
rcl'c]uu«  crat^ad  rcrum  jjubcrnacula  admoveretur.  Atholius  is^itur, 
dja  nc£icfquc  \\ls  cogirationibus  foUicicm^   tamcn  fiiat  cupicfitatcs 


Liber  Decitniis.  joi 

"^l  oeculcascontLncbar:  ac  per  ilmulacioncm  favorH  erga  Regem,  in 
^l  propinquis  tollendis  operam  oltenrabac :  idque  unum  agebar  maxi* 
me,  ur  alieno  icelere  luas  opes  augerer,  adirerlariorum  immipucrer. 
XLVIII.  Inrerea  MeliiTus  Gramus  (quem  diximus  obiidem  An* 
glis  datum)  a  R>cg5>  ^um  in  publicum  parrimonium  diligencius  in* 
^uirir,  lemia  eft  Qwliarus,  quod  eam  comperider  avo  ejus  macemo 
ca  lege  daram,  ur  deficienre  itirpe  mafcula  ad  Regem  redircc ;  feu- 
ciumoue  eBkt  maiculinumy  ur  incerpreres  juris  nunc  loquunrur.  Ka 
adolcKentis  innQxii,&  abicntis,&  oofidis  calamiras,  mulros  ad  com- 
saiierationemy  Robertum  vero  ejus  tutorem  pene  ad  infaniam  re- 
ciegir.  _Is  enim  caereris  impariencius  prcipinqui  fui  cafum  fcrens^ 
F  R^^em  non  ceflabar  palam  injuftirix  acctiiare.  Cum  aurem  in  jus 
^  %ii  cauflam  dicendam  vocarus  non  affiiifler>  ei  aqua  &  igni  inter- 
f  <ii^him  ei^.  Ob  hsec  ferociore  animo,  vclur  nova  injuria  laceflito, 
^ci  vindidam  pronus>  cum  eis  coniilia  iecrera  coquebar,  <)ui  vel 
Sbulcati  bonis  fiieranr,  vel  amicorum  lupplicia,  quanrumvls  juila^ 
^^nen  iniquo  animo  fcrcbanr,  vel  Regem  avaririx  iniimulabanr, 
^  uod  ad  rem  artcntior,  ipfbs  parum  pro  exfpe^arione  fuerar  rernu* 
'^^rarus.  Ad  hxc,  non  iolum  ad  inrerirum  redadas  nobiies  fimili- 
^s  deplorabanry  lcd  &  rurclas  adoleiccnrium  nobilium,  qux  praemi^ 
^  irorum  fortium  iblebant  efle,  penes  Regcm  eilc.  ^^  Ad  unum  om- 
^^  nes  regni  opes  congcri :  cxreros  fub  ineraro  labonim  aBftimatore 
*^'    in  miferiis  &  inopia  conrabeiccre.    Hoc  autcm  quod  de  tutclis 


^  pupillum  alcndum  neceirarios)  6c  prcterea  dotes  ab  uxoribus  pu- 


picrumque  donari  iblcrent,   qi 
cmtione  tucrum,  vpl  ex  donationepi«mium  iperabant,  angeban- 
r  cas  ad  Regem  uoum  pervenire  :  neque  tacitum  fuum  doiorcni 
^fercbant, 

-  'V  XLIX.  Hujus  gcneris  querelae  cum  ad  Regem  perlatoe  cflcnr,  ij 
i<\  CiAum  velur  neceflarium  cxcufavir.  ^^  Patrimonium  cnim  pubiicuni 
:eff  ^^  ira  pcr  fuperiores  Reges  &.  Gubcmatores  extcnuatum,  ur  nec  f.i« 
'^ll  ^^  milia  Principe  digna,  ncc  comirarus  honeilus  haberi,  nec  magnt« 
]*'  *'  ficenria  erga  legaros  exreros  excrceri  poilcr.  Ncc  hanc  diligen- 
- '»     **  riam  Regis,  in  pecunia  honeAis  rarionibus  paranda,  eflc  inucilem 

' ;  ^  Nobiiitati,  cui  nihU  magis  adverium  iir,  quam  inopia  publica  ; 
'^y  ^'  dum  Regcf,  quo  carere  non  poifunr,  id  per  vim  a  dirioribus  ez- 
'^^  i  ^^  rorquercconantur,  autplebcm  cogunturexigendis  tributis  vcxarc: 

1^1  *'  multoque  minus  in  publicum  obeile  Regum  pariimoniam,    qux 
;*^^  '^  modum  donacionibus  immodicis  imponit,quamprofufioncm,  qunr, 
'  ^      ^  iliis  coniumtls,  ime  modo  in  aliorum  bona  debacchacut,    Wv3C  x^- 
^onib  Rex  aequioribus  firisfccir :  iniquiorc^  Vcto,  c^vi\  mcL'?^^  to^- 

-  C  c  cji«<rcv\ 


302  Rerum  Scoticarum 

cjucrenJi  caunam,  quam  crimimun  juftam  expurgationeni  qucw 
banr,  vchemencius  ad  maledicendum  cxcicavir. 

L.  Hoc  dacu  rerum  in  Scoria,  legacio  e  Gallia  advenir,  quae  pe« 
ccbar,  uc  Margarica  Jacobi  filia,  Ludovico  Caroli  fepcimi  filio  jam- 
diidiun  dcfponia,  ad  (ponfum  miccerecur.  £a  aliam  Angiorum  le- 
^^arioncm  cxcivir.  Angli  enim,  abalienaro  ab  eorum  amicuia  Bur-  . 
I;iindo^  &  dcfc6tionem  molienre  Lurcria,  carcerii^uc  provinciis 
ti  .nifmarinis  cumulcuancibus,  ne,  cun&is  regni  viribus  in  bellum 
i*ivii)cicum  inclinacif,  Scoti  ab  adverla  parre  eos  adorirenror  ;  9c 
ilx;Jcris  cum  Gallis  rcnovacionem,  &  nupcias  impedire  nire(>aDrur  i 
ac(juc  ad  fcedus  perpecuum  cum  ipiis,  qui  in  eadem  infula  natiyeiuC' 
4cm  linguflB  parcicipes  efrenc,  feriendum  adliorcabantur.  ^  Id  fi  &•- 
^'  ccrcnc,  iclcque  jurarent,  eofdem  quos  Angii  amicos  inimicolque 
^^  habicuros,  poliicebancur,  fuum  Rcgem  Bervico,  Rosburgo,  caeie- 
^'  lifque  omnibus  iocis  &  agris,  qui  juris  concrovtrfi  haDebantur, 
**  cciiurum.  Soocus  eam  petirioncm  cum  ad  omnes  omnium  Ordi- 
i)um,  qui  Perrhi  eranc  congregacf,  reculifier,  po(^  longam  iet  -de  fC 
dilcepcacioncm,  Ordine  Ecclefiaitico  in  duas  -ndHones  diviib^  iuc- 
cUmiicum  cit  a  Nobilirate  ;  ^^  Sefraudem  Anglorum  agnoicore,  quE 
*'  iiovo  iilo  ftrJcre  vererem  com  Gallis  amiciriam  fblvere  conemur, 
^'  uc  Scoios  anriquis  amicis  fpoliacos,  iibi  facilius  obnoxios  redde- 
''  ivnc,  dum  aliis  curis  libcri,  in  id  bellum  cotis  viribus  incumbere 
*'  poJlent :  co  fjiedare  tam  bcnignam  Anglorum  pollicitationem: 
lc  vtio  antiquo  fcrdcri  l^.ituros,  ncc  a  fiJc  fcmel  promifla  difcelTu- 
''•  ro>,  H.ic  parte  repulil  Anpji,  a  precibus  ad  min^s  rranfcunt : 
Ck  ainiclti«im  rcnucntibus  bellum  denuncianr  :  ^^  Filiimque  (i  ReK 
"  inimico  An^Iorum  dcfponfam  in  Gjlliam  tranfmitreret,  fc  itcr," 
^^  quo<ui  poHcnt,  impcdituros,  illaraquc  &  comires  ejus  in  foam 
^^  })otcIlatem  rcdaduros  :  clalTem  enim  jam  fc  ad  id  pararam  lia-' 
'^  bcrc. 

LI.  Hxc  Icgatorum  comminatio  adco  Rcgcm  non  detcrniit,  uc 
ornaca  ciafTc,  magnocjuc  comitatu  nobilium  virorum  ac  fntminarum 
impolito»  cclQriusquam  conlHtucrat  iiliam  fblvcrc  cogcrct,  ur  An- 
*jH  coi^lllia  prafvcnirct.  Vcrum  quo  minus  In  manum  hoQium  dc- 
vcnircnt,  magls  numine  propicio  quain  humana  providcnria  'fafhim 
vidcri  potcil.  Nam,  cum  non  lungc  a.b  co  loco  abeflent,  ubi  in  in- 
iidiis  collocati  An^»li  Scororum  advcntum  praBftolabanrur,  cccc  re- 
pcncc  cl.ilfis  Bcleica  apparuit,  qux  vinum  c  Rupclla  in  Fkndriam 
|)ortabat.  In  cam  (quod  BureunJus,  non  adco  nridem  Gallo  rc- 
toQciU.itu;,  hoftcs  ejus  totis  viribus  oppuenabat;  magno  impctvi 
Angli  foruntur  :  ac  brevi  n.qvcs  cxpcditas  oncrarias  alToquuntur ;  & 
|)i*opc  nullo  nci^otio  armati  incrmcs  capiunr :  vcrum,  anrequam  in 
portum  captas  pcrtrahcrent,  Hifpani  incompofitns  adorti  prxdam 
aufcrunt,  &  incolumes  Flandros  dimittunt.  In  hac  tam  variatri- 
nn\.  nationum  fortuna,  Scoti,  holtc  non  confpc6Jo,  Rupellam  appli- 
tanr,    Lo  milTis  obviam  multis  cx  aula  Gailica  viris  cl.^ris,    Tuno- 

nas  de- 


luii  deducuntiir,    Ibi  maeno  cum  giurfio,   &  utriufQnc  gtncii  inii- 
-nu  f^aiulatione,  nuptta  funi  cclebratx. 

LIL  Hac  loco,  Jcriptorej  Angli,  &  in  primit  Ediurdui  Halliit, 
&  cjm  fuppibior  Graftonui,  in  JjcoI>ui»  plenis  velii  inveliuntur, 
rxnquim  ingraRim  &  perlidiHn,  citocjue  bctwficiorum  ai^ceptnrtim 
iiniiiffiKir«ni  ;  quod  cani  huiranitcr  lor  annns  ab  Ani>lii  nabttui, 
quoil[legiunuprtixhonoratui,qixKlampIa  dorc  auAn;,' quod  e  diu- 
«urnxJervitute  in  tibmaicni  rcllhuiui,  lot  tftnra^uc  bcnclicia  obli- 
•ns,  GaJlicam  amicitiani  Anglicx  prxtukrti.  Sed  eonim,  maledi- 
ccnriam  rci  ipfa  facile  reit^Uip.    ^fam  oood  tri  fuum  litrtn  appulfum, 

'  -przKr  fiEderi,  prmcr  tui  gemlum  dcrinuerurit,  primum  injuria  eft, 
non  beneficium.  Quod  non  oeddcninc,  ac  pecuniam  potiuj  accipcrc, 
quam  invidiafo  non  hoftii,  fcd  hofpiiis  fanauinc  (c  polluerc  voluc- 
Tunr,'  non  eotum  amort  crga  fc  &  miftricor^ie,  fed  maeii  avarttia 
•itam  debct :  &  fi  <]und  in  co  beneficium  eft,  ^uid  aliui  iJ  exiftt- 
fiiari  poiclt  ^uam  latronum,  ^ui  vitam  quibui  non  eripLicrunc  de- 
cf  iHe  videri  voiunr  ?  Et  fi  quid  ob  id  AnBlii  dcbcbar,  <]uod  fuo  lu- 

-  cro  confulucrunr,  certe  privactm  non  piiblicc  id  dcbcb.ic.  Qiiod  au- 
tmi  adoleicemem,  «taie  innoxiuth,  fgrcuna  fuppliccm,  njf^endl 
condiiionc  Rcgem,  pcr  (ummtmi  ncfai  rctcntum,  noneftc  inftituen- 
iliim  curarunr,  habcc  rei  humanicacii  (]uandam  fp»:icm  (  qu.im  ll 
iie^loullenr,  excra  reprehcnftonem  non  erant  fttcuri)  &  qu:e  bcnc- 
6cii  nomine  conuncndari  potcrac,  njji  grati.i  cjui  anceccdcncc  in- 
jucia,  &  avaritia  confecuta  niifrec  corrupta  :  ntli  fonc,  li  ^uem  ul- 
tro  vidncrci,  a  curaro  graclam  repolcai ;  &  maeni  damni  lcvem 
eompenfationem  beneficii  loco  poncndam  cxiliimci  :  aut,  rjuja 
tui  partem  ili^uam  fecerii  officil,  lolidum  <olIati  In  alterum  bcnc- 
f  cii  experai  n-vmium  ;  &,  c|uod  ribi  prcfliiifti,  altcri  cxpenfum 
fcrri  velii.  Nam  qui  fcrrum  hominem  curjt  erudiendum,  vcl  frp: 
oble&acioniicaulfa,  vel  ucpluriieum  revcndat,«fi  ad  cum  (|iii  cfit- 
dirur  allqua  rcdic  utilicas,  camen  dominus  non  lcrvi,  fid  fuum  rran  - 

k     luincncum  Inerudtendo  fpcflac. 

LIII.  At  uxoremciconjunxeruncfuiRegiiprppinquam,  ii  jivr- 
nem  Re^tum  Rcgiii  nupiiis  Iionorarunc.  Quid  fi  i-a  .itfinit.it  r.ori 
tninu!  honorifica  fiiic  (bccro  quam  penero  ?  Quam  enim  priv.ir'. 
alicui  coDocantmi  erat,  Reginam  fccit :  &  in  eim  fjmilj.ni  nu- 
ptum  dedit,  in  qiumRcgum  Anijlicorumclariirimi  f;rpc  3t«c  f^in; 

■  libcroicollocavcr.int  ;  &'undc  tot  fupcriorei  Rcoei  oriutuli  f-.iti.;tir 
At  dotcm  adjecerunt  perampl.im.  Cui  vcro  iios  ida  d.ita  tli  i 
Nen^  iplil  Anglis,  qui  cam,  antcquim  numcrarccur,  cripiiciiiiir  ; 
&,  marito  tantum  verbif  ofientatnm,  in  fuum  ufiim  miniicnir., 
Itaque  ififla,  non  data  doi  eft  :  &  ita  didia,  ut  a   juvcnc,  ^ilitrimi 

■  &  maximii  alioqui  injoriii  afTcflo,  multum  fibi  dcberi  vclint,<jui>J 
indnncam  uxorera  domum  reduxeriii     Ac  libcnim  eum  domum  rc- 

j^  mifcrunc.    Certc,  ucqui  a  piratidibcrantur,  prctio  perfiilutn.    Scd 
^uo  yiaflo  liberum  ?  Si  ipforum  (criptorlbui  credamui,    \MtMe  to- 
>{)uia,  ut  Anglo  ranfiNim  damrno  fempcT  obtCinma.nx ',  ti-  ^c- 
C  c  S  ^^» 


> 


^^04  Renm  Scotkanm 

l^nuni)  cojus  fiondum  oompas  «rar,.  in  Imitutcm  pctpecnJifli  *addl> 
ccrcc :  &  quod,  etiamii  haDerer»  alknane  noo  poflccf  anccqtam  ac^ 
ciperct,  alccri  manciparct.    Non  igirur  cum  liberum,  lcd  Ludoie 
in  rpecicm  caccna  vindlum  remiieronr^  non  quidem  Rcgcmy  fidalU 
eni  regni  procuratorcm,  aur  pocius  vicarium*    Qmicco  diccrCj  onod 
homincm  ca]>rivum  &  adhuc  alicni  juris  cogunt  promicccre^  K  id  ^ 
quidem  promittcrc,  quod  pracfiare  non  pocerac,  ncc  ad  pta{ftaiidam 
eos>  ^tiorum  in  potcihirc  id  erar,  cogcrc.   ilaec  cft  illa  pnichia  ii- 
beralicas,  cujus  eum  immcmorem  arguunr,    Verum,  uc  peimBQ*- 
mus  hominibus  imperitis,  &  omnis  in  lc^ibcndo  modi  &  modcfti»   i 
oblitis>  ut  emolumcnta  aacpra  in  beneficiis  daris  aonumcrcnr,  qpn- 
tam  ilUm  exiftimabimus  vei  mcnciqidi  licenciam,  vel  aalcdioeiidi    ; 
llbidincm)  qua  in  cju£lcm  Regis  filiam  uCHOCur  :  quam,  pb  oris  . 
gravcolcntiam  (nihU  enim  in  mores  homises  alioqui  cam  impAdcii-  ' 
tcs  audcbanr  confingere)  mapiroicribunc  iiiifle  ingracam  1  Ac  MoSf  ^ 
ibrclcrus  Illonim  rcmporum  £ripror  arqualis»  &  pcobam,  fiiiilc  JL  fcf»  r 
mofam  mcmoriaB  {Mt>didit :  &  qui  librum  Pluicarcciifim  SrijpfiE^  , 
eique  Rcginae  &  naviganti  &  morienri  fuic  comcs^  £ripciim  rcHq oi^  ^ 
cam  dum  vixic  egregie  caram  ibcero,  ibcrui  &  marico  iuiile  ;  cpi- 
raphiumque,  carmcn  omni  laudc  plcnum,    Gallicis  verfibus  Caca« 
iauni  ad  Macronam   (  quo  in  oppido  deccfilit )    fuine  publicacnm  : 
«quod  in  Scoticum  iermonem  vcrlum  plcrique  noArorum  adluic  ha- 
benc    ScJ  omiflls  hominibus  alienas  famae  calumniatoribuS)  &  £tae 
ram  ne^Ii^cntibuS)  ur  nihil  penfi  habeanc,  quidvcl  ipfide  altisdi- 
canr,  vcl  alli  dc  ipils  fenciaor,  ad  rcm  veniamus, 

LIV.  Cum  Rcx,  ob  fumtum  in  claiTe  ornanda  fa&im^  rributmn 
a  popiilo  cxigcre  tentaillr,  majorque  pars  apcrtc  rccufailet  QuiC" 
qium  penclcrc,  pauci  &  parum  &  malignc  dedillenr)  Rexcoadores    ' 
iii^ita  rclicjuo  cxigcndo  deniicre,  &  quod  exadlum  erar  reftiruere«    . 
Nec  t.imen  ira  popnli  fermonej  efTugit  :  malevdlls  &  ob  incommo* 
da  prlvar.i  irari?,  novaruni  rcrum  cupidos  advcrlus  eum  afliduc  in- 
citanribu?.    Eodcm  ceraporc,  Angli  rerra  raarique  e  Scociapncdas 
agcrc  co-pcrunr,  ducc  Percio  Northumbriae  Regulo.    Adverfus  eos  i| 
miifus  Guliclmus  Duglinius  Angufia:  Comcs,  cum  pari  ferc  nume-  \ 
ro  :  crant  cnim  circitcr  guatcma   utrincjiie  millia.     Cccidir  c  Sco-  ^ 
ti$  Alcxander  Johnflonus  LothianuSj  vir  nobilis  &  fpcftarae  virru-  'ii 
tif.    £x  utra(]ue  acie,  alii  ducentoS)  alli  quadraginta  tantum  catfbs  ; 
affirminr.    Rx  Anglis  capti  ad  mille  quingcntos.  J 

LV.  Rex  jam  bis  ab  Anglo  provocatuj,  primum  infidtis  ad  fili- 
am  intercipicndam  collocatis,  dcindc  recentibusar.rorura  popul^rio- 
nibus,  apcrto  beUo  eura  a^grcdi  Aatuir.  Confe^lo  igitur  quam- 
maximo  potuit  cxercitu,  Rosburgum  acriter  adoritur  :  cumque 
brcvi  dcdirionem  cxff  cdtarct,  Rcgina,  ^uantis  potuic  itinerlbus  ad 
cum  vc£l.i,  trcpidum  in  caRra  nuncium  aflTert ;  ^'  Scviffinum  in 
^*  caput  ejus  conjuracioncra  parari :  ac,  nifi  dUigenter  proipiciaCy 
^^  mstunim  exitiura  imminerc.  Rex,  tam  inexf))e^ato  mah>^iis« 
djmilTo  excrciru  domum  rcvcrcicur)   pcflimo  in  vulgus  niflorc: 


Liber  'Decimtis.  3C| 

"  It)  iplb  enim  aniculo  rei  pcrfiriunda-,  ail  nunim  ro»Rin»,  maxr- 
*'  m!s  fumtibus  &  vexarione  (otius  rcgni,  nihil  aliuil  ^uim  (iiMccii: 
"  cjuxlitum  vidcrii  Revcrfui  Rex,  in  oxnobium  I>miinic3i>ci  iim, 
^uod  juxta  mcpnia  Peritit  crat,  <(ivcrtti :  ut  ibi  quam  mjximit ).'  >1V 
fci  occulte  dc  Lonjur.)tiaiie  ^uxrerer,  Scd  ru  non  Ijtuit  hcimiiiL',  in 
omikcm  patTnthii  £eleris  onalionem  incenios.  Unu»  eiiim  e  .Iriiu.-' 
fticis  miniltrh,  qui  in  conjuracis  erjit  ( Joiinnem  fcriptorc!  appi-llinr, 
cx)^nomen  non  cduiit)  perbto  ail  lbciu>  cjtKHl  in  Regia  a^i  lcnlcnc, 
£tcit  ut  reimaniraictur^  priufauam  occuliaconlilii  proferrcntur,  .ic 
*cme>iU  ailhil>cri  pollent,  Valtcnu  qtitdem  Acholitii,  Rcj:ii  \'.\- 
truui,  eifi  prlnwps  au£tor  &rinorii  obcumii  crjt,  tamen,  qu.intiuu 
fieri  p«crjr,  liif]iiciciiiei  omnci  a  ft  feHrcg.ihar.  T;  propLnqiiuiii 
fuum  Roberium  Gr.imum  Ccujui  ante  mcminiinLiO  hiimincm  in.inu- 
promtum,  conlilii)  prj:ciptitm,  &  Rcgi  ancc.i  infimfum,  fum  ob  in- 
carceracioncm  8r  cxilium  antc  injiflum,  nrni  ob  fratrii  filium  (cui 
ipft  tucor  erat)  rerni.i  fpoILitum,  ati  fc  vocjc  :  ei  aiijungit  fuum  c.x 
fiUo  nepnccm  Rohcrium  iuvcncm  impi^um :  docec  quiii  tieri  velic : 
"  Fuinore  peraflo,  ft  in  fumm.i  potel^ace  tuturum  :  ibi  filuci  cuo- 
•*  qoe  illorum  pro(i'citurum.  Illi  oi>er.im  libcmcr  promitcimr,  .-.c  f.;- 
cinui  a^i^recli  fcOinanr,  anteauam  icit  j  conjuriicionii  ratin  (accf.i£t.i 

Rrei  .lr.r. 

■  LVI.  Igitiir  manu  Dcculce  coHefia,  ur  Regem,  qucm  cum  much 
in  conobio  Dominic.inomm  diverrere  fcichnnr,  incaucum  minimfi 
cum  lumulco  of^iimercnt,  Tn.-inncm  miniitrum  Rc^ium,  jam  nncc 
ab  eii in  ptice,  rraftum,  acthorrantur,  ut  promilTim  npeianvprx • 
flet.  Ii  coniur:ito5,  in  Regiam  introdufloi  nofle  coiuubi.i,  piopi; 
Hegiumcubiculum  occulcoi  collocar:  oHendir  oltium,  |kUu!o  abj 
ie  «iblato,  facilc  confrinjri  polle.  Alii  a  Robcrto  Comitis  ArliHii 
iwpote  putanr  in  Rc^i.tm  acccpnw.  Inccrim  dnm,incenc»  il!i.  cx- 
fpKhnt,  quoii  in  mom  funirum  videbacur,  itcrape  ut  cubiculi  iinfi 
perfringcrtnt,  abique  eorttm  npera  fbrtttn.i  erpedivic.  Vj1:iti:s 
cnim  Stratoniui,  (jui  vinum  p.iiilh  .inte  intuLT.ir,  cgredic 


ceineret  arman»,  incro  ft  proripere  conacuf,  quanta  por 
tlone  vocij  protliiorci  attcfle  clamat.  Hunc  tlum  ficarii  conficiu;!r, 
adalefccntula  nobilii,  ejicntc  Dughffia,  ut  plum  tr.idunt  (aliiLo- 
veltiam  cdunc)  cum,  nbieSa  valva,  pcmilum  fr.iu.ie  miniiiri  ahla- 
fum'  non  invenirci,  lir.ichtom  in  foramcn  loco  pclTuli  inlcruit :  1( J' 
et>  LCicriicr  confra£to,  intromidi  ficarii  in  Regcm  irrmi^r.  Eum 
Regin.1,  fiio  corpore  objc£tn,  ciiri  protcncre  conarcrar,  a'c  jirofir.ito 
le  ruperfudidet,  (luohut  vulneribui  icceptii,  vix  abftrjhi  pocuic^ 
Tjm  ipliim,  ab  omnibui  rcllflum,'  ^  iginti  oflo  pbgii  eodfofrjm, 
aliquot  rtfla  in  cnr  dircfli!,  crucid.int. 

LVIL  Hune  fincm  vii:c  habuit  Rcx  lonpe  optimus,  a  (JclcratiRi^ 
mii  lacronibui  morte  crudcIUIima,  &  omnibui  bonii  raixi'mc  laftu- 
ofi,  affWlui.  Dlvul^aco,  n  complor.itioiic  &  tiimultu,  cjui  int(- 
riru,  magnui  iindiquc  in  Re^iam  fic  cniKurfui  :  rclii^uvimi^t  vioKvi 
CquonuiiB  pwTikJrfjr  fw  ecuebnit  evaferint)  aviciimoiii^*  «.^»^»^^ 
C  c  3  W-R- 


3o<S 


Rerum  Scoticarton 


is  eft  tranfa^iun.  Ibi  varie  pro  cuJulqiK  Ingcnio,  vet 
acerbr,  a>l  puriciiijruin  invidUm,  vcl  iniler^bilitcr,  ad  ami- 
Gorunt  dolorcin  augcnJum,  <]uxcun^ue  ci  vcl  {ccuniJa  vel  ail- 
vcrfi  evcneraiit,  commemorabjntur.  Pueritia  patrui  iDliditJ  ex- 
pollt.i,  qius  dum  vitat,  iple  in  hoftium  pptcflatcm  ptKcipiutuit 
facris  ueinJc  man  confecuta,  &  reli()ui  adolelceniia  in  cxilio 
intcr  holiu  a&i :  deindc,  vertcntc  fbnuiu,  redin»  Inlperatui,  & 
polt  redituin,  paucti  annii  ret  turbulcntilfunx  in  iuinmam  ma- 
^uillitAtem  commutatTi  Ac  rurliu,  fublta  rerum  cDmmutaiione, 
cui  hoflci  forit  pcpcrccrani,  jiropiiiqiiorum  fnude  circumvaitui, 
in  Ktdtii  vigorc,  &  rcgni  legifiiu  &  oioribu]  conltituendi  medio 
«.urfii.  Corporii  prztcrca.  &  animi  virtutci,  cxtinSa  erga  mor- 
(uum  invidia,  verii  laudibin  omjbiatur.  N.>m  licet  llatura  fuerit 
inlra  juftani,  corpore  ramen  crjt  adco  robuAo&  iirma,  ut  Kquales 
omncs,  in  omni  gcnerc  exercitationis,  ubi  vlrci  St  agllltai  Ipcflari 
£>let,  facllc  fuperaret.  Tanti  ingcnli  celeritai  ii  vigpr  in  ea  fuille 
dicitur,  ut  nullam  hominc  ingcnuo  ilign.im  artem  IgnoraveriE^ 
Ormin»  Latina,  ut  illuJ  ttat  lcculum,  ruJia  cx  temporefiindc- 
bAi :  Anclico  ijuidcm  fermone  iH>cm.itJ  ab  eo  conlcripta  ix>a- 
ilU  ailhuc  extanti     In  quibui  ingenii  prxnantia  elucer,  cxpo- 


\' 


litior  doflrin.i  fbrtaflc  reijuiratur.  In  muficis  ciirioliu; 
flruflus,  qu.im  Regem  vel  ileceat  vel  cxpcdiat  :  nullum  cnim  oi» 
ganum  crat  ad  pDlIcndi  ufum  compdratum,  quo  non  ille  tam  iciic 
modubbatur,  iit  cum  fummii  Uliui  Xtstii  magiltris  contendetet. 
Sed  ha^c  fbrtaire  ftuJiorum  fiores  vcnus  quam  fruflui  quifpian 
CXiOimsbit  ;  ^U7(juc  vitam  magis  ornent  c]uam  inl)niant,.OE  ad 
xcs  gcrcnd^f  confirment.  PhilofbphisE  curo  .tliai  partes,  tum  cam, 
'~  ribu;  &  rcpubUca  re^enda  eft,  diligcnter  didicerat. 
rc  clvilei  (juantx  &  (juam  in  eo  miturx'  fijerint,  telta- 
mr  orao  renim  ab  co  EcDarum,  &  lcgej  latae,  quibu<  non  fuo  un- 
■um  feciiK  feJ  poflcritjti  ctiam  vehemcnter  profuit. 

LVIII.  Mon  vero  ejus  declaravit,  nihil  juftitia  clTe  populariut : 
»am  qiii  vivo  Jctrcaire  foliti  erant,  mortuum  flis-rantiflimo  dell- 
derio  fiinr  profccuu.  Proccrci  enlm,  nunclo  csrilis  accepto,  ex  om- 
nit>itsreL'i"nibus(i>ontcconvetierunt:  ac  nondum  quiflione  decre- 
ta,  in  omnc!  partei  ultro  emifcrunt,  qui  perculTijret  comprchende- 
Tcnt,  &  ;ii  jiK  diiccrent.  Comrluribiis  capti^,  principc!  novo  & 
exg'iiiito  enere  fupplicii  aflcfti,  reliqui  bquco  Drangul.iti  funr. 
Pnncipci  in  ficlnorc  confcifcendo  numerabantur,  Valtcrus  Atholia: 
Comei,  &  nerot  ex  filio  Rolicrtus,  &  eorum  prnpinijuui  Rohertut 
Grjmiii.  V.ilicri  fiippliiium  tquia  totius  fjunciis  pcrpcir.indi  au- 
flor  crat)  in  rriduuro  divifum  fult.  Primo  dic  vchiculo,  in  quo 
cicrr-.ia  ercfla  crat,  impolitut,  ftinibus  pcr  trochleas  tr.infmiflis  in 
altiim  .itt-illebnrur,  'c  fubito,  iifJcm  fiinibui  rcmiirn,  [lcmittcba- 
■  tur,  dimic  yc ne  trrr.im  nrtinscret,  cunv  gravifltmo  per  omtici  cor- 
poris  comp.i  cs  ildliTC  :  Jeinile  in  columdhm  claio,  ut  otttnibai 
ciZcr  eoafl.iiuus,  ferrca  coiona  uavUu  iav^titlu^  tft^  cjim  hoc  do- 
.  5  t^ 


Liher  Undecimm.  J07 

gio,  ut  proditorum  omnium  Rex  appellaretur.  .Hujus  (upplicii 
cauifam  ^fle  ferunr,  (]uod  Valtenis  ali^uaniio  ex  mal^fids  mulie* 
ribus  (quo  genere  femper  Atholia  erat  infamis)  acceperat,  ^^  Sc  in 
^*  maxima  celebritate  Regem  coronatum  iri :  idque  vaticinium 
ka  veL  impletum  vel  elufum  eil :  ac  certe  tales  praedidliones 
Irequenter  hujufiiiodi  ibrtiuntur  eventus.  Poftridic  fiiper  cra- 
tem  alli^tus^  &  ad  caudam  equi  per  vicum  maximum  Edimburgi 
t-ra^his  d^.  Tertio  die,  fuper  tabulam  extento^  in  loco  confpicuo, 
viventi  inteftina  detradU  &  in  ignem  injedb,  iplb  fpe^nte  crema^ 
ta  funt,  Demum  cor  evulfum  ■in  eofciem  ignes  injicitur :  capuc 
przfe^um  in  fpedatiffuno  urbis  loco  conto  confixum  ad  fpe^Ucu- 
ium  proponitur :  corpus  in  quatuor  partes  divifum,  ad  urbes  regni 
nobiliiiimas  in  locis  celebrioribus  fufpendendum  mittitur.  Secun- 
dum  eum  nepos  iuit :  fed  ut  leviore  po^a  defungeretur,  valuit  in 
co  refpcdus  aetatis,  &  quod  non  audor^  fed  alieni  (celeris  comes, 
avo  paruerat.  Igitur  in  cruce  fuffbcatus,  &  membratim  difledus 
fiiit.  Robcrtus  vero  Gramus,  qui  manu  facinus  peregerat,  in  cur- 
ni  per  urbem  tradudus,  dextra  ad  patibulum  in  ipfb  cumi  ere&um 
affixa :  adhibiti  camifices,  qui  candentibus  i^imulis  ferreis  femora 
hnmerofque,  &  corporis  partcs  qux  longius  a  vitalibus  abfunt,  af« 
£due  confoderenc :  eodem  deindc  quo  priores  modo  difle^s  ef>. 

LIX.  Hoc  maxime  pa£^o  mors  jacobi,  crudelis  quidem  illa,  fed 
oerte  ultra  humanitatis  modum  crudeliter  vindicara  efl.    Hujus 
cnim  generis  fupplicia  vulgi  animos  non  tam  a  fsevitia  metu  avo- 
cant,quam  ad  quidvis  agendum  &  patiendum  efferant :  nec  acerbi« 
tate  tam  pravos  deterrenr,  quam  affuetudine  fped^andi  terrorem 
pornarum  tmminuunt:  prxfertim  fi  facinoroibrum  animi  adverfus 
vim  doloris  induruerint :  apud  vulgus  enim  imperitum  confidentia' 
pertinax  conftantis  fiduciae  plerumque  laudem  accipit.    Obiit  Jaco- 
bus  initio  anni  millefimi  quadringentefimi  trigeflmi 
ieptimi,  ad  vicefimum  diem  Februarii,  aun  regna/Iet    M.  CD. 
annos  tredecim.     Vlxit   annos   quadraginta    quatuor.    XXXVIT» 
la  eJHS  morte  ulcifcenda  tanta  acihibita  ef)  diligentia, 
ut  omnes  conjurati  intra  quadragefimum  diem  popnas  luerint.    Re-> 
liquit  filium  unum,  poQeriorem  c  geminisj  cui  faciei  dimidiui». 
wlut  fanguine  fufHifum  rubebac. 

LIBER   UNDECIMUS. 

• 

L  ^^EcuNDUMinrricidarum  fupplicium,  Jacobus  unicus  Regi^ 

^^    extinAi  filiuS)   vixdum  fcptimum  ingreffus  annum,   acf 

i^  fextum  Calendas  Aprilis,  in*  copnobio:  San&se  CriKis  ad 

^^   Edimburgum  regnum  iniit.    Rece  nondum  rebus  admi<» 

nifirandis  idoneO)  magna  ecnatum  cf^  ambitioae  imer  proceres  dc 

Prorege  eligendo.    Omnes  ea  attate  Scores  diviciis  &  ^tivvvaLWv^- 

aateibc  AithibaUiJir  PogbfluB  GDmtt  \  auftotim^  ^tto  &l  w^si^s^^  . 


«■^^ 


3o8 


R&ttm  Scotkamm 

Bc  pnidentiz  muliii  officiii  fub  Rege  lupcriore  coDeda,  prxftalunt 
Alcxandcr  L(.viltoruiu  &  Gulielmui  Crithioniw,  ht^atiin  uKr^ue 
£)niilia>  .  Ad  hoi  autem  ma^if  ProieruThconlenfui  indiiuvir,  quoJ 
I^u^jflii  liifpcflim  hjiicicnc  (^etiam  Regibui  ^nvem)  potenBami 
i^\a  AlcxjnUer  Lcvillonitiii  rCFum  adminiltraHoni  prxlidiur :  Gu- 
Ijelmu!  CuKcllarius  elt  trcatuf,  qucm  fiib  Regc  Itipcricre  magi^> 
tum  gcllcrat. 

IL  Ab  co  cotiveutu  Nobilinte  vix  digreiTa,  fafUonibur  cfi  lafao- 
ratum.  Cum  cnini  Cancellariui  cum  iCege  in  atve  liilimburgciill, 
Prorexcum  [<.e^iTU  lc  fiieilini  contineret,  Dii^^Hiui  prattcritum  le 
pFoximU  comitiii  iaiiij^aiuf,,  8i  iinxrcuj  ucram  faaianeoa  magts 
oJillet,  omni;^  mifixri  dod  malelte  fcrebat.  Icaque,  eo  magii  rod 
impeiiientc^Uiam.i^onlcnticfice,  Annandiani,  hommei  Utrociiiiii  &  . 
ftmir  aflucti,  palam  vclut  cx  hoOico  agcre,  rapcrr,  omn«  regiDtic» 
vidnu  inftUai  liabcre  ccepei--jnt.  lis  de  rcbui,  cun  ad  cot,  quk 
fummx  rei  pneeranr,  querelx  fiilTenc  delatv,  ipllquc  pcr  Uccrai 
DugUflium  (.  cujus  in  potcDatc  erant  Annandiani  )  iui  omcii  admo- 
iiuilicnt,  deuidc  acriu;  cum  eo  cxpoftulallent ;  ille  tintum  abftiit 
oc  ptjetcf  ica  punirer,  ur  impunitace  ^lii^eni  malum  aJcret ;  atque 
«dicerct,  "  Nc  (juis  fuorum  Reeiij  miniitris,  in  jus  vocintibm,  aut 
"  (]uiiivis  pro  magiilratu  ajienribut,  obtcmpcraret :  fe  enim  id  pri- 
"  viiegium  (jus  Regale  vuljro  appcllant)  a  Rcgibus  habcrc  fuperio- 
"  ribus.  Id  qui  immiuuerc  tcncalTet,  c.ipite  pccnas  datUrum.  Hunc- 
rcrum  i).)tum  cum  Prorex  &  Cancell.iriiu  magii  deplanre,  (juam 
mutarc  pnllent,  ca  pcflji  ad  proxima  quxcjuc  prorcrpeni,  quicquid 
SiDiiae  iiitra  Poithnni  clt  vclut  cabes  brcvi  pervalic.  Rcliqux  dux 
f«£tioneSj  cti^tm  inter  fe  diCordei,  pcr  prxcones  in  omnibui  oppt- 
rfis  ac  prope  vicis  edicuac ;  Alcxaticter,  nc  quis  Canceilario,  Can- 
ccll.irius,  nc  quis  Alcx.mdro  obtempcret.  Si  quis  ad  fuas  calamita- 
tct  dcplornndas  ad  .ilterum  veniiTcr,  a  diverix  fadionis  hominibui 
in  rcditli'  mHle  accipicbotur  ;  inierdum  villis  inccndio  corrupcii 
omnibui  exucbatui  tbminis.  Ica  mucuii  i.'IaJibus  diverfarum  par- 
eium  homines,  odio  plulquam  hoftili,  fcft  coniicicbant,  Viri  au- 
tero  boni,  qui  ad  nullam  fc  fadionem  adiimxeranc,  rcrum  fuanun 
ioccrti,  pubtica  faliiic  deploraca,  mccl!!  atque  taciti  lc  domi  conci- 
ncbint.  Ita,  intcrca  dum  ad  ft  quifquc  vircs  contrahir,  publiLa. 
uiillt:is  jb  omnibin  in  medLo  rclifl.i  dcfticiiitur.  , 

III.  Rcgina,  quK  ciim  Pforc^c  fe  Sterlini  continebac,  ne  nuHam 
fais  pjrtiliijs  acictTioncm  fiiccre  videretur,  virilii  animi  facinus  ag- 
gredicur.  F.dimburnum  enim,  veliLt  ad  viicndum  filitim,  profeQa, 
in  artem  .1  Cancclltjio  rfcijiitiir.  Ibi  bcnignc  habiia,  cum,  poft  ■ 
ju-imoi  eon^rciTui,  convcrtinct  fermoncm  ad  prf  fcntcm  regni  lla- 
lum  dcplorandum,  copiofcque  diircfuiirM,  quot  &  quanta  publice 
mala  cx  hac  ditcordia  veluc  fontc  redundsrent;  "  Suum  lempcr 
•>  aiiimum  co  fpeaalTe,  ui  ditndiis  ex  uribtate  publiea  comiy>ntis, 
"  ti  non  tranquilium,  ramcn  aliquem  fcgni  flatum  haberent.  NuDc, 
"guaadoDec  juAortcaK  nct^uCCMtlLiWut^VwAia^^wIeircc,  pri- 


^' 


Liber  Undecimus.  309 

^  vatlm  quoad  poflet  profaruram :  omnemque  operam  in  eo  collo- 
**  caturam,  ut  filius  in  ipcm  regni  ita  honefte  ac  pie  educ^retury  uti 
*'  malis  quotiiiie  gliCentibus  rcmodium  aliquanilo  poflet  aflerre : 
*^  eam  curadonem,  fibi  a  natura  datam,  minime  inridiofam  cui- 
*^  Quam  videri  dcbere :  ca^eras  adminiftrationis  publicsB  partes  u- 
'^  iiirparenr,  c]ui  tanto  ie  oneri  exiflimarent  non  imparcs  ;  fcd  ita 
**  ufurparent)  ut  aliquando  Regi  adulto  rationcm  fc  reddituros  co« 
'<  gitem."  Ad  Iiaec  cum  ira  vutum  compofuiflet^  ut  facile  Cancel- 
lario  finceri  animi  fidcyn  faceretj  neque  m  comitatu  ejus  quicqoam 
eflety  unde  vis  aur  fraus  timeri  deberct,  poteflatem  ei  fedr  ut  iilium» 
quories  veller,  flnc  arbirris  convenircr^  &  in  arce  inrerdum  cum  eo 
pemoftarer. 

IV.  Inrercamulicr  callida)  (crcndo  plcrumque  fcrmones,  de  rol- 
lenda  inrer  parrcs  diicordia)  quofclam  eriam  diverfarum  partium 
in  colloquium  evocando,  eo  umiliariraris  homincm  illcxir,  ur  dc 
rebus  prope  omnibus  ooniilia  cum  ea  confcrrer.    Gmcellario  ira  de- 


crcr,  &,  ncglcdU  falurc  publica,  rem  privaram  augcret,  fc  cri- 
**  pcrcr.  Id  ur  faccrct,  animo  tantum  non  abhorrcntc  a  rciiis  ami- 
"  corum  confiliis  ci  opus  eflc :  caercra  cursc  ipfius  rclinqucrcr,  Hu- 
juj  gcncris  orarionibus  facile  marcr  filium,  &  callida  mulicr  pucrum 
incaurum,  propoiira  libcrius  vivcndi  fpc,  ira  in  fuam  rraxir  fcnten- 
tiam,  ur  in  cius  porcftare  Rcx  fiirurum  fc  diccrcr.  Omnibus  igitur 
ad  fugam  faris  pararis,  CanccIIarium  adir:  "Sc  obligaram  voto 
"  pro  falute  filii  fufccpto,  in  arce  ait  pemo£taturam  :  fummo  mane 


« 


**  ad  Album  fanum  (id  loco  nomcn  cft)  profcfluram  :  intcrca  dum 
"  rcdircr,  fjlii  falutcm  ei  fe  commcndare."  Ille  nullam  fubcflc 
verbis  fraudcm  rarus,  fcliccm  prccatus  &  profcftioncm  &  rcdirum, 
eam  dimitrir.  Igitur  (uti  antc  convcncrat)  in  arcula,  in  oua  folita 
erat  mundum  mulicbrcm  rcconderc.cx  arcc  pcr  miniftros  hdosRcx 

A_*_l"        _  Tt  i  •     f  T%  *  


dum  Regii  minif^ri  cxfpcdant  in  multum  dicm,  doncc  Rcx  cxpcr- 
gifcatur,  antcquam  frauj  dcrcd^a  efTcr,  jam  navis  cxrra  periauum 
cvafcrar,  vcnroquc  adco  fecundo  ufa  eft,  ur  fub  vcfpcrum  Srrt"Unum 


;xcipiunrur:  Regi 
rii  invcrcrara  priidcnriap  opinto  infimis  criam  ludibrio  habctur.  Hxc 
rcs  biduum  (ur  folcr)  vulgi  immoderara  lacriria  jattara  eft,  arquc  in 
omnium  ore  vcrfara. 

V.  Tcrrio  die,  qui  Alexandri  fa£iioni  fe  dcdideranr,  ptcrique 
eriam  fpcs  novas,  nonnulli  Regit  nominis  audtorirarem  fJrcuri,  con* 
venere:  quibus  rei  uri  gefU  erar  ordine  cxpoGto^  twt^vnx  ^tax«»& 


ivM  laudlogf  10  tcclijm  £rcur :  Cj^oAUafii  avaricb  &'Ci1ideU«as  iB 
bmxics»  in  Rcg^am  &•  Prorcgem  in^ratltudor  graviter  iocafimr : 
^  £um  onmumi  dlfcordlarum,  &  p-oiade  odiBiu»»  ijiiae  tx  di&or-^ 
*^  dia  civi|i  oriviQPMO  malorum  unum.aM&orem  ^.    £um  v^fii» 


^^  larii  t^rranhi Je  Resina  libciraviilec.  Ab  eo,  ^i  Reeem  inciifi^ 
'*  dia  tenui/IcCy  quiafft-ivacis  ibrec  t imefaliim,- 'Oeinini  eile  ok£u- 
^^  rum.  Qii9  (pcs  reconciliandi  adverfariis  cum  eo  rclida  Same^ 
*^  (]ul  amicos^  cam  perfide  circumvenirtc  1  Quod  fubfidim  fiii  oo 
'^  tenuioribus  cflec  ipetandum,  cujus  inexj^cbUi^arici»  omniipi 
'^  bona  oon  fufficereac )  tcaque^'  oum  ootf  diviaa  primuiku  jciodc 
^Re£io«fi)lettiui^,a(ejiu  impoceocia  iiac  inlilMrcaAnii.viiKik^Ki) 
^pro^icieodumonini  racioiie,  pcbaeclaciiukcjf  ficpcrpccu».  U^ 
'^  nam  ad  id  viam  reAare^.  fl  ab  illa  tyraimidis  arce  hominem  cx-^ 
^'  trahanc  :  &  auc  oppriitiant,  auc  ita  cxarment,  ut  ne  quid*ab  eo 
^^  in  poftcrum  flc  metuendum :  (juanquam  id  ipfum  parum  tucum 
^^  efTe  :  imbutam  enim  caedibus  &  rapinis  belluam  nun^uam  conqui- 
*'  eturaiti,  dum  fpiritus  &  vires  ei  fuppeterent. 

VI.  Hasc  in  G>nciIIo  cum  Alexander  magno  cum  audiencium  aC- 
fcnfu  diilcruiflct,  iic  decretumy  uc  domum  reverfi,  quantum  quif^ 

3ue  milltum  poliint,  adducanc :  arcem  cnim  Edimburgeniem  obfi^ 
endam,  nec  ante  rera  confedam  inde  dl^edendum.  Id  Quo  f»* 
cilius  fieret,  Regina  magnum  fnimenti  numerum,  e  fuis  norreic 
oujE  in  Fifii  erant,  eo  (e  advcdKiram  pollicetur :  "  Celeritace  opu» 
"  efTe,  dum  confllU  adhuc  occulta  ilint,  nccdum  ab  hofte  provila 
"  forcnt,  qux  obfidioni  tolerandae  cflcnt  commoda :  ncc  ab  Du- 
^'  glafTio  intcrim  quicquam  timendum  :  quem  in  Cancellarium  odio 
**  implacabili  c/Te  fcirenc :  penes  fe  virlum  &  pecuniac  fatis,  penes 
"  fc  Recii  nominis  au^^oritatem  edc,  qua  fcmel  hofti  aderaca»'  nul- 
"  lam  fpem  amplius  nifi  in  ipforum  •  clcmentla  fuperefrc.**  Ir4 
"  convcntu  (bluto,  brcvi  rebus  omnibus  ad  expeditionem  compa- 
ratis,  arx  obfidionc  ardidima  clauditur. 

VII.  Intcrea  CancelUriu?,  qui  hoftium  conatus  exploratos  habe- 
bat,  fummam  fpcm  falutis  &  dignitatls  tucndae  irr  eo  ponebac,  fi 
Duglaflium  fecum  conjungerer.  Mifli  igitur,  qui  fuppliciter  &  dc- 
miflc  cum  eo  agercnt,  Cancellariumque  in  fidem  ejus  traderenc,  ft 
in  praefentia  auxilium  fcrrcc :  "  Falli  enim  Duglafllium,  fi  CancelU- 
"  rib  extindJo,  pcr  quem  ad  ipfius  exitium  gradum  faciant,  ibi  «t- 

V  iHimorec  libidincm  eonim  &  crudclitatem  ftacuram.*'    Ad  ea  Du- 
jlUfliuf  magis  libere,  quam  utiliter  refpondit ;  "  Alexandrum  & 

V  Gulielmum  pari.  cfle  perfidia  &.  avaricia :  oon  dc  vircuce  &  b<^ 


«oo 


Liher  UndecimttS.  3  r  t 

"  no  ^llcn,  tei  de  p^ivitii  aot  commodis  aut  funultadbui  c«t4- 
«  men  i»rer  eo»<fle,  ^uo  ta  cemmine  urer  altertim  vlnccret,  nihil 
"  incerclle.  Si  uterquc  occidiflet,  magtto  id  tociui  regni  cmolu- 
*'  mento  futunim  :  nec  ullum  vlro  bono  Ixiiut  poHe  dirl  Ipe&cu- 
"  lum,  <|iMm  li  nle  'pxr  gbdiatorum  commilTum  cemetet. 

VIII.  1(1  refponfum,  cum  ]ita  obreiTa  arEC  iipud  utrol^iie  divul- 

Situm  eflet,  eHnrit,  ut  omaium  ipe  ccleriut  dc  pacc  conveniret.  In- 
uciis  In  biduum  datis,  Alcxander  &  Gijieimus  intcr  fe  coUocuti, 
tntellcxerunt,  guanta  noi)  (blum  publica,  fcd  privata  utriu^ue  per- 
niue  dimlcaturl  clTcnt,  fi  in  odio  pertinacirerperlbrent;  Dugl.ifli- 
iim  cnim,  velut  in  Ipeculx,  intentmn  in  ejui  certaminit  eveutuni 
fbre,  ut  integer  viftorcm  adoriretur ;  &  omnes  '^^^  vireij  aur  al- 
tcro  fublato,  lut  iitroque  frado&  d^ilitato,  inft  umim  traherec: 
nullam  alterutri  Ipem  ulutit,  ntli  in  communi  concordia  fore.     Ita- 
que  hominei,  Rlioouiprudentei,  prvfant  periculum  Faclle  coniilia- 
vit.    Gulielmui,  cuvibui,  uti  convenerat,  Hegl  oblatlt,  "  Sc  ar~ 
^  cemtjoe  in  e|ui  potcRite  rfleprofitetur :  neque  alium  unqium 
" fuuin  animumfuifle,  quam  utEl^ix  voluntati obtcqticrcnu- :  ma- 
"  £^9"'  omniufti  tjui  aderant  alTeiuu  in  ztatiAm  rcceptus  efi.  Rc.f 
ea  nom  in  arce  Hb!  dedlta  contavit :  poftridie  arcli  prxfcftur.i  Gu- 
lielmo,  regni  adrainifirstio  Alexandropcrmi/raefl,     Ir.i polt o.lium 
cxitiabile,  inter  eoiin  pofterum  (ut  %rabatur)  mutui  cmuliuneiiEl 
fpes^ ab -hofte commLmi  timor,  ^rftimmam  amicitijm  confirm.irat, 
Pcr  hoi  clvilei  motus  faflinnum,  .pra:ter  l.ttrocinij,  &  ignotiilium 
hominum  czdei,   ^u:r  palfim  lieliaot  impimc,  rcli<.I'.ui  qiued.im  in- 
.     terilluftTei  familin  odia  recruduerunt.    Aliero  poft  Regis  mi)rrem 
annoi  XI.  Cal.  Odiob.  Thomai  Bodiui  a  Cclli  Manioci  Ahnuu. 
Sluartum  Demllcum,  obvium  fbi  inter  Limnuchum  &  Varinm  fi- 
cellum,  jicr  infidiai  interemit,    Proximo  poft  aniio,  ad  vii.  Td. 
yul.  Alcx.inder  Al.ini  fr.itcr,  multii  urrlnqiic  cjEfu,  juflo  propc  prSB- 
iio  Thomam  viflum  nccidir. 
i         IX.  Opportune  in  haec  tempor.i  incldere  vifa  eft  mon  Arcliib.il- 
y    ili  D"?!.inii,  cujutvivi  potcntia  omnibui  formidolofj  fuerat.    De- 
ccflic  fjbre,  altero  ab  Jacobi  primf  morte  anno.    f.i  fucccflit  Culi- 
i     cimui  (ilhii,  fextui  in  hac  f^railia  Comei :  quirnimdecimum  I;  a- 
t      reb;it  anniim ;  adolefceni  m.ixim*  quidcm  Ipei,  li  t.iota  iiidnic 
iligna  acceffinet  educatlo.     Sed  itatcm  adhuc  ceneram,  pi-*mjtur,t 
i      lihcrr.itc  infblefcenrem,  perpetua  mJEnarura  domuum  pcftii  adul.i- 
S      tio  corrtrpit,    Hominei  enim  otin  alliicti,  &  qiiibu;  opulcncioium 

iOultitia  (|UTflui  eft,  parcmam  laujando  maenificcntiam,  dividal 
niwfijtie  fupra  Regiai,  eo  impulerunr  fimplex  &  incaiitum  adverfut 
hTc  mala  ingtnium,  ut  inEtntcm  alcrct  Cimiliim,  raagno  (cmpcr 
(omitato,  eciam  fupra  priviti  fortem,  prodirct .  in  pnblicum  :  vetc- 
~  rei  dienteU'  nfficiii  retineret,  novai  tar^irionibui  afcilccret ;  Equi- 
te(  crearet  &  Senarorei;  Ordinefque  dUlin^ucret,  pcr  quoi  rcgnl 
wiWicoi  cnnventui  imitaTetur  :  nihilqne  proifui  om\utm,  c^o 
Principij  majeflacan  xtjiare  roflct,    Hstc  cum  tffcr.t  «i  fc  vtiv^Sv.- 


}i2  Rerum  Scoiicartm 

ofa,  illiiJ  quoque  bonoruin  indigitMionein  non  mciliocrlrer  aoge-' 
bat,  quotl  cum  ^letumquc  duobui  millibus  «quicum  fliparecur,  in 
iii  homines  f^cinorofoi,  Ucrociniii  inf^roM,  &  [>lecofi]uecapi[alia 
aufas,  in  auUm  &  Regii  confpcQum  adiiuceret :  ur  non  folum  po- 
tcntiim  oflemarc,  led  omnibus  bonif  pcr  hxc  cimofcm  Incutcre  vel- 
!c  vidccciur.  Hxc  ejui  inlblcntia  cciam  ex  co  au^a  c{\,  quoil  mif^ 
fit  in  Galliam  lcgatis,  hominibu!  cWis,  Milcolumbo  FUminio  & 
loanne  Laudero,  comnicnioracis  in  Rcg»  Galliarum  md)Orum  mc- 
tltis,  fjcile  obiinuir,  ut  Turonum  Dioc  appelUrccur  ;  quera  hono- 
rem  avus  e)us  a  Carolo  Jepcimo  ob  res  in  fclJo  prxclarc  geftai  acce- 
perat,  paterquc  ad  cum  dicm  tenuerat.  Hacvirium  acceflione  cU- 
rus,  Proregem  &  Cancellarium,  paternos  fuc  ipfe  difticabae)  intmi- 
co(  coDtcmnebac:  nequeRcgcm  magnopcie  mctucbac, 

X.  Duglafliorum  igicur  opci  aun  ob  bxc  jampridem  nimiac  vi- 
dercncuCj  acccflic  &  nova  fulpicionis  caufia.  In  Xoma  Guliclmui 
Scuartui  amplum  habebacpatrimonium :  cjuj  fratcr  Jacobuf,  cum, 
defunQo  Regc,  iuStas  c0Ct  oupriii  Rcginx,  ac  liberos  iam  cx  ca 
fulcepifTcr,  indi^abanir  fc  ad  nullam  muncrum  publiconim  par- 
rem  admirci.  It,  quo  faciliui  quod  concupiecac  adipifci,  &  cod- 
cepcum  dolorem  tilcilci  poITct,  vifiu  elt  a  DugUffii  faAione  non  3- 
licnus:  necRc^iiu  cjus  conjilii  ignara  crctlcbaiur,  indignata  maxi- 
lod  fiia  mcrica  non  perinde  ac  ipfa  fpcrabat  Piorex  expcndc- 
'  :  ob  fufpiciones  Regina  cum  mariro  &  mariti  fracre,  ad 
qiianum  Non,  Aug,  anno,  in  cuflndiam  fimccraditii 

ipfi  qiiidcm  in  cubiculo,  alioqui  anguDo,  arfie  &  dilieenter  alTcr- 
vjt.i  :  reliqui  compadibus  vinfli,  iri  carcercm  conieui:  nec  prius 
dimiili,  quam  in  convencu  Frocerum,  prid,  Ca!.  Sepc.  Regixu  fc  a 
rovoriim  ccnliliorum  confciencia  purgaflet  1  Jacobiu  cum  fraerepTK- 
dibus  cYiirenc,  ft  netjue  adverius  Proregcm  tjuicquam  attcntuu- 
ro!,  ncque  ull.im  publici  muneris  partcm  co  invico  aggrcIFurof.  In 
h.ic  rcrum  inconfl-antia,  .^buiiani,  cxCcnfione  in  concincntem  fa- 
Oti,  lonec  Ute  ferro  flammaquc  vaflantei,  abfquc  fcxus  &  xratif 
dilcrimine,  nullum  crudclic^itii  auc  avaritie  exemplum  fibi  reliqii- 
um  fcceruni :  negue  conccnti  in  maricima  gralTari,  in  LevinU  «ti- 
am,  c  Matini  infuU  qux  cf>  in  Ucu  Lominio,  JoantKm  Colchoni- 
um  hominem  nabilem,  lide  data  ad  coIlDquium  evocatum,  intere- 
mcnirt,  xxiii,  dic  Sepr,  Hujus  ^cfieriscura  ftrJa  p^tlfim  edcren- 
tur  facinora,  partim  agrorum  incultu,  parcim  cttli  intempcric,  ft- 
cuta  e(l  ingens  annonx  caritas :  peftileniia  etiam  Uboratum  prope 
per  bienniiim,  ranca  morbi  fTvicia,  ut  corrcpci  intra  uniuf  diei 
Ipjtium  n.inim.ircntur,  Cauflas  horum  m^Iorum  vulgus  in  Ale- 
xandrum  ProreEcm  lonfcrebat:  if  enim,  rebui  ex  lcntcncU  proce> 
denclbus,  CanccIUrio  illiuiijuc  faflionij  opcimatibus  conicmtii, 
fimnem  rerum  adminiflrationem  in  ft  unum  trahcbat.  £um  enim 
qiierebancur,  hominei  nobilitace  infignei  &  opibus,  ob  levilTimu 
Dovarum  rcnun  Ci^icionci,  vindii  coerccre,  gravUIunoque  allKere 
'  iiipplicio  r 


».'  I^ai 


Liher  Undecimus.  315 

iupplicio»  reos  ex  fua  unios  (ententia  impunirate  donarc,  cr.m  Du- 
giailio  dam  communicare  confllia. 

XI.  Haec  Cancellarius  cum  neque  tacitus  fcrrC;  nequc  vi  prolii- 
bcrc  poilcr,  Aatuit^  fupprcfla  ad  tempus  ira,  ab  aula  (ecederc.  li»i- 
tur,  ubi  primum  viia  e!t  occalio,  Regc  ac  Prorc^c  Stcrlini  rclidi/, 
cum  ingenti  clicntium  manu  lidimburgum  venit,  ibique  in  ari.c 
munitiffima,  in  omnia  murandarum  rerum  momenta  intentus,  con- 
fedir.  Ea  res  audita,  &  Prorcgi.ob  potcntiam  creavir  invidiam,  & 
Cancellario  ex  {blitudine  favorcm.  Ncouc  huic  animorum  motui 
GuUelmus  defuit :  audaci  cnim  facinore,  &  adverfarii  infblcntiam 
compeicere,  &  fui  conremtum  dcmere  dccrevir.  Igitur,  cum  jper 
exploracores  comperiiTer,  Regcm,  dum  quotidie  vcnatmn  pronci- 
icicur,  negligentius  cudodiri,  obfervata  Alc;xandri  abfentia,  regio- 
numque  commodicate,  &  tcmporibus  Aipatonimque  numero  latis 
explorato,  locum  non  longe  a  Stcrlino  aengnavit,  in  quem  fidiili- 
mi  amiconim  cum  quantis  poflent  copiis  convenirent,  iplumque 
praeftolarcntur :  ipfc  ante  lucem  cum  equitatu  modico,  in  lilvis  arci 
propinquis,  Regis  adventum  oppcritur.  Nec  fortuna  tam  audax  ia- 
cepcum  fefcilit.  Rex  enim  fummo  mane  cum  exiguo  eoque  inermc 
comitatu  iitvam  inercirus,  in  Cnnccllariiturmam  incidit  armatam. 
Hi  cimi  de  more  falutailent  Rcgcm,  ac  bono  animo  cfle  jubcn- 
tes  confirmaflent,  Canccllarius  pro  tcmpore  eum  paucis  hortatur ; 
"  Ut  iibi  ac  regno  fuo  prolpiciat,  ieieque  cx  Alcxandri  carcerc  cri- 
"  piar,  ac  Rc^io  morc  in  pofterum  &  libcrc  vivat :  nec  aliorum  li- 
"  bidini  &  avaritia?  parere  airucfcar,  (cd  aliis  ipfe  qu«  jufta  & 
"  sequa  funt  imperet,  civcfque  univeribs  praefcntibus  mali«  levcr, 

€C . !!.__  -  I    •     .  Ol_  •    f I_  • l._^ .-^ ll?_ 


"  qui  eum,  quocunquc  aut  vellet  aut  opus  cfTet,  comitarentur,  Hasc 
cum  vultu  Rcx,  five  quod  ita  fentiret,  llvc  ut  timorem  diilimula- 
rer,  approbarc  viderctur,  freno  arrcpto  Cancellarius  eum  ducerc 
pergic  ad  fiios.  Qui  cum  Regc  erant,  &  pauci  &  incrmes  adverfiis 
plurcs  &  armatos,  ad  vim  impares  rctro  mcefli  abcunt.  Rex  qu.i- 
ruor  flipatus  armatorum  millibus,  ingenti  laititia  vulgi  Ediniburci 
cxcipirur. 

XII.  Prorex,  harc  uti  a£la  erant  ubi  comperit,  animo  ira  &  pu- 
dore  confuC),  Stcrlinum  reverfus,  quid  optimum  faftu  (it  cxpcn- 
dic.  An8;ebac  ingentis  animi  virum,  fc  fua  negligentia  ita  pucrili- 
ccr  fiiiflc  dcluium  :  intcrim  fuorum  fraudc  fa6lum  credere  :  diu  in- 
rcrtu»,  cui  fideret,  quem  timerer,  pudprc,  fufpicione  &  ira  inrcr  fc 
c<!rrantibus.  Tandem  animo  paullum  fcdaro,  cogirare  fecum  oc- 
ccrpir,  quod  prxfentibus  malis  invenirct  rcmedium  :  fuas  enim  vi- 
rcs,  advcriiis  Cancellarium,  hominem  juxta  conlilio  bonum  ac  ma- 
nu  ih-cnuum,  popuH  prxcerea  favore  &  Rcgia  auftoritate  fubnixam^ 
parum  firmas  exiilimabar.    Repina m  in  cuftodia  duvVuv  WVvt^m 

D  d  v^^ 


314  Rerum  &o/icartim 

ica  cftcndcFar,  ut  ejuf  pLicandz  vix  ulla  fpcs>  in  placata  prxiltlK 
)>.iruin  eiTcr.  '^  Duglamo  virium  facis,  conlilii  parum,  arraccm  te< 
^^  neram,  infirmum  anjmnm,  aflencacionibus  etiam  corrupcum,  a- 
*^  licno  circumagi  arbicrio :  &,  uc  in  hujufinodi  forcuna  elle  fblcr, 
^'  pefnmum  quem^ue  piurimimi  apud  cum  pofle ;  In  ea  eciam  ho- 
^^  minum  colluvione  non  cHe  fuas  digniucis  verlari.  Cancellari- 
'^*  um,  crli  alicno  eflcc  erga  ic  animo,  nominem  camen  cflc  pruden- 
^*  rcm  :  ejus  &  aecaci  &  ingcnio  cucius  elTc  credi :  neque  cancas  cum 
^*  eo  cauAas  ofTcnlionum  eile,  uc  non  vcceribus  ofBciis  fuperencur  1 
'"  maximam  auccm  ad  reconciliacionem  habcre  vim  periculorum  (i« 
^^  milicudinem,  &  animorum  in  publica  ialuce  cuenda  conlenfio- 
*'  ncm  :  C}us  prsecerea  inimiciriam  fibl  pociflimum  eflc  £>nnidan-» 
^^  dam,  a  <jUo,  i\  ad  alias  fidloncs  le  adjungac,  ipfe  In  ordiocni 
*'  co(^I,  vcl  in  cxilium  protrudi  po/Icc» 

XIII.  Ha:c  per  aliquoc  dies,  cum  inrlmis  amicorumi  &  wirh  bo« 
tiis  &  public»  falucis  amancibus,  cum  agicara  eflienc,  Alcxandcr  dc 
conftlio  corum  cum  familiari  comicacu  Edimbinrgum  proficifciciir* 
horce  cum  aderanc  Abredoniae  &  MoraViae  JBpi^pi,  nomiDCS)  uc 
illa  fcrcbanc  ccmpora,  do&rina  &  vircuce  prardici.    lis  inrcrprcci^ 
bus  Prorcx  &  Canccllarius  ufi,  in  xdem  ^!igidio  facram  cum  pau- 
cib  ^micorum  convcnere.     Prior  Prorcx  verba  facic.    "  Nihil,  in- 
*^  quic,  in  pra^fcncia  ncceirc  arbicror,  ucauc  longiore  oracione,  quae 
^^  omnibus  plus   facis  noca  func,  deplorem  ;  auc  mala  coramemo- 
^^  rcm,  c]ux  cx  inccAina   difcordia,  bonave,  ou£  cx  concordia  re- 
^'  dundcnc :  ucinam  ea  pocius  cxccrnis  cxcmpUs,  ^uam  domefticis 
*^  cxpcrimcncis  nobis  coenici  cncnc.     Ad  ca  veniam,  quar  ad  falu- 
"  ccm  omnium  civium  pcrcinenr,  fcd  nos  c<imcn  proxime  omnium 
*'  atcinnunc.     H.tc  animorum  inrcr  nos  dlQcnfio,  quanouam  neqiie 
**  nK  .ivjriri.!,  ncc  domin.indi   libidinc  Ijc  prolc^ta ;  fcd  cjuod  in 
*'  fumma   rcrum   .idminifiranda,  cju.is  uccrque  iK)itrum  lalvas  eflc 
*^^  vulr,  aliccr  cgo  accjuc  cu  fcntiam  :  m.ignopcrc  camen  providen- 
^^  dum,  nc  illa  noRra  difvordia  publicc  rci^no,  privacim  nobis  affc- 
'''  rat  pcrnicicm.     Omnium  cnim  in  nos  oculi  conjc£li  funt:  icele- 
*"'  raci  omnium   rcrum  licenciam,  ambiiioli  honores,  opes,  &  cre- 
'*  fcciuli  copinm,  in  noflrum  duorum  inrcricu  Cbi  proponunt :  in- 
**  vidcncinm  cjnca  mulcirudo  cll,  cjUanLam  Iiomines  novos  in  fum- 
*'  mn  Q^vAdu  cc^llocatos  habcrc  ncccilc  cft.     Hi  omncs,  uci  fuccefR- 
"  bus  noltris  dolcnc,  &  rcs  profpcras  calumniancur,  ica  advcrfas  li- 
**  l>cnrcr  accipiunr,  &  cxitnjni  nollnun  fpcrant&opranc  :  quo  ma- 
*•  els  o[  cra!  prctium  cft,  uc  8:  noflrae  incolumicaci,  v^uxcum  pu- 
**  Mlca  crmjundt.i  cft,  confulamus,  &  inimicos  cum  flimma  noftra 
'^  jloiiA  ulcifc.imur.     Una  ad  id  racio  eft,  Ii  privacas  oblivifcamur 
"  iniuri.is:  omnia  noftra  conliiia  &  coaicaciones  confcramus  ad  pu- 
*^  Mlc.im  utiliMtcm  :  mcmincrimus  Rcgis  incolumiracem  noArx  fi- 
*'  «ici  cummiflam,  rc^ni  falutem  ita  nobis  creditam,  ut  rationibus 
*'  obnoxii   limus.     leirur,    vcluti  antea   pravo  ftudio  certavtmuc, 

utcrnodviuxx  honoribus  &  auSDrLtacQ  au£Uor  eflct,  ica  in  pofle- 


'Oim 


I 


dcmmn  dficicmus,  uT  plebii  ^us  nunc  adverfa  eft,  & 
■*  oobif  caUmintei  tmpuMt  fiasi  nos  amn  &  rcvcrearur ;  Nobili- 
**  rat,  quS  noftris  dilcordiis  freu  in  cffrenem  prorupir  liccntian, 
**  ad  modefiiam  rcvotetur  ;  {>ot.entiorc.i,  ^ui  dijfidcniium  contem- 
"  ntmc  infirRiLratem,  mcru  coofemientium  ad  famtatem  revcrtan- 
"  fur.  Q*)J  ad  me  atcinct,  Reeii  «ncIUm  a:tarein,*quam  pater  ' 
"  vivcnf  nti  rc^endam  tradidii,  libencer  pcnnicto :  eam  enim  fim- 
"  Aioaem  quMiei  mctum  diligcntiui  expendo,  non  ine  honorc  fpo* 
"  ^iaRiffl,  fid  oncre  Icvarum  exittimo :  privatim  IT  cjoam  abi  te  ac- 
'  ccpi  trtjurlam,  cam  piibticC  lalutit  caufla  libentcr  coodono :  l! 
"  'quam  fecij  boaorum  viroattn  aibiiratu  (aciilaciam ;  ne^uc  com- 
"  Bunam  poAliac,  uc  mea  vcl  damna  vel  emolumenta  publicam  u- 
**  tilitatem  refnorcntur :  iilem  li  tibi  vtdebitur,  lecuriut  in  prxicn- 
".  ria  nccr^uf  agcmuj,  &  merooriam  noRri  jucundiorem  poftcrirati 
"  reliiiqWffliM.  Sin  alitcr  Antii,  omnes  hominei  St  pnEfentet  flc 
■■  liilurM  tcHei  facio,  pcr  mcnon  ftecifle,  tpio  miniii,,quibus  nunc 
<*^  Ubenimiti,  mala  vel  laneitcur,  vel  alj^  laltcm  ex  par;c  le- 
»■  v«nnif . 

Xrf.  Ad  ea  relpondic  Cancellariut,  **  £go,  ut  iovltiu  ad  hoc 
*<  («rtamen  dejcendi,  ita  hfineftx  coftcordtae  memioitem  non  invicus 
*'.audig :  &  quemadmodum  anna  non  nifi  Injuria  lacefficui  indui, 
**  ita,  modelha  pjvvocacuj,  oon  coromittam,  ut  mea  pertitucia 
"commMli)  pubficii  obltare  vidcamr.  Video  enim,  hac  noftra 
**  tlilbordia,  optimum  ^uemque  prai-orum  in|uriis  expolituro,  lcdi- 
**  tralorom  aiumailn  fpcm  novanmi  rerum  ere£te,  patriam  In  me- 
"  dio  przdx  reltSam,  Regiam  dlenitacem  imminui,  laltitcm  pro- 
**  di,  niihiritaiem  infimo  cuiquc  ciTc  ludibrto.  Neoue,-  dum  tom- 
**  munem  prodimui,  privatc  noftrx  rei  meltore  in  loco  fuot.  In- 
"  terlm  enim  &  noi  hominibut  turbandarum  rerum  cupidii  qusDui 
"  lumui,  &  inimicii  jucuBdiflimum  prxbcmuf  fpcQacuIum  (iitnun- 
"  quc  cntm  oderunt  ex  zquo  1 )  &  quantumcunqiie  aherutri  dccc- 
**  dar,  tancam  ad  fuai  opcs  acccflioncm  fieri  aroitiancilr.  Icaque 
'*  Offl»  rcpctam  aliiui  (jmuicatum  cauITai,  nc  rcEra&mJo  antiqua 
**  recrudelcanc  vulncra  :  illud  breviter  profitebor,  mca  me  oinnla 
**  privata  incommoda  8c  injurias  pairiz  remitterc ;  civium  incolu- 
"  mitate  nihil  unquam  aut  iuir  aiit  ertt  roihi  antiouliu.  Hvc  qut 
aderant  laudaniibui,  ac  de  urriufque  confcnfu  dcleftli  ad  cnmpo- 
nendai  controverliai  arbiirii,  magna  cum  omniuro  Ixtitja,  veicrum 
dtlcordiarum  aocilii  radicibui,  &  novis  amkitix  j^fiirfundameDtlt, 
rorlui  comnitmi  ccmdlio  rcgni  procurationcm  fufpiciunc 
■    ""  '        ■     ,  hatKconcordiaro,  convcntuioi     ■       ~  '■ 


di&n  cft  Edimbumm.  Eo  non  paud  (ut  alias  Geri  folei)  lcd  to- 
tx  propt  Ciit  ftdibui  cxdix  rcgionc!,  conqucnum  ii  Inniril!  con- 
^  fluefcant.  Eiw  twto  tam  miftnbiUi  erat  &clu,  Mnon  Iine  ineen- 
ti  motu  «liii^pnaii  amfficemur,  am  pro  lc  quifque,  patret  Ub^ 
rii,  iibffi  psnotlbM^  vMuzmtrM^  offlncs^oBnvbmwcwV^^^^- 


^j6  Rerutn  ScotifOF^ 

tronibus  (e  Ipoliatos  quererentiir.  Ddnde^^.JMt  fit,  pi  eoaifiuftfati- 
one  invidu  aJyerfiu  latroniim  duces  ortSLm ,^fmviua,cStat  tam  pt* 
faria  £:elera,  ut  tolerari  nequirent;  t^  uie  fiiia  £iftio,  ut  nuq» 
pvorfus  vium  forcunafque  tucri  jpoilet,  qui  noQ  eonim  fadiooi  fe 
.iddicerec ;  cantx  opes,  ut  in  magiitratuum  aufioriute  parym  nrae- 
iidii  intirmioribus  aciyerfus  vim  ellct.  Fru4endoribuS}  cum.Tijiiw 
fuperabilcm^ire  eorum  potentiam  appareret>  vilbm  e£t  anc  pauUa- 
tim  carpcndam*  Comicem  Dugbfli»  etii  caput  eHe  aMli  pmncs  in- 
tclligcbant,  nominare  tamcn  palasn  nemo  eua  audebat^  ^nir 
Prorcx,  odio  in  tempus  difTmuiIatO)  perfiiadet  univerib  convfotui, 
*^  DugLiflium  eum  ejie  virum>  ^uem  placari,  quam  iuipkionibus 
*^  irritari,  magis  e  re.ellcc:  quippe  cui  tanrae  opes  eflent,  ut  is  unus, 
*^  fi  in  fencencia  jperi^arct,  dccreca  Ordinum  impedire>  fia  opcima- 
^'  cibus  fc  conjungac,  malis  prarfcncibus  mederi  4U^%^'*  Fit  ilecre- 
tum,  uc  communi  nomine  licerae  ad  eum  honorincaB  mictancuri  <)uae 
admoncanc ;  '^  Ut  memor  loci  <)uem  teneret^  memor  maionan) 
^'  quorum  plurima  &  maxime  illufiria  in  rem  Scotican  cxQaicnc 
^^  beneficia,  ad  convencum  publicum»  <)ui  comm9de.abfi|UC  caaini- 
^^  ciiquc  cjus  haberi  non  poilet^  vcnirec.  Si  <)ua  de  re  qucri  vclkr, 
*^  fcfe  ei  cjuoad  licercr  farisfadturos :  ft  quid  fecus  ab  eo  amicifque 
^^  cjus  comminum  fir^  nobilillims  opcimcque  de  pacria  femper  me- 
^'  rice  gencis  memorcs,  mulra  rcmporiSus,  mulca  accati,  mulca  ipfi 
*'  iummzcjnc  dc  co  conccpra:  fpci  rcmifluros.  Venircc  ira<juc,6c  quam 
*'  vcUcr  publicae  adminiArarionis  parrcm  cipeflercr,  remquc  Scoti- 
*'  c.im,  i.i'\>c  anrea  e  fiimmis  pcriculij  DuglaJfiorum  armis  ereptara, 
^  liunc  intcflinis  malis  laboranrcm)  fua  prxfcncia  crigcret  &  confir- 

XVI.  His  cum  adoleicens.&  narura  &  artarc  glorix  cupiduscom- 
TT.ovcrcrur,  acccflerunr  amicorum  adhorr.icionc>,  quos  fua  quemque 
fpe»  occo?cavcrac,  uc,  averlis  .1  mcmoria  p^ericulorum  animis^  de 
{•;  ivarij  modo  uriliCricibus  coj^irarcnr.  Gin(.cll.iriu*,  ubi  cum  rcfci- 
^  ir.ulvcntirc,  obviam  ad  mulra  milli'.i  pafTuum  ei  efl  profe£^us  :  & 
i:i  arcem  f  lam  vtx  propincju.im  (Crithronium  vocanr)  amioe  invi- 
''..t,  Sc  ma^nificc  cxcipir.  Ibi  per  biduum  comirei'  habico^  cum 
jlurima  oflerjJiiTcr  .imici  animi  indicia,  uc  adolefccncem  improvi- 
»!jm  iitciiius  circumvenircc,  omnemquc  alicnacsr  mcnris  aboleret  fu- 
^picionem,  ca?plc  fimili.iriter  fliadcrc ;  "  Ur  mcmor  .dignitatis  Re- 
''  j;ix,  ac  fui  pirircr  orficii,  (^uem  n.ifccndi  fbrs,  &  p:icria  legeS| 
*^  Ordinumc|ue  confcnfj;  ad  rcrum  gubernacul.i  admoviflcnc,  eum 
"  ipfc  pro  domino  haLcrec  &  agnofcerec :  parrimonium  longe  am- 
*'  pliiTimum,  virrurc  &  finguine  m.TJorum  p.irrum,  ad  poHcros,  ira 
'^  uti  .icceplr,  rr.infinirrercr:  Du^I.iffia*c) ue  penris  nomen,  non  mi- 
"  nus  fide  quam  fidis  illuftre,  non  modo  a  fueda  prodirionis  mt- 
**  cuh,  fcd  ab  omni  fiifpicionis  nora  libcrarcr :  ab  injuriis  adverfus 
**  imbcllcm  plebem  fe  fiiof^uc  conrlnercr  :  fcgregarer  a  fc  latrones: 
"  in  poflcrum  ira  jufiirij;  cucndaf  fc  darcr,  ur  fl  quid  ance  oflfcndc- 
*'  rlrj  noa  vicio  nacura?«  fcd  imprOborum  condlio  cribui  poflct:  in 

«iUa 


<( 


Liher  Undecimns.  517 

**  illa  ctlam  xtatis   infirmitatc  pccnitcntiam  pro  innoccncia  pollc 
**  accipi, 

XVil.  His  &  nmilibus  fermonibus^  cum  bencvoli  animi  fidcm 

fecifret'^  adolelcentem  Hdunburgum  peiiexit,  una  cum  Davide  fra- 

tre,  omnium  diftorum  fa^orumque  conlcio»  Cqmitibi^  cjus  in  ici- 

nere  nonnulbm  {uipicionis  fiaudem  inicceranc  crebrx  ab  Alexandro 

Prorege  miffiraciones,  &  ad  (inguia  prope  momenca  inrercurianccs 

niincii,  blandiorque^  ^tiam  pro  more  &  loco  qucm  ccnebac^  Cancei- 

Tarii  oratio.    Hxc  cum  fecrero  murmure  cocumprope  agmen  Are- 

perct,  nonnullique  Comiccm  libcrius  admonui/Ient ;  '^  Uc,  fi  ipfe 

*^  In  propoiico  perftarer,  faltemj[>avidem  firatrcm  rcmitterct :  neve 

^  tocam  Bimiliam  (quod  dc  pater  moricns  admonucrat)  fub  unum 

^  fi>rcunx  idum  darec".   Incauca  aetas  amicis  irata»  per  vocaics 

bomines,  vclut  praecopio  per  totum  aemen  cdito^  dandcflinos  fu- 

furros^ompefcuit:  amicu^uc  rcfpondit ;  ^*.  Sc  fatis  fcirCj  magiu- 

"  rum  familiarum  communcm  hanc  cfle  pefiem,  ut  femper  habeant 

homincs  otii  impatientes,  quibus  lucro  lint  patronorum  pericula 

6c  miferiae  :  eos,  quia  in  pace  legum  vinculis  confb^inrantur,  fe- 

^  ditionum  cfle  audores,  quo  turbatis  rebus  liberius  «raflentur :  fe 

^^  magis  fidcre  Canoellarii  £c  Prorcgis  fie^tae  prudentiae^  quam 

^  feditiofbrum  temeritati  6c  vecordiae  credcrc."    Haec  cum  dixinet, 

iit  fermonibus  hujufcemodi  occafioncm  praedderct,  propcrantius 

Guam  pro  itincre,  cum  fratrc  6c  paucis  amicorum  prindpibus  redia 

in  arcem  pcreit ;  &c  velut  £ito  tranente,  in  infidias  inimicorum  fefe 

prxcipitat.    In  ipfb  tcmporis  articulo,  Prorex  (uti  convcnerat)  af- 

ittit ;  ut  communiconfcnlu  res  agcrctuTy  ncve  in  unum  tantx  moles 

invidiat  incumbcrct.    Duglaffius  libcralitcr  &  amice  acceptus,  & 

incnfae  Rcgix  adhibitus  fiut»    Verum  procedentc  convivio,  armati 

inermem  circumfilHmt ;  6c  taurinum  caput  (ca  iiiis  temporibus  tef^ 

fcra  catdis  crat^)  ei  apponunt,    Eo  vilb  turbatus  adolefcens,  cum 

exfurgere  conarctur,  ab  armatis  comprchcnfus,  &  in  aream  arct 

propinouam  cdudhis,  graves  intcmperantis  adolcfccntiae  poenas  ca- 

pite  luir,  una  cum  Davidc  fratre^  &  Milcolumbo  Flaminio^  cui  ma- 

xima,  fccundum  fratrem,  apud  eum  erat  fidcs.    Eorum  cardi  Re- 

gcm,  jam  adolefcentiam  ingreffum)  illacrymafTe  ferunt,  Cancclla- 

rio  gravitcr  incrcpante  ejus  intempef^ivum  in  mortc  hoAili  fletum, 

quo  hode  vivo  niula  tranquillitatis  publicae  fpes  fuiflet. 

XVIII.  Guiiclmo  finc  libcris  dcfundoyfucceflit  in  jus  Comitatus 
(fcudum  cnim^  ut  ;uris  periti  loquunti^^  maicuUnum  crat)  Jacobus, 
CrafTus  ex  re  cognominatus :  inreliquum  patrimonium>  (]uod  erac 
immcnflimi  (bror  unica  Bcatrix,  forma  intcr  aeaualcs  cximia.  Fuic 
liic  Jacobus  CralTus,  ctfi  vir  minimc  malus>  nihilo  minus  quam  fu- 
pcriores  invifus  vulgo,  Sc  Regi  fufpc^us^  auod  homincs  latrociniis 
afluetos  (ub  Duglailix  fuperioribus  Comitibus,  ct  fi  non  alcrer,  non 
tamcn  iatis  acriter  rcprimeret :  fed  mors  intra  biennium  fubtraxic 
tum  invidiae.  Huic  c  feptem  filiis  Gulielmus  natu  maximus  fuc- 
ccflir,    h  avitae  potcntix  a^ulus,  ut  familiain  In  ^T\&muii\  t^^v- 

Dd  3  x>3kw^^ 


}i8  Reram  Scoiicarum 

tuer«  fpUndorein,  pjirui  filum,  mulMnjm  rcgioniun  hrrcdeiB,.J. 
duccre  inlllLuic,     Id  (QAtrimanium  pUriuue  ex  propinquis,  piraw  ( 
uc  infolituni,  ac  proinde  non  legitiraum  ;  piniin  ob  nimiu  O^  (,. 
vulgo  invidiofum,  Regibus  formidolofum,  non  comprobjbanc.  Ku-  . 
mor  eeiam  erac,  nec  ti  tcmerc  iparfui,  Regcm  oihil  omiffjruinj^ 
(juod  ad  rem  impcdicnd^im  f^ceret.    ha  fuit  Guiielmo  cauflii  miiu> 
rjndi  connubii,  intcfiiiflo  nuptiit  tcmpore,  ut  legioi  vidclicet  eo- 
nacus  prxveoicec.     Secuca  nimias  opci  infaleniij,  infolcnciam  icvii 
diai  gralTaiiiibus  palfim  Ucronum  gregibui,  quoruro  ducci  a  Du* 
gUlfii  confiliii  non  alieni  credebaniur.    In  iii  eiat  Joannci  Gomu. 
cus  Atholius,  ^ui  cum  omnia  latrociniis  infefia  circa  £  rc^idilltf, 
Gulielmum  Ruvenium,  Perthi  VitCLomJtcm,  quod  Ucronem  Acho-   , 
lium  ad  lijpplicium  duccrec,  aggrenus,  propc  julio  cum  eo  prxlio 
conflixic.    Tandcm,  Gofnuco  duce  cum  criginca fociii 
M.CCCC    cifo,  reliqui  fiiga  le  reteperunt  in  moncej.^  Incidit    , 

XLIII,     hsc  pucna  in  annum   a  Chriflo   naco,   M.  OCXX]^ 
XLUl. 

XIX.  Non  adeo  mulcii  poA  dicbu;,  Bricannodunum,  arx  viribtv 
inenpugnabilif,  intra  paucos  dies  bii  capta  fuir.     Prxcrat  arci  tnfc' 


:i  R.obercui  Sempliui,  fuperiori  Par 


j  Galbrechu5,  tt.4  piniti  ; 
impcrium,  uc  peculiarcm  tjuil^ue  aditum  in  fuam  paitem  naben-  . 
tw  :  nec  hi  quidem  a  faiiionibus  liberi ;  Patriciui  enim  occultt  Du- 
g].il]ianii  favere  credcbacur.    Hunc  Sempliui,  cum  fupcriorem  arcii 


Liber  Undechmis.  319 

corumque  fecreca  commendatione,  Rex  adeo  mutatus  t%  ut  omnl- 
um  fupcrioris  vicx  criminum  gratia  fadta^  in  famillarium  numero 
eum  habcict,  (ecrecaque  cum  co  conlilia  communicarct.  Comes 
aucem  obfcquLO  Regem,  liberailcace  miniiiros^  cbmiuce  &  mode- 
Ala  cundos  brcvl  ica  libi  devinxit,  ut  vulgo  manfucci  anlmi  fpem, 
prudencloribus  mecum  faccrec,  <]uo  cam  repencina  morum'  evadcrec 
niucaclo. 

XX.  In  primls  Alexandcr  Lcvif^oniuSj  &  Gulielmus  Crichconlui, 
omnia  ejus  conlilia.in  fuam  fpcdare  pernlcicm  raci,  procuracione 
publicorum  munerum  depoiica,  diverli  abeunc ;  Alcxander  in  fiia 
prasdla^  Gulichnus  in  arccm  lidimburgenfcm,  vcluc  Duglaflians 
limulacionis  evenciun  focculacuri.  Ncc  fcfcllic  homlnes  perfpicaces 
prxccpra  opinio  :  n.im  Uuglaflius  Reecm}  &  obxcacisinhrmicaccni 
adhuc  incaucum,  &  fcniorum  conllllo  dcAIcucum  nadtus^  cempus 
addeffe  racus  ulcifccndi  morcem  pacruelium)  facilc  Regi  periuaaec, 
ur  Gulielmum  Crlchconium,  &  Alexandrum  Leviftonlum,  cum 
duobus  ejus  filils  Alexandro  &  Jacobo,  in  jus  ad  fe  vocec,  uc  raclo- 
nem  fua?  adminiriracionls  rcddercnc.  £o  fpc£labanc  ejus  coniilia) 
uc,  fi  accedcrenc  ad  aulam,fuas  fadlonis  opibus  eos  opprimeret:  fin 
rcnire  abnuerer»c,  hofies  publicos  declaracos^  ^fg^^  nominls  au- 
Qorlcace  fuis  oplbus  prxcenca^  eos  facile  omnibus  bonls  cvcrcerec, 
Cicati,  per  liceras  refponderunc ;  "  Se  nihil  unquam  Regis  regni- 
^^  que  filuce  habuifle  anclquius:  maglflracus  ita  gcfHflc^  ut  nihil  op- 
**  tabilius  iplis  cflc  pofTct,  quam  ut  rationes  rcddcrent  apud  arquos 
^^  judices  :  verum  in  pr;EC:ntia>  cum  omnlum,  qui  judicacuri  forenc, 
**  animi  finc.inimicorum  gracla  &  larglclonlbus  praeoccupaci,  om- 
^^  nes  adlcus  armacis  obfcpci,  veniam  fibi  dandam,  tion  ouod  judici- 
"  um  dcfugcrenc,  lcd  holtium  capicalium  vlolenciae.fc  fuocrahercnt, 
*^  ac  mcHoribus  ccmporibus  vicam  fuara  refcrvarenc,  dum  pulils  a 
^^  lacere  Prlnclpls  lacronum  ducibus,  quod  fspe  dubils  cemporibus 
"  ancea  fecifTcnc,  fuarn  innoccnciam  Re^i,  omnibufque  bonis  appro- 
"  barcnc.  Hoc  rcfponfo  accepco,  EKiglaflius,  convencu,  quiad  Ster- 
linum  in  quarcum  diem  Novembris  indi^us  erat,  hablto,  curac  uc 
illi  hoRcs  publici  denuoclencur,  bonaque  publiccntur  ;  Joannem 
Froflarium  Crlflorfinianum,  ftium  cliencem,  ad  eorum  agros  depc- 
pulandos,  bonaque  in  fifcum  redigcnda,  cum  coplis  miccic.  Is  arccs, 
per  dedlclonem  rccepcas,  parcim  demollcur,  parcim  novis  praelidiis 
occupat :  populatlone  latefufa,  cumncmo  refiflerct)  ingenKm  pra&< 
dam  aufert. 

XXI.  Vix  DuglafRani  fc  reccpcrant,  cum  Crichtonius,  ex  amlcis 
&  clientibus  omnlum  fpe  celcrius  confedo  exercitu,  Froiiarii  Du- 
rl.iflianorumque  agros  pcrcurrlt  ad  Criflorfinum  Strabrocumque  ; 
&c  Abcrcornum  Blacncflumcjue  zdificla  Incendit,  frumenca  corrupic, 
&  quara  maximara  pocuic  omnls  generls  prxdam  (in  ca  nobilium 
cquarum  gregem)  abeeit :  ae  multo  majoi:a  quam  accepcrat  hofii 
damna  rependit.  Duglaflius  gnarus  Crichtonlum  alicnis  maejis  c^utiirx 
propriij  viribus  fretum^  m  amicQS  ejus  iram  vtttit)  a  c^v\^>i^  O^^^cti. 


32d  Rentm  Segticamm 

{nam  plani  pmei  itirfebsnc)  aiifi  feilent^  milii.  Aiedpiil  enulil^ 

gxHm  Kemiediu,  Fani  Andtm  Arc&ieptieom.  IGcQreias  A^lA* 
Comes,  9t  Joannei  Morconti;  ticencmelH^aln  gems :  &Ur 
ter  et  acoini  Rtns;  eadeinf  ue  Jscobi  Kcnkim  mant»  nan»,  ahvr 
ibforem  Regis  liabebar  in  matninooiob  Hi  ppdorem  cariQRc  &■(< 
lix  falutem  piMicam'&  olBckm  loBper liabiicninb  Sed KennMBdii 
&.aetAte,  &GonGlio,  ac  proinde  auSorirate  aetetof  anccibat  r  in. 
cumpotiffimumirareftverla.  CfifbrdiacComu  ftAlexaiidcrCMt 
vius^  confltfo  facb  magno  cxercict^  ams  ejiu  in  Kfi  lace  popmad^ 
-dom  oraedam  roagis  quam  caoflam  ftgwinciir)  onnLgdiere  datfb 
In  viuna  edam  jpracdia  graflaci»  nemine  oongrcdi  aofi^.  plcni.  ^rii- 

>^anim  in  Anguuam  revercunccir»  -  Kctnedos,  zd  Su  fthBa  ooBttf- 
fts;  Comitem  vrafbrdlai,'  diicepcacioncm  juls  n^ienciemy  dSAifii" 
^is  ei^proficacus:  quas oim  pro (blita  ammiadla  w  finlvfl^ 
-^ls  dhfini  ft  inimani  negkAi  brevi  poenas  dediCi  .    -  ' 

__    I.  JBodem  toim,  ouo  hatc  ^ffci  fimc^  ante^  CbHegjfantt  B^ 
nediGttnonim  Aberbrocbii  (qaoniam  Monadiisje  dvlmA tCHlf 

,4latuere  rcligio  efl)  juti  dictmdo  prvfccerae  AJrianplHwi ; 
"Comicb  Crazbrdiac  filium  natn  maximum  :  Ipfi  cnm  a 
Ballvum  vocant.  h  cum  numerofa  comitunrcurba  CcenoElp^ravis 
'efTct,  ac  pro  prBBfe^  jurldico  domlnum  fe  gCreret,  a  CoenobMrchis 
magifh^ta  ejcdus  ef^>  furrogato  in  ejus  locum  Alexandro  Qgilvio. 
Lindenus  cum  hanc  (ut  ipfe  rebatur)  injurlam  iniquo  feiiet  anlmo^ 
uterque,  velut  indicto  belloy  copias  undecunque  potefl  cogic.  Ciim 
utrinque  jam  in  prodn^  flarcnt  acies,  Comes  Craferdiar>  certior 
fadus,  quanta  potuit  celcritate  advedus  equo,  inter  duas  acies,  fila 
jnajeflate  nominis  tutum  fe  arbitratus,  proceflit ;  8c  dum,  inhibiiD 
filli  impetu,  Ogilvium  ad  colloauium  vocat,  a  milite,  quis  eflety 
aut  quid  peteret,  ignaro,"  hafla  in  os  injed^a,  moHbundus  concidir. 
Hac  casde,  velut  daffico,  utra(]|ue  acics  mota  efl,  &  pofl  acrcm  con- 
ffi^um,  ^ultis  utrinque  vulocribus  acceptis,  viftoria  penes  Ltnde- 
fios  fuit.  Cauflam  ejus  hanc  maxime  fui/le  ferunt,  ouod  cum  utrifi- 
que  rediis  haflis,  fpcciem  filvarum  pra?bentibus,  ftarenr,  quidam 
exclamafle  dicitur,  '^  (^id  flimulos  if^os,  tanquam  adverfus  t>oves 
"**  res  cflct,  aflfcrtis  ?  quin  iis  abjeftls,  cominus  gladiis  dc  vcra  vir- 
^'  tute,  ut  viros  decet,  nobifcum  contendite.  Ad  hanc  voSmi,  ucrm-  ^ 
que  haf^as  ajbjecerunr  carteri,  practer  centum  Glottianos,  quf  a  Dq- 
^laifio  Lindefiis  auxilio  milli  erant.  Hi  cufpides  manibus  renentef, 
haflas  a  tcrgo  trahcbant :  quas,  cum  ad  maous  ventum  ellec,  jirae 
fe  denfb  vallo  practendenint :  &inopit)ata  fpecie  terrltis  qul  ex  ad- 
verfb  flabant,  acicm  hof^ium  perruperunr.  Defidcrati  ex  viOoriboi 
centum ;  ex  adverfa  acic  (upra  quingentos :  &  in  bis  multi  viri  da- 
ri.    Alexander  Ogilvius  ab  hofUbus'  captus,  paucis  vo^  diebus  vul- 

nerum  dolore  &  animi  mo?rore  confedus  interiit.    Gordonius  Hun- 
tila^as  Comes,  ih  cquum  ab  amicis  fublatus,  cvafit :  multoquc  nu- 

Jor  cseJcs  fuiiTct,  nifi  noxfugientes  texiflcr :  concurfum  ef^  eoim  ad 

Donum  Czkndsi%  Februatias>  pauciU Wi\  ^t«^  \^Q^^m«  ViSoPiam 


Liher  Undecmus.  521 

Lindeluni,  ctomibiu  direptis  &  everiii,  agrilbue  JopopuIUii,  cru- 
deljter  excrcuerunr.  Nec  lc^niux  in  regione  diverlj  bellum  inter 
fadionci  gcrcbjcur.  Duglaiilus  Gulielmuni  Crichtonium  in  arce 
Kilimburgenli  jam  aliquot  mcnlei  cliufum  tenebat.  Ei  ut.aT&ius 
oblUcrctur,  convennii,  (jui  inldos  Juliai  indi^us  crat,    ac  corpcus 


haberi Pcrchi,  HUimbureiun  cft  tntDllatui.  TanJem,  pnA  noi 
menlcm,  obreiris&f^lldencibuiparita-fefrn,  deditio  flda  cil,  in 
his  conditionei,  ut  Gulielmus,  venia  omnium,  qux  in  Regcm  cem- 
mifJle  diccbacur,  aixepta,  incolumti  cum  fuii  abirei.  In  omni  c> 
nim  certjinine,  qui  potcncior  cil,  etiam  inDocentior  liudet  videri. 
Nec  adeo  diu  polt,  Ci-ichioniiu  in  gratijm  reccpcusa  Rege,  icerum 
Et  Cancc]lartu>,m.i^nooraniumcoDrenfu  i  verum  ille  noD  mndoau^ 
la,  fed  publicif  etijm  nesoritSi  qiutcnui  per  maeil^ium  iicebat 
ibftinuif.  5       '  1  *~      .  s 

XXIII.  Duglatlius,  Crichtonio  magii  perculfo  quam  evcrfo,  r^ 
li()tum  iram  in  Lcviltonios  convcrcir.  Scd  antequam  ai  cjm.p^ir- 
rem  veniam,  cxdet  nobilium  virorum  (nam  omnium  inBnitum  ef^ 
let)  pcr  ca  lempora  atcin^am.  Jacobui  Stuamii,  nobilii  Hquct,  ab 
Atexicidro  Lilio  &  Robcrco  Bodio,  ad  Fanum  Pjcncii,  quoJ  duo 
(nillia  a  Britannoduno  abcll,  fuic  cxfus :  ncc  corum  crudclitai  cjui 


Biortc  concentj,  uxorcm  ejui  gravidam,  ac  prope  lamp; 
in  fu.im  pocellarcm  redigere  eoncendunt.  Id  uc  pcriicercnc,  ftcri- 
iiculumad  eam  mictunt,  qui  tumultuofc  nunciircc,  "  £.quiter  pcJi- 
'  tefquc  omnes  viJI  obllcfere,  nec  eam  aliter  cam  pratfini  pcricu- 
■'  liim  cvjilere  poiTe,  quam  fi  navicula  Bricanno Junum  ad  Robercimi 
«  Bodium  deve1i.irur  ^cjui  finfle  promiccebat.fc eam  domum  Cilvam 
rcmilTurum.  Mulier  crcdula,  S  quae  ignorabac  Robenum  in  cide 
perpetrjnda  alTuiire,  eCardrciia  in  arccra  veCta,  fc  fraude  inimi- 
:orum  undique  circumventam  ccrnenj,  doloris,  meruj  &  inJignit,- 
rilmagnicudine  viflj,  fatiim  aborciviim  e.lidit,  qni  uni  Lum  ipli 
incra  P.1UC.1S  hnr.is  interiic.  l:ifilem  feie  dicbuy,  Pacriclus  Htbii^- 
nui  Halcnlis  Regului  Dumb.-iri  .irtem  tcuL-b,it ;  ac  Ju.innjm  |,i«>Ih 
iwimi  uxorem,  iiuj;  funieni  cumulcus  jlluc  fc  rccej^rjt,  ibi  Iwu.n 
fiabebar.  ArchibiilduiDumbarim,  Iianc  ire  iudjip  uulTim  rjtu', 
Halim  Heburni  arcem  noftii  jggrclluj,  primo  impecu  pr.elidi.j  in- 
rercmto  ccjiit ;  paucilqiie  poll  diebus,  timorc  pcrcujfui,  Coraici  Dii- 
eljfTix  cira  rcflituif,  pj^uf,  uc  incolumii  indc  cum  fuii  diinitU'i<:- 
:tir.  Nec  dtu  poli  Joinai  Rcpina  decdric,  rcliftis  l-  pofterlorc  vii.i 
li^cri!,  Jrijnne  0>raite  Acholif,  Jacobo  Buchjnip,  &  Andrc.i  \yi- 
ricriui  Moravienlium  l-plfi-mx).  E.i  deflinaj,  Hel.urnui  nrcem 
Dumb.iri  vjcnjm  Regi  trjiliJic.  In  Aneuiij  Alexandcr Craf-irdie 
Comci,  Jojnnem  Leoncem,  ad  mApnai  op«  &  llnnorej,  ac  Rc^i.im 
Kiam  .ilSnitatcm,  a  pacrc  fiio  iiroi'cAura,  velur  Ingracum  &  bcneli- 
rionim  immeraorcm,  Taoduni  in  fbi<i«pitali  fupplicio  aFecic.  An- 
landi.ini  acroi  profinquos  ommcalamitacii  gcncre  iiitcr  lias  diCor- 
Mii  fonlabant. 


}ftt  Stmm  ScoHcartm 

iB(!FiL*flw)fa^  a&aem  cauffc  naloraii  io  Comicai  IX 
refinlNnhr.:  ^icimcoiMdohsecaiuft&ftioimpMNibid 
diffimiiiahat:  criipalamimmi  idlhidebac,  iir  diirerianim  ] 
bomiflesflttpitt :  co  cnfan  cvarfmt  impoientiar,.  iit  afia  eju 
hcndcse  cajDimlc  cflct.  Jaoobtim  Sciiaituni^  Rcgis  vitricum 
goi  ftuu  liDCfte  locDCum,  Iblum  vcrccrc  oocgtc  :  '  qui,  a  1 
capca  aavfl»  OQa.dio  fiipervixir.  Jam  maiurum  racufl  Lcv 
aggrcdi,  £dimboipim  fld  oooveocum  cvocandoc  cArafc  Alcu 
GSakm  piiDci|m^.CfflfiiuB  iilium  Jacobum ;  iccm  Robcrt 
eium  QusSorem^-Ot  JDmdcm :  cx  amids  vcm  RotMscum  ft 
Jaoobum&RflbmumDondaffios»  £x  his  Alcxandcr  &  du 
daffii)  bcnis  pufalicflciSjJncuibdiam  Brirannodnnum  fimc  r 
cvtcri  capitious  lueinnic  Q^  criminc  tam*  gravc  mcruer. 
blicium,  a  firipcoribos  illorum  cemporum  noo  prpdicur :  i 
ui  ifrcam  a  aacflfloria  noftrxraBoca,  mcas  incmonam  conji 
tanoim  quod  fiuno-  acccpi  refccanu  lacobum  IjBviiUininm, 
looum  iuppUcii  venifiei^<  graviccr  &  clifi»te  aiuBC.dcictffUDaE 
ibnrifl  a><^uei)am ;  ^  Pacrem  itium,  imperio  Rcg^faus  proxi 
"  per  aufium,  ccffiilc  libenter  invidiolb  Praregis  citiilo : 
^^  pratdia,  procul  ab  aula  &  ab  inimiconun  oculiS)  abiide :  < 
^'  cum  nuliis  ejus  miferiis  exlaciarctur  crude]itas,arma,  fed  o 
*'  i^lucis  tuendx  caulTa  fiunfjne,  Regifque  jufTu  depofiiifle : 
^  fi  qua  fiierit  culpa,  jam  pridem  vcniam  impecrallc.  Poft 
*'  puS)  etiam  ab  omni  iufpicione  ie  vitam  procul  egifle.  ', 
^*  latb  peripicuum  efle  argumeotum  conicicotiam  Nobilitat 


^'  omnes  qui  adeHent  rogare,  ut  prjedarot  imperii  magiftr 
^  titulos  nibii  aliud  eflc  exiftiment,  quam  ficvitune  afpcrius  1 
'^  blandimenta ;  &  funenun  decora  pocius  quam  vita  pr 
^^  prsfertim  cum  femper  plus  poftint  improbi  ad  bonorum  pa 
^  quam  confeniio  bonprum  ad  falutem  tuendam. 

XXV.  Hasc  cum  dixi/Icc,  cum  ingenti  omnium  moerore 
camificiiubjedt..  Inter  1k>s  motus>  miffus  eft  in  Galliam  < 
iiius,  ut,  praeter  antiqui  forderis  renovationem,  etiam  Jacol 
peteret  Rcgii  generi?  uxorera.  Nec  DughfTius  molcfte  fer 
icntiam)  etfi  nonorificam,  hominis  juxta  f>rudcncis  ac  ftr 
ex  reliqutif  vetenmi  difcordiarum  fibi  non  fatis  dequi.  Jn  t 
ntrbato  regni  ftatu,  idem,  qui  in  caeteros  vulgatus  erat,  moi 
clefiafticum  ordinem  fiio  contagio  aftecit.  Joannes  Camerom 
icua?'£piicopu5,  in  iuae  ditionis  (  quae  in  primis  ampla  eft  )  z\ 
muita  crudelitatis  &  avarirtse  exempla  ipfe  ediderat ;  ra 
cos,  quorum  in  manu  iununa  rerum  erat,  prodenda  curavt 
-dominis  iniquo  judicio  circumventis,  bona  ad  eum  redirera 
umoue,  quar  popubriter  ficbant,  malorum  aut  audor  aui 
cnrc/r&anin    £;us  viri  digtvum  vlta.  tv&ia.tLc    a^  fuifte 


Liher  Vndecimus'^  J2j 

Pridie  lut^lnn  Cbrifii  cum  in  vtlla  qm<tain  fiu,  ad  lep- 
rcm  miUU  pjfluum  a  GlalLiu  diA^nte,  quidiieret,  vocem  ingenccm 
■udire  viHu,  lc  a<i  tribunal  Chtilli,  uc  cjuflim   dicctet,  vocantii. 

I  ^lix  ca  repenlina  pertutbjcionc  fbmtio  exculTits,  f-limuloj  excitatj  il- 
]atoc|ue  lumine  aiTiilcrc  jubet.    Iple,  libro  in  manum  fumto,  cum 

I    legere  occicpiflct,  ejJcm  iierum  .ui.li»  vox  omnium  animos  Itu- 

;    Porc  dedxit.    Deindc  cum  longc  vtlicmentius  aiijue  horribiliu!  in- 

[  j<]»uinct,  Hpifiopui,  in^eittt  ^emicu  edito,  linguj  exletta,  mortu- 
us  in  teftiilo  cli  inventui.Hoc  Mm  perfpicuum  divinx  ultionis  excm- 
pluffl,  ut  neijue  icmcre  .itfirmare  nec  rcfellere  cft  animui ;  it.i,  ciun 
al>  aliit  iii  prodiium,  &  conllaitii  rumore  petvulpatum,  ominere 
vifum  non  eft.  liodem  tempore,  Jacobui  Keimedui,  vita  ^  mori. 
biu  longc  diverlii,  ut  <^ui  omnia  liia  conlilia  ad  filutem  publicim 
rcfcrrct,  cum  ncquc  nuftoriiate  auiconlTUo  novir  quacidie  m^tlis  in- 
gruentibut  rcliHeic  polTet,  Rcgiafjuc  vir«  .idverfui  improborum 
tonfpiracihnem  viiicrct  iiifinnac,  fonunij  omnibut  in  prxJ^m  rcli- 
Qlu.,  ipfc  fuam  fjliicem  tiiebanir. 

XXVI.  Nec  in  his  malis  domenicilretforif  quictioreicranr.  Fi~ 
nittl  cum  Anglo  induciii,Scoci  in  Aneii^m,  Angli  in  Scotiam  in.:ur- 
iioncs  feccre,  cjuacunijue  ibani  omhia  ferro  llamttiique  vailiincc;: 
in  Anglia,  Anncvicuiab  JacobaComiciiDugUiriv  (ratre,  inScoiia 
Drumfi^ilium  a  Comire  Sarisburigc,  Dumbarum  a  Comite  Nnnhiim.. 
brix  dircptum  t*.  incenfum  eft ;  ma^nae  uirintjue  pncd»  hommum 
at^uc  pecudum  iiba&efunt,     Intcrilucciconventum,  ucc.i|»ivontm 

I  (icrct  jKrmutatio.  Erani  enim  fcrc  numero  &  senerc  p.irei.  Hii 
jncurlionibLi!,  cum  agri  ]<cnc  aJ  foIicuJincm  rcJigereniiir,  nibil  jii- 

[  tcm  ad  fummam  bc]Iiproficcrctur,rurfus  in  lepiem  annoi  pitii  liirr 
induct;!!.     In  hocn.itu  rcrum  Jacnbus  Dumbariui  Moravix  Comc^ 

,'  moricur.  Iscum  du.17  fili:ii  rcliquillci  hcredct,  maforn.itu  \  ]<.itic 
antemortcmJ.icohoCriclitoniocoIloc.ita  f^erat,  minnr  pinc  Jc- 
fiinflo  Archibaldo  Comitib  Du^Iaflix  fintri  nuplii.  Ii  conir.i  Uj;c. 
jnlliruciqucmajorum  Comei  MoraviE  nunciipatur.  Tanr^  tum  cr.ic 
in.-iiiU  Du!>I.i(lii  potentia.  Nec  lioc  incrcmenco  conrcnciti,  <|i(o  l.i- 
tiui  f.]milix  nnrncn  propj^arctur,  Gcorpiiim  fratrcm  ciirJi  Ormun- 
dix  Comircm  crcari ;  Jo.iiiriem  multii  fruftuollfque  pr*Jiii  dnn.i- 
tiim,  Hjlvjniz  R.irnncm  vocit ;  mulcii  amicorum  nimijm  i.im  .111- 
rc.i,&  formidnlnfam  Regihut,  familix  pntcntiamfufpcQ^m  h.iKcn- 
rihiis :  immodcTaca  cnim  IiXt  furtunx  incrcmpnca  non  diuiuri{^  fore 

XXVn.  Inimicivern,  qmm  inviHionflime  potcranl,  infcfl.ili.in- 
riir  illam  inc^pIeSilcm  rupiditatcm.  "  Qiiam  enim  ponhjc  viciin 
>'  fore,  fuh  liominis  impotcntit  tyrannide ;  cujui  avaritic  nihil  [lli-i 
"  fitii;  advcrtulcujiKpotcnciamnihil  cHec  tucum  t  qiiipcr  Tii  nc- 
"  l^f(]uc  Proccrum  invaderci  p.iirimonia,  tcnuioi^c.s  elicntibin  f  lit  in 
"  przdam  relinqueret;  advcrrAncei  libidini,  pcr  lairc>nc.<  8c  llcjri- 
*'  ni,  aut  hnnii  evcrtetcr,  autevita  lolleret  ;  novnj  Kns^uics  aS. 
"  fummos  hoiKMXi  eitliner,   qiiot  in  vcteium  finuVutwm  tiwivva 


u 


9^  JLtHilw  :&£ii€sriMiM 

« tcr  m  BqiM^B«#m»  aiii6yie  ipuliacifaiicir  «Mfa  gM* 
^Coaiates..  Rcgcm  IH^  S^^OaSim 

^  cxmma  owntt  in  Jifaafui<(iiti:jiticniU;  ^  vooeai  ItMrOK; 
^  cis  meinoraD  emUi||i>.aiiiai||P  Ctmi  tmitmdittu'*    Hcc^el . 
quc  hujus  gencris  pliQique  veg|  pkaique  ad  invidUm  crcaiMtai 
fupri  vennn  au^a/wn  poflK  ^v^jaerencur)  oui  exna  fimte 

cranc^  omifla publAi ^"Wgl ' iwe/iuii ncgociis.aiiiiBamimi» 

I  l«ci  aodpiftaBC,  homtumim'. 
_  .^„_  ,  vii  lacu  finiMi  widaa^M 

fponte  praeeipiccm  rucrc^  NttHk  4vinatio  £dfiw  baKok  vaA 
.  enim,  per  ie  iniolcns,  tancis  ibocffilHiseociraric  impcliciici»^^«»i» 
micorum  liberiy  admonitionibus  at||BS  habeliecclauias.  Ae  aeOtfii* 
tio  quidem  diffimulare,  quae  probare  non  potcnoCi  jpleriiipK^kii 
turum  fuic,  adulatoribus  omnium  noo  verbamodo^  itd  vritfeft  mo» 
que  obfervancibus.  Vecefcs  inimici Ja  jus.rcpiehaocnc^  M  ctaocm 
adverfarium  &  |udicem:  mulci  baois,  ^ud»  vicamQiM;]^ 
res,  iniquum  fugicncel  ludidum,  £4nm  «crteboM.  OllgldUiJi&f 
-aionis  homines,  nullo  iudidorum  mecu  (ncnb  cnim  fure  cspMrl 
cum  quoquam  eorum  audebat)  in  omnem  licenciam  eflRiii^  iacrS) 
profana,  agcrc,  rapcre,  obnoxtos  caederc,  nequc  lcelcriKus  modimi 
facere:  intcrdum,  nullis  peccandi  fuppetcncibus  cauffis,  gracoiia 
cdcbanc  facinonu  ne,  pcr  dcilictudincm  {cclcrum,  honeftae  coeica- 
tiones  animum  (ubeunrcs  mollircnt,  ac  a  fcrirate  illa  manfiicGice- 
rcnt :  quanto  quifque  contumclioiior  in  plebem  cflec,  tanto  le  oo* 
biliorcm  cxiftimabat. 

XXVITI.  Tot  malis  in  omnes  Regni  partes  difTunS)  Scotia  oneii 
fuccubuiffct,  nid  eiiciem  temporibus  non  minor  civilium  tempefta- 
tum  vis  in  Angliam  incubuiflet :  qua  tandcm  aliqua  cx  parte  ftpi- 
ra,  inducianun  fide  violata,  Angli  incuriionem  in  Scotorum  aj^um 
fecere,  ac  late  fufa  populationc,  cum  ingenti  villarum  fh*age  gra& 
fjti,  vi  mn^na  pccorum  abada  domum  rcdiere.  Nec  Scotus  hanc 
injuriam  cliu  tulit  inultam  :  iacis  cnim  ampla  manu  Anj^iam  in» 
(^reiTus,  ma jorem  quam  accepcrat  hofti  cladcm  red Jidio  Ica  utrin* 
que  animis  populacione  irriracis,  magna?  vaftitates  in  ucriuiqoe  gen- 
tis  a^Fis  fadtdc  :  fcd  caiamitatis  ma jor  pars  in  Cumbriam^  imde  ini- 
tium  iniurix  ortum  eraC^  incubuit :  ea  enim  omni  dade  belli  vex^ 
ta,  propc  ad  fblirudincm  crat  redad^a.  Hapc  Londinum  perlaca  ft* 
cere,  ut  cxcrcitus  longe  maximus  dcccmcretur  in  Scotos :  quibiis  co- 
piis  rcgioncm  inooem,  domi  inteftinis  malis  laborancem,  fa^Ue  in 
fuam  potcftatcm  fe  redad^uros  arbitrabantur.  Igitur  deleihi  miH- 
tum  oprimi  generis  habito,  ducem  pra^ficiunt  NorthumbrJar  Comi* 
tcm,  ob  rc^ionum  notitiam,  &  quod  magnum  ejus  erac  nomcni* 
maena  aud^oritas,  in  illis  gcntlbus.  Hi  addunt  Magnum  quendamy 
F.queftri  quidem  familia>  fed  qui  multos  annos  in  Gallia,  cum  in* 
duUria-  &  forticudinis  laude,  meruifret.  Is,  cum  pratcipuo  adverfiis 
Scoeos  odio  AagrarcC)  tranfegUTc  cvui  Rfi^c  kiKMv^  ut  quancum  agri) 


Uher  Undecimus.  ^2^ 

puliisauc  ccfis  habiracoribus,  deScocis  capercc,  ipfi  poflerique  ejus 
poft  le  tenerenc. 

XXIX.  Concra  Scoti,  auiiito  apparacu  hoilium,  &  ip(j  (uss  ex  a({. 

verfb  copias  comparanr.    Omnibus  przficitur  Georgius  Ormundis 

Comes :  qut  ilacim  in  Annandiam,  quo  vencurum  hoi^em  incclli- 

gebac,  ducic.    Occupanc  priores  Angli  in  hoQicum  ingredi.    Supe* 

raco  Solvaeo  &  Annando  amnibus,  ad  Sarcam  Humen  cailra  locanc : 

atque  in  omnes  parces  dimiflis  cohorclbiis,  longc  latcque  populan* 

tur :  demum  advencu  Scocorum  cognico,  fuos  per  cubicines  revocanc, 

omneique  in  unum  vires  contrahunc.     Ubi  primum  utrinque  in- 

flniQi  apparuere,  tiullam  dimicandi  moram  fuciunc»    In  dexcro 

Gomu  Anglorum  Magnus  prscelire  juflus,  in  finiiba  Joannes  Ponen* 

fonius  Eques.    £i  accributi  Valli,  e  veterum  firittonum  flirpe  reli* 

aui«.    Mediam  aciem  Comes  regebac.    Georgius  Duglaflius  adver- 

iiis  Magnum  Valbm  Cragiae  Comaixhum,  adverfiu  Po- 

nenroniura  Maxuallium  &  Jonflonium  cum  (uis  quemque  cribulibus 

locac.    Jpfe  in  media  acie  curac  :   ac  iuos  brevicer  efl  horcacus  ; 

^^  Ut  bonam  dc  vidoria  fpem  haberenc,  uc  qui  hoflium  injuriis  la* 

<'  ceiHct  arma  induiflcnc :  jufliori  cauiTa;  profperum  cvencum  non  dc- 

*^  fucurum  :   hoflium  fuperbiam  il  iemei  infigni  clade  recuderint^ 

'*  brevis  laboris  diutumum  fru£lum  habituros.    Angli,  qui  figitta* 

riorum  numcro  abundabant,  cum  Scotos  eminus  raifTilious  £iucia- 

rent,  Vallas,  qui  iiniflro  comu  pneerac,  exclamac,  ut  a  iuis  omni- 

bus  audiri  poflec ;  ^^  Quid  ica  cludenccs  velicarencur  ?  Se  iecuti,  cunt 

^  hofle  manum  coniererenc,  ubi  vera  vircus  ipedlari  poflec :  id  dc^ 

inum  vironim  cercamen  efle.    Ha^c  locucus,   cocum  iecum  comu 

commovic.    Ac  ftacim  praetongis  haftis   (  quas  Scoci,  pediti  atque 

equiti  juxca  habilesj  ferunc)   hoftem  impellunc,  impullum  fundunc 

fugantque. 

*XXX.  Magnus  inclinatam  iuam  aciem  cemens,  vits  iiiperiorls 
honefle  adz  magisquam  ncriculi  mcmor,  in  Vallam  magnoimpetu 
fertur,  ut  vcl  audacia  praehum  reflituerec,  vel  excremum  ialrem  ipi- 
rirum  pr£clari  facinoris  gloria  illuflraret :  icd  dum  incautius  ruir, 
3L  iuis  exclufus  cum  pauds  eum  iecucts  oocidicur.  Hujus  cxdis  fama 
per  ucrumque  exercicum  vulgaca,  Scotiique  ideo  &  alacrius  infc* 
rencibus,  reliquus  Anglorum  exercicus  non  diu  flecic,  Cum  cffu- 
£1  fuga  domum  properarcnc,  major  abeuncium  quam  prxliantiunt 
cxdes  fa£bi  efl  ;  maxima  vero  in  Solvsi  ripa,aim  «flus  m.iri$,  tunt 
ibrtc  in  amnem  refulus,  fugientes  recinerec«  Pericre  Anglorum  in 
co  pralio  circicer  cria  millLi,  Scocorum  iexcenti,  Captivorum  ma- 
cnus  fuit  numerus :  e  quibus  dariffimi  Joannes  Ponentonius  &  Ro- 
bctus  Harenconius:  Comicis  Norchumbriae  filius,  cum  evadere 
noflet,  dum  pacnem  in  equum  imponic,  ipic  in  manus  hoflium  vcnic, 
Oipta  prsda,  quantam  nullo  ance  prarlio  meminerant.  Angli  enim 
&  numcro  militum  &  gencrc,  &  Scocomm  difcordia  freti,  adeo  fc« 
curi  co  veneranc,  uc  non  ad  bellum,  fed  ad  pomp^im  proticiici  vidc- 
rcntur,  cauca  fui  £ducia>  hofliiqiTc  conccm!CUs  \xicraLt«  \;)\\9k.\  ^:v\\« 

1:  c  0:^^^-^ 


3a£  Rinm  Smieanm. 

ciiu,  domum  lcSic3del>ti(i|{»l^iertiiimiTtcn£:nitlecel1Sr.  Ormtiti- 
tliz  Coinci  vJ£tor  cwiivoi  rccc^fuit  -.  pnmorcs  in  arccni  ad  Ucua 
Mabanum  cul(odicntfoi  dcilit  1  iptc  u:i  iiii.un  prorcfiui,  cfHiliioin- 
nibu)  obviun,  ainni  gcncrchonoris  cxcipiiur.  Ru  bcIU  ffifAnt  R«t 
nOMns  laudibus  prolci:utiu,  cum  luu  cuin  fratrc  monuic  ;  *■  U(, 
"-<]ucmidmoiluinlxpeforisrpeciinen  fortiiudinii  DltcndifTent,  lenv- 
"  ^UE  Scotium  fuolabore  &  virtUM  pcricuiolis  tcinporibui  defin^ 
"  iliircni,  icailaniiinodeAiv  alTucfccrcnc,  ih  in&cmiorujn  Iniuria 
**.ipli  fe 'bHincreni,  fuofijue  coDtjnercnt :  poicnciam,  Quam  Muitu 
*'■  ■•aiorum  in  &egcin  civcr^uc  fuoi  mcr  itii  cuLIe&m  nabercnt)  ia 
*''  bttonibui  coececnciit  poduj  qunm  ^vtnttii  olknjerciu;  id  unom 
".eiiad  abfblutam  iaudcra  dccirc:  quod  fi  perj^reor  fjccre, incel' 
"  lefiiiroi,  nihil  fe  efimmO|iUj  DuebHiae  gcntu  priui  liabiiurura.  M 
ca  bcnii^nc  ciim  rcfponUinent,  a  Ke^c  dimiil!,  l»ti  domum  rciJJerc. 
XXXI.  PoA  lioG  >>iSarc9m  pra^lium,  ut  limu  Si:oii£  ab  CKiero* 
Tvm  ii)|uriis  fuic  pacatior,  ica  rei  LoniJinum  nunciica  Aa^ilaruin 
apioioi  magiiiTrkavii  ijuam  dcjccit.  ConlUio  dc  bcUo  in  Soiioi 
babito,  novui  dclcfiui  a<i  ignoRtiniani  ilckndam  dcccroitur.  Qm- 
Dibue  in  ii  untun  inEcniii,  civUet  rcpcnie  rootui  cxorti,  validMuc 
idveifiu  Rcgem  plcbil  conljiiraiio  bclU  caiemi  confilia  diCnffit. 
Lc^ati  iii  Stoti.Tm  dc  pacc  mi^  :  tjuorum  advemui  co  gratiorfi/ir, 
quod  ne  iplit  (juidcm  latis  cntiE  rei  doou  eranc.  Qaa  dt  yace 
non  convcnirenc,  legati,  in  tricooium  induc^i  pa^  retro  (Imubk 
redicninT.  Hxc  geila  func  anpo  Chrifli  ■■tlUCnni. 
M.  CCCC    ^iHdiiDgeniellma  {juulragcfuao  ofticfiL    Auxit  kinc' 


..  ccllaria  miirus,:^uia(lCatiolumScptImuni  ientde 
matrimonio  concrahcBitw  Ejm  opcra,  delpcn(a  cA  Jaxt^  Hw» 
AmoUi  Ducii  Gcldrix  filia,  pcr  matrem  fiurgundi  larorcn  RjMbHt 
genu)  coiicinacns.  £a,  anoo  pnauno,  magho  'virorum  noUltn 
comitatu,  in  Scori^  venir  ,  ^  rocnie  Julio,  in  Faao  Sanfia  Ov' 
cii  ad  Edimhurgum  ooronan  e£L 

XXXIL  Hanctamrmukipllccm  tzticiain,  lic  viAorio,  dr  uce, 
de  nuptiit,  nonnihil  cnrbauic  Riducdi  Colviiliit  Eiuitit  niaiabCuri,    1 
mort,  nonumip&£>rcaiIit  imm^a,  ^uara  fcttimii  inpiUiciw  ] 
cKcmpIo  perpdcrata.    Richardui  eoin  Joannem  AcblwpniK,  Dbx  > 
.  ^iaffii  neceflarium,  de  ^ao  firpcj  pofl  multai  maffnf^  accwfil 
in|uriai,  concftielluj  eraC,  cum  in  |ure  &  K^jitate  luiTliiiw  |iiM)iiiiMi 


vlderct  aut  Jperaret,  pugtu  adamit,  iplum  cum  aliijuoc 
iDceremic.  Haoc  czdcm  adco  moltfle  nillf  Dugiafliut,  ut  fpraTJS» 
moiacramentole  aflringrrct,  nonpriui  i^uietunim,  ijuunColrillii 
cxde  eara  cxpiaret.  Ncc  vana  fiiere  minv  ;  expugnata  cnin  Ri- 
chardiarceac  fpolbta,  quicuntfue  pulierei  in  ea  neptf|tr fint,  cbGi 
Hocfacinuc,  ctfi  inilloneijuc  jure  neque  more&Aum,  «wi  (tiiiii]inr 
rimcn  cui  excufaient,  &  propemodum  laudancnt,  cai^nai»ab  \A 
t^nerofa)  homine  diitna  pro&Uum  :  &  (uc  ficri  folec,  rebus  in  pnt' 
cr/ii  cuncibus)  opulciicix  pcrpctua  coraci  ailentati--— — - '»— ^'* 


lAher  JJndecimus.  ^27 

<minibuj  honcflii  Indueti.it.  Du^hflium,  chnimf<Htunx,incxiiium 
JT  inunincnlis,  blinditiii,  yfava  c«pit  ;tmbitio,  ctiam  nrcris  na- 
mibui  oflcncandx  fuae  potentix  ;  tanqium  nimii  angul^  uniui  in- 
Ue  thcatrorplcndor  t3nta>f.imili3CCoar£tai'ctur.  (XcanoRomnm 
tendi  mt  ambitio,  prtetcndctiatur  rclieio.  Vctcrii  Judxomm 
nu  F.ccleni  Romana  fibi  afcivcr»  cxempkim,  ut  qucmadmoiJum 
i»^iiin^iueelimo  «juoque  aono  fuii dvibui  debita  cu)iill-unque gc- 
rif  remittiAant,  oppignerata  gntii  nddcbant,  liivoi  Hebrxi  gc- 
rlj  libeHnte  donabant,  ita  Romxnui  Pontifex  omniiun  ftcui  n- 
orum  cnndonaiioncm,  vclut  Dei  in  terrii  VicartUl,  arrtig.ibat  : 
lam  allit  temporibui  minutatim  caupbnabatur  ;  quin(]u;;gcliino 
looue  anno,  apertji  milericordia:  fuz  horrcis,  nulliui  mcnfui-a: 
rcitate  cohibitam,  omnibu!  publice,  ncc  ramcn  omnino  gratii,  et- 
odebat.  DuglatTiui  igitur,  magna  Nobilit^tii  freijucnria,  pirrim 
iVitatii  avidz,  partim  fpepnrmiorum  ille^,  fiiutu!,  in  Flan- 
iim  rrajcdr.  Inde  Lutetiam  tcrreftri  itiucrc  nrdtftui,  alTumlic 
ttrem  Caledonix  dcftiiutum  Epiltopum  ;  dcinJe,  cum  libcris  Co- 
ei  carerct,  Rcgii  pcrmilTu  in  l^m  DuglalTic fubilitutum.  InG.-it- 
;,  clun  ob  fbdui  publicum  cum  Si.'ott>rum  ^mte,  tum  ob  avitorum 
rem  Gallkam  bcncliciorum  memoriam,  liberaliter  &  amii.c  ha- 
tut,  Romam  fui  adventui  exfpeCtatione  implevlt. 
XXXIII.  Pofl  altenjm  lere  ab  cjuj  profeflione  menfcni,  quime- 
prxJentjt  contincbantur,  inimici  &  a;mu]i  pauUatim  cmcrgcre 
rpcrunt,  &  de  injurili  pridem  illatii  gucrL  Cum  facilci  adRe- 
m  aditui,  ncc  dlfficilcs  ad  audiendai  querimoniat  3ure>-  clfc  f.i- 
a  divulgatum  fbret,  quotidie  fortutiam  lamentantium  fuam  ^nbA 
Hcebat,  omncfquc  complebat  aditui  ad  Rcgiam  fcrci^i.  Kc:<:, 
lineque  rejlcere  iniferorum  qucrelal,  ncque  Comitem  abfcntf  m 
iifla  caufla  damnare  poterJt,  medio  rcfponfo  importunoi  tiirb:L- 
imorci  ad  tempui  fedavit :  fe  enim  procuratortm  Comitii  aJclIi; 
niiTvm,  ut  eopnfenie  decriminibui  obje£tii  cognofccretur.  I* 
mvocatusnonparuifTet,  milTi  e  miniltcrioRegio  qui  rcnnentcm 
coj(erenr.  Kn  in  aulam  perduAo,.  non  dcfuere,  (jui  vocilrrarcn- 
r,  extempb  (preti  impcrii  ptrnaiab  co  expetcniiii :  "  Nimi.i  pa- 
ticntU  Rcghm  auAoritacem  vilcfcere,  ac  inGmo  cuique  ludlbrto 
effe :  fpccie  illa  lenitatii  improbomm  audaciam  crcfcerr,  &  pecc.in- 
tium  impunitate  fceleribut  nnvfi  aditum  patcfieri.  Nihil  hiscom- 
otuj  Rcx,  in  fcnrcntia  fiia  perftitir,  ut  ma^ii  incommo;lorum 
mpenfitione  ;iccufatoribuj  nitiifieri,  quam  animoi  viiidi^a:  nv\- 
>j  &nguine  expleri  vellrt.  Ira(]UC  procunitorcm  dmltiS  cuftoilii 
lufhim  in  jui  vcnire  jubet.  Si  quitl  a<f  objcfla  irrimina  rcfponderc 
•iret,  llcereprxfirut,  utM  libcre  ac  citra  tlmoretn  facerethort.i- 
r.  Multa  judicia  parum  profpere  experto  cum  Rcx  judicanimmo- 
I  folverc  iulTilIer,  procurator,  in  Comiiii  atfVentum,  quem  intra 
ucoi  mcnfci  exfpeOabat,  ft  rcm  intcgram  fcrv.iruruiti  rclnonJit : 
que  feciffe  credAanir,  auCtoribiU  OrmunJo  6t  Moravio  Comitis 
itribui.    Rcj  ut  erar,  ad  Retrnn  deUn,  mittituTG\:A,Vi\iKo.^^^^' 


328  JRerim  Sco/kariBn 

cbrui  Oradam  Comet»  p«r  id  Kmput  Caqcalbrinf,  priMWB  il 
C^Uovidum,  deiode  io  Du^Uffiam.  U  coafibrei  crUTit,  ^ui  r» 
«lituf  {irxdiorum  Dugloflii  colligcreiii,  renouc  iudicaMm  cum  fidi 
c«folTcrcni.  Sed  cum  ad  negocium  coaficicndum  noQ  ikxis  vlrin 
Sinclaro  ellet,  aliu  cludentibut,  aliii  iton  lioe  cooamuliaieum  «k^ 
piciuibui,  re  iofcfiai  domum  reJiit.  Roi  hoc  Cm  ■uftoritadil» 
'temcu  irriunu,  jubet  mivalbf  Di^Ltffx  £iaii»it  £uiDm  i*  w 
vcDire :  decrcftantes  imperiiim  {niUKOt  holla  dcTMwrfw»  Cnifti^ 
ro  «dverCu  eoi  excnitiL  ia  Gallorldlam  ducir>  iPllaiQ  *4f( — 
ducibui  io  aixei  rampolGi,  P 
ielii|uoi  pcr  afprra  loc     ' 

retro  adkegcm  venic.    ^ ^.  ^ , 

:,  recepocula  eonn  aggKCEiS  ft 


baaiun  artem  non  ma^ao  labore  capit :  Dugtaffiam.TeiPk  w^l 
cum  fiti^tione  militum  in  potellatem  iCtbauB,  jolai^wTk4.S 
f^iorun)  cukorei,aui  ft  lual^ue  fbrtuaa)  IHtr  rn<»tm ifa l»Mj- frj  ^fn 
lloribui  agrorum  thiflui  pendere  |uIEt,  dtmcc  c  Du^jtffii WA  HtU 
caium  loWcretur.  Hii  fere  gcIUi,  cxcrcicum  Iblvit,  magoam  lau 
cjtii  Sc  modcftiaB  famam  ctiim  apud  hollcc  cnarecutui. 

XXXiV.  Hxc  uti  gefta  CintRomain  rcUta,  vehementcr  Comiti 
animum  commoverunt :  junquc  ctiam  vilior  uiit,  a  niagna  comitua 

fi.ute  (lerercui,  cum  pjucis  iter  inorcditur.  Cum  pcr  Angliam  ii 
ixa  Scoci^  vicina  veniiTcr,  Jacobum   fratrem  praEmlfit,  qui  ILe^i 


■T 


_  .. jKploraret :  quem  ubipUcabilemcompcrit,domuii 

rc(!,r('lfus,  huminiter  reccpmij  c.tntum  admonetur,  ut  Utronei  fegre 
pixoi  a  lc  compclccrci,  prxfcrcim  Annandionoi,  qui  pcrciui  abfer 
ti;<ni  tnulca  crudtliccr  &  avare  pcrpccrsfTcnt.  Id  cum  |urejuraiid 
Duglafliui  ica  futurum  rcceplllM,  non  modo  in  prillinum  gratis  lo 
cum  efl  rcflinitui,  fed  Prorex  ctiam,    omnibui  cjui  imperio  inrcT 

JulTit,  per  totam  Scotiam  decUratui.  Sed  vaftui  animui,  fublimi 
bmpcr&  immoderata  cupicni,  hochoDore,  <]uimaximui  eifiARc 
gc  pocerat  contingcre,  non  contcntui,  fufpicionum  oovai  cauflas  u 
mcritate  fua  Priacipi  fubrccit :  cUm  cnim  in  Angliam  proic&tf, « 
juj  gfntis  Rcgem  comrcnic  :  ipfc  rcs  repecicai,  ac  non  reddilat.caiil 
iJm  iiinerii  vidcri  volcbac,  Ea,  quo  levior  &  minui  vcrifimjl 
^nc,  eo  acriorcs  in  animo  R.rgii  jampridcm  infenfo  fufpiciqaui 
aculeoi  infixit:  cumque  iram  non  didimuUrcc,  uc  qui  alciiii  ali^gui 
'  fu!)  eo  culloquio  lacere  Interprccarctur,  Duf^lainut  iicrum  rupplcx  a 
cxpcrtim'  fjcpc  Regii  dementiam  confuj;ic.  Tbi,  Reeina  multi: 
<iue  Primorum  dcprecancibus,  cum  fanfie  |urallct,  &  ninil  in  poDi 
rum  comrolirurum,  quod  mcrico  Rcgem  of&ndcret,  noxa  liberan 
«il,  magiAratu  cantum  ademio.  Admoti  iccrum  ad  rcrum  gubci 
naculum  Orcadum  Comes,  &  Guliclmui  Crichconltu,  qui  per^ctu 
in  fiiie  permanfcranh 

XXXV,  Ob  hanctancam  (utiple  vidcri  volebac)  coorumcltan 
DusUffiui  oranibuf  aulicii  crac  iracut :  led  prsKipue  Gtdielni 
CVichtonio,   cujui  porifEmum  prudcntia  fiiot  cooatut  omnct  imp< 


Liher  Vndtcimus.  329 

diri  putatat;  hunc  igitur,  li  pn/let,  inlidiis  ;  lin  id  minui  prixcLjc» 
jw,  quovii  moilo  eme.Jio  tollere  ftatuic.  IJ  <]uo  mmore  hfimi- 
nuro  irtdigiutione  &ccrct,  fubemacur  ^uiilam    c  Du^l,iiTu   amid^ 

aui  (ticerer,  fc  Crichtonium  audille  aiTeverantem,  "  Nuniijuara  rcin 
I         Scoiicam  forc  ouiet.im,    incolimii  EKigUiriorum  fsmUia  ;    in  eo 
k     *'  Regii reenitjue  (jlutem,  &  Ordiniun  concordiam,    &  pacem  pub- 
''    *'  licam  cue  poliiim,  fi  homo  natura  turbulcncut,  multii  v.iliililijue 
**  pfopinquicadbui  fubnixuf,  quamlo  nullii  bencticiii  placari,  iiullii 
"  nonoribuifitijri  poflet,  tullerecur;    ejufque   morte  tranijuLllical 
^»  «  publica  ftabiliretur.     Hj.-c  fjbula  p.imm  Uivul^va,   &,  quia  veri- 
'<     fimilia  dkcbantur,  plerilque  creilita,  maenam  Crichtonio  conH.ivic 
f     itiTiclUra.     Due;latrius,  coiaperco  pcr  cxploraciTEi  eum  hdimbureo 
difcelTurum,  inlidia;  in  via  de  mulia  nottr,  quam  poccit  oceuJcilJi'. 
■     me,  locat.     Ad  eai  cum  vcnnim  e/Tct,  qui  occulce  lubft.ierant  mn- 
i      gno  cum  clamore  exoni  funt :    ^ui  Hcprehenfi   crant  improvifo  pri- 
L     mum  attonicu  malo  dcxtcrxmenccfquc  obturpuerant.    Gulidniut, 
I     vir  raagni  animi  &  conlilii,  ubi  ^c  a  trcpidatione  collegit,  uno  c< 
h   \\i,  qur  primi  fe  obtuleranr,  «fo,    altero  vulncrato,  ^r  me.lios 
[.     hofle}  (iim  fuo  globo,  vulnerihui  alijjtroc  acceptji,  crupit.    In  ^ircc 
'      Crichcooio,  <]uo  j>crftrgcrrir,  cum  di«  aliquot  curandii  pbgi>  .lc- 
difletj  ffiagna  clicntium  &  amicorum  manu,  quarffo  potuic  cum  U- 
1      lcnlio,   ct^eAa,  Edinibur^um  proficiCitur :  adcoquc  cclcricate  fa- 
I      mam  fui  adventui  prxvcnit,  uc  inimicum  nec  opinantero  pcnc  op-- 
preflcrir.    DuoUfliui,  infperato  ereptui  periculo,  incertura  ira  aii 
pudorc  maeiianxiui,  cum  adverfxfaQioniiopej,  noninvicopopulo,. 
t      treftere  viderer,  ut  fuai  eciam  ipft  parte*  acccHione  virinm  fitmarec, 
A    Oafitrdix  &  Roflix  Comirei,  fccundiun  nomen  Dugliffium,  m;ixi- 
•      merum  fiima  &  optbui  florcnrei,    fccdere  libiconjun^it;  )urc|uun- 
tlo  inter  ipfos  d.ito,  quod  corum  (jullibcc  cxterorum  fccdcr.itorum 
dicntibut  &  amicii  ailverfui  omi>ei   auxilb  forcr.     Qoa  cnnfpiMii- 
,     one  confili,  nbn  modo  divcrfarum  partium  virei,  fcJRegiai  crim 


XXXVI.  Harc  cum  per  fc  Rex  indignanter  frrret,  acecfrerunt  & 
rcccntei  irz  caufTF,  qux  imminens  exicium  Duglalfin  m^itiTiret. 
Joannci  Hereliui,  Equti  nobilit  Gallovldianui,  qiiod  a  Duel.iirxi- 
nim  lcclcrlbui  abhorrerer,  fequc  domi  ftrc  conrinerer,  immilTii  An- 
tiandianis,  M^onum  injuriii  vexacus,  cunr  apud  Du^lairium  ffpo  ^ 
firuDra  qucnut  fuifln,  nuUumquealiud  {iippcceret  rcmediumj  vim 
-vi  ulcilct  decrevit.  Igitur  collcna  manu  amicomm  Ann.iniliam  in- 
grefTui,  a  latronibui  cum  luii  omnibut  ciptu;,  ad  Duj^lafTium  dcviu- 
citur  :  ac  Re^e  miiltum  per  literai  dcprccanic,  fufpcndiw  canf^uaK. 
latro  excinguicur.  £a  rei  cum  atrox,  uc  erat,  omnibut  viderecur, 
naffim  feretantur  fcrmonei,  "  Du^^Iallium  non  oblourc  peirimltarti- 
**  bui  regnum  affe^are :  nihii  cnim  jam  aliud  fupcrelfc,  quo  t.im 
*'  valla  cupidirai  explcri  poffet;  Quam  opinioncm,  incra  p.tncfij 
diei,  alterum  aquefixdum  ficifnu  auxit.  F.ror  Ir  Gallovidi^  Ms.- 
clcUu  Iwnilia  geoarc  S;  opilHu  £icile  primatU.  li']\ufim\\\»  ^v\n- 
£  e  j  ^^>t^ 

1 


9%p  ■  Bmm'iSo0ieahKm 

trut  rutof,  aim  e  ?Plfl^^|^^Hbli  afluiuit  injuriu  Cbi 
ilti  molcRum,  ucGi^HHH|PmPrecap(Lu,  a  DueUlTu), 
ccreni  crit  (onjcfim.  -iKrpn^B^lRtf  atniuis  ceitior  wiuf, 
hcmcritcr  ru^atui,  M  homincm  nobilem,  &  «lioqui  virum  j 
JiHCJ-cr,  nnn'jil  jutiicium  fcd  ad  umun  CKitium,  ad  euodefl 
tcm  &  Mpitalcm  inimicum,  in  ^ui  trnhi ;  cui  non  tun  prxfi 
Ricn  forct  l>0|:iiurum,  quun  ^uoii  meliotum  partium  fempCP 
iUuc  igiiur  Rex  Pacricium  Graium,  Middani  avuiKulum,  £ 
nobilcm,  ac  DugUlIii  cciam  propinquum,  mittit ;  qui  |uba 
capiiva  in  auljm  mifTo,  ibi  jure  wm  eo  eKpcriretur.  Coroe* 
tim  Iiumatiitcr  aoJpic:  Cdptivum  cum  curaQet  itttcrea  iu)i[4i( 
cicnilum,  t:inquam  i  fjcinoris,  ijuoJ  fe  invito  »  fuis  pcnM 
rric,  conlilio  aiienut,  Grjium  rogac,  uc  ic  Reei  cxcufer.  tH 
fc  aperce  lujibrio  lubltuiii  ccnuni,  atieo  cxarlit,  uc  Comiti  ] 
^uiciccm,  aitiidcijm,'  &  fl  quo  przrcrei  neccflicudliuf  viiwl 
nerenir,  cx  eodie  renuncijrec :  profcflufquc  ftc,  "  Sc  ijuil>n 
"  rcbu!  polTec  inimicuni  perpctuo  fuiurum.  Nundo  in  a.idaa 
to,  iilra  indi^um  omQibu)  fjcinui  efl  vifum,  u(  |aiii  pali 
mcrcnti  "  Dugliflium,  privati  inodum  fuper»cirum,  qiMi 
"  ditabatur,  fc  palam  pro  Rege  ecrcrc.  £0  hAud  dubie  ft 
"  tot  Comitum,  Crafordiie,  RolTlsc,  Moraviir,  Ormundia  1 
*  tonfiJirarionem :  illuc  fpeflare  occulta  cum  Anglo  colloqu 
"  dci  bonorum,  diripiciiJ»  plcbis  jJcrmifram  Iii.enci,im,  ] 
*'  noccntujR  prtt  i^vij  cooccmni,  fideta  adveriiM  Rrae 
"  perfidia  puniri ;  lumia  Rc^  indiUgcnnii,  publiccit  hofte 
*'  leCerc.  Bnimvero  ape^ra  Ipfe  alitjuandD  imwriiMi} 
"  magiftratnigac:  ica  <lenium  apparitvcum,  <]ul  hottcs,  tfti 
"  cSTmt :  aut,  0  id  ininuf  aptrte  propter  ^uorundam  poc 
"  aiKleret,  perfidiatn  fiiit  flpprimerct  arribut :  ija  ne  id  <}oi4 
"  dcret,  auid  aliud  fimtrcflc,  nifl,  uc,  qui  aj  eum  dkm 
*'  perfiiallenr,  aLquando  candcm  Cbi  con&ilcimc. 

XXXVII.  Hij  firmonibut,  quinauam  &  vini  DuglaflJanoT 
(preoa  in  fiifmdoiKm)  Rcgum  creclulitii  6dcm  JvicertDt,  9a 
jnecnita  «juadam  lenicate,'  five  jam  facinore  defUiuro,  Dug 
aiTfearciffic.  Ii  tQt&dnorum  Itbiconlcim,  nemof  tMi4ti 
impetrataiB,  etiam  non  ii>tHrut  quam  twvutn  citti  Crafotl 
(lui  ciljct  invidiofiuni  «fi.in  R^bdeinentiA  magnain  fpi 
bercr,'  tamea  proclivior  in  iimt>r<m  renuit  in  «nlam  vcairc, 
toc  taaiqiie.patei)Cci  habcret  iniinicot,  ^uofdam  cciam  otiper 
liti  inCidiattK.  Hunc  timi>rcro  ut  difcutereiit,  mulct  homl 
jiles,  (|ui  cam  Rege  adcraoc,  mictunt  ad  cum  diplom,  a 
rhimgraphif  &  fij^illii  appoficii,  fjcramenro  interpofico  pa 
"  5t,  etiamli  Rci  (juicc|uam  adverfut  Comitii  falutem  moiii 
"  incolutncin  tanen  emiflurai."  DagllAiut,  tociei  cicpeniB 
riemcnciam,  prmer  fidcm  puUIcam  tot  Bob^iwi  viroiua  pc 
riooibuf  ua£tauKut>  Sterli&un  vtak,  nugcH  eum  dituiiNO 
Li 


{; 


I!; 


Lihr  Undecimus.  3  j  x 

X.ibcnlitcr  k  Rcge  invitanu,  id  arccm  alctoiiir.  Cosia  hiUricer 
cra^,  Rcx  in  cubiculum  iecrctius  cum  paudi  curo  inrr(Mliic[( :  nc 
_is  (juiiiem  adhibirii,  cum  quibiu  <Mniiia  coaliLia  communicare  cgn-- 
fncvcrat.  Ibi  fennDnesB  altiui  exorfui,  ile  maJDrum  cJlu  £de  St 
ioTtiTudiiie,  fuaque  in  onincm  familiam  iodulgcntia,  privatim  eti- 
3in  in  ipfiici.  ''  i-acinoribui  enim  ab  eo  perpetratit,  tcI  ztatjj  in- 
-*<  ^rmitate^  vcl  improborum  conlilio,  vcniam  fc  faciie  deJine : 
*'  leiDpet  ipcrailc,  vel  fua  in  cum  humanirace  &  clemctuia,  vel  cia- 
"  tii  maturitate  in  meliui.profedunim:  ac  nc  nunc  quidem  aliter 
"  fperarc :  ne^ue,  quamdiu.eum  impie  patratorum  panilcret,  adi- 
.*'  rum  ad  hvimaiutacem  fore  interduium.  Hoc  ^uidem  poHranuiii} 
"  inqnit,  oim  Crafordio  &  Roflienfi  firdu:i,  neque  tibi  hoaeiUinii 
**  Sc  mihi  iennninialiim,  etii  permolcllc  fero,  tamen  ejut  dirimen- 
"  di  tibi  adnuc  facio  poieflaiem.    Id,  qtanquam  mco  jart  poifuni 

.  ."  imperare,  tamen  fuadcre  malo :  ut,  quando  omninn  oodi  iii  te 
."  runt  intenii,  criminDin  fiiipiciooei  abi  tc  eo  dlligcntiui  femovcai." 
Di^laffiui  ad  CKCera  {atu  demifle  relpMidit :  cum  ad  forderis  men- 
ciancm  eft  veotum,  paullo  strplesiui  a^cbat :  neque  liquide  cxpe- 
'diebat,  quidcllbt  afiurui;  *'  Seenim  cum  Ibdis  Dollocutunim  :  nec 
-"  latis  vidcre,  cur  in  prsfeotia  R.ex  id  cantoperc  uivear,  cum  in  co 
**  fixdcre  nihil  contineatur,  quod  ejot  animum  deboit  oHcnJere." 
jRcx,  five  deliberaio  jim  &anore,  five  refponH  (uc  videri  volcbanc 

,  aulici)  cotuumada  oflenfut ;  "  Si  tu,  inquiti  non  vii,  ega  dirinam. 
'£r  cum  dido,  pugioDcm  -ci  in  pefiui  dcfixit.  Ad  Ihepitum,  qui 
-ad  ofiium  flafaant,  ingnJIi  mulcii  eum  vulncribui  confciutit.  Sunt 
.qin  proxime  pollRefjcm,  ■  PatricLo  Graio,  cujm  ante  meminimui, 
.^uriin  aput  adafiaeinneaanimattanferanc;  dcinde  reliquoi  qui 
^deranr,  uc'&idis)m  in  Regem  oHetidercnr,  fuam 
.«juemque  fllagam  infliaiile.  H>c  eft-dei  incidic  in  M.CCCC 
menfem  FebTuarlum,  anni  M.  CCCC.  LIl  juxia  fup-  LII. 
'nurarianem  Romanam. 

XXXVIIL  £i:inc  tinn  Scerlini  nuanior  frarrH  ejur,  magnulquc 
coi  fc&ancti  nobilitaiii  numenii.  Hi,  rc  comperta  (ut  in  rcpencino 
inncu  ficri  folec)  ma^na  cum  trepidacione  ad  anna  concurrcmci, 
:omnia  clamoribus  mifcuerunc :  dcindr,  leJito  pcr  Primoits.  curoul' 
-tu,  juOt  in  hofpitla  fequi&ue  £ia  reccpcte.  Poliridic,  convocato 
coDcilio,  primum  r.mniuro  Jacobum  fratrls  defunfli  loco  Comitcm 
-appellant.  Ii,  in  Regir  aulicorumquc  pcrfidiam  inveAui,  horta- 
cur,  "  Ut  qui  adcrana,  arcem  obiidinne  dni;anr,  t»piafque  unde- 
"  quaqtic  convixenr :  CKtrah.int  ab  illlt  latibulii  hominei  ad  foLim 
"  perfiiiiam  fonei,  dum  adhuc  flxlerum  confciencia  peitnrbati  trC' 
*'  pidanr."  Qui  adcrant,  Jacobi  pinatem  &  animi  magnitudincm 
Jaudarc :  verum  ab  Dbfiiijonii  confdio  abhorrcre,  ut  quibui  nihU 
ad  rcm  tantam  fu£Iptendam  parati  cflct :  drtmot  icuerca  dlHxdunt, 
3c  recum  pnrdpuiiamiconnn  communkata,  ad  vt.  Cal.April.  rc- 
'vrrfi,  afliila  ad  caudam  cqui  alli^ata,  diplooia  Rej>ium  ac  ProcnuvL 
«jc  fiJe  publiu  ad  cun  afa^uiirj  k  auUa  vcrboTun.  wuNaBK\\»  ^ 


3^a  B0mm  JSMicah^ 

biin  lbnni¥CiKiim  ieft,  gniogcadf  iiii^  fcwikiiili  pirfboiBWiils 
gein^^^uiqae  cm  eo  Cfttor,  fNwoiiif^iww^f  fa8teigi«>iphijii 
:Mtfdinim.bciioi;aB  koAcs  UteoooGiam :  offMiianj  JnAoMMii 
aa  locoira^)  dirlpiaif^  cmuc  cmfi,  pcr  locobfwlfaailni 
rerro  miflom  iDomdinic.  lkliMtC|  codcm  moi«'^mKiMii  ift 
pcfxici,  adagroc omnium qui in fclcllcglf  pcmanBsnno^iirii 
dos  ai£ummc:  Dalkcdu  aiocm  oliliilcDc^iV*<^iraMloit  oU 
.gcntcf^iu&cacapcunoodificilurai:  Jiwirini  faJonjioiiiBfalc 
HM-maximic  cnm  inKni]4<i|oiRLiilo€om  Cooaim  ^'^ 
JDuaMbrpm  tfom  coiiuUaim  'iPcnuk 

4iu>  obia^&ykii^  Cochumoy  prsfiiiiipiarfiab^roifc 
•ftimccodbM  Hrinoc  oKiwaciim  laiqpcyaM&ii^mli^Cflhm  a 
iptby  lobo«fcyiggiit.coBfca%k>bCdioncmiflftooiCtf  «ios-Nl  ^^ 
.XXXSC  HJaioicfea»  collaSo cnn^  oc &ia  Ubonmrf^r 
rcc  opcnn:  cum  ic  Doj^afBanArom  copiis  vidcrcc  Jmpaiwv  docoi 
•oppcriri  AfcfaBdtom.<ihffdfl|tiuwk  cjui  comouignii^aswi^ai*; 
•centrioniboi  oUmit:  n^acrcoUofiis»  advcBtarriiioBboniBi»  Aa 
pcr  ABo;niLund«Kcnti  'Qni&cr  Crafordiai  ad  Bpecfaiiiom  coni^nrjl 
mahu-ie  objcctt^!.  Commiffe  acri  prclio^  ouif&  Rccionim  adcf  <: 
dla,  jam  loco^^noveri  Goepta^  ¥ix  Anguiiafiorum  fwinmt.liilpr 
oncm,  Joaniics  GulcffiuS)  ijoi  finiftrx  praKrac  aic»  Cra&rdio» 
crar  inicnfiis,  dcfcrto,  mcdiam  aciem  nadavir :  ooo  tcrroie  per 
li,  qui  pene  vidores  erant,  tcrga  verterunc  Gordonuis  pn 
ipcm  viaoria,  multo  tamcn  cum  luorum  ianeuioe,  potitos  et^ 
obus  Eratribus  cum  magno  gentiiium  &  dientiom  nomcro  a 
Cecidere  ex  Ac^ufjaxus  non.pauci  viri  iUdhes :  in^iis  loanhes  I 
deilus  Comitis  n*ater»:  Ipie,  ira  ab  lioAibus  in  dcimoces  ¥C 
arces  torirm  disuit,  a^ros  ferro  flammaque  vaiUrit;  HaDcnti 
rius  ficeret,  G^rdooii  repentino  ad  fuos  redira  cfiedum  eft,  aui 
Moraviae  Comlrem  in  flios  agros  fiogianos  omni  cnidelitatis  eci 
lxvii£e :  icaQtie,  cum  vidore  exercitu  reveriiis,  non  mbdo  da< 
acceptam  hofti  rcddidit^  fcd  eum  Moraviae  finibns  cxpulicw  'i 
praecipitivere  a&. 

XL.  fotcreaRev,  ex  Jacob»Xennedi  maxime  coofilio,  coovi 
Edimburgum  indido,  Iniglafiiae  Comitem,  quioue  ejas  fi:daao 
quebantar  Proceres,  per  (vecialem  adeil&  jtdlit,  Is  tantum  abliii 
paruerit,  ut  proxima  no£)e  libellum  templi  valvis  affigendom  o 
ret;  *^Sc  fatutem.iuam  ncc  Re^i  commifiunim,  nec  ei  omnim 
*^  poftenun  pariturum,  qui  patnieles  iuos  Bdimburgum,  finaci 
^  Sterlinum,.  ad'  ie  fide  publica  illc&os^  tam  perfide,  indiCb  c 
^  fa,  truddarit/*  Comitis  proxime  occifi  quatuor  fratres,  J: 
bus,  Arclribaldus,  Geomus  6c  Joannes^  ac  fieatrix  nupec  Con 
nxor,  itcm  Alexander  0>mes  Crafordiar,  in  lioc  conventu-  h< 
pubtid  denunciati :  muiti  ctiam  in  iupremum  ordinem  allefii ; 
riiquc  cx  rebclliom  boois  ptsaemia  deoreta ;  exerdtus  ad  hc^es : 
'Jcfutodcs  €0ocradii%  agrLvafiati»  ^m^  abafia  ;.  fiaoneocaia  I 


^ 


Liher  Undecimus.  ijjj 

reit  igne  comipca :  hJeiae  dEtnde,  cim  fiA  dio  fiaberi  tnilei  non 
polTcc,  difflilTi»  ;  expediiio  in  ver  indlfta.  Jacobus  Duglafliuf  tn- 
tere:i,  oe  iamilic  opet,  qux  ex  locuplete  matrimonio  in  immcn- 
fum  cxcrevennt,  ad  alicnoj  tranHrcnt,  Bcatricem,  uitu  fratri  nu- 
ptam,  uxorcm  acccpit:  cum  Pontifice  Rximano  a^it,  ut  id  m^tri- 
monium  confinnaret.  id  inctptum,  Rcge  pcr  litcni  impcdicnte, 
fniftra  ei  fiiit. 

XLL  Hoc  anno  duoburquc  lequentibus,  agronua  direptionibuT> 
arciumque  cverlionlbai'  Jnter  fanionci  certatum  eil :  nunquam  ad 
fummz  rci  aleam  eft  ventum :  ma^a  ejui  dadii  pari  in  Annandi- 
am,  Foreniamque,  Si  vicinoi  Duglafliuioi-um  agrof  incubuit :  va- 
ftitatcm  agroruro  famcc,  famcm  pefti;  confccuta  elt.  Interea  pru- 
denciorej  amiconjm  cum  fatpetiumero  cum  Duglaffio  egiflcnt ;  "  Ut 
**  fe  fuaque  omnia  Regix  cicmcnrir,  quam  antea  fTCcjuentcr  majo- 
*'  re(  ejui  experti  fuerant,  permittcrct ;  cura  prxlcrtim  Regem  lu- 
"  bcret  natura  fiLilcni,  &  per  ainicai  ex(>rabilcm .-  nec  fua  pertina- 
■"  cia  familiam  darillimam  cKtin^ucrtt;  totque  virorum  illunnum, 
"  qui  fe&m  ejui  fequebancur,  lalutcm  vroderet ;  aut  co  necctTiia- 
"  III  coi  adduteret,  ut  ciUmitadbui  SxiSti  fibi  conlulerc  co^^cren- 
*'  tur :  Eicilem  ei  forc  piciticatEoiiem  rebul  Horcntibuj ;  deferto  ab 
*'  amicii  nullam  fpem  veniK  fupcrelTe."  Juvcnit,  xtate  &  ingenio 
ferox,  refpondit;  *'  Nunquameorum  potcflati  {c  permlirurufn,  qui 
*'  nec  pudorii,  ncc  divini  jut  humani  [urii  vinculii  ullii  contincnn* 
"  nir  :  qui  fuoi  patruclu  frairemoue,  blandc  pollioendo  ad  fe  ad- 
"  duQoi,  tam  peifidiDfc  &'crudeliter  trucidarint:  omnia  potiiM 
*'  extrema  paiTurum,  qu^  ut  eonun  fe  fidci  crcJeret."  Hsc  pro 
ingenio  quiiquc  probabat,  aiit  reprcheoilebat :  ferociorcf,  aut  qul- 
bui  maU  pnblica  quxflui  eranc,  animi  ma.iinlcudinem  laudare; 
erudcntioret  fuar.l(rc,  "  Ne  ad  extrcmum,  defcrentibus  imicii,  oc- 
'' caiiorwm  paclGcandi  fcro  queterctur  omilTam:  qui  fcre  exititt 
*'flultiiconfilii.cflefolct. 

XLTI.  At  Crafordi:e  Comci,  longinqui  belli  pertrfui,  &  cauf- 
fx  quam  fuHiocbat  initjuiratem,  communefque  rerum  commiititio- 
nei  lecum  rcputani,  ^nanifquc  vcoiam  przotxupanci  PiinciDii  pra- 
tiam  forc  ticilem,  perfcvcranti  in  armii  difficilcm  ;  limul  ab  ami- 
corum  parte  defenui,  reliquonim  fidc  fufpeOa,  R.cocm,  pcr  An^u- 
iiam  iter  ficicntem,  habitu  maxime  ad  mifcricordiam  compofiro, 
capice  pcdibufque  nudatii,  fupplex  adiir:  ingcnucqiie  temporum 
ruperiorum  oAcnGt  confefliii,  fc  fuaque  !n  fidem  Kei;ii  ti-adidir, 
commemoraca  priut  in  Rcfiei  majorum  fiiorum  obfcrvantia  &  nm- 
ciis  :  "  Scirc  fiu  culpa  fe  omnia  extrcma  meritum ;  quicquid  vitje 
*'  fortunarum({ue  lit  in  poflcrum  babiturui,  id  fc  RcgiK  deliicurum 
*'  clementi^."  Hic,  pluraque  hujui  ];enerii,  non  fine  lacrymii  lo- 
cutut,  cnmmoverac  vehemencer  «nnci  qui  aderanc ;  in  primii  quof 
dam  t  Nobilitate  AngulLina:  qui,  etn  fupcrloribui  temporibus  Ke- 
^em  lccuti  tiierant,  tamen  familiam  tam  vetuflam  &  ctaram  cupi- 
cbant  ab  intcritu  riadicatam.    FuaOui  t&  ibi  Ja»^\K«iiti^^>^  ^ 


"554  Rerum  Scoticaritm 

bo^i  Fpil^opi  &  civb  «Sicio  :  aui  plurimti  &  (^ravilTimii  CbniMi 
«flcriii  rcminit,  jiiluCcRi  cjiu  Re^i  aixurste  coitiinrniijvii :  id  t- 
Tiim,  Cjuoil  tnx,  rcbatur,;  Rci^ii  viribuj  unta  aiccfliofic  ^uSii,  ho- 
ftcni  In  poltcrum  indici  <lcl)iltotem  fiiturum,  muliii  t^m  dari  hA- 
Itltlitt  eiccmplum  ffcuturif.  Rcx  «ivn,  eum  arblti'ACui,  frafia  pri- 
JtitM  AroGla,  cx  aniiao  prMcritmvm  panitutfrc.  non  diiljJleA  fe 
smbuit:  TcniMtie  dua, ■& boob lioaanque pr'™—  ■  »"■■■  f»**^ 

«ftdUtmprmaan^MuAM  .    ^ 

Ari  ftaduU;  4C<R-abbnunMa  wai  ■  ■fctCuif  a«-YjJl'  llfti 
<A  OMfiun  1  r^MBaitM  Btawtewc  cHiMfirib  nwMfiHtMBl 
Jwt IfbenltteF  Mjjri ««&«d  MUauiuMUvMfli  yiiriiaHi, 
Mafmi  cMfiMKMARoBntfciHUkanr;  ■iMMCMaMKiiarff»-    . 
^cMm  w—teffc,  w^  yrtftliMi  fiwch .daHBi^; —uflMiigcfr   j 


«itir  CMh  IMUtaK  VMn  vtwkt « 

■«•nflcana,  m^bwm  RcbI  iMwdiw«>.'=Mi>ni1<H>l  mfWmmm 

XLin.  CkiMBM  padl^kBR^  vlr*  D^t«yn>M«  nlMfe 
fJMs  mt  in  Angln,  G  tfuib^*  auxltil  iniBetrail  f*liR.-  Hlfllti ' 
llamiltoaiui  Londimin,  itfponfum  ab"Afl««  mulit ;  "  Sc  mlh 
**  alla  condiriOM  b«lluin  adTCnfui  Scotot  CilaBniraai,  nlC  On^t 
"  liui  fc  ruaque  onnii  ci  dedem,  civm()uc  4t  Angluni  frawcrc- 
"  tur."  Hac  fpe  incifi,  ctm  ab altera  panc  K.e)r edldi^prafai- 
'Mionibui  &  amiit  m^rcti  atque  omnibui,  qux  bellum  JRt,  ma-  , 
lii  fcbtUet  veum,  Hamilconlm  0>mlt«ii  honator ;  "Na  Itj^ciB 
^*'  ItAar,  (in^ta  earpendo,  imivetfa  Iabe£i£laN4,  ac  dCmw  cver^ 
"tcre.  Quln  potiut  in  aciem  prodcat;  remnicuncMaBititc: 
"  aut  hon^  vlncendum,  aot  ibl  fortiter  cadendtnDt '  U  dnMM 
*' nomincDuplafnBnedijpHim;  Id  eoque  tmknni  «mnmaram  fi- 
"  nem  eHc  politum."  Hii  VKibui  excintiu,  ctm  per  amtou  ft  dl- 
«ncei  ()uantuni  potuic  eKercinim  ooeKiCTet,  ad  lolvmdam  Abcrcemi 
ntiridioncm  ducit.  Rcx  enim,  mulcii  arcibai DughfBanotiMt  tleie- 
iiti,  Abercomum,  longc  manltUlSraum  prafidluiB,  mcdi»  Uai  io- 
ter  Stertinum  ft  >£dimbtirgum  itlnere  (inm,  oUefltim  lOiebct. 
DugUITui!  cam  eo  venlflet,  ut  A:  Iiifflei  conilplKre,  ft  ab  eb  tiinlpt-  i 
ti  poflet,  amicique  hortarentnr :  **  tTt  vel  q^ii  vifioria  penMU- 
"  am  budem  pararet,  vel  Imnena  norte  le  a  connntKtili  &  amerib 
*'  vindicaret ;  capterlt  omnibui  ad  decemtadum  faratlf,  lua  cuntib- 
tiotip  omnium  animoi  fretsit:  ejcerciiu  etiim  fi»  caltra  redufto,  bcl- 
Iwn  ducen  decrevit.  Id  ejuj  fafhim  cum  hominer  milicarei  dtm- 
naiTcnr,  Hamilconlui,  pcnacli»  «jui  i^viam,  delpeiatoqoe  pant- 
tmi  iiicteflu.  ta  noQe  ad  Rei^era  tranfivit.  Rex  venlan  quiden 
dedit:  fed  hofnini,  aluMliI  alhiio,  non  fitii  £deni,  ems  RoOlm», 
quK  arx  Comitum  Orcadum  erat,  iclej^vit:  acpoftea,  depnMBlt- 
fcui  nmictt,  cuftbdla  libcranim,  )n  amicorum  numenm  rcoeiMt,  l^ 
crucnta  ei  potilTimum  imputata  vIQtiriB.  Carterlfcrclhij^amanf, 
cxemfJum  Hamiltonil  fecutl,  qna  cuique  Commodum  fiilr,  dihpA : 
Mrx,  mukis  rnincTlbus  utrihqw  xcc^ii,  tui4en  capinr,  cmImm 


Uher  Vndeeimut.  );^ 

{emiilirura  in  viAoriK  monuBentuai  nlida  cft.  DuglaiV 
ib  omnibuj  dcfinui,  cuoi  puidf  fuQiliarium  is  ^glbm 
indc,  noivmulio  pott,  AonandlMnj.quM  Itegiit  prafidiii 
cum  pirva  nuou  ingrelTut,  pnriiB  CDmmUlb  inftrEor, 
loanne  iratre  «lapCu  :  Archibaldu*  Moravin  Comei  ne- 
f^ui,  gravJter  vulocratut,  in  ipanuf  boHium  venii :  cura- 
acribut,  aii  Kegcm  adduSui,  capite  luic, 
Couventu  Ordiiuim  iidimburgum  iiKiiAo  in  Nonaijunii, 
'{imi  qiiadrinccnce/uiii  quinquaeelimi  quinci,  iicrum  Ja* 
nni  &  Beatrici  DugbOiis  ai]u  &  i^i  inierJi^um.  Bca- 
tic  a£ia  publica  matrcm  horum  faciuiK}  quod  mibi  ca> 
iitverilimile,'  niii  Ame  per  adopttonera  fitliliiicejut  fiiiL 
omct,  frArribui  amifSt,  ab  amicit  deiertui,  An^lii  difli- 
lihii  incxpertum  retinfjueret,  DonaUuin,  jt-buijarum  ty- 
eimdemque  Rofliz  Comirem,  ad  StrphaDodunuffl  con- 
ominem,  fuopte  ingcnio  fcclcracun,  ficlle  ad  bellum  im- 
n  nroximoi  Resii  a^rai  primum  farvinir,  nullo  fcxus 
dilcrimine  :  ninil  al>  injuria  fujt  immune,  quod  fcrro 
le  violari  potcrac.  Pari  cmdelitace  in  Araatheliam  & 
ufuf,  domum  prwla  onuihu  rcdiit.  Indt,  Abria  Hon- 
Aatit,  HnncmelTum  diveititi  arcecapca,  ^pidum  di< 
ccndit.  Nec  Anglut  interea  quicvic :  led,  tcmporibul 
,  incurlioncitin  MirciAm  tedt:  cxlip|ue  hominibui  ali. 
Jrtbut,  ()ui  fiirorem  late  grafTincem  coropefcere  annixi 
:nui  prvdanim,  uc  e  regione  opulcnta,  domum  llne  dam-a 

Proximn  poH  hunc  anno,  Beatrix,  lI>pcriar)iComi(LiDu- 
Kor,  &  fratri  ejuijacobo  ali^nnr  annoi  habica  uxorii  lo- 
;gcm  profugit ;  iuferiorii  tcmporii  crimina  in  Jacobum 
*Sc  &  fcnninam,  &  auxilio  dcftitucam,  ad  lccleratai  nu- 
i  CM&m,  ad  priraam  ixrallonem,  Jacobo  abfente,  ab  ca 
te  pmfu^ilTe:  Regix  fidei  le  fiiaquc  omnia  permitcere; 
id  dc  ipfa  eiuique  patrimonio  ftacueric,  cjui  decreto  libcn- 
'ituram,  EamRex,  in  fidem  rocepcam,  Balvanivcjuc  aerti 
,  (ntri  fuo,  ex  ejdem  matre,  Anolix  Comicicollocavir, 
nplumfccwa  clt  Donaldi  Infulani  uxor:  ea  erat  Jacobi 
ii  filla,  ab  avoProreec,  fuadenK  ctiam  Ile);e,  DtMiaMo 
;  uc  fenim  hominii  oarbari  moliirct  ingeniuin,  eumque 
lut  fifiionii  Rc^ix  retincrer.  Sed  cum,  propinquii  uiii 
lum  locum  ^racia:  reltitulii,  ac  marito  ad  l^i!lairunat 
)undo,  Gum  vilior  &  coniemtior  apud  eum  qunridic  fieret, 
barbaram  ejus  crudclicatcm  Reeitopnn  implorabar.  £t 
pur^anili  aderar  neccflini  ■pud  Rcp^,  qui  auODr  ipft 
rimonitfiiiirct,  Hiturliberatiter  ft  hmanc  rcccpia,  prz- 
lii  donatur,  c)UO fiibHdio rtiiquum  ftatu  honorilicede^e- 
ciem  frrc  tcmpore,  Pacrtciul  Tborinconiui,  occutte  f\uidcto. 
iDx  tattionii,  (ed  Regiuii  aulua  diu  tcois»)  'VnumCTv 


B£t'um  Scoticarunt 

Sjntlehnduim  CalJcranum,  adalc£ciuein  drcittr  vii^lnit  ai 
&  Alanuffi  Scuartum,  hiMnincs  nobilcj,  &  cDnffuuu  ia  Rcacin  li- 
de,  ail  Briunnoiluttmn  luiiut  ilbi  qppominot,  oKiiUt.  Jp£  ^m- 
dr,  ab  ^dvcrfa  faOTone  brcvi  pa(i  coni{>rt:hcnl!u,  ptcnai  Itiir.  Fm 
iiilignis  hic  anniu  multotum illullrium  vifoiuni ro(ii'tc,  fcii  miihi>f 
Guliclmi  Cri«hionii.  I;,  qiunauam  hqucliri  loaa  iMtus  clIcfiT^ 
mcn,  ob  lummam  prudentum  &  fortitudinem,  iilcniijuc  inwi»- 
rcm  crga  Rcgem,  aJ  uhioium  ufquc  vit«  diejn  tunlbaier  cu^Wi 
maximum  banis  omnibus  ilelidcrium  fui  rclii^uit.  , 

XLVI.  Pnmimo  anna,  Angli,  fupcriorum  iniiVLinim  imMiniEW 
illcfU,  ducibus  Hcnrico   Percio   Nortliumbria;   Comirc,  &   Jaccta 
DuelalTio  exulc,  Marciam  lare  vjlUruDC.    Hanc  popuIaxIoiNBiiit    i 
prohibctcc,  Gcorgiui  DugblHus  A.aeu\'tx  Comct,  colicfia  auDU  po*    ' 
pularium,  in  prcJatorei  impetum  Kcic :    ac,  magno  Litm  nwniM"i 
p.irtcm  eorum,  in  quam  dejatus  erac,   ad   fu.ii   Itarlanet  compulif* 
Qira  indignicacc  Anglicommoti,  cctcrif  nondum  .\i  fiena  rcvcta' 
Cit,  aciem  promovcnt.    Nn:  Scoci  murara  piKJio  fjciunt.    CiiiB 
KouoMarce  ucrin^uc,maii>ribiii  aiiimis  quam  viribui,  puipiaotmrv 
(]ui  f^^arli  pcr  a^ros  cratit  Angli,  c  clamarc  tliiluno  at.  lumultn  lio^ 
llcm  adcflc  {cncicntes,  ne  prxdam,  quam  ampliiTimamco^crant,  x' 
t,  jeGa  domum  conrcndcniDC,   EonitR  diluflui  ^ftlfefw»» 


Liber  Undecimtis,  537 

Anglica  miiTi,  auxilium  adverfus  Henricum  R.egem  fuum 
Hcnricus  cnim^  ipreca  Nobilicarc,  novos  homines  exru- 
um  dc  coniilio^  uxor  ejus,  virilis  animi  fcemina,  cunda 
bar.    Auxcrac  eriam  Regis  apud  fuos  concemram,  &  fa- 

Cfus  invidiam,  res  in  Aquicania  &  Normania  malc  ge- 
ovinciis  amilfis,  anriquis  infulz  cerminis  inclufj,  fremc- 
le  Rc^is  ignaviam,  nrque  Reginx  fuperbiam  diucius  fe- 
Capica  conjuracionis  eranc  crcs  Richardi*  nempe  Dux 
L  Comires  Sarisburix  &  Varvici.  Legaci  Angli^  cum  de 
:auila,  conjuracionis  opibus,  &  {ui  Regis  ignavia,  mulca 
ic:  advcrfus  communem  hoflem)  in  bello  cimidum,  in 
ium,  ^ui  difcordias  domefticas  incer  Scocos  aluifFcc,  cxu- 

juvinec,  auxilium  pccunc.  Vidoria  parca^  arces  &  a- 
ioribus  beilis  capcos,  fc  reddicuros  PoIIioencur.  Rex, 
(cncenciay  refpondic ;  ^^  Jampridem  {e  de  Aaru  rerum 
um  audiile :  neque  parcis  ucriuiquc  jus  Hbi  ignocum : 
ili  ex  ucriufque  parcis  {cntcncia>  {e.alieni  regni  arbicrum 
Quod  aucem  ad  bellum  accinec,  iibi  jamdiu  in  animo 
mporum  fuperiorum  ulciici  injurias ;  regnique  fui  loca, 
iionem  difcordiarum  incercepca,  quum  |ure  non  pofler^ 
aiperarc.  Ha  (1  Eboraci  Dux>  quiqiie  ejus  fcd^am  fcquc* 
ciiicucre  poliiceantur,  fe  advcrilis  Hcnricum  eis  auxillo 

.  In  hxc  cum  fuiilet  cooventum,  Legati  domum  rcver* 
cx,  copiis  paratis,  cum  in  Angliam  ingreilitrus  ciler^  fir 
Anglus  impoRor,  ab  Henrico  mi/Tus.  Is,  ut  qui  diu  Ro- 
,  Italorumque  mores  &  fcrmonem  didiciH^cr,  culcu  omni 
e  percgrino,  literiique  Poptificis  confiflis,  fc  facile  ho- 
linime  callidis  pro  Legato  Romaiu)  probat :  &  quo  mi- 
a  fraus  efler,  Monachus  in  partem  fabula?  aflumicur,  cu- 
i  findtitatc  fides  ficilius  accederet  impoQuris.  Hi,  ai£ 
*du^i,  Ponrificis  Romani  nomine  vctant,  nc  ultcrlu)  pro* 
:  diras  commiQati,  ni  parereik  ^'  Pontificcm  enim,  cuo 
ius  commune  bcUum  in  communem  Chriflianorum  no-« 
atur,  per  rotam  Europam  compofltls  difTidiis,  in  id  u- 
:ndere  animum :  fe  quidcm  prarmifros,  qui  harc  prspmo- 
impliorem  Legacioncm  propediem  venturam^  quz  diP 
\n2I0rum  civifes  finiret,  &  Scotis  dc  acceptis  in)uriis  fz« 
iraret :  eam  (c  credcre  Lcgationcm  in  Gallia  jam  efTc.** 
li  fraudcm  nullam  fubcfle  iufpicaretur  oratloni ;  quique, 
c  doml  non  omnlno  tranquillis,  honelUm  pacem  etiam 
cgaro  paruir,  atquc  exercitum  dimilit.  Vix  eo  dimi/Toy 
^uibufdam  de  Lcgati  fuppoficicii  fraude  admonitus,  itc<?> 
contrahit :  &,  quia  cum  hboraccnti  fe  conjungere  non 
Rc^ias  vires  aliqua  ex  parte  diflineret,  6c  fuas  etiam 
'  injurias,  Rosburgum  rcda  ducit :  oppidum  primo  ad- 
^  ac  diruit, .  Arcem  Innge  munlcifiimsLia  duxEio^^^a^^^t^ 

F  f  \a:>\\ 


338  Bar§im  SMicanm 

Legoti  ab  Efcoracefafi  Ibcitfyie  vuaiMH,  ^ui  Bxgm  <8um  ^MMai 
bellumque  confettum  in  AxMk  iHinciaais  grams  agyiitJiN0hi| 
ptx>  ejus  benevolcntia  &  ftudio  in  ipfiMwn  dignicatt  k  laluvc  mHH 
da :  e)u5  beneficii,  le  memores  in  teropore  ftre  prMpiituiit;  Vtniit 
in  pra^iencu  orare,  '^  Ut  ab  obfidione  aicis  recedot)  omoifut  db 
^^  maleficio  in  Anglof  abi^ineati  neu  tffoi  rerum  carum  g^am-l^ 
^  vidU  apud  populum^  ^ui  vix  concineri  Muit^  qui^  codAilh 
^^  cxercitum  In  Scotos  dccerRetet.".  Ad  ea,  Itoobas  viAor' 
fiil;)irus,  rogiSt  Leeatos ;  ^'£cquid  EboTMtniil  ft  Ibcii  4# 
^  exfolvendis  mandaflent;*  ICum}  nihit  libi  mandacM;  tMMi4 
dinenc ;  <*  Ego,  inquit^  pfjuiquaAi  prior  ad  mt  l«galiD.^llHll| 
^  arccm  iftam  in  agro  oiieo  srdiiiGatam  cveitm  dtdMMMmtJ*W 
""  qiie,  poft  id  tempuf,  uUo  fum  lAi  iaftiaai  btacfioid 


'^^  cur  incermictereTem  aftedam,  &  pene  confiAuu)  «MitaMw  4)0 
*^  mims  iftis,  five  ipibrum,  ijve  popuH,  ipfi  vldtrittt  »»s  iiailritll) 
^*  mc  non  verbis,  fed  amiiSj  hinc  fubliiocum  IMi  • :.  /  vi:  - 

XL!X.  Ita  Lei^itis^  fofeaa^imiffil,  ^m^^MOhtJmmt^ 
hw  ifsx  beliom  iert  mdis  uryrcti  PoMMnt  lAiJttiniy gMWilBi. 
^n.i  pooaUriom  manu,  incaftfa  vcitit.  ^ts^  ufrfKtooMkCfiMikV 
vir.V  aimiilbrum  faciliorem  obtineret  veniam,  Regera^ue  fibiiWbi* 
riM*  pl.tcnrcr,  ei  eft  poUicicus,  fi  <]uo  orogreKii  vellet)  qmmdit  in 
hoftico  foret,  reliquum  «xercirum  milie  pa/Ius  antece/Iunim,  &a- 
lj<ci  iora  (juf^ue  i>cricula  principcm  excepturum.  Juxta  Rcran 
ccndcrc  jufllis»  conortcs  aliquot  aJ  poptilandos  a^ros  emiiir^  £if> 
dcm  forte  diebus  Alcxandcrtjordonias  HuntiiarttlComes  novas  co- 
pin^  sdduxit.  Fecir  ca  virium  acceOio,  ot,  «joanqnam  arx  (benue 
<kfcnderttur,  Ktx  in  oppugnando  pertinacior  cflet,  &,  cum  ancea 
magis  obndio  quain  oppugnacio  e(iet,  abundimte  miiltitudmCyatiis 
;irqtie  aliis  in  itationes  deinccps  fuccedcnribus,  pra?(idiarfi-(«]iMtiaii 
jam  mulriceciderant,  plures  vulneribus  iaucii  inutiles,  relitpu  fiibo-  i 
ribiis  afTkiuis  &  vlgiliis  firigati  erant)  paullatim  ad  pericula  figniut 
acairrcrcnt :  quibus  ut  major  terror  aamovcretur,  pars  m\iri  Som«  | 
^.irdis  fcrrcis,  qnarum  tum  magnus  &  tifus  &  metus  erat,  quatl 
jufla.  Ibi  dum  Rcx  popius,  ut  arbiter  &  -exadhw  laboris»  inftat^ 
im.i  c  mjichinis,  violcnria  ignis  inrcmcfurenriS) -cxa!t(Ib«uneoli> 
^nco,  cJBtcns  illxfi?»  Rcfijcm  in  terr.irfi  3cje£him  ftatim  ifxanimati 
V.x  .lulicis  qui  proximc  aftiterant,  etfi  inopMato  caft  pemilC  erant, 
tamcn,  nc,  Rcgxs  morrc  palam  fi^a,  vulgus  dilabcretur,  ootpus 
vchnr.  P.cgin.i,  ou»  co  ip(b  dic  in  caftra  ^'ener.u,  haudquaquam 
fniilicbri  animo  ciejc6l«i  in  lu^s^  Proccres  convocat:  nortatnr, 
*'  Ur  nnimo  bono  (iik  :  ncu,  imius  tiominiscafii,  totviri  fbrres  de- 
*^  rcniri,  rcm  P^nc  ad  exitum  dedu&am  turpitcr  deferant:  ie  in 
*'  lociim  defunai  Rcgcm  alium  brevi  addu^htram :  tnterea  omnt 
*^  .ippararu  bclliijoftcm  ur!»cndom,  ne,  morrc  Imperatoris  intelle- 
"  61.1,  fcrocior  cfficiatur,  &  in  unius  bominij  TOorte  tot  vironnn 
*'  fortimn  flmu!  virrurcm  cxrindam  exilHmct."  Pudeb.it  viros  a- 
olmi  mngmtudinz  2  fontiinA  fupcrari*    Arccm  igitor  adorti-lunt 

uora  J 


hiber  Tiuodecimus.  339 

tnta  vi  oppugnare,  iit  neutra  pars  Regem  abcflc  fenfi.TJt.  Inrerc.i 
.cgis  filius  Jacobus,  feprcm  aiuiorum  pucr,  in  caftra  adduitu.?,  Rcx 
lurarur:  nec  multi  interccnerc  dics,  cum  Angli,  qui  in  praelldio 
■ant,  laboribus  &  vigiliis  confcfti,  arcem  novo  Rcgi  dcdiJerunr, 
\6t\^  ut  incolumes  fua  iccum  cxportarcnt.  Arx,  ne  iccrum  cauila 
elli  forer,  fblo  xqaitur. 

L.  Hunc  finem  vitz  habuit  Tacobus  Sccundus,  an-  M. 

D  a  Chriflo-nato,  M.CCCC.  lX.  non  mulcii  ancc  CCCC.DC. 
^uinoC^ium-  autumni  dicbus,  xtatis  anno  XXX.  poft- 
uam  regnare  cceperat,  XXIV.  Scmper,  a  inieriria,  bella  domc- 
:ica  &  cxtema  eum  cxcrcuerunt :  ca  mtxlcrartonc  :inimi  re>  advcr- 
is  &  profpcras  tulcrat ;  ca  fiierat  in  hoftcs  fortitudinc,  in  dcditos 
[ementia,  ut  maximum  fui  defiderium  apud  omnes  Ordines  rcU- 
uerit:  eoque  cft  vifi  mors  accrbior,  quod  in  juvcntje  Horc,  rot 
lalis  dcfun^tus,  cum  fumma  dc  virturibus  ejus  clFct  exfpeflario, 
epente  deccfTit.  Auxit  ejus  deriderium  {ilii  rcbus  gcrcndis  artns 
mmacura,  reputantibus,  quancum  fuperioribus  viginti  annis  m.ilo- 
um  pertaliflentjquorum  inccndiis  nondnm  planc  rcftih£lis,  cx  pra:« 
eriri  temporis  reccrdationc,  fequentis  divinarc  pofle  ftatum  Itbi  vi- 
lebantur. 


LIBER    DUODEGIMUS. 

*  CIV.    R  E  X. 

!.  ^AcoBO  Sccundo,  uti  rctulimus,  in  caftrls  extinflo,  ne  qua 
I  dc  rcgni  jurc  (ut  alias  acciderat)  orireVur  controvcrii.i,  cjui 
J  filius  Jacobus,  c  gcminis  minor,  fratri  fupcrftcs,  pucr  fc-» 
ptem  annorum,  in  oppido  Calfonc  rc^num  iniir.  DelnJc 
-umProccrci,  dc  morc,  in  vcrba  ejus  jurallcnt,  odavo  ab  inito  rcgro 
iie,  cxcrciru  reli^o,  domum  rediit,  in  arce  tdimburgenfi  fub  turcla 
nacris  fururus,  inrerca  dum  conventus  Ordinum  haberi  poflcrjin  qiio 
le  fumLm.1  rerum  ftatucrctur.  Is  paullo  cardius  eft  indidus :  quod^ 
rebus  in  Anglia  curbacis,  domi  fatis  quietis,  Primores  nihil  bcilo 
ra-jevcrteodum  ccnfcrent :  ut  &  vetercs  ulciicerentur  injurias,'  &  lio- 
llem,  femper  infldiantem  alienis  malis,  damno  infigni  comrefce- 
rcnt.  In  hoAico,  nuU  is  obviis,  in  aeros  Anglorum  eft  fofvitum : 
multx  arces,  unde  hoRes  rcpentinas  lacerc  excurfiones  fb4iti  eranr, 
dc)cdx  :  in  his  praecipua  Vcrca,  in  riraTuedaB  amnis  fita,  ob  pro- 
pinquicatem  Marcianorum  ap,ris  maxime  infef^a.  Hxcrcitus,  quoid 
pcr  anni  tempus  licuit,  hoftilcm  agrum  pervagatus,  prxmacura  hl- 
eme  domum  rcducitur. 

11.  Hoc  anno,  Henricus  Anglus  ab  F.boracenfi  Regulo  captus,  & 
Londinum  abdu£lus  fuit.  Ibl  fbrmula  pacis,  Henrico  nihu  abniH- 
crc  aufb,  fcribitur,  uc  ipfc,  dum  viveret,  nomen  Rcgium  &  inll- 
gnLi  tcncrcr,  adminiftratio  rerum  pencs  Hboracenfcm  efret,  fub  no- 
mine  ProtcAorii :  Henrico  mortuo,  etiam  Rcgium  tNOiSLtt^  ^^  V.Vn- 


■54°  Rerum  Sceticarum 

r4<:enrcin  rjvf^ue  poftcrit  rf^inlircl.    Dirm  hxc  Loodin 

kei^in^  nuncUtur  advcnuit;  ctim  magnii  (npiii,  ut  Kcf«R)  e  cnRo'  1 
<lt2  liberarcE.  Adverfui  ata  Hboraccnfii,  (nm  Henrico  RjcgcR^  | 
«lurdo  VArvkenn  reliCla,  ciriritcr  quinquc  millia  lecum  ducni, 
sbviamin  agrum  uTquc  hboracenrcm  pr(K.eir)t ;  &  ne,  C|ui  [otici  in 
Gallii  nunquam  ft  ma:nibur,  lcJ  frmper  armti,  ailvcifiu  maznoi 
exerdrui  dctrnJIlIct,  certamcn  3<Iverrui  muliercm  dcfugcrc  vltlcre- 
tur,  cum  tnage^jcvlbiis  copiis  ciin^(;rcini(,  ipie,  cum  minorc  iilio, 
acmagno-Praonum  numero,  ca^fui  fuitt  pi'incipum  upiu,  fuper 
pomm  Eboraci  a&Xi,  fpcdsculo  proponuntur.  Rcgina  vi£itii, 
cum  4d  Rc|,em  iibcmnjuia  icerintcnjeret,  Comes  Vitvici  obviua 
el  progreditur,  Regcia  fecum  duccni,  vclui  ejui  aufpiciii  pafU  uu!< 
lo  anie  de  rcsno  initi  dE^nlurui,  A>1  tanum  Albani,  cuoil  Vero- 
Limium  fuille  crcditur,  hollibut  o<x(irrit.  Regin^t  iicnim  viarlii, 
ducibus  lioilium  otiis,  mjriio  f ccupcrjco  telXi  Londinum  icnde- 
%M  :  verum  comperio,  Penibroct  ComiceiD  ^b  ipla,  hboracctklli  fi- 
liuin,  a  pacte,  ad  auxilia  cdntrahciHla  miiloi,  ex  itinere  conflixiT'  ' 
fc,  ac  J:duardum,  inimici  fui  filium,  yifiorrm ;  ipfj  gnira  odii 
I-ondincnCum  crga  fe,  Northumbriam  vcrfus  (quod  ca  pin  An- 
'  fWc  vcIlic  fcmicutlum  libi  virium  elTct)  contenitit.  Ihi  mKX|uc 
cri^encifrnru  pu^  (ut  in  qua,  ex  utraquc  piirte,  cecidi^  Tr^oannir 
iiipra  tri!;inTa  fex  milliii  Tirorum  fortium)  lupcrata,  cum  hoRb  iH^ 
i).in!  fpjcium  recoUi^cndit  vitibui.millum  dajxt,  cum  marifi>&  fr- 
iio   in   ScntiHB  profugit.    ViAcM'  &  Rcgem  AngUx  Edn&nlim 

ill.  Henrtcui,  cum  opcm  rebui  fuis  HflLAii  paQirfarat,.  Jafoba 
KcnncdoFaniAndix  Archicpilcopo,  qui  tum  aadoritate  &  dpDl- 
one  pnidentix  cittcros  Scotoi  artrribat,  maximeanniteBtc,  laa»» 
clt  hum.iniffime,  &  omni  ecnere  ofliciomin  ita  cultut,  nr  in  ^^cm 
prioris  fortuns  recuperands  erigeretur ;  quam  fpem,  ts  sunia 
.  ^hibus  pocerat  otiiciit  cuerecur,  Bervkum  oppidum  (4tN)<l  ab  EiIuM^ 
>ii  .Primi  ulcjue  [empore  Angli  tcnucranc)Scotii  rcmtuit:  qu^  a> 
mnnerc  .dcvinfli,  omnibui  rebui  Henrlci  &dionem  CiUevabui^ 
non  modo  rtlic^uiai  ruufragii  cjui  coUigeodo,  fid  aiadliuBi  etiul 
ail  cxcera  in  rempore  recuperanda  poUtcendo :  &  vtttoidtixjfm 
iiichoata  Grmiui  coalelceret,  dux  Reginar,  utraque  geveic  Oallia; 
traflarc  cccperunr  de  affinitace  confirmanda,  Jacobi  fimre  Hcond ' 
filio,  <]iicm  Vallix  Principem  namiiubant,  dclponCi,  j]un^nam 
neuter  eorum  adhuc  Jepcitvmi  annum  explcvilTet.  Hai  w^eiai 
Philippui  Bur^undut,  Regin»  Sfotorum  aviiticuUii,  fc>l  AagtMan 
Reginai  capitalis  iniroicui,  maximoperc  impcdirc  cft  coitiniE,  BUGf 


Gruchufiohomine  nobili  ad  id  Lcgato:  ita  enim  accrbc  PJuUifni 
cum  Renaco'^  pacSt^^Batenio,  «Vcrccbat  ^imictnai,  vt  baitta 
utulecunqpe  pccaC{|i|^  rrefcendi  ftirpi  cjui  invideret :  itaqne  Imi^ 
in  ciui  sraiiaiDh  ^  Intgii  dilata  ijuam  oroilTa  cA. 

IV.  Sed  exiiti(ii,jfuem  metucbat  Burgundui,  Henrict  fiittiliii  Ai!- 

cuffit  ;   bcnevolentll  cnim  erga  ic  Scatonim>  &  Utciil  cx  tyvAk. 

3  aimK»< 


Liher  T>uo4edmt:s:  541 

amiconnn  nonniliil  confinnanii,  uxnrom  in  Calliat  ad  Renjiiiin 
patrem  milir,  uc  ab  amicJT  tr.infmarinij  ijuanta  palTct  auxilia  .irnT-- 
ictct.  IIU  apud  Gallot  liadcnus  profccit,  ut  fux  ^iCtioni»  homiiii- 
hibuj  tutum  ibi  rcceptum  piraret,  &  atlvcrfarint  exLluJerct :  [ir.e- 
ccrn  duq  miliia  mililum,  liucc  Varenno,  ut  Monihelctu!  |Vfiiili,lir, 
ut  noHri  &  Angli,  tiuibui  faciliui  .icte^io,  quingcncoi,  Ju..c  i^etro 
Brifeo,  aut  Braeco  Unttone,  uc  alii)  pUcct,  limerii  comiccs  ccrius, 
qu3m  adverfui  lioflcm  auxilium,  impetrjt.  Cum  hac  m.inu  in 
&otiafn  rever£i,  atijuc  aliquid  mr.vcndum  nca,  nihil  du!>icjn;,  ,i.I 
fanMm  extetni  militit  pnpuiares  fuli  ilifttonii  convcnturoi,  ad  olti- 
tDii  Tins  cxfcenlionem  fectt.  Snl  ea  manui  exieua,ad  fimam  ad- 
venrantii  hultii  tcrrita,  nuila  rc  memorabili  gcAi,  ad  navci  rc.liit-; 
ibi  quoquc,  vekiT  ubitjue  conatibus  (orum  a'dverDnte  fortun.t,  fir>la 
ccrapeliace  iaftaii:  tmjor  pari,  lccuca  Rceinam  in  Scociam,  ))cr/i- 
cum  appulit:  pauci  in  Lindiifirnen  Infutam  cjedi,  &  .ib  lioliibuj 
circumventi,  pcrlere.  Scd  viriiij  animi  muHcr  nihil  hoc  infortimlo 
dctcrriij,  ad  fuot  validj  ScMorum  adjunfta  manu,  riirfus  tbrtiin.iTn 
«pcriri  dccrevic.  Igitur,  lilin  Bervici  rctlflo,  ipfa  cum  viro  N«r- 
thiunbriam  inK;rel1a,  proximos  agroi  ferro  Rammaque  late  devailar. 
Adhancfamam  iwvi cxercitui,  ex  primoribiiiDuxaamer(eci&R.';~ 
dolfui  Perciut,  multi  prctcrea  exHenrici  veceribui  amicis,  (]ui  Ji- 
duardo  Rcgi,  mecu  icmporum,  fife  dediJcranr,  fcd  lonEC  plure^ 
ex  propinquis  An^lix  rcgionibui,  lacrocinio  fcmpcr  aiTueti,  fpe  prx- 
dx  accurrcrunt.  Ad  hunc  cumulctim  fcdandum,  Eduardus  m.i^niim 
bcll:  apparatum  terra  m.iriqiie  inllruir:  Montacuii  Regiilum,  C':m 
bona  Nobiliiarii  partc,  ad  liollcm  ducere  jubct :  roox  ipfc  cui»  re- 
liquoexcrcituictiuiiur.  Ciim  tn  campii  non  procul  ab  Ji-Amoutri- 
i]iie  caltra  pofuilibnc,  nirtva,  qui  pnedandi  ftudio  convcncnr,  di- 
labentc,  Hcnricut,  quoil  in  rebus  defperatii  lioneitifliroum  vidcba- 
Tur,  conflteerc  ftaluic ;  commiHo  prciio,  viflu*,  principibiis  ami- 
corum  ab  bode  auc  captii  auccxllt,  iple  m.t^ii  itineribui  Bcrvicum 
pcrvenit:  capiivorum  alii  Itatim,  alii  p4ucii  poft  diebiu,  lccuri 
pcrcuiTi. 

V.  Eduardns,  ita  per  ducet  fuanim  copi.:rvm  viftoria  p.irca,  iffc 
Ehinclmum  venii,  8t  ui  Scotonim  inciirlioiiei  tctrore  propinqui  e.ici- 

' .  ciiui  coeicerct,  &  ll  quit  domi  lumtilcui  orirctur,  prxfentia  iua  mo- 
tui  compeiceret.  Ac  dum  ibi  ciim  p.irce  copiarum  lcdcc,  lixa  .-)& 
jnimicit  occupaia  per  ducMagi;reditiir,:  AniKVic! arcero,  mulioc-j;- 
tcrit  ma|orem  &  municiorem,  quam  (rcliquii  aur  vi  caprii,  aiic 
pcr  condicionci  rcceptii)  prxliiliiim  Gallorum  tencb.ir,  acritvr  op- 
pugciac :  nec  minui  forriter  pr;rlidiarii,  foe  auxilti  propinqi.ii  e  Slo- 
cia,  eam  tuebantur.  Scd  cum,  nuper  in  Anglin  re  male  gelta,  lam 
brevi  qUiim  przlcni  flagitibat  periculum,  cxcrcicut  co^i  Don  polTer, 
qui  oblidioncro  folveret ;  aliii  cunflancibu.c,  nec  fuain  lenccnciam 
explicantihut,  Georeiut  Comei  Angulix  rcm  auiiacix  &  pcriciiK 
plerum  fu£epit.     ColleflLS  es  amicit  &  clientibuc,  ac  proximo  U- 

I     micr,  cujus  pixfcAitf  tn,t,  circirer  deceia  miUibvu  tnuvtuia,  ^^  ^'c- 


g42  Sisrum  Scoticantm 

ccm  acce^it:  &  Cjllii,  ijui  in  pralidio  erint,  in  eoi  inpoGcu  qoai 
^nc  liilbrtbu!  equos  addLucrac,  iacolumcs  aA  unum  omo»  in  &c»- 
tiam  reduxit  j  Anglit  live  audicise  mirjculo  Itupentibui,  llve  fliUir 
tli4  DugUrio  in  propio^uo  dclitc£c(»  rtcii^  &<«  fouut  «  '  ' 
but  arcem  llne  ceiumiae  reciperc,  qium  cum^aucii  UIu, 
(leleUtt,  rem  uaivcr&m  £>nunx  anuipiii  cawmincre.    ' 


UiTpolitis  ad  omnia  loca  oppomina  coltocUbiVi  nc  qiu  nuoutM 
lium  oliro  citroque  commeartt,  veluc  uoivcru  ngpo  pacatoj,  .1^ 
dinum  abiir.  Hcnricui  interea  cxul,  vel  Ipc  ab  amkii  iaicdat  nl 
exilii  txdio  compulfiu,  ftatiiit  ioL  Angliani  ad  fiioi  occuliui  fcdbt^ 
■"'  Sed,  cadcm  forcuna  ad  cjnrcninm  dunnte  vi«J«nti>>  agpinw,  ct- 
pcus,  &  Londinum  dudut,  in  arcem  condiiur,  Mai^iu  laoc) 
rcbuj  difliri  prxicotibus,  curo  filio  &  pauiis  foi»itib>»  c  ^™1t*r'r 
veni,  ad  Renatum  purcm  in  GiUiatn  nAvigavic. . 

VI.  Jaro  (ut  ad  res  Scotitas  rcvertar)  conveonit,  qvi  fiicnt  iadi> 
(kas  i^dlmbur^iiin,  diei  aJvenerai.  Ad  eura  cub  irequcoto  ttSt 
'contulifTcnt,  miTliinido  in  duai  ladionei  fecdlit ;  pan  enim  Proce- 
riun  Rcj',in.im  iequebatur :  &  lon^e  plures  J^icobum  K.enaedum  & 
Gecrgium  DucUmum  Angulix  Comitcm,  ilcerius  £i6lionii  princii- 
pct.  Regiaa  aiverr4ba.cur  in  arcc,  £pi£opus  9t.  Comcs  in  Ciumblr> 
Aan^a:  Crucis,  in  fuburbio  cxtrcmo  ad  Orienem  verto.  CauHa 
diirealionit  erat,  quod  Reeina  tucelam  R.cgij  lc  penes  cfle  cquum 
cxiilimabjtj  contri  pars  alicra  ex  univcrlis  .id  eam  curam  cli|>en- 
dum  m^ximc  idoncum  \  alterif  marcmum  nortien  &  propioquica- 
tem,  alteris  vetulbm  lcgem  pcrpccua  conf  letuJine  conlirmacam  )a- 
aancibiff.  VaH  tercium  convcnnu  dicro,  Rcgina  cum  fuis  n  mc 
itcfccndiT :  at.]ue  a  fua  faftione  fc  Tucricem  Kei^is,  &  rcgni  Proct^- 
rjtciccm  dcLcrni  curat:  atquc  in  arccm  redit.  Id  cum  refciHia 
Kcnnc.lus,  cum  fua  taflionc  in  forum  advolac,  &  muicinidini,  qux 
iircaucnt  jccurrcr.it,  declarjt  longa  oratione ;  "  Sc  fuolque  niliil 
"  aliud  quam  publicum  emolumentum,  &  vcccrem  inRicuEonim  ob- 
"  ferv.itioncm  fpct^sre  :  contra,  advcrOrios  privatis  cu|ul<]Uc  com- 
"modisduci.  Id  fc  perlpicuc" oftcnfurum,  li  quaoJo  liber  Jifte- 
"  pnndi  locut  libi  detur. '  Harc  ubi  locucus  elt,  in  diverforium 
lura  fuit  fc  redperc  coTpici  ac  non  longe  a  fbro  abetac,  cum  alce- 
ram  fkAioncm  aiiJit  armacam  deCendcrc.  Id  vero  intoleraniium 
r.itut  Dui>lalTius,  ut  minii  paucorum  forciores  cedcrent,  ac  fugv  in- 
lUr  cflcc  rcccpcus,  vix  a  Kennedo  recineri  pocerac,quin  ponam  urbis 
proxcmam  invaJercr,  aCque  incrmiscum  armatitcon|rredcrctur:  ic 
nili  irei  lif ifcopi,  Gl.ifcuenlls,  Gallovi.Iianus,  &  Dumblanenfii,  ru- 
multu  cxciii,  iiitervenillcnt.  vix  indign.itin  liHi  potcrat,  quin  ad 
m.inus  vcncum  forci.  Fpifcopit  inccrpreiibus,  rei  ita  tum  compoli- 
ta  clt,  ut  in  mcnfcm  ellcnt  indiv:ix. 

VII.  Ducibuiuccunquc  fedacit,'mulcicudo  tamen  nullo  impeii» 
ccilii^iiri  poter.ic,  quo  minu;  iram  &  in.-iij^iucionemverborumai^e- 
ti-  itr  cxpromcrtt :  "  Regin»  pnfiul.itionem  rcpio  ellc  turpem,  ncc 
"  i^li  Citis  Jci;or.^,  h^m.  ivAi^iSSa  N«<u^  ^«nite.  viicuccin,  ut^ 


Liher  l^m^ecimus.  543 

**  in  tot  vlrarum  milUbuf , necDo  invcnutur  digiuor,  quam  firiDiiM, 
.*'  ^ui  rem  Scaiicam  4kI(Biiiillr<tvt:i  t  qui  n  gcnti  impcrct,  qu-j  ma- 
**  jutan  vitx  parLtiB  in  armii  tntnliiHt  1  Qjam  ipcm  tjixlcin  forc, 
**  t]ui  Regibu)  parum  Ilrcniiif  Qon  luijuequjque  [r^fUbilcj  cllciir, 
M  eoj  fontinK  percgriiix  obtempeiatunu  ?  in  huncDe  fiuem  tot  \i' 
"  faorei  exantlatoi,  tancum  fzogninis,  pcr  tot  annm,  ierr,i  mar^. 
"  aue  fufum,  ut  hominei,  io innii  iuii& cducati,  fe  in  muf iebrcm 
**  lerviniicm  ^once  deilart  ?  Qiiid  funirum,  l!  Anglt,  quoH  fxpe 
"  aliai  fecerunr,  ulcum  accepca  dciciinenra  cum  roagnti  cierdtibui 
■'  veni^ot  l  ijuem  lignum  pugnv  prDpoliturum  l  qiwm  inaclem  dir- 
'*  Aurum  ?  quem  lc^es  bclli  picilque  daturum  &  accc^turum  \  Mze, 
'iatcr  fe,  in  onmibus  liationibiu,  piAm  vulgui  faMnittum  lilicce 
fa£bb:it. 

VIII.  Verum  menlenafla,  paullum  pac^tloribui 'animii,  cunf, 
£niiii  iaduciif ,  itcrum  cIIce  coavcntum,  B.c^ia)  pra  fua  cauiTa  hxc 
fere:11«rcbat  :  "  Ctan  fuperiorii  aiuii  adminiltraiiuftem  non  ipfa 
'■*  vi  uliirpallet,  aui  in  cum  locum  repugiuntc  Nobiluate  irni.pijrcr, 
"  fed  omoium  coocardi  afTcnfii  jurc  luo  fiieric  ufa,  te  mole&t  ferre, 
**  nuUo  piaucuto  crimine,  de  ^ndu  dejici.  Cxrcnim  fi,  ^uodiiy* 
"  Jet,  in tutclis  propinquitufpcdetur,ncmiaeminatrepcopu}^uio- 
"rcm;  fi  Rxgii  incolumica!,  ticminem  Jtdcliarem  :  e&e^iseoim 
*'  mortcaliit  ali;tm  fpera  cKc  ;  nihil  ad  ie  prccer  Iufium  Sc  ot\ir- 
"  tatcm  redundaturum.  Sinuliliutir  uublicz  ratio  ducicur,  fe  pe- 
"  rc^riium  ei^e,  nullii  nmidtiis  inimicitiifve  illis;ai.im  :  qjod  in  iis 
**  qiii  mnpiibiic.-mi  capeflcrent  in  primis  ellet  f^iettandum  :  cpiod 
"  nun  modo  procul  a  viciit  corum  vica  debeacefTc,  icd  ettim  quAm 
"^  pnuiillimai  e.irum  libidiniun  cauiHi  liaberc,  iju«  atiimum  in  judi>- 
"  csndo  cranfverfum  agere  (oleinr.  AJiii  parcntum,  vropinquorum, 
*'  ailinitmi  cflc  opci,  quorum  ja-zlidio  ireti,  vel  deli^ti  CKaifiiit>- 
**  nem,  vel  taciliorem  veniam  iuecare jMWIinc ',  Interium  eciam  co^ 
**  jH)  uc  nd  eorum  libidinem  fuai  auionei  aocommodarcnt.  Sibi 
*'  vero  in  fob  innnccncii  fpem  dcfenrionis  forc :  unutn  citun  cCc  fi- 
**  lium,  <]oem  fpcfiarcc ;  cuius  omnia  emolumenta  cum  fiii^  uiilita- 
"  tlbtu  clTcnt  conjunda.  Hkc  niti  refpicerec,  fo  privatam,  cum 
"  omniumf,raci;i,  libentiui  &  feliciuj  etum  viAuram,  quun  ift 
"  corrigendii  delifitii,  omnium  maloruni  fubicnr^m  inimicitiis;  ft 
"  in  bonnrum  offcnlionc!  incetdum  innirfuram.  Nn^ue  norum  vt' 
'"  deri  dcbere,  T  formina  ilicniregniprocuraiionempierjrrannnon 
**  modo  in  Brirnnnia,  (cd  in  maximii  niim  &'  potcntiinmi!  cnnrc- 
"  nencisiveionibuifceminxrci;n:)rini;  &  ica  regnarinc,  iicadmiui- 
"  fh-^tionii  carvm  civei  non  pceninierir, 

IX.  Hn;c  cum  dinijrer,  muttorum  lecuiuj  efl  aflcnfj),  parcim  e0> 
ntm,  i^ui  fiiturs  |;ratiar  Incom  apud  fam  prvmiinicbanc,  pirtim, 
qui  alicnx  invidiT  fnifliim  ad  fe  petventurum  rpcrabanc.  Ncboc 
dccr.iiit,  (jui  prav.1  libidine,  H  eteftiu  cx  omntbui  ficrec,.  nc,  velift 
p;inim  iilonci,  prsetcrircnclir,  fflaleb.int  Rvcinam  «ninlliuc.,  (ru),nv 
aliot  eJiiiUeai  Koit^x.  JorJtifcriori]  ordioit,  vnt^V   V,tibtt«^A'i 


344  Rerum  Scoiicarim 

vtro  pari  incorniptior  cum  &  vulru  &  verbii  orationem  Reginir  ■- 
faata  rcnmr,  omncm  «kudi  vehemcncer  inovtt  Jacobi  Kcnoedj,  Ar- 
cnkpiri:op'F>oiAndreBauaori[ai&  o»tio,  ^uem  in huac  nuMiai 
locutiun  acEepimus, 

"  X.  MjJiime  vellcm,  Proceret  clarifHmi,  ut  qtii  de  omi^uB  &- 
'*'  lute  vfH>a  fuere  infiituuni,  llne  lingulopim  oftennone,  libcrie  ct 
**  animi  lentemla  lo^uiSc  podlen[&  vellent.  Nunc  veTo,cum,^uc 
«  ad  publicam  univeiloram  dicuntjr  milltateni,  ad  privatam  npU 
**  antur contimietiam,  ditficile  cil  itamodumtDtcr  diverfa  fludM& 
-"  puenantei  rcntenciai  ceilerc,  ut  noD  in  alrerius  jrartii  ofienliaiNa 
■<  incumf>  Quod  ad  mc  anincr,  Ita  raadcr,ibor  orationi  me«i,  st 
"  ncroo  de  me  (jucri  poHit,  nill  luum  prim  llagic&iiii  £uCacur:  li- 
"  bcrtatc  vero  a  majoribut  acccpea  ita  modcftc  utar,  nt  bec  a^de 
**  quen^uam  laniere  votuilTe,  nec  per  limprcn  aot  ambfdoocs^ jouae 
**  ad  prxfentcm  &dia)t  conTultationcm  prKioiidc  ridcar.  Ouat 
*(  omnino  fciuentiai  eiTe  video,  qise  coiiBordiam  noftram  iRnorcB- 
"  tur.  Altcn  cenfer,  in  re,  <fix  ad  omnium  utilitatem  pertliier,  ex 
"  omnibuj  elc^onem  ticri  dcbere:  &',  ^Acmadmodum  omnu,  ad 
^'  fcrcnda  fuSragla,  Ai  rc,  qux  totiui  regni  falurem  compleQiiur, 
«  coimui,  ita  neminem  a  fpe  honorit  tquum  ciTe  excludi,(]ui  vimite 
**  &  honellii  artibui  eo  cnniendat.  Altcra,  Regiiue  cUriffimz 
"  IVincipi,  &  Icfliilimx  ftrminx,  injuriam  iicri  puiat,  nili  in  filii 
"  faluic  luenda,  &  regno  adminiHrando,  cxtcrit  omnibut  prx&ra- 
**  tur.  Harum  {cnccncianmt  curprioremma^ii  probem,  dicampo- 
"  ArriuT.  Aliorum  tamcnconlilium  haQcnui  prabo,  (]uod  paium 
*'  c  dignitate  Rcginae  puranc,  ut  quifquam  aliuj  ctim  ea  in  conten- 
"  [ioncm  de  honore  vcniac,  ne  auaoriiai  ejui,  quz',  uc  cft,  ita  ont^ 
."  nibui  cximia  liabcri  debcc,  cum  infcrioribus  collaca,  immiimi  vr- 
"  dcatur.  Q^od  11  de  honorc  uniiu,  &  non  de  omnium  lalute  bic 
"  circt  dircepcacio,  cgo  quoquc  facile  ac  lubeni  ad  eorum  fentcntiam 
*<  accedcrem  :  verum  cum  dc  co  ftatumdum  I7c  hodie,  quod  otnnittim 
**  pcivjtorum  vitam  &  farcunal,  quod  tocius  rcgni  incolumitatcm 
"  comfdcAitur,  huic  uni  cogicationi omnci  lingulorum  raiionucon- 
*■  cedcrc  oportcc.  QuArc  eoj  cciam  atque  Ctiam  monea,  uc  ita  Rc- 
*'  einK  nuJeant  dignitati,  ne  Iceum,  nc  vccerum  inDitutonm,  ne 
<*  Cihicbomniumiaccrea  obUvircanrur,  Namli  aflendere  Doteruitr, 
('  St  lcgibus  liccrc,  &  publicc  cxpcdire,  ut  Rcgii  tucela,  ec  renim 
**  admininratio  penei  RegLUan)  lir,me  quoquefuz  lentcncix  alUpir- 
"  latorcm  habebunt.  Sin  vero  corum  oratio  fit  publice  perniciola, 
"  &  ad  lejium  omnium  inrcritum,  &  Rcginae  contumcliam  f|)e3cc ; 
"  hanc  mihi  veniam,  priraum  a  Re^^ina,  dcindc  ab  omnibut  bonit, 
**  datum  iri  fpero,  ut  ftlva  &  facroranQa  (quoad  pcr  le^M  &  infti- 
*'  tuta  majorum  licet)  Rceine  auQoriiate,  non  cclcm  quid  lcntiam; 
"  autpotiui  ut  id libere  dicam,  quod  Hnc  liimmo  ftclere  taccre  non 
Wpoflum. 

XI.  "  Aujuc,  ut  a.  legibui  inclpiam  :  lex  cH  a  Kennethn,  Rcge 
"  '      jtfw]{IitU&«nCllo(^\H&MU.^ULclataiantet{uln- 


Liher  lyaodechnm.  -j^f 

**  gmtt»  atnplit»  nnaos  Inn,  Sc  ab  omnibin  rrgni  OrJinibui  aL-crp' 
**  ta,  &  ufu  tot  annorum  a<l  hunc  ufqiie  itiem  firobata,  ut  Rc^e  pu. 
"  pillo  coe.ini Ordinei,  virumque prui^Ientia  &  opibusprimariuiricli' 
**  i;anT,  qui  Regit  rutclam  eerar,  eoquc  nonilum  rcgni  potente  rcs 
**  attminillret.  Hxc  lex  eMi  ad  KenneihnRi,  vdut  auftorem,  rcfc- 
"  ratur,  mihi  nmen  noii  tam  primui  eam  luline  vidnur,  ^ium 
**  vctuftam  &otnrum  conruttudinem  novi  findione  conlirmafle, 
**  MajoTM  enim  noflriadeoeranta  curapublica  mulieritiut  matiiiiiii- 
*'  da  alieni,  ur,  li  omnia  rerum  vocabuU  excuiias,  ne  muliebris  qui' 
**  dem  imperii  nomcn  apuil  eoi  invcnial.  Quorfum  cnim  ei  rci 
"  nomen  Imporuillent,  cnjus  ipii  nullum  penitui  ufum  hibuiflcnt, 
**  nec  in  f>ol)erum  iillum  fore  fpcralianr  ?  Quai  enim  Rc^inai  alii, 
"  fi»  quifquc  fei^mone,  noi  Regum  uxorci  appcllamuj  :  ncc  altiorit 
**  fafligii  nomen  lilliim  in  cii  agnofcimui,  Voluerunt  cnim,  opinor, 
*'  viri  prudentei,  ut  111«,  quotiet  meniionem  fui  iieri  .-luJitenr,  ex 
"  adiiinflo  viri  nomine,  fc  wirii  obnoicias  eflTc  racmlnifrctit.  Ir.iqiic, 
"  ad  huiKulbue  diem,  nullum  mulicbre  imperium,  niilla  publica 
"  procurario  tijit.  In  mitioribui  qiKique  magiflratibui  &  mandan' 
"  dis  &  cxcrcendii,  eundem  plane  morcm  conflantiflimc  obrcrv.i- 
"  runt,  Nam  miilti  hunoret,  at.jue  io  hit  jurifJiflionet,  propter 
"  ingcnri.T  erga  p.itriam  merita,  ctl!  aJ  plcraftiue  jure  hxreJitario 
"  peivenerinr,  ac  fspeftrminii  dotnlcj  eelTcrint,  nunquam  tameii, 
*"  aj  mcmoriam  ufmic  noflram,  proditum  cft,  fucminam  aut  'n  pu- 
"  blico  cnncilio  prartcJinf,  aut  jut  dlxifle,  aut  eorum,  tjui  proprii 
"  virorum  crcduntur,  ullum  munui  iirurpafle.  Quotl  inilitucuia 
"  cum  majorei  noRri,  nullii  obdriAi  leeibiJi,  tjm  conftancer  ob- 
"  Jervarint,  naturx  tancura  inflinftu  impuill  ;  li  noi  corum  poftcri, 
"  adverfus  lcgcm,  omnium  fufiragiij  accepcara,  8t  tam  longo  ufu 
*'  probacam,  ir  manifeftum  rericulum  ftacum  publicum  praxipitc- 
«  raut,  quii,  non  a  tcmcriticit  Jico,  feJ  infmii  not  inf.imi.i  vinJi- 
"  cabic  ?  prxicrcim  ciim  cxtmplii  proplnouii  aJm 
"  nci  cnim,  oh  uniur  Kthclburgi  Kclui,  li^c  civc 
"  ince|'s  Reeii  uxor  Reaina  vocaretur,  aut  in  feJc  Iionorii  in  puhli- 
"  coRcsiaffiJercr,  Qiiarfo  igitur,  diligenter  cxpcnJice,  «jLisntum 
"  ab  corum  prudentia  Jcj;enercnr,  qui  ailverfui  legem  tam  vecudam, 
"  tam  firminis  utilcm  qijam  virii  honorificam,  "cUvum  rcii-iihlic.i; 
*'  eii  comraiccant,  (juibus  majorei  noflri  nunquam  nomen  Rcp.iiim 
"  injulfcrunr,  vicini  eciam  honoris  illiut  vocabulum  aJcmcnmt, 
"  A^i«natlnnet.alirercenruerunt;  i]uo  iuccclTii,  dicam  poflc.i  i  mo- 
"  Jo  prUit  eisrc(]~onJcam,  <]ui  hanc  legcm  nonauJcnt  puIJiccca- 
"  lumniari,  in  mulicrum  aucem  convcnciculis  tanijuam  iniquam  ar- 

XII.  "  Verum  quifquii  eft-,  qui  eam  rcrrebendit,  non  illc  fanAi* 
"  onem  alhluam,  hominum  moJnliiffragiiicomprobatam,  fcJ  na- 
"  turam  iplam,  hoceft,  legem  illam  prim.iriara,  a  Dco  tn  animos 
"  nnftroi  inciiam,  vclle  rcprehendere  viJcrur  :  naniram,  inquam, 
"  ijuam  noDcr  Lc{;iflator,  in  hac  rogatiJa,  ducera  Sit.  «wiftwnvim. 


«4^  Rermn  ScoHcaritnt, 

«  fuonim  reflrkem  habuic.     Natjo  tnim  4b  iuiiio,  non  mo.Io  v,-- 

V  fo!  jfit-niiiiiianimi  cori-oriCjui-  vjiihiii  JiliMYHj  JijJ  i'ii-i    (uiQue. 

"  iexut  munu^  ilus  vinuto,  eaKCC  ^utdBu  catloB,  gradu  «tta 
"  longe  diverus,  aitribuit.  Nam,  ^ai  mirau  inikconini  cQ  Saf 
"  minii  jiu  dicete,  delcAum  tu^rCr  cnf^itufs  diKCtt»  ligfiM' 
"pugpa  pnpaaen  i .  ^uam  vira  Wnni  oolifl»»  tfbi^.icr- 
"teiaqiKmuli«brii,Iqfimit»tif  tn^MjnioIQc^  1'  Qw9^vll>> 
"  Itberalitxi,  fonitudgjincFint;  in  aiilicrc  mfiilivv^^MllibM*' 
"  ileUui  lBb«ntr :  cniun,  ^ uotl  is  tet^im  nmm%,  fMMK.'  n*»* 
"  {hnti ;  iii  vl^ii  frafium,  .alwmiXi  putidtim  ti)diunir.  .Hk»  MI>** 
"  rae  fpontc  diftindd,  ^uipcniiiiMrc  StccnhMKUrawaMMMwM)^ 
"  ae  vobii  vidcnnir  oinncni  rcgiu  fljituiiit  lcgibM  Ac  inftiwd»  ^j/ibi 
**  mc  fin-ituiiu»,  ncm  pcnurbarf,  fcd«iiau)0,«i'«ftcr«*«».v4U* 
"  cbre  impcriim  nobit  prabatc  cotKCodtmt,  «i|H  ac  Wjpan  ■iiW*!» 
"  uUum  noHri  mafDret;iubeb>K  l  Huiw  cnim; fym  dbtQh^ htt^ 
^  non  Rui),  iti  ez  (SBjniiJat  aov4M  juf  attulijleiiiidciqrk  iffumm^ 
**  petuam  na)orwii  conlvctudifMm  lii^ii,  ad  poflaritMJliin  B»Hrwirn> 
"  conll^iulTL-  i  &  ^uod,  in  B.cgc  crCitndot  nacura  ducC,  fipnpcr-£*- 
*'  crat  ufiirpicun),  id  ia  Regio  quocjue  Tutore  crcantln,  mibtkai|U> 
*'  doritAte  obfcrvandum  coniccriinc.  Hjnc  oui  libcfjware  ooun- 
"  tur,  ^uidaliud  motiiiniiir,  ^u^m  ut  omnei  Icgei,  rifut,  canfiictu- 
"  dinet  majorum,  utu  lcgc  viubndi,  limul  cvcrtaot  t  Ncquc  t£fi 
"  (ne  ^uii  id  calutnnictur)  lcges  omncs,  velut  In  xccnium  Ucas,  M-t 
"  biiror  immucibilei :  alia  aliarum  cft  ratio,  alia  vii,  alia  coikfl-' 
"  cio :  ^uc  entm  atl  temporum  vicidkudinei  acconunodantur,  t» 
"  forcunK  inconiUnrix  £tfit  obnciiiix  ;  cimdiu  duraf  c  lolcn^-^ium-' 
*'  diu  mancc,  <jax  eat  impofiili,  iKceilicu  :  &  q«»  ftr  vim  tyrai»- 
"  norum  obtruJuntur,  cum  fuij  au^ribui  ferc  una  toUuntur.  Ac 
*'  nacurz  vim  illam,  quz  vivj  quodjmmodo  lcx  elt,  &  a  Deo  con- 
"  diu,  in  anifflonjiic  huminum  incila,  &  pcnitui  imprcflj,  imltlin 
"  multituJinii  cmifcnfut,  nulLi  hnminum  dccrcta  abolere  poflimt, 
"  Kon  enim  (  ui  cjjreeium  poetam  dixiile  (erunt)  htri  tuit  h*£t 
"  »,if«  tfl,  fed  cuin  iffa  rtrKm  wttttra  wm  vigtl,  eeiiftiief:it,  SP  hi- 
"  Hrit. 

XIIT.  "  Quo  c  !!encrc  cum  hxc  noilra  in  priraii  lcx  fit,  natx  0{^ 
*'  pit^nac  Rcgii^s  dignitJtem,  qui  cupit,  ut  ipTa  ultro  (ibi  orteSrl- 
"  bac  meiai,  qujinacura  Dacuit,  letui  poftulat,  confuccudo  aAr- 
"  mac,  Sc  omnium  pen*  zentium  confenru  laia:  lc^ei  a^irobant ;  &<1 
"  qiii  fui  eam  oblivilci  jiibcnc,  &  omnia  jurit  viocuU  pemivncrc, 
"  ordinemque  rcrvm,  a  Dea  inftituciun,  uCi  recepcum,  &  in  omni- 
"  buf  t>cnemoraciidviiatil>uiprot>acum,penuri)arefLuJent.  F-um 
''  ordinem  quicunquc  neglicec,  ^raves  non  hominibuf,  ftd  Deo,  fir 
"  arum  legiua  vinJici,  e\l<ilvet  i^wia;.  Naih  li  moiteiA  hx  dtfi- 
"  na  minatur  vito  tnuliebrera,  ain  mulicri  vlrilem  ve(le)*'  iihlHcntf, 
"  qnod  fupplicium  fttii,  pro  mapnitudinc  fielcris,  grave  «ii  iiTO- 
"  ^bicur,  qui,  adiiUtionc  {•rjcpollcfa,  totam  nitur«  vtm,  &  pcr- 
"  ptrium  Dei  oonfiitutiocicm  cveccant  "i  Vukjj  iateU^c,  soam 
^  «Iftt 


/^ 


Liher  'Dtto^ecitms.  J47 

^  iAi  aflemMorei  non  ex  iinimi  fententuc  loquantur  ?  in  convcntu 
"  giubllco  dkere  iRttenii.im,  itrj  dicunJo  prarefie,  le^es  ro^air,  auc 
«  abroeire  \  Hax  imeula  eili  |>«r  fe  ampl4  (ant,  ^uantula  tanicn 
■'  [lortio  func  adminiifr.itionit  publicx  I  Cur  ereo^nim  uxore;  hic 
«  ncAirciim  non  conrultant  '•  JMificiii  prxfident  !  Igbci  fuaJcnr,  auc 
**  dilTiijiicnt !  Cur  non  domi  i\>x  ipli  rem  famiii.irem  prociiianc, & 
•*  uxoret  in  cailra  mittunc  J  Quotl  fi,  quibi»  rem  fimiliarcm  com- 
"  fitittere  vix  audcnc,  nc<Ium  minimx  ncgnrii  publici  parci  parci 
■*  eHe  extftjment,  eai  noftris  fmpwTere  Toliim  cerricibus ;  Tlitccc, 
*•  oinm  (ibi  conftcnt  :  lln  iplK  infimiiijtit  fuat  fibi  coniirii,  idem 
•■  Knciunt  quod  loqtiimtur,  Jcd  pudare  magit  ^■axra  judicio  coti- 
*  bentur,'(frfitunt  msle  fperare  de  aliii,  <)ui  fna,  hoc  dl,  pirorum 
"  dflida  implere  St  volunt  &  pofllmt,  Sin  [quod  m.igii  rcor)  hoc 
"  allentationif  gencre,  fe  R.egm«  grac)fic,imrDi  purent,  eoi  admo- 
**  neo  &liortor,  ut  FJfam  ifnm  Je  Principe  fiimma:  pnhlcnti^e  dc- 
•'  pnnanc  opinionem:  nec  eam  adco  rerum  ignariim  crerf.Tnt,  uc, 
*' quod  aliit  Ivminis  eflet  twpifluDum,  in  co  Tix  di^^itacis  .lui 
"  incrementum  ullum  aut  (imamcnrum  inene  at^Hretur.  Invirjs  in 
■"  Iianc  oracioncm  ingredior, 

XIV.  "  Itatjue,  ciim  Princepr  illufiiiffima  de  nniverib  recni  iia 
"  lit  promerita,  ut  niliil  audirc  debeat,  gnod  anitniim  ejo!  .iitc  i::. 
"  rcs  offrnderc  poflit,  omitram  qux  iii  ftxui  concumcH.im  .ib  im- 
"  probij  iaffari  audio,  &  vircutiim,  tyjx  Regm»  funr  propri»,  po- 
*'  tiut  iHurpabo  memoriam.  H^  cnim  cum  pluriml  Cim,  &  in  pri- 
"  mis  illuftrcf,  nuUa  ramen  majorcm  ei  apud  omnes  commcnd.iri.i- 
"  nem  IT  l.iudem  concBUvtt,  oiram  modeltia  :  cn  cnim  iltiui  (cynt 
*' ita  propria  exiftimatnr,  ut,  in  prrvata  plenimquc  vit.i,  ali.inli.i' 
'  *'  rum  vitia  vei  omnino  texcrit,  vel  ccrtc  oblcurarir.  In  Prini,i[>c 
"  vero  noftn,  cujuf,  ob  fomiti»  generifque  claritatem,  nulbm 
**  (tiAum  faflumve  in  obC-oro  eflc  poteft,  ita  h»c  prarliicci,  ur  ejus 
"  commendacFonc  citera;  vircircei  gratiorci  lieri  vidc.intur.  Com 
"  ea  igicur  mihi  longa  oratione  non  eft  oput,  fcd  tantum  ut  -idmo- 
"  neam  &  hortcr,  ut,  qinm  fcmcl  ail  dccui  &  ploriam  inprelTa  «ft 
*' vi.im,  eam  conftanter  icncat :  ncu  cujufijiiam  ailcntarioni  ita.  fe 
"  prj-bvar,  utIiiiob!ivi(catiir  :  nialicque ccrtum,  &  multis evrcil- 
"  mcmjj  probanim  ircr,  ad  lauJcm  Bc  immorcaliiaiem  inliAcrc, 
*'  qu.im,  pcr  ancfpicia  &  innitn  pro^rcdieiiflo,  anicafta."  vii«  detus 
"  &  riJcndorem  jn  diJcrimen  mlttbrc.  Vobifcum  milii  omnit  dif- 
"  ccpcatin,  cjui,  vel  inviJia  crca  mcli'>rc!,  ijuns,  nc  voSis  ,iiircp  - 
"  n.intiiT,  timctit,  vcl,  pr.iva  amfiiiinne,  apiid  bon.im  Princijicn.i 
"  f triir*  craciae  fiindamcnia  jjcitis/  Dic:im  ip.iiur,  Rcgin.i  cl.nif. 
'•  llmi,  frctu!  tua  prudenti.1,  quoj  lintio,  &  liberc  dicam.  Ifti  n')ii 
"  tc,  fcd  tuiim  fortunam  alloqiitmtiir:  ft*,  diim  Reginam  co^innc, 
"  candcm  tjuoouc  ffrminam  cfleoblli-ifcividCTitiir.  Comfirmin.im 
"  dico  (  nc  (]uit  conturaeiiofe  id  dicfum  intcrpretcctir)  homincm 
"  ifico,  cyi  n.itur.i,  tnm  plurima  dcdcrit  bhn.limcnt.i,  fr  in,iiit- 
*•  ^cntix  fus  muncra,  nonnulla  ctiam  admiftaH  (^xk  y^vVmtXtow 


Renim  'Scotkarum  .  \ 

«  quoquc  &  pretlofilTuiii!  rcbui  (ulita  di)  infirmiutis  incomioiMb/ 
**  iiieoijuc,  iion  fui  prDtci^cndi  ilicii  potciitcm,  in  jlicu  vuluit  cib 
t'  cultoJia  1  adeo^ue  in  alios  impcrtiun  iio»  dciiiC)  ui  Icgct,  naiJ- 
*'  rjm  imitatz,  in  pcrpciun  p^rcntuin,  frAcrum,  mjritorum  tuicla 
"  iUminai  eJTc  (uiTerint.  Ncqitc  boc  id  Cdiiim  eii  cxcugitAium  igaa- 
"  roiniam,  feii  itiliniiiraii  itivcmum  rcmcdium :  lum  cum  eai  nc- 
*'  gotiis,  quibui  futit  impAfcs,  artct,  bcncficiuiii  eil  coEifulcutii  pu- 
*■  iltiri,  Don  honori  dcircdantii  contilmelij.  Noo  uiinincmor>ibO| 
**  quam  zg'c  cahibeaf  cai  nuricoriun  tliliAcntUj  &  picncum  au- 
■>  Uoritai :  tion rcccnfcbo,  quo,  E>luta  pintuTif,  quarunJam  liuniii 
"  prorupccii.  Bt  toncum  Jium,  non  quje  cauflj.  prxrciu  ofieci,  fcil 
"  qujE  cxigic,  &  qux  finc  fr^tiidc  pulil  ia  tMXte  aoa  pairum  :  li  qut 
"  in  co£cxufuDt  privJiimnoxia,c^maritis&propiiiqiiiicucxliini: 
*'  qu;£  publu-C  obdTe  poiTunt,  ca  lcviter  attin^ra. 

XV. ''  Nutiqu^m  ab  hoc  iexu  animi  magaituiJo  poftulau  e(t : 
*•  iubcnt  t:enc  ficmiDB  fuas  viriucci ;  £ed  lixc,  du  qua  loquor,  tn- 
*'  ccr  viriles,  noD  muliebrcs,  fcmper  (otmumcraia  elt:  ddnde,  quo 
"  niagii,nt>nacurs  imbedllitaceiii,aiumarum  motibui  funtoUnoxix, 
*'  co,  quoilcs  lcgum  frenos  jiccntia  pcrnipcirii,  longius.  progrcJiun- 
"  lur,  liifliciliui.  icvocatuur,  ad  tnouiefUam  vix  itoquam  rcdeunc : 
"  quippc  morborum  &  rentcJiorum  juxca  impatientes.     Quud  ii 


I*  qui  intcr  cji  lorciorcs  vidcncur,  cc.  luni  m.i^is  pcTJ 


i  tlicmtnciorcs  lialieani  impetui  :  &  qui,  i4,iio  fc\uj,  fa-minam 
*'  lemcl  esueruDt,  ctiam  ultra  curai  ririlu  liceaciafa  entadere  to- 
"  leni.  Nam  ubi  modum  fiaemque  a  lURira  politun  iciBci  tranlt' 
"  erii,  quicquid  ultra  ell  iDfiDitum  el),  nullo  cupiouU  awi^tiilfniii 
*'  tibi  relifin  ceimtno.  Ad  haoc  eiiam  luturx  iiifiniui^fcm  afot' 
"dic,  ^uod  quanco  quifquefuiminoremhabct  fidudaBi^  uiito£»- 
"  ciliui  aliorum  di&i  &  uda  ad  fuam  coDtumeliaffl  accmt>  w^e* 
"  menciui  irafcitur,  agriui  jMcatur,  tmmodcntiui  vlndfCtan  «i- 
*'  ercec,  &  velut  concemtum  fu!  ulciicicur,  U>c  ontDia  ^uau.ltni 
**  magillracum  gcrentibiu  aJverfj,  nemo  vellnim,  opinor,  Ignonu* 
"  Jlia  l^  quis  a  mc  conf  ngi  puiac,  apud  atufflum  finun  repiKct,oitan- 
"  ca  cum  rerum  periurbatioiK  Joaiuu  Neapolitana  Don  ita  prulc& 
**  impccaverit.  K.evoIvite  nrikoiuin  tempocum  hiiloriab  Noo 
"  commcmoralM  AiTyrlam  demiramidcm,  non  Cappadocem  I^oil»- 
■'  ccn  ;  monflra  funi  ifta,  non  fonninz.  Palmyrarna  ilU  ZcmAia, 
*'  nmnium  ore  cclebrata,  Parthorum  viflrix,  imperii  Romaiti  pr»- 
"  pugn^trix,  landcm  vifla,  capca,  iriumphaia,  fc,  rtg;HiBU)ut  Ci' 
**  um,  ab  Odenato  mariio  au£turo  &  iUuHratum,  uno  momeite.  c- 

XVI.  "  Sei  ncc  illud  quldcm  pixcerlre  tacitui  pofliun,  cuiut  ia 
*'  aticnx  tei  |KWur.iiione  in  primir.  raiio  ducenda  cH,  ne  vicldiccc 
"  fummum  imperium  ei  hominum  gcncri  committamus,  a  ouo  ma» 
*'  le  obiii  oegotilratiocxigi  noo  potcf^.  hjihil  ego  neque  K^iiui 
*'  in^enio,  nequc  iidei,  neque  induilrix  dccraho:  ied  li  quid.(quoJ 
*'  ;>!cnanquc  acddere  £>!«}  aUcna  ciiam  &au(te,  gelhun  £xrii,  fe- 

**cut 


Liher  Timdecimus.  349 

publica  uciliras,  aur  quem  tmebir  loci  dignitas,  pofhiler, 
mulcam  a  Rjcgis  matre  exigemus  ?  aur  quam  expetemiis 

?  apud  quos  rerum  geibrum  racio  repolcerur  2  apud  mu~ 
oncilium  in  gynjeceo  dc  fumma  rerum  confuirabirur  ?  Vo9 
rccis  auc  linguli  fubilTibecis^  aur  univcrli  au^torcs  ericis,  & 
'ix  inermem,  legibus  &  moribusvobis  obnoxiam,  cohibc- 
:  porciHs>  auC^oricace  vefira  femel  arm.icam  muliebrem  im- 
im  ruitincbicis,  Ncque  hoc  eo  a  me  didhim  exilHmace^ 
uic^uam  cale  a  furmina  ledliiiima  &  omnlum  loDge  modc- 

mecuam :  (ed  quod  nobjs,  <)uibus  omnia  adhuc  in  mjnu 
irpe  ducam,  Ipem  nonrae  incolumicatis,  (|uam  nobis  ipfis 
pofTumus,  in  aliena  poceAace  collocare  :  prxferCim  cum- 
»is  faciant  dlvinx&humans  lcges,  &  non  mo<.lo  majorum 
jm  confuerudoy  fed  omnium,  quae  ubiquc  ccrrarum  funr, 
Qconienfus.  Tulerunr  quidem,  in  fummo  honoris  ^adu, 
s  quaedam  focminas>  non  illas  ouidem  iudicio  &  (u^atfiis 

(cd  ibite  naflcndi  oblaras,  nuilus  tamen  unquam  populuSi 
era  eflcnr  fuffragia,  cum  virorum  quanrulacunquc  ei&r  ca-' 
i  fieminas  prxfecir.  Quamobrem,  viri  clariflimi,  fu.".« 
•fijuc  vehemcnccr  adhorcor,  ur,  juxra  leges  pacrias,  &  ma-> 
inRicuca,  unum,  auc  plures  etiam,  (i  ica  viuebirur,  cx  Or- 
us  (cilker  opcimo;,  eligatis,  qui  incerim  regnum  admi- 
,  dum  Rcx  eo  robore  ut  &  anlmi  &  corporls,  ut  ip(e  ad 
gubcm.icula  admoveri  poilit.  Qjod  faxitis  Deum  Opt. 
ircunjrc  &  volo  &  opco, 

H  rc  cum  Kenncdus,  cum  haud  dubia  majoris  p.irtis  aflen- 
iilcc,  cxceri,  nc  fi*uilra  concra  niti  viderentur,  In  corum  tcn^ 
onccflerunc.  Rcs  autcm  hoc;naxime  modo  cR  compoitra, 
parcium  alceri  cciriife  viderecur.  Binic  (ingulis  fadloni- 
iici  ad  Regis  cuilodlam,  qui  publica  ne^ocia  cum  fidc  rra- 
vcdigalia  Regia  coUIgcrcnr  ac  difpenHirenr,  famiiiaequc 
r.im  gcrerenc  \  e  fadionc  Regioar,  Guiielmus  Gramus,  & 
Itodru^cum  Cancellarius ;  alcerius  fadiohis,  Robcrtus  Oi*- 
»nne>,  &  Joannes  Kennedus  ;  omncs  familiarum  fuarum 
:  adjundli  his  duo  Jipiicopi,  Glafcucniis  &  Caledonius  : 
crmiirum,  uc  cducacioni  Rcgis  adcilet,  modo  nc  quam  par- 

publica?  accin!!erec  :  rcliouonmi  vcro  libcronim  (  eranc 
.)terni,  Alcxandcr  Dux  Albinius,  JoannciComes  Marriar> 
iclla')  ipfa  educacioni  prsceflcr. 

Rebus  domeiilcis  ica  confticucLs,  Legact  Anglorum  audi- 
ibus  indiicije  in  anndf  quindecim  dacx.    Pro- 
f>,   qui  fuic  M.  CCCC.  LXIIL  Regis  mater    M.  CCCC. 
Mfum  (ccunda  |)udicicix  fama.  £odcm  anno,       LXIIL 
r  Rcgis  fr.itcr,  dum  ab  avo  marcmo  c  G.il-  • 

ab  Aneliscapicur,  treviouc  hbcracur,    Scotis^   ni  rcif», 

ob  violicas  tnducias  bellum  comminantibus,  Pa^ 
i,  domi  ab  incefiinis  motibus  noD  diQ  cclTaiuia  \  tOkm  cs^^ 

G  £  \to^^\- 


Rersiin  Sco/icartm 

cTttvrrlic  Proceriini,  dc  ii»ai  publico  ordio^ndo,  ntfnoriliui  in  ma- 
pis  »ui\M,  XtAff^tie  Ke^  iinm.iniTJ  rcbw  gemidli,  &  fapcriinrnu 
teniporum  Ikcnric  mcni  mciniiri.i,  Ifjialnibiu  naitir.i  inrjuicnifer' 
not  fiicjle  tiilvir-  Aldiuu  Lorneutii,  Itoin»  feiiiriofu.,  }oxtit*m 
ftitnra  aatamiifKemy  bxrediMiit  c|ui  potiunili  eupiilui,  rn  «iq* 
dii  uMivum  rtncbar  -.  vivum  lcrv.irurui,  (jim.iJ,  <>.1i»  ncf.irit  lic- 
kri<hneli.ente,  rci  cx  fcnrcnrij  rrjnli^crei.  I.I  (j<iiiui  CikrH»  Cim- 
bellui  Arjiaibtlisr  Camci  fuin  rellLUct,  mtgnj  <l>tii{lum  Runn  nil- 
Uili,  Aljnuln,  libcrua  frjrrc,  in  urceiem  Lonr«ir,lionunafl,  «Ijo- 
«ui  mtiiiii  Urrociniii  inf-unnn,  in  juUnx  »vl  liipfitidum  dudunn. 
Vcrum  illc  (inciirum  fornjiu,  m  volunraiia  )  niorte  fuppliciiaa  - 
ptcvcnii. 

XIX.  la  ilircrla  icpatie,  DonalJui  InTuIinuf,  IK  auuor  pcxoKi- 
or,  Iw  icj  lur^rc  nu|i>rc  mole  eit  aj^jieftui.  li  cnlm,  RcgC  ■nor- 
tuo,  Bictu  fDludu,  in  cO  turhiricnco  rcrum  liacu,  locum  infuriz  ni' 
VEflii*  inSriniota,  &  augendx  itDicnria!  oocaliocicm  Iibi  dxn«  ri- 
uu,  BnncmcDum  rum  iton  aJco  nij^na  tomiMtu  vcnir  :  tc  a  prc- 
fttir>  ariii,  iit  qui  rihil  holtiit-  iiii.'i  jiTt,-,  L.-iimi<«r invirinu,  an.-cffi, 
Gufiodlnu cspillt,  in  fim potciUcn  ~  "' 


indida.  Ad  uac  tunam,  bcinaraitt  an  omt  «odiyK.  ccfMtMMi, 
fxiU  inaciM  exacin  cnofcUo,  AtMbM  ingKiUcur,  nnta  cclcrhMe, 
uc  Coroircm,  qui  Rcgif  erar  jMtniiii,  am  inare,  lUkil  nle  fn^let- 
tiM,  tcjierit.  If  cniai,  ad  KpcniM  nimtdraf  nkMmi,  BtflroMd 
JiffiTiK,  invidnaMBrlaU«Kd<ia,  fe  rclalonelartdCKafim,  flr- 
cdHt:  ■mbl  iiem  pefMiriwB,  «ppreffi  (iiCito  ■»!•»  prWiolMw» 
<faan]«  rerum  Cuium  eo  tMgmert.  Ea  ccteiV  ^nqtMni  fa  illlr 
locif  mafaa  aerimowia  vaMrarcRir,  ft  ad  com  <Ucm  inrtalan  ■uB' 
jifTec  ab~fan£lintt*  eximHB  finoMi,  plui  tamefi  «atdt,  apod  ui- 
mum  immaoem  &  annmt,  pntda  i(UMa  ivUgiot  CMtltc  can  iim> 
rcmagno^DecapcfmtwmiiiiiBaroillincaUiiao,  «dl,  rebut  omnt* 
bnf  fpoliac»,  irrMM  iafcdt :  £wenlol«f,  veiWf  *  Gcrllcpa  JctcrTCte 
conMot,  aliiFf  Mcarieclr,  aliai  Hialc  mulcMoi  ditaifib  CirciwiicAtf 
<lcind«locisferr(»ftfiamHMlMigetitc^tiCTa{lMi^  diaacinningBH 
ci  ^rxda  dommn  rcdk,  ftborta  rcpcKc  tempcnate,  majru  miw 
3»viam  amifra,  feUqutigravitcranidu,  iufecnm  paocii  in  Ibm 
infuLim  cjeflui  cft  veriui  cjuam  capofitBt.  Id  TCro,  aai  e  tanta  ea^ 
hmitjre cvalcfant,  rati  tnanifcOa  nuotinii  Ira  evcniHe,  mnliipedi-- 
l>us,  ac  lineLf  nodo  vcAimcotit  te^  fuppllcci  cnm  muncrlbui  »A 
Itanum  Brlgiila,  cni  anrc  p»iiCoi  dicf  tam  coMtumeliafe  ilMbnm^ 
acGcflerunt.  Dm  vero  DonaMui,  frredoloreamifficnmpPcdacs-' 
crcitut,  five  animum  -(  auamlibet  Immanem  )  fubeunre  feelewui 
oitiftiMtia,  ^rfiiraneretisfoaif  inaaoria,  cacodieparum  cempei 
ftriflcmtoclidicicur.  Hicduciicafiitpropini^aoi  ejilifflifrit,  w  A- 
Aelim  Cieiitc»  cum  fuii  Ubctoi  diiitittaw,  ac  triffium  fn^M-' 


XJher  ^uo^ecimus.  ^jTi 

inm  am  piaetilu  amplii^tx  muneribLu  Tcniitiir.  Rcnim  in  e<fla- 
rum  fama  ui  auUm  i>nla»j  omncm  CRpCilitiotui  advcriiif  InfLnanos 
lyparanim  folvir. 

XX>  Prlmii  cumulcitiui  Ira  feJjtif,  tanra  cum  x^uiratc  &  tn.n~ 
|utUirare  rejStocorumadaiiniltratc  funt,  ut  nimquam  alciorem  (e- 
:uritarcm,  lineertorcmque  pacem  feniorc!  afirmircnilc  mcminiilt.": 
»  erat  ia  Jaeobo  KenaeJo  (cu;us  aula  rum  m^ixime  nicebiiur  aiv- 
RoriEarc)  p^entia  St  graviias,  ca  iti  relL()ua  Nabilirare,  oui  pni- 
dciKioribui  parcrc  non  rccditbaiK,  rorxlcltia.  Tjniam  enun  Kcn- 
nciiuf  Hiltimationcii],  roultji  erga  rcm  Scoticam  meririi,  er^a  fj- 
pcrioTcra  R^em  o&ciLi,  coliegeT^t;  tinram,  ob  morum  clegantiam, 
&  propiuquam  cum  Regibu*  coenjtiontm,  coivip.iravcnit  in  rcbui 
omnibuf  fadcm,  ur  cateri  pucritis  R«gi«  c  irjcorct,  nui  per  onti- 
Bcm  bini  in  orbcin  fibi  fuoceUcbanr,  mm,  cjuarici  in  aiuam  CKCurrc- 
«t,  velut  diligeniix  cxaftorcm  &  piobaroicm,  ficilc  ftrrcnr.  Ira- 
(juc,  hac  eoTum  concordia,  in  fumm^  tranquillitnic  ira  Rcx  cduc^ 
batur,  ut,  acccdcntc  ad  reclorum  dilij>enriam  optima  pueri  indole, 
nagnam  omnium  concirarit  exfpeAaiioncm,  Hax  fcrc  ad  (cxtum 
ufquc  rceni  annum  a£ta  fucre. 

XXI.  £rfit  tum  in  aul.i  K.obcrrui  Sodiur,  faroilix  £«§ jirinccps  : 
qui,  prMcrmagnai  opci,  familiat  tun  plurimat  &clarilHmAj  pio- 
pin<|uiratibut  &  atfinitjtibui  erat  coniplcxui  :  floteb4t  Ctiam  tum  e- 
^^1^1'  llirpe  domus :  habcbai  enim,  prxter  Thomam  &  Roberrum 
llioi,  AlcKandrum  fracrem,  omnium  primarum  arriiim  principcm : 
qui  rcliouis  pueririx  Rcgiv  rcftaribui  non  Invirli,  crlam  cupienie 
fo.inne  Kcnnedo  propinqi»  (qui,  per  Ingravclceniem  «rarcm,  nAa- 
le(cenii;F  libaribm  impir  erat )  ad  Regem  eft  admotut,  ut  miliA- 
rium  exeicitationum  nidimcnrij  cum  imbuem',  auibus  rum  intcr 
■qualcj  facile  primui  habebatur.  Hit  opibui  fi^cri^nrc  loco,  quam- 
vi*  honorifica^  quem  in  aula  tenebant,  conccnii,  ncc  aufloiit.iic, 
qiUB  erit  cii  prvcipiu,  omne  robur  pnblicum  in  fiuro  traotfcrre  £i- 
Kiiliam  decTCveraix.    Id  ur  conficcrent,  AlexanJro  negotium  dacur. 


IS 


pit,  ut  fiimmi  fibifidciomnium  renira  cfler.  In  hanc  tam  familia-' 
rem  confuerudinem  admilTut,  fermonc]  frvquenrcr  apud  adoldicn. 
icm  (erebat ;  "  £um  fam  regni  poteniem  clTe ;  ^aro  rcmpus  adcfTc, 
"  ut,  e  fenum  prope  fervitio  cmancipatut,  xtatero  circx  fe  hnbcjt 
"  militarcm,  eaque  Iludb  maturc  capeflar,  in  quibui,velicnolir,  cl 
"  agend.i  fit  xta», 

XXII.  Huiur  generii  oratioiwt,  aS  adolefcente,  rcrum  imperito, 
tt  in  zcarii  labrico  ad  licentiam  pronn,  ftcile  accipiebantur  :  ac 
paulUtim  rcQoribut  contumacior,  roulta  illii  inconfulti),  nonnulLi 
adverfantibur,  cenrare,  atque  occalionem  quamrr,  ut  a  feniomm 
feveriiatc,  velur  e  vinculii,  evadcrM,  Igitur,  cum  e  Limnucha 
Rex,  iijnorance  Kenmdn,  cujui  rum  vicei  erant,  in  agrot  venacum 
prodirtr,  Icncx  ceTtlor  £idut,  non  pMxul  ab  oppktoGWia,fE:q^<a^nn-. 
G  g  2  ^•Mso, 


9  5*2  Reram  S£oticarwn 

&  vum,  ^ipprtlicrjij  iiiilrFint,  remorjjenir,  ai  tetlinfie  conArttlV, 
aiioil  ncc  (crnfiiif  tomnuHlLiin,  n«e  itloiicuni  (Dmitaturo  cauflaKRir  ; 
AleJiandef  acturrcni,  ftni,  ii|itime  ile  ft  mei  ito,  aicii,  quem  ttMnu 
(cneb^t,  vutbiM  ia  Mput  iDUixit,  In  abaClo  Kcnncjo,  velui  aitii- 
tto  molclta,  quoucptrjm  irc,  mrtguiit.  Kcnnediisfjiiciiu  Inoppi- 
dum  rcijit  :  ncc  Robcttiu  in  «uUiq  tCVCrCii,  frjtrii  fjflura  imfio- 
kavit,  Inde  oJiorum  &tiii[U,  cuin  grivifliino  regni  Jamiio,  aWrl- 
ut  autein  fA^tionii  rxicio,  funt  oicj.  Initiun  (uit  prAncnil*  dif- 
cordiar,  cum  Bodii  £dimburpuni,  Kcnncdi  Scerlinum  R.cgera  inde 
trJniiecre  vellcnt,  fiodii,  i^ui  plui  in  iuii  tuin  poierant,  linr  Hin> 
fenTii  publico,  cum  £,dimbui  eum  dinunt,  ui  ibi  regmim  iniret,  Co- 
taiiti  fueic  itincri^,  priier  iJoJioi,  Adamus  Hcburbuji,  JoaRnetSo- 

mervaliliK,  &  AnJrcai  Carus,  fimiliarum  fuiruin  prtn- 
M.CCCC.  cipci.  HxcafU  runt.cinitcracdraum  juliiaiem,4n- 
LKVI.       ni  M.GCCa  LXVI.  Kenncdl  in  ca  cooientionetafcti- 

opei,  liivcrli  Jomoi  abetint,  JoaDnci  in  CarlAiin,  ln- 
^m  in  tiram,  tumencibui  \rx  animii,  oecultioni,  (icubi  poflnir, 
dc&tuti.  Bodii  rufcnorei,  injuria  non  comcnci,  sdjoannem  limi- 
am  iniletiint,  ijiiicum  domi  tolliiLlercc,  jt  ft  oblcdarec,  delir-Mio- 
iwm  lcni  c3t|robrancc3. 
'  ZXIIl^  Ncd  iBulco  poft;  Ttcobut  Kcaiwdtii-dcccffit,  manM  ^ aU 
dtm  iUe,  Ij  rarto  Kivii  ha&^tur :  renm  quj  moa  omMhm  btnii 
9>Jeoiiii(luAi)olJ,  iujdirntcpubliDD  Tidcicncar  erbatl.  finMtnlfll 
ii)  co  viroy  pncer  viituK)  wce  otamesoraiatf  fiu&ua  dcak  Ittt* 
Salittai&cbMinciitia,  fi>ri)iplcndDC;.dl  ■aiiKOificciKia*  Onntt  fe' 
Eeriorci,  d[.^iu.eun  ^tN.fliitiMo>:'(li<»  ucucifuot,  Epifiapwlt* 
Drtalicacc  >d  pubUcum  'lupcravic ;  «on  incerea  aon  magp6i  Ecefcfi- 
aliitoi  praventui  Kncrct :  nc^ue  cnim  adhucad  Scotol  pcrvcBCm 
uinfuerudo  £ii^rdbcia  fw»dotili  cumulandi,  &  mak^cranrMua 
^u>'f ita  pc)ui  .per  luxurUm  pro&ndeiidL  Unum  reli()uit  Imt  Mm-' 
uIitatiiinpnuracatt]mcf>rcjaBm,-fchaLij  pvblicw^  ^fmaaeiKn* 
drcx  Biavlflui  fumtibui  acilificatar,  ft  magDli  pcuvcutibM^  ntcm 
dcfiafticit  tamm -fcufitbuf,  locuidMatar.  :  jo,  eii  AptiAntfeSbt 
magnificc  e)icruc»d<iiii,.c«ra<ri<,  qii6c!  tamenci,  privBtim  tf!|itriii 
hui,  publice  ck-omnlbu)  optinc  morico,  'malig^dcSiiKiinliuBvJiwi- 
<Iic :  (}iiod  diccrent,  niini*  vanititit  elle,'  in  re,  ad  miltmB'  M&m 
crnnp.irati,  tantot  lumcuf  ficcre.  Mon  virnirct  epii  fsit  lUuftrio- 
i'ci,  &  dtiiderium  auxit ;  eo  enira,  rclut  pernctuo  cen&rt  laprmn,' 
-<if  raedio  fubhio,  diftiipliiM  puhlici  pauIUcun.  labcfadata,  dciailc' 
pir\'un  corruftj,  lecum  omnia'pene  in  exitium  traxic  :  •  i-.r^  ;  -.  " 
XXIV.  Bodiii  aii  dom^Oicir  poten ti»-indTii latiuni,  flEIIkt^. 
corum  virci  imminiDdai,  fuh  l«tiun  prvtcsca,  'inbmnn^djkl^ 
unt :  -  <  ^uibuf  maximc  oppottiMiui  cll  viTu*  ftitridi»  Cramni,  J»{ 
cpbi  Kcnncdi  cx  eadera  matre  fiMccr,  RAbcrti  quonue  Bodil  ci^ 
lobriDUf.  It.  uii  tum  moi  erar,  pcrCanonioot  elefiin  ffiinpai^ 
in  locum  Jacobi  fratrii  nuper  defunfii,  .lcd-  penftfitooem  «ilicut 
impedimi  ^utiiiiDiu  cum&cgiibMavcnisKiiDuiaradirci^..liM^ 


tiiBer  ^uodecimus.  ^y^ 

u  li  PontiRccm  profcfhu,  facile  cum  eo  traategit,  ui  m 
dcmortui  locum  fuflicercnir :  n.im,  pr^icr  gcncrii  nobilif^ccm,  & 
naximarum  virtutuni  commcnit.-iciuiicm,  crjt,  ut  illis  tcmporjbur, 
llbcralltcr  ctiiilita!.'  Iia^uc,  Jum  Roma-,  aUvcrfj:  KiCiiooit  (ipc> 
mciijcai,  deltclct,  vetut  t^onirovcrlla  dc  libcrtjte  l:i.(lcljj:  Si.o[orum 
a^iuri  c<Kfta  eft  ;  nxm  liboraicnlii  1  pitupui  jtu  (  ijiio  Stoioium 
irpilcDpi)!  contendcbat  libi  fub,litoi  )  pcr  li(.CDtijm  bcUurum  utur- 
patum,  ettam  iii  p.iLC  rciincrc  ftuilcbai.  Vcnim,  (.tccreto  Roma; 
lecundum  Scotot  daio,  Grjmui  non  modo  SuOiia  Primas  juUii:.t- 
rur,  fci  etiam  a  Pon'ti6ce  Lcgationc  in  tricnnium,  ut  fKcriiucum 
probpfot  raorei,  &  diCiplinam  liccleliaflicam  prarcipicaniem,  iii 
jjrithnum  f^atum  reltitucret,  eft  ordinatui.  Ncc  t^nicn  virtjntus, . 
tot  animi  fbiTunxquc  bonii  Ulnflratui,  ac  fummi  PontiliLis  tati 
pr«rot;ativa  fubntKui,  domum  rcdjie  aufui  elt,  ufijue  aJ  inclina- 
tam  Buiiomm   potcntiam> 

XXV.  Boitii,  cum  non  tantui  aJ  eoi  Nobilltntit  coiKurfus  lierci, 

Siuancuin  Ipcravcranr,  ut  inimicorum  criminaiionciamolircntur,  & 
ecuritati  tuz  in  poflerum  profpiccrcin,  convcntum  publikum  initl- 
cendum  curanr,  in  tertium  dn:imum  menlii  OSobrii.  Ibi,  coram 
Rege  &-Apolcf)ii,  Robertus  BoJiut  fenior,  in  gcnua  proci(lcn<-, 
con^scnut  eft ;  "  Suum  cr^a  Re«em  obtc^uiuro,  (]uad  in  eo  Hdim- 
*<  burgum  dcduccnJn  praL-ftitifTct,  mnlignis  inimicorum  fcrmonibut 
"  traduci,  &  in  pc|orem  parrcm  rapi ;  ac  minari,  illius  cnnlllii 
**  aufWcs  pirnns  aliciuanJo  liaturoi :  quamobrcm  Rcgem  orare, 
"  ur,  li  quam,  nb  iJ  taituni,  iram  aut  otteiilam  animo  concepiiret, 
**  td  palam  declararct,  &  malevolcntium  calumnias  compelccrct. 
Rex,  ubi  paullum  cum  Apoleflis  collocutui  fuiflet,  rcrpoiulit; 
"  Robertinn  non  aiifiorem  ejus  hinerii,  ied  comircm  fiiifle;  neque 
"  nbfc^uii  ptma,  fe.l  pnciui  otficii  in  &  coltaii  pnemto  dignum  ex- 
"iftimarc:  idijue  fc,  ut  invidorum  fermonibus  obviam  eatiu",  pu- 
"  blico  «mventui  dccrcto  dccLiratunun :  at^uc  eodem  dcercto  cau- 
"  turum,  ne  ca  rei  Bodlo  comitibufque  ejus  aliouando  fraudi  etle 
**  potTir.  Hoc  dccretum  cum  Bodiui  pctiflet  in  acta  convcntui  redU 
gi,  idcmaue  diplom.-itc  Rcgio.,  cui  magnum  li^illum  appcmlcrctur, 
conlirmari;  decrctum  guidcin  {)atim  in  a&a  rclatum,  diptom:i 
paullo  pofV,  nemoe  vicefimo  quinto  cjufdem  menlis  A\e  et  cradltuin. 
£odcm  quoqcc  aie  adjicitur^  aliud  diploma  ex  cotKilii  lententia, 
quo  Bodium  Prorcpcm  creat,  fuamque  Ciluiem,  fr.irrci,  tbrorei, 
arces  &  oppida,  omncmqvtc  jurifilifli«icin  in  civcs  ei  Rcx  commic- 
tit,  donec  ipfe  vicetlmum  unum  annum  expleret :  egitque  cura  Pro- 
ceribuT,  qui  tum  adcrant,  ur  fcfc  Dnflepromiitcrcni  omnium  adio- 
num  pjblicamm  BoJiis  adjurores  fnrc,  pimifijue,  ni  id  fummx 
ope  &  fiHc  fccilTcnt,  obnoxios  futuriu,  Huic  proroiflb  Rex  ipfe 
guoquc  fubfcripllt. 

XXVIk  Hls  rationibui  R^e  fibi  conjundo,  &  parte  Nobilitatii 
privato  fcedcrc  WDO»a,  ac  toclui  reeai  adminiftmva w 'ist.  ^*^  wa.- 
G  s  3  «s&A,- 


aj4  Rerum  Scoticamn 

matii,  ftreurtiati  In  Iingum  ccmpuj  jrrovirum  cfl^  (xiHiniaruDt  ^ 
luiiJamcnu  (>ocenCkj;  cii^in  in  policiuin  j^cntcf,  perlcLcrunc,  ui  ; 
V.t^ii  fonir  nuu  nuxima  Thoin«  BoJio  Kobci-ti  blin  luibcicc.  IJ 
tnairiinoniuiii)  uc  apulcntuni  &  vclut  putcniiK  liabUimeiicuiii  vi< 
dcbaiur,  ica  inimicorum  odi^  inccndit,  6c  vulgo  v^riaia  termoouia 
tnatcriam  prirbuic.  i:tl!  cnim  ha:  vi>  omnet  jJicui  aJ  R.cgcn> 
oblcptoi  tredebant,  Joliijue  di^torum  &  fj^rum  arbitri  er.im^ 
noo  tjmcn  auti»  gracii)  mBgit  florcbjnc,  quam  RiE^abanc  OiJiA 
publiLO,  ijuoU,  ^Mdriennio  propc  tc^um,  in  cxiciuca  lotius  funilis 
tanJcm  crupir.  NccadvcrU-U^tonii  pruitcntiduniM  quir^ue  tjf^ 
fubicum  corum  incremcncum  invicus  audicbir:  uc  ctii  arroguuian 
(  ut  bcri  folcc )  comircm  Iperarenr,  ausrupcrioics  fcrie  iie<)aea% 
trqualei  conteraiuc,  &  inferioru  dcprimat ;  ubi  aucem  privatt  ex* 
ceiut  modum,  ^^%^i,  xmulationis  iniolcrantct,  in  fui  cnitiuin ac- 
ccndac.  Fama  vero  dilcordiz,  intcr  fa^toncmm  potcntci,  popu- 
\ici  quoquc  licentiz  frcna  folvit :  i^m  oacionci  latrociniii  aJwcnr, 
Vecercm  rapacicicem  cx  intcrvallo  avidiui  rcpciclMiiC ;  &  oJioruA 
fcmini,  a-,1  tcmpus  (iipprcfTa,  vilicmcntius  glifccbane :  &  fcJicioli 
turbanj.irum  rerum  octalioiici  libenfer  ampleflchantur  :  omnci  lie- 
niquc  omnia,  Ae  iinpuDituii  in)cda,  liberit»  mdebaPt.  -  Uk  ik*r 
nnc  oocalloni  Kenoedl,  qui^  paitlm  ijMigemlij  rumoribt»  fl^b 
irain  tnflimnurew,  &  oinniu&  nuknnn  cauflai  iti  Boclio^  a(  &• 
ditionnm  aufiore(.a)iifrrreia :  parcim  Ctlam  (  ut  noniMlli  rcbuimr) 
_  —  '- --''-niin  nomir  -'■'■' "- — '-—     *• '->— 


.  cumultuolorumiioaunum  canfiliit  non  abhombant,  ^ 

ficct  occulte  liibiicbaDt.  Hlud  otrte  a  eonun  vukibui  duttfa^ 
tiunc  turbidum  rcruin  ftatum  non  admodumeir  ingratuveiu.  t^ 
num  reftarc  videbatur,  ad  toreDKm  inimicorum  potcntiaRi  fiibvcp» 
rendam,  yc  Rcgif  aniroum  «1  fiia  cooClia  tradticerelit :  Jacit  enin 
Iaper<)uc  libi  «irium  cSc  :  &  vulgut  aovanun  nrum  fludiqlsn,Ac 
omnia  alia  magit  quam  prxfintia  femper  cujneiu,  &tilc  ad  pMtac 
acceflumm.  Itafue,  per  hoouQci  callidoi,  ^ui  nudiua  PMiim- 
jnin  iMrtium  ptK  fk  Krrentf  Re{Ui  p"i"H"«  pcrtcocate  iaAitwM:>  - 
XxVTI.  Iiuttea  Legati  -in  Oanuai  dccrcii,  ut  Margaricaii^j  Dani 
Xeeis  liliam,  Jacoba  pecerenc  uxerem  :  tBouc  prolpicereKtf  ^«0x1 
£eri  poHet,  ut  vetttf  coocronri!ia(IeOrodiluu&  SchctlaMifiii  in- 
Tulk,  ma&Dti  utriu&De  gCBcit  cUdibus  cxercita,  callcrettK.  Mb- 
etgi  ejuj  Lceationij  tuitTVpdrcti  Stuaitui,  Valccri  filiut,  iJcm^us  ' 
Scotic  Cancjaiariui.  Dc  (uutiii  iacile  cum  Dano  traalattina,  omiu. 
jure,  quod  in  wnnc)  ciica  &otiam  iniulai  majom  ejui  j!>bi  arro- 
j^aranr,  doCiiDomlDercmi/roi  taaium  ucprivatii  agrocum  pol^A 
ioribiu  caveretur»  uc  agros,  (luoiibihaberciu,  uciantcpoftederHitj  ' 
jra  ceaerent.  Sunt,  ijui  pigoori  nppofiiu,  donecdoi  folvcrctiirj 
jcribanc ;  lcd  f  oAca  Jacobo  acpori,  ex  filia  recciu  nato,  Ottnim 
omnc  iut  fuum  in  perpetuum  ccfliJle.  Cum  a  CatKclUrio  flcx  «cr^ 
tior  cfTec  fcQiui  oarnLa  ea  lcntcacia  cltc  ugAda^  pronma.facidit 
delit^eratio,  dc  hosefto  Nnbilium  ^jobo,  ad  nevam  Regiium  d^ 
diKtadxai,  jnirrault^  Ibi  fhkw^  udiuKQmti^  &  v&uii  ^mm 
^  •  V^ 


Uher  ^mdecimus.  \$^ 

profficicocibu^  Thomas  Bodius,  Roberci  61igf,  Amiar.  Comes, 
lauii.ica  fupra  modum  etjam  ab  iav&(iis  &  minus  xquis  ejus  vir- 


cum  frfmiliarium  &  amicorum  coraicacuconii.enJu  navcs. 

XXVIII.  Kennedi  incerea>  labciadato  H.egii  .inimo,  ^  vincub, 
^uibus  fiodii  ejus  voluncaiem  lc  rccencuro$  credeb^nc,  ncippc  vo- 
lupcatcf,  &  a  curis  publlcis  orium,  trahendo  in  crimen ;  coruinque 
€>pes,  quae  jjun  eranc  m^iximar,  velur  Regi  foimidoioias  iu  ma^us 


:^ui03 
publicorum  diffimulaclone,  a  moldlis  cogiracionibus  Regem  avcr* 
fci:^  conarcntnr)  ramen  &  vulgi  queriunoniaf>  &  auls  £>ricudO|  u- 
meque  ab  inimicis  ^uCtM  de  induitria,  cegi  non  poceranc :  nec  de- 
fran^  qui.Rrgem  foUciirMUQ'  nafii,  de  buUicis  «ibmicacibus,  & 
forqm  remcdiis,  libcrius  >Kim«MmK:  &  Rcx  ipfei  vduc  ad  curai 
viriies  aflurgcns,  ouk  vu)go  ficrent  aonminquam  ingrata  Hbi  ellc 
iftoaiirabar»  Nec.  jBodii,  quanquam  cum  Gbi  paiiUatim  n^inus  ob« 
tadpcranccm,  &  pariccr  invidiam  populamn  increficrl!  iefKiebantf 
quicquam  tamen  e  fiipcriorc  Ikcntia  omIttebanr>  confifi  &  prilHna 
r jus  £uilirarc3  &  venui  orsrcrirorua  accepca.  Igitur  adveria  f^^ 
£kU>i  jsim  Rcge  clam  in  luas  partes  abduAo>  &  Thoma  G>micc  A- 
raniK  in  Daniam  abIegaro>  undc,  proptcr  Oceani  iepttnrrionalis 
fiKiiiam>  magna  annt  parte  navigacionibns  smperrii,  rcdicos  antc 
vcf  •adultum  non  parcrcr;  fenes>  dc  scare  &  morbst  iovalidos>  & 
raro  proprerea  in  aulam  Tcnrirantes,  &  prsrijdio  mulcorum  amicor 
rum»  qui  in  Lcgacionem  eranr  ^yrofefii,  dei)  initos>  maturum  ag* 
grcdi  arbirraci,  primum  convehrum  poblicum)  iam 
^iu  a  multis  flaeitatum,  in  vicc/imum  fecimdum  diem  M.CCCC. 
fneniis  Novcmbris>  anni  millefimi  quadrin^cnreffmi  .  LXIX. 
fecagcfimi  noni,  Edimburgum  per  Regcm  iodicendum 
curaor* 

.  XXDC  JEo  Rodiis  fratribtif  adeflc  juflis,  varic  re5>  pro  cujufi]uc 
odio  aur  favore  crga  cos>  cft  cclcbraca«  Ipfi  cerre  ram  inopinacd 
cafii  percuifi>  nullo  tuxilio  advcrfus  immincns  malum  anrc  parato^ 
fraQis  animis>  non  tam  fadionis  adverik  pocenrli,  quam  fiibira 
Re^is  aiienacione  perrurbaci ;  Robcrtus>  otiini  (pc  incolumitatis  ab- 
ie^a,  in  Angilam  profu|i>ic :  Alcxander,  quem  advcrfa  valccudo  a 
fuga  cohibuit>  in  ios  venir.    Crimini  frarribus  communicer  datum) 

3uod,  in  Rc^m  injeda  manu,  privato  confilio  eum  Edimburgum 
uxiAcnr.  Cum  Alexandcr  aftrmarcr,  cjus  culpae  vcniam  in  ceD^ 
yentu  pabLbo  impcrratam,  fupplexquc  pererer>  ur  cps  vcniar,  t% 
ndii  publicis,  Rez  cxcmplum  dc£rtbi  parcrcrur>  id  ci  ncfvarum» 
jQuid,  advcrfus  id  decrcrum,  ab  accu£iroribusQbitCbimC\t^^>X- 
liu;  ttmpcav  Cmpforibiu  Doa  proditiv ;  cca  «»id(^>  t^»Btf^T% 


^jtf  Rerum  Scffficat^m 

CDnjt&vfrfifficili)  DDn  lit,  m^lo  cooirationibui  Ic^entium  rmi  ti 
tAm  icllrujucie,  qinm  incerta  pro  cmo  affirmart.  in  cO]>i<licivA; 
Itxivlct'  ildmriitnj;,  capiie  lutt :  Robcrtui,  p^ucii  poft  iiuui,  An- 
IKVici  in  Ang^a,  exilii  tvtlio  aj  frx^tsnm  xtatem  diijuntto,  dci 
ccflit ;  Miui  ejuf  ibfent,  injudiius,  &  iicgotium  publkum  gervni, 
holtii  publicui  juilicatui :  omnium  boni  puSlicata.  Hxc  ^uiJeni  irl 
eeHi  lunti  Qua:  auwm  tx  virii  bonis,  Sc  illonim  remponiin  ODg 
tgiurii,  acccpi,  non  cxiftlmavi  difiimulinUa.  Aiuot  cnun,  tltti# 
»um,  quoBoiiiialKCaftorura  vmia  f  tit  tjjw,  in  adii  FxAarF,.ii 
huirvTc  fcnttntiam,  "  Ut  Rex  omnem  oltentioBnn,  8[(ui'ttia 
"looucbantiirVJnimi  raiHorem  lemitierer."  Quod  ^tiidein  qut 
ft.r^l  gratificjri  volcbant,  iuxri  remiflioDii  de  cdpa&  ponu  dilhn^ 
Aionem,  4]uz  tum  ioter  Thcoloeo*  celebr*batur,  intcrpretaremwr ; 
hii  viilelKCt  verbli  intrltigj,  "NoK;im  (juiJeiH,  Scex  animi  ne4 
**  Quitia  coRceptam  labcm,  aboleri :  cxicrum,  legum  pcenb  tvot 

'■  XXX.  IVOTirao  vcrt,  DanicacUirnRrginamadrexit.  TliomM 
Botliui,  audita  i^ljmiiatc  conui  ftroiliv,  (juanqitjm  non  ikeflcfn', 
fcur,  in  puMiM  omniimi  Ifrticia,  fptm  venix  ei  oltentarent,  noi»  eft 
^ijRn  t»ttn dcfctnderc;  vcnan  ab  «itoft, '«uswl  twD«iWl)taU 
cc  daffiAdvofavcnr,  edoAai,  nulltmi.ndimia')id  RiC^  gkitlMI 
«aterr,  amal  adiiu  ab  inimidj  pneclufo,  flatiWi  in  DuuaiD,.ia4* 
vencrat,  reveftui  eft:  &  fcragrata  Germania  in  GatljaM  waia 
B>i  multa  frulira  conatui,  at  LudovkD  Undecimo'  (tgnl  ^v^xn  fe- 
•itimum  Fnancomm  in  tyratiniden  convcnerat)  dcprttatMv  wxtf- 
toTi  ad  Carotum  Butsundum  profedui»  fetWa  ft  fidekiB-fllU 
bcllb  navavit  operam';  ac  muttii  ab  eo  invlccai  donli  ft  bMMrllR* 
afieQus  fulc;  Ibi,  duro  priT.itan,  ied  honori£cam  vhaAi-ilaci^ 
wor  ei  Taoebum  fiiiunr,  &  Grxcitiam  filidm  neperi^  <i«  qutlMtt 
Cio  loco  dicenui.    Naptis  Jacobl  Tcnii  &Marf;aritc  Re^a% 

m^n*  Nobilitatii  concurTu,  celdine»,  dcdai»  4it 

M.CCCC.    menni  Julii,  anni  M.  CCCC  LXX.    Ex  M  iBanino* 

LXX.        Bio,  tcrtio  polt  »mOf  mtut  cH  Jacobui,  qul  patrtla 

regnum  fucccflit, mente  Martio,die  facro  Divo  Patrldoi 
'  XXXI.  Rex  inceret,.  iranduiB  fitiitut  Sodioni»  cakmitstibur, 
fcribit  in  Flandriam,  ti  iororem  domnm  rcvocat.  Svdctui^  ob 
Jnfienem  crga  mnitum  amoFcm^  non  facile  ei  dc  rediraacfiaadcrl 
«ofw  exiflimarct,  curat  ex  alionim  litcrii  fptm  ei  in)kl^"Regit 
"  ira  rpatio  temports  lenira,  itott  defpcrandum,  tjuln  loitM'  Mud 
"  fVatrem  plurimum  pcrlicctT  poflet,  ad  mariti  calamitatcm  £ulc- 
"  vaniiam :  multum  intercite,  pneTenlhe  tuam  caullam  agsu,  m 
■*  allii  ac^ndam  mandet."  Illa,  ea  Ipc  iileda,  cum  rediflctt  lotfaa 
ile  dirortia  c»n  ei  RcxaBit:  &  amxii  IlbeUis  poblKc,  acnuikif 
hfcicli  eelUNa,  KilmctnocC'  <<)"°<[>   ^ntc  rci  afliftiST  Boillanni 

Sriikcps  erjt  4«mk)liiB>i)~iulxtin-  Thoniai-intFa  fexagcrioMim  dtem 
dcillc,  dinniffiiielttntorafiei,  vix  £dc  poblica  data,  itvnti^oit 


r. 


Liher  ^ttodecimus.  357 

mv  :  ac  divortio  cum  abfenK  &  inauditg  tranGfio,  Maria  Reqii 
foror  invi»  Jacobo  Hamilronio,  liomini  propc  novo,  acRiuItum. 
«li^nlc;iic  &  opibui,  quam  prior  maritut,  inl^riori,  nubere  coeitur ; 
fcpcrif  auccm  ci  Jjcobum,  &  M.irgarium  tiliaiB.     R.cvocatt  ^uo- 

r^  «(  alccro  viro  a  Regc  liberi :  nec  i!Ie  diu  ruperllet  fiiir.  Cum 
nicrpix  Hiein  obiflet,  nec  propinquum  ibi  habcrct,  aui  hCrcttf- 
ntemaJirct,  Carolui  mai^nificum  ei  fcpulchrum,  pecunia  Jaiii  arii- 
|i1:t,  qua  ipA  munificc  eum  donaverar,  in  acdc  conflrntB' 

dttm,  cuffl  inlcriptione  honorifica,  cursvit.  Ita  Bodiorum,  fhi 
tum  erat  in  Scotii  BorcntifKma,  f^milii  intra  paucoi  aimoi  &  tie^ 
vir  &corruit,  magno  pollerit  documcnto,  quim  Cnt  lubrlcse  Rc- 
gum  adolcfLcntium  amicitix.  Ncc  ea  modo  ruina  obilupefecit  a> 
micoi,  fed  inimicoi  etiam  terruit :'  nuUo  poftea  ad  eum,  unde  iiU 
dejtdi  erant,  gradum  contrndere  aulb,  partim  dum  rtrum  huma* 
lurum  cjfui  inftabilcs  cMpendunt,  panim  dum  R^ir  ram  Hibito  in 
bct^cficiii  pomilenciam,  «  in  odio  tantam  perttriciiiir  in  menrcm 
revocanf,  Miiltum  certe  Cot,  qui,  ex  Cii  mut^timie  ftatui  puhlirt, 
in  maximam  Ipcm  erancerci^i,  (ua  fcfcUit  opmw.  Njm  Rex,qiil 
fiperioribui  annii  afrucverar  orio  domefttco,  ac  l-aro  prodibat  in 
publiciim,  j.tm  novni  ctiam  m.triiui,  dnmcfticii  voluntjttbut  ma- 
i>natn  temporii  partcm  impertiebarur:  jrquc  exeliil^  NtJiilitate  in 
|iaucorum  miniflronim  potenare  totus  crat.  Cum  efTer  enim  in[;c- 
nio  acri  6t  priftrviJo,  non  ficile  ftrebat  fcntcnti.im  fu.im  a  con- 
rbltoribui  -reprchendi ;  Ita  cum  Procerum  In  eenlendo  retugerct  U- 
berrjtcm,  ralef  cirei  fe  habebar,  qui  tSon  corriecrent,  fiJ  appro- 
birtnr  fua  decreta,  &  rcpugnandi  officnfione  viiita,  obfecjiicnda 
er.itism  parircnt. 

XXXII  Inier  hot  aulj;  morei,  or.Io  Ecclcnaftio»  nihilo  finajut 
l^cbar.  Qjnmvit  cnim  lu<u  &  avjritii  jam  multoi  annos  Ealefil 
fniniflri  labonflcnr,  rcmanfcrat  tamen  idhiic  ffietici  oiia.-dam  anti- 
fuc  ifriviMcif,  c;iiP  &  Dimuloi  Ilierai  dif^cntibui  adderct,  &  qiii 
n  dif^rndo  prorctiircnr,  fpcm  emolumenri  cis  injiterct.  Higcban- 
^ir  enim  £pi'copi  a  collci^iii  CaDonicorum,  &  CQ-nobiaft.h»  »  fitii 
•HUIibui:  riim  autem  .-ttiIii.'>K,  qui  Regii  animiira  5r  aurct  obfcitc- 
-.int,  hicri  oftent.it.i  m^enitudo,  &  eorum,  quitiit^um  cert.incn 
■dir,  infirmitji  co  ficife  pcrduxir,  ur  Regi  fuadcrcnt ;  "  Ne  rcm 
'  t.inti  emnliimrnti  prret  homlncj  ipn.iviirimoi,  &  ad  nuU.im  rei- 
'  p'iMicK  p.mcin  c.iprfrcnd.-.m  iitnneo.,  cfTe  liueivt:  fiJ  potcft.iccn» 
'  dcfl"n  m.(i  q„n!  veller  ad  f^-  rcvocarct.  InJe  cnim  non  dermu- 
'  rum,  unJe  K  connira.icci  rcprimcrer,  &  diibioi  rciincrer,  &  bcnc 
'  meririi  pratinm  rcFcrrcr.  Nunc  fliitcm,  prnct  viil?,i  fjTLeiTi  hono« 
'  rc!  &  opc!  tffr,  ron  minui  in  p'jblicit  nccerttiatibot  parcoi,  quam 
'  in  domeflicii  vnliipt.iribu<  prodilot.  Unnro  Rcircm  elTe  opiwtci-c, 
'  in  qiicm  nmnium  oculi  friit  inccnii ;  peiwi  quem  fit  &  pimjeftdii 
'  &  ifiioCcnJi,  &  remunerjnJi  faciilt.n.'*  Cum,  hii  &  (Imilibui 
■hndimcntii,  Rcgii  animum,  SfWtc  infirmiim,  nec  firlt  advcrfu* 
'  -   firmum,  6[]irdvi  cofiliietudinc  Ubcfa.t,Utan,  ^  %  mw». 


'B<enm  Scoticar^m 

{vantHlA']  licOKiuii,  b  fium  fciiienEijin  pmmiircnt,  contino» 
bova  rcrum  £icici^r  cocuna  rc^um  oriror,  rctitu  omnibus,  »!■ 
fMrh  ^uam  jprgf-tn»,  ia  ;iuhni,  vcLuc  ad  publkjm  nuntliiurtotMm, 

^prilitlt. 

JCXXni.  VusKJantutKta  Giiniui,  <jvi  prvcipicamem  Ecdtlita 

vniu  vclut  fuffi.ujiiibtb;i[,  Eum,   inunLdt  omnia  (lomi  imctiiibiK, 

Konts  jliquoi^nui  fuUc(lidct>  ccrciot  per   «mitof  t.i>^UIi  ^uo  i» 

-    Il;ita  Ki  «ncnr,  ficruj  pri^noLiUate  Rcgis,  ^4U|i»  amiiiiJD)^^ 

utui  crjt,  dd  luos  tc.lirc  liJtuit :  &,  ut  anuno>  homimim  pcrttn- 

tiici,  i.fipUNTi4  (k  Lcganonc  impctrittd  pra-milJt,  & 
tJ-CCCC.  promulgauilum  cur3tfi(  mcnfe  Scptcmhri  ,  Anni  M. 
LXXII.      LCCC  LXXlI.  ame  rcs  &  mign^m  ei  invaiam  A*- 

tim  confljvit.  Njm  qui  rcdcmcrjM  in  auU  liosiorct 
J^lcCixhlioi,  nc  ptfjjm  &  prctium  fimul  amittcrcnt,  mctucbanci 
^  ^ui  r^m  u-cC^tjtcx  nulica  itun>linaiione  conccperasit,  aduuin 
|ibi  (Miui  >told>4Qt,  fJec  minui  ^cmfbit  e^  S>ti\o,  <)<Hc  (kcrdo- 
I|3  mcJicrurio  {^uxltu  J  Kcgc  imperniveMnt,  vel  impetracj  aliii 
4iv,ciul«bM)t,  ne  gcnui  illud  lucri  e  nunibui  criperelur.  Hi  r:miici, 
conjur^tiione  U^i^  raikdiQit  P.atricium  abfcntem  oiKrant,  &  in 
Re^iira  collcfli,  ijiicruntur;  "Vcrullj  majorum  jitra,  &  rcceniia 
"  Rf^^um  e><i&i  VLol.iii,  jc  mujta,  uiuvcrib  regno  d^miui^i,  pcc 
*'  Rtananeofet  agjuri ;  ^iofMm  libidini  nili  »«ur  obviani  ntur, 
**  R«gem  brevi  ia  ordfriCiB  .r<da$iiA  iri,  &  fcnn  illot,  ORuMiun 
"  rentm  ncf  ftat«m  ibre."  J4  pcfkulum  ut  prcTc«ii«af,  CX  deovt 
to  conciliij  ad  Patriftao^- rqt  n^»!  c{reflijKi>  mifBi  qui^vMittw; 
V  frbf  idliwn  Cii  .f^uavli.  parttFB  attiagcFetf  ilma  JlKK«.4e«usv> 
**  moilili  adverlii!  eum  ad  ie  delatir  co^nokeFcc'^  DixUrai,  Sl 
Edlinbucgi  adeflct,  zd  Cal.  Novmbrei.  'btcrca,  cum  Amld  & 
prDpfMjui  coofinBarent,  Rcgtai,  in  tam  jufta  cudTa,  M»  iiu^oum 
forc;  iiJqucM  nim»rib»u  odverfa  &fiio  rclcidCT,  Rt^&aulii»- 
ruR)  atiimoa^  BiAm»:  muiUS  i^ooif^piir,.  ita^ibi^ONaKit»  ■> 
tii^K}iiaiii.clein(l«PMTJ0ui  Mquo  itlK  oim  .aiKwCBli*  ctpfcodcTC 
mw-it.  In  qoBvnnnn  i(ccKii«,  Bitin  diploout)  Mwtulillei, «  aiii- 
bui  0llei)4ci«t>  fi  a  I^jpmaiMi  Paiii&«  Arcti{cpiGofUtt  :FaatAiv> 
drea,.  Pflmaiea»  Stodw,  «,Lfg«y  *d  Ecclelu^ltitMli  ItetaAi  oi» 
dtoandMm  in  trimnim  creatuni,  a  mlnoribuf  ()tiid«m  CKcnloTibai 
tak  JKjUo  antmo  cft  auJkui :  gaudcbant  coim,  muouf  cam  ncocC- 
larium  viro  b«no  &  «rudito  commlirum  i  fed  hi,  metii  potcmige 
aliofwn,.  ^ui  iibi  Rcf^m  &  vtlicMcanciU*v0ruit,'iBurii«pobm 
nsn  atylekvK.  Advcr&rll,  ut  fivof  popuU  •«cf|o,VWriciiii9  dan- 
gutlMFtt,  «*ora  iatcrpolira,  PoMificcm  Komanunii  ^•nti is  ca 
«aulla  judn^QepoAtr,  appclIaiK.  Iiil«,  a4  liam  fitdcfiMn «  Rc- 
ge  rpn«iir%^inucP;,.dHn  lii<U}udicar<tttr,  Ar<hkpifi^  ioGgpix 
uXuTttFCi  aoc-^ic^uam,  piyiCT  tWueta  fiycfioriiUM  Bptfayii  nii^ 
pia,  an«nnre.. 

.  ^XXXIV.Iiitcrfa^eioitmeAPuricia^levidecaafiainonilidml* 

Va,  &4  9i«(uwB.jon£e  acttriwm^ulidimu  Stvcffiui.  Ii>iaTCaIi  Kri 

...  7  «^sAk 


'  tegrnift,  com  atiquot  afmot  Lotifiiiapud  Joauaoaa  ^»efiacom,  me-  / 

^kam,  &  Aftfoiogtc  ftudiis  nobilcm,  cgiffit,  meffiis  ad  fuoSj 

on  oetm  iogenii  denerttitc,  tunr  JcieDdlK  rerom  oodeftium  {x- 

-^bcione^  ^revi  io  lulioormn  gratiam  le  iniffluavit;  Ba  res  nugnum 

«i  fiivortm  condliavitj  (juodaula  omoibuS  dlvioafMll  geoeribus  tum 

«sfi|ue  iid  ift^niam  dcdlra  crat.    Srrcfibii  \^^i  ing^ii  acrimooia 

&  aidka  fratia  florens»  brevl  AidndiaoooQi^&ni  Aftdreit*  defigna* 

cur*    Com  ab  fipiicopo  ad  id  munos  ooa  recipcrerur,  conimUnica- 

«ocoofiiiocum  joannt  Logcdj  tum  £holanim jpublkarum  Rr&ore» 

&  Patndi  inimico,  madiinas  onmes  ad  ciun  iubvertendwm  s^dmo- 

vent.    RcAiDr^  fretus-  Romani-Pontificis  pri^dlcgidw  ^uo  a  jurifiit« 

^biooc P^tricii crat cKcmtos^  cificris inemkit.  .luncill^  homi« 

-tiif  ei  itiftriorc  ordioMMnminatiDncm  ira  cootemfitj  ut,  ftfi  veoi- 

cns  in  «lUam  cifdem- dirb^ibttdatqocitcnmie^ixpetbusj  nikil 

>camcn  dc  iiiperioris  vitctx3ttfaetodiocneinitta^.''T^ 

'^ot  motcfty  cum  dir^  EccTcfitfticst  cootcmnuntdry  Rcj^  aukiiiuiii 

idft|^otalit>  ae  Pfttrictimi  tipQibus  lacrts  aniibus  eltcbidi  procurant : 

iii  bona  cjus  procuratorem/  filci  immittunt :  xotniccs  gravi  edifto 

jidE  difiedere :  dati  cuftodes,!  (^oi  obfervarent,  ne  qukquam,  quod 

cdiQo  repurnaret,  attemaret.  -fpilcopi  i^Il^ui,  nc  eiga  Regem 

cam  benetMom  irarati  viderennn^  iummam  pecunise  grandem» 

quam  tcmfioribas  iacerdottbus  gravatc  cxt<»ieranty  ad  cum  atnn 

•  lemnt* 

XXXV.  Rcx,  hac  prieda  potitusy  velutPatriciimifertus,  cofpit 
cnm  eo  mkius  agere,  acj  mims  ad  cum  Abbate  SanCbe  Cruds  tc 
Seveffio^  Epifcopas  Regi,  9t  Epiicopb  Seveffius  reconciliatur ;  fed 
pecunia  ante  ab  amkis  coliarary  &  axl  Regem  perlata.    l^icur  Parrl- 
ciu),  vdur  omnibus  molefiiis  liberatus^  cum  ad  vlllam  iSam  Moni* 
malium  divertifiet,  anjue  ad  ea  qtfae  iui  muneris  erant  privatim  & 
poblice  obeunda  ie  compararet,  menl^irii  Romanenies  ab  inimicis 
m  eum  fmmifti,  ob  nondom  fblotam  pro  diplomate  Pontificio  (Bul« 
las  ipfi  vocant)  peconiam,  ei  lacrisincerdicunti    Erat  aucem  ille 
ad  extremam  inopiam  jam  addudus :  nam  &  ante  fir  poft  redicum 
cenfus  eius  majore  ex  parte  2,  procuratore  Regio  erant  in  filhim  re« 
laci;  fr,  quod  ab  amkis  pocuk  conficL  Regi  &  aultcis  dacum* 
MiniAris  aucem  Regiis  irerum  in  pofi^monem  miffis,  Ipfe  in  arce 
fua>  adhibitis  a  Rege  cuflodibus,  ac  domefticis  miniftris  ablegacis, 
fenrari  juflus,  eciam  ad  inopiam  confilil  eft  redadus.    Gulielmus 
Seveflius  capicalis  inimicus^  veluc  mentis  panim  compoci,  2.  Rege 
primum  Adyutor  (nt  vocanc)  eft  dacosy  demde  i  Romano  Poncihce 
approbacus :  mox  idem  Seveffius>  per  faQionis  adverfar  porenciam^ 
Quarftor  dedus,  qui  de  vita  &  moribus  ejus  inquirerec.    Mulca  ei 
levia,  multa  ridkuta,  quatdam  etiam  incredibilia  objed? :  incer 
quar,  ouod  interim  uno  dle  ter  mi/Iaret«  idque  ea  arcace,  qua  vix 
reperiebatur  Epilcopus,  qut  temis  menfibus  lemel  id  munus  obi- 
ret.    Ibi,  inimico  judice,  condudis  tei^ibuS)  EnlCo^tussi  t\«t^T^ 
coa&us  eft:  Sevcfliu^  qiii  decretum  ad  fomiuiLcm  Y^ttsiXct^x^  Vci 


jtfo  'B.erum  Scoticanm 

cjiu  locum  fufieAui.    Nec  inimici  !uc  hominis  tUde  contenci,  cuin 
omnes  eum  concumelias  magno  animo  ferre  confpicerenr,  curarunc    | 
ut  in  Gxnobium  aliquod  dcvium,  qiucuor  ndhlbitif  cultodibui,    I 
includeretur.     £le3A  eft  ^moiu,  fa>puluj  verius  qujm  tnfuLi  ;  in<-    i 
de,  exorto  bello,  metu  ArgHcse  cIaHU,  pofl  cricnnium  cfl  cranJlinu    ' 
Fcrmelinoduoum :  iUinc  rurfus  in  ^rcem,  qusc  efl  in  lacu  Levino  i 
acquc  ibi  tandcm  Xtjte  &  mileriis  confcflus  decefTlc :  vir  nulliuf  lcfio 
lcrti  compercu],  do£irina  &  virtuce  ncmini  fui  tcmporii  iefcrior. 
^Reliqui  viri  boni,  calamicice  ejus  dcccrriti,  Ipc  ibjcSa  iaflaurandc 
EccleliaflicK  dirciplinx,  fele  ad  fua  privata  ^uifque  negoria  contu- 
lerunt.    In  aula,  faccrdocia  juc  vcndebancur,  auc  aduUtoribui  & 
turpium  voluptatum  adminiflrii  in  prxraium  ccdcbant,    Hkc,  ne 
rcrum  feriet  fxpiuj  jncerrumpcrccur,  quinquam   divcrCl   tcmport- 
Iiui  gcAa,  in  unum  locum  coocuiLiius,  uc  mcmorabiii  cxemplo  mi- 
Itriam  illiui  cemporii  antc  oculoi  exponeremui.    Facilis  cnim  hinc 
ConjcQura  cfl,  quibut  tn  malli  inieriarimi  ordinum  hominet  vcrlV 
rentur,  cum  uinni  vircucii  genere  vir  darus,  &  idem  R.ej;ia  roagna- 
rumque  famlliarum  propinquicacc  fubnixut,  a  paucji  inlim^c  Cirtii 
ncbulonibui,  fuerit   inimiiorum    ludibrio  &  crudclitati  expoficui. 
Nutic  id  alia,  qusc  pcr  ca  icropoTa  evencmnt,  redcamui. 

XXXVI.  Anno  millelimo  quadrJngcntcfimofeptuageCmtifcxto, 

cum,  ex  dccrcco  publico,  adverfui  Joannem  Infulatum 
M.CCCC.  Rcgulum,  qui  aliquoc  jam  provlnciai  occupaverat,  8^ 
UUCVI,     maritlmas  contincncii  reeionei  latc   populabatur,  Rcx 

ipft  ccrTeOri  icinere  pro^hcifci  flatuilTct,  &  Crafordix 
Comicem,  tum  marii  PrxfcQum,  cum  clalTe  efTct  mifTurui :  Rcgu- 
lus,  tantli  apparatibut  impar,  luadence  Acholio  R^if  pamio,  vcnit 
in  aulam  fupplcx,  ac  fe  R.egi  permifjt,  Adcmcz  ci,  quat  per  vim 
ccpeiat,  provincix,  Rollia,  Kintera  &  Cn^pdalia  ;  Infularuro  impe- 
rium  rclidum.  Eodcm  anno,  controverfia  cum  Anglis,  jamjamin 
bcllum  eruptura,  linem  habuic.  Navem  Scoticam,  ab  Jacobo  KcD- 
nedo  xdificatam,  qua^majarem  ad  cum  diem  in  Oceano  vilam  ncm  . 
memineranc,  vis  eempeflatisinlittui  Anglicum  impegerat:  bona  ab  i 
Anglii  direpta,  ac  Urpe  frufira  repetita.  Htc  per  aliquoc  anooi  ' 
cum  lis  animos  HiflinuiHet,  Lcgatione  candem  honorifica  in  Scoti- 
am  mifTa,  cujui  Principei  cranc  Epilcopui  Dunelmenfii,  &  Scrupus  < 
homo  nobilii;  ab  iis,  cum  Edu.irdus  lorcuna  inconilantia  jadacui,  ' 
pecuniis  tam  diutumo  bellf>  evhauflui,  rcquiem  ab  armii  Ijbenter 
amplcfleretur,  facilc  renovaca;  funt  inducix,  eis  legibm,  ut  navis 
direptsr,  &  honorum  qnx  incranr,  ptctium  per  viroi  bosot  «lU- 
marctur,  ac  hona  tide  reddcrctnr, 

XXXVII.  Eodem  .inno,  Lcgati  ad  Carolum  Burgundum  ad  fc- 
d.indas  mercatorum  qi^crclas  milTl,  cum  in  Flandriam  appuliileat,  . 
ihi  comicer  acccpti.  Ab  tii  alrquando  fbrte  fortuna  invicaius,  (ic  ' 
una  co^arec,  Aniireas  quidam,  Mcdicinx  profciTor,  &  qui  magtum 
Aflrologicanim  prxJitlionum  habcrr  puiabatur  pcritiam.  1s,  au-  , 
6iu  eorum  advcncus  caulU,  feduflos  occultt  admonuit;  "  Non 


Ijiher  ^uodecimus.  5^1 

*^  cJIe  cur  nagnopere  &ftiiiar«it,  intra  p.iiwof  enini  Jiu  ccrcum  de 

*'  DiKC  nuncium  jffiituruin."  Ncc  prxdiCtidul  dctuit  cvcntuj:njin, 

intnt  tridwim,  tOc  tctiuiKiacuin,  Ducem,   exetcitu  prolli|;3to  ad 

\     NiDcsnuniLotfiaringia;  oppidum,  ab  ticlvetiii  eilc  iutcrfedlum. 

r    I(a  iUi]  FSbut  ob  quai  profcAi  emnc  infe£tis,  rcvcrli,  cum  apuJ 

r   Regcm  ADftrcx  dc  tebus  futurit  prxtcientiim  mire  laudaftcnc,  aiii- 

\.    Rium  ejui  in  caf  actei  pCDclivcm  impulcrunt,  uc  m.ignis  potticicati- 

[     «tnibcu  boinicicm  ad  u  artefrcicc,  ac  non  \ca  diu  poitca  advcnicn- 

Y    tcm  bcnnrolc  excipcrec,  &  npulcnto  faccrvloiio  aliif^ue  muncribui 

r    donam.    Ab  hoc  aucctn  cum  Rex  acccpiinc  (uii  f^ma  clt)  libl  a 

9    itiii  exitiiun  immincre,  ca<]uc  iliftio  cum  maleficarum  mulierom 

t    (^uibui  tmmodice  d^'Jitus  erat)rcrponfii'confcniircr,  ^u»  prBBJixc- 

F    rantfbre,  "  Ucteo  a  «cutit  fuii  niinguecetur,"  c  PriiKipc,  ab  ini- 

I    tio  indolli  opciraz  &  rummat  fjicl,  ac  nc  tum  quidcm  pcnlcus  de- 

b    prjvato,  in  immanem  tyrannum  Je^encravic.     ^ufpicionibui  enim 

I    anjroo  lemel  occupato,  f  jnguinc  proximoi,  9c  fcrc  optimum  ^ueir- 

:      ^ue  c  NobtUtate  pro  Inimico  habebat.     ProLCrct  autem,  curo  ol» 

hanc  ipf^  cum  hoc  rjialefico  gencre  hominum  confuctudinem,  Rc- 

gi  eniTiT  infcnli,  tum  longe  migit,  ob  auIi<:oi  auofdam,  inlima:  for- 

rtfliominei,  c|uibui,  NoDilincc  Loniemta,  fulit  coniiiltoribL:!  ucc- 

Iiatur.    Eonun  hi  principet  eranc,  Thom^tt  Prxnonui,  honeflo  IoC3 

iiatui,  fed  qui  Rcf^i  pmnibiu  in  rcbui  oblequi  in  ^inimum  iiiduie- 

'     rat ;  Robertus  Cocher^nui,  bomo  magnii  cnrporii  virtbui,  ac  pjci 

^  audacii,  qui  cum  c  certaminc  <juo>!am  lingulari  cognitui  Regi  fuif^ 

■      ftt,  ftalim  c!i  architcQo  aulicui  fiOut,  &  ad  fpem  vira  libcriJiorU 

•    ercdui,  brevi,  dili^nter  obeutvfii  levioribui  ncgonti,   &  Rcgii 

tnoribui  obfequcndo,  pcrfcdt,  ut  nd  intima  dc  rebus  magnt!  conli- 

ii    lia  adhibcretur,  ac  gener  a  PrxAono  cligerccur.    Tcrtius  crac  Gu- 

'     lielimii  Ro^enu,  Anglut  cantor,  tjui  cum  Regii  Angli  Leg.iiii  in 

'     Scoiiam  ingrefTui,  pottcusm  lcmel  &  itcrum  Re^i  audirui  pljaiir, 

.      ab  co  retenCDt,  &  divhiii  auQuc,  brcvi  in  EqueftTem  ordiiicm  ell 

\     afcriptul.     Czteri,  e  cnniemCiHimo  cencrc  hominuro,  vlliflimacjm 

arlium  opificct,  &  foU  improbitatc  K  audacia  commcndati. 
I  XXXVin.  Dc  auJa  ab  hoc  hominum  pcnerc  purganJa  cum  No- 

Iiiliiatii  convoucio  fierct,  pcincipibui  duobui  Regii  fVatribui,  cpuf- 
que  [vtullacim  proitirent  imlicia  ;  Jo.-innes,  minimus  natu  rr.itruTn, 
cxterit  incautior,  tumtcmcre  dc  ilatu  rcgni  libcriut  locuttis  fuidct, 
nh  aulicii  arrcptui,  &  inciirccrem  conjcfius,  a  domcdicrtReeitcfiii- 
cilio  condcmnatui,  ac  vcna  reftilla  mori  cft  coa^ui.  Caullii  mnr- 
tis  in  vulgus  cdita  cft,  quod  cum  fcrminii  vcncGcii  cUm  conlill.t 
conferret  in  Re!;!!  capur.  Td  crimcn  verum  nt  VLdcretur,  decrcta 
advcrfui  vencfiai  qiKrtionc,  ad  duotlecim  e^cum,  quarum  vitiffi- 
ma  cr.int  e.ipira,  crcroaRC.  Mon  Joannit  conjurationcm,  jaroj^ini 
(ut  videbacur)  erupcuram,  mapij  rcprcfEti)uam  diicuffit. 

XXXIX.  Afexander,  ut  ^cnerc,  ira  pcricuto  proximus,  qu.imi-is 
nmnct  a  fc,  quoad  pntuit,  fufpicloncs  amnvcret,  tamcn  pcr  mini- 
Itro)  Rc-jios,  qui  nunquameo  vlvo  fibi  ratUcon&i\ms^<;ie^(i^M<x, 
H  h  UVftci 


l62  liernm  Scoticariim 

r.il<Lii>  in  ,irceni  r:ilim(iiiri<ciilL'm  raptiis  clt.  lh\  cum  diligcnter  a£ 
1^-iv.irvcur  iii)  vi'.,  (]i.ii  c)iif  [xXLiiciji»  libi  cxitiAbilcm  relMncur,  (MG 
|h:i'  iiCt,L-Ilitrioi  anliuurD  Rl-^U  pi.tLarc  pofTct,  aonliliuin  djm,  ^uaK' 
ilo  .ilitcr  iioii  ji^crar,  cvjdciiJi  ccpit,  cniiCio  cubiuiliri  taRtum 
niiiiilir»,  ()ut.'m  uiium  c  Tuif  lilii  rcliClum  babcb.it.  l'cr  cum  navi- 
(.iiUiii  luniiuiic,  quam  in  Itjtionc  proxima  parjiam  cllc  fulTit.  De- 
in.lc,  ircbris  ck  .iuL  nun(.iii  comincamibuj,  quicoram  cuUoJibut 
(nwo  feLfcto  ciillo<]ui  nonliLcliat)  lingcrcnt  K.c<>cm  pla&ibiliorcnt 
lii.>rt,  ii.  [>ri.>i  fyem  libcrtJtii  ollcntarcnt ;  cum  ilcAitutui  ad  at-, 
ikiiilum  [lics  appcicrct,  viiltu,  <|uantum  in  illa  foriuni  pciEuit,  ad 
l.il.iiii.it:'m  tiuniiolitn,  fimut.it,  "  t!c  planc  nunciii  crcJcre,  Regcm 
"  libi  lonciiiatum  eHe,  ik;^:  iliu  fe  fpcrarc  in  ca.cullodia  futuruni : " 
1  :ut,im  (.iilioJibut  Laii.im  ilciltt,  &  ail  multjim  noftem  una  cum  ejt 
Ml<i[.  iilii  ilifi:c(lcntiliii«,  &  vino  copiolioic  in  lomnum  Iblucit, 
li>iiLii<iiiicm  n.itlut,  c  linicii  lcfluli  lui  llragultf  fuDcm  concinnavit, 
)-ri>  attiiuJinc  (ut  rcbatur)muri  f-itii  longiim  i  .ic  primitm,  u(  pcri- 
i'.i1'.im  fiicret,  miniflrum  ilcmillt,  c  cujni  cafu,  brcvlorem  iuOo 
n-iii  cll-  inti.lic>;jt.  Aiido  iy.itur  pi'o  pi-a.'icnti  copi*  func,  ijifc  fc- 
i  iiT  ii>iriiHriim,  oui  in  ilckciifu  ctui  frcj>cr.it,  In  humeroi  fubU- 
1.1111 .  iii  i.-cr  millc  |<an;i>  .<il  m.ue  tulit,  ac  vcntum  fccunJum  nafliiE 

i-.,I!dv''irlTi'.inii!imr.I.in.  '  I^>  al.lbmc,' AnXc.i', 'si\un'^i 'cir^l"^' 
,iM..  lum  cxcr.itu  ad  .iivcm  o-.picn.l.im  miirus.  J-.im  cum  .iliqm.t 
in.-:i;'.';,  li.riiter  a  ).r»-liiii(i  di'lx'nf)in,  oppujiaiir^t,  t.iiukm,  i^ui 
i>'t',ii  crant,  omniliui  tKVc/rtt.itibui  circumvcnti,  n.iviculas  natJJ, 
i,'.Uii  i.l.im  in  AnRliam  dillcfilrimt :  pollriJic  ar\  vai.iia  rccpta  clt. 
C..t'i  c\  (.'ofidcmihui  aliquot  r<]uitcs  cUri. 

Xl-  C:irf,i  liSPc  temiv.r.i,  Rci^ihui  Stotonim  &  Anjrlorum  malij 
.i..iiid!iJs  i:iripj'.i!  p.ii:i>  '-ix]-hi\,  incciHt.  Milla,  .iil  vam  coiifici- 
i.i.lim,  Li'p,.'^'".  ^''  Anvlij  bcncvokiitcr  cxcipittn' :  ncc  dc  pacc 
inf.  lo  c(.r'.'<ntiim,  fi'il,  .-.  j  cim  confirm.in.Um,  ail|eit.i  alliniMs,  ut 
i'.'.i:ilia,  l.ln.ir.ii  li!)  i,  J.i.obi  Si.tti  llli.>,  luin  primum  nubcn.lo 
vr'Tii'li(.-i>t,  niihn-ct:  p.irf  ctiam  ili.iii  i'i'prJ:rcnt.it.i,  c.i  lccc,  ut, 
'.  fiiili]':?  pubcrihin'  ni'i'ii,v  nnn  lircjiior^Titur,  (fn*  Anj;lo  rcJiIcre- 
'    '  '      nliii-.Mt  r.ppiJonim  t'  '~   ' 


I  in: 


<;-.iu.i 


c  fuii. 


t  bAVu 


'~\ 


rl'1'niS-.it  utriniiiic 

fitiii.  KhitiiU]iic  pi*.li(,  &  vilUrum 

I.mim^b^liu^crur 

n).ci'ct.      ]-r:;iit  &  praicr  lui  fu*  .itrill 

1'.     An'  liim  in^.r.i! 

[..i:it  Du,'l,.ffiuj  (uii.Icm  vcru^,  Alcx.iti- 

-1   Rci-i«  lV.itcrnr,v 

,v.  exul.     Njm  AVv.in,lcr   in  G.,lli,;m, 

11':.,  pr„fcitui,    iivr 

.rcm  accerir   liliam   C.miii.  B.mi.ni;,: 

e ;  I'c  !  ciim  a   I.ii.l. 

.vico  UnJecimo,  qiii  tnni  impcritjh,.!. 

c:i(.nrnn'a.i.irLi.i 

iccnperand^  c..i'i,is  iiiAncK.im  tr.iiif- 

1  mr.c.irum.     lMi'.uin  autcin  Sci.f.i-uitt 

'lhi'i;limi.iiit,:;;jtl 

I..:.;oviciiiC.,ili-.i;,  Ro!,ertoIri.m^ln.Sio- 

i..-tS'jrbf:iv'-  ciim  i 

:!ii<-'hui  f  nuliibui  Gallis,  ad  1-1  miirii. 

■X.U,  l^- 

Liher  liuo^ecmns.  363 

*  XLli  Igictir,  violat.i  [i.Ke,  (jujo.jium  rei  &otica,  vj(1^;)tii  ;il[- 
^uot  re^ionibuj,  pejorc  iii  luco  crjt,  >lc>.-rcto  cti.iin  in  Angli.i  nij- 
gno  cxercitu,  [jiii  dntlu   Glijcdtrli  SiOiijm  invaJeict,  Rex  umen, 

,  &  qui  tirca  eum  er.int,  inviti  cxcrcitiii»  intlicunt.  Hununci  euim 
nuper  cgcni,  &  cpi  cx  aliorum  cjljiniiatibut  (rcvci-ant,  Rci^iijuc 
impotentinm  ccnlili<>rum  aiiflorci  fucmnt,  niliil  m.-|^is  mctuciiaiir, 
qu.im  Nubiliialii  infciir^e  frc^ucntem  i^iinvintum.  Cum  Lau<.lcr3m 
vcntiim  eirct,  oppidum  &  M.tiviiinii  &  Tcviuticis  linibus  vicinuni} 

,  qux  rcgionei  a-m  ab  hnltc  v.iftatiP,  aut  i^cr  vim  p^rcre  co.iitx  tuc' 
Mnt,,Rcx  niltil  lic  fuperiorum  icmfortm  rjtionc  oraitivb.ic:  No- 
bilitAti  enim  diffirus  omni.i  pcr  ilomc(ti>um  i:on>.'ilium  [ranlu^.cbar. 
'  Proccrci,  eam  indignicttcin  iion  roiLMnJjm  (liuciui  riti,  in  ccm' 
plum  opuidi  de  tcriiii  vi^lli.t  i.-ui(;rt.uir.  Concilio  t^m  tatuji cqm.r.- 
<\,  Arcmbjldui  DugUiriu!  Aiii7ulisComcii;uiiv<:niendidHSjm  itj 
(xVi«fredicirur.    ^  ^  •  ^ 

XLir.  "Nonjrbitrorncecirc,  viri  d.irifllmi,  ut  flatum  rciiim 
"  &:oticjrum  pIutibMs  Jccbrcm  :  partim  tnim  iull  mcmiiiiflis,  jj.ir- 

I  "  tim  antc  oculoc  vidctji.  PriiKipc;  Nobilitiiii,  in  ciiiliuni  piilli, 
*' aut  p.iti  intolcrand.i,  aut  ncfarij  £tccrc  cn^untur :  vos  aurera,  iii 
"  quibui  omnc  rcjtni  cll  robur,  linc  c.ipItL-  rcHfli,  vclut  n.ivii  liiic 
-"  subematorc,  omnibus  fortiine  procellis  &  tcmpcibiribui  cliis  ob- 
"  jefti.  A^cr  nofter  uriiur,  fortunie  diripiunttn-,  aericolsE  atit  c*- 
"  dibui  CJthaufti,  aut,  quia  nuilum  in  tot  malis  aliud  prorpiciunt 
"  .illevamcntum,  hoftibut  dcdlii.  Rcx  vcro,  fi  fui  coinpos  cHcr, 
"  homo  &  animi  ^^cncroli,  &  rarx  pnidcnciiir,  malis  vcncnit  c\- 
"  pugnatui,  non  ad  Proccrum  ccccum,  fed  ad  intimf  fortis  liomi- 
"  nct,  ile  pace,  dc  bcllo,  deljlutc  publica  refcrt.  Illi  ariolosion- 
"  fiiliinc,  &  malclicorum  icrpunia  ail  animum  Kgrum,  &  pravis iii- 
"  pcrltltionibus  capium  adhibenc :  &  de  noftrum  omiium  inculu- 
"  minte,  decreia   iftis  au^oribui   fiunr,  qui,  quod  omntbus  jiiic  fc 

.  <*  invifos  inccllit;uni,  omiici  oderunt:  ncc  vciltam  ^uQoviraicni 
''  imminuerc,  fe.l  univcrfoi  pmnibui  artibut  c\iint;iierc "contcnJun.. 
"  P.triim  i.iin  vcQrum  morte,  partim  cxilio  fujiiilcriiut :  neijuc,  uc 
"  hominei  novi  folcnc,  gr.idatim  ad  fumma  nituntur  j  fcd  in  Rc- 
"  e}n  Jan2,uiiie  tiroctnium  crudelitatit  &  avaritiK  excrceni :  altc- 
"  rtim  c  Regit  frairibus  crucidarunt  immaniffimc,  altetum  patrin: 
**  mctu  mortii  .ibftulcrunt,  &  lioAibui  noftris  duccm  deJctunt.  I'- 
"  lit  jam  c  medio  fubljtis,  reli(|u«  Nobilitati  immineot,  &  Cu.^ 
"humiliiatitcon&il,  nihii  cmincm  auc  excelfum  fuperelU- voliinr. 

'  "Quicunqiie  hahent  aut  diviti.i  .-id  corom  avariiiam  expkndjm, 
"  aut  potcnti:im  ad  audaciz  rcljllcndum,  Imnc  pro  liollc  lib:  n-.  - 
"  merant.  Ei  noc  intcrcj  caftri  adverfiit  Anelut  liahcmut,  ui  liu- 
"  Ri  puhlico  rcliftamuc  r  t.tnqu.im  ullui  lit  holtit  c.-ipitjlior  to,'<iiti 
"  iicc  bonii  veRrii  cupiditatcm,  neo  finguinc  cru.iclitatcm  cxpiere 
"  poreft. 

XLIII.  "  ITt  autem  intclli^cii,  quam  hsec  pcfti:  intcf^ina  ftvl- 
"  or  quam  illa  exierm  Iit,  ftn^iic  An^tumtotnA  ^cu^  iv-t\xi.O,%\- 
Hh  2  ^  -^t.W^ 


3^4  Rerum  Scc/icnr$mt 

«  ttorem,  vecerun  ofleniarum  mcmotefn,  &  fclkitsre  prfeod  dj-  I 
**  ctim :  qunn  taiidcni  odLoruin  liiunuii  liiirin,  auc  cjuad  pnBmiua 
*' vi£toriB  lUruei!  Regifnc  inimici  ffloticin,  an  vcnram  3  i)g« 
*•  ccfte  neurnim  ctillimo.  Noti  riiiio  de  viw,  CmI  glom  &  ti)^* 
*•  rio,  nobi*  Hl  certsBien  i  &  gcrcrufio  animitf,  ut  advcrftu  rtl*. 
•'  ftentcs  vebcniuii  eft  Sc  concijatui,  Ita  precibui,  ei>J«()utD,  ipli 
"  deniqiic  inHjbilitatt!  hmnanx  rctordatione  mifieatur,  &  ad  leni- 
*'  tarcm  inllc£f  icur.  Scd  dcmut,  hoHcm  iratura  Tan^uincin  Rcg^i- 
■'  um  &  cirdcin  quKrcre,     Ucer  cafidem  mitiui  conuiUrc  vidctur  ! 


,    <]Ul 


lalorum  lcnluro  adiiBtrti  1  aA 


"  Qui,  "juem  fecunduiA  Dcum  fmare  &  oblervire  dcbenr,  ad  cju»- 
"  ctdianam  camificiium  rcfcrvanc  1  <jui  animuin,  vcneikiii  oblcl^ 
"  Aun,  In  xxitium  propinquorom  arroanc !  ijui  Regcm,  inimko- 
"  rum  armii  prope  circumvcntum,  veJur  capcirum  detinent;  nc<]<'8 
"  iicrmiciunc,  ut  fuorum  vulcut  aliijiunJo  afpiciac,  beiievottncum 
"  mtellieat,  operam  &  iludium  cxpcriatur  !  Non  cam  hoftci  exiOI- 
fmandi  func,  qui,  callcii  ex  adverfo  pofiiii,  odium  fmim  ^Mlam 
"  urofitentur,  cjuaHi  qui  domi  cx  inlidiis  v<RtX  filuti  immincnr, 
"  Reeem,  ;iiienarum  ab  amicii,  inimicli  produnt,  vos  duce  dcDicu- 
•'rc.ili>jl)i!lbii.irmi(ol>iidtmt:  a  guibu!  li  vidli  raojctm  cffu^en- 
"  tis,  tamen  in 'jcTviruteni  &  ignominiam  incijctui  Hn  viecrkii, 
«nonqulercm  voblf,  <^  patric,  RiCi^glorianiGtMnparaljitiiiJnl' 
**  Inimuit  vcDrii  ^rafland!  licentiam  in  pnefcntU,  kk  fbtunm  tttty 
"  rlc3ccm,  vobii  iplii  pcRcm  ac  pcmicicm,  Ktf^  fFAtOTMi  fittv^' 
"  tu:em conciliabitif :  nec  vinGcnA> nula  Atgicmw catefnalt  Mdb- 
"  mefiica  augebimuti  Mca  igttur  fintcntU,  vt  panM-coB^frim» 
"  dam,  h>c  e(),  uc  priut  doinefiicuiB  fervitutif  jtgiKm  ntuafMt^ 
"  quam  cum  excerii  manum  confenmui.  Alioaui  cnim  p.iu-iwum 
"  libidlni  omnu  lervicmus,  holtium  npct  atigcbimus,  &  publu-jn 
"  filiicrm  pro^cmiu.    Voi  quod  fantiiDeiMB  vclitt  (bmioare. 

XLIV.  Socundum  Duf^lrii  oraciooem,  aon  pm  ccmfuhatio  cnr, 
Hed  inurmur  oonfuTum  toriiu  ftiir  concictm,  aiau  ta  hoAem  publt- 
cum  pofcenciinn.  Ica  enim  inflamraari  erant  omalUB,  ^in  t8tK> 
ranr,  animi,  ur,  ni  ducerennu',  nteiaplo  cnifcuri  ift  Regutt  vidk-  -<i 
rcntur.  Vcium  ^ui  zratc,  hnnaribnj  &  aufiorimce  principe»  ertnt, 
fcdato  cumultii,  (quod  metxicbanr,  ne  in  remerario  liinc  plebit  im— ^ 
■etu  R«  violaretur,)  cenrcm  ;  '*  Ut  Primorei,  alltimta  ^aifqucfi- 
"  miliariun,  quancut  elTet  farit,  numcro,  flne  najare  mom  eitr- 
*.'  citur,  in  prxmrium  prpfidlccmmir ;  norioc,  penet  auM  fumfea 
<f  rcrum  erar,  coraprehendcrenti  coi  in  judicrum  ad  mxititu 
**  producerent,  ac  wwwi  fccundum  lcgct  e«pe«rtnc. 

XLV.  Intcrca.  ctm  hic  f^rumur,  nmor  in  aulam  prMUfMt; 
"  ProcCiti,  ante  luccm  coaAni,  in  tcmpltvconfultare,  incottam  qua- 
"  dc  rc ;  lcd  majinam  fanc  vlderi,  ()ux,  Kcf^  ejufqucconflUiriir 
"  I^orantibui,  talei  vlroi  eoenerit."  Rmt  rrcpide  e  iomn»  otperu 
«flui,  &  ipfe,  quid  optfmum  ^du  ndeanir,  c  liiii  qu«rit.  ratc- 
rim  CocheraiuBi  pnapMr,  oui  aiiid  a^nir  oUetvct,.&  otnnir 

c«tiic« 


Liher  lymdecinm.  ^6$ 

«rtiora  rcfcr.it.  It,  Aara  p.iucji  comiE.-iiut  atl  tcmpliim  protiiilli- 
tur,  wcurrit  jn-imoribus  Nt>iiilit.Kii  in  jut.im  vcnieiHibui :  ci  lljiim 
Duglallius  nunum  injicit,  3c  tortjuc  aureu  tndgni  ponr,lci'ts,  (juml 
geltabat,  apprchenrn,  (;uU  p.-iullum  conltrlila,  ikt  cuDoJicii.lLiiu  r 
ipfe  re£u  au  R^is  i-ubiculum  pergir.  Qtii  ilii  aJerant,  v.cl  r<.-j>i'n- 
rino  cjui  acccAu  attoniti,  ve!  majcftarcm  hominii  rcvcriii,  llli 
ctmtinnerunr.  Ilii  cxceris,  ijui  Rcircm  pravis  conliliii  cori^umpcic 
credebantur,  arreprij,  unum  adokScnrcm,  fe  amplexum,  ut  lilii 
condonarcni,  P.ex  oravit :  it  erjt  Jojnne;  RamifiCut,  honeno  lov:o 
oatuf,  qucm,  excufitionc  xt.itis  facilc  acccptj,  dimifcrunt,  Cxto- 
ri  cum  in  jut  Jucerenturj  cxom»  efV,  cum  k:l.imare  totiui  e\cr<:itut, 
tumultus,  oronibus  vocitcrjDtLbui,  "  MjW  mjlc  pcrdcndov"  Sr,<- 
tim  igitur  a<.l  fupplicium  rapti,  vitam  fufpcndio  hntcrunc:  iilquc- 
lantn  univerfarum  Itu.lia  in  eorom  exititim,  tit  cum  fuiicc,  m  ic 
fiibicj,  deeHciu,  lin^uli  lorj  jumentorum,  &  freiiorum  habcn.ij, 
eum  in  ufum  oRcrrcnt:  ac  vchcmcntcr  contcndcrenc,  (juif  poiiiii- 
mum  hoc  honore  potiretur. 

XLVI.  ]'turimii  adverfui  prlvaiot  injurLii  hjtc  aulica  f.\Ci\o  prc- 
mcbarur :  in  publicum  his  maximc,  ijuoil  novx  moneij;  xncx  li}- 
iJfcnt  auftorcs  cuilend»,  (]Ujm  invtil!o£)  nominc  vul^ui  Ni;',r,iin 
apwlUliat :  hinc  primum  urta  er.it  oranium  i-erum  c.iric:!! ;  >k'in'lc 
Cliam  f-imei,  dum  vcnJitorci  pocius  friuncnra  ilomi  corrum|'i  [jiic- 
rcnr,  quam  ven.Iitianis  prxtextu  cmtortbiu  conJonarcnt.  Sc.l,  ne 
cmnino  commen:ia  inter  civci  cenarent,  ittium  cnncralicnclliut  in- 
ventum  eft  remcdium,  ut  in  concraflibut  a.I|iccrcnt,  i^<io  y.cncic 
mnnetx  fnlucio  lierei.  C::derani  &  id  gcnui  numifmjtii  .ijiijuiit 
liiperionim  Rcr;um,  led  m:iG;i5  ad  iifLim  necclTiriuin  paupcriorum, 

Jujm  a<l  liium  ouxtlum  :  ac  lcgibut  ciiam  civeratit,  ulira  cjium 
imm.im  venditotei  non  cngercnriir  ac.-lpcre  :  :ra  rcrum  tcii;u:in» 
hinc  erat  ctnioribiK  commoi,litJi,  &,  ne  diiioribu;  pcrmutatin fiaii' 
dcm  afFerrcc,  fjcii  pioviliim  viJcbatur.  D.ib.itur  etiam  trimini, 
Regis  animui  a  NDbllir.ite  avcrfui,  Sc  aJ  ina<>ic]m  inlani.im  con- 
veifiii,  atque  in  proptnquarum  cxdem  impulfus.  Scd  CxKcrjn» 
maxime  invidiofut  fuit  ciiului  Comic:itiii  Marria- ;  quam  rcy.ioneni 
Rex,  cxcin£lo  mioore  fr.itrc,  vel  ei  dnn.ivcrar,  vel  rcgcnd.im  com- 
miler.tr.  Fravii  confulroribiii  e  medio  fubl-itii,  cum  ncc  Rcx  mi- 
lifi,  nec  mllet  Regi  conEderer,  fbluto  exercitu,   datuum  cli  rc- 

XLVII.  Rex,  etfi  in  pratftntia  iratn  fupprimeret,  ac  miilt.» 
&  pr^rclara  Nobilicati  potlkeretur,  nihil  aliuJ  lamcn  in  ar.im.^, 
(jiijm  vindiQam,  c;edcm  &  ianguinem  cotjueliac.  Itaquc,  ubi  pi !- 
mum  fui  porcns  (ibi  vifiit  clt,'  fe  in  arccm  liLlirobur^enfcm  cutn 
paiKii  abJiJit.  Nobilit^i,  in  evtntum  litfpenD,  fua  fcoiGim  con- 
cilla  habcbai.  Anglui,  fuadente  maxime  Alcx.indro,  ^ut,  limul^c 
Scoci.im  acii^incr,  mi^na  cquitum  peditumque  auxilia  convenciva, 
&  Nobilitatem  cum  Reee  diCorJcm  (liam  ibrc,  poUiccbatiir,  fr.i- 
trcmfuum  Riclunlum.  CloceHrix  Du;cni> c^iil  vcc  Vii«i&K.nv<^o- 
Hh  5  *^* 


Herum  Scotkaruni 

aflis  prificlt ;  atque  in  Scmi.im  ducerc  jubet.  Ii  aduJM  jam  ^ttx 
ucr  ingrefnU)  iocallcflo  (|UO  in  Hmu  rci  Scotorum  cilaii,  iiicrviuim 
4irertic.  Admilltu  iUtim  in  Lirbei»,  (ju^niDr  millibui  aU  obluleO- 
dum  artem  reli^,  cum  cstcni  copiii  HdiiiiburguiTi  tcQk  duciti 
£ci.lc  vafiatij,  pcr  ^ux  ier.it,  \<kU,  At,  Juccikc 'Alcii.iniiro,  Gne 
Kuleficl')  urb«m  ingrelTui,  JaEobum  (^uoniAm  >Uoc[uci)<,f  i  IpC)  nulla 
«nt)  edida  ^iimta  in  foro  propoliio,  itdmonuit ;  "  Primum,  ut, 
"  qux  cum  kJuirdo  pepigillet,  lcrvarct:  ilcinde,  uc,  ante  Cal* 
"  Septembict  proxiifMi,  ilc  Jamiio  dato,  &  injuriit  advcrfin  A»- 
^'glo;  pcrpccriiit,  fatii&ceret:  iJ  oi  fiit,  Richjreliim  Gloccftria 
"  Duccm,  eum  rcgnumqiie  Cfui  ftrro  flamra;iouc  pcr<c>.-utufuin. 

XLVIII.  AJ  Iixc  jicvbui,  cum  vidcrer,  le  ncque  in  pnricnrii, 
^iiz  poltuijrennjr,  poUc  pcrficeie,  netjue  virci  luiberc  ijuitiuf  hotti- 
«ffl  vim  proutllTret,  nilii]  proHuS'  ncf^ue  lcripto,  ncquc  pcr  nuDcioi 
rerpondii.  Soitorum  Auicm  Primorct,  «  fuo  R.cge  ctcfitcuti,  ne  ta- 
mtn  omnjno  falnti  publicE  dceflenf,  eoiAis  icenwi  copiu,  X<\  Hi> 
«lin,im  c.iftra  p^fuerunt:  at^uc,  ut  immincntem  cabmiucem  fjltcn 
lcisirent,  &  vlAori*  (Mf£ini  liftercot,  Le»t<H  ad  GkiccllH«'I>>- 
cem  miferurXi  qui  petcrent ;  "  Ut  nuptiz,  jampridem  praiBiffiE^ 
"  confiL-erentDr  ^.ofteiKlerenc,  per  Scotoi  non  flatuoimi  -aito  mtnui^ 
"  in  <)U£  comveotum  fucrat,  opcima  fide  pnefbremur.'  AnghUy 
qui  latit  lciebat,  Scocos  alne  pupiae  rem  oon  canroilTurai,  cun  A 
Mri  virium  ipfonm)  ciun  Aleundro,  homine  vul^  Kradnbf  >f' 
le  elTct,  jt  reli()tK»  iadionibm  diflrahi  Doo  ignotBret,  nfpnuiei 
"  N<in  libi  fatti  comperrom  eile,  tjuid  Rex  An^Iur  ea  de  matruaoM 
"  Rio  dearcvilFet :  imcrim  pccuniani,  quge  lacobo  dMii  tKrnriae 
"  «rat  rcprxfeMata,  gecjaum  libi  Ibtim  rejdi  cenftbat,  Vxam 
•*  vero  fi  velleot,  promittercnt,  fc  anmi  Bervid  rFdditnToi :  aor,  C 
"  lA  ininuipoirent,  lanAe  iurirene,  fe  nec  obleffit  ulUm  opa^  ocij 
"  obfidentibuj  moIeiHjm  allaniroi,  donec  aut  vl  capcii  aut  ctfidl* 
"  lionibui  dedica  arx  ibrci."  Ad  ei  Scoti  Mr  Le^tcH  ii,l|Mi(lv- 
ruM,  "  MatrimotuuiB  nofklum  cofiftdum  rffi;,  w^a  fua  cnlu,  &i 
*'  ob  immaiuram  Iponli  ipon&que  •ntcm.  I^GCimiam,  <ii)Ui  &li>  i 
"  vendK  dict  nondura  adTeaUSci  nondua  deticrL  Dc  (cdTCad%  J 
*'  f[  non  fitu  cautuiD  'videretnr^  ampliiB  caofunB.  Btnid  ucuAi  ' 
"  in  folo  ScocicD  a  SoMii  adtficacam,  fme  ditionli  elRi  ac  pcr  »d1a 

"  ta  lecuU fuilfc.    Eam  fi  aliqDaodo  Aneliir '""    "~ 

nihilea  infuria  |ut  vetut  in 


XLIX,  Gloccilriui,  qutlitperuirviTibuserat,  inieiKeMia  perfb'- 
bat  ;  neque  pirit  dilccMaciMiem  uHam  audiebat.  fiodetn  die,  C». 
lenuiCambelbt  Ar^srticliseComei,  &  Andreaf  StiBnui  Gntntk- 
riui,  doo  item  F.pifcnpi.  Pant  Andrne  &  Dunbtanl,  iqifiriint  ad 
luiincaftru    '      '  ■   -     ■  ■ 


Alexandnnn,  tjui  ir  caftru  Angtorum  ad  Lethiit  , 

dipInnH  fi^iltit  &  chinographii  conlinnatuiQ ;  *'  Si  R:^I  &Qa  m- 
"  dieoi  eCct,  fe  ciB-anvM,  iit,  in  prmtifflo  convencu  publtco,  bool» 
"  reilitutit,.  omnhim  antcadonim  imounttate  donarerur;  hve  om- 
«Au  irz  fwva  fide  inRr^Gtn,    MaBtaAtf,  i^  ««  SttMtilMH 


Uher  'Dtiodecifms.  ^67 

:ommiininn,  ab  co  bencralc  diminui,  ad  fuot  rcJiit.  CiMfta 
conLiUo,  fiiinm.1  impcrii  aJ  cum  omitiuin  confenfu  dcfcrtur  :  lia- 
tim  ad  col<lcm  relacuts,  ile  oblidionc  Bcivici  lolvcndM.  PniJenti- 
i>ribui  vifum  cfl,  ta»  periculuro  [emjMTV,  cum  omnia  feditionibui 
donieflicii  elTcnc  adcopcrtuHiau,  ut  vix,  ijuiecii  haitibu;,  fortuns 
rvvicntii  impetus  iifti  polict,  paccm  quavis  canjitionc  fjcieniJanii 
VidebRnt  Aiim  perfpicue,  I!  hulicm  tam  potmicm  vinccrent,  fc  mn- 
^it  cum  irritatVJrof,  quam  abltcrrituroi  :  iin  ijtli  vinccrcncur,  incer- 
ctitn  cffe,  tjuemadmodiun  hoRI),  nicura  icroM,  fi;  rcbus  fccuinlis  iiv> 
Iblctitior  Fittut,  vfdoria  ciTcc  ufurui.  Hxc,  ctll  nonnulli  tcrado- 
ret,  qujm  pro  tempore,  ooclamarent,  fcntcntia  in  concilio  vidt> 
Voh  aliai  atque  aliai  conditionei  fruflra  jaQai.it, 
tandcm,  ad  fcpcimum  Calcndai  Scpccmb.  anni  millcli-  M.  CCCC. 
ni  (juadriitgenteltmi  oftogclimi  Kcund!,  convcncum,  LXXXlJt 
ut  arx  Bervici  dc^lcrctur,  »c  inducla  in  paucos  menlei 
(larciKur,  donec  dc  pacc  pcr  otiiim  rriftari  poflct.  Tca  3crvicum, 
vicclVno  unoanno  poltijuamad  Scotoi  rcdicrac,  redJftum  fliii  An- 

glii.  GkKcflriut,  re  torii  bcnc  gefti,  cum  fumma  gratufacione  ad 
K>»  etl  rcvcrfuf.  £duantui,  rie  concilil  fencentia,  ccnfnic,  tjuc  de 
ftuptiif  pnflus  (rat,  irrita  fierlj  magis  e  re  Ans;Iic3  efTc :  qitod,  in 
tantit  intcllinis  dilTidiii,  mcrucrct,  ncjacotii  poR?ritai  rcgno  pelle- 
Ktur :  arouc  in  Alexandrum,  <]ucm,  (i  Regcm  fcciirer,  tanto  befle- 
ficiofibi  oljnoxium  perpetuoih  «micitiapermaiifurum-iperabat,pro- 
nior  Crati  Fcccijlii£>timbur^umclt  mifliif,  miiaffinitatem  renun. 
ciarct,  3l  docem  repotcret.  li  ad  o&avum  CalenJat  Novcmbrii 
cum  fui  advcntus  caufTim  publice  dctUrallcr,  civci,  imiictr.lM  sil 
foliitionen!  ilic,  bona  liJc  pecuniam  rcddidcruiit :  datijiteciali,  qoi 
Bervicum  ufquecum  ]irofci]uerentur. 

L.  Alcxnmlcr,  uc  li  qux  crTcnt  relidua  frarrls  crga  fe  oJi»,  ea 
miti^aret,  &novobcnelicio  novam  iniret  ^r^tiaitKCurt),  «careede- 
(l'.i£lum,  in  liberam  rcgnipofrdltoncm  reltituit,  Sed  plut  apini  ar.i- 
rtium  impoccntcm  valuir  vctcrum  offcnljnim,  quaffl  rcccntit  be- 
ncficii  memoria.  Acccdcbnnc  ad  priorci  Jii^iclonei  cahimnJK  ini- 
miconim  Alenandri,  (jui  nimiam  cju;  popularitarem  afEdue  crimi- 
nabantisi< :  jdque  non  dubium  afftttari  rt^ni  argumcnnim  efTc  alTc- 
verabanc.  Illc  admonitui  pn-  amicot,  conlilia  advcrfui  fuiim  caput 
tn  aula  ai^itari,  cl.-tm  in  Angli:im  flxtSit,  anemquc  Dumbarum 
£duardo  tradiiiit,  Aicxander  abfeni  dimnann  cft.  Crlmini  e!  da- 
tum,  quod  in  AnglLtm  primtim  freauenRtnunciotmlfijret:  deindC). 
non  impctrato  t  Rei^e  commeatu,  iliuc  ipfe  iranfiilet ;  cum  Aiiglo»' 
advcrrii!  patriam  Rct^ifquc  capuc,  conlilia  coifTet,  Crrerit  nmni- 
but  eanim  rcrum  coiilciis  vcnia  data,  &  in  ili  GuliermoCrichtonio, 
quem, non  modo  confiliorum  omnium  advn-fui  patriam  rociunj,  feo 
etiam  suOorem  &  impulfottra  fuifle  ar^bairr.  VtrtnD,  poft  ve- 
niam  prTteritnium  fLmcl  imperratam,  itetiim  accufnm,  quDd  lltr- 
rii  .-iiriduii  Alci.imlnim  jam  damnatum  confinRa,icc  oatiHftoQpit'*^ 
flniGret;  Idfireper  TiioniwtI>id()(iinifaa'Acb!ta&'  <vn^  vnx^ 


568  Rermn  Scottcarum 

Crkluoiilum  curaCct  aiivcrrus  Regcm  munieitJim,  eaniqiic  BnH 
deilcud  I  pra;lKli.iriis  ^m^ov  /uiJlet.    lii  jni  ailcHe  iiif, 

M.  CCCC.    £ui,  ad  XVL  CJcmiai  Mirtiai,  snoi  millc.iua  ^tu. 

LXXXIV.  drineenKliini  odogelimi  tjiuni  1  <]Uo  dic  ctun  nnn  if. 
fuillfC,  ipli  jqua  &  igni  inierJiftum,    haaa  iu  fiiluK 

LI.  HKquidtm  ioadla  publici  caufl*  funt  reiUfi».  Verum 
odium  itcgii,  ob  caufljm  privatjm  conccptum,  plus  ei  noeui/ic  tre- 
ditur.  trdt  Gulielmo  uxor,  c  nobili  I>,imk>.irorum  femilb  nm, 
atfjue  iiiligni  pulchriiudine  :  ejm  cum  3  Kcgc  mj.ritu}  comijirain 
eomperilTct,  conlilium  temcrjrium  quidem,  led  ab  ^nima  amoffi 
xero  &  injuria  irrltato  non  alicnum,  luLc|'it :  minoiem  eniia  c 
Regii  lororibus,  &  ipfam  i^uoque  forma  egrcgij,  &  couruenuline 
fraiiis  infjmem,  comprcflic ;  &  ex  ea  Margjriiam  Criditonijni, 
QUX  nnn  adco  pridcm  detelTic,  geauic.  Incerim  domi  uxor  Criiii-  < 
tonii  moriiur.  Soror  vcrOj  ijuam  aRcgc  comprciljm  dJximui,  a-  • 
deoimpoientiGulicImi  JeliderioHa^rabai,  iit  inicrim  vclui  mcnte 
alicDao  dclirarc  vidcretur.  Reii,  p^rtim  ab  amicii  GuUcldii  exo- 
ratu),  partim  &  injuriK  ci  fadaLmcmor,  &  cupidui  macrimoiui 
rxtcxtii  fijiorit  infuniam  levare,  Gulielmo  reditum  permilit,  ea 
„'ge,  ut  caro  ducoret.  Gulielmui,  ab  amicii  perfuafui,  &  meliorii 
Gonfilii  inopia  coaQui,  prKfertim  Richarda  Aoglo  cxtinQo,  £n- 
fternefTum  venit,iicRcgcmibi,  non  adeo  diu  ame  utriufaue  motteni) 
cft  allocutui,  atquc  in  Ipeih  reditu;  erefhis.    Tbi  fepuUhniin  cjui 

'  adhuc  ollcnditur.  Hcc  diverlls  temporibui  gefta,  ne  curfut  hiRt>. 
riienobii  eHetabrunipendui,  In  unum  locum  iimt  con^cAa.  Nuoc 
omiOa  rcpetamui. 

LII.  Eduardui  Angli»,  proximo  poft  DundunuB 
M.CCCO.  recepium  mcnlc  Aprili,  decel&t,  anno  millclimo  quar 
LXXXIIL  dringencelimo  o^oecllmo  tertioj  rell^  filiit  cuiore 
Richardo  fratre.  Is,  primum  Gubenutorii  noiDine 
conteniili,  duoi  menlei  Anglii  prx&tt :  dcinde,  magna  NobiUcacIi 
ac  plcbli  parce  variis  arcibus  conciliaca,  duobui  n^atrii  filiii  in  cuflo- 
diam  conjcAii,  Regliu  dim  toddem  filidbui  in  afylum  fanSiOi- 
jnum,  prope  Londuium,  induiajmenle  JunioproximoRcginmtio- 
men  &  inlignia  ufuipavit.  Alexander  Albinutj  &  Jacobui-  DuglaF- 
liut,  cupidi  cxperlri,  qui  eifec  civium  erga  K  animui,  comicati 
qulngcntii  equitibui  leleflii,  ad  lacum  Mabanum  veniunr,  quod  ibi 
fiequeni  mercatui,  dic  I>iv>  Magdalcnae  facro.  fieri  folcrct.  Ibi 
fubico  irritaili  animli,  f  ugna  cenleritur,  vario  Hepe  fuccelTu,  prout 
auxilia  hii  aut  illis  e  vicinii  regiotubui  fete  aggregabant.  Fugna- 
tum  efl',  iiKcrto  eventu,  fcre  a  meridie  ufque  ad  ooAem  :  tanaem 
yiQoria,  cxuenta  quidem  illa,mulili  fuorum  amillii^ad  Scoto!  indlr 
navit.  Captui  ibi  luii  Duslaffius,  &  a  Re^e  releeatui  fa  Comobium 
L.irodorIni  :  Alexander,  in  cquum  impolicui^  '"g<^>  "'C '''"  Y^  '^ 
Anelia  matifit.    Mulcte  intcrea  incuriionei  fa&v,  fid  ma)ore  An- 

^cnun  (dmuiOj  quaiD  ScotQnuaomaiAdo.   RJchjLrdqiy  dcmire- 


Liher  T^mdecittwf.  ^69 

rtm  exitn  adhuc  incerte,  4t  mem  cnrnio  impenclaite,  3  Comicc  ■ 
Hicfiemondi^  cui,  tum  apud  Gilloi  e^iulanti,  multi . Anf>loram  £t- 
vcba-nt,  &  ad  i-cgitum  capcllctidum  vocab^tii,  miigtia  animi  Ibllici- 
tudinc  itEcicbitur.  Ncc  minui  fcelniim  fuonim  veltx  Aimulii  vc- 
.  xatui,  flatuic,  quoniam  fcdirionei  domelticai  non  adco  ciro  fcda- 
tum  iii  fperabnc,  quibulLunque  poiret  condicionibui,  cxterof  com- 
I>lcAi,  3t  corum  lufloiltgtc  K  opibui  fc  domo  iutiarem,.&iriimi- 
cis  maeliformidabilcm  rcdderc.  Igitur,  mitfii  in  Scotiam  Le,^^' 
tii,  <jui  velpacvm,  vcl  lalrem  aliouat  annnrum  imluciai  impetra- 
reni,  omnia  opinione  fua  multo  faclllora  invenir,  Jacobui  enim, 
^ui,  ol)  mulca  non  difTimilii  icclerj,  raaximo  apudluoi  odiol.ibo- 
rjh.ic,  Legatos  libenter  aiulivit ;  pace  enim  cum  Anght  fi&A,  fiie- 
ratMi,  le  per  otittm  civilcs  injurias,  cUufb  inimicii  ptrfii^io,  ul;I- 
£i  polfe. 

LIU.  Hb  maxiine  dc  cAufliT,  mUfiiad  regnorum  finei  cxintimii 
(itriufqueRegiifjmiliaribui,  poft  multai  &  diutunus  Jc  rebiis  rc- 
pctimdii  dilccptacianct,  cum,  oh  rcperentium  rci  multitudinem,  & 
proliaiionum  infimiic3icm,  pax  caBhci non  poflct,  de  induc 


giiAiam,  tum  rec  rcildi  non  poteranc,  dati  uirinque  Le^at. 
ciim  liminm  prxfcQis  iil  ex  orquo  &  bonocunrenc.  Ura  cgiiiuii'i 
in  eii  indociii  i^rplexe  £ri)ir,i  erii,  de  Diunbaro  Scotij  reflicucndo, 
per  quam  Anglui  cam  lencrc,  Scotus  oppugnjrepofTc,  {alvii  indu- 
ciii,  inicrpretabaiio'.  Scoiuicum,  nofl  fex  menfet  pnfcripcot,  ar- 
cem  per  Legarai  npttcf^,  Rlcfaardui  de  fu2  voluntate  per  lirerM  , 
fitii  prolixe  poUicebatur ;  fed  alhi  arque  alia  caulTando,  eam,  ulque 
»d  viix  fiia*  finem  (qui  brcvi  -  fecuttti  eO)  retinuii.  Eo  autem  a 
foii  inreremto,  ae  Hcnrici  Septimi  re?no  nondum  ftabilico,  J.ico- 
fcui  Arcem  afi^crrima  hicme  obfedir.  v^ii  in  prxfidio  crant,  nul- 
lum,  iib  rei  dnmi  curli.icai,  aunilium  exfpeftances,  eam  dedidcruni. 
LIV.  Henricut  aurem,  multii  a^itjiui  prpceliil,  ut  cxtcmoruift 
bHlurum  cauITa! pr.irjdciTt,&  Tccerum  otimum  inccniij reftin^uc- 
m,  ad  Novum  Ciftrum  ad  Tinam  venic :  indc  Lceatoi  in  5-oti- 
am  mtlit,  qiii  v(  I  rir>)ii!  perpccitum,  vcl  ccrte  inJuciai  diuttirnai 
Cicerrnr.  HiMo  ciitm  fin);ulari  prudentin,  &  mult.ii  reriim  vicifli- 
tUitinei  expcrtu»,  in  primii  ad  rcenum  fiium  l)abiliend|im  iitile  CTi- 
f?imali«,  ciim  viiinis  cimnibui,  .ic  inaKJme  cum  Scotii,  paeem  hi- 
bcrc  :  quoil  (crc  hzc  duo  re^a  lcrapcr  alccrum  altcriut  rcbui  inli- 
diaretwur  advcrfii ;  &  rvhellei  titm  inieerot  fiwendo,  t«m  cVrorrcs 
recipiendo,  fpe  vcl  aiikilii,  vcl  rcfuaii,  ft-.WiiQBei  alercnt.  Et  Jaco- 
biis  nihil  maeit  ciipicbac,  quam  ui  metu  ab  exccrii  libcr,  de  fuit 
pro  arbitrlo  p<mai  expetere  poffct.  It.itjuc  Le^atoi  humaniter  ac- 
cepcoi  monuit :  "  Se  q>iidem  niliil  ma^ii  quara  picem  cuperc  -.  vc- 
"  rum  exiftunarc,  a  riisimpctrjri  non'  pnllc,  ut  vcl  perpecuam  px- 
"  cem,  vel  diutilmlnrci  ficcrcnc  indiiciai  :  pircim,  qlMi  id  prilca 
"  lc;e  veticiim  eirci,  nr,  mctii  amoco,  animi  per  otium  rclinque- 
"  flcrcQi,  ftncrvM  induflrix  rtmittcitnt  -.  y»^^»'^*^^**^''*"'^ 


r??®  Kmm  Scoticanm 

-?  ex  longo  armorirm  iifj  eoUeflom,  «on  tam  cito  ponVnt  omnine 
**  dfpcnere.  Qui^U  llco  iidilucipofTenCjUcfcK  aut  Kptein  anuorum  ' 
"  induciiificiendiiconremtrciit,  11011  cflc  rclpucri^liim.  Qiiod  aiiteia 
"  aH  fe  »tinei,  duin  vivcret,  pjccm  ilbi  fanuJin  &  invioijt^un  cum 
*' Henrico&re  :  cijtjturum  ctiam,  ut  inducix,  snttquini  Jinc^-  ' 
'' rum  c^irer,.  renovMcntur:  vcrum  fe  muimofcrc  rogarc  Lc^* 
"  iM,  ne  ijuicquam  eonim,  ^iise  rccpcto  cum  ipfii  egilTet,  in  vutgus 
^  "  cffcrrcnt,  ne  PfoccrejaLi  pacificjndumcardioret  eiTeot,  lIRudiun 
*-*  ejut  in  eam  curtcm  perfecicilcerent.  Har^Angto  rfUc;i,  ciim  Qi- 
ret,  quam  tucbiiHo  ici  fUni  res  Soororum  cflcTit,  quamquc  Rcgi  pn- 
cem  eircexpcJirct,  cum  liQcerc&  ex  jDimo  bcjui  CAtus,  induciis  tn 
fcptcm  ixmat  fjftis,  rtcro  Eborjcum  ft  recepic. 
■  LV.  Icitetca  moritur  Scocorun  R~cgini,  mulicr  {in^kri  formx 
eratiA  &  urobitace,  quxquc  viri  cfTrenacos  impetnf  plcrumijue  m»- 
oerari  crerielianir,-.  moritur  itCKi  in  Gallia  Alexamlcr  Rciii  fratcr, 
duitbus  filiiirelifUi,  A!c»D<tro,  cx  uxore  pribre  Camitii  Orc^dum  ^ 
filb,  &,  elecunda,  Joannc,  qui  poflca  Prorcx  in  Scociaaliquoc  aD- 
nni  lult.  Jacobus  auccraj  connrrnata  f  Jtii  p.tcc,  &  domi  canfdto- 
rum  fiiorum  duobui  moleiiis  interpelUtoribus  |ib«ratui,aduigenlun  - 
rediit,  &,  exduf^  fere  omni  Nobiliiate,  hominn  noroi  circa  fe  ba- 
bebat,  (]uoi  &  aultci)  honotibut  &  minifleriii  prxficiebat,  &  rejcAt 
in  eos  cura  piiblica,  &  peccmix  undinuc  conquirendse  rat£ollibtB,ip- 
&  cotum  fc  voIupC3tibus  immerl[r.  Princepi  aulicK  £iSianit  enc 
Joannes  Ramilitui,  qui  ad  I^uderam,  fervatui  a  R>cg^i  £tpjdkiia» 
cvafcrat.  Ii  intancamclatutcft  Cipcrbiim,  iit,  cum  domut  Mt' 
gifler  (is  honor  apud  Sconu  pnecUnn  habetur^  a  Rcec  cfiet  deOu^ 

'  muttil<]ue  pi«diif  oputeatlr  donuus,  non  timen  ea  fertuna  contco-. 
tui,  impetraverit  edifium,  ne  ()uii,  prater  fe  fuorjue  comttct,  in 
ei!  locii,  inquibusReicdiverrnrecur,  arma  ferret:  utfcilicec  bacra- 
tione  leII]aniquefa3ionemadverfusNobilitatemcommuniret;qini 
&  frecjuenrei  ftnrfum  aiicioncf  faciebat,  &  armorum  terrorc  ftipa- 
ta  obambutabat.  Sed  id  edidum  longe  Ramifxo  plui  odii  quam' 
tcrrorii  cnncilLivlt ;  &  jam  maniftAx  ftrvitutis  imagn  omoiua»  oe«- 
lis  nbverCibatur.  •     .   . 

LVT.  Rex  incerea  nibil  aliud  moliebatur,  ^uamut  aniroumcx>* 
ptereteorum  fanguine,quirebetIacuU  au^iei  credebafHur.  Id(»n-   ■ 
vi  aperta  obtincrc  non  fotTct,  eoi  arre  Gapereconiendic.    Cum  H&it 
atque  aliif  fc  rcconciliatum  Iimulanf,  comiter,   ac  paullo  etian»"- 
btandiu!  quam  Principem  deceret,  acciptebat.    AUoi,  quonim  po- 

■  centia  eminebar,  prxmiis5c  honoribus  profequebatur.  Davldem 
1.inde{ium,  Crafordia:  Comitem;  Ducem  Moncis  Rofanim  appelbr, 
hoininem  ma^nisopibui  prxpotentcm  libt  ad|un^cre  fhtdcni  ;  Ar-  ■ 
chibatduni  An^fix  Comitem  apud  fc  frecjuentcm  habebat,  &  cum 
co,  vetut  pcnitui  in  gratiam  tcccoto,  fccreta  confitia  coramuiYtcabat. 
Nec  tAmrnprxmiis,  nec  btanditici  cuiquam  fiiKeri  aftimi  fidcm  £1- 
cicbar.  Nam  qui  iuniium  ejui  noverant,  ooD  dubitabant,  eo  fM- 
flare  itlam  benevolemisc  fJmuUrioncm,  vel  ui  ftorfiim  aUw,  ac  de--  • 


Liher  Timdecimus.  jyi 

inile  alios  comprehcnderer,  vcl  Procerct  inter  (e  coinmineret :  quod 
uti^uc,  NobIlii3cis  l>rincip«  Ijdimburgi  nattus,  mipU  pcrrpJLuum 
fecit.  D^tgUtTiocnimin  arccmaille  vocaco,  ilcmonfiravii ;  ''Hgrc- 
<  giim  fibi  in  prxlcntia  obUcam  fumendx  ultionit  ocuiiancin  : 
(  comprchcnlii  enim  faUiortis  ducibui,  ac  fuppHcio  aflcftii,  canetoi 
'  con^uieturoi.  Hanc  opponunicatem  ulcro  fc  oSetcncem  fi  omittat, 
Cmilem  paltea  fe  nunqium  fperare. 

LVII.  DucUflius,  qui  nnimutn  Rc^ii  nihilo  (ibi  quim  rcliauif 
plaaclorcm  fcicbat,  conlllium  cim  cnidcle  &  prxccpt  callidc  diiciif- 
iit,  Taciocin;<tus  \  "  Quam  turpe  &  fljgicinfum  id  fKiniu  oninct  ju- 
"  dicaturi  cITenc,  f i,  indifta  cjuffii,  tac  hominci  djroi,  qutbut,  pto- 
"  miilii  prn7ceritorum  vcnia,  conciliacui  cflct  non  ica  pridem,  nunc 
"  fidc  publicj  ;iC(cjica  (etiiro!,  repcnre  ad  fiipplicium  raperet.  Non 
"  enim  lcroccihollium  animoi  inccritu  paucorum  fr.ittum  iri:  fcd, 
"  violjtj  femcl  tide,  fpcnt  omnem  cnncordix  fubUtitrum  :  drfi>crj- 
*'  tAtjue  femel  vcnii,  iram  in  rjbiem  verfum  iri :  inde  in.ijorem  ob- 
"  flinationem,  &  R-Cgist  auSontatii  &  vitx  propri^  cnntcmcum  fc- 
"  cuturum.  Mihi  vero  li  crcdis,  inquit,  rAtionem  ioilio,  qua,  i.\\- 
"  va  Rc[>iadii:nitate,  etuim  vindiftc  prof)>iciatur.  Egocnim.con- 
*' vocatii  amicif  &  dientibus,  dedie&paUm  inic£td  manu,  qtio 
"  volet,  injuitraham,  &legumi>cm3sexpecam.  Id  nanhonelliut 
"  mudo,  fcd  &  tutius  erit,  quam  fi  clam,  dc  nnttc,  vcluc  a  Ijtro- 
"  nibui  opprcfli,  truciJcntur.  Rcx  Comitcm  ex  aiivmu  loqui  cri- 
deiu,  (non  enim  ignorabar,  quse  poHicerctur,  poflc  iireftjrc)  i;r.i- 
ciii  ei  a3ii,  mulcit  promiiTit  oncratum  dtmiccit.  Itlc,  admonicii 
Proceribiu,  ut  imminenti  pcticulo  le  lubcraheicnr,  iplc  ^uoque  fe 
jtatim  fubduKit, 

LVIII.  Ab  eo  die,  Rex,  poftocciilta  ConrilLi  paccQfla,  ncmini 
dcindc  fidcns,  cum  ad  tempus  in  arce  Hdimburgenli  fc  coiicinullilt, 
nave  in  rct;ionci  Transforclianai,  qua:  adhuc  ei  parcbaitc,  vctluj, 
brevi  firm.n  copias  confcLit  ;  &  Procerc?,  (lui  antea  cmcn.t.i.- 
tum,  non  extlnfium  R-ep,cro  volcb.mt,  dcfi-er.ita  concordia,  cnlilia 
fu.i  omnij  in  cititiiim  i:\tii  confercbant.  Ula  ditRcultat  eoi  h.ibcb.ic 
ilillicitot,  ()iicni  libi  durem  nominarent,  ^ui,  Rege  in  nrvlincm  co. 
afto,  Vitariui  rccni  cfiirt  i'opiJo  non  incratui,  &  nWntii  n.^mi- 
nii  illMflri.  r.idionem  minime  r.r^varct  im-idU.  Multa  circtimfi  i- 
ciencibus,  in  Recic  lilium  eft  ab  omnibu;  confcnfupt.  Ji  3  culio.li- 
biti  fuit,  &  xtacii  infirmiorit  rcfipribut  comipcui,  hnc  mavimcmc- 
tii,  ne,  li  ille  rccurtrct,  ad  Angloi,  hoAci  fimlliK  lua;  pctpctuni, 
imirrri'jm  dcfcrrcciir, 

LIX.  I.im  Rex  Fnrthnm  tnnflcr.it,  &  ad  HhcnefT.im  arcem  !i.i- 
t>cbiiccallr.i,  &fi]iicMrcicui,  dimlcationi  p.ir.iti.!,  non  l..n;;c  al.c- 
rir  :  vcmm.intcrvcntu  Comici!  Arhojia^pstrul  R.t(;isrcicomivi(]tj 
fult.  Ipfc  Athnliui  pjci»  pipninAd..mo  Heburno  Borhoclia- Co- 
tnifi  d.irai,  apiid  eum,  ufqiie  adRcels  mortcm,  pcrmanfic.  Vernm 
coni:ordi,i,  tit  inrcr  fu^flot  inviccm,  ii..n  d«urna  fuic.  l.cy.MH 
inicrca  tommeancibus,    a  Nubilitatc  rerponCtiia  .;ft  -,  '■^  Can\  ■9.-:x 


L 


372  Rermt  Se&kanmt 

*•  aibil  iiacc»  ^aX,  tsituvi  ^Uixii  iiiji Ja  ipux  £1»  pMlui 
>'  unjm  fi>em  eJlc  concorxUj-,  li  Rck,  lilio  libl  liideiUo,  n 
*^  abditacct :  alioqiiin>hilclu,quiKii.-ollDt{iiitsfcre  inviccm 
*<  ccnrur.  Hoc  rtlpanrum  R»  Lc^jcis,  ({ikm  ad  AMk»  &  i 
Riincfaat,  oflelhlit  :  cof^uf  rummcipcrc  rugiviii  **  utMi^ 
*■  £u,  aut,  li  opus  cllct,  auxilio,  pauborum  reb:Uiuia  fiirt» 
"  fring,crc(i(,  cokjueati  fanitareia  tcdiii.e««n  ;  communcma 
*'  futtunjRi  cailiifniTCHE,  &  qux  fuo  coimgio  f^cilc  atl  jpro) 
*'  ^CMct  rrrporct.  Mifli  mUta  ad  Ku^cnium  OiUavum,  Por 
Mnijnum,  <)ui  orarcnt;  "  Ul,  pro  fui  p;i>cma  \a  Scorici 
**  oiui  ciriliilc,  Leearum  in  Scouun  mintrct,  aid  rcbcllcc,  | 
l^-f^ictofiindv  POtcltalis,  to^tsxt,  uc,  arinu  politit,  Re^i  fu 
**  i-cnr.  PoiitiKx,  tum  lum  maximc  liabcrn  in  AnglijHad 
CincIleDfern,  hoiDirem  Anf>uUii  erudicionc  St  prudcntii,  : 
anr<(ir,  uircbui  Stotitis  componendii  □ncram  lUtet. 

LX.  Scd  hvc  fcr4  fucruni  auKilia,  iVoccrtfs  citim,  ^t  b 
.  not)  ig>u>rah3iit,&  Regcm  crgn  &  impUubilcm  £.icb^tii, *at 
nuioWt  coplx  ad  oun  convctiireni,  decemerc  armii  decrsv 
fr,  quAnquun  Re^  filiuxi  apud  le  Imbcrcnr,  Itmul  ni  lu&oi 
ad  vul^s  comMrandam,  fimul  ut  oRendcrem,  fc  non  pairi 
rcmiciof)  Rcgi  in&nfnieflV  ;  Mmen,  nc  Lesaiorum  oxicr 
sdwntu  plebii  animi  dtbilit.ircmur,  dics  noAcrquc  fi.lliciti 
Auomodo  mm  ulcimo  dtfirimtnt  ootnmtrtcrtnt.  OUtatHt 
icIiiDBiioniRjtgiittoiGr:  qui,^uoiiiam  firii  firaiasMctvem 
c  re^ni  partibui  a^T  lcprantriMMt  fpcdancibii^  in  arca  E4> 
jcnh  fccsndiid^U,  4um  ca  auiiiUa  Mnmurant.  Ab  twc« 
^uod  clviCim  tueratnitifllmum,  fraude,  autccne  lnicki>fi 
eftd<duA(&  VnHMFcnhnfrcqnentUxftuaria,  qncmonm 
ricuhim  ceMcntwii  aftrre  poKrant,  foafiniiir;'  *Ut&n 
'  (<  pmrcts  locum  unum  tottui  regni  commodifHmum  at)  ani 
"  omniliiM  wgnipartftut  excipicnda.  Ibi  ijtioque  non  minu 
"  (]uam  in  arce  Edimbw^^,  eum  tore  polTe,  cum  hofi«i  ab  ix 
■'  rebui,  ad  Apugnandat  arcei  neLcfTarli),  imparaci  ellnt: 
"  cbllcni>  fuan  ad  009101  eafiu  inftiwcerat,  in  propii)^ 
«  pofTc. 

LXI.  Mec  <)uidem  confiliimi  ft  fidelc  vidcbam^  &  fitti 
tutum,  nil]jprafbdi»arcis  JacnlifR  Siaui,  ab  aiherfa  6AiM 
ruptiu,  vcnicntera  «chifilltt.  Iia^ue,  cum  hoAci  p^ope  i^ 
r^ui  iplllttflenr,  neque,  <]ua  fereelpcrcr^  habcrct;  coaAui  c 
ci;  guai  hjbebat  copiii  alcam  ccmminii  cxpcrirk,  Tttitio  01 
rii  acriter  pufnaretur,  Proccrunxjuc  prim»  aclc^  loco  cedc^ 
nandiaiti,  ot  eorum  vlcini,  ^i  ad  occidemalcm  Scotiat  timtr 
colunt,  acriier  fttadum  promoverunr.  Hi,  ,cum  ton^iorlbui  1 
Tur  haftii,  ttuiM  qul  c»  adrcrlo  ftabant,  flatim  Regb  medla 
rm  ftidcTtmr.  Ipie.  e(]<]I  cafti  debTlitatui,  in  molai  aquaria 
lon^e  a  loco  ubt  p^jnatum  ernr,  fe  rccepir,  eo  (ui  vidcbatur 
^'7iOj  i;f  luvcf,  ^u>  K-ix  Vmgt  aWam,  c«t;fi;<ndcrct.    Ibl- 


JLiher  'Decimtis  Tertins. 


373 


paucis  dcprchcnfus,  occldicur.  Trcs  cum  fugicnccm  proxiinc  fc(.u< 
ci^  PaCricius  Gr^iiu)*,  familiA*  fux  princcp^',  Stcrlinu)  Kerius, 

&  facriHculus  cognomcnco  fiorchicus  :  ins.L'rcum,  a  quo  corum  pcr- 
cu/Ius.  £jus  cxciis  f.una,  liccc  incerra,  jxrr  urrumquc  excrcirum  Ji- 
vuleAra,  fccir,  uc,  vidoribu»  minui  acrircr  inllancibus,  fus^icnclum 
mulco  pauciorcs  cariicrencur  :  cum  Rcgc  cnim,  non  cum  civious,  i'ro« 
ccres  bcUum  fufccpcum  viiieri  volcbanr.  Cafus  c[\  c  Rcgiii  AIc- 
xanJer  Cunigamius  Glencarnije  Comcs,  cum  paucis  clicncibus  & 
propinquis  :  ex  ucraque  parre  complurei  vulneraci. 

LXri.  Hunc  fincm  virae  habuir  Jacobus  T^rcius,  vir  non  ram  in- 
gcnio  pravo  natus,  quam  prava  confuccmline  corruptus.  Nam,  cuni 
xniclo  magnx  &  przclara!  indolij  animique  vcrc  Rcgii  fpccimen  dc- 
cfifler,  per  fiodios  primum,  feJ  paullacim,  in  licenciam  ei\  cffufus. 
lis  e  medio  fublacis,  ab  hominibus  inHma:  fbrci<  in  omnia  fimul  vi- 
cia  eft  pra'ccps  dacus.  Tempora  cciam  corrupca,  &  vicinorum  Re- 
crum  Gxempla,  non  parum  aci  eum  cver^endum  juverunr.  Nam  CC 
Hduardus  Qkiarcus  in  Angliai  Carolus  in  fiurgundia,  Ludovicus 
Undecimus  in  Gallia,  Joanncs  Secundus  in  Lulicania,  cyrannidii 
fundamenca  jcccrunc ;  Richanlus  Tcrcius  in  An(>lia  'immaniiTimc 
cam  exercuir.  Morci  eriam  ]acobi  llia  inuAa  eft  ignominia,  ur,  iti 
proximo  convcnru,  omnium  Ordinum  dccrero,  jure  caffus  judicarc- 
cur  :  caurumque  iir  diligcnrer  omnibus,  qui  advcrfus  eum  arma  cu^ 
Jcranr,  ne  ea  rcs  ipils  corumvc  poAcris  fraudi  cilcc. 
Obiir,  anno  a  Chriilo  nato  millclimo  quadringenre-  M.CCCC. 
limo  oftogcijmo  oi^avo,  rc^ni  vicelimo  o6tavo,  a:ra>  LXXXVIIT* 
th  crlcclimo  quinro. 


k' 


9t 


LIBER  DEGIMUS  TERTIUS. 

■ 

I,  "WAcoBO  Tcrrio,  ad  undHmum  TunH,  propc  Stcrlinum  caf- 
I  io,  quL  fc6lam  adverfam  fequebanrur,  dc  exicu  Regis  ad- 
■  huc  mcerci,  retro  Limnuchutn  caftra  movcrunr.  Ibl  ad  co& 
^^  dclacum)  fcaphas  a  claffc  ad  rcrram  commearc,  ac  fiucios 
in  naves  comportare  :  indc  fufpicio  cfl  orta,  Regem  a  claflc  rcc«- 
ptum  fuiflc.  Itaquc,  motis  Letham  caflris,  milTi  a  Principe  (ica  e- 
nim  Sco(i  filium  Rcgis  natu  maximum  appellant)  pra*fe£lum  claflir 
cvocanr^  Is  crat  Andrcas  Vodiu^,  five  quis  malir  inccrprcrari  SLI- 
vius,  lique^,  &  bcneficiprum  fui  Rcgis  racmor,  &  fumma  crea  dc- 
funfium  bencvolcntiae  conftantia  :  qui  cum  ncgarct,  fe  in  rcrram  c- 
preffurum,  niliacceptis  obfidibus;  dati  e  fupremo  ordine  Sccon;u> 
&  Flaminius.  Rogatus  a  concilio  Re?,io ;  "  Ecguid  fLircr,  ubi 
•*  Rcx  cflet,  &  quinam  cflcnt,  qui,  poft  prxllum,  fcaphis  ad  navc$ 
"  vcOX  fuiflcnr :  De  Rcgc,  fc  quicquam  lcirc,  ncgavit  :  fcaphis  au- 
^*  rcm  fe  cura  frarribus  dcfccndiflc,  ur,  una  cum  aliis  bonis  civibus^ 
"  falutem  fui  Regls  tuercntur  :  fcd,  cum  fruftra  vira:  ejus  opitulari 
"  cffcnt  coaiti,  in  riaflcm  rcdiifrc  ;  einuc,  fi  vWctctj  \\fti^t  ^^^v- 

li 


\>KtQ\\ 


374  B.erntn  Scofkanm 

"luivw:    (Ih  cKrinflui  eiiir,  .\<X  mortii  idEionan  pirat«.    CmH- 
miilM  prsrterca  aJverrus  ichtWts  \tixttt  convidi,  raeru  nmm,  ne 
<:bfi(li.S  violarcnmr,  incolumii  ad  navet  cft  remifTut,    tLeceptbtrir-     ! 
liitibui,  civef  LethenfM  ad  concilium  Acati,  acmaHiupollKtatio- 
riihus  Iblliiiitati,    ut  conllrenlri  navibui  Ancirnm  Silvium  Dppugiu-     i 
iriit.    Refponfum eft  ;ib  univerlis,  uno  confinfu  ;  "  Eum  duailu-     , 
"  berc  navcf,  tta  omnibus  rcbui  ad  bcllum  idoncii  ornatai,  fucilT' 
"  qiie  n.ivalibut  'm  inOrufUi,  camquc  in  ipfo  prxfeOo  *i  tuntli    | 
*'  cfle  (^icn[iam,ut  nc  (lccemquiJcmnaveiinScoria  cflenF,quiE  nm.   1 
"  duabui  illis  audcrcnt  congtedi.    £a  igitur  confiiltationc  dOzta, 
Bdimbiir^um  cunt.    Ihi  certioret  de  morte  Regii  fafii,    funniei- 
ampliflinium  faciendum  curinr,  ad  Cammiikcnnethum,  Ccenobiuni 
Stcrlino  vicinum,  ad  vitefimum  quinium  diem  mcnfli  lunii. 
CV.    k  E  X. 

II.  tnterea  comitb  nnvo  Regi  cieanilo  in  certum  diem  imlictiiK'. 
Fauci  ad  id  munui,  &  ferc  conjurationit  adverfut  liipcriorcm  Rc- 
j^cm  populam,  convenerc.    Ree;no  fnfcepto,  fiarim  lUMrui  Rn  ad 
prxfecKTm  .ircii  Edimbiirgcnfis  lircialem  miiir,  qui  ad  deditioncm 
cum  follicitarct.    V.a  reccpra,   Steriinuni  ed  pmfc£tui,  arcei^ue  a 
pra-lidio  dedira  eft  potinu.    Rumore  in  Angliam  dc  rebui  in  Sco- 
ti.^  turbatis  perUto,  quinque  navei  Anf^liciE,  e  cj^fle  Re!>ia  dcIcQv,    . 
foiihx  xDuarium  inercira:,    paflim   prxdando,    mrrcntoribus  itcr    j 
<  biifcrunr,  &  multit  Mfccnnonibui  in  mrumriue  limii  faaii,  loca    ; 
mariiima  vchcmcntcr  infcftabant  :  major  etiam  rcnim  motui  a  tcr-- 
rcfhibui  clviiim  copiil  exfpcftabarur.     Nam,  cum  inimicorum  vim 
in^igii  iWftifMJC  qujm  fr.)£tx  fuperiorc  prxlio  fiiillent,  qmppe  qiix 
r.c^  univcrlTe  afRicranr,  ncc  q\  iis  qux  aderanc  Adeo  multi  cccidir. 
-linr,  ab  jnimis,  adhuc  odio  &  invidia  infljmmatis,   &  fidiKia  fui 
(I.icis,  m.iinrtempcnai  imminerc  vidcbatur.    Aiigebat  indignatio-     i 
iicm,  quoi)  non  in  Rciiiam,  fed  paucorum  potcftatem,  totviri,  ge- 
mcrc  &  ('pibus diri,  t.im  facile  rccidilTent ;   "Titulum  enim  AcDO- 
"  mcfi  Rc^ium  pcnci .idnlcficntcm  qiiindcdm  annorum,  qui  nonre- 
"  ^crct,  (cd  a  pitris  jnccrfcftoribus  rcgcictur;  Vim  autem  imwril 
"  p>-iici  rhigblnum,  Hcburnum,  &  Humium  cfTe:  "  qiuW  fiaud-    { 
am  nii:'cbat,  quodomnia  littofadmbus  cl.ifnbus,  ADBlicz&  Scoci-    < 
«,  cJfcncinferta. 

Iir,  His  difficulcatibusut  mC({eretur,  novus  Rex  primum  omnt- 
um  n,iciiitcopiai  raaritimas rcconctliare  :  ne  autillxaliquidturba- 
rcnt,  iiifn  in  luneinquas  re^i  orai  ad  ftatum  earum  r^ioaum  or-  * 
(]in,iniliim  profr<!to,AUt  in  intcriora  regniadicum  darent  Anglit,  iA 
>nc<.iiccirAnca  IcKa    «pilanda.    Igitur  Andream  Silvium,  Rcgit    , 
ir.n-tc  i.im  paffim  divulijata,  mimis  in  caulTi  forc  obltinatum  ratus, 
r-:  •  6.!c  publica  in  tittus  evocat;  &  periculo  publico,  3cfifamix 
■.,1 ;  N  i'n!verrT,  qu.im  paucx  navet  An^Iic»  ir,i  fupcrhe  conteronc-   j 
r-i  ■      '  c  oenloscfpolltj.non  (blum  in  fuas  p,irres  Andream  tradu-    i 
ti-        ■   ■■■i.im  advcrfiu  Anjilosarmat :    mulcifque  £iadcRtiW,  u.c. 
/■-'-'.      ^' mj  jorci  folctm  xcjuom  ii.Mt&wua  &ariuin  dwtfcr,  w 


Liher  T>ecimns  Tertim.  3  •'  j 

ftiii  duAbut  concenciun,  rcfpon^nt,  cum  firimum  irmperui  comiiiu- 
d^  in>:idi[,  rcftj  atlverrui  Angloi,  qui  anttr  Dumb.iviiin  oppi.lum 
.n^banc,  velafciic:  &  arperrimo   prelio  irjnfcrcn,  L«ch;im  omixs 

capiai  perituxic;  ac  prxfcitot  CJrum  Rcei  obtulit.  An>li'<:.ij  a  K.C);r 
.  munilKC  donatui,  cjul^ue  in  re  militjn  pcriti.i,  &  milicum  vfriu^ 

lingulari  Uuiie  honunn,  Ncc  decranccx  co  ^(•encrc  li»miiiun,  (nit 
.Reeum  <}ualefcunque  rct  gellai  aJmirfiitur,    i<i  lai^nM  c;:.im   i.i 

mii)ui  «tolliUir,  (jui  cam  riflori.iiu  lonijc  majurii  mox  il'.'.iitirs 

maoifcftum  elTc  omen  prxlj^^irenr. 

IV.  Incerea  Procerum  pari  adverlj,  k-f;.-icioniSut  in  omn::c  ti^i 
panet  miflit,  mucuo  fe  cofiartanrur  ;  "  Nc  prxfentem  icrura  Ita- 
*'  tum  fcrant :  neu  toc  virl  fortci,  parriciilji  publicor,  <]ui  altcriun 
"  Regera  occitlifrent,  altenmi  in  ferviturc  tcncrcnt,  libi  t.im  fjpcr- 
"  be  patcrcncur  illudcre  ;  at  Resix  ftliitii  ilcfcdbrci  jicrJuoii.onij 
"arccAcre;  ipfoi,oronis  divini£  bamjni  jiirit  vioLtari!,  pruvii;- 
"  dicibui  dccoris  publici  fe  vendiiarc,  ac  lilier.)toriun  p:itrix  noirc.) 
"  ufurpATC,  apuii  ijuol  ne  Rex  quidem  ipfe  libcr  effct  :  q.iipj-c  qui 
"  eo.ittui  lic  in  pacrm,  cundemque  Regcm,  arma  ftjniric,  &,  cd 
"  ncfarie   cslo,  patemot  amicot,  &  capitii  (lefcnlbres  impi.>  bcU^ 

"  perfequi.  MuUa  hujui  j>enerii  cum  viileo  jaAarcmur,  adm.i|0'  ** 
rem  odii  flimmam  excicamlam,  Alcx.-tntlcr  Forboliuc,  cl.iriOimsc 
familix  princepi,  Regiam  interuiiim,  finguinc  fo^liiam,  &  viilnc- 
rum  veOigiii  laccram,  ex  haI[iliIonf(open(lcntcm,  per  Abredoniam 
&  iUufiriora  vicinarum  gcntium  oppida  circumtulic,  &,  vcluc  edifto 
publico,  pcr  prxconem  omncj  ad  foediffimi  facinorlt  ulcioncm  con- 

V.  Noc  minui  implgre,  in  rcf-ionibut  Ciiforthanii,  Matthm 
Stuartui  Lcvimx  Comc.,  homo  ^cncrc  &  opibus  Jarus,  &  popula- 
ritatc  quadiira  honcti.i  lijmmjs  iiifimiftije  \mi  cirui,  vidnoi  (Ibi 
H.eg^oi .iccendcbjit :  ac,  j.im  facii  valida  manu  cnmpirAca.cum  pee 
pontcm  iitcrlini,  Rc^iii  oppiilum  tcnencibut.  peni.-trjrc  non  priret, 

.  per  vadum,  non  procul  a  numiiiii  orcu,  ad  Grampii  mon;i>  radicei 
comcndit,  ut  fociis  €e  conjunjicrct.  Id  coiifiUum  cum  JoinniDce* 
mundo,  pcr  Alcxandruro  Macalpinum  ipfiuf  cUemem,  qui  Iic.libu? 
fc  conjunxcrat,  cHet  indicatum  ;  acpabm  fafium,  in  caf^^Iiictc'.  - 
lium  omnia  adco  fecura  ac  ncf,te£la  cjTe,  ut,  i^tio  !^uifr]uc  \rno  \.{it.t, 
iparfi  tendercnt,  ncc  vigilci  fuit  locii  di^fittM  habcrcnt,  •-■.tt  ultuin 
rci  militarii  munui  u&irparcnt ;  Dromundui,  cura  auhcii,  ^.:  pjiud; 
volttncariii  qui  opcrx  navanJx  fludio  fe  ad  eoi  afrgrcgarir:;.  rnpltn : 
inv.-idir.  Uultit  cumfbmno  mori  fiiic  c»ntinuata  :  e*cir;  iccnnr; 
retro,  unde  vcnerant,  praecipiti  fiiga  i  jum  :  plures  cspti ;  fcJ  a  ne<- 
tit  amicii  pars  dimtfTa  :  in  co;  tantum  Ccvirum,  ciui  contumcliotii.i 
Icripfekant,  aut  locuti  Fuerant. 

VI.  Auxic  hujoi  viflorije  lyticiam  nuncius  alI.-icu;,tifJcm  diehui, 
<1e  profpera  puj^na  nivali  Andrex  Silvii,  adverfui  Sccphjnum  Biil- 
Itim.  Anglui  cnim,  audim,  quinquc  fuorum  navet  a  diMiW^^^v* 
CLf,  loii£c  ctiam  minDriblU,  fuperatas&ui^t&^Ge,  cunv  ^\?^- 


J7(5  'Rerum  Scettcanm 

miniun  delctam  «iperK,  ncc  juOani  beUi  caui&m  obttiKlci 
vidcrcrur  ;  convocarif  ^ucibut  rei  liuiritimgE  peritii,  oblatU 
vibus  CeUtiu,  &  lurali  apparani  ^'uantiun  vcltent  penniflo 
tiu  efl,  ut  hanc  nominii  Anglici  macuUm  tollcrcnt :  m>gn 
ratisfnemiif,  d  ipfum  Silvium,  aut  vivum  aurmattwuB,  ai 
duceicnt.  Scd  cvtcrli,  qui  virtuiem  hollii  cum  fUifintc 
dam  novcranr,  cunfiantibui,  Srtehjiinu  Btdlm,  Equei  net: 
ludinii,  upcditionem  fufcepir,  Et  rci  benc  eerenda-aCcat 
batur  oblaia,  quod  Silvium  e  Flandria  |T0pt3iciB  rcverfiir 
bat,  euni^ue  in  reditii,  ibcaunim,  tion  nugno  ticgattij  pofl 
mt  fpcrabat.  Igitur  tnbui  e  Regia  chire  luvibui  eleftit,  a 
inftruQii,  littuf  Anglic  legnu,  ad  Maium,  Inrilam  in  i 
Fotrhz  dciertain,  cqpflitit,  loci  maximenaruramleciittu,  r 


omrii  partc  infiila^acionci  habcac  tutai  adverlut  omnn  vi 
proceltii ;  .&  maie  ibi  (e  in  anguAuii 


,  ^  iHuiA  c^ac,  tit  tMlla  luvieu 

lerieiu  Utere  polTei.  Intcrim  e  fcaphii  pifcatoHlTt  ^ut  rcl- 
lax  peririores  habcrenciir,  recentis,  coruiti  aliquot  contfne 
ipcciilis  hnhct,  uc  iMves  hodium,  aenitat,  Tbi  cominonftrein 
ibi,  m  n  in\ihot  dies,  ad  atKhora;  rcHiciflcnc,  Silvii  navei,pl 
liwdvcricinc!,  Ilmulvife&aanitiiunt:  &  Bullui,  fubl 
Lhoris,  piaccpta  |jm  animo  vifloria,  ntl  pugnamlecompir^i 
^'iui  tancum  mor^iui,  dum  lui  arma  cxpciliunr.  fuai  navci  i 
concit^t.  Con^^eJiuntur  duo  roitiflimi  Juccs,  maj^norum  ckc 
animos  {>crentei,  ac  lam  obOinare  pugnarunt,  ut,  iftcerta'* 
Dox  prsFtium  dirimerer.  Pc^idie-  mane,  refcAli  virtbtu, 
cxhortaii  uciinquefiidi,cercamenrenov,ini;  acm^inibuifem 
pagonai  vocini}  in  hoRitim  navei' injcftis,  vclur  peiiifllfi  a 
acie,  cominui  deccrtjninr,  canta  pcrtin^ia,  uc  sihim  relj 
ncucri  fcncirrnc,  donccad  ciimuloi  aicn*  in  oflb  T»t  amnr 
eflcnt.  Ilii,  miiiui  nlto  miri,  njvpi  An^ilorum,  cum  oti  -n 
dir.cm  rcRi  mini!;  fKile  pofTcnt,  fc  licJcre  fjcriint  CMfl» 
advcrlii  Tan  Taodunum  trj^r,  ibi  mAnfcrunt,  donec,  fcpuli 
tuis,  vuincrati medicit  ad  air.indum  diltribucrcntur,  Hoc| 
incidit  in  dccimum  ditm  meniii  AuguRJ,  » 
M.  CCCC.    dcmti  gcncris  humani  millclimo  quadringenrcf 

XC.  n.iecf;iiio.     Paucii  pnft  dii-bu(,  Silviu!,  ait  Rcp 

fcfhi<,  Srephanum  Builum,  n^viumcjue  pra:&fi 
cxtcrii  honoratiirimum  ^uemquc  rcgi  obtulic  ■.  ac  inviccit 
l.iudjicus,  &  muneribus  eft  doiucui.  Rc>  c;ipcivnt,  cum  fui 
l)ui  unA,  Regi  Angto,  colliudaca  milicum  fDrnci.idine,miim( 
didic,  ur  qui  nnn  de  jpraKia  fed  ile  eloria  cettanien  iniflent 
tetn^ue,  etiam  in  hollc,  apud  fe  hnnoratam  cfle  oflendit. 
cus,  erli  fuorum  inleliccm  pu!!,nim  a:ere  ferret,  ^imen  Repi 
rwm  gntiai  egit ;  &  munilicenti.im  ejui,  &  animi  magnh 
fe  libentcr  nmplcfli  cft  proCciru!, 

VII.  Circa  hae  tcmpnra,  monflrum  novi  gencrii  in  Scori, 
eff,  ioftihit  quMrm  corpotU  ^me  C^^ic  m).n(,  nec  qnlc 


Liher  'Decmnslertins.  377 

Cnmmuni  homiiuim  fjrma  liilcicp.m! :  umbilicuni  vero  ITijia,  ii'ii::~- 
co  ■orpuris,  ac  rellquit  omnibus  memlirif  geminit,  &  ad  ufum  &' 
fpCKiem  UiCretis.  Itl  Rcx  (lILigeiitcr&  cJudutlum  &  cvuilicnilum 
cunvit :  ac  m.ixime  in  mu(ki(,au,i  in  tc  mir.ibilitcrprofccit.  (^iiii 
&  vjriii  iin^u.ii  eili>(icit,  &  viiriii  vuiuiicatibus  iluo  corpor.i  li:>.uin' 
dilcenlia  diQenciclMnt :  jc  interim  lici^fjkmt,  cum  aliud  alii  pl.uc- 

rdbilc  tiiic,  qiinil,  cuni  inlcmc  crura  lumbive  aOendi 


trumque  corput  co.-nmuniteF  doloicm  fcncirec:  cum  vero  rufernc 
puneeretur,  .luc  aho^ui  ia;derctur,  \A  iilccnim  corpus  t.aicum  Uulo' 
ritlcnfui  pctvetiircc:  (fuoti  UiCrimcn  crijm  in  mortc  ftiic  m.tsiijier- 
fpicuum.  N^m,  cum  alrcruin  corpui  complurci  .intc  .iltcriun  [lie» 
cxtinAum  fuiilec,  <\mA  lapcrllci  fun,  dimi.lio  liii  compucrcllcntc, 
pauIUcim  cr-ntjbuit.  Vixlt  iil  monltrum  imnrti  vtijinti  oCtii ;  ai  ik- 
ccflit,  adminillrjnce  icm  &otii::tm  Jo.irnc  l*rorcgc.  Hat.  lie  rc  ti  i- 
bimiu  o  coiitidcntiui,  ^uod  aiihiic  fupcifunc  iKiminet  koiiclli  Lom~ 
pluret,  nui  ha:L-  vidcriiK. 

Vni.  Viih>ria-n.ivjliif:im.i  aJfcpccntrionaleipctljn,  &  ipli. 
oraifli;  bcUi  conlitiit,  'lomoi  £m!  .-tbterunt.  Hoc  tumulcu  it.i  lc- 
vi  momenio  compT-cElo,  Rcx,  aJ  fcJitionci  noiunotloin  prxlLiiti^ 
feJandai,  led  in  poltci-um  omnin»  tolIend.it,  animum  .idrti.ii.  l'ri- 
mum  convencum,  qui  inditlui  cr.ic  in  fcxtum  Oftobni  dicm, lidim' 
burj;i  hiibmc.  In  co  multa  fjlubriccr,  ail  concorili.im  publiLam  tla- 
biticndam,  funt  dct:rct.i :  iii  primji,  uc  animi  fjciliui  ad  pjircm  coa- 
lci^renr,  culp.t  in  p.iitioi  colljra,  prm>  m^gnaex  p.irctlcvarx,  jus 
omnino  remilTc.  Citm  de  jurc  beili  diiccpcarcnir,  loanfwj  Lco» 
Rcguluf  Glammiut  capica  quxdam,  a  Proceribus.:id  Ac^eiti  de  pa- 
diicando  mil£),  proculic,  quibui- Jacobui  Tertiut  fj.-peallenfcrjr,  lc 
£ib(criplerat  eriam :  ac  pianc  legilMM  illil  concordiani  culR-PnK-eri- 
bus  confirmaffer,  nili  a^avit  confultorihut  animui  Cfiit  iiiill»  alic* 
turui,  atqucco  pecdu^i,  ut  hollem  vtterem.  ndvecf1i5.ciretfi1.1s 
puenacurum,  in  regnum  introilucere  perRiafuj  eller.  Hanc  obcon- 
lilionim  inconllantiam,  Comiiet  Huntilxuf,  Arelltui,  &  Mtrtialit, 
cuin  ipfa  Glammio,  &  pteriftjuealiit  yirlt  nobilibut,  eiunturade- 
fcrueruar,  atquceiiii  lilium  jicobum  C^iartum,  ob  animum  cjira 
publicx  utilitacii  St  cranquillicatii  :imantem,  funt  fccuti.  Puft  fitis 
longam  difceptationem,  tandem  abunivcrdi  cndMretum;  *'  Qiii 
"  in  pTKlio  Sterlinenli  cccidiflcnr,  eni  fiia  cutpa  cxfot  vidcrt ;  jiire- 
"  que  eam  cidcm  fuiflc  fafl.im  :  coi  vero,  qui,  adverfut  public-a: 
"  falurii  haitei,  fraudi  occuicx  honcfla  nomina  prJKTXencci,  armT 
*'  tcpetunt,  ncc  culpse  nec  crimini  cflc  obnoxiof .  Hiiic  decreto,  qui- 
bui  in  convcntn  publico  fcntemiE  di^io  eft,  fubfcripfcrunr,  uc  exxc- 
rarum  nacionuro  Xxpait^  quoi  advciKare  nunor  erat,  £il  faCii  ra-' 
eionem  reddcrcltt.  Malta  alia  ibi  dccreta  (Iint  fjfia,  qux  &  paupe- 
rioribui  ablata  Tcdderent,  &  pcitcntiorei  Icvirer  mulrarenc,  &C  utri» 
aue  p;rct  cavciCDr»^iUai4.nim  fuitua  ipUi  ^&ai£i«  «wimSiva>- 
dl  oTtar, 


^8 


Rerum  Scoticarum 


•  ■,  IX.  Haoc,  in  adotdcentc  quinJecim  awioruin,  &  vIAon^  &  in 
fiimina.  pMtHsce  collocaco,  modentionem  adaraabat  magDopeis 
bcnieniiji,  &  promiQbcum  £det,  &  (quod  in  pruoit  viilgui  wunir 
ratur)  MTfota  dignitai^  ac  viviJum.  &  alam  ingcniuni.  LaqMe^ 
cum  ncc  avare,  nec  crudeliccr  vi^ioria  cxcrceretur,  &  dcIlAs  MM 
fidc  condosamcur,  brcvi  iumau  auicordia  intcr  bttiaatt,  9c  aqua-^ 
Ip  partii  uiTlufi]ne  fiudium  &  amor  efgit  Rcgcm  omlulc;  P2ud« 
^ui  pcrriiucioru  fueranr,  ttioclica  pccuoUt  UH  niaia  p»te  afte« 
vun  mulcatj:  nemo  fbrtuBU  MBoibui  exncui :  ft  muHc,  noa  ia  fit 
cuma.  fid  ia  prettum  operv  navatx  aiAam,  Muic  Ri^k  cltiBi 
dK  gratim  adjlciebat,  <^d  hotBincf  «Ihuc  reaeiid  Bcmaria  ce> 
Bcbant,  wiam  Ievjbuideuti^,,(iib  Rcr  liiperiorc,  vlrlcIiriffiMkl 
omnibuf  bttau  RcidiflcM:,  qium^ue  dilparei  in  cocum  fucoiiSdciik 
locunif  Prlsdpei  quMj"*  ^Ai^ou  advcrlv,  quo  fidcUoribM  cli  «• 
tereturrafinicatelibiGon)unxic;  diui  entm  naits,  exdivcrfitm- 
titb,  fillai,  GtkcIh»  Bodiau  Alcxandrv  FocboCo»  Margaritani 
Hamilconiaia  Matthvo  Scuarto  dedit  uxorer.  Ita  brcvi,  coaciliacis 
omnium  animii,  lam  jucunda  pax,  can»  crAnquillitar,  &,  veluran- 
cillancc  tortutu  Re^ti  vircutibiu,  caiicui  omnium  Frugum  &  ihifitt' 
um  [jroventui  efl  Ccutuj,  ut,  e  ieculo  plufcjuani  firrco,  vere  atueum 
iciMcim  fuilTe  vidcrecur.  Rcx  auccm  lurocinia  armb,  cctera  vitia 
judiciorum  levcricate  cum  comprcflillcc,  ne,  in  aiioi  accr  vindcx,iQ 
Jeipfum  indul^eniior  credcrccur,  uc  omnibui  pabm  elTer,  pacrem,  & 
invito,  fuiiTe  inreremtun,  catena  ien-e;i,  tjuoad  vixit,  fe  cingebaC, 
cui  lingulis  annii  annulum  unum  idjiciebac.  Id  quam^uam  oedU 
au£laribui  formidolorum  cflc  polTec,  camcn,  vel  mici  Regii  ineoaioi 
vcl  f^fiionis  ppibuiconfiri,  omni  mocu  publlce  abAinuerunc. 

X>  In  hac  comtTMini  univcrlbrum,  ac  privata  lineulnram  Ixticia, 
lepcimo  fere  ab  inico  rcgno  anno,  Pemu  Varbccut  in  Soittam  >ppu> 
-  lic.  Scd,  ancequam  cauHam  cjui  advenmi  expliccm,  pauca  nuhl 
fupra  iiint  repetenda.  Nbrgirira,  Eduardt  Q|iani  R^^k))  Ai^v 
lum  fbror,  cum  Carolo  fiurgundo  nupliilet,  ea*Henricuai  ScpdmMMt 
jaAiouii  adver£e  ducem,  quibuCunque  pofTet  ntioiibon,  &.MI1  «•• 
venerc,  &ltem  cxercerc  Ibtuit.  Id  autem  ut  facilim  e&crc^  Pe> 
tntm  Qucfidam  Vsrbccum  Kgni  aemtdam  ei  excttavlti  £cae  aoBeiit 
ii  adolelccnj  Tomaci  (i^uod  eft  Nervionim  oppidum)  hninUikKO 
fiatui)  icil  ca  fbmu,  ineenio,  (iMuin  oorpprjt,  atijne  orii  diyKrne» 

.  ,  tit  facile  Ref^i  gencrit  6dom  £ic«rcc.  eVerum,  cum  ita  diu  pto^cdr 
inopiam  peregre  vixllTcc,  ucvix  a  luoruiwpaucit  a^nofci  peifier,  mu!' 
earuro  nacionum  linguai  addidtcerar,  atijue  ad  luinmam  impuden- 


11  &  animum  offirmaverat.  i^mc  Mar^ica  (ousr,  ad  o- 
Mnei  occafionesnirbandiiem  Antjkam  incenra,  ardv^iiabiit^^cuni 
•0ct  nafta,  allc)tiamdiii  apud  fe  occulte  h«£t{it,  Jooec  eiim  edoccmv 
^ibw  &dionibut  Anj^lia  bboraret,  tjuoi  amicoi  Inimioa^ue  tUio 
fcaberct ;  pcrficcretoue,  uc  omnem  R^i  genarii  lericV)  ^ue  imL. 
Sagidisonfym  ta  mlwCi  <TeDiflcn<  rcatnt^ 


Liber  ^eciinus  Tertitts.  379 

XI>  Hii  ita  comparatit,  cuni  j>m  tnaturum  videretiir  fartiitutR 
cxpcnri,  hDininem  ocailte  curac,  cum  honeflo  comiHCu,  primum  in 
L.uIiMnitfn,tl^nde  io  Hibcmiim^itcendum,  Ibt  lugfio  concurfu, 
&  vulgi  applaufli,  vchic  liduardi  Rcgis  filiui,  Tcccptus,  five  fuopre 
ingciuo,  ad  lunuLiRdum  compollco,  at^ue  aite  etum  adjuto,  live 
barluuwum  hominum  veduLtate  fretut,  Biagnum  brevi  motum 
cxcitatunii  Tidebatur :  oiint  bello  repcote  inter  Galloi  &  Angloc 
cxom,  a  Carolo  Oitjvo  rntgnis  pollicitationtbui  ex  Hibemia  vo- 
canii,  Lutctiam  vcnit.  Illic  bonw^e,  ac  Regio  oiltu,  adjetlLC 
etiam  fateUiiibui,  habitui,  &  ab  Alglij  exulibui,  qui  tum  ibi  frr- 
quentei  agitabant,  in  jpem  cemm  regni  addu&it  ctl.  Scd,  eo  tu- 
mulcu  condicionibui*lopite,  dam  ex  aula  Gallica,  mecu  ne  dedere- 
tur,  io  Fbndriam  fe  contulic :  at^ue  a  Marg^rita,  ceu  nun  primum 
aUca  vifiu,  ma^n  (tudio  culcus,  &  aulicii  oHentatui,  6c  fxpe  mul- 
tii  prvfentibui  onincm  fbrtunx  fua:  fibulam  itcrare  fufliu;  Mar- 
g^ritj,  velut  eam  tum  primum  audiflet,  ad  (inguloi  nun  preljferory 
tum  adver(bi  cvaitur,  ita  fimulatii  af&3ibus  oratioiii  «ui  fubfcr- 
viebat,  ut  omnibui  faccret  fidem,  le,  pro  verii  qax  andiuit  KdM- 
rc.  Poft  unum  Sc  altenim  diem,  Pctmi  Regio  adtu  procedcrq.|i^ 
fui,  adhibitit  trisinrt  {tjpatoribui,  ac  naminc  Alba  rMiC  (quod  jii> 
ligne  faSlonii  Kboraccnf  u  apud  Angloi  eO)  commendatui,  vcrui  ft 
Jndubitanu  Anglici  regni  jixrei  pracdicarur.  Hvc  ubi  fueruac,  prj- 
nun  per  Flandriam,  drinde  per  Angliam  divul^ata,  ita  populi 
AnifflCK  erexerant,  ut  magna  aa  eum  coacurrerct  fceqoeatia,  non 
corum  modo,  qui  legum  formidiBe  in  afylii  aliilijue  locii  iMita- 
faant,  fed  hominDm  «iam  nobiJtuni,  qBibui  auc  dnt  res  non  (iitis 
placcbanr,  aut  novarum  erat  cupidicai.  Sed  cum  longlor  morti 
■uam  Petrui  vim  noaai  adjeflliraB  fftTsiar,  prtefmta,  emer)^tc 
si  hicem  mendocio,  paulUtim  immuraerer,  ftaaiit  bcUi  fortunx 
mn  cORimitrerc.  Icaijne,  coiapTsea modic^  manu,  pauciifuorum 
in  liicus  npofitiSt^^ntianorm  «ya  ic  voluncatem  &uftTa  rcntar 
vlc.  Oronibut,  c|ui  in  terram  dcfLcndcranr,  circuravencii,  in  HibcR- 
nian  cuHlan  floit.  Nec  ibi^uaquc  pro  fiMaftEput,  in  Stotiam 
navi^r,  gnaru;  raram,  necun^m&rc  duuutnafli,  ioBeT  SomA 
Af>etofouc  (ffe  cencordiam, 

Xn.  Hic,  cum,  att  Regera  a<lniiriu,  Eboraeenlii  fanilia  Fui- 
Mm,  fuafque  cJamicatBi,  ouam  maxime  pocuitmifcrabiltccr,  dc- 
«torafTn,  cum^ue  MhemcntA  abteftanii  eltet;  "  Uc  Ratium  iaa- 
"  ^uinem  ab  faac  conrunlClia  vindicaret,"  Rcx,  eum  bcne  fperarc 
juCer,  Mllic«ur<]ue ;  "  Se  ciTeAuram,  nc  fnifh^a  eiui  xuailium  rc- 
"  bui  liiii  affiifiii  poftjilafleMilHmetur."  F,iucii  pofl  dicbui,  coih 
-vwjto  ctmcflio,  Pnrui  iotvodifiui  tamentabiliccr  de  fua  fortooB 
diilaruir ;  "  Sc,  cum  ^Regv,  fkccntillirao  fine  xotit,  ad  fiimmam 
**  fpem  flann  offtr,  M*matnr«  nortc  patrii  deftieatijm,  in  Richar- 
**  di  pRtrai  nvannidan  jwiwpriiu  iiKidifre,  qaam  ealMnicatii  t\a 
**  fenRii  a^  lepcrvenitv  jwScr..    Fratrc  m^oTc crftULvm  oxnfito. 


jSo  Rerum  Scoticarwn 

*' &c,  nciiifiininis  giiiikm  innpii  i^tTcnmm  virjm  cliiccKauIum. 
*<  ApuJ  GxtciMi  genici  ita  vixillc,  ut  itAnU  extin£ti  (qui  ex  iUis 
"  roileriis  fulllcc  ercpnii  repcnrina  mortc)  comiiiioncro,  prge  iii 
*<  <]uc  ipfc  fcrm,  fcliccm  duccrct.  Sc  cnim,  ai,l  fintun»  ludibri- 
*<  um  fcrvatum,  ne  hm:  (juitleni  fcli^uum  hjliuiAc,  ut  calamitatem 
«  liiam  npud  exteroi,  quo  eoc  ad  miJcrirordiam  adduccrec,  dcplo* 
■<rarc  auijercc:  poHquam  autcro,  quis  cflet,  profiteri  cvplJIet, 
<'  oranibut  advcrfz  &rtuii>tcHi  pctitum  riie  :  .1(1  prioreienim  mi- 
"  fcriat  ^uotidianum  inlidiarum  accriTtlli;  pn-iculwn,  Hlliditlimo 
"inimico  nunc  vit.im  fuam  ab  hofpiiibus  mcrcanrc,  nuac  civei 
"  chikjilum  folticitanie,  qui,  limulaca  amicitia,  lecrcti  rimarcntiiri 
*^  vcroi  amicoi  cnrrvmperent,  latenrci  detcgcrent,  Sc  fallji  crimU 
"  nibus  gcnuc  infimarcnt  apud  vtdiiui ;  Margaricim  amitam,  nobf- 
"  lcf^ue  Angloi  qui  jpfum  agnolLcrent,  conviciii  profcinderent : 
"  o:tni  r.imeti,  confciciitia  fua  adverlu!  maledicenri.tm  inimicoTuni 
"  frct.im,  &  mijcriconiia  erga  fuum  t^nguincm  pcrmoiam,  ejut 
*'  impiim  (iiis  fortunii  fuftentaflir.  Tan.lem,  cum  in  muliere  tc 
«  viJua  id  acatii  non  ricis  pr^liJii  viJcrct,  fc  vicitioi  R.ceef  &  ni- 
"  lionct  circuroifle,  ronantcm,  ut  tommunes  cafui  rcfciccrent,  neu 
*'  Regitnn  finiiuincm,  violmiia  tyrAnnidij  oj-iTclium,  in  luflu,  mi- 
*'  foriii  &  formidine  lincrcnt  contabclccie.  Sc  vero,  ecli  in  gravif' 
«  Cmis  m.ilii  vcifctur,  non  ita  aiiimo  urc  dcjcQuro,  ut  non  fjiercc, 
"  aliijLianJo  forc,  uc  amicomm  (quoi  plurimos  ailhuc  habcat  in 
«  Aiii^liii  &  Hibcrnia).iuxiIio  rcltirutus,  pro  rocrito  cui<juc  grati- 
<'  amVcfctrc  poflet,  prj;leriim  adjunaii  ad  fu.im  fcttam  Scoconnn 
"  viribui :  per  quoj  11  in  rcgoum  redeat,  brevi  f»rurum,  ut  inteUi- 
"  gant,  Jirmifllmum  amicum  libi  paiTirum,  &  <o  lempore  parafum 
"  quo  vcri  amici  comiliari  fole.int.  Tami  aurcm  beoehcii  fe  fuol^uc 
"  )>oAoros  icj  pcr|ietuo  mcmorcs  fore,  ur  omnem  meliorii  ibrtungt 
<*  sccelTionem  dchere  fi  cis  libenter  fccercntut."  Addidic  pnererea 
mult.i  dc  Rcgis  Uudibuj,  pjrtim  vcra,  partim  gualia  pra:leni  for- 

Xlll.  l>olt  hxctfifla,  cum  Pecrut  rettcuifr(.i,Re)k  eiun  levocanua 
fcono  animo  efli:  iplit.  "  Sc  ite  poRuIatit  cjus  ad  concilium  relacu- 
"  rum.  liorum  IHCentiam  ecn  fibi  f  c  ncccfle  in  rcbus  gravioribtu 
"  lcijiti,  tamcn,  Dliuix)uc  illi  decernerent,  fc  efTe&irum  fponder, 
"  ne  cum  altquando  ad  fc  confugifle  pceniteat."  Pciro  egrelfo^ 
cum  fcntcnct.c  rogarcncur,  prudentiortt,  &  quibus  m.ijor  erat  rc. 
rtim  uftis,  rcm  inrcgr.im  rejicicndam  ctnlehjnt:  live  cjuod  vana, 
<jus  pnteiidcrentur,  cnHlim.ircnt ;  Civt  quod  plus  e  bcllo  profpicc- 
rcHC  prriculi,  cju.im  e  viclnria,  crian^li  ccita  eliet,  cmolurocnti  CX- 
ipcflarent.  At  major  part,  vcl  ob  imperiti.imrcrum,  &  aniro»- 
riun  inconRantiam,  vcl  ut  Reei  8rati6c.ircntur,  nunc  dc  cauflii  Pe- 
tri  dilTcrcndo,  ucqita;  cflct  juftiflima,  fortunnm  hominls  coromife- 
rab.intur ;  nunc,  "  Rebur  in  Anelia  turbatii,  animifqiie  cx  civili 
"  diiconiiA  aifhttc  Ru£hiantibus,  occafionem  arripicndam,  8l  axioA 
^'Aaglifcmfzr  f^ccrc  wBfumruat»  ^&ivV'*^'»^^*'*^  *«'<*■ 


w» 


Liher  7)ecmm7eriiits.  5R1 

•<  re,  \n  inlmknriim  .nlvcifj  [cmpon  aJ  fuum  ufum  traherent :  vr. 
"  ctoriiimquc  j.im  libi  .iiicc  tbmcum  .lucuMbantur,  pnefinim  ail- 
"  )unflij  mjs;ni!  Anglorum  copiii :  qu»  li  fpe  hnminum  infrcgticn- 
*'  tiorcs  lonvcnircnt,  t,)racn  c  tliioSus  .iltci  um  fponte  fetuturum  ;  uc 
"  vel  viAnrcs  t.tnto  bcnehda  Ke^em  Hbi  obnoxium  in  R.cgi.im  lc- 
"  Jem  cnlloc.ircnt,  .ili  eaque  qux  vellent  nmni,)  imjxtr.ircnt ;  vcl, 
*'  Ji  abfque  cerr.iminc  rein  tr.infigere  p'>Acnc.  HcnriLum,  feJacis 
"  mociliiu  domcflici<,  nondum  rc^no  confirmatn,  in  ^uai  vellcnt 
"  CMiiticioncs  j<<.-ctr.iflunM;  qiiod  (1  ftccre  cunQetur,  bcllo  fem^l 
"  mocn,  pcrmulc»,  qu»  mmc  laterent,  funnte  ft  obbcuia. 

XIV.  H«cciimm:iinrp.iricenf;iiirct,  Rcx,  nov.irum  rerum  cm- 
piilus,  in   c.im   fcntcntiijm  iijclinavir,  ac  cxtcros  fti-um  traxit :  nei; 

toff  iJ  cefl'ivit,  1'ccruin,  honorifiientius  irafl.inilo,  Ducemquc  1-.- 
orjcenrcm  .ipijcll.injo,  populo  oittnt.irc.  NfL  li.ic  bcncnttnti.i 
conicntnv,  Cjth.irinrim  Gor.loni.im,  Cnmicii  Hiincile*  tillam,  ,ic, 

h.ic  atfinitste  in  (jicm  fiircrini  meliorii  cum  cnnlirmatufui.  Iiic*- 
rcj,  ex  concilii  dccceto,  Rex,  comp,ir.ico  cxcrt.itu,  iii  Anj^lLim  ilii- 
tii :  pi'immn  circumfpcflc,  &a,i^mine  aJ  ptarlium,  li  qua  repcnciiia 
viJ  injruerec,  p.ir.iro.  Deimlc,  iic  per  cquiic*  midi)»  cyplor.itnm 
cnnnovit,  niillum  cxcnitum,  nullam  honitim  maiium  uri)ii.im  coif- 
ft,  Jimiffii  a-t  pra'Jjnilum  cohortibut,  brevi  pcne  tocjm  Northuni- 
bri.im,  lae  in  omnci  pjrtei  fufi  pnpilatione,  vjftawit.  H;cc  pcr 
aliquotdiet  diim  fiertmcur,  nec|ue  Anjjrlorum  quilcjium  ail  Pecrum 
dclicertti  &  mmcinnim  Reei  efl«,  per  viciiui  rcgionc)  cxcrcicum 
confcriSi,  periciilo(i-m  r.ini",  fuo'  iTTedj  jravet  cxDcJitis  &  i-cccnti- 
bin  Anslorum  copiii  ohjM,  ftjtuic  in  Scintiam  re.lirc,  ac,  ilrjKiiita 
pr»Jj,  cuin  piimnm  pcr  anni  tcmput  liicrcr,  ni>v^m  etpe.liiioneni 
psrarc.  Nc^-jc  metuclMt,  ne  Ansli  nbcuntem  le',[»ercntur.  ut  qut 
ncn  if.n.-^r.ircc,  ncqi:c  rihit.irium  militcm  iii'.i  i^j^fn!  piiT:  lontj. 
ncri,  ncqnc  j-cr  iiu-j-cm  iV  niiper  v,ifl.it.iiii  rf;il"rcm  pnfff,  nuliii 
antc  pr,-Bpir,-'iii  coinmc.iiibni,  (cnui.  J-,i  rcirus,  concra  qinm  (jw- 
ravcr,ic,  w\\i<:  Anulnriim  .in.xilii)  a.I  fe  coei.ntih-»,  verit.n,  ne,  tl 
,Iiiitiui  in  hoflicomnraiciiMr,  commenta  fti.i  p.ilam  (ierenr,  vclut 
&  ipfc  fintcnthm  Rc,™i(  jirob.iret,  cuni  .i.Iic :  5,'  rompoliti;  vulcu  & 
nntinne  aJ  mir<ii,oiJi«  h,ihitiiiii-ro-.u  (;ipplii.iccr;  "  N.- in  re- 
"enum  (I!,i  >K-lvt.rm,  «:  ir..iirf?^rriim  .nimom,  r.im  lif.r(i;itcr 
"  (aviiv-rur.  T.iiit;  CMpMll.™  c(I?  .I.imin.tum.  ui  rnn,  ruvna- 
"  nrm  in  profnn,!;,  «f  f^lum  tutruim  ftrr»  Himm.irj.ic  li:  miKra- 
"  bilitrr  vaft^iri  rcrntTcr."  Kc-Rev,  pnpc  j.im  incelli:dt",  quo  in- 
tilinpcftiVi  Iinmini''  illa  clcmenci.r (])e3:nct,  refpon.llt;  "  Se  veic- 
"  ri,  ne  rcc.num  illiid,  in  qiio>nemo  ciim  nnn  mn.lo  Rcpcm,  ("M 
"  nec  livem  aiin-.f^ercr,  ii^n  flM,  fcrf  Iiofli  fuo  .-apit.-ili  (livcr." 
fc.i,  ilc  tommiini   fcntiTitia,  tlOTium   rc.litur,  &  cxcrciciK  dimit- 

XV.  Rcv  Aiirrlii',  de  moni  &  reditu  Scntonim  cettiw  fiO.»i^,  f-- 
pe.Jitione  Mhvijiu  eos  in  fraximuin  an^in  dettco^t  viNai^OTv  tw- 


382  Remtn  Scotiearum 

clttun  coD&iibi  jubec :  ijfe  intCKa,  nc  hiuu  Incn  eJlet,  Ordioiwi 
convnuuia  lubet.  Ibi  coniilio  ejw  de  bcIloScMicocoinproiMte,  ia 
.lubliiiium  levc  triiuicujn  pojiulo  indicitur  :  fedquodgnriui  doBi 
bellum  cxcitavitj  qium  cui  rcftingueiida  fbris  cnt  delliliMUBi 
.Qucrebuur  eoim  vulgu) ;  "  Toc  bellii)  iiwra  uucoi  aaoft  gf^t 
"  luventuteiB  deleflibiu  dSk  abJuraau ;  rcm  naulvirem  valoc  v- 
"  tenuatam ;  Vrocats  &  coafultoru  Rcgios  aoa  modo  iii  cahiyw- 
"  tibiu  Dt^^DmmDveri,  ied  in  p>ce  nova  bella  quvuc,  nonA- 
"  rum  cMgpCm  ef^tibut  tribna  impoocre,  ut,  quoi  feirtBB.MB 
**  abrufflSit,  hi  inopia  ft  miftriii  conficiannjr."  H«  qunimfmli 
cum  publicK  lcrc  cHent,  Coinavii  icmge  prae  cxtttli  ioJiKiafaantv, 
^uippe,  cum  ajirum  ma^  cx  partc  ilerilcm  colercnt,^Ilum  a* 
ma^f  <](«{hi^um  ^uam  fintfniofijm  eflc  cooCievcnr.  Icitnr  lio> 
nioci  betlicofi,  qui  rem  &miliarem  magii  pecuUo  caftfcniraiucTt, 
.ouam  tribuiii  imminuere,  Iblebant,  primum  coaQocH  &  nliu&rai 
«.cgiosoccidunt:  deinde  tam  aud^ui  &ciiiariij  iMide  igceptni  aid 
tniftricordiam  ron  erjt,  (ibi  coidcii,  iDuItitudine  ad  arma  indici 
affluentius  properjnte,  Londinum  verfui  iicr  capciTunt.  Sed  de  Iiit 
mocibui,  (|uot  longiui  profcgui  animut  non  ell,  ficit  ad  meum  in- 
Aitutum  ubitror  dicere,  quod  tocum  eum  acmum  Cotnavii Rcgem 
Anglum  ita  exeroierint,  ut  arma  copiafquc,  ad  bcUum  ScoticutB 
pardMs,  in  rcbellci  vcrtcrc  fccoadui. 

XVI.  Innrea  Scotui,  qui  animo  prxceperat,  hollem  fuperion 
daRiiu  non  pITurum  inulta,  &  pcreiploritorci  cognoverat,  ingenr 
tci  infccopiaf  jMrari,  &  ipfe  tx  advcrib  coi>ii  aercicuni,  cocooli- 
lio,  uc,  G  AngU  priorci  eum  invaderenc,  ip(*e  fua  cueretur ;  fm  mi- 
nui,  expedicione  in  bofticum  fs&A,  vicina  fuii  finibui  loca  ica  de- 
V jDarct,  ut  non  modo  ad  railitcin,  fed  ne  id  cultorei  ajirorum  alen- 
tl^i,  Pilum  (jlioijuiienue)  neceflaria  fuppedic.irct,  Vcnim,  nun- 
cio  (lc  Cornavlonun  fiimulni  alUto,  Ojtim  Anslinm  (um  magnit 
(.opiis  inerciriif,  bif.ii'iam  fuo;  divific :  p.irtim  ad  Dunclmenfei  a- 
^roij>opu1ani.lot  mil]ii,i.iim  reliquii  ipfeNoramam,  arccm  validam 
ad  Tue<Um  in  colle  prxalro  litam,  rpputinarc  a^ercdicur.  Scd 
nec  hxc  ncc  ilUc  magnum  openB  pretium  fiuum.  h^m  &ichardul 
Foxiiit,  Dunclmerlii  Hpitcaput,  vjr  fumma  prudcntii,  c  Ihtnrei 
Aticlicse  lurbacn,  fulpiucut  bcotum  tannm  rci  benc  KCtcndje  occa- 
iionem  non  omilTurum,  arcci  allquor  validii  prxfidiiicommunivit: 
pcuirj,  ouxque  aliii  ferri  apive  poccrant,  in  loca,  auc  nitura  tuca, 
aiif  afnni[>ui&  paludibuiimpcditi,traaf&rcndacunvic:  Comitcm- 
riueSurrlum,  ()ui  ma^nif  in  af>ra  Eboracenll  copiai  habebat,  arcrf- 
(tc.  I^ltur  inccniliit  in  a^roi  modo  f«viium  cK,  &  Norama  valide 
3  prvlidio  eH  dcrmri.  It.1,  nulla  rc  memnrabili  gefta,  Scoct  do- 
mumrctlicrunc.  Angli,  eot  brcvifccuti,  Atonam  arcCm  modicaDi, 
prope  in  ipfo  limitc  Hcim,  cvcrterunt :  dcindc  &  ipfi  ^uoquc,  nullo 
oper»  preclo  fafln,  ex  tioflico  excefrenint. 

XVII.  Inter  hot  motut,  cKtentos  &  civilet,  venlt  in  An(>1iam  Pe- 
fnu  Hulii,  vir  ptiKlenti»  fia^luii,  &i  ut  ilU  fmbaBc'  tempora, 


iptit  ad  Ang 


Liber  DecmuiTertitis.  583 

Joflus,  a  Ferdin^ndo  &  Iftbella,  Resibut  HiQut)ianiiii, 
H jus  Lcgaiionii  fumma  crac  i  "  LJc  Cacnarina,  eorum  lilia, 
iiro,  Henrici  filio,  collocara,  nwa  aifinitaf,  &  e»  ea  necefii- 
,  tontraheretur.  Eum  cum  de  affinitare  Anti^Iui  libencerau- 
cuperctque  ctiam,  co  inteqHTte,  cum  Scoto  (a  quo  ipTeM- 
dignicate  fua  putaliac  ut  pacem  pereret)  bellum  £nirej  Pe- 
._-.  n.»»:..^  liilcepit  T  ac  profcfbi  in  Scotixm,  curo,  varie 
imum,  tandem  ad  quictiora  condlia  curo  flcxir- 
t  Anglum  ;  "  Sc  Jperare,  pacem  non  di&ulter  cotrc 
<i  iprc  aliquem  e  (uii  Jiominero  prudcntem,  ad  llatuendum 
^.idirionibui,  mitteret."  Anglui,  ut  homo  fbrcunf  incon- 
iti  ffpc  «tpcmu,  fuorum  animii  e  domeftioo  tumulcu  adhue 
'Ui,  ncc  um  clade  fra8it  (juam  irritatii,  jubec  Ricfiardum 
ti,  <]ui  in  arcc  fua  Norama  H  continebat,  conlllia  cum  Hiala 
micaBC.  Hi  cum  Jcdburgi  aim  Scotorum  Lc^iis  pcr  aliquot 
ifcxptafSnc,  multii  ulcro  cicroquc  iaflatii  condiiinnibut,  ni- 
ti  llatuerc  ponicnint.  Fax  t)uo  minut  colrtr,  maximc  impe- 
Henrici  poihilatio,  ijui  iequum  ccnfcbar,  Petrum  Vatbecum, 
em  fraudulentum,  &mulcarum  turbarumauflnrcm,  llbi  de- 
1  cum  Jacobui  obfHnate  cic^aret,  ^"  Ncquc  enim  honcHun] 
ciTc,  Iioroincm  Re^ii  gencrit,  primura  liipplicem,  mox  affi- 
,  violata  fide,  hofttum  ludibrio  tr;idcre)  iiifcAa  re,  e  colic- 
•  dilceJltim  el)."  Spe  ttmen  non  penttui  ab)e£t,i,  inductx  in 
t  menfes  faSa:,  dum  Jacobus  Varbecum,  falva  fidc,  ab  fc  di> 
et. 

riL  Cum  jam,  ix  colloquio  curo  Anglit,  maenifqiie  aliis  in- 
falfa  illa  de  genete  &  liwtuna  Pftri  fibula  dihicerc  ccrpillct, 
;o  ad  fi  vocato,  bencficia  in  ipfum  collara,  (ingularemquc 
lenevolcntiam,  cujui  ipfc  oprirous  elTer  tellii,  coromemora- 
iprirois,  "QikkI,  ejuf  taulTi,  belIum'cumopuIentiffimoRc- 
jlcepiflet,  ac  Hro  alterum  annum  geflillcr,  fiugno  cum  hofli- 
incommodn,  &  civium  vcxationc.  Se  p,iccm  honorificaroj 
>,  li  eum  dcdcrct,  obUcam,  rccufaire :  ea  in  re,  cum  dvium 
aSHam  animos  jiim  offenderet,  fe  nec  velle,  necpofle  con- 
■A  cnrum  .implius  rcliflere.  Petit  ab  eo,  ut  circumfpici«,  (i- 
>elluro,  five  pax  placeat,  commodiotcm  exilio  locum  ;  Hbi 
etum,  pacem  curo  Anglo  &ccrc,  fjSaroquc  fanflc  colerc,  Sc 
iqiud  eam  «rturbare  pDlfet,  a  fc  procul  rc^rcMrc.  NccPe- 
n  fliicri  pnHc,  fc  ptiui  a  Scocit,  quam  ab  Anglit,  quonim  li- 
a  bcllum  Scoti  roovcrunt,  dcnirutum.  Urctinquc  autcm  hac 
abercht,  fe  cum  vijtico,  rcbufque  ad  naviean.fum  necelTariis, 
ccucurum,"  Varbecuj,  ctfi  praftcr  fpem  dilcciru  angcbiitur, 
tamen  rcmittcns  de  rimuUta  aniroi  roa^nitudine,  paucis  poH 
;,  cum  uvorc  &  familia  in  Hiberniaro  navi^avit:  acque  in.(e 
in  An-^liam,  &  ciim  rcliquii!  Com.-ivianx  cunjuracionif  fcle 
nic.    Ibi  Lum  multa  attGHtalTct,  nc^uc  quicquam  fuoce4«ee.t 


384 


Rgrum  Saticanm    , 

tinJem  captiit>  &  vita  fiiperiorii  ludibria  USm,  Ijqueo  vinai  £-- 
nivit. 

XIX.  Semirurio  belli  inter  Scotoi  &  Angloiprope  cxtiq^D,  k. 
bufguc  ad  pcem  fpefLinclbuf,  e  levi  ooulione  fubico  ataimii  iirtu- 
tll,  fxviilimuin  bellum  prope  eurflt,  Juvenci  aliquoc  Scott  cm 
(m  in  uce  ficri  folet^inoppiiumNaranuii^  arci  prapinqouaiT  b- 
piuiculc  coaveninuic,  k,  pcr  ludura  &  lafciviam,  tam  £utiiIiariiBr 
cum  vicinii,  ac  Uuvio  tantum,  nec  co  ouidcm  lato,  iliremct;^  co; 
mcirarcntur,  ^u^m  C  domi  fuiflenc;  cuAodei  arcis^  cxre,li<lui>;CH 
ecrioris  btlli  oilio  animit  infcnfii,  & per  jurgia  irriutb,  000. ve&* 
j^LiUtorei  Scotoi  jrgucrent,  a  cixa  ad  manus  TCnniia  t&,  lAxMt. 
yulncribui  ucrin^uc  atceptii,  Scoci,  pumcp  iiuctiprcti.aliquQt^»- 
nim  amillii,  domum  rcileuni.  Kc  fa^iui  ia  coiircatibiu  iiitcr  .U'- 
mitum  prxft&of  agitau,  Jacobui,  vehemeoccr  initui,  fiecialntad 
Henricum  mictit,  quxlium  de  violatis  induciii,  &  AnglotAn  In- 
conflancia  in  pQis  Jenrandii :  ac  niii  latiifiac  cx  lcKtkui,  <}W>  CX 
utriufquc  populi  confenfu,  de  rebiu  repetundii  finSae  cflcnt,'  bel- 
luR)  dcnuDciare  juirit.  Angliii,  £)ttunx  violentia  a  primii  ul^ue 
iiKunabiiii  cxcrcicus,  &  ad  picem  pronior,  rcfpondit ;  "  Quicquii 
'<  hujuf  p.iiratum  ciTrt,  fc  quidem  invtto,  aique  ctiam  ignaro,  fa- 
*'  £liim.  SI  quid  temcriratc  pfxfidiarii  mihtii  £cui  commilTum 
"  cfTei,  fe,  lalvii  f<si!cribus,  curacurum,  ut  ca  dc  re  quxAib  liabe- 
"  atur,  ac  ilc  roxiii  pona  cxpetatur."  Verum,  tum  ea  rci  lcntiuj 
u.tcretur,  id  rcfponfum  co  vilum  eft  tenderc,  ut,  djlata  pccna,  fjM- 
tjii  Ci:mporis  invidia  evanel^cict,  idcu^ue  animiim  Jncobimagis  ac* 
^ciidic  cjtum  Icniic. 

XX.  R-icharduiFoxius,  Dunclmt  Enilcopul,  qui  ards  erat  domi- 
nus,  cuin  fcricc  molcHe,  cauJTjm  foIvenJi  ficiieris  a  fuii  ortam,  Id 
tic  ficicr,  litcrii  oflicii  &  humiiilucii  plenij  fibinJe  miflii,  bomo 
fimm.i  )irudcncia  &  diccndi  peritia,  Jacobi  aniraum  ica  flcxit,  ut 
■'tfcriliciir ',  "  Libcnier  fc  cum  eo  collocutunim,  iion  modo  de  rc- 
''  LCtui  iniiiria,  fcd  dc  aliii  ncgodis,  qux  cx  uru  gencis  utriuli]ue 
"  forcTir."  h,  confulco  ac  aflcntientc  primum  fiio  R-CgCj  ad  Mul- 
r.ilTi.im,  ubi  lum  Jacobus  cr.it,  vcnic.  Ibi,  poH  vclicmcntem  (juc* 
rcl.im  dc  injuria  .id  Noramam  acccpta,  prudcncc  &  gravi  Fa«ii 
oiMcionc  liclcnicus,  ofTcnfam  (juiilcm,  concordix  cauflli,  cujm^fe  cu- 
piiliiTiniim  cflc  oflcnJcbat,  remiliC:  cstera-linearbiirisaAa:  quo- 
iiim  h.Ti,  uc  poflca  cotinitiim  eft,  fiimma  fiiit;  "  Se  femper  twi» 
"  mnJo  pccm,  fcd  (juo  ar£Hui  ea  coalcfcercc,  cti.im  aflinicaiciu 
"  cum  Hcnricooipiillc:  ;ic  nunc  cti:im  cupcre.  Qood  fi  Henricuj 
'■  in^liiccrci  in  animnm,  Margarit.im  firiam  defpondcrc,  file /pCfa- 
"  rc,  c.im  rcm  In  utriufijuc  re^.ni  emolumentiim  celfuram.  Foxiut 
"  vcio,  cuju!  iiufloriurcm  jurc  maximam  efle  domi  fiiret,  fi  a.l 
"  cam  .ifTinicaccin  conciJLinJam  fuum  fliidiiim  .idjiin^ere  vcllct,  lc 

'','  noii  d;il%icarc,  ficdc  omnia  conventora.     IUc  fu.im  opc ram  libcn- 
tcr  cfl  pollicitui :  iicqnc,  in  aulam  Aiiglicom  profcflus,  rc  eiim  Rc- 


\ 


M.  D. 


Liber  Decimus  Tertitis.  3  S  j 

ge  commtmicata,  fpem  Scotorum  Lcgatis  fccit,  concorJi- 
k  am  Rcges  intcr  facilc  coituram.  Ira  dcmum,  tcrtio  poft 
1-  anno,  qui  fuic  millcfimus  quingcnrcHmus,  irfiem  terc 
I  dicbus,  Marearita,  Hcnrici  natu  major  filia,  Jacobo  Q^jarro ;  & 
L  Catharina,  rcrJinandi  Hilpani  filia,  Ai  ftaro,  Hcnrici  primogcni- 
ff-  to>  dciponla  fuit :  nuptiap^  alrcro  poil  anno,  magno  appuratu  cclc- 
"     bratae  lucrunt. 


r 


k  XXI.  Sccundum  nimtias,  rcbus  tr;inquillis,  aulaque  a  Audlo  ar^- 
g.  morumad  lufus  &  lafciviam  converfa,  nihil  aliud,  quam  f|>cdacu- 
l  .  la,  pompae,  &  convivia,  &  (alrationcs  confpiciebantur :  ac  yclnri 
perpcttri  quidam  ludi,  &  ludorum  caufla  dics  feriati  agitabanrur. 
Fdebantur  Sc  ccrtamina  cqueftria  frcqucntcr,  maximc  ad  morcm 
Gallicum.  Intcrcurrebant  ctiam  (vclut  tragici  a£ius)  provocationcs 
hominum  latrocinio  vivcrc  afllietorum,  Rcge  ad  ca  ipcdlacula  (c 
facilem  prxbcntc^  ut  qui  czdem  eorum  in  lucro  poncndam  cxiiii- 
marer.  Vlorum  ludorum  fama  cum  ad  cxteras  gentes  pcrmimafTcr, 
multi  pcregrini,  ac  poriinmum  e  Gallia,  virtutis  of^entandx  cupi- 
diy  quotidic  advcntaoant :  &  a  Rcge  bcnevolc  &  libcralircr  excipi- 
ebantur  &  dimittebantur.  Nec  in  nas  modo  ludicras  cxercitatio- 
ncs,  icd  ctiam  zdificationcs,  Sterlini,  Falcolandise,  aliifque  divcr- 
fis  iA  lods,  atquc  in  Monaftcriorum  fubflrudiones,  magnos  fumtu: 
ftcit:  ad  navium  autem  fabricationcs  longc  maximos:  trcs  enim 
I  eximia  magnitudine  navcs  asdificsvit,  mulrafquc  mcdiocrcs:  fcci 
k    omnium  admirarioncm  6c  fumtus  &  app.iratus  una  longc  fupcravit, 

■  qua  nuUam  hominum  mcmoria  in  Oceano  majorem  vidcrat.    Cu- 
B     jus  uc  pra?teream  defcripciones,  a  noftris  hominibus  prodiras,  6c 

■  incnfuram  aliquot  locis  fervatam,  illud  fatis  perfpicue  magnitudi- 
j  rcm  cjus  indicat,  quod  Francifcus  Rcx  Galliarum,  &  Hcnricus  O- 
.  ^avus  Rcx  Anglorum,  xmulationQ  flimulati,  cum  utcrque  puillo 
^^  capaciorem  navem  exftrucre  conati  eflent,  &  jam  utraquc  pcrfcdla, 
1  &  omnibus  rcbus  ad  navigationem  ornata,  ac  in  mare  dcdudia, 
1  magnitudinc  fua  immobiles^  &  ad  omnem  ufum  incommodo:  cf^ 
■^     icnt. 

XXII,  In  harc  igitur  opcra,  quic  diximus,  cum  magnos  fumtus 
fcciflct ;  &,  exhaufto  jam  arrario,  novas  conficicnda:  pccunioEr  rati- 
oncs  comminifci  fuiflct  coadus,  inrer  alias,  auftorc,  ut  crcdirur, 
Guliclmo  F.lfinftonio,  Fpifcopo  Abrcdonicnfi,  rcm  eft  aggrciTus 
univer£e  Nobilitati  valdc  moleftam.  Intcr  agrorum  apud  Scotoi 
jura,  unum  gcnus  cfl,  quo  dominus  vcl  cmta  vcl  donata  prxdia  c.i 
lcgc  obtinct,  ut,  fi  poflcflor  moricns  pupillum  rclinquat  hxredcm, 
tutela  cjus  adRe$;em,  vcl  alium  quemcunquc  dominum  fliperlorem 
,  pcrtincat,  omnifquc  fruQus  ufquc  ad  xtaris  annum  vicclimum  pri- 
■  mum  cxplctum.  F-fV&  alia  fcrvitus  huic  gcncri  agrorum  adjunfta, 
or,  fi  poflcflbr,  flnc  aflcnfu  fuj^eriorls  domini,  fiipra  dimidium  agri 
vendat,  totus  agcr  ad  fupremum  dominum  rcdeat.  Hax*  Ic.y,  ut 
parum  a?qua,  &  ab  adulatortbus  aulicis,  qui  fidi  commoda  ^rQmc^- 

^'  verc  comcnduot,  iDcrodu^;  cum  diM  jawiirctj?wCA.;k&mo\\\u\\>^V\- 


5 


"Rerum  Scoiicarnm 

tjuLd  pcninix  ab  cjm  vioUtoribus  corradi  poHe,  Iceem  cxerccre  jut 
"■  "  ■  ■  .  Hici 


r; 


quxnionem  KccDgiiitionein  vac.tMint.  H^^c  petunix  (j 
iidfaAx  r^tio,  quan^ii^m  nemo  bonts  omaibtu  cvcnecenir,  piope 
vulgo  moleflior  cr^ic,  quain  patris  avjrici^i :  itijuriji  eDtm  ad  pluri- 
tnot  arquc  hoocOiAiiniiin  quemque  pc[cinei>d(i  t^aoA  fub  duohui 
proxiiDii  Regibuf,  per  iiclla  non  rolutn  extenu,  teJ  cciiim  civiljj, 
jnenioria  ejus  legti  prope  ent  aboliti :  idcoque  cogclxtDtur  fiuM  a. 
'  £!°'  *  procurAtoribuf  lifti  reJiinej-e,  aur  eoruin  pirte  jliqua  cetlcrc, 
Tinius  lamcD  amor  civiuin,  ad  quos  id  pertincbic  ini.uinnioiiuin, 
ob  alias  virtutei,  Tantaq'ie  crgi  Frincipem  revBrcniiA  erai,  ut  c« 
homintim  ipdlenatio  citra  mocuin  condjtcrit. 

XXIII.  Sed,  eum  ncc  Rex  moJum  fai:cfei  ruiiiiit.iti,  nec  ixtt- 
fcnt  (perpecuuniaulx  malum)aduIacorei,  ijui  id  viciuni,  fub  ho- 
Ddlii  □ominJbui  fplcndiirif  &  ma^nilicentinr,  aletcni,  in  ani^iuiii 
induxit  in  Syriam  proficilci,  u(  iinmancm  illum  luxum>  Qucm  ncc 
fulUncre  line^rnicie,  nec  omittere  pofle,  (ilvo  pudore,  videbatur, 
-~  ibfcnciam  imminuere  airucjcercc.  Prxccndcbacur  profcdioai 
(lum  velum,  u(  cxpiarct  illam  culpam,  ^uo>!  advcrlui  pacrem 
fuum  in  acie  ItctiAi:!  armatiu.  Htiiuf  autetti)  livc  vtrs,  livc  otica- 
catie  pisDlccncic,  quam  in  omni  lermone  prxierebac,  tfcderat,  uc 
ance  commemoravi,  ab  initio  lUtim-rcgtu,  flgaificaticuejn.  la 
li^nc  profc£tioncm  claiTem  jam  onuverat,  tn  comitum  principcs 
dclcripfcrat,  ac  S.egei  vicitini  per  Lcgationc!  fccerat  certiorci,  Mul- 
ti  quoquc,  vclut  eodcm  voco  fe  obJtiiaxilTciu,  barbam  &capiIIot 
cromJEtcbant :  brevi^ue  Ibldturus  creilcbatur,  niC  in  iJ  makine 
jncento  objcda  fui/Ient  impedimenca.  Jim  enlin  fiicuri  beUi  Gt> 
Jpicio  inccr  Gallum  &  Anjzlum  glilccbat,  Natn  &  Anglut  Don  lan 
tu  Xqtjo  animo  lucceirui Gallorum  in  Itjlia  &rebac;  &  a  JulioSb* 
cundo  Pontifice,  &.  Fcrdinando  Hi&ano  loccro,  In  Ibcictatem  Ciltt> 
cicabatur  \  &  Vcnecii  &  Helveciii  ad  hos  adjundii,  &  Mkxinulian». 
(etfi  pLcrumijuc  fua  conftlia  cx  rcrum  evcntu  raodcrarctur)  accellu- 
To,  conjuratio  tot  gcniium  cam  £rma  -cuitftis  apparebac,  uc  GallMi 
tot  copiii  undique  irrumpentibuj,  opprimi  poife  riderctur.  Rat- 
An^lia-,  &  xtacc  &  regni  florcncir  oplbui  tumidui,  .&  nram  ge- 
rrndaruin  cupidui,  conjungere  lc  cii  avebat :  fei  honclba,  qun 
l>clIo  prxtcxerct,  cauflam  quzrcbac  Cum  autem  uterwc  altcfiui 
conlilia  per  explorarom  co^noCcrct,  nc(]ue  Franco  perniaderi  pofi 
lec,  ne  advcrfui  Pontifi«em  Romanum  Hcnrici  atnicum  antu  foret, 
cindcm  fcecialii  in  Galliam  mifTtu,  qui  Narmat>lam,  Atjuitaniam, 
Andcpavoi  (veterem  Anglorum  in  Gallia  ditionem)  rcpolcercb 
Scd  cum,  ncc  hii  minii,  bellum  in  lulia  intermictcrc^,  Atigluf, 
tcllo  G.iUii  indiflo,  exercrtum  in  Cantabroi,  uc  fc  Fcnlnaitdo lo- 
cero  conjungeret,   mittic  :    &  iple  expedi^99Em  in  Galliamad- 

XXTV.  Jacobu!  auccm  Scotu5,  ouanquffl~neutri  adcHe  decrevlC-  ' 

let,  tamen  in  Gallum  pronior,  clalTcm,  cujui  antca  nciBiniHiui,  j 
aiicmc  Jbtruir  doao  Annz  Kcginj;  Fraoconun,  hc  iug,v  iUDiciiiae 

i  ■^ut,  j 


t.  Mifl; 

Andicas 

is  cll,  tx 

Forma- 

pc.cr«  , 
1  munJo 

mulicbri 

Lihr  'DechnusTeytitis.  587 

pignu!,  qiam  ad  rcm  gerendam  {ubliiliiiin,  vKlcri  poflcc.  Eci:IclI' 
afticus  quoque  ordo,  Urgitionibuj  Gallids  .ifluetui,  fuum  lluilium 
Ludovico  volcbjt  onencire  ;  feil  cum  i<J  aperte  non  audercr,  ab 
Anglo  fui  Regis  alienandi  cauiTat  circumfpicicb.it 
eorum  fadione  (jui  GjIId  ituElebanc,  in  Anglijm 
nui,  tum  EpifcniHU  Moravicnlis,  ut  jb  Henrico  ] 
pondui  auri  argenciauc  fidi,  cujus  major  jurs  in 
eric.  Hxc  pecunia  legica  diccbacuc  ab  Arduru,  m3|oic  ricnvici 
fratre,  Margaricx  fu^ori,  qiiam  Stoco  nuplilTe  antc  oftendimuT. 
Henricui  aucem  (uc  crcdibilc  dl)  cauflam  bclli  quxri  r.iCLi;,  bcnig^nc 
r(Q«ndit  \  "  Non  modo,  ji  quid  dcbcrccitr,  leil  li  tjuo  alio  J.icu- 
"  hw  cgcret,  nuli.i  in  re  (c  ci  defotitrum."  Hoc  refponfo  actcjito, 
Jjcobuf  conAicuerac  Gallum,  li  qua  in  re  alioqiii  poflec,  juviarc,  lcJ 

EnrTui  ab  Anglia  invaiienda  abltinerc :  citndcm^ue  I'ormanum  in 
tlliam  milic,  qui  hxc  Ludovico  annunciaret. 

XXV.  Inccrea,  quoniam  audierac,  magnof  belli  maricimi  ap- 
paratus  utrinque  ficri,  claflem,  dc  qui  diximui,  ftacim  ad  AnnAnt 
niittcre  decrcvic,  uc  ance  belli  initium,  11  lieri  jwflcr,  iiluc  anpellc- 
rct.  £{  prxfecic  lacobumHamiltonium  Aranix  Comitcin,  &,  cum 
primum  commodum  fuit,  vcla  fiuere  coegit.  Sed  Hamiltuniutj 
vir  minime  milut,  verum  pacij  quam  bclU  attibus  inftrvfiior,  live 

Kriculi  metu,  fivC  n.icurali  inertia,  omiflb  in  Galliam  ilinerc,  ad 
iipem  Fereufii,  oppidum  HibemiK  adverfui  Gallovidiam  licum, 
appuUt:  urncm  fpoiLitam  incendic,  atmie  inde,  t.inouam  re  benc 
^elta,  !n  Scoclam,  »d  Aeram,  portum  Coil',  vcla  fecit.  Rex,  de 
cjui  reditu  cercior  fiCtat,  ac  liipra  quam  dict  poffct  iratus,  nec  mi-  I 
nit  necconviciii  aJverfu!  cum  libi  teraperare  pocujt.  Iram  eciain  I 
cju]  ini.endebint,  e  Gallia  licerae  AnnJ!  Reginz,  blandiiiii  ad  bel- 
luro  Anplicum  illicicntej,  Bf  alccrae,  Andrea:  Formani  promiflicHicm 
de  clafl~e  mitcenJa  vcluCvanam  omjiium  lcrmonibus  exprobrari  H- 
}>ntlicantei.  Rex,  uc  huic  malo  mcderecur,  quoad  poflet,  ex  con- 
cilii  {entcntia,  Hamilconium,  qui  curfu,  quem  tenere  jufliii  erat, 
t^milTo,  urbcm  nimquam  Scntii  inimicam,  &  tum  Ret;um  fcedcrc 
conjunflam,  crudelicer  vaflaflcc,  bellumque  nnn  indj6um  amcis 
intuliflec,  abrogaca  clalfii  prxfcflura,  ad  fc  vcnlre  juific :  fuccciTo- 
reraque  ci  deftinjverat  Archibaldum  DugUflium  Anguli»  Gjmi- 
tem,  milTo  cum  co  Andrea  Silvio,  qui  claflem  reciperec.  Sed  Ha- 
miitnniui,  ante  advencum  corum^er  amicoi  dc  Rei;is  erga  fe  vo- 
luntate  certior  faftui,  ftacim  vcla  in  alcum  fccit,  ae  fortuna;  inccr- 
tx,  pociui  quam  iraco  Rcgi,  fe  committerc  elegit.  Dum  autem 
Galliam  ^it,  diu  adverdi  vcntls  ac  fccdii  lempeftatibui  jaftatui, 
flllTipata  ac  multum  vcxata  clafle,  fero,  ac  maritimarum  reruni 
cura  .ipud  Galloi  depoflca,  in  Britanniam  minorcm  appulit.  Ibt 
navii  jlla,  lani*  fumiu  ac  labore  xdificata,  fublat&  armamencl;,  In 
jmrcu  Briftonico  computniit. 

XXVI.  Inrerea  domialix  dilcordiaruincaufEtfuLViciTt£Cv.n(,t!^n. 
Scotum  ab  An^h  pcninis  alicnarunt,    B.cMiM\«  »4V\iSL  Vi.TOVit<i 

K  k  a  ^t-^iv^. 


388 


Rerum  Scatk/trum 


Sepcimo,  Robertut  Caruf^Eques  nobilis,  ob  egreeiai  virtuKt  J»>'^1 
cobo  ica  acctptus  erai,  uc  cunilem  &  pLiweniain  libi  priiicipem,  & 
machiiurum  Bcllicarum  &  mCL^ii  limiiii  prafcfiimi  crejiec.  h, 
cum  acer  Ucrocinionnn  virii.(c:ic  cQct,  tion  ma|arcm  Regii  eratUm, 
'  oattD  rmiitaneonim  odium  iibi  ccmcili^vit.  Ii;icur  tum  &  Angli 
OC  Scoci,  ^uorum  licentiam  ;uiliciorum  fiveriilcc  comprimcbat,  fi 
(|ua  daretur  occa()o>  |uxta  ejui  exitio  immincrcnc,  lanilem  in  con- 
.  ventu  folenni,  ^ui  inter  Angtos  &  Scotos  rcrum  repctundanua 
cnulTa  folet  agitari,  om  altercationc,  irci  Anj^ti,  homincj  juJacif^ 
iimi,  Joannci  Heron,  Lilbumuj  &  Siarhedut,  aggtclli,  unux  bn- 
tti  ^tvcrfum  traoifixit,  reliqui  jim  r^ucium  c^mfixecunt.  Cum  rei 
»il  bellura  fpc£lare  viderctur,  Hcnricus  Rex,  vir  alioqui  iutlui,  nec 
tnlnui  facinijri  turp^imo  ^uam  Jaciibui  ■infcnfui,  perfccit,  uc  [Jo- 
anncs]  Heron,  Joannit  (raier,  FurJi  <Com.ir<.Iiiit,  8c  A"^>  liinitlt 

gcfcQui,  cum  Lilburno^nim  iluo  reli<jui  fiigavitx  confulucrunc) 
otii  dciierenrur :  auibuf  acceptii,  &  in  FaLAlicUum  arcem  inclu- 
aU,  Lilburnut  ibi  dcccflu.    Illuti  t^uoque,    in  manifefli  criminis 
m,  lUiutum  eii,  ut,  in  cociveiiiibui,  Angli  priorct  iiJem 


fjblicjm,  Iblum  Scoticum  ingrel]t,  peterent,  ibique  conventus  ba- 
ercnc ;  3c  Lci;ati  Anglorum,  multa  verbon^  &  dccretoruin  hn- 
tiuiibccnti^  crimen  3  conlcientia  publica  rcmovcrent.  Duo  rcli- 
i|Lii  percullbrci  in  Anglia  inierinre  latuerunt,  uf^ue  a<i  Hentici 
ijiil.ivi  rcgnum  ;  ncc  tamcn  p(m.ii  eflfugerunt.  Nam  cunb  Re«m 
;:dolcIcen[em,  opibui  feroccm/ fuafque  vuei  ofientaaJi  cupitluni,' 
'  lernerenc,  e  lacibulis  proiiierunC ;  &  Hcrnn  ijiiidcm,  pro[4nauamm 
potencia  fretui,  j^ljm  dnmi  veriabatur,  &  occitiic  hrronet  tn  Sco- 
liam  fubmittcbic,  .id  piccm  tutbanJam  ;  bcllu  icmel  moto,  vetr- 
rum  injurisiLim  oblivioncm,  &  cioi'arLim  impunitatcm  fperaiut' 
^i:irhetlui  vcro,  prope  noiuginta  millia  p.ifTuiim  ai  limire  domtctlin 
c,onninito,  fc  longinquitatc  cutum  purabac.  AnJreai  autem  Carut, 
RobcriL  filiu;,  qui  odiorum  fcmina,  mox  In  bellum  erupcura,  jain 
t  jm  j.ici  viJebat,  veritiii,  ne,  armit  lemel  publice  fulcentii,  vindi- 
rta  easilis  paternx  fibi  perirer,  duobus  fuisclicncibu;,  ei^milEaTa-. 
lioriim,  pcrfaiilet,  ut,  dilTimubto  Ilabicu,  Starhedo  pemicicis  nu^ 
l.ant.ir  lili,  fidnore  fufccpco,  domum  cjm,  quod  tim  procul  a 
^lmiieluliitafet,  fecuri  noflu  ingrelTi,  dnminum  trucidant,  &ca- 
pi:t  ablciffum  ad  Andream  apponanr.  Ille,  in  vimliaareKpetita 
fclliinnnliiin,  Edimbureum  id  roittlf,  Sc  m  loco  maximc  celcbri  at 
t-ena.im  crat.    Dc  Hcionc  fuo  Ich»  ditemui. 

XXVII.  lixccpit  h.inc  vcterem    injiiriam  novum  facinut,  qt 

fopitam  Scoii  Rcgis  iram  veriuf  quam  extinftam  rcfufciiavit.  £i3Cl 
•  ca  ccmpcn-ace  mtrcator  Scotui,  Andreai,  cognomcnto  BritanntUi 
eiuT  pAter  cum,  fpolLita  navc,  cxrtu  crudeliter  a  Lufitanii  fuillec, 
cauffa  ab  AnJrea  filio  in  Flandria  (cjuod  catJes  ibi  fafla  fiijfletj, 
afl.i :  dsranaci  Lufltanicum  judieatum  non  iolvercnt,  necRex  eo* 
rLim,  tier  frcialem  a  Reac  Scotorum  admonitui,  cives  fitos  cogeret  ■ 
c/e  Lxae  &  Utrodaia  fatUracnt ',  hn&tc»  %  fJ^i  f^Jio,  ad  omiie  ' 


Liher  'DecimmTertins.  589 

Oceanum  acL-olcntCf,  diploma  impctr.ivir,  nc> 
"' "  "  vioUtorei,  vj  &  aperto  bello  pcrfcqiieie- 


tUTj  pro  piran  auc  ktrone  haberetur  ;  intra  paucos  mentci,  jn.ignis 
eo;  (Aimnii  afrccic.  Eorum  autem  Legati,  jam  bello  Gallicc)  ad- 
verfui  Julium  Sccundura  fljgrante,  &  cum  Anglii,  in  Juliiparces 
arcitis,  mox  futuro,  Henricuin  adcuncj  "  Andream,  bomincm  im- 
"  pignim  &  audacem,  &  a^Juo  Jplr,^Aii|tonim  veteres  amici,  ma- 
*•  ximo  damno  eflent  affedi,  cer-tiim*^,  adverfus  Gallos  rem  ge- 
"  renti-,  hoilem  futurum :  nunc  Facile  fecurum  opprimi  polTe ;  uc 
"  h&i  li  gua  elfer  invidla,  nominit  piratici  obceniu  polTe  tcgi.  Id 
"  fi  fjciat,  &  fuorum  ciyium  commodis  proJpeAurum,  &  Kcgi  aS- 
**  fini  &  amico  gracificaturumt 

XXVIII.  Hac  oracione  Lulitanuj  Anglo  fidlc  [«erfundcc,  utAn- 
dre«  infiJiai  collocari  jubcat.  Mtflus  ad  iJ  a  Rege  Thcjmai  Ha- 
varcui,  maricimarum  rerum  prarfeflus,  duas  c  claJTc  Rcgij  luic! 
firmiflimas  ornac;  &  ad  Dunos  (iia  cumiiloi  arcnarum  rcccdenrc 
scRu  cmincnres  vocinc)  eum  c  Fbndria  domum  redeuntcm  c:tf|>e- 
fianc  :  ac  mox  in  navc  modica,  minorc  etiam  comitacum,  cernuin, 
&  invadunt.  .Andream  Hjv.irrus  iplc  aggrcditur,  &  acri  pugna 
conferca,  licct  rebiis  omnibus  clTet  fupcrior,  vix  candem  domino 
cum  fuorum  plurimis  intcrcmto  ruvcm  rapit.  In  ipfo  ccrtc  Andrca 
taticum  anirai  in  rebus  depioraiii  fupcrfuir,  uc  aliijuot  pl.igis  f.iuci- 
ut,  crurc  cciam  altcro  globo  ierreo  conlrafio,  arripicns  cympanum, 
donec  IpiricLi!  cum  vita  eum  dcfeciiret,  bdlicum  fonucric,  &  fuos 
a<J  fbrtiter  dimicandum  (it  hortanu.  Minor  luvis,  <jux  fe,  impa- 
rem  hofll  cemetu,  in  fugam  dedcrac,  minore  ci '  '' '' 


ta.  C^i  cx  ucraquc  caedi  (uperfuerunt,  in  carcercm  Londlni  con- 
diti.  Inde  ad  Rej<em  produui,  cum,  iitedoQi  ab  Anglii  fuerant, 
fuppliciter  vitam  precarcntur,  illc,  fupcrba  mifcricordix  o/fentatio- 
nc,  Inopcs  &  innoxios  incolumei  diroiiit.  Miflis  in  Angliam  a  Sco- 
to  Legacii,  ^ui  dc  navibui  in  pace  captii,  &  vefloribus  cifis,  con- 

Suercrentur,  rcQwnfiim  ;  "  Fcedera  piratarum  cxde  non  viohri, 
nec  eam  fatis  honcltam  bclli  caulTam  fore."  Hoc  rcfponfum  con- 
temrim  purgancis  manifetla  c^cdis  crimen,  cum  vclLit  bellum  ^ux- 
rentis  eflc  vidcretur,  Angli,  qui  limices  .accolunr,  ex  rebus  qux  gc- 
rebantur  animum  fui  R-cgb  iotcrprecati.  hominei  fspe  in  pacc  ma- 
xime  iranquilla  bcUi  fcmina  Ipargcrc  foliri,  &  ipll  rebus  novis  in- 
tenti,  pridas  e  proximii  Scotorum  agrii  agcbant. 

XXIX.  Erat  ca  cempcDatc  Alexander  Humiut  omnibui  Scotiv 
limitibus,  qui  in  tres  provinciat  dividi  folebant,  unut  przrcfiut,. 
Jacobo  quidem  Regi  vehcmcntcr  carus,  fed  ferociorc,  quam  pabli- 
cx  utiiitati  ciim  expediebat,  ingenio.  Is  Rcgi,  ad  belli  curat  con- 
vcrfo,  8c  de  accepca  pcr  incurfionet  ignominia  delenda  follicito,  pol- 
licetur ;  "  Se,  cum  propinquii  &  cliencibut,  brcvi  eiTcAurum,  uc 
"  Angli,  fi  quod  ex  rc  bene  eeft»  gaudium  acccpilfenc,  ma^no  di- 
jnnn  &  dedccore  id  luant."  Hic  ut  prxftaret,  ttVStu  Ciit  TOCi^vfewi 
tgaiiujn  ioUe&it,  Angliisa  inerefTui,  {eMCm  OTQximiiS  ^^^■>^-.  ^'^ 


tc^uamfuccunipaflet,  Ipoliavic.  Sed,  dumRVCititv  cunln^»;' 
Ci  omDit  generii  pnnla,  hominei  Ucrocliuii  adixti^  aors  Imj^Ki-'  V 
cncei,  inholIiMeamdivlduDt:  &,,  •juj  tui<]uc  proximuin  orjt,  Jo-  '^ 
mot  coDEeiidimt.  Alexaoder  cum  j>.tiicit  jgm<ii  co^cbji,  ac  pro' 
Jpidetui:,  oe  qua  in  abeumci  tociirlio  licrct.  ScJ,  cum  ncmincm 
Kqui  vtdern,  rfum  iocautiui  agit,  rncidit  io  trccenros  Angioi,  in 
inlidiit  collocntof,  ^ulj  ca^tato  tttiporc,  eum  adoni,  injefij  in- 
gcntj  trcpidatione,  in^juoi  uKidciuni,  coi  tundunt,  fig^ntque.  la 
rotumulni,  e  Scocii  complureioccili,  diKcnci  cnpci :  in  iis,  Geot' 
juiuf  Humiui,  AlexandrL  fratcr,  qucm  Angli,  accepto  Comircho 


£ 


Herone  Furdio,  gui  ob  t«dem  Kobcrti  Cjri  coropiui 

Scotia  reinKus  fuenVj  «Umilerunt :  prxda  omnif,  qu 

cbant,  iter  praccpennt,  iDScotiam  incolumis  vemc. 


it:  prxda  omnif,  qui: 
f,         .         ,        t         .  ■i*"'  incolumis  vemc. 

XXX.  Hvc  animo  Regii,  ob  ca  <^iic  retulimut,  vgro,  objeSa 
oRcnno,  curo  eum,  <)iio  cupidiiai  ^i^cbjc,  prxcipitcm  impctleret, 
conventum  Ordinum  ad  otfrfulendum  dc  bclio  h^buit.  Ibi  multis 
prudentionim  concra  nicentlbut,  Legaio  vcru  GiJlo  Lamoca  p reci- 
iiut  promilTili|ue  Inn^nte,  &  licerii  crebris  Andrese  Fonuni  codem 
urgentibui,  Kezc  ^o^ue  non  diflimulantc  ^uid  vellcc,  multilauc 
ci  gratificari  nudentibus,  cxtcrii,  qui  puciorei  erant,  ne  fmftra 
iHignando  Principii  indienationcm  in  fe  accentkrcnc,  airenciencibut, 
Oitlum  terra  nlarique  aaverrus  Angloi  (incertum  pefore  conGIio  ao 
cvcntu)  decemitur :  diei  exercitui  ad  conveniendum  indifhu.  Fo^ 
cialit  in  Galliam,  ad  Henricum,  tum  ebfidenrem  Tomacum,  efi 
miiTus,  qui  bellum  et  dcnunciarec.  CauITx  armorum  capiendcran 
leceafebantuT :  "  Res  repetitz,  &  non  redditv.  Roberti  Cari  itu 
"  ceremtorem  Joannem  Heronem  palam  fe  ollentare.  Attdreai 
"  Bricannus  prxter  foKleris  leeei  Ipoliatut  &  Inccrcmtui,  Rc^it  ip- 
"  lius  juiru.  Hai  eciam  Injurias  uc  dilHmularct,  £t  non  poflcvquo 
*'  animo  lerre,  Ludovici  Rcgii  FratKorum,  veterii  amici,  &  Caro- 
"  li  Geldria  Ducit,propinqui  (ui,  dicionem  holliliter  omnibus  belli 
*'  calamicatibus  evallari :  quibui  rebus  nifi  dcfiAacur,  fi  bcllum  el 
"  denunciare."  Henrictf&  *tatii  vii^or,  &  florcotiflimi  rcgni  opei> 
&  prope  tociui  Europz  confcncieru  adverfus  unum  Gallum  conlpira- 
«io,  inanimo,  glorix  militaiiiavido,  beUicupidtcatematxmdebac. 
Jgicur  etiam,  quam  pro  xtate,  ferocius  fceciali  refpondit;  '"Se  ni- 
**  hil  cx  co  atiud  audire,  quam  quod  jamdudum  a  Re^e,  divinl  & 
**  humani  jurit  viohtorc,  exrpeftabar :  pmindc  a|;erct,  uti  Iibi  vl- 
"deretur:  fe  bellum  tam  profpere  captum,  ob  cjus  minas,  non 
*"  omilTurum;  nec  le  morari  cju;  am'citiam,  cujus  jam  Ct  cxpercuj 
*'  lcvitacem.  . 

XXXI.  H»c  belli  denunclacione  in  Scotiam  ferlata,  diim,  ad  ex- 
ercicbrh  froficiCeni,  Rex  Ltmniiclji  vcf|icrcinjs  in  »de  Cicra  cintio- 
n«  (ntrummoriierat)  audit,  IcncxquiJam  Ingrefliii,  capillo  in 
riifo  fliveCente,  ac  in  tiumerot  rromiiTo,  fronte  io  calviciem  ghbro, 
carirc  nu.loj   veflc   longiu/cula  cyanei  cojorii  amifliis,   ac^lintea 


Liher  T)ecimnsTertius.  391 

bam  obftanrium  pcnccrar.  Ubi  ad  cum  av.<.c/nr,  ruftica  quaJam 
iimplicicace,  ibpcr  fblium,  in  quo  Kcx  (cJcbac,  innixus;  "  Kcx,in- 
"  ^uir^  ceoad  ce  fum  millu^,  uc  ce  admoneam,  nc,  quO  infticuilti, 
progrediaris :  quam  admonitionem  li  neglcxcris,  non  crit  e  re 
tua,  nec  eorum  qui  tc  comitabuntur.    Pjxtcrca  pnemoncre  fum 


Ci 

^*  jullus,  nc  mulieruni  familiaritacc,  confucrudine,  aut  confilio  ura- 
^^  ris  :  fecus  vcrb  (i  facics,  &  damno  &  ignominix  tibi  rcs  crit. 


Harc  locurus,  turbx  fc(e  immilcuit :  ncc,  cum,  prccdsus  finitis,  Rex 
cum  requi^crct,  ufquam  comparuit  :  quoii  co  magis  miium 
cft  vifum,  quod  eorum,  qui  propius  aftitcrant,  atquc  eum  ob- 
lcrvabant,  avidi  multa  cx  co  (cifcicandi,  ncmo  cjus  ddcefrum  icnfc- 
rar.  In  cii  f^iit  David  Lindcfius  Montanus,  homo  ipcdatas  fidci 
&'  probitatis,  nec  a  literarum  (ludiis  alicnus,  &  cujus  totus  vitae  tc- 
nor  loneifHmc  a  menticndo  «^bcrat :  a  quo  nifl  ceo  harc,  uti  tradidi, 
pro  ccrris  accrpifTcm,  ut  vulgatam  vanis  rumorious  fabuiam^  omiP 
ilirus  cram.  , 

XXXIL  Rcx>  quo  intendcrat  profedus,  propc  Edimbm^gimi  M* 
cenfuit  cxcrdtpm.  Indc,  paucis  pofl  diebus»  Aneiiam  logrc8us>  No- 
ramam,  Vercam,  iitcllam,  Furdumquc,  &  alias  quafdam,  Umiti 
Scotorum  propinquas  arccs>  vi  ccpit  ac  diruit,  &  finiclmam  Nor- 
thumbriam  latc  populatus  efl.  Interea  Rcx,  cum,  amorc  nobilis 
capffivae  (ea  crat  rleronis  Fiirdii  uxor)irrctitus,  rcm  milltarem  nc- 
eliecret^  &  otiofo  cxcrcitui,  in  agro  non  valde  copiofb,  commeatus 
dcnceret,  nec  c  longinquo  facilis  eflctcomportacio,  major  exercitus 
pan  dilapfa  f igna  infrequentia  rdiquit :  Procercs  fbli,  cum  propin- 
quis  &  clicntium  paucis,  iifquc  ctiam  fubiratis,  in  caflris  crant. 
Major  enim  pars  fuadcbat ;  ^^.  Nc  in  regionc  bello  vaflata^  &  aUo- 
^^  qui  inopi,  fe  fuofque  diutios  conficcrct :  fcd  fiervicum>  a  tergo 
*'  rcli£tum,  aggrcderctur  :  in  quo  uno  mafus  cflet  oper«  pretium, 
^'  quam  in  omnibus  circumcirca  pagis  &  arcibus.  Nec  cjus  expugna- 
**  tioncm  difficilcm  forc,  quod  certum  cfret,  &  urbcm  &  arcem  om- 
^^  nibus  ad  rcHflendum  rcbus  imparatam  cf(e,  Rex,  fuis  armis  ni- 
hil  arduum  ratus,  priefcrtim  occupatis  bello  Gallico  Anglis,  aulicii 
adulatoribus  ejus  vanitatem  fovcotibus,  in  reditu  fc  ca  porirurum 
facilc  arbirrabarur. 

XXXIIL  Dum  ad  Furdum  ita  dcfidcrur,  foecialcs  Angtbrum  eum 
adicrunr,-  petentcs :  ^^  Ut  diem  locumque  conftituerct,  ubi  pralio 
^^  dc^erncrctur.  Condlio  fupcr  ca  re  coa£lo,  major  pars  in  ca  fuit 
icntentia  ;  ^^  Ut  domum  rcdirct,  ncu,  cum  ranvpauc is,  univcrli 
^^  regni  f^atum  in  difcrimcn  committcret,  praefcnim  cum  &  fama*, 
^^  8c  glorix,  &  amicirix  abunde  f]r  facisfa^um.  Nec  ullam  videri 
^^  juflam  cauflam,  cur  fuos  tam  paucos,  &  tot  arccs  oppugnanres  fa-^ 
^^  rigaros,  rantx  Anglorum  multitudini,  rcccnri,  &  novis  fubluliis 
^^  auflx,  objiccrct  (nam  illis  infis  diebus  diccbatur  Thom.is  Ha- 
v.ircus  in  caf^ra  veniflc,  cum  fcx  millibiis  fbrtiilimorum  mllicum  e 
G.illia  rcmifjii-,)  "  Acccdcrc  praettrca,  ut,  fi  d\fct^X  vY^c^  T\t«.SS.^ 
'*  i/0  Anglqfum  excrcitum  iblutum  iri ;  ivcc  Vtci>B&>  to  wcio^  «^^^»^ 


592  Rerum  Scoticarum 

**iniliKni  t  loDgincjua  coIUjSuiu  iMbcit,  coei  polTc.  Quwl  C 
«  nMume  Mic  dccencK  TeUt>  In  Iblo  ptrU  dimiaM»  ^  tooL 
.«  ft  tmpora,  A.cMUMuuB(  MMb  te  &a««rd(Mt  fer»  'M 
OUB  ofatorwilliM,  A  ^iiiiluiGallCb  danli-adt^  dm»  mdocHl 
AdlelUgi,  iwpuadlarltlo,  fiikpcriHfiM,  ulU-koAanogjlU^ 
■mwr. 

-  XXXIV.  IaKrea,CDn  AngUaddkm  factaU  dian(B-iMa«&; 
Ubnc,  ScMomi  PncRCt,  emm  oecalKinHB  anipientei,  kenm  R». 
MmMetnioftcnduoc;  **  Fnude  hoftiH  ficr^  UC^dc^  ia  Aoi* 
«  fci  fro^shcnnir,  dimi  Ipibnn  vim  mCxM,  Sowuiwn  Imnti 
"-aiuBEm  Intnie  fori  atte  adreriuicof  (Mijtna^  lAm,  cns 
(*  lUi  tcmpaia K dci^aatimi  aon obennt,'  >rfl»MtBcHidla-«Ubi- 
*>  aoicucdc&an»,  <)•»  miaui  di£ede««ilwKiit'ftrpnt&,  ant 
«  £iit  lodt  dcp^iare  PoCat.  Honna  friot  •••IBamaHAtit  «U 
'^auffii  tatiut  cflc.  Idfimlautplaoeah  altcrioccifieM-fiim- 
*(  nam  occafionem  dari.  Nam,  cum  Tillu)  astUi,  r^ir  piMdti 
**  ac  nuTijuam  lere  Tadofui,  nutlum  intra  aliqnot  mllna  paffinm, 
**  niG  pcr  unum  pontem,  cxercinii  cranlinim  daninu  cfTet,  paucoi 
f'  ibi  cantx  muliiraditii  pofTc  obnftcre :  ^i^t  etiam,  paite  Anglo- 
**  nim  tranfmifla,  machlnis  commode  locacis,  pontem  inccrfcindi, 
trardgreiTM  dcleri,  anccquam  ab  advcria  ripa  Jnbve- 
Rex,  ncutro  conlilio  probaco,  rc1|pondet ;  **  Etiamfl 


nofque  trardgrciTM  dcleri,  anccquam  ab  advcria  ripa  Jnbve- 
"  Bin  pon«-  Rex,  ncutro  conlilio  probaco,  rc1|pondet ;  **  Etiamfl 
**  untum  cAcnt  Anglorummillia  ex  advcffi),  Vt  cum  eii  dimica- 
*'  rurum. 

XXXV.  Uolvcrla  Nobilicu  cum  refponlb  nm  temerario  oScn- 
derecur,  Archibaldui  Duelaffius  Anguiix  Comes,  quiccrero)  Ktate 
&  aufloritatc  longe  anteibat,  Irni  o^jone  RegEi  animum  inficAere 
coaatu!,  ucriufquc  eonfilii  fuperiorij  rationem  cKplicare  aggrcditur. 
Oftendic  enim  ;  "  Regem  ucisfcclfTe  Gallorum  amicitiK,  qui  ma- 
**  jofem  hoOilii  exercitui  partem  a  Gallij  in  fc  avertifTct :  at^ue  eP- 
**  feciflec,  nc  magns  illv  coj^x  aut  Galliaro  (^uod  fpcrarant)  ob- 
•■tererent,  autSMitii  damnoeHcjsoffenr,  ut  qua-  non  d!u  contineri 
*<  cafUis  valcant,  in  locii  prvfripdii,  &  folo  cundii  bclli  calamita- 
**  tibui  vcxato,  iKc  alio^ui  fniguro  fcrtili :  Itiemem  etiam  tmmi- 
**  ncTi,  quK  in  regionibui  illii  ad  ftpcentrionei  porre&ii  praematu' 
*'  ra  elle  foleac.  Quod  aucem  Rcgii  Galiorum  jLegarui  tantopere 
*<  ad  dimicandum  not  impellat,  neque  noTum,  neque  'mirum,  rcor 
*'  vidcri  oportcrc,  (i  homo  peregrinui,  qui  non  eomffltmem  n9io- 
*'  nis,  fid  privacam  fnse  nationii  utiliratcm  rclpiciac,  tam  fit  alieni 
*'  fanguinii  prodigui.  Eit  prxterea  poftulatjo  ejui  admodum  iro^pu- 
*'  dens :  a  Scoiis  enim  pttir,  quod,  ne  pro  fuo  quldcm  remo  &  di- 
**  gnitate,  Rex  Gallorum,  homo  fumma  prudencia  prarditui,  (ibi 
*'  facictidum  judicac.  Ncc  hujui  cxercitui  amidio  leviui  co  damntim 
*'  vidcri  dcbcat,quod  pauci  numcrofumus :  ouicauid  cnlm  autvir- 
•*  tute,  aut  au&oriratc,  aut  confllio  in  regno  ScociX  excellit,  hic  eft. 
•'  HJJ  ajaiSiJ,  reliouuro  Tulgu?%rafda  viSorii  erit.  C^id  ?  quod 
"ieilim  4v»n,  K  ia  prafenti»  TOti<ft  A>  !*.v^  woa  i^AttM- 


"  fiwmam  utlliiu  ?  Niim,  li  Ludovicui  exiHimat,  Anglos  aut  Gim- 
"  tiJii4f  exhauricn^loi,  auc  morj  fjti^ndoi  eHe,  quid  accommoda- 
"  bUi  ad  prffcniem  rerum  il.-icum  ^ri  potelt,  quam  ut  hoftem  cn- 
'  "  pijj  (Ijvidcre  co^amiu,  uc  alceram  fui  exercicui  parcem  adverru; 
"  nof,  vclut  fcmpcr  incurfufoi,  intentam'&  fotlicitjm  teneamui  :  & 
"  mecu  huic  injtdo,  bcUi  molem  GAllii  hbore  noHra  levemm  ? 
"  Glorix  e[iam&  fplcndori  (<|ux  bomines,  vcrcor  ncmigitvctbis 
"  quamfjftii  ferocei,  fjajtemericati  prxtcttthiDt)  &ti(iaftum  ar- 
"  bitror.  Quiii  cnim  Regi  fplendidiut  accidere  potcft,  quam,  toc 
"  arcibui  dcjeclii,  a^rit  ferro  HJmm^ique  vaftaiii,  ex  tam  efTufa  pu- 
*  pulationc  tantum  [irxdK  abaftum,  ut,  ne  multorum  <juidem  an- 
"  norum  plce,  re!>io  toc  dadibuj  dcformaca  in  priiiinam  taciem  re- 
*'  dire  qucjc  J  Qjod  autcm  e  bclio  majut  exfpcdaremus  emolu- 
"  moitum,  <}iiam  uc,  in  tanto  armorum  tumultu,  cum  fumma  no- 
"  (tra  l.iude  Sc  JecoiY,  lionium  i.enomiuia  &  dcdecore,  noftto  mili- 
■'  ti  rctii:iendo  i]uiec('m,  cum  re  8c  gloria  conjundam,  habcamul  t 
"  Iii  aucem  ^cnui  vi^oriiF,  tjuod  magii  (.-onlilio  quam  armii  p-irs- 
"  tur,  maxime  liominii,  maxime  eciam  ducit  eilpropfium,  ut  cujuj 
"  nullam  oroninop.irtem  fibi  milei  vindic.irepoflil. 

XXXVI.  His  quantjuam  omnes  ^ui  aJeranr  vulcu  alTcntirentur, 
lamen  Rex,  tjui  fc  cum  Ani>lii  dimicacurum  fanftc  iuraverar,  co- 
tam  orationem  .idverlii  auribus  acccpit :  St,  domum  (llquidcm  foi- 
midine  capcrcrur)  DugblTium  abii-e  junit.  Illc,  qui,  rcbus  pr«e- 
cipicantibus,  Rcfiic  temeritaiii  exitum  jam  animo  profpiciebac,  fla- 
tim  in  lacrymas  prorupit :  utprimum  auiem  locjui  potuit,  pauca  ell 
Lxucui ;  "  Si  roca,  incjuit,  vita  fuperior  non  me  viuJlui  a  limidl- 
"  tatit  opinionc,  ncftio  <]uibui  aliif  rat:onil>u>  me  pufgcm.  Cerrc, 
"  dum  corpui  lioc  fudicicbat  laboribus  fcrenJif,  nuntjuam  ei  in  falu- 
"  te  p:itr^x,  &  Regum  gloria  tuend.i,  pc(>erci.  Nunc  vero,  cum  me- 
"  ii  conliliii,  quibu;  unls  utilii  ell<:  poffum,  aurei  occluljs  vidco, 
"  duos  tiliot,  qui  mihi,  fecundum  pairiam,  riinc  carifTimi,  cxtcrof-' 
"  quc  propinqur.s  $c  amicoi,  hic  rclinqun,  certiirimiim  ergi  tc  ialu- 
"  temquc  <x>mmunem  picniis  mei  animi.  Dcum  auiem  precor,  ut 
"  hijnt  meum  timurem  falfum  elHrvelit ;  atquc  potius  ej;o  faifii;  >U- 
"  car  v.itM,  (]u.-im,  qujc  rimeo,  ac  videre  vi.icor,  evcnijnc.  H»c 
locutiu,  accciico  commescu,  diCclHt. 

XXXVII.  Reliqui  i>rocere!,  quoni.im  Rcgcm  in  fuam  fcntcniiam 

traduccre  non  poterant,  quod  proximum  erac,  teni.«runr,  uc,  C|u.in- 

-'-  -lumero  erani  infcriores,  (nam,  in  exercitu  Angiorum,  vicinci 

nillia  arma  ferentium  pcr  «ploratorej  elTe  comj^ertum  erat)  lo- 

m  opportunitace fe  communirenc,  caltrifquccoUem  ptopinquum 

parent.    Iirai  ii  locus,  ubi  Zeviota  mnni  finiim  In  pl.tnitiem  ft 

littit,  modicuE  quidem,  8i  aditu  anguflo  lcniter  declivli.    £uib 

Kncis  machinisvclut  prarvaliant.     A  tergocranritioncei,  a  (fuorunt 

S  radice  oricni  continens  plui  finiHrum  l:icus  claudebat.     Ad  dexte- 

I  rum  flucbac  Tillm  atnMI,  ripii  pmltU,  advtuia  ^^  yiWtTO.,  w* 

l,pr«ui  3  caflrir,  pxbaa.   AogUcum  per  exy\iomotts  ivi^slvKt»» 


394  Avrw»  Scoticarum 


cjRm  Scotofuin,  fine  cena  pemicie,  jdiri  n«n  pofle,    2  fliivittjtcf 


[  Ipecicro  ileierurit,can(jLi.')in,  hoftc  omiffi», BerviflB 
atque  indc  rc£l4  in  pronimam  ScuiiK  rcgionem  longe  iertiliflimini 
ifntlerent,  mapreiD  quam  acteperant  cUdem  rcUturi.  Auxit  eas 
lurpicioncm  rumor,  fljpcrioriliut  liiibuf,  Iive  temcre  fpiirfui,  iivi 
<le  inilui)r  13  ab  Angiis  confidut,  uc  hoft«  e  locil  liipcrioribi»  in  (•la- 

■  num  protrahcTcnt.  Id  vero  Scotu  s  non  ferendum  ratui,  &  ip{e,  In- 
cenJio  in  ftramcnti cafuUrqdc dnjciio,  L.idra  movct:  qUx  res,  fu- 
mo  I«c  l)uvi,.m  r,pe.-k-;irc,  f„^.r|xrdum  di  Anglorum  a-fcmit.  It» 
Scotif  per  aperta  loca  proxime  fluvlum,  AnxUi  peralpaianlCifl- 
u£ule  ab  eo  ducetKibiw,  ad  Fluidonem,  collen  HWnm,  risA 
prope  dealMTb  inceitt,  pervenerunt.  Ibi,  cuni,  Me  «({.iflDn  fnt  ^ 
K  in  plaaicieaL  Bc^icutc,  ftnviui  perjionKBi  ad  Tiilfiltaa,  tt  m-  ' 
duB  Ad  Miifovdiain,  nxnfincabilli  cflce,  An^  prfmyii  ■g^lMlt  j*^ 
■  bentnachtiumRuper  poDtemtradutere,  cMcrotMidBtndGak* 
KTc ;  &  acle  innruAa  pn>  locJ  commodltate,  veht  redfcuRbbftftat 
pTEdufuri,  ie  obiiciuDt;  ac,  fuperante  multitudine,  velut  duoi  cxer- 
dtus  intcr  ie  dilcretoc  ita  flraxcrunc,  ut  utravii  pan  propc  ScMorum 
univerfas  copiai  xquarent. 

XXXVIII.  Tn  primo  exercitu  mediam  aclem  dtcdiat  Tbomai 
Havjrtut,  rei  mantimr  przfcflut,  cjui,  paucis  amc  diebui,  cum 
cUiriirtiiad  pitrem  advenenr:  dexterum  comu  Edmundui  Havar- 
tui,  finif}rum  Marmaducui  CnnfVablJut  a^cbat.     C«teri  poft  CM» 

-  velut  in  fuhfidiii  locati,  &  Ipn  tripartito  Itith^i,  (tctetunt.  Dex- 
cero  comu  Dacriui,  fniflm  Eduardui  Scanlxui,  mcdieacieiSuTyic 
Comc;,  onioiuiB  copiarum  dux,  prKcrat.  Scoti,  cum  tn  taciden- 
partei  fuoi  dividere  ob  milirum  paucitaCem  non  poflent,  nifi  Iron- 
tcm  cxtcnuarenr,  quituor  aciei  adverlai,  modico  intervallo  dilHn- 
ru,. ftruxerunc ;  c  <fuiliuitrei  cum  Am^Iis  tx  advetfb  (laMibui con- 
nirrcrenr,  quarta  in  fublidiis  cfTet.  MedUm  acicm  Rex  doccbat: 
In  dextcro  comu  imperabat  Alcxandcr  Gordonjiu,  ciii  Atexandcr 
Humiils  &  Marctani  func  attributi  :  in  tertia  prarerant  Matchvui 
'  Stuarcus  Levinia; Comei,  &  Gilefpicui  Caml>ellut  Amtticltae.  A- 
d^mui  Hebumuj  curo  propinquii  oc  cxtcra  Lothiana  Nobilitace  in 
fubfidiij  erac  Gordonti  aciei,  acri  pu^a  inica,  brevi  proBI^vit 
/iniflrum  Anglorum  comu  :  fcil,  a  perfequendii  fiisietitibtn  rcvcrfa, 
reliquaifuonim  jcicspene  proHigatas  reperit.  Nam  alrerum  cotnu, 
in  quo  Lcviniui  &  Arpatiieliai  erat,  fuorum  fuccelTu  ■bcrlor» 
fafli,  folucit  ordinibui,  teracre  in  boRem  fcrebantur,  fignli  i  tergo 
eelidis,  mulciim  Lamoti  Leeato  Gallo  reclamante,  ac  prarcipitci 
in  fuam  perniciem  remorari  conato.  Hi  non  modo  ib  ex  adverl* 
Aru3is  excepti,  fcd  ab  alta  qtiogue  Anglorum  manu  atergo  circum- 
venti,pene  omnei  occidione  occifi  fiiere.  Aciei  R-Cgia,  arauc  Hcbitt^ 
nus  cinn  LothUnis,  pertinacifKme  pugnavcrunt.  UBDcitK  CKdct 
ingcni  edita,  donec  feffis  utrifoue  cerrameti  in  nofieftfeotraftmt 
«^-  CKl^ae  ex  acic  Hcgii  vin  iiluftrei  compIuKf.  Ai  BUinuun . 
£mibtssm,  aoauaSan.  fingtilorun  yci  ^ioKxfei  oumKv  fatowM^ 


Liher  Decimus  l^ertiits.  jpf 

ictdhty  in  ea  pugna  Scocorum  fupra  quinque  millia  ceddifie  :  fed 
-e  nobiliflimum  quem(^ue>  ac  manu  promtiflimumj  qui  malue* 
nt  in  vefligio  mori,  quam  fuorum  otdi  fupere/Ie*  rx  Angiis 
n  minorem  numerum  dcCcleratum  feninr,  fbd  eum  gregariorum 
irtc. 

XXXIX.  Hxc  eft  illa  nobilis  ad  Fluidonem  pugna,  inter  paucas 
Dtorum  dadcs  memorabiliSi  non  tam  caefbrum  numero  (nam  plu^ 
)us  aliis  prasiiis  duplo  plures  pericrunt)  quam  Rege  &  Proccrum 
Incipibus  amiflis,  &  paucis  iuperftitibus,  qui  multirudinem,  natu- 
ferocem,  &  fpe  impunitatii  infrenem,  regere  poflent.  Duo  gc- 
ra  hominum  accefllonem  e  carterorum  calamitate  fenferunc  :  nam 
facerdotum  opulentiorum  eo  crcvit  infblentia>  ut,  non  contenri 
I  fundione>  omnia  regni  munia  ad  fe  trahcre  nicerentur  :  &  fra* 
!s  Mendicantes  (id  Monachorum  tum  genus  crat  maxime  fuper« 
tiofum)  cum  depoiitam  eorum,  qui  in  bello  ceciderant,  pecuni- 
1,  (ine  teitibus  ad  cui^odicndum  acceptam,  retinuiflent,  ex  ea  prac* 
opulcnciores  fddi>  vcteris  di&ipiinse  fcveritatcm  (blverunt.  Ncc 
erant  inter  eos,  qui  id  genus  quxftus,  vc!^«t  fandbim  ouandam  ac 
\m  fraudem,  probarent:  nec  eam  pecuniam  mclius  coUocari 
»fle  conccnderent,  quam  cum  fan£!is  hominibus  data  fit)  qui  fuis 
ecibus  animas  dcfun£K>rum  fuppliciis  horrendis  liberarcnt.  Cum 
nta  fuiflet  in  pugna  animorum  obftinatio^  ut  fub  noQcm  utrjque 
rs  fefTa,  ac  propc  fuse  conditionis  incerta,  feccflinct,  Alcxandri 
ufflii  militcs,  qui  intcgri  rcmanferant,  magnnm  fpoliorum  par- 
in  per  otium  Icgerunt.  l^oRridic  manc,Dacrius,cum  cquitatu  fpe* 
latum  mifliis,  cum  ad  locum  pugns  vcniflet,  &  senea  Scotorum 
rmenta  incuf^odita  rcpcriflct,  majorcmque  mortuorum  partem  in-> 
oliatam,  tqm  dcmum  Havartum  arccflivit,  &,  fpoliis  pcr  otium 
5iis,  magna  laKitia  vidoriam  cclcbrant. 

XL.  De  RceeScotorum  duplcxfama  cfl.  Angli  in  puf^caefum 
ntcndunt :  Scoti  contra  affirmant,  complures  eo  dic  paludamenro 
itcroquc  habitu  Rcgio  ufbs,  partim,  ne  hof^cs  unum  aliqucm  iibi 
xcipuum  hoftcm  dedinarent,  a  cujus  morte  vi&oria  ac  fiimma 
lli  pendcrct;  partim,  nc,  c»fb  Rc^e,  civcs  animuifpicfpontiierent, 
X,  cum  amiffum  crcdcrcnr,  quamdiu  aiiquem  Regioarmacu  &  ca&* 
ro  apparatu  in  acic  vcrfari  confpiccrcnt,  eumque  etiam  fcmpcr 
zfcntcm  bcnc  ac  fecus  fa£h)rum  tcflcm  confpiccrcnt.  £x  his  u- 
im  fuifTc  Alcxandrum  F.Ifinftonium,  qui  &  vultu  &  flanira  Rciri 
rnmilis  cflct.  Cum  eo,  induto  paludamcnto  Regio,  florcm  No- 
litatis,  Rc^Tcm  fequi  fc  ratos,  idcoqiie  mori  obflinatos,  cecidifrc, 
•fum  vcro  Rccem  Tucdam  fluvium  tranfiffc,  &  prope  Calfbncm 
>pidum  a  clientibus  Humii  interfcftum,  Incertum,  an  eo  jubcntc, 
I  oedis  miniflris  cuniditati  p^itroni  fui  fcrvientibus,  quod  liomincs 
>varum  rerum  cupiai,  co  fublato,  rcrum  omnium  Impunitatcm 
crabant;  vivo  autcra,  ccnationis  in  pugna  poenas  metucoant.  Ad- 
jnt  &c  alias.conjcAuras.  Kadcm  nodte^  quse  pugnam  illam  infe* 
;em  fecuta  ef>,  Camobium  Calfbacm  a  C^Tri^>^>^Tcv\v 


!*.  59* 


xiRfTWM  Scoiicartm 

fettiiliiri,  firifTc,  Cernobiirdu  cjcflc,  ciKup.imm  :  ouo,)  v 
in,n  cf.iiciim  aur-imm,  tiill  Rri-.tm'">..ti;.m  f.illtr.  Djvic 
Galhredim)  SifdexxHnmii&millj,  &IIauoc  poll  anote, 
aoKi:  Pram  Hwniii  cflei  molcfiui,  dianir  igDavJMB  -m 
sraviter  Iiicu&lle,  qui  peregriouin  illtxii,  lioe  modb  fiwtoti 
wmnri  cufta  ipfe  facnit,  c  priratli,  R.eg^  inCdcntlaa  apu 
nan  ceiitpcicuiflct.  Scd  lutc  ira  iocerta  fiiar  habin,  nca  d 
f  jMobo  Horaviz  Conire,  In  iudicio  capiiUHimu*  obic 


mauam 


yiiT'  Vcnvn,  ucoDOopft  tfci  nabce,  rniccPdum  'DOO  .-cx 

qnod  ip£  e  Lsimacio  Xililcrrco,  viro  &-fn)bo&(l«Cb,- 

_.  _..i,  .     ._  _,_  <■_«  , ii^  jj^p  ijjji^  ^*^ 

,  KcgeM  w  «^uoB  4a 

.,      ^.  B  vJTcrc^  ae^iH  m  tcmrai 

mm,  pafiiuiD  £jlicct  vocd,  qtfit  Ic  lAflrtoctrat)  Hiccafbh 
-cibnliagD^pctininim.  Sed Ii runoc s^ue  vndi  cftd 
ft»,  atque  illc,  qui  olii^  fparFut  trtx  a  &ittT)nibuf  de  An 
IktA-paucoi  annoi,  a  Bur^indionibiu  de  Carolo.  lUudcon 
gloi,  Hve  R.cgii  Jacobi,  lire  Alcxandri  Blfiiinonii,  corpni 
-tuin,  &  in  maena  udavenim  firagc  repcrtnm,  in  An^ltam 
'  ><n^cotnportalle,i&,  iocxpiabili  o^io  adv^rfus  morcuum  ac 
ncnce,'  in  capTi  pluttlbea  ^incertum,  bAibara  roa|;is,  an  fluli 
liiiite)  infepulctim  fcrvafle:  quod  lcilkct  armalacrileea, 
Julium  Secundura,  cui  Cum  fc  Angli  vcnditabant,  tuliflet 
alii  affirmant,  quod  homo  ptrjiirui,  conira  fvdcrit  legci, 
Hcnrico  Odavp  intulilTet.  Qunrum  ncutrum  ci  exprobrar 
rat;  nec  ak  hoc  Rcgb,,  qui,  dum  vixic,  nullam  unquam 
4g  doClrina  Chrifli^ina  perfualioncm  babuiflct  ;  nec  ab  h 
Itfi,  y^tti  tMiei  adverfui  Epifcopos  Romanos  bella  gcflcrant. 
to  intcrim  ttx  I^cgei  Anglorum  pcrjuroi,  tcflibut  corum 
rjbus: 

Guliclroum  Rufum;  teflc  Polydbro,  &  GrLiftono. 

Henricum  I.Thoma  Volflngamto,  HypodigmaccNt 

Steptumum  ;  NcobrigtenC,  Grafcono,'  Polydoro. 

Henrtcuro  IF.  Neobrieienfi,  Graftono,  1'olyiloro. 

R.i(harJum  I.  Hypoaittmice  Normanix. 

Hcnricum  III.  Hvpodimatc  NomtaniT,  Giaftono, 
Volfingamii^  . 

Eduardum  1.'  Thoma  Volfineamio. 
Ho«  paucot,  cxempli  gratij,  lelcgiriiu!,  non  e  primii  iltii 
gencrii  Re^ibut,  c|uorum  maena  fuvpcditabac  copia,  fed  c 
iiorurofamilia,'&()uorumpoflcri  adhui:  reenum  tencnt,  St 
doroinatui  in  ea  inciJit  tempora,  <]ui!>ui  Anglia  longe  fu 
tiflima  ;  uc  eoi  admoneanH.4ui  tancar  indulpentia  fiiorum 
patiuncur,  nc  in  cxteiros  ha  linr  acctiii :  prarjertim,  cum  , 
qtiod  objkitw,  penej.  ip(bi  culps  ^Eictit,  <tui  friorei  viola 


Liber  jDecimus  Jertius.  397 

XLII.  Scd  uc  ad  rem  redeam^   magnam  cx  illa  pugn^  concra 

Scocos  Thomas  Havarcus  Surriae  Comcs  gloriam  reporcaverac,    (i 

rnocterace  fuam  forcunam  culi/Icc,    Sed  homo  (ecundarum  rcrum 

fucccflu  Quali  ebrius,  &  inOabilicacis  hunanse  panim  mcmor,  fuis 

^    domeilicis  miniftris  (uc  mosef^  Anglis)  nocam,  <]ua  agnolccrencur, 

l^    in  liniflris  brachiis  fcrcndam  dedic,  Iconem  aibum,  ((]uo  ipfc  inlig-* 

:    ni  ucebacur)  qui  rubrum  fuperincumbens  unguibus  difcerpcrcc.  Hanc 

cjus  infblencem  infulracioncm  vcluc  iiumine  pledtcnce,  nemo  fcre  po« 

^    (lerorum  ejus  alrcrucrius  (exus,  fine  infigni  ignominia  vel  clade,  de* 

ceflic.    Rex  aucem  Jacobus,  uc  vivus  omnlbus  fuic  cariinmus>  ic2 

'     cjus  amiffi  cancum  remanfic  apud  fuperflices  dcfiderium,  cam  jucun- 


ikicim  iccucura  vldebantur  ;  flmul  vircurum^^expreliarum,  ac  vicio* 
'  rum  eciam  popularium,  qux  vircucum  afiinicace  quadam  vulgt  ani- 
*^  mos  facile  necipiunc. '  £rac  enim  corporc  firrao,  f^acura  jufhi,  or is 
[T  dignicace  fiunma,  ingenio  quidem  acri,  fed  viciocemporisabliceris 

inculco.  Unum  e  vccuf^a  gencis  confuccuiline  haufic  avide,  uc  vul- 
^  ficra  fllcncifRmc  craftarec  :  cujus  rci  pericia  coci  Scocorum  Nofcifi- 
.     taci,  uc  liomlnibus  in  armis  aflivlue  vivencibus,  fucfac  p^ifcls  cem* 

I  poribus  commiinii.  £rac  ei  in  adcundo  facilicas,  in  relponlis  leni- 
F»  fas,  in  jure  dicundo  xquicas,  in  fuppliciis  cxpetcndis  modcratio,  uc 
»    ad  ea  invicum  cogi  omncs  facilc  animadvcrcerenc ;  adverfiis  malc'» 

Tolorum  (crmones,  &  amicorum  admoniclones^  canca  animi  alciru- 
^  do  cx  opcimx  conficiencix  tranquillicace,  Sc  (ux  innocencix  fiducia^ 
^>  enaca,  uc  non  cancum  non  excandefccrer,  (ed  nec  afpcriore  vcrbo 
i.  unquam  iiterecur.  Inrcr  has  vircures,  quxdam  obrepferunc,  nimi<» 
'  populariracis  fludlo,  vicij.  N.im,  dum  famam  avaricix  pacernas 
•r  conarecur  cffuQcrc,  &  ▼ulgi  graciam  fubflrudtionibus  fumcuolis,  con- 
I.*.'iriviorum  &  fpe^laculorum  anpracu,  SC  immoJicis  donaclonibus, 
^  capcare  con.icur,  in  eam  inciaic  inopiam,  qux,  fi  diucius  vixiflcc, 
'  vidcbacur  fupcriorum  cemporum  graciam  od io  novorum  cribuco- 
^  rum  cxtind^ura,  uc  mors  ci  magis  commoife,  quam  immaturc^  ac- 
M  cidifle  poffic  cxiflimari. 

II  CVI.    R  £  X. 

XLIII.  ExcinSo  JacoboQiarco,  Margartca  uxor  cum  duobus  fi- 

"•    liis  rcli£la  efl,  quorum  majorDicnninm  non  explevcrac.    Eum  con- 

■    vcncus  Procerum,  Scerlini  habicus,  fcxco  Calend.  Marcii,  more  pa- 

^^'  trio,  ReJS;cm  declarat.  Deindc  ad  f^acum  publicum  ordin.indumcon- 

^j  verfi,  cum  demum  intclligerc  caperuncuix  cil.imicacis  magnicudi- 

^    aeni.    Cxfis  enim  Primorlbus,    in  quibus  aliquid  au£(oricatis  & 

confilil  incrar,  qui  fupercranc,  pars  major,  pcr  xcatem  &  animi  in- 

firmicatem,  ad  rcs  magn.is  ccmporc  cim  curbulenco  traftandas,  ra- 

rum  er;int  idoncL    Qiii  autem  c  potcntioribus  ref^abant,  in  quiDus 

aliquid  effct  ingenii,  ob  ambitioncm  &  avariciam  a  c^\i\ms  w^cix- 

rcbaat  confjlii^.    Alcxander  Humius,  omniuni  Vtmvium  ^x^c^X^as^ 


D  ot>ciDct>j(  auQorka  ', 


niagnuiii  nomti^  magiufque  opu,  Regc  vivo,  &, 
Ani^luA  pntieencibiu,  comonuo,  petw  Regiaoi  okinirF. 
■    litfm,    Is,  prava  ambicionc,  aira  raerocinia  non  inhiber    , 

'  miuci  auiUtxi  &  ticLnororoi  niagii  hibercc  obnoitios,  vi,un  ad  nu- 

'     jorci  ojpci,  fcmictofo.conlitla^  &  injclici  cxicu,  municbac.     Ei  im- 

.    jicriuiii  daiuro  in  rcgioncs  cicn  Forrlum,  ulccriora  Alcxanilco  Gor- 

iloniocomrQilia,  uc  mcionci  illic  Cedisiodi  in  oSicio  coQtincrec;  no- 

mcn  fummi  imperii  jienci  R.eainam  crac.    Nam  cx  ccfljmciKoRe- 

5ii,  quod.prDrcdunu  ad  bcltum  fccerac,  decrccum  crac,  utea,  ijum- 
iuctrlebi  nuncrcr,  fununC  rerum  prxclTec,    Iitcill  prmer  morcm.  • 
^crium,  &  primum  imperil  muUcbris  exemplum  ^pud  Scoeoi  fuiti 
tJmcn  inopia  virorum  lccic,  ut  tolerabilc  plcrii^uc,  ii  maxuae  pid^  . 
cupidii,  vi.lcretur. 

XLIV.  bmagiftratuieidiuturnusnonfuic:  (nj 
tum  AFcbibaldo  Duglaifio  Comici-Aneunar,  adt  .  , 

fomu,  onuubui  deni^uc  bonis  arcibus  ^ocIck  juvcntutii  pn 

nupHt.)    Difcordiarum  enim  femina,   ante  finem  iUiui  atw 

\iQi.  Earum  inicium  ab  ordinc  EcclcfiaiHco  eH  orcum.  EzciDQif 
Proccribui,  cum  in  omnibui  publicis  convcntibus  majorpai 
gcnere  hominum  eilec ;    in  calamitatibui  pubUcii  multi  Juia 


a^entci  negotium,  cantas  opei  compirarunt,  uc  nulla  rei  eoi  nugU 
tirsrciplcavctlt,  ^uam  Incdlerxndj,  oua  poflca  arraganterSc  inuno- 
diie  lunc  uli,  pocentia.  Carfo  ad  Fluidonem  Alexandro  Stuarto^ 
f  ani  Andrrx  Archiepifcopo,  tres  ad  id  faccrdnrium,  diverlii  arti- 
bui,  conicndebant.  Gjtvinus  DuglalTius 
e  &  doQrina  frctus,  a  "     ' 


dreanam  occupat.  Joannes  Hcbumus,  Ccenoblarclia  Andreaoui, 
Arclilcplfcopo  nondum  fufTcfto,  vclut  feguefter,  proventuj  colligeljat: 
homiiijuc  mteDS,  &Ciiofui,  &catlidui,  aHiis.Monacbii  (pcnei^aol. 
tuf  cligcnili  antiijuo  more  (fle  contendcbat)  in  locum  demoitui  Tu& 
Jc^^iis,  Galvini  minliirii  pulfii,  arccm  valldo  priclidio  commufliit. 
Andrcas  Tormanui,  curo  Romz  &  in  aula  Gallica,  e  fupcnoium 
temporum  ofliclls,  raagn^m  eraclamcollcgiflct,  prxcer Moravien- 
fcm,  qiicm  in  Scoti.i  jam  ih  inirio  ccnucrar,  Epllcapanun,  ab  Lu- 
dovico  Duodecimo  Galioruro  Rcge  acceperac  Archicpilcopatum  Bi- 
■uriccnrcro.  Jutiusvero  Pfincifcx  Komanus  cclam  honoribui  &(a-- 
ccrdociii  cumula.tum  a  fe  dimlfic.  Nam  &  Arcbicpilcopani  Fani 
Andree,  Fcrniclinoduno  &  AbcTbrotliio,  Ornobiii  longe  opulcn* 
cIlTimii,  curaflaDavic:  &prnrccrea  Lcgarioncm  (utvocani)aIat^. 
adiccjc.  Sed  tnntc  tum  Hcliumi  opcs  cranCr  Humiii  adhiK  cum  ea 
fimili^concordlbus,  ucnemo  prorCus  invcnirecur,  qui  diptoma  Poci- 
cificli  Rumanl  de  Formani  eteflinne  promulgare  auderet :  donec 
Atexandei"  Humrui,  magnls  polllcltationibui,  &,  vtxtn  alia  ibv- 
nm,  CafiobioColdlngamiaDftvidi  minimoejus  irscrl  dona.to,'ad 
cauflam,  In  fpcclcm  hoiicftam,  addu£hij,  (quod  Formanorum  (a- 
jnilia  incliencet.i  Humlonun  clTet,  rcl^ue  non  inlqua  pcri  viderc- 
iui)  i/iclomaEJimburj!,icuraiMpoittiil^j,Qdum.  Ea  itiiliaj:nn- 
3    ■  '"^ 


Liber  1)ecimiis  Terti/is.  399 

rum,  ^uX  poflci)  acctilcrunr,  maloruin  fuit  initium.  HeEiurnLit  e- 
nir),  cl-tii  aninii  vir,  ab  co  rcai^^orc,  liics  iioUcl^ue  cxitium  Hu- 
ffl.ii  lcmper  clt  machinatin'. 

XLV.  Regin.i  in  fummo  magiflr.itu  id  iiDum  mcmoria  (Iit;num 
(•cfHt,  (jaod  id  frjtrem  fcriplit;  "  L^t,  lui  &  liberurum  fuorutn 
'^  xtMis  mcmoi',  bcllo  nbflinE.'[ct  :  ncu  propinqiti  fiii  rei;num,  in  toc 
•"  f;idione!  flionte  divifiim,  cxternli  pr*tefti  armii  infeiUict;  (ctl 
"  potiui,  xtatis  &  copnitionii  memiiV,  aifvcrrui  aliorum  injurias 
«tuerctur.  Hcnii^ui  animo  mji.;no&:  vcrcRc-ioj^lp„n>Ut ;  "  Sibi 
"  cum  Stotis  pc.ttis  jHicm,  tum  bclUniibuj  bcllum  forc.  Cum 
Reginn,  per  nupiijs,  a  maji.iftrfltu  ex.:iJi/Ici,  Nobilit.is  apcrte  it» 
cfuas  faitiones  fKelTlt.  Dii^ij(Ilinj  pcncj  Reginam  fjmmam  pote. 
fiittm  effc  Ckipicb^t,  ati]uc  ita  ilemiim  paccm  cum  An^lis  (quf  dok 
uliliimodo,  lcd  rri.im  necc/rariaerai)  forc  rpondcbic."  Altcrapsrs, 
cujii!  princcpi  fuit  Humiuf,  piiblicl  utilitatii  qu.indim  umbram,  & 
vetcrem  regni  in  Proregibui  elincndli  confuetudincm,  prjceniicb.ir, 
*'  Quod  ad  Reginam  attinct,  fc  cju!  honori,  <juanTum  pcr  Icgcs  & 
"  publicum  commodum  poflent,  faverc.  i:|uj  rci  .irgumcntum  cITc, 
*'  quod,  contra  majonim  confuetudinem,  cj'ji  imj>crium,  non  Ic;.;i- 
*•  but  coafli,  fcd  bcncvolentw  addufli,  haaenui  tulcrint ;  ac  nunc 
"  quidcm,  1!  quid  xqui  &  honcAi  pritexerctur,  laturoi.  Verum, 
"  cum  ipft  nutendo  h  fua  Jpontc  c.xocrit  impcrio,  niliil  efle  quod 
*'  indignciur,  (i  aliu^  in  locum,  ab  ea  dcfcrium,  fubnituaiur  :  <)iicin 
**  veterei  ei  Icgcs  ciiam  adimebani :  qux,  nc  rcbus  (]uidcm  tran- 
*'  quilUi,  fttminis  pcrmitcani  imperium,  nediim  hli  ce.nporibui 
*'  lam  inquictii,  utaijtre,  viri  maxime  prudcnfisonlilio  &  auQu- 
**  rirate,  tot  ondique  malis  in^ruentlbui  obilfti  poirel. 

XLVI.  Djm  dc  IVnrcge  cliscnLln  mjgna  uiriufque  fjQioiMs  pe-- 
tin.Kia  cerMtur,  ac,  vel  l''r.iva'arabitionr,  vcl  occuka  iuvi.lin,  ira:- 
teriti*  qui  adcrant,  in  Jn.mncm  Dutcm  Alblnura,  tum  in  CiUIi  fi- 
ma  fccunda  dcecnccm,  fufFrai^la  multorum  inclinsrcntj  dicicurG-:- 
liclmni  LllinOonius,  Abrc.ionicnll!  E;'ifcopiii,  publicam  forciinam 
fnultis  cum  licrymit  dcploralTc;  ac  maKime  animoi  co-nmovifro, 
cum  rcccnfcrcc ;  "  Qiii  viri  proximo  pralio  crcpti  fuirTenr  :  quim 
"  ditlMrcs  illis  rcliaiTorcnr,  qi.orum  nemo  ditnus  efilr,  iic  ad  re- 
*•  rum  gubcm.iculi  poHet  admoveri.  Qj.im  cenue  ]Ht!jIn:iim  p.icri- 
*'  moniiim:  qiiam  a  proximoRc_!;cimminucum:qu.-inc,i  ejiii  pcrcio 
*'  Regin«  cITct  dccidcndaiquancum  in cducationemRcpis  nccciTccHct 
"  impendcrc;  quam  cxljjua  p.iri  refl.ircc,  ad  auflorlcjtcmpiiHicsm 
**  fiiftinendam.  I-c  quanqu.im  nemo  cllet  in  priftnii.i,  qui  i-om- 
•*  modiiu  cum  locum  fufiincre  polTcr,  <]uam  P.CLiina,  ft,  qii.indo  a-- 
••  lircr  cnncordia  fifli  nequcat,  in  enrum  (cntentiam  conicJerc,  qui 
**  Joanncm  Diiccm  Albinum  eGallili  cvocandum  cenfcrcnt;  ccli  da- 
**  mna  publica  Iioc  remedio  magii  difTcrrijqiiam  fin.irl,  cxiflim.trcc. 
Tn  hanc  partem  AlexanJerHumiiii  adco propenfus  crat,gtin  cinven- 
«ufit.iufui  profiteri  ;"  F;tiamfi  reliqui  omnei  reoiCiTecit^te  YtwMAWv 
*'  Jotraiem,  ad  imperium  accipicndum,  iii  ScotUm  a.iiy.&.vituTtv. 
Ll  z  '^* 


4P0     «         Renm  Scoticanm  - 

)  U  «Vim  fixifi  ctoditor^  imiUo  neque  pacriar»  dcf un -privati 
JBiCBnmwii,  aliove  re/pcfis^  qtiaA  ^uod  bomo  aiwSttlofia 
'  ofibarMrgb  quam  caritafe  ie  apud  cives  po/Ie  oagnolcere 
J^  hqaofea  defperabar :  mecuebar^ue,  ne,  ii  penef  Rc^iii 
itiqiirti  cSt,  DoglaBbrum  opcs  vicinaD  lumium  .invakicer 
lb«  minofeicflcury  jam  Lldalianis  &  Annandiams  fi  fiiblralic 
flcad  tecefcm-DugllaiBorum  cliemelamie  paullariia  icc^c 
AflK^lcbkt^V^^iimKlRcgina,  perAf^lorum  auxilla^  omn 
conatus  poflet  reprimeiie. 

XLVIL  Ciim  in  Joanlicm  plurima  fiiflragxa  conWteirenf, 
nuptur  Leesiti  (cujus  legacioais  princcps  fiiic  ea  aetait  danis 
Andreas  Silvius  Largoos)  qol  eum  ad  rcrom'  ScociGanim  n 
aroeflcreor,  noii  ftlum  ob  ▼ircotem^  fed  .propih^uam  6um  Rc 
Kulbls  coojunaioneiii :  genltus  enim  erar  cx.A}iKaiidfD^ 
.  Tertli  fracrc  '  Hunc,  i  Scocls  cvocatum  ad  AaM  'fublkmi 
oattlum»  Rex  Gallaram^nanciicus^  cms  hoiiarem  oomauidii 
ratiocilbus  racin^  prfKcilccmempecunia&cnmitilHHorciavit. 
ejul  advcntttm^cum  ticiiio  unus  auAoricatc  praedpua  poUcrct^ 
ccdes  ib  raplmt  ficbant : '  Sr^  dum  potentiorei  privacas  opca 
^iones  conrrahunr,  vulgus  inopuni,  deferrtun,  omni  gener 
riarum  affligebatur.  Inrcr  prxdones  illius  tcmporis,  fuir  1 
bcrrus  Srruaous,  ^ui  per  Achollam  &  vidna  loca>  oQingeni 
romque  larronibus,  ac  inrerim  pluribus  comitatus,  omnia  pr 
rrio  populabarur.  Tandcm)  cum  efler  apud  avunculum  jc 
Crtcbroniiim/ oer  infidias  caprus  inreriir. 

XLVIIL  Major  vero  moles  imminere  vldebarur,  ex  i 
Formani  &  Toannls  Heburni  diicordiis :  vcrum  utriUic)ue  nj 
morcS|  magu  quam  animt  dilcordes,  <]uod  imminere  videbai 
lum  in  rempus  diihilir»  £rar  enim  in  Joanne  profunda  non 
avaritia,  quam  in  Andrea  pecuniae  contemtus  &  profiiia  l 
Alterius  aperra  &  omnibus  expofita  eranr  confilia :  neouc  era 
ca  maenopere  cebrer,  ur  cuius  vulgo  vitia  pro  virtunbus  h; 
rur  :  &  narurse  fimpltciras  non  minus  iavoris  aflequebarui;. 
Hebumi  occulra  callidiras,  &  maIitio|a  di/fimulatio,  arc^ue 
iarum  implacabilis  memoria,  &  ulcifcendi  cupiditas.  I^ir 
manus,  cum  nihil  certi  adhuc  de  advenru  Ducis  Albini  haoci 
perHumium  poflet  in  pofleflionem  mirti,  cum  Hcbumus  in 
longinqua,  ^  procul  ab  eis  locis  in  quibus  Humtorum  poreni 
fec  efTe  formidolola,  arcem  &  Ccenobium  firmis  przfldiis  ini 
flaruir  per  amicos  experiri,  quomodo  avaririam  hominls,  fi  i 
cunia  explere,  ialrem  fi^n(>ere  allqua  ex  parre  valerer.  H 
his  leeibus  convenir,  ut  Pormanus  Hebumo  proxiroorum  ai 
provCntuf,  quos  ille  ranquam  iequef^r  coUecTrar,  condonan 
jcopatti  Moravienfi  et  cederer,  rria  millia  icutarorum  FratK 
^nnua>  ex  provenribtu  Fxdefiaf^icis,  in  amtcos  dividenda  pr 
Ira^  paullulum  repreflo  implacabilis  hominis  odio^  res  in  & 


J[0l 


:ber  decimus  qjljartus. 

IC  crat  in  Scoria  rcrum  ftarus,  cum  Joanncs  Dux  Al' 
binuy,   dcctmo  rcrtio  Cilcndas  Junii,  ,inno 
millciimo   (jutngcnrciimo   dccimo  (juinro,      M.  D. 
BrirannoJunum  appuiir,  fumnvi  cum  omni-        XV. 
orum  gr.uulationc :  quippc  oui,  in  cui$  magillra- 
rani]uilIiorc>  &  |uris  dBquabiliratcm  ^rabant,    Ac  frcqucn- 
lirarc  dc  cjus  impcrio  larum  :  cx  Ordinum  dccrcto  ^virrimo- 
.  rcddirum  ;  Dux  Albliius  &  Marcix  Comcs  dcclafatur ;  & 
u/cjuc  ad   maruram  Rcgis  xratcm,  crcarur,    Jacobi»itcm, 
i  Rcgis  nothusj  Moraviji^  Comcs  vocatur,  juvenis,.  qn^^m- 
:  ic  Ipcm  conccptam  fua  virnitc  longc  ilipcravlr.    Spcnwde 
prsceptam  vclicmenrcr  confirmavit,  in  ipiis  propc  comirS^ 
iaufadli  fupplictum.    Hrar  is  latro  inncnis,  qul,  p<7it  muita 
cr  &  ncfarie  pcrpetrata  per  liccntiam  £pcrioris  biennii,  eo' 
us  erar  audaciar,  ut  In  aula  ouoqucRegia  palam.  vcrfamur*. 
ma  incxfpcdata  adeo  rerum  ilatum  fubito  mutavir,  ur  fad- 
ugam  &  latcbras  fpcdlarcnt ;  boni  aurcm  animos  crigcrent :' 
irc  rcrum  f  icics,  vclur  e  turbida  tcmpeftate,  ccrpit  in  lum- 
ancjuillirarem  converti. 

oanncs  Hcburnus  inrcrca,  in  aurcs  atqiie  animum  Prorcgis, 
cos  cju?,  (]L'os  muncribus  occultc  coluerar,  obrcplir:  &  dc- 
us,  &  iimularione  quadam  inrellicicnrlsi  morls  parrii,  apud 
m  rcrum  Scoricarum  ii^narum  ita  fc  iniinuavir,  ur  propcloli,. 
I  majoribus,  habcrcrur  fides.    I>  autcm  a  Prorcge  per  Scoti- 
'crfim,  ur  dc  dtlidtis  corum,  <3ui  vulgus  opprcfTum  propc 
n  rcnebanr  loco,  anquirercr,  hac  iibl  maxime  ratione  para* 
n.  Primum,qua?  efretit  in  (ingulis  regionibu;  aut  novas  difcofr 
t  vetercs  inimicitia?,  odcndebnt:  quae  ^dtioncs  ircm,  &(]u^ 
rs  carum  cifenr.    lir  ha?c  quidcm  faris  vere  (ut  qux  omnibus 
ent)  narrabanrur.     In  Humium  vcro,prout  occaiio  fc  dabat,, 
jus  impotentia  quercrcnrur,  cxcirabat;  &  partim  vcris,  par- 
fi£^i$  criminibus,  aurcs  adverfus  omnem  purgarionem  occlu- 
Cxtcnim,  toto  fere  regno  perluftrato,  cum  cxplicaflct  di-' 
gularum  inrcr  fe  familiarum  cognariones,  afHnirarcs,  6c  fcr* 
erfuaiiiitrque ;   "Neniincm  honcftiorc  loco  narum,  qiian- 
s  fcclcrarum,  (inc  multorum  ofFcnfionc  poilc  opprimi :  ne- 
I  ram  ob  inimicirias  &  propinquorum  confpirarioncs,  quam 
.lelidlorum  pccna  ad  paucos,  cxcmplum  ad  innumcros  perri- 
quos,  ex  inimicis,  culpaz  iimilitudo,  &  par   mctu^  jxrnjc 
ique  reddcret  amicos.     In  tantas  autcm,  &  tanrvTare  fjur- 
^ioncs,  viribus  domefticis  not^|pfie  animadvi^i,    Rogan-* 
ire  Regem  Gallorum,  ut  majorcs  co^laS)  ^d  Wtvc  ^t^tv-^-cc- 
carumacUwj  mirreret.    Eam  qu«i\uc  TXISX  tff^^  iba.^>  ^"^; 

L  l  ^  *  v&a 


402  Rerum  Scoticanm 

"  11^11  icrrae  Scotic»,  quara  rci  Gjllic»  elTe.  Interim  vcro  fiOxa- 
*'  iium  c4pica  auc  UcpfifDendd,  auc  (  ll  tieri  p«D<c)  cfle  K^len^ci 
*'  idt|uc  cx  prudenciA,  nc  plurei  fcfe  pcci  opinen(u&  Cauita  venr 
"  in  prarlcncU  nla  prRcijnia  elTc.  Eorum,  ArihibaliiiiB  Xi<a^».tCvM 
"  in  lt;ig»nciirima  ^puil  vulj^us  gracia  clle  :  ob  mulu  cpiin  m3)o- 
*'  rum  mericj  erga  rcro  Scociuni,  nomen  cjlif  gentii  Raunme  e^e 
*'  popukre:  prKtcrea,  &  juveDtx  florc,  &  Angliu  dfitifarc  Tub- 
"  nixumjmagoreiprivaio  fpiiitus  gcrcrci  Humiiun  vciAriu  pocen- 
"  tu  grAvem,  ai:  longinquicate  tcinpoiii  coiificmaiUm,  HMgi!  tiSt 
"  formij^iliilem.  Ibi,  nnn  conccncui,  qiue  Ativcrfui  Prorcgii  p>- 
trcm  &  p»ruum  fifbiab  Humiii  eflent,  invidiolc  commemorirc; 

!|uoi'um  omnium  <:um  Hcburoi  ellent  pirti<:ipet,  tamen  invidiam  in 
oloi  Humio!  cnnfcrcbat :  &  cefTttio  in  prxtio  proxtmo  adverlut 
Anglos,  &  rumorej  inviilioti  Je  mortc  R.egit,mAgn.i  cum  aHevcra- 
tione,  &  NorimC  iniUuratio,  eo  dilHmulantc,  £ipe  repetuntur. 
Form^nui  neijuc  propinijuii,  auc  generic  lUricaccj  erjt  ptr  Jc  mc- 
tucniius  :  in  quameunquC  tamcn  p^rtcm  fc  ii>clin;in*cc,  magnam  ac- 
ceflionem  faaunu  vi<lebatui\  cunSif  reeni  opibuf  in  utwni  deMun 
congeflit.  "  £,um  Cnim  poue,  vel  prxuncem  partium  inophm  pe- 
<*  cunt)  fublevarc,  vcl  pollicitatione  (quia  oinnia  in  ejui  ponftito 
*<  tum  elTenc)  mulcoi  ad  conljliorum  comnunionein  alltccrc.    . 

III.  Dc  Formano,  leviorem  Hcbumi  au£loriraccm  redtlebant  oa- 
biles  inccr  eot  inimicjiis  :  nec  ejiu  opeiinvitliorKeranc,quaimagit 
^audcbat  Urgiendo  profunilere,  (jiiam  apuJ  fe  fervare  :  nec  genuf 
uUum  Iiominum  XQue  muneribus  colcbat,  ac  Proregii  comitet  G4I- 
los  :  i^ec  ram  ulli  le  iaClioni  adjungere  nudebac,  nUam  uniTcr&i  bc- 
nevolentiacompleALCzterum  altius  inanimumProregit  penetravit 
Ae  pr«fei:lo  1  imicum  fufpieio :  ijuam  c|us  ab  Humio  averJa  voJuiuait 
&  in congrellibus  vuliui  minus  quam  antei  familiarii,  quodammo- 
Ao  prodebac.  Itaque,  poD  paucos  menfes,  AIcKander  Humiui,  non 
tiro  fiia  fpe  a  Prorege  acccptui,  ccepit  cum  R.egiai  cjufque  Marlt» 
lecrerai  coiiicnci  facere :  in  auibui  Humiui  fortunam  publicam  gra" 
viter  deplorabat ;  "  Qiiod  tUx,  in  ca  aetace,  <)U«  fua  roila  imellv- 
"  gcre  nonpotcrat,  incidiilcc  ia  manus  hominit  exulii,  inticiUo 
<*  naci&  cilucati:  cujus  pater,  prava  ambitione,  rcgnum  fratriaa- 
"  jori  prSriperetCDcafrct,  Hic  cum  proximui hzrei  regni  Ct,  quil 
"  non  videat,  id  tancum  eum  fpe£brCr  ut,  ordinaiii  pro  aH>itrio 
*'  rebus  aliis,  puerum  innoxium  e  medio  tollai,  ac  regnum  in  fe 
*'  transferat ;  &,  quod  patcr  ejui  iinpic  meditaiut  fiterat,  ijA  per 
*'  fummum  (celut  pcrGciat  }  Unam  eire  pcricuii  vitandi  rationom,  (1 
*'  Regina  jum  filio  in  Angliam  difcedat,  Jcfc  fisquc  omnia  fratrij 
*•  fidci  commict.ic^ 

IV.  Hxc,  ad  Prorcgcm  dclatj,  cura  ficiie  crediia  cftent,  bon» 
natura  acerrimus,  &  qui  in  rebus  conliciendit  celeritate  fiwMna  ute- 
recur,  prxfencibui  tantum  copiit  ^nn,  eorum  conatut  f«WMiit> 
.Artm  Sterlini,  &cum  ea  Rcginam,  in  potvftaiem  fiiim  redcgit. 

■"  VvyssviK 


^nm  deerct*,  ynMr  J<ttmiii|ii.Ansilttttuiny  «cif  |Mfi^iMi> 
Gmrcmi  tDrdkiii  ^ypf^  itUDaui.  ftde  4i  iiite«%t0e»  qi|ft  Rcmis 
icioiu  p^c(i«t>  adhUMritEi  ifc  fibi  |ier  tmm  Juaoedcitiitj  add{^ 
riaiki}  adl^^Gis  vim  lc  finndef, .  oiADdlat  Siib  hBo,  HuHili» 
fracre  Guliclmo  In  Angbam  iciceific.  Dugljdius  cum  oxor^ 
im  moraVi^  dum  Henricl  voluacMm  (cireoc,  eos.conCequuntui^ 
s  apod  Harbocillai|i  in  NorcbumbfiA  fabfiftere  jubencur,  docMc. 
xjm  eis  de  fua  voliiacace  6gfdSimrtit^  .  Jo^oer  inflerea,  graVi^ 
eeoriimdifceiraaMAiiiiKi&i.CbiriimLm  Aiuliam  inific^ 

le  Henriop  pUrgartar;  ^  NiUi  oo^miAm*  oir  aur  Ri^  fibi 
eo  iMliercc,  aooalieiiiorMfgaf^lmi  «flec  aQim«i>lwqttejCM* 
CHU  6ig^oemicib<ismif:qi|tmitfi  68«^  oiioAimii^ftpt* 
a  lib^ace  fiuAlue  boiHS  frdfoftnc.  Hmc  ^liee  ad  Regaa* 
incerea Homiic & D^glaiip,  «cri^tbnim  anncoS)  redicum fiia» 
I  fidem  infcrfioner^  oimi*  Uheffailjffime  poUiiGcri}  defiir^  ib^ 
ho§  in  flam  leciteaclam  feMi«ifi«  JCaetcris  fjgM»  dmd^ 
ncii,  lUfeinSL  «mlM&rfmemwiritfei  liiinfbncoMr(u,.ibi  n^ 
rio  i^^filiiiii^Moi^aSlnfco^ 
dkendum*  Gum  tucem  iiiniri»  MoreA|Mc(|ofle  vifi<oft^itiw 
dile  Regia  ft  comicacu,  ab  aula  ad  «aiii  mi&i  Londlnifl»  cft 
$fia:'ibtqUe  ab  Henrico  ftafrc»  ft  Maia  fi>rore  (qbtf^  deQNi* 
ntrieo  Ludovico  Franco,  non  ica  pridem  ad  fuos  rcdierat)  hi9^ 
fice  &  amantcr  eft  recepca.  ^ 

•  Nec  fufpiciones  camen,  in  Scocia  jatndudum  ortae)  auc.  Regl-* 
diicefTu,  aut  cofnitum  cjus  redii^  magnopere  fuenibc  levartf* 
i  Galvinus  DuglafiSus,  Gbmitis  Angufia  ^tfuu^,  &  Pitridtl 
Itftrius,  <)ul  fiiperiori  Re^i  iiierac  ab  ^iftoiis,  &  Joannes  Dro^ 
duSf  fivc  Drumeniusy  iinB  familifle  pnnceps.  atlul  alio  fuerunc 
^ati.    Altxander  autem  Humiift,  in  f us,  kd  conven« 
publicum^  duodecimo  die  m^niis  Jiuii,  awii  M  D.    M.  D, 
[.  vocatus>  cum  fH>n  pafuiffirt)  dailinanss;  bona^ue     XVL 
fiico  adjudicaca.    J11eea(utrebacur)dmtumeita  fe-^ 
or  fadus>  ut  metu  metum  diicucerot^  vel  immiflis  latronibur, 
exoirrcre  pcrmiifiS)  vicinos  mtLffas  calaniitatibQS  aficcit.    Ad<« 
iis  lios  conatus  dlscem  e(|uitum  p^tum<|ue  miilia  Proregi  de* 
2)  ut  eom  aut  caperet,  aut  regno  pellerec.    Sed  antcquam  ad 
Kts  veniretur,  Humiuf,  amioonihi  fuafii,  ih  Prore^^is  fidem  (e 
it:  ac  Edtmburgum  dudus^  Gomiti  Arani«]acobo'Ham^hio, 
fi>rori$  marito,  datus  cft  cuftodiendus>  pcena  perduellionts  dc- 
:iata»  fi  eum  djmitrcrer«    Std  ea  tts  pnecer  omtuum  itfftCU-» 
emcclfic.  NamHumius  Hamlltonio  perfiiafi^c ;  ^^  Uc  fecum  una 
icederety&^  fiida  conitkratione,  rennh  admini(k^tioneih.xtife  fu* 
ipcreti  uc  qui  proximil!r>pbft  fiijperiorii  Regis  libtros^  eflet  ncreri 
rmpe  e  Jacobi  Tcrrii  (brore  genTtiB  t  9quiuf^ue  efle,  ilt  ille  pro<# 
llnum  a  Re^ge  locum  tenei^ec,  qfiMi  Joahhes>c  fi^e  ouidieHi^licd 
ndc,  nnwyjk.  cscera  plane  jperci^nm  *.^oim  <\>m  ti^vNski^i^  Q^f> 

tm ooibxBfivfum  c/Ri*''  Hk  txmx^mx  tt&SiSsx^ x^^^A^' 

VII 


404  Renm  Scoticarum 

tonum  arccm  diniendaln  profeftu),  4cltnotii  msLlimi;,  iani.  bUu- 
uni  eam  dcijitiqne  rtccpit.  Hutniui  intcred,  (*6iu  c  Marcia  cxinir- 
Honibus,  vicinilijuc  rcgionibui  fpoliuis,  DumlMri  oppidi  iRjgpini 
ttirKm  ferro  Hdmm^que  Viiftavit.     Hxc  fere  eo  inno  gclla  funii 

VI.  VcrJ!  initto  aa.cirit  iA  fii^oneni  rebellaiuium  Joannci  Stu- 
artut  Lcvinis  Comei,  cx  Hamiltonii  ibrore  genitut,  jngenr^uc 
nunus  amicorum  6c  dicntiura  (ju;.  Hi,  upti  «rve  Clilcucnli,  uoi 
cutn  Himikonio,  VroTf^a  advefitum  ibi  pr^rftoUntur.  PromCi 
concilio  Proccrum  fujrum  partium  liUimburgi  lubilDj^  rubitjrium 
tonfrcit  encrcitum,  ac,  holfibin  non  cvfj-'c£Ufe  jufis,  <]lAltu.ini  In- 
grcditur,  arcctnquC  rccipit.  In  unum  bomLiardarium  GjIUim,  ton- 
^ujm  Jefcrtorem,  cfl  anima.lvcrrum :  cictciii,  deprccante  Fora»' 
no,  tum  pacis  intcrprcte,  vcnii  clt  Asti.  Comci  Lcviniai,  poll 
pucoi  (liei,  in  gntiam  cO  reccptus :  ac,  ex  ccr  Llte,  fumma  bilc  & 
ob&Evjmii  femper  crga  Prorcgcm  cft  ufus.  Ncc  adco  diu  paH, 
primum  Hamiltotiius,  ac  non  muito  poDcriu!  Humiut,  in  aulam  rc- 
dicnmt,  F.if  <juo(juc  przicritorum  gratia  bcta  :  Cid  Humio,  quia 
fcpius  retieilavcrat,  argrius  vcnis  impcirAta :  legc  enam  adjaaa  ; 
"    i  ould  poft 'id  tcnipu!  ofltnderet,  vcterum  quo^ue  i*  '~ 

"-n  renovatum  ir 


VII.  Ica,  pace  undique  llabiiita,  Prorcv  ad  FalcoUndiam  feccf- 
fa.  IUic  cum  fe  mcn^t  aliquot  continuifTet,  magnit  fidpicionibui 
advcrfus  Humium  co6rtii,  inde  Edimburgum  rediit.  Convenni 
Pcocerum  ad  otlavum  Cal.  OAobri;  habiio,  Humium  nugtut  pol- 
ticitanonibut  in  aulam  protraherc  pcr  amicot  cfl  cotutui :  veruin> 
dilTuadentibiu  pluribui;  aut,  fi  ipll  dccrctum  eflct  eo  proficifclr  uc 
Gulielmum  frstrcm  (cui,  ob  fbrtitudinem  &  munilictotiam,  ^pe 
major  ^uaro  ip/I  erat  au3oritat)  domi  rcliDqueret,  con£iIentibut ; 
(  "  Proregcm  cnim,  fratrc  incoiumi,  nihil  duriui  in  i{Am  cooCil- 
"  turum  "  :  )  ille  tamcn,  velut  fatali  necelfitatc  przcepi  raptut,  fbrc- 
titamicorum  admonitionlbus,  cum  fi-acrc  Gulielmo,  S  Anorca 
Caro  Famihcftio,  in  aulam  vcnit :  ac  flatim  diverli  in  cuflodia» 
dati,  ex  concilii  icnccntia,  paucoi  poft  diei,  ad  caufTam  patrio  mo-' 
rc  diccndam,  produfii.  Ncculhim  tamen  novnm^&ciQui obiefiurai 
Accufavit  princcpi  Jacobut  Moravlz  Com«,  de  cede  patri^  quem 
compcrtum  erat  multorum  tenimoniir  pnelio  vivum  cxceffille^  ScJ' 
cum  hoc  crimen,  acritcr  objcflum,  parum  perfpicuii  argnmentis 
conlinnarccur,  tandcm  ad  prlvata  iacinora  rccurfum,  &  renovat* 
fupcriorum  mntuum  civilium  memoria,  quorum  omnium  aur  au^r 
ai:t  particcpi  Alexander  (uilTn.  Opera  ctiam  aJ  Fluidonem  pamm 
fidclltcr  navata  crimini  dacur.  Dc  judicum  fententia  Humii  da- 
mn.iti,  Alcxandtr  ijuinto  Idui  0£)obrci,  fratcr  poftridie,  captR  Idc- 
runt.  Duorum  fracrura  capica  publice  Id  loco  maxime  coiifpiow  ad 
tcrrorcm  fixa  :  bona  publicata. 

Vllf.  Hic  £nis  fiijt  AlexandriHumii,  omnium  fui  cemparif  Sco- 
/0nrm  jx>re/itifrimi :  qui  □\ianquam  iitvita  multorum  odia&vmu- 
iitioaaa  idvaLim  fe  iniUBUiULVUVi  ui&a&«\>» vt!mY'v»%&w  Cc- 


Liher  lyecimus  Qsuartns.  40 J 

neCentc,  mulcorum  (ermonLbui  va.rtc  celebraca  fiiir:  eoque  ootilTi. 
mum,  quotl  nullo  novocriminCj  fcil  JoanniiHeburiiiCo^biacdiie 
calumniu  concidiJTc  credebatur.  Homo  enim  fjitiofut,  &  vindiO^ 
;iviiiui,  implacabilL  oilio  aJverfui  Humium  arferat ;  quod,  cjut 
unius  oper.i,-  ArchiepilLOpatu  Fani  Aniirejc  exclufui  fuiirec.  Idcoiguc 
odium  vnut  in  tempui  recondcns,  Frorcgi,  jjmdudum  ob  lufpicio- 
n«  Humiii  infcnlb,  duriorii  coniilii  aufior  fLiiflc  exiftimatus :  oitcn- 
fo,  "  Qiannun  Rcci  &  univerf.E  rei  Scoticz  periculum  immincrcr> 
'*  li,  dilcedcni   iplc   in  Galliam,  tam  acrem  iitimicum  incolumcm 


"  rclin^LKrcr,  Qiiid  enim  eo  ableiite  aufurui.  non  cflct,  (]ui  pr«- 
"  lcniii  auttoritatcm  lotici  contcmlilfet  \  Bjui  hominii  coniumLiGi- 
"  am,  <]uxncc  prgcmiii,  nec  honoribui,  nec  venia  toiict  obLta,  le> 
**  niri.poflec,  ferrn  frsngenJam,  li  rem  Scoticam  lalvam  efle  velit, 
M>C  Aijue  hi^ufccmodi,  cum,  pcr  fpecicm  confulendi  faluti  com- 
tnuni,  in  anunum  fu.i  {pontt  Kgrum  paullatim  irrepcrcnt,  plui  pu> 
i.iar  ad  mortem  Humiorum,  ()uam  criminj,  valuillc.  bxtinCtis 
fracribui  Humiij,  Amlreai  Carui,  impccraca  uniui  noftiimora,  ut 
dc  animx  f^lucc  cogicarcc,  per  amicoi,  ac  maximc  pcr  Gjllum,  a- 
pud  (juem  afTcrvjbatur,  nop  finc  pccuniv  rcprxicntjcx  fufpicione, 
ftipplicium  effijeir,  AJcxandro  trei  frjtrei  cr.int  lupcrRitef]  ijui 
omnci  variit  calibus  pcr  ea  (emporj  conlli^hci  iuerunt.  GcorBiui^ 
ob  cxdem  exul,  in  Anglja  ;|pud  1)ol^itei  laccbat.  Joannc!  J  citbur- 
gi  Abbai,  ulira  T.ium  relei;atui  cr.it.  David,  nacu  minimut,  qui 
crat  Coldingamix  Prior,  bicnnio  tere  pofl  csdem  fratrum,  ab  Ja^ 
cobo  Hebufno,  Ibrorii  marito,  .per  ipccicm  colloquii  evocatui,  &  la 
paratat  inliJiai  przcipitacui,  inccnir,  magna  bominum  commife- 
rationc,  quod  adolelceiu  innoiciuf,  ac  fumma  indolc,  tjm  turpitcr, 
a  quo  minime  debuit,  proJiiut  eflec.  Cum,  hoc  pdo,  poma  to- 
tam  Humii  ilomum  pervagata  fiiillcc,  vcnic  inviiiu  in  eorum  ini- 
micoi,  ac  pntlflimum  fn  Toanncm  Hcburnum,  tam  accrbum  uttinnif 
injuna  exaflnrcm.  Ex  uniut  autcm  famili»  tam  uotciitis  caljmi* 
Mtc,  eirtcri!  mccui  injcftui,  rci  ad  tcmpui  cranquilliorcs  fccic. 

IX,  E>cccmbri  proximo,  Prorex  Rcgcril  Sterlino  lidimbursun» 
mduxit :  &  a  Proceribus  Scotii  veniam  redeundi  in  G.illiam  pctiic. 
Efui  poflulationi  prope  cunAii  rcfroeantibui,  aliquoc  menfei  reman- 
fit :  ac,  pnecipiti  jam  vere,  ftft,  fi  m.ijor  ali<)uif  motui,  qui  pr«. 
ftnciam  ipfiui  repolcerct,  orirccur,  rediturum  pollicicuf,  ii.ivcs  cnn- 
Icendit,  reliflii,  <fui  fUmmx  rei  pr«flenc,  Angufii,  Aranise,  Ar- 
gathelic,  Huntil»  Cnmiclbuf;  Arthicplfcopii  F.ini  AndrcK  & 
Glafcux :  quibui  adrunfluf  el>  Antoniui  D.irliui  GjIIus,  (jui  Dum- 
baro  rr«cr.it;  c«i  mandaverat  eciam,  ut  de  rebui  omnibui  ccrrio. 
rem  fe  ficerec.  Ne  oua  vero  ex  ambitlone  difcordia  inter  homi- 
ne<  claroi,  in  pari  pntenatc  conflitutoi,  orireciir,  fiui  finguili  rc^i- 
OneJ  .mribuic.  Gallo,  c«erli  non  ^ravate  conceilencibui, jprinccps 
inter  eoi  locui  eft  Jatui,  ac  Marcia,  &  Loihiana,  cui  prsEcIIct :  c«- 
tersr,  pm  cujufijue  commodit.ite,  prnvinciB  diflribucx,  fcwre». 
Rcgini,  poflanotutiiere^uam  ia  AnglUm  vcouUt  ^'^^^^^^™*^ 


40^  Renm  Scctic£h'um 

fe  Miio  iiT  SuKiam  rediir,  iz  Bcnrico  per  m^iritiim  en  .kJudj* 
Vcrum  ncquiquam  pan  atque  antca  concorJia  vixcrunc. 

X.  Prorcx  quanqu^m  diicedcnf,  ne  motuum  {cmin.:,  Tc  allcRir, 
dp|iuIluUi'ent,  nobililTimarum  fiinilUrum  aut  prin-ipei  irTot,  aut 
erinim  filioi  propinquolvc,  per  fpeciem  honorii,  oSliJes  {ci.-uni  da- 
■\i(rcf,  multofquc  ifl  divcrC  loca  rclejatoi  in  libcra  cuHmlJ^  rdr- 
<)uinet,  arcibiu  Dumbiro,  Britannoduno,  &  G^rvia;  cuAoJef  Cal- 
loi  imparuilTer,  Mmcn  e  re  parva,  &  unJc  minteie  tatKiS  Crjt,  tu- 
multui  arigo  fuborta  ci).  Anconius  DjtlTm,  in  fuo  m;ig!Itnni, 
■ns^num  xquiraci!  &  pruiJenEix  ^iccimcri,  ».:  mtximc  in  comj^c- 
Jccitdis  Utrociniit,  exhibuent.  Primum  in  cjui  pmvincia  motum 
fccic,  qiii  a,^  bellum  tpcCtaret,  Gulielmui  Cocbumui,  Comanlii 
L^nEloDii  p^ttmut-,  ijui,  curatoribut  pupilli  exclufli,  arcem  Liii- 
3oniam  lcncbat,  frctus  mjxime  pocencia  DaVidts  Humii  Vcder- 
burnii,  cujtu  fororem  Cocbumui  in  mjirimonio  habcbat.  F.o  cum 
G^llui  lacit  firmocomitacu  vcnilTet,  arcemque  c|ui  iniui  erant  tic 
dcre  reeufircnt,  cum  rarit  etjuitibus  expcdid?  adcquitan!  Dsviil 
Humiut,  Alcxandri  fui  propinout  cscdcm  nefariam  exprobrabat. 
Gallus,  p.irtim  fuit  difliluf,  parctm  cquo  pemicilTimo,  cui  infidefaac, 
confiru;,  fe  Dumbarum  verrui  in  fujiam  conjccic.  Ibi,  laDfu  egui 
impeditum  inimici  alTccuij,  eum  trucidarunc :  capitttjue  anfcilTum 
fupra  HumlXim  arcem,  loco  confpicuo,  affixerunt.  Inci- 
W.  D.    dite.i  c^dM  inXII.  Cal.  Oflobri»  anni  M.R  XVII. 

XVII.  Otteri  Gubematorei  congrclli]  cum  «  hoc  ii^!^nuio- 
rem  motum  formidarent,  Comitnn  AraidR  ptwctpan  . 
ReClorcm  delegerunt:  Georgium  Dugladium,  AngtAranf  Comitii 
fratrcm,  ea:dii  nuper  fiflaj  fufpcftum,  in  Gatviam  cuftodiendui* 
dederuni:  at(]ue  in  Galliam  ad  Prorcgem  miftrunt,  qui  eum  in 
Stotiam  Qu.imprimom  revocareni. 

XL  Sut>  idcm  fere  tempui,  &raina  difcordianim  |aAa  funt  inter 
Comicem  Annulla?,  &  Andream  Carum  FjmiheHium,  ob  jiiriCii- 
fiionem  agri  ouidcm  Comitii,  fcd  in  quo  jus  conventuuro  Kaben» 
dorum  Andreai  libi  c(ts'affirmai«t.  RcHqua  Carofum  familia  Go- 
•njti,  Andrea  vero  Hamiltonil  fawhanc,  maEii  ob  Du^bffit  odf- 
um,  qujm  <juod  ccrtum  jui  cflc  Caro  arbicrarencur.  Igitur,  cinn, 
fiib  djcm  convencui,  in  maioris,  quam'pro  rc  dc  (|ua  contendeba- 
Ci'r,  ilcam  eertaminis  fefe  urrique  pararent,  Joannei  SomcrvtltiBft  • 
Du^l.ilTijnx  ftfllonis  jiivenii  nohilis  &  ma^ni  animi,  jKCtbomt 
Arani*Comiti!  filium  nochum,  in  icinere  aWrefliis,  < ^ 


mitum  ejui  occidic,  reliouoj  fugavtt,  fupra  rrieinta  equosceJMt;  f 

f    Xn.  Cum  EJimhureum  eonvencui  efflet  IndiaiaTo  - 

M.  D.    tertium  Calendat  MalSi^anni  millenmi  quin)>ente(iml 

XX.     vi^eiTmi;    Hamilconiiquc  dicerenr,  "  Se,   ArchibalJo 

"  Du^lafEo  prwfeao,  non  faiit  in  ca  uihe  tutos  foturot ;" 

ille,  ne  in  mora  publicii  ne^oiiif  eflet,  fub  finem  menfis  Martii,  le 

rnj^Hirsru  fpnnie  abdicavit.    Suffc£tu*  eiindidem  civii  Rohertus 

i-ogsaus,    5coiorum  bcddeQuUma  tttwe^ofu.  fett^wA^oi». 


Liher  IDedmiis  ;^w}tns. 

venerant,  In  x^iei  Jacobi  Seconii  CaiKciUrii  convocaci,  conlilium 

Ineunt  dc  Comltc  Angulix  comprehenJcQtio :  ejiu  cn^  opci  rjimi- 

at,  &  publice  furiniJolQ&j  ciuflkbancur,  ncque,  illo  lilicro,  ^uic- 

quAm.  ubcrc  Jeccrni  polTc.    CXcalio  quoque  vidcbatur  eorum  cupL- 

(litaEi  fubfcrvirc,  ouoit,  propin^uis  nundum  coaAis,  ipic,  cum  pju- 

cis  clicniium,  ficite  poltcc  opprimi,  ancc^uam  anuorum  auxilia 

coircnt.    Iii  iile  cum  ugicari  lcDli/ilcc,  pjcruum  fuum  Gjlvinum  Ci- 

leJoniorum  Epilcopum  ad  eof  roilic,  oui  animos  eorum,  nulla  pro- 

'tvocaioi  injuria,  lcnirct; jpcicretque,  "  Ut  linc  »rmU  Sc  vi  dili.e- 

"  pcarctur.     Si  quiJ  Jc  K  qucri   jure  vcHent,  fc  paratum  cx  a.-i)ut> 

,    "Sl   bnno  fati.uccre."     Sed   orgiio  habcb.icurapud  homiiici,  nu- 

inero  fcroccf,  &  viribut  frctoi,  St  ulcionii  cupiilos.     Icaque  Galvi- 

Ruf,  cum  nihil  Xijui  impcir.trec,  declaraia  Angulio  ininucorum  Cu- 

perbia,  familiam  fuam  Oimiccm  frqui  iuflic ;  ipfe,  ut  ficcrdus,  Sc 

invalidui  xtate,  in  holpiiium  fccefTu.    Alii  id  ab  tq  Eiitvra  inccr- 

'     prctabantur,  ut  Cincell.irio  iniempcflivam  oncniattoiiem  cxprobra- 

ret:  qur,  cum  tnaiime  pacii  auflor  elTe  debuliret,  velui  fedltionis 

fax,    WLtaitt   arm.itm.     Dii^^Liirius,   fpe  concordiv   abf.ili:i,  fuoc 

■      adhoftatus ;  "  Ut  cum  Uudc  potius  moierentur,  quam  per  l-^Tiivi- 

"  am  fc  abderent  in  holpici.i,  uit.Ie,  paullo  pol^^d  fupplicium  pro- 

1     "  trahercncur :  nam,  inimicorum  opcra,  j.im  pSrcas  omncf^uc  j.li- 

I    "  cut  prxclulbs."    Omnibut  qui  .ideranc  allcnticncibui,  armacus  c>im 

f    fuis  laiifTimuni  oppiJi  victm  occupat.    £rant  auccm  ci  comiiis  cir- 

[     circroaoginH,  fcd  omncs  virifortcs&  virtutij  cxperts.    Hi,  pio 

;      loci  raiionc  divill,  hoflcs  pcr  angiportuum  annulliis  pluribus  (imiil 

locit  prodcunics  cxceperunt,  &  primis  intcrcmiit,  reliquos  ruliiie 

modo  pcr  prona  retro  compuletunt.    Comcs  Ai-anin',  dux  nnikicii- 

dlnis,  cum  Jacobo  filio  vadum  nafim,  pcr  hcum   fcpicntnnn.ilfm 

evafii:  rcliijui  fcrc  pcr  diverfann   iiibis   paitcm   ad  Dorainic.inos 

prorugenint,     HiCc  dum  inzenti  cum  tumultu  pcr  ifiiam  urbcm  j;c- 

'      gHdiiur.     l;.i  muliiiudinc  DutUIEius  frcius,  litcc  multiplex  holliura 

.     numerus  in  urbc  cITec,  pcr  tubicincm  camcn  edicii,  ne  quli  In  pii- 

I     blico,  priicr  fuot  amfios  &  clicntcs,  armaius  .ipp.irerct.    Ccccris 

rctcnribu;,  uc  linc  injuria  dif^ederc  licerct,  f^cilc  permilTum.    Ah- 

icrunc  aiitcm   uno  aamine,   pr:ccer  eos   qui  fugam    prxcepcr:inc, 

cquitcs   ptu;    nilnut   oftinaenci,  mijore  cum   ienominia  <|uam  d,i- 

1      -^iJerant  cr'-  -  -' ^-  -  '•- ^---  ■ -->--    r.i-.,... 


■iri  iUuHrci,  Comicis  Ar.mix  fr.ii 
"       nc.  priJic  Cih 

ccllmo.     Hanc  cnntumeU:tm   ut  uloif^Cn 


IV-c   cefia  fjcrunc.  priJic   Cih   Maii,   anno  millcllmo     M.  D. 
^-qlinginrclimoviccllmo.     Hanc cnntumeU:tm   ut  uloif^c-v 
'  rtntiir  Hamiltonii,  CcU.im  M^rnnci  (ca  Ciinig.imia- .irx' 


cl!)  obfl-Jcnmc.  Eim  icnclMC  Robcrcin  Bodiui,  Dugl.iitlanoi-um 
clicn! :  fcd  illinc  brevi,  rc  inf^fl..,  rcrefrum.  Pro^.imo  annn,  Du. 
glairius,  ad  Xin.  CaL  Aup.  alTiimiii  Humiis  extdibu^,  vcnjt  li.lim- 
jjuraum,  niqnc  Alex-inJri&Guriclmi  Humiuiucn  capitic  ^i.ibU':.^^ 
ubi  aiH\a  crintj  dctra.vit. 


?™ 


408  Rertim  Scoticarmn 

Xin.  Hoc  fotum  fere  quinqucnniuin,  a  Prorcgij  dificflTu  ul^ue 
jij  c|u}  reilituni,  lutnulcuofc  attum  :  nec  cEdibut  4c  n- 

M.  D.     pinil  uKjuain   rcinpcr»um.     Rediit  autem  ad  lemuiB 

XXL  Caiendai  Novembrjj  anni  millefimi  quingtntefimi  itie«- 
frmipiimi.  Ut  mocut,  per  abfcotiam  fuam  coortoi,  fii- 
dlius  ledarcr,  (tatuit  Du^bHiorCim  imminucre  poreniijm.  An^ 
{ix  Comirem,  famiUx  daritfim»  principcm,  in  Gjltiam  rclegavit: 
ejuj  patruum)  EpiCopiim  Caledouiorum,  Romam  per  Pontjficcm 
cvocandum  ad  cauflam  dicenilam  auravit.  1>,  proximo  anno,  dum 
Romam  proGcifutur,  Londlni  pefie  coriepruj  obnt,  magno  fujE 
vinutii  apud  boaoi  deliderlD  reliQo.  Pr+rer  enim  nataliuin  fpten- 
dorem,  &  corporis  dignitaiem,  erant  in  co  multv,  iit  illti  tempo< 
ribui,  litcrx,  iiimma  tempcrantia,  Sc  llnsuhrif  animi  modcnlio, 
araue,  in  rebui  (urbutentis,  intcr  advcrfai  fa6tioncs,  perpcnn  Gdes 
&  audori»!.  Retiouic  &  tn^enii  &  do£irin«  non  vulgaria  nonu- 
IDcnra  lermone  patrio  conlcripta.  ..         ^ 

'  XIV.  Proximo  poli  redlium  Frorcgii  anno,  convcnra  OrJinuiB 
habito,  cxcrciiiu,  ad  Eilimbur^um  H.iio  die  adelTc  julTus,  facii  (re- 
a  convenit :  ^ui  ciun  In  campii  RoHino  proximii  caAra  pofiiiP 
xnnibui  ineertts  qiio  duDcrentur,  per  prxconei  denutKuruiD 
ir  Annandiam  verfui  pcrgercni,  gravi  pcrna  i()  abnueniei  fro- 
rofiia.  Ad  Snlvzum,  Scoiix  ilmitcm,  fatii  quidem  obcdiencer  1 
cxterii  eft  venrum  :  unui  Alexarder  Gordoniui,  &  ooi  cum  fcqut- 
baniur,  ad  tria  fcrme  mittia  lon^iiii  ab  Angtia  fubftiterunt.  I>I 
cum  Prorej^i  eflcr  nunciatum,  poflridie  retro  ad  curo  venit,  &  a>l 
fua  caOra  perduxit.  tbi,  convocatii  Proceriliui,  cum  plurimii  8c 
'gravilTimii  rationibui  onendllTct,  cur  tim  potifSmum  parrcm  Ai»- 
etiae  ai>gredi  ftaruilTet,  mae.iu  pari  NobllitaTii,  maxime  auflore 
Cordonio,  qui  czteror  opillui  &  xrate  anreibar,  ingredi  omnino 
Ani-tiam  renuerunr,  five  prava  er^a  Prorcgcm  invidia,  five  (qurnl 
nuxime  pnr  fc  fercbant)  quia  nim  rci  ScoticK  id  expedire  pura- 
bani.  CjuirT  iaflabantur,  in  fi-cciem,  vtilgo  non  ingratx.  "  Nam, 
"  (7  ea  opcra  Gattis  navareiur,  ne  Anplus'in  eos  totii  viriliui  in, 
"  cumbcrct,  fatii  ad  id  videri,  bellum  ollentare.  Sin  rjrum  do- 
"  meflicanim  ratio  habeatur,  flaiu  fublico  domi  turbato,  ac  Rege 
"  adhuc  puero,  fuas  Cxiflimarc  parret,  fines  vMcres  tucrl,  &  re- 
*'  pnum  incoliiihe  fervarc.  Sin  porm  irc  pcre,crcnt,  fomiiianim 
**  cilam  oHinfionum  ipfii  culpam  c/Tc  fubeundam,  ac  rei  malc  gc- 
"  Its  raiioncm  imra  paucos  anaoi  ciTc  reddemlam.  Pofircmoi' C 
"  matimc  vcIIcdi  &  commiine  fsriculum  advcrfus  hoftem  nea!ii;e- 
"  rc,  iSr  finrum  domi  rationuin  obtivifci,  fe  tamen  vereri,  ne  iit 
"  hoflico  Scoti  impcrio  faiis  audientes  forent  :  ac  maximopere  ca- 
"vcndiim,  nc,  vet  semulalione,  vet  invidia,  vel  reccntibus  .idbijc 
'*'  odiii,  ipnnminia  accipiaiur. 

XV.  Prorex,  t^al  advertando  (e  nihil  aflurum  vidckrf,  coafcaGc 
AV  »mcn  nihij  lanto  conatu,  du9o  nd  Salvteum  cxeitin^  tt^m 
rStkraur^  pcr  fioinincm  idoncum,  t^uWa  h&^^a  wgiiaA  « 


Liher  ^ecifitus  j^artss.  409 

mu,  Dacrium,  Aoglici  limitu  prxfcfltim,   admonendum  curjr, 
polie  ali9ui>l  cranfigi,  li  ad  colloquium  veniretur.    Ille,  ut  cui  o- 

,  mnia  imuanin  cranr,  (neque  enim  Scotoi  aut  omnino,  aul  £iltcm 
fbr  eilmlimitem,  irruprunu  exfycEtivetK)  libenter  iil  audivit,  & 
milTo  caduceatorc,  obciiiuit,  ut  hJe  pubiica  vcnire  io  caftra  polTer. 
Podridie,  vieinci  eq  uitibui,    In  quibut  maxime  infi^nes  Tbomas 

.  Dacrius&ThomaiNlufgravuf  erant/comicatuf,  ad  lentorium  du- 
cii  venit,  ac  caccerii  fLibmocit,  Ibli  cum  lin^ulii  interpretibuj  func 
cxxigreffi.  leicur,  cum  &  Dacriut,  rebus  imfMratii  ilcprehenrus,  a 
quiecii  twilitiii  non  abhorrerec,  Sl  Prorex,  invico  excrcitu,  rcm  ^e- 
rere  non  fwllet,  paAis  inJuciii,  &  fpe  pacii  injefta,  diflelTum,  Sco- 
Corum  qui  Fchui  Eercmiii  maxime  fucrant  impedimenio,  uc  culpam 
a  lc  averccrcnt,  ^arfcrunt  rumorci,  ob  paccm  obcinendam,  fro- 
regi  ab  Dacrio  pccuni^m  partim  rcpr^fentaum,  partim  promii^ 
iam,  ac  nunquam  iblucam.  At^ue,  in  vulgui  his  projeminacis  ru- 
noribui,  colloquium  inEimareluntconaci, 
.  XVr.  Prvrex,  cum  VUI.  Cal.  Novembrit  difcederec  in  G^lliam, 

r^poUicitjii  cJl  fe^ntc  Cal.  Au^ufii  redicurum.     Hum  dicm  cum  o1)ire 
non  pollet,  ^uod  maenam  Anelorum  cUHcffl,  adfc  cxcipicndum, 
omatam  flirec,  proximo  mcnle  Junia  quiiigentoi  pedites  Gallos 
'  prsmilit;  qui  fpe  redicus  propmi^ui  interea  Six>cot  contirm^trent. 

i  Hi  nu£]uam  coco  itinere  hoflc  vilb,  prope  Maiam,  infuLm  irt  x- 
iluario  Forthx  litam,  in  Anglicai  navei,  (reti  angunias  obfj  Jcntet, 
JiKiderunt:  ac  magno  edico  prwlio,  Calli  in  hoflium  navet  irigref' 
li,  fuum  ^uidcm  navarchum  aroirerint.  £o  exCa,  cum  neque  Ib- 
ctt  navalc*  pedicum  ducibui  parercnr,  ncc  militei,  cjuippe  rei  nau- 
ticri^nari,  nautlt  imperare^rent,  ingenti  Angtorumczde  fada, 
viit  in  fuai  naves  coBipotuerunt. 

XVII.  Per  Scati  Pror»ii  ablentiam,  Thomai  Havartus  SurriB 
Comei,  ab  Anglo  iromimis,  ac  Scotoi  inter  lc  diJcordei,  liiic  fum'' 
no  nu^iftratu,  fine  ccrto  imperio  lu^ui,  cum  dccem  roilllbuc 

■  mcrcenarioruro,  ac  amplis  aiixiliis,  Marciam  &  Tcriociam  pcnra- 
eacut,  ucriufi^uc  provincix  arces,  cum  maxlmo  poccnclorum,  ncc' 
leviore  plebis  (quK  adverfui  fubicai  incurfioncs  ha;c  hat>ebanc  pro- 
pupnacula,  in  quibut  fe  fuaque  lervarc  folici  erani)  damno,  evfrtif. 
Et  Scocia  cum  ita  inceltinii  laliorabat  fcdicianibui,  uc  vicinorum  ca- 
lamitacci  ncroo  ad  fe  pertincrc  exiftimarec.  Ancli,  pcr  aliquot 
menlc!,  qtu  libuit  fine  prxlio  ^rallati,  ciim  folvincnt  cxercitum, 

I  Scoti  linicimi,  uc  aliqua  ex  partc  acccpca  damna  ulcifccrcntiir,  cimi 
alTiduti  incurlionibus  c  Northumbria  prxdat  agcrcnt,  mifliis  iicium 
adverfiif  coi  Havartui,  Jedburt;um  oppidum,  erCi  [ut  mns  fert  Sco- 

'  torum)  immuniium,  magnn  cum  laborc,  ne>:  fine  fuorum  vulncri. 
but,  cepic.  Dum  hxc  in  Tcviotia  ttcruntur,  tantui,  inccrtnm  oua 
de  cauJfa,  equoi  Anglorum  tenor  dc  noflc  invafii,  ut  propc  qum- 
^nti,  .ibrupris  vinculii,  in  caftra  illati,  obvios  ilciccerinc,  quofdam 
obtrivcrint,  acinde  velut  furcntei  ej>refri,  &  pcr  ai,tos  iW-jetCv,  y^^- 
fun  pTx4x  Stotit  fuerJar,  Trepidatio  iaeaa  \n  uGvtu^  u<\<k,  K.& 
M  m  *s«^*» 

I 


, ;  iKciiie  ante  liKfm  pfttoi. -,-__    __ 

€]^ao<lcMifn»tunicfin-tiIiiDnulk  rcprirKrca  gdli))iln^taraiB  eneiw 

XVUI.  Dux  Albiout,  cem  aianet  pomu  Gillki  llnorii  abfc0b( 
a\>  Aflglii,  qui  Fcditum  cfui  in  SciuLun  nUcrvBre  foSi  ersni,  tci- 
rct;  ^uibut  impar  viribut  erat,  arce  Aacitit  cludere.  Claflcm  fuita 
ttuUum  in  ttnum  ^um  contraxit,  lcd  per  nrios  portus  iia  rpir&m 
«cnebat,  ur  nullam  bcllid  ipparxus  Jpcci«ra  pf-xferrcT,  miltiM  In 
locit  inc4i*erraneit  iia  colluc;irat,  ut  nihij  minkK,  ^uam  de  cuvt* 
gando,  coghare  viiieretur.  Anglics  cbiri!  prztt^iK,  ^ui  ad  tam 
Oicipiendiim,  uftfue  ad  Idtu  Augolli  frxifha  toto  m;)fi  voKoivenr, 
fKmpIor.iroivKiertiar  fatlui,  neTjue  clallem,  ne^ue  emrdtuin  to- 
.  Tolictare  Gjllico  parari,  r.(ruj  cum  nibil  anrcTci'  proximiua  mo- 
turutn,  nivet  fubdoxit,  Dux  Alliinus,  tMitium  Jifceffu  oogtiito, 
Tcpcnce  ^iitii^itagitKa  naviain  cUtle  contni3a,  ac  tribut  miltikut  pr- 

ditum,  ccntumque  catsiJiralllii  impofilii,pofl  xamnD&iimi  a ' 

«  Galiia  folvir:  ac  CkLvo  CalendaiOaobruA»!  ^       '-'' 
nuic;  eodein  fnnt  dte,  qno  Jed6ar«na  ab  Ai^ 

XTX.  Oftcndimut,  quam  ttiiftnlHtit,  KftMe^perfar^  ficHC-i«> 
rum  Scotkatwi  Itatut,  Proceritiut  tntcr  &  ^ndaliAuii^AMA» 
|H-oxima  fU  emni  bellt  cUde  dicvtaante,  ac' Mar!  tofcftde)^ 
«mni  cxtn-ni  auxilii  fiibUta.  Hoftii  autem  cotiGUiBB  M'^Attat( 
vt  fcrocei  ScaCorum  anitnot,  tnalitfra&of,  sd  pacilcnHlDIB  fiou 
cogcret.  Nec  fegntuf  ctiam  Sooti  Mionit  Gallii  >d*er&  bb«n- 
tiant,  ut  perpetuiim  cum  Anelo  ftEdoi  In{T«tiir,  RcjtiQi  bHSc^ 
Nam,  cum  Humiur  mmte  fiiMatv,  Ourhffim  rtl^ns  cilct,'w 
«erique  ma^it  Idoneicomicci,  qiiim  ad  rei  filcfpwiKlat  Aucei  W> 
fccrcntur,  oiiicuncjue  alicno  advcTful  Gallm  ettl*  sRlaK),  ^  ^BIU^ 
gin.im  appltcannt.  Illa  pariter,  nrlratri^p-aiiiicarttur,  &  impe- 
Yii  vim  aJ  ft  traheret,  dMimutaca  cupiditl.te  pivata,  hoTTttbjrtjr; 
"  Uc  filium,  jam  prope  puberem,  e  pe*e*inorum  mmibui,  $;  ft 
"  aii  extemo  juf>o  IfcCTarciit."  Pro^ricfc^t  etLsm  Reeina,  ai^vcr- 
fui  fflarintm,  ^nem  }7mdudum  ciMWiti  Mi/Tc,  przfi^ia.  M^ui 
Wiam,  frequentibntad  Pnxcr«  SctUltan  litcriiJ^  poDiciclitoni- 
fcui,  contilium  lorori;  promovetiac:  "'FW^ft  enim  non  ft«i/Ic,  guo 
*'  minui  a.'Cema  incer  vicina  regni  'efwt  imicici.i  :  td^ue  fc,  c«n» 
•'  nliat,  tum  niitic  maxlme  ciipere,  nulla  -renim  fttanim  refpcflu, 
"  ftd  iit  omnei  intelli^crcnr,  ft  CoTOrb  fiHum  amplcSi,  toeri,  & 
"  qitibui  poffet  commodii  amplificitre  vrfle.  Quod  ii  Scriti  in  ani- 
■nJuccrent,  Ciluto  com  Gffttii  firder*,  jHe'  Anglb  tt'~ '  ~ 


_.ii  eoncordiac  ftudcret,  Maria  £Iia  unica  Jace^  ^. . 

**  matrlmonio,  non  Scoti  Aa^lenm,  fcd  Aneli  Scotoran  Impnto 
*■  aecedcrenc.  Odia  non  trtinora  fnteraliat  gentei  IiMcn:^^,(|M 
"  &  alfiniricFbui,  &  lerum  necefTarlaruni  comnieTcilj,  SninttBi* 
"  Acnrficiit,  cxtinAa  Sc  prorG»  abotita  ftxrtnr.**  Commejiiui  Jbmt 
ab  aliii  ctMtmo(fa&ttieoiigft6A»^i>MLCtxBwpKiiaMtMU,i(i)li>i 


Liker  ^cimtu  Quarttts.  411 

br*  iBGnt.  "  Altaam  efie  smicni  in  m Jem  rem  naram,  futt 
'  eoMncarli.in&>C(luacaak^  lingua,  moribui,  legibiu,  inlhnirM, 
'  vulni,  colore,  iineaaaeatit  corporii  aJco  limilem,  uc  magl!  una, 
'  quan  AvK^-x  iiaciooH  vidcdnrur:  alRrwn  non  maais  cceto  & 
'  1»,  ^mm  omiii  Tit»  ailm  «liSercntcin ;  prxterta  qux  nec  nia- 

■  ^mm,  &  boftii  eflcc,  dcniiMntwB  Scocii  poflct  aHerre,  nec,  li 
}  eflcramica>  emolumencnm.  'Angkim  In  pritpin^fuo.  Gallica  na- 
'■'  xili3.1otniiu|ua  eHe.  Iter  uoum  per  nuie,  quod  &  ab  lioftibui 
'  occludi,  <K  tempdiatibut  iapadln  polTer.  ConliiJerareni  itaque, 
-  quam  ad  moinenta  renim  etfendarum  cJIct  iiKiiiamoJiiin,  &  aJ 
'  uliaem  tuavIamincutiiM,  ^wm  omnem  laluiii  a  vento  lufpen- 
'  fam  hahere,  &  in  elciaenri  iBMnfianiiflimi  arbitrio  lui  natu<  in- 
'  GoliBaicatem  collocare.  Qinnttini  auxilii  in  amlcu  abfentibus, 
'  advcrCu  prv<enti;i  pertcida,  eller,  li  unquam  aliai,  certe  hac 
'  IdG  vflate,  non  raodo  inGelliei,  led  oculit  fpr^ri  poniiilc,  cum 
'  Ai^lui  kitx:  noi,  ab  amicii  oelcntH,  ierrct,  agerer,  tstilque  vi- 
'■■  ribui  in  pernidem  noflram  inajmbercr ;  illinc  auxiUa,  lcpe  pro- 
f  ntifla  ac  diu  ^xrata,  tenecrc  clalHbm  ruit  oUella. 

}C£.  HaK  cum  pro  &edere  Anglico  dirputarentur,  ac  non  pauct 
n  eam  fcntcntiam  Ituri  clleiK,  mulii  contra  diflcrebant.  Eranc 
nim,  in  eo  ccKiventu,  plniqae  GaUicii  largiticinibu!  praEoccupati, 
lonnulli  niam,  qni,  «juod  e  publicif  dctrimcntb  lua  comparabanE 
knolumrnta,  omnino  a  pace  abhorreiHnr,  Nec  dcenint,  ({Dibus 
kneli  in  poUicendoticilitai  eflccfii^efti,  nrzlertim  ciun  rn  An- 
jtica  rnm  potiffimum  penderet  ex  aniitrio  Thoma  Vol&i  Cirdi- 
talti,  viri  pravi  &  ambiiioft,  Si  qui  conlitia  omnia  ad  fiam  priva- 
tm  auftorintem  ft  di>nitatrm  ampliandam  reftrmi  ideoqne  ca. 
\A  omiMm  fbrtunz  flannn  accnmmodarct.  Hi  lum  amnei,  Aivcr» 
if  rationihut  addu&i,  fcd  t»ri  Hudi»  timrn,  Gailicum  fcrdui  tue- 
tantur:  ne^abantquc;  "iLcpentinam  tltam  Konii  libentlitaicm 
I  eflc  ^racuitam.  Ncc  nonc  primum  An^loi  illis  artibui,  ad  ini,-a'j> 
'-  tm  hominci  dedpicndos,  uti.  Eiiuardum  Pnmum'  Inrainm,  Sc 
f  omnibuc  Ir^un  v'inculiT  condrifium,  ad  litcm  Hirimeiidam  arbi— 
''trurn  dcAnm,  lelc,  prr  fununam  injuriam,  Rcea»  Scotonm 
'  crcafie  r  nuprr  eilam  hduardum  Qjiartum  Cieciliam  filiam  Jaco- 
'  bi  Te«ii  (ilio  defpondine  :  com  aucem  pucDa  nubeiHto  maturoif^ 
'  ftr,  nupciai  prope  paratai,  occafione  bclli  ck  noftrii  domeflicis 

*  difliiliii  aiTCpca,  diffblvilTc.  Nt^juentxicaliud  Ani;Ium  qurrere, 
'  tjuam  ot,  tnfeaa  fpe  van»  dominatui,  noi  in  veram  ftrvitutem 
<  rjpi:it,  M  dcfittutat  externir  aiuiliil,  toiB'  virium  (uarum  mol^ 

■  ffline  incauKt  opprimar.  Nec  iirud'^tiidein)  in  quo  «culiar  ««• 
f  rum  oratio,  «erum  ;  tutinrwn  efle  propin^^m,  quam  lonj;in- 
'quam  amicitiam.  Drflenlinoura  enim  eaulFas  inter  vicinoi  nun- 
'  quAm  (tefiitiiTai:  ifuai  fBpeitumem  caffa  Kift^M'!  ^  potentiorcs 

•  oon  raiw,  lcvi  occafionc  obUta,  (eraMt  Concordi»  le^i,  qui 
'fiiperior  in  armonim  crit  cemunihc,  pro  fuo  arVitrKi  w^Atmx. 
'|m«  uoBugiii  iiiRr  AiifJM  rcsM  taoi  &n£bnkEQim.-*Ba(^<^'>* 


Rerum  Scoticarum 

I,  Quodnon,  vcl  oliliiiis  occallonibus,  vt\  i^uxliciucaiil^ 
piiumc  violareliir  :  ncijue  fperaDdiiin  Anglos  nuni: 
Dobb  violandii  tcnipcracuroi,  ^ium  a  tot  fui  fanguinu 
**  Reeibui  ibAinuerint.  FarUerum  cnim  IJnSitat,  &  furisjuranili 
*'  rtli^io,  &  pafloruiB  &  conventorum  fidcs,  inter  bofioi  fiiinillinia 
*  ilini  vincula ;  inrer  maIo5,  obUca  commoditate  ad  fallcadiiin,  it- 
**  tia  :  hirc  aucem  cnminoditaf  In.  Anitim  propinquiiacc,  Si  linguge 
"  (ommcrcio,  &L  vitx  culcu  non  diflimiii,  vel  makime  (ica  dl. 
*'  Quod  li  hxc  omnia  longe  &<MS  habcrcnt,  duo  tamen  nobii  pro- 
"  viienda  func,  alterum,  ne  vetcres  amii:oi,  fxpe  de  nobii  Dene 
*'  meritos,  inaudicot  rejicJamus:  altcrum,  nc,  fruflra  altcrcando, 
"  ccmpus  hic  tcramut,  ea  prA-fertim  de  rc,  de  qua  nihil,  nilj  in 
"  omnium  Ordinum  conventu,  confticui  potcft."  Hoc  maitimc  pa- 
^  Gatlicx  fjflitiRii  hominei  tcnucnmt,  nc  ^uicijuam,  ante  ccrtoi 
«ie  Gi^llorum  auxillti  nuticios,  dctcrncrccur. 

XXI.  Advcnius  Prorc^^ii  divulgaiui  amicos  magna  Iftitia  aflccie, 
^ubioi  cenlirmiivlc,  &  mulcos,  ad  fodui  Angticum  prodivcs,  reti- 
iii,uc.  IUc,  apparjtu  bclli  adverlo  dunvnc  Gloita  Glalcuam  millb, 
jTCcnfuic  ibi  escrcicum,  ac  pnmifl"o-ediao,  uc  Nobilicai  Ed.mbur- 
^i  prxHo  cfTec,  Juculei.ca  oraCio;ic  apud  eos  lubifa,  tauJac  corum 
conllanrijm  in  aniiquo  fccdere  catifcrwulo,  &  adverfits  Anglorum 
pcriidior.is  pollicicitiones  previdentiam :  multa  magaificc  comme- 
Awrac  de  Francilci  Rcpji  erg^  Soocorura  gencom  animo,  nudio,  & 
liberjlitiice  ;  hortgtur  i  "  Uc,  dmulcatibui  dcpoGcii,  dum  cxccma 
"  adfunt  auxitia,  acccptas  ulciicancur  in/uriai,  &  inrigni  damna  io- 
"  fotentiam  hofiis  reprimanc. 

XXII.  Pcr  hoi  diet,  refrao  mitice,  &  Scotorum  copili  adSjuoait. 
;id  limitcm  pervenit,  ad  undtcimum  Calendas  Novembrit.  Sei 
i;um,  jam  Angliam  ingreflunil,  ponce  lignco,  <)ui  ell  ad  MulrofR- 
."m,  copiarum  parcem  majorero  craduxifTer,  Scocii  eadem  cauiTanci- 
bui,  ^u»  fupcriore  expcdicione  ad  Solvxum  prxccnderani,  ac  An- 
gliam  ingrcdi  renucntilnii,  tranlprcilbi  amncm  eadcni  via  reduxit : 
atque  paullo  infra,  ad  iinillram  Tucdx  ripam,  palitit  ctlh'il,  Ver> 
(Itm  arcfm,  4d  dcxcram  cx  advcr&  lium,  oppugnire  cft-  ae^rclTui. 
T'(juitci  incerca,  irani  amncm  miiii,  adicui  omnci  obCdeunc,  &£- 
((ua  iticlulii  auxilia  incrominercmur  :  vicinum  agrum  ferro  Aaittma-  I 
HW  v.ifbbanr.  Arcjsliicforma  eli.  TuriL  niunicilTima  in  incima 
.Kj  iii  ma^m  aflurgir  altitudinein  ;  eam  duplex  'nunn  aiMttir, 
•-xcerior  latum  amplexui  IJHtium,  ifi  quod,  betli  tem})orc,  iWtkl  | 
Olebantconfugerc,  acpe^ot£fi-u£hif9ueagronimcoo&rrc:  tnterior 
mulco  anji-unior,  Jcd,  foITi^drcumduAIi,  &  turribuf  «xcicttistjmu^ 
ijltior.  Exteriorem  ambitum  cum  Galli  cepifTentper  nmj  Ai^^' 
immilTo  in  horrca  atque  Aramcnt*,  aua  ineii  erint,'igDe|.tam^ 
xna  Aimoque  coi  exegemnt. -.  Bi4uo  dcinde  proximo^iDtmort-nu-' 

>  tonnencis  cooveffm-ap»,  poflijiuitn  fatis  6ci]b  ailitus  pawfkSiit 
videbatur,  it«Mn  ^aUi.  rem  aggreffi,  pcr  ruinaiquidm  IhieM 


entis  cooveffcrap) 


Lihr  ^ecimus  ^ianus.  41  j 

re  tclorum  ipCi  atl  orones  lAumpoliti  pecerencur,  paUkL  iaDi:unL 
lifSt,  ejc£ii  jd  cxcrdcuin,  trani  flumcn  rcjterunc. 

XXIII.  Prurcx,  cum  &  Scocorum  antmos  a  rebus  geremlif  \\ii^ 
•  averfo!,  &  pro  «rco  com^ieriner,  copLu  Anglomm  numerolifli- 
is,  ciempc  in  quibuc  ipli  iLiib^nc  quaJraElDca  inilll.i  armatoruiiii 
Ile,  ac  pntcrea  milli:!  ftx  aJ  Bervici  oppIJi  propini^ui  cuftoili- 
i  rclidj,  ccrcio  IJ.  Novcmbrii  caftra  mavtc  a J  Cosiiobium  Moiu- 
tnim,  tEctielMm  vocanc)  ad  fix  ab  eo  ubi  confeJerac  loco  paflu- 
1  millia.  Inde,  de  lercia  vigilia,  Laujeram  profL^us,  icinerc 
dumo,  propter  fliliicum  ntvis  cafiim  hominibut  oc  jumcntii.vehc- 
^nter  alSiflii.  li^idem  vit  tempeflatij  efr&:it',  ut  Angli,  nuUj  re 
(^a,  fbluto  cxercitu,  domot  dilcedcrent,  Hiemil  reli^uum  prope 
iecum  fuiT.  AJuIto  jam  vere,  Prorcx  in  convcncu  NubLllcatis 
if(a!  explicavic,  cur  libi  in  Galliam  rcJcundum  ejTcc :  vcrum  ance 
lendas  Septembrii  lc  rclicurum  poUtccbatur.  Ab  eis  vicilHm 
'iit ;  "  Uc  incerea  Rex  fe  Scerlini  contineret :  nec  p^cm,  nuc  in- 
luciai,  ance  fuura  reJicum,  cum  Anglis  fii^erei :  'Inue  quic<)uam, 
fl  ailmiriiflracione  rc^ni  innovarec.  IJ  i-um  ffltlc  ci  promif- 
n  fuilTec,  ad  XIII.  Cal.  Junii  cum  fuis  e  &.otia  folvit. 

XXIV.  Ablcncc  Prorcge,  cum  omnei  omnia  non  moilo  impune 
■erenc,  ftd  facercnt,  agcrent,  ferrenc,  rapereni ;  Rex  adliuc  im- 
bei,  nutrc,  Comicibut  Arania;,  Levinii,  Crafordix,  eompiuri- 
Iqucaliis  iiiprcmi  ordinii  nobilibui  auftoribui,  Steriino  tdim- 
rguin  venic  aJ  IV,  Cal.  Aug.  Primoribui  in  Regiam  a.i  Sanft» 
ucis  «Mflii,  dc  conlilio  eorum  regni  adminiHrationem  Rex  fulcc- 
:  ac  poftriJic  omnct  oovo  facramenco  in  fuum  nomcn  adeeic. 
li  publicain  funSioncm  auc  procurationem  habebanc,  univcf^, 
ii  ufurpanJi  caufTa,  exauQoravic :  ac,  p.iucit  poll  dicbiu,  omnct 
priHinum,  unJc  dejefti  cranc,  locum  reilituic.  Magno  Proccrutn 
nero  ad  XX.  Aug.  Jiem  convocaco,  ut  imperlum,  quod  ipre  jaia 
irpaverat,  Prorcei  abrogarer,  cum  fplendiJa  (ut  moris  cltjpom- 

in  publicum  urbli  prxtorium  procemr.  Fani  Andctx  tt  Abre- 
ilx  Epiicopi,  qni  foli  dilTentiebant,  &  Calcttdai  Septembref  ex- 
Aandat  ceniebanc,  in  cufloJiam  dacj.  Illi,  ur  fuii  le  armii  ul- 
^ceniur,  omnibui  per  fuai  lurifHiSiQnei  lacForum  ufu  intercli- 
it :  verum,  pofl  alierum  fece  mcnltia,  Rege  placato,  in  pciHinum 
icic  locum  rel>ituc!  fiierunt, 

XXV.  Circa  idem  fere  cemput,  ArchibaIJuiI>uglaflius(quem  iti, 
lliam  relcgatum  diximui)  prxroiRb  Simone  Pcnnango,  nomine 
-i,  &  cui  plurimum  fidebac,  egit  cum  Regt  Anglorum,  uc  pcr 
i  ((itionero  tuto  redire  domum  licerec.  Anglui,  qui  Ducit  Aloi- 
hominit  impigri  auCtoricacem  immrnui  non  molefte  ferebac,  ac 
um  Scoticarum  mutationem  nbeni  audiebat,  Comifem  adveni- 
em  benevole  accepic,  &  libcraticec  dimilit.  Ejui  autem  reJItuf 
<torum  animoi  varie  aRecic.  Nam,  cum  ad  Rcgin*  &  CDmicic 
anii  acbitrium  negoria  publica  gererentut,  Tn\|,tvx^ciVKwit>4^ 

'3  (ujus  frineigtf  crsnr  Toaimn  Siwnut  1*(hi«,  5«  ^^\\* 


Mm  3  C»«i><i*^ 


'414  Rerntn  Sceticamm 

CBinbcllat  ArgatlidiK,  Comitc),  lc  ad  nulhni  cunt  publk>  p>r- 
«in  «cipi,  iniquo  4fiiia6  frfewci,  cuni  ingewi  grjtu)jtione  \>»- 
gUfliumrcccpcitmt;  tit  oijui  ^iixiUo  vcl  potentiarti  (JflionU  *dve^ 
Sl  aJ  fc  rradutCTTM,  »(1  trne  tjflum  reprimcrent.  Cofltrj,  Rc^ 
Aa,  (]ux  (uti  Ji&iim  eft)  aRtmuni  a  marite  arCitcrM,  eiut  a.lventit 


_ ],  omnlbiK  mK.Ilinii  «um  oppugnare  inftipiii.    H^inilcuO^ 

la  fjuoque,  ex  rcriduo  odio,  <i  non  noJa  tiifdifuj,  UA  «tUnt  mc- 
cucni,  ne  a  Du^lAflio,  <)uem  rci.uDjD  loco  non  tbre  cumtOtum  fcic- 
%»,  in  or.lincm  rcdigeretur,  ailvctfiit  eam,  vtlut  j>ro  .tomliuiioM 
imineniJa,  cotii  »irlbui  conimilcbat.  Ui  cum  In  arte  hdimburgcti- 
C  ft  contincreDt,  n«  iaoorarent,  multoi  Proccrum  fcrum  noviruni 
efle  cupltlo!,  tamm  H  Wa  munitifllmO,  &  ^*y}^  ^uamlibte  iRCtinl 
auftohtjite  con£li,  a  vl  libi  tuti  viJebantur.  Pari  aJver&,_(M^ 
majore  NnbiI'tJtit  numero,  trci  e  fuii  ciigunt  Retii  H  regni  cuft»> 
dei,  Ar.hil>3lJum  DueUfli^im  An,eul]a-,  Joanocni  Siu»rttan  L«ri- 
oia;,  4  C.ileoom  CambcUiun  Argwheli»,  Comiici.  Hi,  Lclcritatc 
fumma  uli,  primum  iranfinil!<>  Porcli.i,  Jai:obum  Betonium,  (ummi 
pruJcncl.i  vuTim,  peifjicdlii  fiCrionis  opibus  rctufire  non  aufum, 
libl  adjaneunt.  Jn.le  StCrlinUm  prolcfli,  miAiJbrUi  iSF  protendo- 
nlbui  pubUcif  ad  fne  (aSiOtliJ  homtnei  tranHitffi  EmAm^mh 
n(f!Ii(  fincRilIli  Aunltitti,  finc  vt  iagrcdiunnar :~  afcOB,  k+i  ^^(p*. 
circumjefto,  «Afidcnr.  Qui  iiiiui  crant,  nulli  tt  »a  ASaioeitn 
toleranJam  IHdt  pfovlA,  ft  ilTiiil  &  lele  dcdunr.  Cttaiii^rWM 
Regcm,  dimiffli,  ottnecurapublics  pcniUitift  crCi,  ^uotifiximuttf 
Ccmitei  tranifcrukt,  ci   legc,  ut  fmgull  per  oMIilen  ^iotcAlM 

XXVl!  Sed  td  fteietat  iWc  fiJaj  Mc  Jiutim^  fiiit;    thfitl^ 


inenfet  Apud  Ke^en  eftnt. 

XXVl!  Sed  td  ftcietat  iWt  uuj,  im  uiuiuih^  hu>.  vwum 
frlmlf  menfibut  ad  aulam  reeaMtm  adhibiMi  K.^^  vjcm 
Architpilcopl  Fanl^ An.lrc3e  iRdiuit :  Sc  '^pclIcAill  t^tScti-^i' 


fiari  pro  fu;i'(nam  ab  eii  iaiH  def^craO  ului  dt :  ft  ^"^WgflinK^ 
Jhum  Rc^t:  (ibldtvincifet,  oitinibu5  voIuptatuAt  itteabrufcum  imt^ 
f ul  prhnilit.  ffec  tamen  proiiolitum  temiit  i  MbtiRrli'  ^dMncftldK 
Hxzii  ib  adverfi  fiAiOac,  ciipt  Prlncipc*  mnc  Reai»  ft  t&m&' 
Anuu,  corrtiptli;  Prinia  animorum  ia  anla  aTIemno  Ailtf'  C^G»>  * 
clvdnrlonuK  divItfdMin.D&gUffiit  omnlaad&AnhcwlM.  Geor'- 
Mo  Crkbtotlio  ad  £p{lcopa?uH  Catedoiiix  CiaiUlato,  GdBHJliiw 
SanAa-Cl^iifiilitrttandfti^-ili  eo  relij^umf  IfctfaSti  ^AMno 
firatri  donavit,  (foi  Coldinpmiam,  ad  fiz  a  ilerAo  ihilb»  ff^ 
•Th,  jan  quEUum  aflnuro,  a  c«de  Ret>crrt  &catcri  nofiT6nl'Ab* 
(atl ,  per  vim  tefmerat :  nam  a  Pontiflce'  Romano  id  CScpiaUn^ 
rtmfcm-ente  Joanhe  fVorc^e.  acccperatPatrKiut^catterat>  Robci» 
1i  fi-atcr  pttnielii;  Ii  efiam  lirem  imeDdcrar  Joanol  JHuoiiDy  fi- 
«illbri  QtmltFi  A(teufi«,  8t  fororii  GRz  marito,  <k  mfrt  Hwate- 
^Otntt)  piirrFft^flio  unTvtHo.  tzitur  Facricim,  i^^bui  Diq^amflH». 
liw  impar,'  fta  adVerArlii  eflept*  Jae  pKiebatW  :  icfi  veiojicdent 
Hi  regionibv  eoruro  ftfiioni  obno»tt%  apuif  matemi  (i>eaeTiij«»>k 
jibqwot,  m'(V(irib«  ltep«^  HCoiOm.  ^ba^Smi^ttSr^ 


Liber  T>eci?nus  J^rtus.  4ijf 

la  facilc  contcmnebanr,  camcn,  cum  rcruA  gubenuculum  ce« 
nt,  uc  maculam  illam,  aUcoa  violcacer  obclncndi,  clucrencj  eam* 
imkos  aliqua  racione  placarc  conccadunt :  (jum^uc  iUc-aoo  alie- 
a  coQcordia  ic  oOencUrcc,  ac  muicum  <lc  fuo  iwe  ^acut  dlct 
cccre,  accepca  fidc  pubiica,  pcr  diploma  miilum  a  Dugiaffio^ 
Edimburjgum  cum  pauds  &  incTAiibus  venircr^  noo  procul  ab 
>  porra)  ab  Joanne  Humio,  cx  inildiis  cnunpentc,  cft  iocerem» 

£ius  facinori;  £ima  cum  urbem  pcrvanflcc,  multi)  coniGenfift 
(,  uc  percu/Tores  comprchcikicreoc,  aliquor  millia  paHlium  icca* 
iimadvcr{()j  Geon^ium  DugjUflium  Comiti>  fratrcm  in  fuo  co!« 
Ic>  ac  muicos  prsecerea  Duglaflianosy  &  Humii  propiaquos,  ii^ 
quo  aoimo  illi  exiflcoc,  umim  uc  capcrcnc^  an  uc  cucrcocur^ 
s  audores  fe^ui  c^rerlus  dciicrunr.  Adverii  padim  dc  DugUu 
umorcs  ierrbannu-»  Jam  Calenus  Cambcllus  ie  ab  iiio  vdot 
nviracu  ilibtraxerac  :  &  LcviniuSi  ccii  Rcgcm  iequcbacur,  Do* 
lis  ramen  muncra  publica  9c  emolumenra  ad  &  crahencibus,  ani* 
b  eis  alienaci  mulca  indicia  dabat.  Verum  illi,  opibus  fuis 
,  rumores  &  indignacioncs  aliorom  parvl  £wiebanc. 
XVlf.  Rex  inter  h^  ccii  indulgencius,  quao  dcoclM^  habe-* 
Ti  uc  ea  licencia  iniirmus  adhiK  animus  .icncmur,  camcii  pBt^-^ 
a  &  conim  imperii  perCJ»fuf|  &,  mioiitris  domeilicis,  p.TrrifliiL- 
y  prcim  falfo,  DueUKorom  afia  vellicancibuSy  &  duhiarinpCr  ,■ 
ncerprecancibus,  alienara^,  incer  familiarcs,  <}uibuf  gutd^jljf 
llia  iecrrriora  crcdcrc,  de  fe  vlndicando  in  libcrcaccm  occilto  ^  . 
:rebac,  Unus  c  Proccribuf  Joanncs  LcviMaD  Comes  crat,  coi 
ire  incimas  cosicationcs  non  timeret :  erat  «aimi  prarter  alias 
li  &  corporis  virtutes,  ore  probo|  &  oaturaU  ^uadam  fuavitato 
um  ad  homincs  conciliandos  egircgle  opmpoiitus.  tto  igitor  ii| 
cienriam  ailumto,  dum  de  tarojporC)  ioco,  &  ratione  rci  perfi-* 
ix  confultatur^  Duglailvis,  multif  cKpcdirionibuSy  ad  latrocioijr 
cenda,  fcd  non  maeno  fucoeifii)  fadbs,  ciDdem  ciita  £ocm  Juli^ 
cm  in  Tcviotiam  ducere  ftatuit,  cytis  micntiam  ad  tcrrorcdl 
iendiim  aliquid  proflitaram-ratus.  Jedbtttigi  oonvcntu  habiiD^ 
idpes  isuniliarum,  ex  ooMU  drca  regikme  ad  Jb  vocatosi  Rcx.  )«»r 
iliat  ^acmquc  genris  fecinDroiof,  qlioram  ooaiina  tif  odknt^ciG* 
!rc :  c)Uibus  gnavic«r  paTcotibvf,  mtdli  ktrocuim  dycat  toppLci^ 
Si :  mukis/in  {f^n  vic»  io  mdius  mutondar^  v«iia  datt»  Ibi 
rtitiam  fohjtis  omnium  aniniifi  qm  Rtgem  DudaflUf -  «ripcrt 
ibaocbri  cis  opportunum  viiom  tRy  ut  conata  pcrbccrcoti  ^uod 
:enis  Scotus,  qui  non  longe  a  Jedburgo  habitabati  magnos  in  re» 
libus  propinquls  dientelas  habcbat.  Rei  gcfeodae  fatio  ik  inlto 
y  ut  Vjlterus  Rcgem  domum  fivim  iovitaret,  ibique  aon  invir 
^  dcrinerct,  dum  mafores  ad  rci  ^nam  copi«  coOveoircnt*  U 
]Iium,  iive  forte  Ibrtunai  iive  alicundc  emanatlte  indido,  dif^ 
jm  vidcbatfir,  Rege  rctro  ad  Mulroffiam  dufio.    Vcfiim  Valtot- 

nihii  ea  re  fegnior»  rt&st  ad  Regcm  irc  pcr^    OQA\M^'Ma 
:r  ^dto  trcpi4u9  ad  JDuslaiffib}  ooikius  aSfetv»  \  *^  N^W 

i 


'Rerum  Scoticarum 


**■  ruhr,  tuhi  ingenti  arm.itonim  ni»nu,  i])Uim  amatiini  ailfenire  ; 
'*'tlcc  dobium  elTc,  t^nia  bomo  f^ttiofiji  m  m^nu  promciii  aliuuiJ 
**■»«»!!  mJchinarMur.  Ibi  Halim  nia^oeumtumuituiJ  arraa  con- 
Currtim.  DugUfliu!,  ctli  numera  eflet  inferiar,  camen,  cum  e  fuu 
rfdcaoiciiM  ft  habcrer,  reliquos  vcro  ex  Humiorum  &  Caromm 
fatnilia,  cum  principibu!  fuisGeorgio  Humio  &  AndreA  C^o,  rl'' 
ro!  fortci,  pu^ue  foi'tui»m  cxperiri  Hatuit.  In  ipPi  tcmporti  ar- 
ticulo,  pene  iti  mora  fuit  Gcorgiui  Humiut,  cjui  Dugljflio  jubcnie, 
Bt  cx  cjuo  dclcendcrct,  &  partem  pugn»  upclTcret ;  "  Se,  li  Res 
"  jubcrii,  defcenfurum,"  rcfponJii.  Conctirrum  eB  migni;  uirjn- 
gue  animlf,  uc  ^uibuf  Rcx  (pra;mium  certaminij)  fpeitator  effet. 
Joannei  Stuariaj  prope  Rcgcm  ottofiji  ptigtiat  arbiter  (fetic.  Poft 
acrem  cotifliftum,  rulncrato  Vaiiero,  ejus  ciientet  loco  ceHcrunt. 
Qjo  minut  ex  ea  viQoria  lolida  Ixtlti;)  Dualafiiani  fruerenrjr,  fccit 
IBori  Andrev  Cari,  propter  virtutes  utnqoc  partium  vehemcntcr 
deflderati.  Ex  cjus  cscdCi  diutumum  oJium  inter  Carofum  &  Soo- 
wrum  fjmilias  eftortum,  nec  (iiie  ranguine  rcRmif'.im.  Ex  co,  ' 
Joantiei  Stuamu,  cpii  ft  in  con^ifhi  amSlguum  ^fTefat..  Dughffiii 
*A  n  '"^  fufpe&u,  jam  vert)  manlfefhit  holHJ  liabitiu,  ex 
MVL  »«I»  «'''««'E'-  Hxc  gefta  funt  ad  Vm.  Caenda»  A<^.; 
~*"^       fti,  anno  millefimo  ^uingcntelimo  Ticellnio  feno. 

XXVIIL  DugUffiani,  multorum  le  obnoxioi  inYidiae  ccmeoKt, 
«t  &ttiotKm  fuam  nova  virium  accelfione  con6rmarcnr,  HamiltO' 
niortim  eentem,  &  opibui  6r  mukitudine  gcntilium  tonge  fiofeniit 
fimam,  fcd  ab  au|a^am  diu  rcmotam,  compoliiii  n  vncte  odio 
dilTKliis,  in  partem  curac  publine  afcifcunt.  Es  adverfb,  Joanocs 
Stuattui,  multorum  impenfo  erga  le  favore  fretui,  ac  RegiD  ctiais  ■ 
literb  occultc  impetiraii)  ad  Prlndpei  Nobillntir,  quoi  rcm  fikntit» 
teftuToi  fpcrabiit,  fuat  partes  magnis  acccf&QDitnif  anget.  Igitiir 
cum  StertiBl  CitE  £iAkinii  bomlnum  conventum  habeact,  pfricaie 
Jacobo  Betcdtio,  «um  nonnullii  Epilcopis,  ac  multii  oobiliorHm  Gi- 
niliarum  Principibos,  jam  paUm  ad  concilium  re&tt,  de  Rege  ia 
libcTtateffl  vlndlcando.  Id  cum  magno  conlecifii  decrectm  cfictj 
fjuan^ium  diet  a  Levinio  difiui  ad  conyeniendum  Dondum  sdvc^ 
ncrat,  tafficn,  aula  Llmnncfai  HamiWiit»  ad  irer  &&pedle9daa| 
toiwTegatof  aualerat,  coi^ltilEmum  vifum  efl,  eof,  antet|4Kim  Db- 
kltffiii  jimgeTcntur,  a^gredi :  ntm  t»,  wam  liabcbat,  manii,  refia 
iiluc  iccT  inttndb.  CRcrum  Hamltionii,  cum  relcifrenr,  Toanncia 
fummo  manc,  eo  die,  Sterllno  tnotunim,  DughfEdt  Ecllmtnrgii 
tvocaverant.  Jllot  vero,  praner  alia  impedimenta,  Rex  ctiam  oon- 
niliitretinebat,  ()ui,  fimulata  valetudine  adverla,  &  tardliu  leSa 
furrexerat,  &  tentiui  proeredic{»atur,  ft  per  viam,  vetiit  alvtriblota  ', 
ut  ad  necelTaria  naturxdivefttrct,  ^iiafiunque  poterat  moraioede- 
bac<  Georgiui  Dujtlaffini,  cuni  blandtendo  ad  iter  acceleranduin 
Ailiit  profiuret,  "  Potiw  inqult,  tjium  te  Iiollej  nobJi  eripicnt,  al^ 


I.iler  IDecimus  ^t^rtus.  417 

■  XXIX.  Iil  verbum  alcius,  <]uam  pro  zmKj  in  R^glf  inunum 
defccni,lit ;  itaque  Diigbfliii  exulibut,  poft  iituln»  annai,  cum  erga' 
ntKrot  non  admodum  ciTet  iniquui,  de  reronciltaiione  ciim  Gcorsio 
nemiAem  unquim  audire  voluit.  Haniiltoniij  inter  metum'  hoitt- 
um  imminentium,  &  fpem  adventanti)  aoxilii,  ad  Avcnni  flumitiiE 
pootem  («)i  mille  paitui  ab  LimntKho  abed)  rcfe  inftruxennt :  & 

Knteai'^uidera  levi  przlidio  obrinebanr  :  reliquoi  in  fupercilio  (□!- 
:m,'^iui  hoflcm  vpnturum  £-iebant,  objecerunt.  Levinftu,  pr9- 
olufo  per  pontem  tranrni,  paullo  fupra  eum,  ad  Moiucharum  fj- 
milism,  (Mamiclem  vocant)'  modicii  a<]uij  fluentem  amncm  fuoi 
«ranllrc  juber,  &  Hamlltoniot  e  collibus  dejiccre,  priufquam  I>u- 
^lalTii  advcnircnt.  Lcviniani  cimi  ncr  a;qu.L  &  iniijua  ad  hoftcm 
eontendilTcni,  ac,  lapidibui  e  fupenorc  loco  (Icic£tii  malc  iccepii,  '"- 
jam  ad  roaniu  venillent,  cLimor  exornis  eH  dc  Duglaffiorum  advcn- 
tu  :'arqiK  uha  ipfi  de  itinerc  in  aciem  accurrcntei,  pralii  fortunani 
Non  duhLim  fpccrunt.  Leviniani,  cum  multis  vulncribiti,  in  fucam 
cwnpulli,  HalRilIronii,  ac  prirer  cKtcroi  Jacoliu!  nothut,  crudcli- 
terviftorianfnercucrunt.  Gulielmm  Cunieamiui,  Cnmitij  Glcn- 
camix  filiui,  multij  pligii  failciu!,  a  Du_glaSiii  propinquii  fuit  clt 
lervaiui.  Joanncm  Stuartum  occiliim  Comet  Araniar,  cjui  avuncu- 
luij  multii  lacrymii,  &  DjglalTiai  luftii  &  mojftitia,  fed  longe  fu- 
pra  alioi  Rex  cA  profccutui :  qui,  confliAu  ex  damore  (f.  tumulcij 
cognilo,  prvmiferat  Andream  Silvlum  Lar^oum,  familiarem  fuvm, 
Im  fdrum  re  peraQa  auxilium,  utviia  Levinii  Comitli,  fi  gtia  ra- 
rfane  )iallc(,  profpicercr. 

XXX.  Puft  hinc  viAoriam,  f^flio  Dui>ljnuiwrum,  ui  metu  in- 
ie£ia  xmulot  perperuo  fibi  obnoxioi  liabertr,  quiAionem  decrcvic 
in  eni,  (jui  adverfurRegem  arma  rumflfltnr.  F.iui  quxftionii  me- 
tu,  alijpeciini^)  cum  cii  dccidcrunt:  nnnnulli  in  clientclam,  parcim 
Dn^latTiorum,  partim  Hamiltoniorum,  fe  tradidcrunt :  nertinacio- 
rei  in  |ui  vocabitnrur.  £x  co  Rumero,'GllbertuiCaflililiE  Comc>, 
cum  ab  Jacobo  Himilronip  notho  premcrttur,  ui  fc  in  clientcUm 
Hamiltoniorum  dedcrct,  vir  maeni  animi  fetjiondit :  "  Vetu:  ami- 
"  ciriae  fixdui  db  utriulijuc  avii  faflum  :  «jun  in  fvdert  fitut  avui, 
"  velut  honoratior,  femper  prior  nominanir.  Neque  Te  nunc  adeo 
"  decorii  Etmilix  oblitum,  aut  a  maJDriku)  degenerem  viJeri  vcllc, 
"  tit  in  eorum  clientelam  (  hoc  cIV,  proximum  fervituti  gradum) 
'*  fponte  ConccJat,  quonim  princep^,  in  7t]uo  fiKicrati;  fadere  fa- 
"  ciendo,  fccLindo  fuerit  loco  contentiu.  I^itur  cum,  die  difia, 
Gilberruf  a<J  ciuIDm  dicendam  adelTe  jubcrttur,  Hu^o  Kennedus, 
ejutpropinquui,  refrondir;  "  Eum  i»on  eontra  R.e^m,  fcd  a  RCEC 
"  milTum,  eo  in  prjftio  aifuiJIe  :  ic,  multum  frcmentibui  advertiJt 
"  ejui  audaciam  Hamiltoniil,  Rciiiat,  11  Tt  opui,  fe  literat  prolatu- 
"  rum,"  affirmivit.  Rcx  eAim,'tum  aJ  alio;  complures,  tiim  al 
Gilbertimi,  ilomum  abeuntem,  tcripfer^t,  ut  Joanni  Stuarto  fc  con- 
jungcrei',  Ille,  cum  j.-im  certamcn  videtct  iit(ntc,  ne^:.  Cyi^^umv  t^v 
ivJui;uiV;i</Mi»j  ft  c/ieorei  coBvoModoS)  cx. 'uioKc  uu&.^vD^'^ 


41 8  JUrasn  Scmkmim 

^ue  cum  adeca^  Stcrlinuai  divcrcit.  I^itur  impotcntia  H.iiniIton!. 
orufll  ia  eo  judkio  p^uUuin  fcprcilj,  ]jLohuj  notKtu,  grjvjnino  ia 
KeiinfttHm.  oiio  iDiitAtui,  eum  uit»  |uiabi  diei,  mr  Hiigontu 
CaiabeUunt  Acrcnlis  >ltCKdtiprzfcjliim,  in  rciliiu  tollcnJumcurj- 
vii.  Hugo,  u[  luclcrii,  auod  dieotibuf  kommiictat,  conli^Kotian 
diiru&uLuct,  qur)  dic  cxiict  iifti  fucnt,  aciud  Joaancn  Arctkia» 
Vm,  ctfiu  luor  fofor  crir  uxorii  Gilbciri  KcAncUi,  iitit.  Hai  ft*- 
tim  ricinnrC  aiKliio,  multi»  ucrUt  acerbe  ei  icclut  cnpfobriHiT.  Ita 
Qobililluna  JLcnitnlonim  fjinilia  prope  a<i  ioceritum  reU^dla  ci^ 
Comitis  occili  £Iius,  adhuc  impuliej,  ad  propin^uum  ftium  Atchi- 
l^aldum  Duslaffiuin,  fum  Quimarcin  Retrium,  confoi^ic  flumque 
&  f^mtlix  iJJiitcm  ei  conimen Jjivk  :  bcnigtKJue  ab  ci>  rKjCptui,  ol» 
^iam  iodolem,  tcocf  cl)  de[lin.iiii].  Hueo  CimbeUui,  in  jui  vo- 
catut,  cum  fcc-kfii  mani&m  [eiierenir,  foKim  vertit.  Nn:  minus 
SEfitcr  DiigLiflu  iliaiii  in  lacobum  Bctonium  eMrciKmitt  ira».  Co-- 
plii  cnim  -id  F^niun  Aodirci  du£lit,arcem  hpifo>|i^  auemoaniim 
conlTIiofum  audorcm  Ciroiii  Lcvinio  fuine  arjEUoi£n[i  cxpui?u> 
ruar  3c  diriuucrunt.  IpTc,  (juoniam  ncmo  pjUm  .cbr  tucn  aurfc— 
bir,  mutinJo  ftpe  Litcbrjii,  pcrlculum  etT-jgit,  Arl'qiM(]iie  Htdi- 
muUtione,  Regin^i,  ne  in  mariii,  quemodcrat,  miiuim  veoirA, 
^tkudine  feft  tegebaw 

.  JUOU.  n-oxtmo  vcH  ianwC}  .DugUfSut  enc4i(f«m  Iih  I«i4«n 
lom  iedc  i  mnliot  Iwron»  in  ciJiIm  in>p>MDW«.  :fffw 

J.I^      ^rel%  ;  aq,  «qec^iHm  lecoUigcre  foAnb,    aocuft  :    M^ 

JkVIt     Kortim  duodecim  fufpcndio  peren.    . 

locoretiouiri  tD^Bpr,  jtl^itpcifi.aMafibw,  cm^  mim 
,  li  lurKiniii  non  akftin(nu,~aBinud*cttib  Aixidit  w^ 
exjKdiriotiii  inicio,  rei  Inprimitmcmorsbilb,'  ^m  AiniM^ 
....  .lovititcm  tiMi  cenfui  prztcreundMn.  FucrM,  tivftalMtlo  l«|H- 
niiStuuci,  hamobmBUi  bc»  natai,acmlnlflefi»  pcrinik  fcfHjJlt 
ad  curandu  equm  adbiblciB.  If  cum,  vx^  A  HMiiliMius  pUi^ 
no,  alL^«m<liH  vagu»&  incwtui  coplilii  obctTaflbt  UM^im,  Mm»i 
Confirm^  maJB*,  <)Uuii  prt»fiir!m^Uc»tMi<«iiM«  BinlMti.f ■  i 
cracc  decrtrtt^  Mim  ^dimburA)!^  ail  «kfltoWM>  lyWMft  W* 
ulcionem  praftdiK,  Arte  oomrric  <inf<temipgm>g-4?  fiwiHi*  iiM*i- 
cu :  rocat ;  ."  ViilUIctae  lacobim  I^ijMBium  bmIhmI  In.-vlie'.- 
Cum  iUe  EtlTui  cffct,  "  Vidim,  inqwir,  IimImm  i»gFMiCni^  <C  < 
**  iHin^rcniiflt  icclcratum  iUum,  ^  optimum  nolhi^  jHnNilR 
*' criKulavit  ?  Abi,  .quo  dijpiH  c(,.iampuaMm  nulam  cpKCW:* 
actantum  iKueut,  ia,  auo  iter  immlMn  pnriplfOh  ndk-.iaiM' 
tampfrmit.  £npc  ibi  in.ama«jM,^uiiaMe  pualiw  SAdh 
^anuin  eft,:34  duoMiUia  hominum.ah|U(a««H£)iiguftwruiltftMl- 
inilfpcu«rtunclicntibu(»»deam»,dc*ua  diximm,  eKpc4itta|iBW|w 
fata..  Hic  iUe|«crani:TinJeK,csecc(V«c«l(fti»>'jBri»iMK  Qmw<- 
tonium  ouilii  aniino<]u«  inMncfi,'  ctitii/iiMt^arAit-pcaialtcgMjn.aMI  | 
ej-cdienreai  coHfpicMW,  ift.fcmiaC'#MBngo>  ^rpiHtPll.PMwriW 


^. 


Lihr  ^eefmta  f^artus.         419 

IhiieJjiu  pitopctrf  vitatia  fennnbant,  ali»  Jacobiu,  flonr cerporlt, 
4t  t>bje^  penufa,  ptnc  rffi^fjt)  kifligit,  (hflnque  fift  in  tur- 
fcam  retro  can)ioit.  Rrpentc  orto  nimulta,  cam  Hamiltoiuorjin 
^uidam  fufpicarentUT,  a  Dugiaflianis,  veterii  -otlii  aonduiii  oblitit, 
cuBatroxficinTiipatntmnj  njiilpromui  faflum  eft,  qium  ut  hz 
fefiioim  interfc  conAtecTenr.  TaDdciacomprefla  tMuIlum  trcpi- 
datioiK,  jufii  rmmes,  cjiti  aderant,  aA  parictei  aiex  CnxumicCtos  or- 
ftnc  fkopice  fccccierc.  Ferciiflbr  ibt,  crucntum  ferrum  adhuc  ce- 
' — ni.  «(t ileprtlieTrftB,  tnrerTc^atui,  "Undccflet^  8:  curifluc  ve- 
niner,^  cum  fl^jtfetiiconftaaigr  rcfponJcret,  a4  grcefcan  traflu;, 

'^^ "ir,  ■ftitimfeflincft,  "  li>  oltianem  cscdii  pa^ 

ilce|niin  :  hoc  aucem  uNura  fc  doJere,  ^uod 
■uj  GDnarui  cecidiiTcr.  Dio  conncDtli  excarni- 
.JCitm  edidii :  tandeiii  damiutui,  ac  pcr  urbem 
ciiuundufhii,  cumjtudi  forporii  tociujJiiigiiLewrtei  fcrro  ij;aic« 
icnuicuiur,  mllutn,  nec  femonc,  nec  orii  habitu,  dobrii  indici- 

.    ■vm  dcdit^  Bfcfrera  jnanui  cum  detruncaretur,  "  Lcviui,  quant 

1  *  jn^  mente^iK^ jilefli,  dlxitj  j^ux  animotamlbrtijionfuilleC 

,  ■*  ebrecuta,-    "fir  , 
,    XX^OI.  E(>l|nai]De  anno,  Patifieini  Hamilcanim,  ejcannlf  Du- 

I  kli  Albici  fuFore  flt  fracre  Comitlj  Araniae  oatut,  juvenis  ingenio 
^mnmo,  St  eruditlone  /rngulari,  conjuraTione  faccrdocum  OMM-cfTuTj 
ad  Fanum  Andm  vivus  cfl  ccemxnu.    Non  adcn  diu  pol)  e;ui  fuiv- 

•  f  Ilclum,  animoi  hamlnura  contcrruit  Alcxindri  Cambelli  mori.  It 
cm  e  lodalitlo  'Dominieanornm,  &  ipfe  magno  Ingenio  juvenii,  jc 
Vomm,  tjpi  ThomK  AoucDatii  fedam  Imltantur,  inter  eruditlorei 
liabitiK.  Cum  eo  Patrlcius,  defiripcurx  lacrzinicfpreticlonc,  fcr- 
monnixpe  contulerat;  ac  ciiilerendo  copecduxit,  uc  omnia  urope 
kapica,  qoc  rum  lubebantur  paractoxa,  vera  fateretiT.  Nihilomi- 
tnu  Alexander,  vitv  ^uam  vcri  cupldlor,  a  fuli  perfualvi,  eum  pu- 
"Uicc  aoculavir.  Patnciui,  nt  erat  natura  vehementior,  hanc  homi- 
niiambttleli^vam  elortac  captacionem  ferrenoDpotuit:  fcd  pa- 
ixn  nclatnavlt,  "  Eeo  te,  hominum  ncquiflime,  qui  qux  nunc 
**  damiui,  ea  vera  eiTc  lcii,  ft  paucii  ance  diebui  apud  me  ci  con- 
*  feflui,  i&  tribunal  Dci  vivi  In  juj  voco.  Qua  voce  Alexander 
Mrmrbatui,  nunquam  ex  eo  die  compoi  nientis  tuit :  ac,  non  mulco 
poft,  inrinia  connlAatni,  mortem  obiit, 

XXXm.  Hoc  tuto  fpatio,  ac  maenam  anni  proximi  panem,  Du- 
elifliorum  alli  In  aliam  parmn  intentl,  de  Rcgii  ab  fe  (c^cfiionc 
fecafi  eranc  :  quod,  &  blandimenrii&  immodica  licentia  fjtii  con. 
ciliarum  ejui  animum  crederent:  ncc,  fi  fecui  erea  coi  .inimjcui 
«frer,  uUa  crat  fafiio  advcrfm  iplanim  opei  fatii  firma,  ncc  locui 
ullut  munitui,  ouo  ft  rcfipcrct,  pmer  unam  Scerllni  arccm,  ause 
ledet  Re?In»  ad  habrtmdum  attribnca  fjer;ic  ;  fed  tum  a  Rcgmx 
fnini(h'ii,  cum.inGi  (e  meiu  I^iElaiEorum  occultatcc,  ad  tcmpui  de- 
^ma  ;  ac,  tumuVi  pauUattm rcfidcntc,  infpecient  Bia^in\«>.Mv:\.\- 
TcrCit  vim  inflivf^a.    Aex^    guaiRulocutu^ue  \xiamenv.<i  %».«.\Kn, 


cndiini,  Comci  cum  fracre  Georgio  aufiorei  fittfimt  etlid»^ 
Itj  recro  LLmnuchuin  caDceJlcrunc,  ibi  nuaruri,  diun  cercio 
cius  »h  aiiU  alTerrccur. 

XXXIV.  loccrea  Rjex,  l^iiuna  diligencia  millu  ctiam  adl 
guas  regni  pattw  viaioriW,  Proccrcs,  quibus  in  comitiii  | 
jenctDciK  iticcnJx  efl  jui,  impcrar,  uc  Hilimburgi  IIT.  Noi 
tcmbris  adirnc :  ipfcScerIinl,Dug)aflii  ridiiiiburgi,  copiij  conci 
iiterque  maeii  Aii  cucaili  cauil^,  quam  uc  alcerum  iQvjtlercc. 
dcm ponrJdic  Calcmiij  Julii  DugUflli  urbc  dcceOcrunc,  ac  } 
fignii  irifjrcflui  eft,  Ibi,  amicSi  aputl  Rcgcm  depVccancibu!, 
tioncs  DuglafTtic  obU.tx,  uc  Angullx  Comcs  cranj  Sp»m  re 
tur,  Gcorgius  c)ui  friter,  &  ArchibaUus  pjcruui  in  arcc  Ed 
cenn  cunodircwur :  Imic  decreco  fi  parcrcoc,  Rcgi«  tlemem 
fifta,  HacconJitionercjefia,  pcrfa^:Ukm  {ufll ad c«mitU 
burgilll.  Nonas  Scpccmbrlr  adelTe,  Incert»  publiciv  fui 
but  cii  aderocic,  pro  Comicc  Cancelhriui  cft  faftus  Gjlvinoi 
barius,  rupcr  Il-CgU  Priccptor,  vir  bonus  &  doflui,  fed 
nonnulli  civilcm  prudcniiam  JcCderabam:  pro  Archibaldc 
flnr  Rnbercui  Camicrucius,  a  pecunia  ouam  vlrtucc  noiioi 
gUIGi  propc  ad  ulcimam  fpenn  reJaCli,  Editnburgum,  ili£c 
gis  vacuumi  miHts  cum  Arcliibaldo  illuc  ali^uoc  cquiium 
flccupare  conantur ;  co  tonfllio,  ut,  exclufo  iliinc  Rcge,  cna 
roWerent,  Vcrum.  VII.  Calendas  Scptembrii  RobcrtutMai 
rum  clicniibui  &  amicii,  nagnoijue  promifcuo  vu!gi  numcr 
Kcf^ii  pt^cniencei,  eos  cicclufen^c :  ac  fiaciouibui  &  cxcub 


Liher  T>ecimus Q^rtm.  42: 

^na  eorum  fifco  adjudicata.  Adjcdum  corum  condemnationi  cdi 
bum,  quo,  qui  ^oi  xt&o  rcccpilTcr,  aqua,  igni,  allavc  opc  juvi/lcrj 
clcm  pcms  obnoxli  judicancur.  Maximc  ad  cos  damnandos  ho- 
^incs  commoci  pucanrur>  <)uod  Rc\  jurcjurando  aArmavqt,  ^^  Se, 
<)uamdiu  apud  Du^lamos  fuic^  (cmpci*  vlta:  fux  rimuifle  :  cum- 
«]ue  timorcm>  polt  Gcoreii  minas>  vchcmcntius  audlum/'  a/Tcvc- 
L^vit.  Unus  in  hoc  concilio  Joanncs  fiannatinus  ell  invcncuS)  Du- 
t«%flionmi  ciicm,  qui  publice  protcftari  auderet>  ^^  Nihil  corum^ 
<jux  cum  agcrcntur,  (Jomicl  mudi  eile  dcberc ;  cum  jufti  ci  mc- 
^^us  caulla  edet,  cur  ad  di£hun  diem  non  advcnirct.  Paucis  poft 
^«bus,  aker  Comitis  frater,  Gulichnus,  Abbas  Gmobii  Sandts 
■"«jcis,  morbo  llmul  &  animi  anxictate,  &  rcrum  prsientium  tx- 
i  o,  cft  extindus.  Saccrdotium  cjus  Robcrtus  Carnicrucius,  homo 
Uinili  loco  natusy  icd  pecuniofusy  a  Rege,  tum  a  pecuniis  inopi, 
Kdcmit,  novo  gencrc  fraudis  eluia  Icgc  ambitus,  quae  (accrdotix 
jcnirc  vctat :  fponiione  lcilicet  vi^us,  qua»  magna  pccunia  depo- 
>ta,  conrendcrat,  Rcgcm  npn  eum  proximo  ijccrdotio  vacuo  don^- 
Urum. 

XXXVI.  DuglafHl  tum  dcmum,    omnl  veniae  impcrrandx   fpc 
l^l^ieCla,  ad  vlm  apertam,    &  vindifhi:  fblatium  cx  inimicorum  ca- 
amitatc,  convcrli,  prxdia  corum  omnl  gcncrc  molefti,)e  vexabanc  . 
^flandiam  &  CranAonum  vicos  crcmarunt  :  &  ouotlJic  portis 
idlmburgl  ita  obcquitabanr^  uc  urbs  propc  obfciri  vidcrctur,  atque 
:lida  potentiorum  vuleus  innoxlum  lucrct.    Intcr  hxc,  ad  undc- 
num  Calend.i5  Dccemoris,  Marcina»  navigium  ea  «tate  nobilc, 
stiofis  men.ibus  onuAa,  ad  Enncrvicum.  vi  rempeflacis  in  lictus 
pcgit :  mcrclum  pars  a  Duglaflianis  cguitibiis,  in  ea  regione  va- 
,  cil  dircpta :  reliquum  etii  ruf^ici  fuituliflent)  tauta  Ignoratione 
:Ii,  ut  cinnamcmum,  tanquam  vills  cortcx,   ad  ignls  ufum  di- 
^um  eflec,  tota  tamcn  Invidla  In  Duelaflianos  vcrfi  cft.    Hac 
m  commut.itlonc  fadta,  latroncs,  qui  )im  diu  metu  a  maleficiis 
incbantur,  e  Litebris  fuls  prodcuntcs,  omncs  rceioncs  vlcinas  In* 
onibus  infcAas  habcbant:    &  quamvis  a  multis  varia  faclnora 
n  cdcrentur,  omnla  omnium  furta  &  czdcs,  ab  aulicls,  qui  k 
hac  rc  ^ratificaturos  cxif^Imabantj  in  Du.q;lafIios  rcfercbantur^ 
nen.  alloqul  popularc,  ad  vulgus  invldiofum  cflct. 
XVIT.  Incuntc  j.im  hicme,  Rex,  nc  quis  eflcc  cxulibus  rcccp- 
I  TcntalloRem  arcem  Du;!.Iafnorum  maritimam  oblidcndam 
(cltur.    Id  quo  minorc  Jaborc  &  impcndlo  ficcrer, 
as  aencas  cc  pulverem  e  Dumbaro  accepit.    F.a      M.  D. 
Tcnt.illone  fex  mlllia  paflum  dif^ans,  adnuc  prx-    XXVIIL 
tannls,    nuper  Prorc(;is,  quod  iofius  patrimonii 
•t,  tcncb.itur.     Ibi,  pcr  aliquot  uies,  oblidionc  fruftra  tcn- 
Ti  cx  oblcfTu  ncmo,  cx  obfldcntlbu^  aliquot  cxfi,  vulnerati, 
pulverc  .ifRati  cflcnr,  rc  infcfta  difccffum  cf^.    Intcr  rcdc- 
0.1  vid  Fulconarius,  qui  cum  pcditc  mcrccnarlo  ad  t^xcVvl- 
candas  crat  rcIiAus^  ab  cquiclbu^  Du^JiQlaLivvS)  ^^  cact^^cv^ 


423  Renmn  Scoticanm 

diim  extremum  apncn,  3:  mw.iiorw  exci)i(en(loi,  miflii  inKr&inir. 
Qjx  rci  aJuleK«ntcm  RejfCm,  ultro  inlenrum,  adeo  comniovk,  uc 
[icr  iram  Antie  jursvtt ;  "  iic  vivo,  nulliim  Duglafliii  poniiminium 
"foic:"  at;  flatim,  ut  ];Jimbm^um  venit,  ut  eoj  ar^liut  prvme- 
rct,  Hacuit,  ile  cotKilii  lcntentia,  ui,l  Colditigamiati)  m^um  aflidu- 
:im  mjgis  ctu.im  mngnam  cnntinere,  qua:  agrjcolaf  a  pnpubtieiiibui 
lueiciur.  Iti  miim)!  Bottiucliu),  audorinte&  opibui  LoThianz  &•, 
L-ile  princcfij  ad  fe  .ib  Rcee  (lelatira,  reai{avit:  flve  DuglalfoixN- 
rum  poieiitijm,  cui  tota  reiiquA  Scotia  nuper  videbatur  impar,  me-  ■ 
luciu,  live  djri/limK  f.imiliie  inieritu,  atlaldcentem  xcrem,  &  fn- 
oiMC  ingcnio  p.iullo  violcniiorera,  imbui  ad  cmdrlitatem  neller. 
Cum  Rcjt  Hamiltoniij,  ut  hadium  ainicit,  non  fitii  fitieref,  6r,  ob 
cxdem  Joamiii  Scuarti  Levintani,  eii  infenfus  enct,   nec  in  atio 

Juo^uam  Nobilicacit  vicinx  fatii  audoTicatii  aur  virimn  eflcf,  t.in- 
eiti  co  decuWum  ef),  ut  Calcnum  Cambellum,  in  uktmii  quicFem 
rcRni  orii  habitantem,  fid  prtidentia  chnira,  &  peHpeOs  in  bdlo 
virtiitis,  &(>b  juniti.tm  vulgocarum,  Reit  cum  impcrio  adverfui 
ril.cllci  m:ctcrct.  Diii^blliani,  Hamilconiit  &  cxccrit  amicii  (tefi-  ' 
tkntH-iii,  ,iil  lummai.ingullias  leitafli,  a  Caleno,  &  Georgio  gcn-  i 
ti^  Hnmi.T  priiicipc,'  copuneur  in  Anelinm  exul.icum  abire. 

XXXVlll.  Miffl,  mtufc  OCM.ri,'ab  Anglo  <W  cquitei  ibrr, 
(]i!i,  nLi.inijii.im  iitii'ijvic  Rc2f  pacem  vchemcntercupienic,  vix  nui 
iriciiii.l.i-  raiiuncm  tommiiiifci  pntucrutir.  Henricui  cnim,  aim  ad- 
icHin  C'.ir'iliim  Cj.fiiem  bcUom  pararet,  oniiiia  a  tcr^o  pacac.i  re- 
linqiLcrc  vulekit  ;  arqiie,  cidem  opera,  DLiglalTiij  rcilicum  ad  funi 
ji.ir.nc  IncobuiTvnc.iUoncm  arcem  maximoperc  cupiebat  rccipe- 
rc  :  fcl  .i  Dii?.bflii(  rcfticucndii  abhorrebac  animui.  rgitur  cum, 
cb  h.i^ccaLiirim,  ilicj  alitjuot  cfiei  (lilcepratum,  ncque  paxtamcn 
(iiiivr,  c.!iii.Irm  co  dcvcncum  cft,  iic  inducii  in  quinquennium  fic- 
rciir  :  Jb  l>u:!la(riii  Tcnralionc  arcc  cra>lica,  Rcic  fuo  lyngrapho 
f..H(;imac-CTtcri(  conimponu!.it;i_«vcrct.  Arce  Jc.lira,  C*tcn 
t  imcn  nn;i  liiiterc  ftrvata  funt,  rifi  qiiod  Alcxandro  Drommulo, 
R<;lMTti  Biitanni  pracia,  redeundi  il.ica  cli  i-rnia  :  nim  (uncriori- 
I.M,  mcnnbiK, ..iim  Jacohus  Colvilliui^&RobcrtuiCamicrvcm!,  (i- 
vo:!;  cii!,i  Diijrbflios  fulprfti,  ab  aul.i  fuiircnc  remoti,  eorum  mu- 
ni  1  :.il  Rr,'»Tiiim  Britnnnura,  aulicr,  pr.ici.i  lum  florcntcm,  aliifque 
n:ii!i--  miiil^criis  pr»fcf)iim,  fucr.iiit  delaca. 

XXXIX.  Pnft  hxc,  rcl-us  iion  planc  forii  p.icacij,   (nam  AnsU, 

lii.n.iiira  rcvcif;;  ifi>mtim  Lesatii,  Amcn,  Tcvioci:r  vicum,  eretnJ- 

r.n^t)  al>  armii  rclicjuus  arnus  fiiic  (]Uiecior.     Scd  lacronum  audacii 

nfin. U'n!  p^.ii^c  crat  lomprilfa.     Icnc|ire  Rcx,  uc  menim  cxteris  inji- 

ccre.    Gurdmum  Cocbumum   Hen.fcriand:»™,   &  Adamum  Scn- 

ti:in.  larronr?  infiime!,  Fifimbiirgi,  deprelicnfol,  capit:ili 

M.  R      f'pp!;fio  affci.it.     Proximo   .inno,    mcnfc  Martio,   Rc;c 

XXIX.      y.nohitm  Moravi::p  Cnmitem  Vicariura  regnifedt:  &  >i 

Ii'mitcm  mifit,  ut  C^imitcm  Norchumbriar  conveniret,  & 

i  am  Qo  ilc  pace  &  rchus  TC^itiiii  itii^o^^i^  mjrw>    Sed  iJ 


Liher  liecimts  ^t^tus.  42  j 

Bt  on4  inrer  <oi  uiiitcaclo  ilireiBk,  altero  nicenK,  ut  ip 
ixu  Jeg«,  dc  cNpianila  vctle  Roticrtt  Ciri  iiiiM,  altcro, 
glia  convciiieiKli  laau  cAec  Infcrca  niiJli,  qui  uirum^ue 
t,  ilc  re  conriilcrent.  M  XVII.  CtlcnUaj  Maii  h.ibito  l'ro- 
nKtitii,  pofi  tanj^am  liilixptiicioactn,  ad  Vcl)Hrum  uloue 
n,  &ex  Comitem  Boihueiix,  Robctium  Mjxuallium,  VjI- 
etum,  &  Mircum  Carum,  in  arcem  tiiimliurgcnfim  lu-  "^ 
»  tkjit :  Mafdo:  &  Tcviocise  &rc  priiicifiM  aliura  aiio 
,  riitut,  coi  belli  lcmiiu  cUm  ajvcrrus  Anglos  fpargcre. 
n(e  Julio,  circifcr  aSta  millibus  homiiuim  coactit,  cxpcdi- 
il  reprimenda  lacrocinia  fuHepit :  &  magna  celemare  eo 
,  caltea  ad  liviim  fjumni  pofuii.  Non  praLul  indc  hahita- 
inef  Arminr.mgiu!,  piinccpt  unlut  fjttianijtatronum.  \% 
n  mctum  vicinii  iiKuflefat,  uc  etiam  Angli  ad  multa.paf^ 
lliapcndcrcnt  eiveU^l;  aGUaxualliut^etiam  etutpotcn. 
^imiJarct,  omnibni^ue  ratianibui  ei  exitium  incentaref. 
a  Rfgmminiftrisillcdui,  n«glcdo£(lcipublkxdiulomate, 
:itcr  quin^iia^iiita  equicibui  comicatui,  jnermii  ad  Rcgem 
iocidit  in  exploracorei,  qui  «um,  velur  a  ie  capcum,  ad 
«rduxeninc,  Jbi,  ciim  majore  comitum  partc,  fra&a  eula 
Qui  cxdlj  auAorci  fucranc,  vulgo  lercbant ;  "SepoIIici- 
illc  fadurum,  ut  agrlSooiici  propinqui  aliquot  millia  pal- 
Vnglii  nircrenc,  ll  ca  rct  libi  honori  cmolumencoquc  fo- 

cum  An^Ii  concra  fiierint  cjui  morte  vebcmcnccr  Izcact, 
ravi  hoDe  libcratl  «Qcnt.  Sex,  qui  fuperfuerunc,  comiium 
idum  ioco  reEcnfi,  eum  nihil  apud  cm  Rcx  hoc  mcru  pro- 
Hift  panooi  raerifti  paeitai  luerunt:  ab  eii,  qui  domi  luper- 
novoi  ohridei  cxegLt.  JLiilaliani,  reli£tis  domibui,  tn  An* 
ipuUritercommi^runt:&  propequotidianisincurlionibut 
egionc!  infenabanc,  Paucii  poit  diebuj,  Rex  I*rocer«  rele- 
ercail  rcAituit,  acccptii  ab  eii  obltdibuf.  Ex  iii,  Valtcrui 
<.abertD  lohnilonio,  notzcrudeiintii  latronc,  utRe^lgra- 
ir,  interfc^,  capicafu  cum  ca  familia  fiifcepic  loimKiciat, 
ii  utriurque  ^entii  damnii  exercuit. 
Proximo  anno,  aui  fuic  M.D.  XXXl.  rei  accidit,  M.  D. 
quidcm  admiraDilli,  &  cujui  admirationi  nihil  XXXf. 
sris  (^f.-uritat,  auc  ccmporis,  omnia  dili^tcr 
nij,  curiofitas  dttraxic.  foannes  Scocui,  homo  nec  literit 
I,  ncc  ufu  ma(>no  rerum  perieui,  ncc  ineenil  lubiilitatc  ad 
a|:fN>fitiu,  cum  in  lite  quadam  fuccuhuiirct,  ncc  iiidicaciqn 

in  alylo  Cvnobii  San£n  Crucii,  aliquammultoi  diei,  fne 
KMu  fe  dtntinuic.    Rei  itivul^ca,  &  ad  Rei^m  tandcm  per- 

£fiu  juiru,  velk  mutaia,  &  diligenter  excufTa,  in  arccm 
rgenfem  (cotfim ^h omaiiim  comraetclo  lepofifui,  pine  4c 
otidie  smolitts,  triginta  dnot  dtei  cmni  cibo  humano  fpon- 
uit,  Inde,  tanqnam  rc  faeii  egrplotata,  cdM6,u»,  iN&m  Vcv 
nmodiit ;  &idplebis  cancurfin^ecmsum w^a  iViV»*- 


ttvcriuj, 


424  Rerum  Scoticarum 

fnifliiua  ofaiione  bibita,  nihi!  in  ea  memorM  dignum  efl  loctmii, 
nili  quDiJ  lc  dixit,  "  Mariz  vir^iniiauKiliofreiiimt{<c<f<;rrt,  gaim' 
"  diu  luberft,  jcjuDium.  H^  cum  (lulcitiiro  mi^ts,  (juim  frau- 
dcm  prKfcrrent,  dimiiTui,  Romam  proicflui,  6[  a  Poniilttc  Clc- 
mcnic  incttHodiam  djtus,  doticc  jejun^indo  miraciJi  fidcm  tixtlTcr. 
Illinc,  «fle,  qua  Induti  licrilicali  roininiur,  donatui,  teOimonio-^ 
6uc  confirtnato  I^gillo  plumbeo,  ^twd  apud  Romanenfci  muinum'^ 
bdem  habei,  Vcnctiai  venit ;  ac,  ]ejunindi  fidc  apud  ec<)  (onfifiBi- 
ta.  cum  fe  voti  rcum  diceiet,  ad  vialicum  iiinerit  HierotolymlnDl,  ' 
a  ntimmo!  aureoi  (()Uoi  Ducatoi  vocjnt)  jcccpiti    ludc 

,,  ,  __.ia  alltjuot  pafmarum,  ac&cculuro  lapidibui  plennm  ae- 

tulit,  quoi  vidfri  volcbat  e  iapidibus  cotumnge,    cui  Cbrillijl  alll-  , 
gaiwi  vjpiihvit. 

XLI.  Cum  domum  revcrteretur,  Londino  tiaitlteM,  eatheitr.im, 

^ux  clt  in  «nnitcrio  ad  D,  Pauli,  afcendii :  .ic,  ma,?nA  pgpuli  fn- 

oicntia,  de  divaMioRcgii  An^Li  oun  Repina,dedefe£Honc  a  ftfti 

-r        Romani  Ponrifids,    concioiutut,   verbii  <|uidem  afperrimii,  &  jicr 

V      ipj^viilpn  rcdiiuris,    fi  paullum  prudeniiae  in   eo  repcrtum  fuiHct : 

condiiui  ibi  iiv  carcerem,  ctim  prope  quinqiuginta  dies  coittinooi 

.vi^iu  abl^iniiilTd,  inde  incolumjf  fuit  dimilTui.     iNScotiam  rcver- 

fui,  cvm  ThijmaDuchtiofeconjunpere  voluit,  qui  cina  ea  tempo- 

■ra  ex  Itjlii  advcncrit,  «((emquc  Mariz  Vir^ini,  e  fiipe  vuIliA  cdl- 

'     ttta,  xdiiicarat:  mai-niimque  e  liQts  mirarutis  qiixftum   taciebit. 

Scd  Thomx  prope  nmnibiu  vira  llagitiofillima  eratttotvi,  6cfii\(iui 

iinirjciiliiriim  dcprelienfn,     Nemo  tamen  ea  pAlam  rcdargucre,  ob 

meiirm  Epilioponim,  aiidebat,  nui  boc  Dovo  Ailanre  fuum  jam  ea- 

^  ducum  Purgaeorium  iQlcire  conabantur :  « il!e,  ut  vicidim  gratiam 

ci)  refcjTCi,  quotiei  ex  opuleniioiibuc  facrificii  co  i^uifpjam  mida- 
•um  vcnicliat,  aiendicum  aliijuero,  debllitatc  meniii  autcorporii 
limulata,  in  promtu  habebat,  qui  illo  milTante  fanaretur,  Ab  hoc 
iThoma,  quj  iri  focicfatem  lucn  neminem  admiiteb.ir,  ]i>anne(  Sco- 

.'  *is  rcjefitu,  ceenaculum  fubobfcurom  in  futorbto  Edimburpcnli 
^ondtizit  :  dc  altati  pro  opibui  ercflo  &  om;ito,  filiani  impufiercRi, 
fcii  fingulari  orii  ele|(aiitia,  ccreis  circa  accenlii,  in  eo,  ppo  virgine 
Maria  adorandam,  flacutt.  Sed^cum  is  quarlh»  npiniont  mmi  rc- 
iponderet,  ad  priftinaro  vita-  rationem  eft  reverfui,  pofl<]uaiii  in  li- 
tnuljiione  fandiCatir  prxpofterae  hoc  tantum  profcctMt,  ut  omnci 
inielltperent,  non  volnniatemei,  fed  iiigenium,ad  impictafcn)  coro- 

^Lg      minilcendam,  defijilTe. 

m  XLII.  Initio  fe  (uentii  anni,   <)u<  fuit  M.  D.  XXXn. 

~  ■  M.D.  Bothuclia:  Comet,  quod,  elam  in  Aneliam  urofraui, 
3CXXIL  fennoiieioccultoicum  KorthumbriarCi-iTiiiic  hahuifledi- 
ceretur,  ti>  arce  Edlmburpenfi,  ad  XVI  Calcndi!  Fe- 
bruarii  cuAodirijiilfuief).  larobui  Sandelandiui  Eouet,  nb  Cmi- 
mam  prudent^am  &  fidnn,  &  majorcro,  quam  pro  ordlne  S:  loot, 
.apu.loranei  bonoiaufloritatem,  mifTu!  eft  ad  Hertmiuglun,  (ca 
*.  aix  eli  XJdilix)  ad  btronuia  iociMriQai;v  isi^vbtnAw.        .-    . 


Liher  ^ecimiis  Q^iartiis.  42^ 

XLTIL  Cum  ab  uititjuifiunic  urquc  ceniporibu!  nulli  cltLnt  i[i 
Scotia  liati  dici,  autcenui  [ocut,  ad  juJtC3ni,Uim  <tc  pccuniiiili  iiv-- 
ter  tivci  liiibui,  JoanDU  Dux  Albinui  a  Pontlttce  Roinnnu  im|v:tr.i- 
vit)  otltmima  pecimiz  atinua,  qujnta  lacis  cDcc  ad  piucorum  judi-^ 
cum  labrium  lolvendum,  impcrxictitr  Ectlcljaflico  orJiniutiivcrri, 
,  s  lingulilque,  pro  moJo  ccnrtf,  exigcrctur.  Galvinvi;  Dumb.irius, 
'f  AbrCiTofiicnliskpilcopus,  fuo  &  aliorum  {jccrdotum  nominc,  I'on- 
tificdnapoellaTit.  ba  controverfia  temiit,  a  V.  Idu>  Minii  uf^ue 
'    ail  Vin.CalenJai  Maiai,    quo  JieCollegiiim  Judicum  bdimburgi 


conflltutuffl  e{l. 

nta,  ut  jui  Kquabilc  Jicerecur,  tame 

cftconftcutui.     Nitn,  cura  in  Scotia 


;fretic  c 
fperabatur  evcntui  noti 
e  pene  fint  leses,  pr»tcr 
n  (jcrpetuum,  fcJ  in  tem- 
ioncm  Iceum  impeJiaDf, 
nirbitriufv<ntcommifD, 
n plane  cyrannicum,  quip- 
In  graciam  R.omani  Pon- 
citj.  Pontifcx  concta,  uc 
ir,  {acerJociannn  Jecimas 


,  caquc  plcraquc  nt 
pus  fafin,  judiccfijue,  quod  in  fe  ell, 
omnium  civium  bonj  quindccim  homi 
qulbui  6r  perpenia  eft  porellat,^  impcr 
pcquorum  arbitria  ^^^•■'fro  legibi 
tificli,^^uxllin  levcidSI^Peranot  e 
J^g^' Vam  bene  dcft  merico,?ratificai 
ei  in  Mwcimunrtrtcnnium  dnlir. 
r  XLIV.  Hocanno,cum  AngliftatumrciScocicetrah-  H.  1>. 
qbilAarciB  imliei  ficri  cernerent,  fed  excemit  au«iliij  XXXIIT.. 
cxiAimarHit  ntldaroT,quoil  ipll  fc  cum  G.illo  adverfui  Ca- 
roluBi  Lapencorem  conjunKiHent^undique  caulTai  belli  qovrcbant ; 
nKirfc  enim-Aprili,  e  Bervico  expcJitione  f.ifb,  CoIJingamtam& 
Kinslaffimi,  multofque pagoi  vicinoi,abaSapraeda,  ferro  flamma- 
que  fceJarunt,  niillii  apparentibui  caufTu  irrtcati,  nec  inimicitia  dc- 
flaiKiata.  Quam  enim  cupiJe  iJ  belJum  fufceperit  Anglui,  iplius 
c^lidum  nonmutro  poH  vulgacum  demonftrac:  ait  entm,  "Przfi- 
**  diarioi  Bervici  liccntla  vetborum  apuJ  Scocoi  |a£h>rum  irritaios 
'*  fiiifle.  Venun  ij^a  vcrba  in  eJt£h>  inferta  nullam  conturoeliatn 
ftabcnt,  Hxc  cauffa  cum  ne  ipfii  quidetn  £itii  iufta  viJeremr,  Ca- 
,  luben,  vitulum  ignobilem,  cum  paupere  Cnmobio,  ad  limitem  fi- 
•tinn,  de  quo  nuIU  un()uain  controverfli  fiieratj  tinquam  fui  jurii» 
Mpctunc,  &  Duglalfioi  exulei  reDitui  pecunt.  AnglJi  enim,  cuir' 
ftam  tum  operam  Gatloadeo  neceffartam  viJcret^ut  eanulIotuQa^ 
«arcre  polTet,  eum^ue  ftrJerc,  in  quo  Scotli  non  cavcreiar,  obftrl» 
CtMti  habcret,  non  exillimabat  fore  dillcilc  3 J  quaflfbec  conJiciowr 
coi  protratiere,  .  AcceJebat,  cjuocl  atieiMto,  perpacemGallicam,  fic 
diTortium  cum  amita  fua,  QHare,  ac  Ronuno  Poniific«  bctlum  a- 
fruJ  omnci  RCgci  Ctiriftiairai  cienre,  mignam  Jomi  rcbut  nov.indif' 
relinqucret  nccallonem :  &  Scotui,  ne  a  Jverlui  hoRis  minis  elTtt 
iiUparlnu,  fracrem  fuum,  Moravix  COmitcm,  eJiOa  per  tiniver- 
fgm  regnum  mi/fo,  Vicariumfuum  pronunciat :  &,  oaia  limttura 
■tcolv,  perle,  Anglii,  magno  mercenarioruin  przliJio  fretii,  pa> 
m  e^  non  poterant,  regno  io  quatuor  partei  divifo,  ftn^Us  ^ 
vko  iidUpomtiarq  cun  fuii  famllui  ountu,  fil  cma^n^om.^'» 
N  n  J  '^^ 


^'tfa 


428  Rertan  Scotkaiim  I 

tepic :  inipoliCis   vedigsltbiij,  ai;cepiir<]ue  oblidi^Di,  ac  -turENimls-  ^ | 
Tuin  rermn  auOoribu;  fccunt  Dbiiuitis,  pr'jlidii{iiae  c  fuoconlkiiii 
in  Ancj  impolitit,  alioi  e  (iucibus   Edimbureuin,-lfiol   DumbamiD 
iBllit.    Nim  Dumbaii  arccm,  citva  hjcc.ieniporj,  Regi  Joatmei 
DuN  Albinus  reddidic,  quam  ad  eum  diein  f rf  liJio  Ftancorma  dc-    \ 
tkiuerar. 

XLIX.  Proximomenie  Auguflo,  acriter  in  Luthersooi  biquiii- 
■ —      Qoiuiiini  coaQi  publice  recantaroj  imnnulli,  (ftoA  tx'— ' 


adeirtnt,  cxulcf   pronunciati:  du»  Mfflati :  rjuonim  jlftr,  Davli 


Strats,  e|u)  crimjnii  omnino  ^\^^Oit :  (»1  cum  in  decimii  publi- 
Uno  folvcndU  paullo  pcrtiodffir  agcici,  Lutheranifmi  iccularut, 
pcrnai  commemlrli  crimioiliTuic.  In  conveniu,  quem  ReX,  ad  U' 
Trociniij  porganda  vici^  Jeitburgidiabendum  cwraverai,  Valccrui 
Scotut,  «rduellionii  jtomnatui,  in  arcem  Edimbui^enicm  cft  iii- 
cluTus,  ibique,  quitiifdiu  Rex  vixir,  permsnlir.  Eodem  Augulio 
mcnre,  ci>m  GalliU,  cxcuraca  (uci  4i£him  eR)  liliai:  v^itctuiiine,  Sco> 
'  -Ce  quamvirSiliJm  Rcerii  fanguinis  puellam  obttilllTet,  milft  in  Gat- 
liam  Le?ati,  Jacobus  Moravix  Comci,  re^ni  Vicariut,  &  Gullet- 
Bniis  Snjjrtuj,  Abrcdotiijc  l-.pifcopin,  mari;  Joannes  autero  Arc- 
«timu  tcrra,  ^uoniam  mandan  «axdam  ai  Aagluin  &rebat.  Ad-  1 
dicut  eft  eii  quamu,  'Robertii  Reldui,  vir  bonuit  W  taxt  ^vAaH 
pTudcmia.  Ibl  Reeii  faneiiinii  puctla,  Maria Bdnwia, Ciroli Qb- 
cii  Vindocinenni  nlla,  eis  oblata  eft,  qtse  Regt  Mltoaretur.''-  Ac 
cietera  qmdem  facilc  convencrant :  tamen  Legatl  tcrlti,  iw  cc  ani- 
'no  Rcgi  hx  nuptiae  fbrcntj  (jionGilia,  eo  inciniUta,  fimre  iwaau- 
dcbant.  ■'"■■>)■ 

L.  IntereaAnelui,  uirem  tantum  nontraofiftamtarbaTet,  tnu  ' 
fit  in  ScotiamS.I)avi<lii,  flveMenevcnlcin  £pi£apuuj  mcnCN»* 
vetnbri,  qui  libtltos  AneUco  fermone  fcripcM,  reljj^oato  ChrJ^u« 
«l^mata  continente),  oferrct,  Rtgemque  ivgar(%  ut  coi  ^pcrfc^ 
rcr,  ac  diligenttlr  quod  in  ah  Icripcum  eHet  •xpenilMer.  Ii  anluif 
aaibuClam,  facerdotun  ordini  addi£iil]imiiy  eM  dedic  in^icia)diit: 
At  iili  vix  inipcSoi  hzrelcoi  damnanmt,  &  Rcgi  £mi  nitalatt> 
Quod  bculoi  in  tam  pcAilerii  fcriptii  incaendii  Bon  oon&Utafier. . 
ntedcgaiionbcaulTi  vuleocHfeminaa.  Suni  aui  fecnetito^Mat*- 
daca  &iiac  ad  Regun  al&ta  crcdant.  Deiode  idem  EvlSmfut  coal 
GuHehno  HavartDy- Diicit  NorfblciK  fratre,  Srerlvadin.  adco  Ibcs^ 
ftcfiatut  vtnir,  -qt  Rcgem  prope  ante  mmorem  £ti  ad«cntui  *4ft^ 
nrit,  PetebM  An^ui,  "  Vt  dicm  Scotur  dicerit,  ^uo  dle  <K'  ic^ 
*  bui  magnit,  Srma^ioftte  ad  ntriuique  ^eniii  falntcm  patineatU 
**  bus,  fccum  calloqueretur ;  magna  fpe,  li  cxttra  convenillear,  fiw 
*>  rc,  ut  el  filiam  collocaiTT,  ac  totiui  eum  Britaiml«  Rngcm  jmft 
-**  fenlmqiieret:  &aua'firmlui  proniiffii  crederet,  eum  iaprafa» 
*<  tia  DoMm  £boraccn£m,  ac  rcgni  AngtUi  Vkaiiiwvi^nian^ 
*tUiet(.        •  "■  '      -   .  .1 

■  ■   ■     ^Om 


Uher  Decimtts  ^^rttis.  429 

LI.  Cura  Jaoobui  tam  maeni^  promiflis  libenter fuiflet  aflcnfui, 
ac  de  dle  conveniflet,  duae  fiflionci  profeflionem  Regii  in  Angli- 
jim  inipedicndam  fuCeperunt.  Hxmilconii  occuIk,  quod  proximi 
cfienc  hxredei,  id  Idboribant,  ne  Rcx  uxorem  ducerer,  tilierDfque 
relinqueret,  qui  eot  a  fucccAione  regni  excluderent.  Sacerdot» 
ipli  frcquentci  coDtcndebant ;  cauHJe,  in  fpccicm  honcRz,  prxten- 
clcbantur,  primum  pcricuU,  li  in  poteflatein  yetcris  inimici  Rex 
fnim  paucii  fefe  darcc,  ubi  ei,  vctit  nolit,  aljenx  voluntjti  obtem- 
pcrandum  forer,  Recitabantur  mijorum  eKcmpU,  ^ui,  vd  crfdu* 
licate  fua,  vel  boilit  per£dii,  in  extrcmAm  necciritacem  dcduQi,  eic 
ainicli  pollicicationibui  damnuro  &  ignomincam  domum  rctulerunt. 
laSubatur  Jscobi  Primi  infciix  crror,  qui,  per  induciai  tn  terram 
(ut  rebaturj  amiLim  delacui,  per  annos  D^odei:im  captivus  deten- 
tuf,  tandcm,  exprefni  ab  eo  conditionibui,  quai  nec  debuii  nec  no- 
ruk  acdpere,  avare  fuii  eft  vendirui.  l^rofcrebatur  Milcolumbus 
primum,  deinde  ir.itcr  cjus  Gulielmui,  Scotonun  ^egct,  illcfti 
l.ondinum  pcr  Henricum  Secundum,  atque  inde  in  Galli-im  protn- 
£ti,  ut  fpeciem  belli  gerendiadverfut  Gillum  vetulta  firderc  fibi 
conjuiifhim,  ptKberent.  *■  Ar  nihil  horum  Henricui  Ofbvui  faci- 
*•  cr.  Primvm)  qui  iftud  lcieinui  I  deinde,  cujm  jmprudcnti*  cft, 
.**  fortunai  omnct,  vinm,  decuique,  qux  in  tua  minu  func,  ;ilien£ 
.  •'  porefiati  permtcccre  ? "  Demum  faccrdotei,  qui  pro  arii  ac  focii 
.  libi certandum  vtdebant,  jacobum  Bctoniiim,  Fani  Aojrcx  Archi- 
cpifiopum,  &  Gcoreium  Crlclitontum  Calcdoniz  Epifcopum,  fenes 
invalidoi,  ad  aulam'  pertraxcrant,  fremere,  "  Religioncm  hiac  con- 
"  ^reiru  prodi,  quz  tot  fcculii  a  majoribui  fervata,  cuflodei  fuof 
•*  ftrvaverlt  :  cujui  ruinam  moK  repii  interitut  eflet  fctutunu. 
•'  Eam,  lcviflimii  de  cauffit,  delererc,  hoc  prdefercim  tempore, 
■'  cum  univerfui  orbit  pro  ejui  incoliimitare  vota  faciat,  &  arm» 
"  induac,  non  dico,  quancocum  periculo  in  pr»(enfifl,  &  in  polle- 
*'  nim  inf.imi.1,  ftd  quantocum  Icelcrc  &  Impiecace  iicconjunflum. 
Hit  vcluc  mjchinii  admocis,  cum  Rc^is  animum,  fuperfticionibut 
obnoxium,  labrfj£hl1enc^cum  corruptis,  ({ui  plurimum  poteranr, 
aulicii,  magnam  per  cos  Regi  pecunix  vim  pollicitl,  penitui  euik 
a  colioquio  Aveneninr.  Anglut,  pro  eo  ac  debuit,  rcm  IndigDC 
tulit:  ita  ditordiarum  feminaiterum  jada. 

Lll.  Inccrea  Rex,  diucumum  corlibatum  seperrime  frren!,  non 
magis  lejiacionibui  extemit,  quain  damelticii  aulicorum  difrcnfo- 
nibui,  in^divcrfa  diftrahebacur,  omnibui  ucilitatcm  piiblicam  pr»- 
fcrcntibui,  muttii  camcn  C  publico  negwio  privatum  emolumentum 
fpe&ntibul:  &  quanquam  plcrtque,  rcbuiCarali  florentibui,.affi- 
nicatem  cum  eo  ucilcm  exiftimarcnc,  Rex  ipfe  camen  pronior  in 
Gallicam  amiciciam  erac.  Tcaquc,  cum  per  Leeitoi  res  non  cotiii- 
ceretur,  iple  £n  Galliam  n;tvigare  ftatuit,  &  "tlafle  pro  temportff 
brevitate  omata,  VII.  Calend.'  A«_e.  portu  Letha  IbWit,  f  mnibui, 
quopei^crec,  ignarii:  nam  plurimi  rebantur  Angliam  petere,  uc 
avuiKulum  convcnirer^  pomitcotia  videliMt  du&ns  <)[»4  t»^t^»- 


430  Rfiirtnn  ScoHcartm 

K  anw  cum  to  uwj^rcjTus  non  t  flit.  Scil  cum,  orrj  tempclt^re, 
V«nli(  «tfnrariit  ]4£Urwur,  £:ifiit4nti  IW»it  gubenwtori,  i^ucin  cmt-» 
futn  tcncri  vdlet,  "  In  quAmlibct,  iiiqutc,  (i  ncvclTc  cft,  inrjm  aif 
"  pcLle,  pnKcr  uiMin  An^iim:"  Tuni^cmuni  c|ut  (ooliljuai  cA 
i^L-lU^utn-  Igiiur,  quanqtMm  dQmum  rcvehi  poiTct,  maluu  m- 
aiefi,  Scoti.ini  circumircilut,  iicr  pcr  Ouanum  oci:iiiGni;ilcin  cxp«- 
twi.  ^i  tjua^ue  vcnto  pirum  ftcunUo  ufut,  ox  conlilio  pakKOfum, 
lioffiiicni  rciro  vcAuf  clti  £Am  rcm  experrcttul  a<icD  2igrc  tultt, 
ju  JMrobum  Hamiltunium,  \»m  Inde  a  cx lo  Comitc  Lcvinijr  i»vi-  < 
^m,  cxco,  impl;)cat>i[i  iirorequerccur  odjo,  ncquc  cxicris  cjmcon- 
lilii  iiu^nbui  uncjujm  Utit  «ijuuifitcrit.  Ncaue  liccfant,  <]ui,  «c 
jrjt  Regije  oblccuntl^rcnr,  Hamilionium,  limubtionc  a0>i:li,  r«-e- 
»,  ui  conjius  cju(  ifflpciiiei,  fiulTc  fccutiim,  inlimulaicnt.  Iic- 
rum  DAvi^aiioncm  tcntaiurus,  multii  c  pKxcrufn  numcio  prale- 
qiKmibut,  Calcndu  Scptcmbrii  lulwit,  >i:  decimo  poft  .iltc  Diepun 
plormwi^  pcirnun  dppulii.  Inde,  tit  SunuatiA  advcntus  prsvcni- 
xet,  oKultini^uii  cdet,  id  Vindocinenlis  oppidum,  ubi  lum  divci- 
■CibJtur,  raiffxi  telcritacc  fe  cmtulii :  cujui  tllia  ciim  ci  vtfi  ntwi 

IilacuiHct,  .id  flulam  rcQi  tofitfn-Jit.     i.t  cura  ad  Rc^cm   Fianci- 
cvm,  pmer«iDialicinHn(|ue<Ml]ie&ciiinani  vcniQn,  kbcDBiMR-    ' 
.tiflime  cfl  acGCpcuj ;  auj  fuaiB  ci  £1iam  MigiJaleiiuii,  pnwc  inrictu,  4 
VI.  Calmd.  Pacevibrtf  defpondit.    Patflr  eain,  uti  atite  ^ftuot  cft, 
<]ti!  liliam  natti  majoFem,  cl»  valetudinti  infinnitaMm,  ad  libav*    ' 

GocreaBclw  iiihabilem  fditmr,  fiUain  mioaren,  »t  aliam  qoam- 
NC  c  l<Io|>ilJMie  GaUH»  mMccra  oftKbat.    iti  ^asa^tat  &  Mag-    * 
.dalctu,  jam  ante  per  nuncioi  «tBoM  inter  £  «oalii^  fl(  ex  ranb  ' 
afpe^n,  conEraAui  8cc«ltaauioton£iinato^  de  Icncett-    , 
M.  D.      tia  deduci  nbn  poteraac.     Nupti*  Galcad.  jinwiilfi- 
XXXVII.    AiE,  anni  mtUelimi  quini^eruiu  trkcCmt  fndatt, 
cuA  Cimiiia  omnium  iKtitia,  in  SQeiiara  claHc  Gdlia 
comitati  appulerunt,  ad  V.  Calcndai  JuniL    Nee  diu  illa  CmcrfMi 
fuit,  febrc  iiedjca  oinfunita.    DeGcffit  Ncmai  Jidii,  cum  wgCBd 
otnnium,  ofmerqUara  HcecdoWm,  nKsfocc,  ^uod,  cBxim^ifaCB 
Jcircnt,  Jub  »mitr,  Rjcginv  Nanrne,  di£ipU(ia  cducatMi}  taanci- 
dab^int,  Iqmi  iiio  K  Ubulini  modnn  impowum  iri.    Cacai*'  «iu 
marit.mtum  dolorem  attHlit,ut'nm  primum  (ut.a]]tiior)  apud&>- 
tof  veAlj1i^bntiufui«Gccqierit:  ^me,  »e  nunc  quidn,  i^indra- 
gclimo  poft  anno,  (^tanqusm  mores  ptiUici  tn  .pejia  ferc  {Tafictat, 
«(Imodum  eflfrcoueni. 

LIlj.  Le^ti  in  <hTIlam  ftatim  David  Bcrotitaf  Caitliittlb,  ft 
KobemuMainialliui,  mii?,  qui  Marjam  Guiiianam,  Luniiwiillli 
•^ucii  vifluoBv  areeflijW :  natn  Rjtx,  kl  miad  evenit,  de  nriM 
.  .Marit  vcrinui  in  illam-«ftfet.flfiojcccrat:  Hik  annn,  Bixbaelt^-' 
-Quadin  Anf^iam^tluaxnmivafctj  &cum  AiieUictiam  tn'te^' 
fiUm  GonGlia  csnfttm  ficTeta^extrs  Sa)CEan,Anf!liamfti>iHLuMfc 
Ml^tw.  CicGa  tdem  cemput,compliircf  pcrdueUimit  fucmwlnGn- 
^'.-JtvaoMfiwkiCus,  juvemsaccCi^tn^&niUac-ftb^W 


Liher  T>€ciims  j^artus.  431 

princ€]M,  ab  Hunclheo  annulo  creditur  oppfeiTits.  £rat  mim  qut- 
iiam  Scrachanuf)  homo  ad  ouodvis  flaeitium  promtuSy  mulros  an- 
nos  Forbolio  raldc  £tmHiari5,  &  dlmmum  ei  nc<)ufcer  {>atrarorum 
aut  conicius,  aut  particeps,  aut  auQor.  Is  parum  (ut  retxitur)ab  eo 
pro  merlto  cultus  ad  inimicum  ejus  Huntilacum  (e  confert :  6c  cri* 
nien  capitalc  vel  ad  eum  decuiit,  vel  (ut  plorimi  putaitf)  nna  cum 
to  confinxit :  quod  Forbofius^  videlicer,  ame  annos  compliires>  dc 
Rege  occidendo  confilium  iniffet.  Id  crimen  quanqoam  nec  (atis 
iirmis  argumentis,  nec  xdoneis  teftibus  fuiflcr  probatum,  &  ftudla 
inimicorom  in  /udicio  neminem  lateimt,  XIIi.  die  Julii,  a  judici'- 
bus,  magna  ex  p.irte  ab  Huntxhro  condtr^s,  damnatuT,  capite  hnt* 
Sed  ejusltipplidum  vulgo  minustrifltfiiir,  quorf,  etH  criminisy  ob 
dodd  pcenas  dederat,  expertem  homines  crederent,  ramen^  ob  fu- 
periori;  vitc  facinora,  morte  non  indignum  exfftimaimr.  Stracha- 
mis  inJex^  quod  cantum  crimen  tamdiu  celafler,  extra  Scotiam  re- 
tegatus,  comphires  annos  Lutetiaf  vixit)  adeo  £rde  &  nequiter,  ur 
nullum  in  eo  crimen  incredibile  efTet.  Rer,  rton  adeo  mulco  pofl, 
velur  pernitentia  du£his,  Forbofii  alterum  fratrcm  in  (amiliam  fiF- 
am  recepir,  alteri,  claris  nupriir  aufto,  bona  in  fifcum  reda£h  rc- 
ftlcuir. 

LIV.  Poft  piucos  dies,  aliud  (ecutom  eft  judicium,  &  rconim 

eenere,  &  fcelcris  novirate,  &  atrocitatc  fupplicii,  maxime  mifcra- 

bife,    Joanna  Duglaflia,  Comiris  AnguHai  {orot^  Joannis  Leonris 

Reguli  Glammifii  uxor,  item  filius  cjus,  &c  pofterior  marirus  Gi!c- 

fbicus  Cambellus,  Joannes  Leon  prforis  mariri  propinouuf^  &  fcncx 

lacrificulus  infimulati,  quod  Regem  veneno  tollere  volui Ac  diccren- 

cur.    Hi  omnes  quancjuom  ruri  affidue,  procul  ab  aula,  vitam  agi- 

CArent,  ncc  quicquam,  quod  eos  Ixderer,  z  proplnquis  &  miniftris 

lt>rer  expreflum,  tormencis  ramen  damnati,  fetn  arcem  F.dimbur- 

gcnfem  condiri :  Duglaffia^  quinro  noft  Forbofii  funplicium   dic, 

igni  cremata,  cum  maxima  ipe^lantium  commiferatione.    Movc- 

bac  enim  homines  &  ipfius  &  mariri  nobilitaSy  &  in  juvenrz  vi^o* 

rc  fbrms  inter  paucas  egre^iae  commendario,  &  inter  ipfiim  fup- 

plicium  virilis  in  fGcmlna  animi  fortitudo :  led  omnium  maxime, 

quod  fratris  exulis  odium,  plufquam  crimen  fuimi,  ci  obeffe  crede- 

rctur.    Maritus  cjus,  cum  cx  arce  FAtimburgenfi  evadere  conarcrur, 

j>er  dcmifTum  funcm,  fed  forte  breviorem,  quam  ur  radices  rupis 

attingeret,  fradis  eo  cafu  prope  totius  corpnris  oflibus,  fuit  cxtin-^ 

£ius.    Filius  adoleCicns,  fimplicior  quam  ut  fiifpicio  ranti  ftcinoris 

in  cum  caderct,  in  arcem  inclufus,  &*,  Regeaemum  mortuo,  di- 

tnifTus,  ademta  bona  recuperavit.    Accufator  fuit  Guliclmus  Lcon 

propinqnus.    Is,  poftquam  fiimiliai  nobiliffimge  incerirum,  e  fiia 

•,  calumnia,  imminere  vidir,  fcra  panitcncia  dufius,  fuum  fcclusRe^ 

ci  eft  confeflus  :  nec  camen  auc  pocnam  reorum  tevavit^  aut  efHcere 

pptuit,  quo  minus  bona  fifco  addicerentur. 

■jLV.  Proximo  qui  hunc  fccutu?  eft  anno,  poftridic  Wvi^  \wtv\\^ 

^QriaCuifia  ki  ^lcpmium;  vilUm  J^coUl^^tmotvxVVx^^^^^^^^^^^^ 


4j»  Remm  Scotkarum 

iOiie  EerreHri  icinf rc  ad  F.inuni  AnJrez  vc£ta,  magna  fi-equCDcia 
Nobiliiatis  illoc  colUaa,  Rcgi  rupllt.  Iniiio  anni  pr«- 
M.  D.  ximi,  qul  fuic  M.D.  XXXIX.  LuihcrijiQirmi  rurpeai 
XXXIX.  coinplures  capci  func :  lub  fincm  Fcbiuani,  quin^ue  cre- 
naci :  iiovem  recantarunc :  comjiluiei  cxilio  damodci.  In 
Iiis  fuii  Gcorgitu  Buchanamii,  quj,  jbpitis  cultodibus,  per  culiiculi 
fctieiiram  evaftrat.  Hoc  anno  Regina  filium  pcperic  ad  Fanum 
Andrex:  iccm  proximoatuioalicrum  ibidcm. 

LVI.  Hoc  anno,  atque  item  fuperiore,  magis  quictx 
M>  D.  quam  compofitx  res  eranc :  nec  cam  fcditionum  caiiflz> 
XL.  quant  aufior  ilecrac  :  mulcis  cupietitibu!,  icj  neminc  au- 
lo,  fe  (umuliui  ducem  profitcri.  Nam  Rcx,  prorilii  jam 
Ftziedibiu,  de  fua  /alute  lecurior,  Nobilicaccro  rclui  isnavam  & 
imbellem  corpit  coraeninere,  tanquam  advcifus  domum  lobole  con- 
liniiatam  nihil  aufuros.  Ac  jam  ail  fubilru£lionef  ociolaj  aaiinum 
adjecerac.  Ad  hzc  pecunla  opiu  habcbat  Rcx,  juxca  egctu  ac  ciH 
picns  :  unJc  par  formido  inv.ilit  &  Nohilcs  &  ncerJotes,  Aam  cam 
quiroue  [cmpeHaccm  a  li  in  altcrum  iiKlin^ce  tonteiiJic.  Zarerioi,  '  , 
yuotjes  apud  familiaret  dc  inopia  publica  qucrcbatur,  alcera  alteri-  ' 
ui  fjtlioni;  opcs  oncncabar,  vdut  prxdam  paratam,  &  llle,  maip 
his,  modoillis  airentient,  ucrofqueinter  fpcm  fbrmidittnnqiM  fu- 
^Knfos  lencbac.  Igitur,  cum  ca  icmpcflate  Legati  Anglorum  in  au- 
UmveniHent,  ab  eoque  peciinenr,uc£boracum  adavunculum  accc- 
derei,  magnuraqtie,  li  id  ticerct,  operx  prctium  pollicereniur,  ac 
prolixc  (Ic  fui  Rcgit  amore  &  bcncvolentia  ei^a  cum  Iponderenr, 
ijflio  facerdocibus  iniquior  toto  cotutu  atquc  animi  viribus  eo  incu- 
bucrunt,  utRcx  tcmpus  locumquc  coUoquii  pctitum  obiret.  Id  cum 
facerJoies  refcifleni,  aAum  de  ordinc  fuo  rati,  nili  &  congrelTum 
Rei^um  impcdircnt,  Sc  eorum  coiKordiam  turbarcnc,  odiorumquc 
fcmina  Rc^cm  intcr  &  Proccrcj  jaccrcnt,  Omnes  aucem  rationcs 
cir<:umfpi.:ientibu!,  unum  ilW  tum  prxfcnti  malo  remedium  prc- 
fcntilTimuni  cR  vlfum,  11  animum  Rcgii,  advcrfus  pectmiam  infir- 
mum,  largltionibus  immcnHs  aggrcJcrentur.  "  Propofita  ante  a~ 
culos  perkult  masniiudinc,  &  fluxa  &  inccrta  promiiTdrum  hofli- 
!■ —  ci-  ..  'j^  domi  8t  majorcm,  &  facile  parabilem," 
m,  de  fuo,  ip  annos  linguloi,  fc  triginta  aurco- 
Tlbuturos,  czteraf^uc  omnes  fortumi,  ad  inccrta 
"  diftriminum,  fi  res  pofiulei,  paratas  fore,"  pollkcntur ;  "  lix  ho- 
"  nis  vero  cocum,  qui  adverfus  PoiMificis  Romani  auaoritatem  Rc- 
"  giam^i^fnajcltatcm  rebeltarent,  &  novis  ac  lcclcratii  crToribut 
"  fiaium  KBclurum  lurbareni,  picratem  cvcrtcrent,  magiDratuum 
"  (ura  tollerent,  ac  toi  ftculorum  inflituta  conveUcrert ;  ex  honun, 
"  inquam,  bonis  in  lilcum  relatls,  polfe  fupra  icncum  aureorum 
*'  millia  annua  confici,  fi  Rex  tarium  (ijuoniam  ipfi  de  capitc  civi- 
"  um  ju!  diccrc  non  poITcnc^qualera  velint,  judiccm  feriM.  Cxtt- 
"  rum,  in  qua;ftionc  excrccnda,  nulluro  fore  ptriculum,  auc  iti  j»- 
"  (iJcanJo  moTim :  cun  tot  homlnum  mLlIia  luhil  dubucnt,  Vete- 


«C 


Liher  Decimiis  j^jiartus.  433 

'<  ris  &  Novi  Tdlamcnti  libros  concredAre,  de  Pontificis  porelTacc 
^  iermoncs  (ercre,  vcterclque  ricus  Ecclcila;  concemnendo,  religio- 
*^  iis  bomioibus^  ac  Deo  lacracis^  omne  obfequium  ac  revercutum 
**  cictrahere. 

LVIL  Hacc  cum  illi  vehemcnccr  urgcrcnc,  datus  cfl  ets  judcx,  c.v 
animi  fentcntia,  Jacobus  Hamiltonius  nothus,  Comicis  Arauix*  fra- 
tcTy  multis  largicionibus  ancc  cis  obnoxius,  6c  qui,  facinoic  quaii- 
ciisnvii  crudeli)  Kcgis  onimum,  jamdudum  oflenlum,  libi  cori^Uia  ■ 
re  cuperet.  Venerat  in  Scotiam|  circa  idem  tempus,  Jacobus  H<i- 
milttNiiuSi  Limnuchi  conventuum  juridicorum  prxfcdus,  iJemqiie 
luperioris  Jacobi  frater  pacruelis.  Is,  pofl  diucumum  cxilium,  cum 
advcrfiis  Jacobum  nochum  mdicium  efTct  profefTus,  impccraco  in 
patriam  ad  tempus  rcditu,  ac  intellcdlo,  in  quanto  difcrimine  ipfc, 
tina  cum  carteris  purioris  dodlrinae  fludiolis,  vcrfarecur,  filium  ad 
Regem,  in  Fifam  tranfmifTurum,  miflt,  oui,  eum  nadus  ancc(]uam 
fiaviculam  confcenderer,  trcpido  nuncio  nomincm,  alioqui  natura 
iufpiciolum,  implcvit,  ^'  Rcm  efle  capitalcm,  &  toti  rcgno  pcricu- 
-^  lofaro,  nifi  Rcx  advcrfus  infidiacorem  facinus  occuparct."  Rcx« 
qui  tum  in  Fifam  propcrabat,  juveuem  remillt  Fdimburgum,  acf 
convencum,  ^ucm  Scaccarium  vocanc.  Ibi  convcnire  juflic  Jacobum 
Lermonchium,  Jacobum  Kircadium,  ac  Thomam  Arcskinum  : 
quorum  primus  crac  familix  praefcdus,  alccr  Quzf^or  primarius : 
iieuter  a  rcligionc  jniriorc  nlicnus;  tcrtius  Papiiticx  Eictioni  dcdi- 
ciilimus,  &  Rcgi  ab  epiflolis.  Eis  mandabat,  ^^  Uc  nuncio  a*qiic 
^'  ccrtam  habcrent  fidcm,  ac  fi  ipfe  prxfcns  eadem  narrarcr,**  ac 
annulum  notum,  dc  digito  dctra£lum,  pro  cefTcra  ad  eos  milit.  Hi» 
coniilio  inccr  fc  communicaco,  Jacobum  jam  pranfum,  ac  fe  ad  iter 
expcdicnccm,  domifuc  comprehcndunt,  &  in  arccm  dant  cuf^odf- 
cndum :  ipfj  cum  pcr  cxplorarorcs  compcriflcnt,  Rcgc  cxorato,  di- 
m  iffum  iri,  prscter  publicum  pcriculum,  cciam  flbi  mccuences,  1] 
liomo  fafliofus  &  poccns,  ac  tanca  i^nominia  laceflicus,  incolumis 
evaderct,  non  ignari,  quam  acerbc  &  crudclitcr  vindidlam  cxcrcc- 
rct,  fumma  cclcritatc  in  aulam  provc£li,  difcriminis  prxfcntiam^ 
in^cnium  pravum,  animum  acrcm,  opcfque,  omnla  quanf  fufpici- 
oflflime  pofTunt,  in  majus  au^cntcs,  Rcei  pcrfiiafcrunt,  ^^Nc  ho* 
*^  mincm,  juxta  callidum  &  audacem,  acf  nxc  it^nominia  irritatum^ 
**  indidla  caufla,  libcrarcc."  IgiturRcx  Iidimbun^um,  ac  inde  a  j 
Sctonium  profLtius,  Jacobum  ad  c^u/Tim  diccnoam  promi  jufTr.  z 
ac,  ;udicio  morc  pati  io  conftituro,  damnatum  capitc  mult.ivic :  & 
corporc  pofl  mortcm  laccvato,  partcs  cjus  in  publicis  urbis  locis  fu* 
rjxnfA*.  Q-imina  advcrfus  Rcgcm  objc^^a ;  "  Qi^ioil,  ccrro  dic, 
*"■  cffr.ido  cubiculo,  Rcjjcm  rruadarc  conflituiflet :  quod  cum  Du-  . 
.**  glaflfiis,  hnfVilius  publicis,  fccrcta  conlllia  communicaflcr."'  Ejus  *'•€ 
niors,  ob  fcclcrate  a^.im  fupcriorcm  vltam,  paucis  attiilit  drli^cm, 
pra'tcrquam  propinquii  &  fliccrdocum  ordini,  qui  in  cjus  inLoIumi'* 
t.itc  omncro  propc  fuarura  fortunarum  fj^^cm  collgcaranr. 

O  0  \N\\V  l^ 


4H  Rertm  Sceticemm 

LVIII.  Ali  eo  tcmpore,  fuQ^ictone  advernu  Nobttiutnn  aufhf 
ciirircjix  fiibinile  :iniiiiuiii  anxiuin  vdlicamibui,  infbniRiiJ  niam 
nnfiurnrs  tncni  Xpii  jollicicabatur :  quoruin  unum  inltnic  circmn- 
lcjtur.  ViJcrc  vjltii  cll  Jacobum  Hjmilconium,  cnfetlriAo  inle 
lucnrcm,  pi'imuin  dcxirum,  deinde  liniHrum  detruncalTe  brachi- 
via  :  cumijuc  cnmminatu)  fliillcr,  "  Se  brcvi,  iit  vitam  ^uo^e  adi- 
"  mcrcr,  aflTuturum,"  flatim  dilp.iru[IIc.  IHe  trcpide  cxperrcAtt, 
cum  de  iomnii  cvcntu  mulia  fccum  volvercr,  paiUlo  poft  altatmn 
i{\,  utrirmquc  filium,  altcfum  ad  FanumAiiJmc,  alccrutn  Stcrli- 
nt,  efiiiem  propc  temporij  momento,  dcccfliflc. 

LIX.  Intcrca  cum  Anglo,  jjmdudum  infcnfo,  ncqoc  certa  pax, 
ncc  bclliim  erat.  Nulla  eniin  armonjm  dcnundatione,  e  vicbia 
Scutia  przd»  ngcb.irirur,  ncc  Angli,  de  rebui  rcpctundi;  appcllati, 
^uicqu.im  xqui  rejpondebant :  nemini  erat  inccrtum,  Hcoricumt 
ob  fi-uflratinnem  ad  Kboraoun  collnfjuii,  eravitcr  indignari.  Scn- 
tus  autem,  etli  pro  certo  hubcret  bcilum  in^are,  ccnfiimqne  habuiC' 

,  &.fr.itrem,  Miir.ivJi  Comitcm,  imivcrlij  copiis  ducem  deli- 
""  ■*:  II.  I.dli  srj.,irnt-t  .Hftincrerur,  Legatiim  tamen  ad  ho- 
',  (jui  lli.f  -;,  li   ficri  ptiflct,  rem  Lomponeret;  Gcorgio 

iMK jovilr^nio,  cum  mediocri  manu,  ut  inairjlonum  liccntiam 

i.,liil>cic;,  j.l  limJtcm  millo.  Angli,  Gordnnianorum  Mucitite 
t.,nrciTi:,i,  tiim  .-,.1  Jfdbuigum  crrmjnJum  jiropcrnrcnc,  Georgiui 
I  lirnii.i'  aim  ijii.idrin^cnris  couitibus  cis  (e  otjccit :  prcliaquc  acri 
.-.mlVirn,  cum  Ci.lofii.ini  piocul  vii;  eflinr,  mctu  injcilo,  effijfa 
f.i-i  1u-  liiHi  fiiSduxcrur.t.  011  iion  .idco  multi:  plurirai  capci. 
J.ici-tiii,  Lc:ninnt!iu?,  cjui  ad  Novum  C.iftrum  dc  pace  aecbat,  vix 
i.inilcn:  r.fjiotif)  nccjuo,  nuo  bclli  a['psr,ituj  occultior  tbrct,  una 
i':m  .VyViMim  c\cicicu  rcJirc  jufliis  tlf.  Eidcm  cxcrcltui  occurrit 
J  liijr.iii  Jo.innci.\rf>kinuf,  &  Lccaci  nuper  cScocia  mif^ 

i',  Ki  (jiio.juc  ab  H.iv.irco,  qui  coplis  prtccrac,  rcceiiti ;  nec  anec 
«iimilfi.  tjuam  Bervicum  cftvcntiim.  Slocuj,  ance  Legitorum  redi- 
t.im,  i:cTtinr  dc  advcntu  Ansloriim  per  c\p!oratoreif^£iut,  ad  qua- 
illia  p.i/Tuum  a  limitc,  .iJ  Fdlaurn  Fanum  cafh^a  pafu- 


i™ 


I  Gcorcio  Gordonio,  cum   dcccm  millibui. 


qui  vapis 


:rMii  |vi]iu!.icionei  prohibcrct :  vcrum  it  nihil  memoratu  di- 
jifHlr :  :ic  iic  ]ci*i,i  ijiiiilcm  certamina  cum  hofte  confcruic. 
'.  Rc\  mintm  in  modum  cupitb.it  pnlio  dcccmere,  adverfa 
;;.itt :  .1  tjiiibus  id  imjwtrarc  non  noterat,  Igltur  plenui  ir.i- 
miilt,)  iii  cos  fiulic  convitia,  imbcllei  &  majorjbui  indii;n<ii 
miicn.ms,  ,icfubin,lcdifli(,inr,  "(lu.indoab  cij  i.roJicus  ef- 
•  ciim  fiu  fjmilia,  .juod  illi  rcnuiflbnt,  fiaurum."  Ncc  pla- 
ji,t.r,it,  <ju,imvit  frcjuei.tci  ili..cr<nt ;  "  .S.icis  ci  ad  glorjjm 
i'i:r.,tuiTi,  i(uoil  t.intiim  AnplorjmMerticum,  ranto  tcmpore 

.ini,  n.."  nici.!i>Iil>cra  jn ij<'.;l.'.i ioiic  proIiIbui/Tcc,  fcd,  jicr  cdo 
.  i;'i.i>  in  .V'ili.i  minfccit,  ic.i  cnntinuilfcc,  ut  vlx  unqu.im  ul- 

iij/:;ciM;:ui  .itimitcva 


LiheK  'Decimus  Q^drttts.  4jj 

gltu  e^rcilut,  attverlb  flumuie  Callonw  nT^uc  iinuit  itcr :  ibi  Lvrr 
tioT  Je  &(xki  cxcrcitu]  idvciitu,  va<io  copiaf  Analut  trailuxit,  xdcfi 
pugiix  fugientcf  evcDEUin,  uc,  luhi  icmcn:  &  line  orilinc  in  Huvium 
n-orucrcnt,  utiquifijuc  tr^nlierjt,  lignii  tcli£(i>,  q>iJ  pruxi^nc  pof- 
lcnt,  domum  properaicnt.  Nci:  Gordotiiux  inteiim,  qui  hsc  c  pi.o- 
pinijuo  prol]Hi.ietNit,  ^uiL^uam  inovcbai.  Hanc  ob  t.-iull4m,  Kck 
aitverfui  eum  odium  implac^bile  coflf:e^r.it.  MaKuallii»,  utRt.'eis 
iram  ex  paitc  tcnirct,  promincbM^  "  H  libi  dtccm  taiiiuin  roillia 
"  pcrmitccrentur,  le  pcr  Solwum.  iu  Angliam  penctraiurum,  ic  o- 
**'  perx  pcetium  ftdurum."  Quoil  iiico^j:il.irc  jioterji,  niii  Rex, 
.Proccritus  iiifcoftu,  OlivarioSintUro,  Roilini  Coniriii.liiiraiii,  li- 
-Cerai  dediiTct  occultat,  <]uas  in  tempore  promeret.  In  ei)  &riptiiia 
crat,  ut  excrcitus  univcrrui  Olivarium  pro  diKc  Afnoffcrei.  IJ 
conlilium  co  fpet^b.ii,  ne,  ii  ijjid  fcliciui  geftum  iorcc,  ni  fio~ 
Jperx  gloria  penei  Procerei  eflct.  Cum  )am  in  hollicuin  cllci  pir- 
Tcntum,  ac  circirer  ^utDgcnti  e^ui:ei  An^Li  in  propinifuii  coilibus 
cernerentur,  Olivariui  a  fu.i  fiCiionc  in  .iltxim  chtui,  .-)>:  duabui  h.i- 
fti»  iniiijiur,  Rcnias  proferri  literas  ju/Iit,  quarum  leflio  jdeo  to- 
tUHi  "Hiercilum  of&nctrt,  &  In  ■pfiraijMJxu^l.ium,ut,  orJinibu!  fo'- 
luciii  omnei  conrunfii  ac  milceri  lUtim  cccpciinr.  Hofici,  hominei 
■nilitarei,  fcd  neijua^^m  ad  tantx  rei  exipc^tationem  co.iQi,  cum 
cam  omniure  rcnim  pemirbationem  e  bco  fiiperiore  iiiturrrritur, 
inam) (ut  cis  fflot  eil)  ctmi  cUmiire  crepidoi,  inccr  pugnx  &fuee 
conlilium,  a^rein,  peditetf  .e^uitn  8c  olot>ei  conlnfbs  in  palude; 
praximat  adigunr.  Ibi  muln  ab  Anglji,  plurci  a  Scptii  l.itronilius 
capci,  &  Anelit  ilivendtil.  ' 

LXL  CaUmiratc  ekeitlRu,  ad  Regcm,  i}ui  nnn  (rocul  abcpat^ 
4lelata,  'fupra  quam  cre^ti  poidV,  commotut,  indi^nationr,  In, 
fnccfticia  animiim  in  diverfa  crahentibiu,  nunc  in  vindidam  de  fu- 
orum  (ut  ipfe  difiitabai^  perfidia  [«'anui,  nuiK  in  novum  belli  ap- 
paranim,  &  racioncm  rerum  gerendarum  intcntvi  ersr.  Id  auccm, 
mtcr  m  prope  perditac,  opcimum  efi  vifum,  ur,  jnducils  cum  An- 
frla  fjdii,  Archibaltlum  Duglafnui»T  Ane;u(i*  Comiteitf,  quibuf- 
cun^ue  poflec  cotidicioniliui,  revocaret.  Incermi,  vl^il>i;&  inedii 
Virei  ODi-pnrii  labefafhncibut,  atiiHto  curit  ohruto,  inita  piucni  diei 
fnoricur,  XVf.  die  Decembfii,  relida  lilia  hzredc,  ante  oAavum 
dicm  nata.  Sepultui  fltit  poftridie  IJ.  Jan.  in  Cccnabio  SanOx  Ciii> 
cii,  prope  Magdalenam  priorcm  conjugem. 

LjCII.  Hrac  ei,  dum  vivercc,  faciei  &  compofTcIo  mcmbrorum 
decon-,  ftatura  mediocrii,  fupni corporll  modum  vires:  inacnium 
'acrc,  ftd  ^uod  vitio  temporum  parum  fijirexculrum.  Vi£lu  ute- 
lianir  parco,  vitio  paiciffime.  I^Wis,  atjsorii,  anut,  inedlx  pii- 
cifntiflimti. '  Scpe  In  equo  fedcni  hicme  afperrlm*  diemnoflem'- 
ifOe  Bontinuabar,  iit  litronei  inopCnaiftei  domi  deprchcnd^i :  ilh- 
■<jae  eeleritare  tiiKum  fui  mcrum  incuITcrat,  ur,  vcluc  co  fempcr 
pfg^ntc,  a  malcliciii  fc  Rmcintccnr.     Tania  moris  ^txvV  mm  fe.- 

■  O  o  a  ■    «^-jt*^^- 


\ 


4l6-  Rerum  Scoticanm 

acpeditifrime  refponderer.  Aditus  etiam  pauperioribus  ad  eum  erat 
iacilliinui.  Ingentes  autem  virtutes  vitia  prope  adarquabanc,  lcd 
i\Mx  tcmporis  maeis  quam  oaturae  videri  poteranr.  Omnium  enim 
u*rum  iicenria  diiLiplmam  publicam  (blverat,  quae  niH  magn;^  levc- 


nuo  cranr  exomandx :  proprium  autem  Regum  patrimonxum  in 
co;,  quos  minimc  voluiAet,  uluf,  curatorcs  ejus  abfumierant.  Ad 
mulieres  aurem.proniorem  cum  reddiderant  adoldcentiae  cducaro» 
res,  cjui  hac  raTionc  diutiflime  eum  libi  obnoxium  fere  arbirraban- 
fur.  Nobilitatis  ravgiM  pars  cjus  mortcm  non  adeo  molefle  tulit, 
ut  <)uorum  aiios  exilio  multaverat,  multos  cuftoiiiis  coercuerar  :  alii, 
mctu  {evcritatis  cjus,  nunc  ad  priAinum  contcmtum  ira  reccnti  ad- 
jcfla,  malucrunt  Anglo  fc  hoili  dcdcre^  quam  fui  Regts  irae  ie  com- 
mittcre. 


iv 


LIBER  DECIMUS  QUINTUS. 

I.  "Hp^  I*-  G  ¥.y  in  xtaris  Morc,  non  tam  morbo  ^uam  mccro- 
ris  vi  cxtindto,  mociburcjuc  fupcriorum  tcmpnrum,  in- 
opinato  cvcnru,  fopitis  vcrius  quam  compoiitis,  tanra 
prudcntioribus  immincrc  vidcbatur  tcmpcltas,  quan- 
t.im  vlx  ulla  proximorum  (cculorum  memoria  aut  cx  majoribus  au- 
•iicrat,  aur  ipl'i  meminifTcr.  Nam  ncque  Rcx  domi  fuprcma  orvii- 
navcr.jr,  &  puellam,  o6iavo  anre  cjus  morrem  dic  naram,  hxrcdcra 
:cIi<]u<Tat :  &  Nobiliraris  duccj,  in  quibus  aliquid  audoriraris  fjc- 
rat,  vel  l'jo  faro  funfti  cranr,  vcl  apud  hoftcm  cxulcs  auc  caprivi  rc- 
:incbanrur,  Ncc,  i\  domi  fuiflenr,  v<l  ob  oitia  privara,  vel  ob  dif- 
jL-Dlioncm  dc  rtllgionc,  vlvo  Rcge  mcrii  comprclFam,  &  mox  ani- 
/iiiv  mccu  foluris  criipturam,  intcr  fc  difkorde;>  tjuicquam  crant  pro 
lini,  adUiri.  Accedcbar  ad  hxc  bclkim  cxtcrnum,  advcrfus Re^cra 
fnc;.iiriinmum  :  qui  quomodo  elfct  ufurus  vidoria,  multi,  pro  fua 
.  M  iKjiJO  fpc  aiit  mccu,  varic  di/Icrcbanr.  Qui  fccundus  crat  hxrc?, 
4  r  Pic  .bl  privdtam  vltam  dcoendam  virtutibus  multum  vulco  prae- 
':.i:  .iT,  ic.i  nrqMc  conlilio  ad  rc^num  gcrcndum,  ncqtJC  tomrudinc 
■ :  't  inligni^.  Cardinali^,  in  pnblKis  malis  locum  crcftcndi  llbi 
ciTc  r.itj>%  iic  &  ordini  fuo,  ^  Galiica:  fa^ioni  Ic  oflcnrarcr,  faci- 
aiu  :<  a  id.ix  ^  impudcns  cil  np^grcffu;.  Condudo  cnim  Hcnrico 
>>^iturio,  iacrificulo  mcrccnario,  falfum  rcRamcnrum  Rcgi  fubje- 
*^'it ;  in  cjuo  ipfc  fc,  rribus  AffefToribus  c  porcnrifllmis  Procerum  ad- 
jct^i^j  in  fummo  ma{'jnraru  collocabar.  Sp:m  ei,  id  cootiilium 
fucccffurum,  facicbar  Comicis  Arania;  minlmc  rurbidum,  &  a  ocri- 
culis  ad  c|uicrcm  pronum  ingcninm,  &  gencris  propinquiras,  jF.rat 
€nim  Qx  aniira  Cardinalis  uatus,  ^  \^^^  vjxvw^i  ^x  ACfcUoribus,  velut 

J 


"  Liher  ^echmts ^intus.  457 

'  In  pr.nem  dominationii  alTumrui.  OLt.ilJo  iccm  fuprcms  i-ciiclt.i- 
'  tu  invjda)ii.£  ecleritatij  egerc  vilJ  cft,  uc  captivonim  &i\uli:m  vs 
;  Anjrlja  reditum  ptaveniret,  ne  quid  in  a]i|>robationc  fui  honoiii 
cis  iiitegrum  relinqueret,  tjuorum  K  potentiam&gnitiamtormiJn- 
bat,  &  mentcm  a  tc  alieium,  ob  divcrfum  piecatii  cutnim,  nun  liu 
bitabat.  ta  ciuSx  fiiit  ei,  ut  ftatim  polt  Regii  inicritiim,  tili- 
,  fhim  d<  quntuor  Gubern^ttoribui  eligendi)  promulgjret.  A>lji\ic 
i  eti^m  fiiftioni  fiia!  i|uofd.im  I'roccrum,  donit  &  po]lii:it;itiunil]Ui  il- 
I  leflai :  acmaximc  kcgiium,  adverlii  partibut  non  fitij  xtjitim. 
i  Hamiitoniui  autem,  nilverlx^idioniiprinLcps,  hrimo  minime  .tm- 
biclofiii,  quiecemablacim  vidcbaturampleKuru!,  (i  Mrpropin^iio« 
ItcuiireC:  qui  (lix  mAgii  Itbltlini  ftudriianc,  qu.im  Jc  cjlis  Iioii<;re 
eranc  (oJticiti.  Hidiu  noQu^uc  ttfeniianimum  (pe  iinjiieb.iiir,  9c 
honab.intur,  nefortunam,  ultrole  oflerentem,  e  miiiibui  cUbi  li- 
neret :  omniaque  commiCeri  malcbant,  quam  in  vlcx  ccrta  &  pii- 
T3ta  conditione conquic&ere.  Prxccrci  multns  c[i  concilinb.it  aini- 
COi  Cardinalii odium,  indignit.)fque  fub  fuTiliijuli  imperio  11'rvitu- 
(if.  Subcrat  &  fpc;,  incerta  quidcm  illa,  fcd  timen  ad  hominum 
Ihidia  excitanda  non  inclJicax,  cjuoj,  cum  H.imltioniut  lecundus  cf- 
ftt  bxrci,  mulri  fecum  reputabant ;  puelU  paucorum  dicruni,  qux 
fola  eum  ancelirt, quot  nnte  nubilem  xtatem  vet  calibus  tbrtuiti^  t(^ 
ict  objefla,  vel  tucorum  fraude  pcricutit  nbnoxia.  Hii,  in  longuni 
fimdamcnta  potentif  flrucntibur,  conrjlciflimum  ell  vilum,  tjui  cx. 
praefente  rcrum  Ratu  ft  oflerebar,  fniftum  non  negligere,  &  fuii;- 
rnm  H.imilroniorum  incremcntum  fpe  amptefti :  qux  li  fcfetlilli'c, 
non  dilficilem  apud  novam  1'rindpcm,  gratiam  hominum  in  regni 
iiiitie  colligcntcm,  &  )i  quid  fccuj  cvcmlTet,  fore  veniani. 
■  II.  Dum  in  Scotia  bii:  rerum  eft  (Utui,  AnduJ  incerej  in  Iwi- 
tiam,  ob  viAoriam  infberatam,  effufut,  principei  capcivorum  Lon- 
dinum  arcelTit.  Biduo  tn  arce  conctufi,  cTie  ficro  Thomx  Apoltolo^ 
'  qui  e(t  Decembrit  XXI.  per  urbem,  qiia  tonoiflim.i  eft,  ac  vctuc 
ad  publicmn  fpeftaculum  per  ora  vutgi  cradu«i,  cum  tandem  ad 
atilam  R^iam  pervcnilTrnt,  ibt  a  Cancetlario  Aneto  gr.iviter  incte- 
pici,  tanquam  ftrdctii  viol.tcorei,  ac  vcibit  amplitTlmii  bonitace  & 
clcmentia  Regii  l^udaca,  qui  miiltum  dc  fuo  adverfui  eoi  jtirc  remi- 
fiflet,  eerfamiliat  I.ixiorc  cuftodia  diRribituntiir.  F.rantautcm  II 
a  ordinc  lupremo  repcem,  prxccrea  boiwfto  loco  n.tti  viginti  qna- 
twor.  Verum,  ante  triduum  renunciaro,  Regem  Scotorum  unki 
filij  hKTcde  (iipetflite,  decelfiire,  bic  occaflo  pcroppomma  Angli> 
vila  e(t,  per  concordi.im  Scotoi  Anglii conjungendi,  eorum  Ret;iii:i 
filio  fuo  def|>anfa.  Itaque,  rcvocatii  in  aulam  ciptivii,  8t  per  ho- 
miiMs  idoneoi  eomm  animit  prxtentatii,  blanditii  eos  appcU.itDT, 
eperamque  fiMm  pollicitoi,  quarenui  aut  fine  publica 
<tetrimento,  aur  privata  inf^inia  polfent,  Calcnd.  Jan.  M.  D. 
JiMunte  anno  millelimo  qiiingentellmo  quidr.tgclimo  rcr-  XLni» 
ilo,  ScQti4m  vcrAii  dimllici    Cunt  ad  ngYvm  Ca.^r«ft 

t 


438 


Rertim  Scoticarum 


veniflcnr,  ac  Thom»  HAvano  Duci  NorfQlciv  obCdu  dcdinenct 
Lttten  iibcri  ^d  i\ioi  redicrunt,  K.e(Ucrunc  una  aaa  eii  Di^afii 
fracrc),  poft  dcciniiini  quimum  exilix  aQnum.patri*  rellituci.  Q- 
mnei  autero  cum  iMrtlraujarii  graculatione  reccpcifuenuui 

in.  Canlitulii,  t)ui  hanc  tcmpeftAcein  in  fc*  intuitam  rlddiit, 
non  dubius  quia  &  capiivoi  &  eaulci  in  coniitii*  ^drer&rios  d&t 
Iiibiturui,  curant,  ut,  ante  adventum  eonun,  iyfi  Prorcx  eligcn- 
tur.  Venim  ii  honor  baud  diucurnui  ei  fuit:  njin,  paucti  poU  dl; 
cbui.  frjULle  cjiu  in  faUc)  tenamento  Regi  Cibiiciaido  depreben&i 
honore  dcjcAu;,  &  Jacobw  Hamilcomus  P^xoix.  Conei  Proccx  dir 
itui :  aliii,  ^uod  regni  pcoxhniu  elTcc  hxru,  inDiiuni  gntiui  oo* 
cupantibuj'1  aliii  OriiimliicmdeliuccntinijucilionilMsde  rel^ 
□ne  tahto  ante  prorpickntibut.  £um  tiioorem  atnenmt  cc>diaul, 
poft  Rjcgii  inccritum  reperci,  iri^uibui  fupra  irecencorum  e  pijuna 
Nobititace  nomiiu  cantincbancur :  &  intcr  hoi  in  prlmis,  qui  .ntH 
rex  poOca  faftui  eft  in  crimeo  vocabacur.  £ius  iucor  ele^io,  qniat 
multorum  pericuU  fublevicura  vidcbatur,  &  liipeniaia  facerdottn 
comprclTiira,  majori  parci  bominum  aclmoduin  graca  fuit.  Iple 
<|Uo(]uc  libcllos,  ^ui  controvcrllij  dc  religionc  conrinebanc,  libencer 
fc£titabar,  &  vita:  fiipcriorif  qiiics,  procul  ab  auhca' ambtcione  cc- 
mota,  fpcm  animi  mthicfti  S  Ecmpcrancii  multit  iacicbaT,  magi- 
(tcaCM nondura  tocporcm  &  fbcordiiro  '         "   '" 


IV.  lii  cocivcncu,  mii  menrc  Macrio  habitus  cft,  affuic  Radolful 
Sadleriui  Eouci,  ab  Anglo  leganu,  i^ui  nuptias  &  pacem  publlcam 
ptocuraret,  &  alio;  promifli  admonercr,  alioi  (ut  uma  circumferC' 
h.tt')  pccunia  tcntarcc.  Huic  paci  cum  Reglcu  Cardinalifipie,  oim 
tota  factrdocum  fadtione,  non  folum  repugciarer,  Jed  olmirbuwlo^ 
&  :ilioj  inccrpellando,  nihil  dcccmi  patetctur,  canimuni  propv  O- 
nnium  confcnfu,  Cardiiialis  in  cubiculum  &orliimfechiliii^,^duni 
fen:cntix  pcrrogancur.  'Ro  fcmoto,  de  macrimnnio  llcgin9K|  de- 
ouc  aliii  condicionibui  fjcile  confcnfum  :  otliiiei  etiamj  nsc  finn^ 
lorc,  Aoglo  promifli,  Cardinalii,  deprccanrc  S.e2ina  viidua,  Ube- 
Tlorc  tuDoJia  apud  Scconium  habieui :  co  pecuoiz  per£ufbj  breri  ' 
poft  ell  diraiirui. 

V.  Cum  )am,  pnft  gravifljmam  immiflcnrli  belli  fbrmifllnipkkpafe 
cum  fummo  ucriufquc  rcgni  emolumcato  confefia  in  perpccuui^TU 
dcrctur,  qui  |.)m  ariquot  annoi  a  negotiando  cohihiu  ef^.  aurQt 
mes  ccrtatim  in  mace  provolant,  quam  poAiinc  pro  ccmfiore  |durt> 
mai  prctiolifrunii  mcrciW  navei  oneranns.  £ajmtnirminf.xlnoie* 
t.m,  catcr*  illius  crx  urbei  (  qiia»parj  ell  Stotia^opiSentL^ina  ) 
pro  virlbu! quLrque  omanr.  HjccclalliT,  fiduda  pacis,'  Anglfaelir- 
ens  propriui  quam  alioqui  neccfre  erat  legeni,  ccuance  veato,  alibi 
finbjc  ad  anchoram,  alis  tntos  pomn  crant  ipgrcfl*,  opporturut 
Angl!j..>dr<mncm  injuriam,  fi  quis  helil  mocus olvsricetur.  £nlwn 
ft^re.ccmpDrc  rcdicrant  e  Gallla Jnanoes  Hamiltoniot  Abbai  Pafl»- 
leniii,  ^  David  Panitariu* : '  tvi,  mujiorum  annnrum  abjeQa '  pcr* 

£in.i,  id.vctui  u^rCi  rcverfi»  &L  vc^vft  'u^  f^U  uw^ecatis  ted 


Liher  ^ecmus  ^hitis.  439 

iKqui(I»lG  ««cuiHau,   aubi  omRium  Haguioforom  antcGgnui 
ennc. 

VI.  Cardiiulit,  iDfycTUi  libcntK  pocitui,  hcfno  fupcrbo  inge. 
oio  Qznu,  &  reptilTa  acccpn,  ac  frjudc  ^tCkla,  igniuqiiiLi  ctUm 
acccnfui)  omnci  circumlpidc  turbandz.concordix  ratioDCSi  Pci- 
muni,  re  communicatd  cum  Rcgitu  viilua,  coBimuniter  ambo  iiuli- 
embannir,  Duelaflunof,  ob  multa  &  magiu  bcncficia  tcnilfunoi 
Angli  Lltciuci,  iiatim  ab  exilio  in  conlilia  «le  iiimma  rerum  atciioi : 
iSc  recc|ica;  rclijiionu  mutationcm  onuicf  paritcr  fDimiiUbanc,  qux 
lecom  Gailici  fbnlCiit  folutioDcm  allatura  viderctur.  Ibi  dc  tlf> 
ginz  conlnifu,  Cardinalii,  coa^  faccrdoium  convcntu,  &  magna 
ab  eii  ex^rta  pccunia,  qujc  immineotem  univcrfx  Papanz  £cdelj9e 
ruioam  avcrtcrct,  primum  partc  e)ui  compluribu)  «dverfK  f^ftiotiii 
bominibus  clirLi  rcprzfcnuca,  &  adjedii  mulcis  magnifquc  poUicb- 
tationibus,  pcrfuadct,  ne  obililei  prontifloi  Anglo  craderenc  :  &  qni 
nupcr  e  captivimte  rcdiorant,  ab  cis  pariter  impccrat,  uc  liberos  & 
pv^^uoi,  nuperbofli  daios,  ponerLor»  legibm  &  falLicc  publica 
nabcanc,  &  religipne  pFiftioa,  cujus  .Lacolumic^i  in  boc  uno  momen- 
to  vmcretLr  :  neu  fc  jn  pcrpecuam  fcrvlrucem  ultro  pr*cjpicet«. 
f  rstcrca  cnrat  pcr  &c«ndoK»,'  uc  Regii  Angllz  l-c^fus  lupcrbe 
concemncrttuT  :  peropcraiv(ro&  ioirrai  ontluincliolit  verbii  cor 
nitcf  eiiuacaipcicntiw-:  corum^ue  di^  &  i»&  in  pciorcm  pirtcv 
raperencur.  Vcrum  Legatur,  obAinato  advcifui  oinnium  coDcu^ 
■neliai animo,  ne  quam  ipfe  diffidii  occa{ioncm  dcdijrc  v^derccur, 
Aatuit  di«m  tradendii  oblldibus  difhim  imperiri.  Ii  cum  vcniCfec, 
Prorc^cm  adiic:  de^ucprobriftiKn  cam /ibi^liamRcgi  CioiIlaii% 
iuril^ue  jyncium  ^Hnini,  gravitA*  ^MiAut»  petic  th  «o,  "  U< 
**  juaia  fa^ut,  fincfls  pridcm  faAnn,:  oblidci  tradat,  2raickiam- 
"^wflj  nHttr 'init^m,  Cm&jni  &' inviolinraj  cx  uiriulqu*  gcnils 
*'  coflHniMR,  Gtrvapdu)  tUKt."  >  Btc  dc  ccnanBcliif  l^gtto  LAit 
£  cxculai;  "  aca»llc  CiQuin  dictrc,  brcvi^,^  <)iwiliaqc  babin-, 
**  opCram  darurum,  tit  cerum  petuJantix  poena  Iif  cr«  fetnctm  An^ 
«  plorum  fiii  lludii  &  voluntttir  tetUmmmm.  QSo^  ad  obftdcs 
'<  attinrr,  £go,  inqult,  ncc  a  velcmibus  UDpcmre,  nec  invito]  cc^ 
"  gcrc  poOum  ;  .id  gcnui  cnbn  cft.  iiApciiuH  qucid  Kwo,:  ut  noii 
"  niDUf  jurii  flcdpiam,  oiwm  ditiib  lEaque,  tint^StiifiaKyijakt^ 
f  tam  i^  videi,  a  Grdiiuti  cxcima,  edciu  mm  ntidoci  ^ntuiv 
"  fcauiruat,.ut,  vipublid  fiirarii  Jtbr^n^  nihild4-nue^eriira(te 
**  firmarc  poifim, 

VII.  Jnm  ncg:iti) '  tovii  obGdib», .  inddit  8c  alteri  non  minor 
confulcatiO)  dc  Nobilibui  ante  paucoi  menAi  beUo  captii,  tjai  (^ii- 
dci  dederant,  ac  £n&  promiKtaflt,  fe^  parc,  aium  Anfilui  )'ece- 
bat,  condirionibus  minimc  iniauii  non  oofifefia,  rcditur».  Jvx 
cain  faflfo  CardinaU),  rcliquuf^  lacodoniR  ordo^.partimracio» 
ribui  &  e?iem)^Iiii  comendebat,  rein,  prOpio^ui»)  liitcnM,  &  6  cnla 
&IU  hominibus  debcanc  cife  jntuiKla,  9atriae  cacIcAit.^&UBcn^-. 
ftnmaMtt  a  CJllicii  amUm,A  ccbiiflKidaB^Xiyw Jw^j^^^f 


44®  Rerum  Scoskanm 

in  nKJorura  ritiW  &  «uiimoniis  pwpognjnill!,  crimenque  proJ!- 
n  pj(ii«,&  vctcniia Ijmiliarum  imniincniii  iniericui  imcncibam: 
orab.irm^ue,  nc  Mm  pcriculofu  tcmpore  pjtriam  itefcrcrent:  «jia 
Ihlv;*,  Hbtros  &  propinqooj  alioi  fpeiArc  poflimt ;  pwdiia,  fp«  it- 
lidiii  temporis  un*  perirec.    Muln  ijuoqiic  At  ine:ip»bili  iianini 

Sencium  odto,  (le£|ue  Rcgis,  in  cujui  poiellntrm  vcncuri 'Crant,  cru- 
clicace,  vera  ftllii  roixta  «ommemorabantur.  ^atljibacur  ett»ai 
decrecum  coTKilil  Connaniienlis,  quod  pidi,  concraQa,  promidii 
juftta  hx^recicii,  irrira  clTc  jubcc.  Cum  mi)or  pan  eorum,  qiios  n 
tt!  aicingcbac,  factle  qualemcunqUe  Cax  culpx  cxculatiunem  actipc- 

(ttnr,  invenfiK  cft  unu!  Gilbertui  Kcnnedui  CUffiliflb:  Comet,  qui 
necpccunia  abiluci,  nec  mintt  depelli,  de  cgnllaniia  fiifei  fcrvand»,  ' 
gaflcc,  Ii,  cum  blnos  frairei  obliile;  in  Anglia  haberct,  palam  pro- 
tfffm  eft  ;  "  S«  in  cuA(»Jiam  rctlicutum  ;  ncque,  ullo  merti  ol>- 
"  jeflo,  comniiiGiruin,  ut  fuam  ituorum  fracrum  finguine  vitam 
•*  retiimmt :"  [«cj  refta  Londinum,  mulcii  redunantibui,  rft 
profrflus.  Rtx  &  juvenii  conftantism  taudavir,&,  ur  locum  virtw- 
ti  npuil  fc  omnesCircnc,  muncribui  danntum,  una  cum  fratribm, 
4Mnum rcrotlit.  .  -,     >        '    ' 

-  VIII.  Sc«t  iMc  i^Katkr  cr»  erga  Kemctiiul  HtOrfet  aitfiM^ 
«uuncrgaic)eMrM'Seb(e)ifa4miibcabfli*i  IiatjQc  tturibut'  Scoco- 
run,  duttniHi,{W»  dlwBHu)  £nW  KUgnftf  numenu  bt  pertobat  ft 
^btloiubui  Ansloniai  ftabalit,  rrtcntif,  fiatim  btUum  indbiit:  net 
(Afeiw  non  roodo  fodcfum,  &A  «lam  jurii  gemittn  vwlmirjhui 
■Diiubatur.  Cum  in  tim  prKipici  &acit  rc^num  Sratonmi  fiarct, 
«antum  abcft,-iit  vclcogiutionli  «CBoria,  vct  tottiwntt  patris 
«aritat,  vdIalutiipablic«Te^fiutt  anEiMpemMmwv  ucnMi» 
acriiM  fe«cMI«  ft«J  acwDdemintr: '  Fa^^Atalt  Cuwaili^  ft 
'R^ina-vldua^  oMe  «nirtatfShdMR  ail  €atto4"taiflb  Mlcdib^- 

.«  iplb'  wtitbbtRmeOc,  WScMI  &AnglMlk'UUA'dMMm'c<^ 
^rent:  Id  quam  ox  dii  teitKGalllx  fem,  allnot  feoutbntti 
"  expcrlcnth  «ffl  campetton.  IHtid  auten  in  prtmk*'s  Galli*  p6- 
tebanr,  w  ManfaKinSrtuRuf,  Lcvlniae  Cmum,  donUdnid  fdtn  re-. 
iRiReKtori'  >ut  ^  aaa  £rfiatt  Hamlboitia  &mi)i«  cA»  Itlililiii, 
Metiam,  ywtK  ad-LimnochuiB  ab.(4i  t»f)i,  captali*  tllimlarf 
Htni:  }iivenl«  Tratir^  ittiffe  hivetm  tforr,  Ibrmaim^jtitglaMr  ft 
«vporii  di^iltatiim,^  cpnd^abar  Mnlini  aiil^  Mtn^-  liMidldl 
maxine  populirii,  memoria,  &  iblltudo,  &peri*uta  £|mlllBt  cltii 
'tiffimx  ia'0  adipabcoi  redaae,-multx  domt  clieotctr,  VtaM|^£i- 
mttMproaln^uitatibut  conjunitaf.  Ad  id,prtaciml  R.e^  ndleiup^ 
«ui,  /!  ablque  mafiuLi  ftirpe  liberum  deccthm,  hunc  fiU  livticdem 
.anKceHbren-dcfiiiuhat :  enmqoe  velontatem,  fi  diotlat  ▼iKiAct, 
■cuBWWwpoUtel  (  peww  gaera  cAomnium  revimi'fuinmA  p6tifiM) 
dsntii  coRfinhatvnu  crodebtfur.  Nc^ue  dccruit  ftdulatoreti  ifitl 
^aiMwiij  'jHuetiHOm  amdcTO,'  «  magnanQH  lertkit  Qfinoktlfliift 


Liher  'Deeimiii ^intus.  441 

cUamr.  Prctcr  enim  fumniiiin,  in  annoi  prnpc  viginri  prnxinKV, 
inpcrium,'  &  in  vctFiei  inimicoi  ilominationcm,  niam  Reetnx  vt- 
dux  nuptiai  fponilebant ;  &  ll  quiii  humanitu]  inrerea  puenx,  pe- 
nes  auam  tum  Regium  nomcn  crar,  accidercr,  eum  haitd  d  jbic  Xe- 
gcm  fururum  ;  nec  RcBem  modo,  fcJ  &  Tacobi  Hamilrenii  p roximc 
defiinAi  le^itimum  h*reilcm  :  quaodo  ftorcx  norhui  effer,  ae  non 
modo  regni,  ftd  ne  fu«  quittcm  fimiltK  hxredtrarcm  jure  polTct 
fperarc.  Accolebanr  Franciti  Resi»  Franeorom  adhomtionefj  & 
ipe»  oflcAraca,  &  auxilia  in  ttmpore  promifTa,  Hij  rc^iirt  cum  fim- 
elcx  &  cmtulus  juvcnii  aniinui  facilc  impellcretur,  prolcAionem  in 
Scotiam  adornat. 

IX.  Horum  tum  nihil  cum  Hamiltoniui  ignonrct,  ur  8[  ipfc  fux 
pjrtiviret  ailjiccrct,  Jecnnlllin,  quibus  maxime  fiJebat,  amico- 
rum,  llatuit  Rcginam,  c]U«  aJhuc  in  m^tris  poieftatc  erir,  e  Lim- 
ntii.ho  tollcrc  ;  ea  cnim  ad  ft  rradutlj,  non  moJo  Regii  nominis 
umhr.im,  ijuar  plurimum  apud  niultituiiinehi  valct,  fc  pcnci  fore  : 
fed  pLielta:  coUocandgr,  atc|(iectiam  r^ni  quo  veilcttraiuftrcncli,  fc 
aibicrum  futurum.  Id  ji  coiifecutui  fueric,  cum  Ani>lum  iioHicita- 
tionibui  duci ;  vel,  fi  nccefle  fit,  partibuj  adjonoi  poire.  Hoc  conli- 
lium  cum  fummopcrc  placuiirct,  ut  in  civilibut  dintnrionibus,  cx- 
ploracoribui  omnia  utrlnquc  obftrvaRribui,  nihil  occulcielle  poccR', 
ad  Cardinnlcm  llatim  cft  dclatum.  Is,  coiUii  ^uot  fibi  e  Nobili- 
tate  pecunia  conciliavcrat,  Limnuchum  venit,  ac,  magnp  cum  civi- 
um  cfamno,  dici  jlioijot  Rceinxprxfidiofiiit. 

X.  Intcrea  Lcvlmut  e  Gallia  appulit,  ft  amice  nrqrtgr  jalutato, 
diflimuljtir  utrinque  adiii,  LimihKhum  contcndit.  Id!  cenvento 
Cardinale,  domum  fuiiin  profcElui,  in  concilio  amicotiin*  lonq,o 
lcrraone  explicavit,  *'  A  qutbui  arccfltctiii  ciijui  juflit,  qua  Ipe  fre- 
"  tui,  quibuE  conilicionibur  vcnifrec  :  nrc  fummum  magiitratum 
"  modo,  feil  nuptiai  Re^incvidux  ab  Ipfa  faflionifqiie  principibm 
"  oblatai.  Ab  Rcge  GAllorum,  ad  h»c  pcrficiunda,  lavorem  opcC- 
quc,  &,  ficubi  opuj  eflet,  aiixilia  fperare  juflum.  Cunflii  affenci- 
«ntibm,  atquc  adhortantibucDe  fommxifcfi;  oflercntidekflet,  jjuj 
tninui  quatu«r  millibut  hominum  cotniratui,  ad  Rcgfnam  vcnlt. 
Hamitconiui,  qui,  dcIeQti  Imbltoi  coRgtegacilquc  Edimbur^m  a- 
micli,  ad  Rcginam  pemnnpere  dccreverjr,  jim  fe  viribus  inferio- 
rcm  (.erncnt,  ex  amicorum  conlilio,-  Sc  fiio  ingenid  ad  concordiaiA 
propenfinr,  de  pacis  conditionibui  traflare  cn^pit.  Miflii  ab  utr«- 
fiimmx  prudentia- virir,  ad  Lifionem,  vicum   mcdioftre  intct 

mburgiim  &  Limnuclium  fpatis,  in  has  onditiones  cdaventum 
.  ucReglna  Sccrlinum  rraduceretur  :  «tucjcioni  ejul  <^i  prjrcf^ 
fcnt,  quatuorprinii  ordinis  Procerci  clijfcrcntur,  qui  ntutri  fe  f.i^- 
lAioni  implicuiHent.  Nominari  Gulielmut  Gramui,  Joattnes  Ar<- 
fltlnuT,  Joannei  Lindcfiuj,  &  Gulieltnui  Leviftoniui,  vlri  clari|  ft 
illuRriuin  familiarum  priiKlpei.  Hi,  ex  communl  partium  dKteto, 
Re(;ina  accepta^  viam,  qugc  Sterlinum  ferr,  ingrefli  futtt^  Q*.*^ 
lub  arsiiicwnfaiiLeviiiio)  donecextra  pertcaVn&iL^^Vwft  ^^**^ 


U 


'  4^  RirufH  Sc9t,i£(trHn^ 

(^  elTec  pfrvcnium  .  ncc  mutto  poilj  pcr^titc  coiiructii  crriniaraiti 
aucitifqiw  impa  ii  iuligiulM),  aJ  \1I.  C^l,  SttKcsil).  Stcdioi  rt- 
ginn,  ifuii. 

Xt.  prorcx  nutcni,  cum  nci;  riVoic  vulgj,  ob  incon^jntum  «lc 
slicn;iti,  ncc  viribm,  £;  parcm  ^vei  Te  fiUioiii  vidcru,  &  isle  pcr 
<k;.u1m  cviloQuia  cum  CardiaUc  trs^Uie  ccepic  :  &  C«rdiiulit.  aui 
pcr  tpatnni  riorcji  gcoetc  propiinjuut  crai,  eum,  tcrroic  iiifctu, 
joiiih  4J  ii  tniduccre,  <^ni  vi  .innpiuin  (^pniiicrc  volcbAi.  JgK 
iur  cum  cun,  paire  I^nKcrum  Urgiiipiiibut  Anw  deu.tfjbi,  dami 
is&rDUOE^,  &  ^''^^  .v^iorcB  rcJdidi^ct,  &  «d  contcntiendtoB 
Ini^uo  rii.icri  cccgiSer,  pcr  famillar».  apud  quoi  pccuiiii,  ^iuQ 
bcmcAi  flddiuni,  crac  potcntior,  SccrUiium  perduxjt :  UVK,  «t  tn- 
f^niu  fljjitii  minuctctur  ad  vul^ux,  noc  pro)>*lim>  lcd  ia  «ile 
Frani.ifcaiiorum,  prxrentc  Rc^iiu  vi^u^,  &  aulir.^oruin  pritnoriboi, 
icntcntiam  Cum  ac  rclieionii  ujSitibus  contrDverli*  ('rorex  muravit, 
ac,  Bietu  litit  dc  foitunu  omnibus  inteiKUf,  fc  itd  CiccliBali  rcil' 
didic  oblequdvcmj  ut  Je  impaio  folua  dudorkittt  umbniHi,  rcii- 

^  XIL  tfocmoJo  Canjina1u,.^tod  fufiponti)  faUb  t^Umctita..p*- 
tierat,  Proregit  j^utvfa,  &  -prppln^uoninl  cjui  avaritia,  cil  cout- 
cucut,  ut  oBUiibui  rcgni  com^iodif  fruerctur,  tl  invidia  uretct.  U 

unum  ad  jUbilicnJim  potcnti.im  rcilarc  viiicbRiur,  ut  Lcviniufn, 
mnlcitum  conniioriHn  fuorum  itncrt^ibaTCtf^cm,  abigerct,  Tandem 
cum  Cardinale  Rc^ina,  vidiB  hunc  ordinun  rci.gcrendx  conftiniit, 
ut  intcnm,  duin  rclponfimi  ^:K.e^,G.tllorum  cxlpctiacur,  ipfa  )ii- 
yeniidoimum  fufpcnfiuo,  Ipc  nupiiafiiin.iiiic^a,  tenc^c,  Scriple-  - 
,raD['3weiii.de.LeviniajF'  v^llum  Ixiuorigcci  nc<^  .coini  iKf^ir 
p<ni.r3nt,  cjui  maximc,  fc^undu^  Dcuni,  opcri,  .&.,[a  liicrtAteiH 
vindicito'-',  Nunc,  Re°it  JibctJlit4io  K  fcbri.lio,  rcbui  in  Scmct 
tranquillis,  cum.OKnt  \  "  Ut  f^uF^^bctwficium  cuedtur,  ac  paccm 
*'.«  le  prxilictim,  rcvocaco  LeWoio,  conlirmn  :  tic^iic  CDim  aliter 
1'  rcj  ijiu  ferc  p^catat,  iincfj^lDaif  «Iterlsir  pcnuuc.  Hzccci:ulte 
jldvcrfui  Ilcv7nHHntcntnbancurr.'I)i>lc.incefim  variis  duocbanir  ar- 
tiiiu*,  ^  RcjLinj  vik^tu  ^  Cardiulc.  AuU,  1(1  Uxim  &  Ulcivtim 
£iVj,  ]ubii['d:cnnviuiii.  iiulul^cbat:  4its.c«iieOrium  ccitattkiftum 
JinaoLicrif,  nf»  perldn;ittf  |j]t4^tonibu;f)npebat<..  In  IiXcuiin  Lcr 
jfiaiw&nacufAprMJivis,  &  aul?  Gallitx  conliiccudine-cxcrciiMus 
xlTec,  accclTic  «muliu.  J:icobw  Hcbumui  C«mc>  Botiiueliv,  (]tii  ani- 
f&um,  ^uamvif  Jan^iuentem,  c;tfilmul»rfi.  Ii  cnim  ab  J*colio 
jQuinco  iclcgatus,  ac  Aatim,  co  mortuo,  domiim  rcvciliii,  CiiiJcnl  ' 
anjiius  Rc^ina;  viiui  nvijiti.ij  .!iiilMi'>..r  ■  i"  t-qi[Ti!f(i»nt  in  iwoque 
j)WiifaqAiartuii:edi>c<s,maj[if  liti«ikti9MRi.,3l<]i«l(ii.  .ibaq{K,OH* 
^ct\ii^<Ui  can«r4-p(J)e  parj  iA  MMi«Utitm;ceiT»riw»C:&-f  WttpJfc 
h^im  i^aiit»^t>at-tOkt.  in&ifar.^aub  rc^,i)il>itwmiei|bccffit.'t 
. '^I&.,Ijtri[Ma,  «mulo  rcttMCb,  euaa  qkMi*AcIllA.-A  |m».iiA- 
«Wif  ret«  ac  tromiiTa  RcfEiiMe  &  Cardtnalii  tMncCntiri  vebdMM- 


im  Sr  fiiminai  potcfiaimi,  pronioverii 

JuVtnif,  nwlarpm  artfam  InfolrtJ,  &  qiri  aitoruin  ingenia- dfCjrf 
aHimsm,  ira  ira  exarfit,  iit;  nec  verbomirt  accrbitate  abfliner« :  at 
ranflej urarct,  "  Sc  inopiajti,  cxilium,  Biorrem,  denique  potias 
"  quidvn  perpciluTuro,  i^uani  Kt  tantam  cotitumcliara  inulram  rc- 
"  hti^ucret.  Itaquc  oim  ti>rus  in  Tiridiihe  coeitaiionc,  fiil  confiUl 
atlhue  dubiui,  llrirmnodinnjm  ft  rcmovillct,  Jbi  ad  cam  dtfrnmtcr 
triglnta  (cut;tioruiii  mUlij,  a  B-^c  Gallorum  (nendum  enim  certo 
«Tmpncrati  quo  ip  llatu  Sewcorurti  rci  eflet)  milla,  UT  Jiac  pccunij 
viirs  (aftioms  atigcret;  Ea  res  aerum  ariimum  allqua  ex  pirtc  e- 
Kxit,  quod  a  R-^e  G.iHo  fi!  notrduni  JeTcnum  crcderei.  Cum  au- 
Cem,  in  pccunia  diflribiienda,  jubcretur  uti  Rcgim  vidua-  &  Cardi- 
ha1iiconf!!io,  jurrtm  ipfc  (uis  .imicis  divinc,  parcim  ad  Rcejnam 
mifiT.  Carditulii,  nui  toCam  cam  pncdam  fpe  devoravcrat,  &  hoc 
locroft  fi-audanrfn,  K  Igncmunta  ancftum-jgrjvitcr  fcrens,  Proregi 
auQor  fiiit,  -oc,  c^crtiti  ftarim  companco,  Glalbuam  proficircere- 
tar  :  non  <iiAiin„  &  Levmiuin,  &  pccunlam  ibi  pariter  oppriml 
polTe.  F.onjtn  wnfillo  ad  Levinlum  pcrlatn,  illc  ex  amids  ic  eli- 
etitibos  brevi  fipra  dcccm  millia  hominuni  cocgic^  Hanc  autem  ut 
inultitudincmfedlivis  conficcrcc,  mulrum  juvit  Proccnim  quorun- 
dam  indlgnario,  tjni  sb  initio,  &  religioni;  fludio,  &  Cardin.ilis 
odio,  Prorcgcm  aJ  Jumraum  honorcm  evcxwant,  ac  tum  priorem 
bencvolejitiam  in  odium  eommucavcrant,  quod  [He,  amicls  optime 
jnerhli  non  modo  inconfiiltii,  fid,  qiiod  in  Lplo  erat,  prddltij,  boftl 
immaniHimo  Jc  &  illoi  in  fcrvitutem  dediircc.  Iraquc  hic  animo- 
run»  Iiabitui,  novam,  &  vix  credlbilen»,  rcrufti  Scotlcarum  fecii 
mcitationcm,  utj  propc  iiitegrii  partiijm  virlbui,  JutTt  modo  alii 
acccdcrcnt;  Hamjltonio,  cvim  propIrHjoi!,  ad  Cardlnalem  S  Rcgi- 
«lara  viduam  adjonftit ;  cjut  autc^  priorlbiii  amicis  fe  Levinio  ag~ 
gregancibu).  Cttm  cis  crgocopiii  twenrc  coaflii,L<viniui  Lerham 
venit!  miiitqucEdimbur^um  adCardinalem,  «jui  denuiicijrent ; 
'*  NiTtildput.c/Te,  litft  Glaicualn' ©ppDgharum  ve^irint;  fi  cnim, 
*'  pHnto  tjiloOUe  dle,  fol  copliin  (n  &utipis,  ijui  Lcch^m  Edimbur- 
'gumcjiic  Interjacerenr,  fadurum.       ' 

XIV.  Cardinslij,  ^ui,  Protitae  in  litat  parret  trafio,  aJverlx  fa- 
dionisopc!  Sc  animos  iridoi  rcbaiur,  neijue  ^Qcnijuam  forc  ^ra- 
liat,  qui  lecum  acie  congredl  audercr,  ciim  fc,  prxcer  opinioncm, 
'viribnt  Jnferiorem  cemcrcr,  confliftiim  <]u!dem  verbo  non  reaifabac, 
■ftd  rem  rfcdie  in  diem,  variismOf*cau/ni  interpofitii,  diffcrcbar; 
^turus  rnrcrim,  LevMiim  non  polTd' Jili  Volunrariorum  excrticum, 
fine  flipcndljs  aut  corrttricacij  inlongiimtcmpui  provifc,  contincre, 
afliduc  precibul&pollititaclotiibul  eorum,  quw  idoneoi  putabatj 
animos  ccnt.ibat,  fi  quoi  ad  fc  traducer*  jiollet.  Lcvitiius,  cum 
hfjftem  diicerc  belKun  viderct,  ncc  ulla  Mtionc  pr^elio  rem  commif- 
furum,  fetjiie  aJ  obfidioncm  omnlbui  rcbiii  ncccfTanis  imp.cracum., 
pr*rcrca  ccjllogwii  noflurtJii  ijuofdam (uoium  tmo\\cft.«\i-ni w*^- 


444  Rermi  Sc<^icarum 

ap^l  "'^  ^"  ii'  uiguA^ii  q  uamjjrimmn  dplicarct,  JiQid!,  qui 
jiun  libioCiulte  prolpexerjnt,  urgcncibu;,  pacifci  cuio  Ifntt^  fuii 
(oiduf.  ttA<ju«  Hdimburguin  .1 J  cum  ptafeiius  cf),  aKjue  aliauoc 
dicLibi,  tinijUim  odiorum  vcterum  obliti,  una  traatgcruni.  T»t^ 
dtm  ubi  Linwuchum  tH  vcnlum,  bii:  Lcvinius,  pet  ami>:oi  admo- 
nitus,  irbi  occulru  parari  inlidiat,  GUCuam  ile  DaQt  clam  le  con- 
tiilit,  arccigue  £pifi;opa\>  commcjtibLii  filjirxlidio,  ou;imuin  IJcis 
viJcbatur,  communi»,  £r|tj(iaoduDuin  cuiKCl&t,  Hlii:  mieu  di^ 
luciJe  tognofcit,  Dugljllioi  cum  Hlmiltoiiiii  cotivenine  :  &,  tpoA 
ex  prt{1iiiii  iimaUatiWs  ruQucioncs  tnter.  fjAiooes  adliuc  rcliquc 
craiitj  Georgium  Diig(allium,  &  Alen.indrum  Cuni^smium,  alie- 
rum  pro  p»'tc,    alicnim  pro  fr^re,   obridet  datni,    IJ  quidein 

JiijiKjuam  in  fbcciera  &  firniiorii  i:odt:ardi«  fimuhtionem  tJflum 
jilTct,  promiiiuingacfcircr,  co;  intrapaucoi  dics  liberatum  ii;i,  n- 
mni  ufquc  ad  Anglici  cxercicui  adventum  deienti  flicrunt,  Ha- 
rnilconiis  nun^uani  fcCurii^  doncc  Proccribui,  ki  ^uibiu  aliquid  ani- 
mi  3ut  viriuip  ^^^  (vt>raiLf,  f  orurn  rupplicii  cerrore  cztcroi  3, ,  lu- 
tnulnianjo  coropcitci;cni.  Praner  Ii*c,  circa  iJem  tei»pu5j  fit.ccr^ 
tior  Lcviniuj,  rranciCiun  Rcgcm  Jmroicorum  calumniis  tiTt  allc- 
luriim,  Tncerca  Glafl-uam  vcncrunc  ArcliibnlJus  Doel.ifJius  Angui. 
lia:  Comc;,  SrRobcrtus  M.xualliuj  clarilTimX  familis  Ptinceps, 
aJ  controverfias  (li  fieri  pofTcc)  incer  Pror^gem  &  Lcvinium  ft- 
dandas.  SeJ,  ijiii  Proregi  cranc  a  coDifiliii,  -perrualcruRt,  uc  ipll 
pacis  iiKerprjues  rctiner^ntur.  Icaquc  per  poflicum  i^|luupi  nc  QJiiii 
tumulcuE; uip^ido fiere^i  eduQi,  1» riiiyjt^rp ai^ iKct^ HafnuiD;- 
nium.mitrnnrur.  ■.,.■'■  \  ^' ,    r-'-' '■•■  -■'■■ 

XV.  Hoc  O.atu  rcnim  in.SciuU,  aec  Angliii  ^uanScotQnim  j/ritr 
HantjfTimis^.j^roregi  infenlipT^ui)  Hcnrica  Regi  yift,eft  .occaiitv 
nan  moilb  fc^dcris,  fti  jurii  gcnciain  violaci  poenai  npetcndi :  ac 

firiufquam  vi  &  armis  t^uicquam  attencaret,  luerai  miiuruni  JSc  ju- 
ta:quereIxplenasadEdimburgcnrcimific,  jureiocrtpani;  *'QiK>d 
*'  ami^^irianijruam,  qua  facilc  c^rcre  non  polTcnt,  o^ilacaiD,  a3co 
"  arrogantfr  rejccijlcnc,:  ne^  r^n|(/rtnt  m^tyirJ  t^cficui  pTOVti- 
"  tatj)  belli  (tjalmt  (pargerjjit  &  ijirum  invicum  ii  khv^.coei' 
"  renr,  Hii  licerrjcaiif  ijhil  profecJTa,  ma^s  nav»l<i  cvpas, 
cjuas  cum  in  ir^ii  I)a.bebpt,  in  ^orihoi  pr^inio  quoqi4c  .cempqK  tra- 
jcflurni,  in  Scotijm  vela  raccre^iuflu :  ac  EJimbur^uiii  S;XecIiam 
(i]uT  oppiJ.i  pr«cipiie  Legato  ejus  infiiltaverancl  &  rcglonci  cir- 
ciimcircj  omnibui  helli  maKj.ifflieerc.  Nav«  eo  JelatZ,  .pvillo 
flipra  Lctham,  peJitum  dcccm  ^illia  quarto  dic  Maii  exp^iicrUK, 
a<  niillo  rc]ivt;;naf>cc.  (cives  enim,  ncgocisndi  caulla,  plcrique  iunncl 
aherani)  oppido  potluntur.  Prorex  &  Cicdinalii,  aui-cum  E<(i>^- 
biirgi  cranc,  cum,.al>  oipnibuTrcbuj  imparaci,  omnia  circiMnlpice- - 
rcnc,  lantus  eei!  repince  terror  inyalic,  uc  (juatuor  illot  yiroj,  gcne- 
rc&  fjflis  Cinhitinimes  (quorum  ance  meminimuO  capcivoj  e  cu- 
/ir.diij  eJuxerint,  nuJlo  certe  Jncolumitalit  publics  refptau,  fed 
/j/nal  vcriti,  nc  propinnui&  dict«ci  e«rum  aut  railitiam  recufi- 


iJher  Tiecimns  Qitinttts.  445- 

leht,  xm  le  cum  hoQe  cunfungerciit,  limul  m  jvpuU,  mulcis  uo 
cjiifHs  a  fc  alicnici,  benevolcnci.im  rcdimerenc  :  i}ili  iiucem,  &  ti- 
viun  &  holtium  pari  otiio  Te  committere  non  auli,  LiinniKhuin 
proi^j^erunr.  An^Ji,  Lecliz  triJuum  morati,  dum  impedimciiTj 
in3chinari}ue  exponuni, fclc  id  con^rcLlicn<.lum  pvant:  amrum  au- 
tem  rcrum  cura  expctliti,  E<limburs>um  ducunt :  &,  urbe  fpolUti, 
ac  dcindc  icKcnfj,  ad  vicinii  circd  regionc!  dcpopuUndjs  difpcili, 
mulcoi  pi<goi>  ^ccfquc  nonnuH.»,  &  vilbs  hominum  nt^ilium  fov- 
ro  flamiiMque  evaltarunt.  Hdimbui^o  dein  Letbam  revcrli,  »■:, 
lecundam  tanpe[htem  nafii,  ignibiu  ia  xdiHda  immilGf,  RdVCi 
ielverunt. 

XVL  Per  id  tcmpuj  Lcvinim  certior  cft  f  libil,  cjlimuiiis  inimi- 
corum  Il.ei;cm  Frant:i£:u(n  cllc  pcnicus ^tlienatuin  :frci]ucniibuf  cnim 
literii  &  nunciii,  idverfj  faiXia  Gallo  pcifuaJcrac  ;  "  Unum  ellc 
*'  Levinium,  cjui,  ob  veterei  cum  pueriiit  holtibui  inimicitiai,  pu~ 
"  blicam  Scocorum  concordiam  rcmoraretur:  cumeife  caput  £i£tio- 
"nti,  1'rofVgi  advcdantii,  &  Anj(lit  amicz  :  &  qui  privjtic  magis 
"  induli^crct  odiii,  qu.-im  caulfe  coromuni  fjvcrec,  £um  ii  Kt\  in 
"  Galliim  rcvncarcc,  inicr  cxteroi  fddle  pAccm  coituram.  Hxc 
tiim  Leviniui,  de  fc  ab  inimicii  xA  Repcm  deUt.i,  t%  amicis  rcftiP- 
let,  C:ri_pltt  &  ipfc  ail  eundem  ;  "  Quo  in  flacurem  Scocicim  com- 
"  pcriAec :  ^vunco  fuo  &  amicorum  labore,  utramijue  Recinant 
"  vindioillec  in  libcrraceni,  eafijite  rerum  poiences  fcciHet,  fradta. 
"  partium  advcrlarum  poientia,  atquc  e  turlsulenijnima  tempcltare 
<^  rem  in  {ummara  tran^uillicatem  refticuinec.  Nec  libi  ^uicquam 
'^  Inre  gratiui,  ijuam  in  Gdlliam,  in  ^ua  prope  diutiui  <]tum  in 
*'  Scocifl  vixiirct,  rcdire,  hominumoiie  cirilUmorura  fuaviflima  con- 
"  fuetudine  frui.  Verum,  ft,  non  ru.i  fponce,  fcd  Rcftti  miflii,  in 
*.'  p.icriam  reverfum,  nec  quicouam  iKi  };c(Iille,  cuju>  aut  ipfum  auc 
"  Rcpem  pa-niccrc  debcat.  Quod  li  favorepriiiifionoo  dcflituatur, 
'f  Ct  brevi  ficlurum,  ut  niin  mndo  fpem  dc  fc  cnncepram  arijuf:, 
'^  (cil.etiara  (ojicrcc :  liii  in  meilio  rerum  curfii  riunc  rcvocetw,  n.nn 
'1  Iriluih  rcs  prxclare  inciioacji  fe  relifhirum  impeifcdji,.  fol  .im  i< 
«  coi,  propinqua]&  clientet,  qttotiadcaulFara  publicam  fufupini- 
^  (lamimpukrit,  &fumcu&Uboribuspcne.lfflixerit,  in  flririijtCTn 
"  5ccrucUtum  ci'Ui.icli&  impin  lyrJnno  tradicurum  :  <]ui,  (]uantur.i 
''  in  fe  crar,  Regitum  &  reunnm  iHiHibut  venum  HcJcrit  :  p.i^tj  & 
<■  in-oinilTa  cum  hominibui  niliilo  l^iiiflim  vbfci-i'ct,  cfuim  pjft.-iiis 
^  advcrfus  Dcum  cultum  ;  (]ucra,  incra  p.iucoi  annns,  jam  tcriiunt 
*' miicavic,  Nct^id  in  comiran>tum,  (]ui  promifTa  &  jurata,  non 
'-'  fidci  lirm.ind«  vlncula,  fed  peilidis  occultandx  Utibul.i,  exilli-. 
*' in.iret,  lllud  autem  fe  magnopCTC  opcare,  uc  Rej>ia  majcDat,  & 
^  qut  a  (onfiliti  fimt,  cogitent,  ucri  potius  fidei  in  re  canta  lic  ha- 
*.'  benda  :  ciite,  cujui  onuict  majorei,  fe,  fuam  viram,  opei.  Iitino' 
'<  rct  ad  e|ui  amplituJinii  emohimcma  contulerinc,  5c  raulcit  bcnc- 
"  |]cii\  iion  tam  labnriim  prxmiii,  (juambcnc  promciitorum  t<,ni- 
t>  nioaiis,  au£U,  c-jmuUti&  Iionorati  E^MUitit,  ^^wu&^ifiA^vn'^  «.^ 

a 


446  Rtrtttn  Scoticanm 

*'  omncm  Icvifliroi  rumorit  aunm  inimicas  amicDfquc  mumui,  & 
^  a  liiliui  fbnuiixiclutnopcndcnti. 

XVH.  H«t.  qiunqu4in  plurimi  yera  nOT  ignarirtol,  Um«iG2l> 
im  i  Guliii,  Ket;in«  vidua  pjire  &  u^truo,  omnibui  in  rcbiu  cjui 
.opct  &aufioiicjitcm  jiigcnribui,  ohrciliu,  aJvtrfui  Lcvinii  depre- 
cacioncm  aurei  animum^ue  ita  obfirmmi,  ut  Joaimem  Cambel- 
liiRi,  haminem  claro  loco  lutum,  &  IpeQatx  lidci,  ab  co  iniirum, 
Dcc  ludire,  nec  omuino  in  fuum  cAnljxAum  vcitiie,  pateretur,  ac 
jlropa  tn  cuUodia  liabueric,  obfervariijuc  iiiflifrit,  nc  cociUia,  i]iui 
iii  aiila  Gsllicaagitabancur,  ad  fuiK  perlcribcret.  Necddutnint 
«men,  qui  omnia  cfrmcnr,  Hasc  cum  ad  Lcvinium  pcrlata  liiiC- 
fintj  [Hntor  frtnul  &  ira  in  divcrfaj  cogirationci  xgrum  onimum  ra- 
^cbanr.  Piidcbar  irrito  incepco  dilccdcre  :  multo  cciam  magit, 
Qtiod  amicii  &  propinquii,  <]uoiuiii  omnes  fortuttai  ia  dilcfiineQ  fk- 
txm  trastrjr,  nili  fola  moric  fttisfacerc  fe  poiTu  non  arbjtnnxur, 
Cvtcris  icaiccbatur,  »c  in  primii  Regln»  vidua:  &  Cardinali,  quo- 
(«m  pirfi.tiofo  ludibrio  in  lias  angulUai  trat  confcdui :  ieil  maxJ- 
tHt  ontninm,  de  itege  Galliarum  quciebatur,  qui  in  arcnun  dc- 
ituOitm,  in  ipfb  rtrunt  fecundarunt  curfu,  dcAintit,  fic  fk  inimicit 

XVITI.  Cum  In  tiac  iniipia.  conniii  flu&tapA,  ad  eum  aSeitar, 
omnet  dtra  Grampium  moatcm  habitantu,  quianBa  fnTcjnilait, 
cdiflo  julfoi  ad  ctrcum  dian  Sccrlinum  adeflif  ic,  deaem  »!!>■»» 
commcacu  parttc^  quo  Prorex  dtKcret,  ftqui.  Nec  minui  imfi^K 
rumorem  rti  cofiiecuta  eft,  Pnmx  eiiim,  eMrcitnad  dianilifinK 
conreSo',  Glafcuam  duclc.  Ibi  ciim  arcen,  decon  dict  'obftffiui^ 
zntis  tormecHij  {hiflra  convAteraflct,  candem,  indudlt  m  tftim 
dlem  ^dii,  &  cuftttdibiu  pcratlloquia-tcntatis,  inoolutnttate  fnt- 
lldiariit  promifla,  arxdcdRacft:  inamnet  tameo  {ncteriMnBft 
alrerum  eft  fKvitum, 

XIX.  Levinitu  ititeFea,  dcfemu  a  Gallo,  omnll<{iie  altcite  att- 
xilii  fpc  prccifa,  per  imicos  Angli  erga  fe  animum  «nluM.  lii 
Aniilia,  omnibui  ex  fintcntia  fuccedentibui,  cum  ^ftMcifiiAitt»- 
ifTct,  cuperetque  Himikoniot  ance  Cium  dilcellum  fauGml'  aHqn 
dade  affioere,  ca  de  re  cofif^io  cum  Gidielmo  Gl«KaniSa  OnBiiir 
habito,  diei  dlcicw,  quo  dfe  GUlcuam  cum  amicU  &  iiIIiimHiiii 
cMivmifent,  acque  indeiivreglonemGlotcianam,  ^nunfibtbmil- 
tonii  tcnebanr,  impetwn  Facerenr.  Re  ad  Proiegem  delanyaiKi- 
murovirum  eCt,  Glalcuam  oceupare,  &  locum  convenietidllMftitat 
f raripere.  Sed  jam  cum  magna fuorum  pafte Cmigainiw titaf^- 
dum  reoeptui,  Levinii  adventum  exlpefbbau  Venmi,  andtoHa- 
tnilconlorum  acceflU  &  confilio,  in  caropiM  praplnqiim  piiycflii», 
f-r«cQp'iaprxf^Mac1em  inflnikiti  acclvdWroab^Ritl^  partlme 
l'ii:,  j-irtttn  oj^anH  clvibiu,  Ineaui&»  {rMifi, «omkara^  ma- 
y;rc  iT^imo  qtnm  vtribD),  mahum  acnter  cm  hoRlB  CMlfitrndc  ;  pi- 
R:ir.-.c'ie  eirum  aciem,  ciptii  tormcntis  Kneif,  ()uvieooM  aitfae- 
li!.:,  :r>  lcc<jndaiix  iiDpc^.  V>\  tnm  UBCa  Proie^ca»  fi^tutmn', 
^  vSaijit 


Liber  l^ecimus^ ^iinttis.  447 

reiqise  eflctin  magno  difcrimine,  fubito  Robertus  BoJius,  vir  cli- 
nis  acftrenuiiS)  ex  itincre  cum  parva  equitum  m^inu  in  confcitifli- 
mam  pugnam  invedu!?,  majorcm  quidcm  quam  promuitituiiiuc 
tumuitum  &  crepidationcm  fcctt:  utraquc  enim  acics  m.ignA  liibfi- 
dia  Hamiltontis  veniHe  credcbat.  Is  crror  fortimam  piii^nac  ftatim 
commutavic,  dum  alteri  fuas,  altcri  hoitiiim  copt,is  au^t.is  cxifti- 
mant.  Occid  ex  utraque  aciccircitcr  treccnti :  major  p.irs  Ciinii',i- 
raiorum  fiiit,  &  in  iis  duo  Comitis  fiUi,  viri  forciflTmt.  Ncv.  \\\- 
cruenta  fuit  Hamiltoniis  vi£^oria :  nam  tc  apud  cos  aliquot  viri  in- 
lignes  defiderati  iiinr.  In  Glalciicnfcs  graviinmc  cl.uies  itKuKuir. 
Hbftes  enim,  non  contcnti  civium  caelonim  fm^uinc,  &  Itipcrttitum 
miferiis,  &  fupelledilis  direptione,  ctiam  valvas  oliiorum  &  fenc- 
ilrarum,  clathrofque  ferreos  abf^ulerunt,  neque  ullum  gcnus  c^ilami- 
ratis  omiierant,  nili  quod  tcAis,  Ipoliando  laceris  &  dcfbrmatis, 
ignem  non  (ubjccerunt. 

XX.  Hujus  pugnx  fortunJi  magnam  animomm  commutationcm 
fccit:  adeo  ut  amici  &  proplnqui  Lcvinii  itcrum  rcm  alcx  ccmmi' 
nis  committere  recularent,  non  tam  quod  hoflium  opes  audas,  & 
iuas  imminuras,  vidcrcnt,  nec  quod,  amiHis  viris  fprcifnmis,  c  lo- 
cis  longinquis  copias  novas  non  cam  celeriter  engere  poflcnt,  quam 
^uod  Hamilconium,  fub  cujus  imperium  le  mox  venturos  profpicie- 
banc^gravius  nimia  pertinacia  oflTendere,  &  novam  j&viendi  caut 
lam  pTJsbere,  nollcnt.  Levinius,  a  Gallis  &  majore  Scotorum 
paite  deflitutus,  arci  Britannoduno  cuflodem  Georgium  Stcrlinum 
dedk  :  ipfecum  paucis  in  Angliam  navigavit,  fruftra  confulcntibus 
amicorum  praecipuis,  ut  in  arce  inexpugnabili  aiiquoc  menflbiis  1« 
concineret,  ac  novam  rerum  (quam  brevi  fiicuram  non  dubicabant) 
mucacionem  Of^eriretur.  Ille,  certus  propoiiti  quod  Intcnderat,  in 
Angliam  profeaus,  a  Rege  fuit  fufccpcus  honorifice  :  qui,  prztcr 
aliam  munificenciam,  Margaricam  Du^Iaffum  ei  dedit  uxorem.  F.a 
erac  Jacobi  Scocorum  Rcgif  proximi  fbror,  ex  G>mtce  Angufix  & 
Hcnrici  Rc^is  Anglorum  fbrorenaca,  puella  in  xcatis  flore,.  fum- 
naa  forma  &  elczancia  prxdica. 

XXI.  Incerea  Scoticam  fadionem,  quae  difceflu  Levinii  flne  ducc 
reli^a  erat,  &  obflinate  recufabat,  ne  in  Hamilconii  (cujus  levita^ 
tcm  ante  cognoverat,  &fjBviciam  timebat)  potcflatem  venirer,  Rc- 
gina  vidua  m  fuam  fidem  reccpit  :  metuens  vidclicet,  ne  quid,  ex 
rebus  adhuc  turbidis  fero*,  per  defperationem  moliretur.  Hamil- 
tonii,  tam  potentis  inimici  difccflfu  Ijfti,  nondum  autcm  pnpna  fati- 
ati,  nimium  intemperanter  rebus  (ecundis  ufi  func:  ipfum  cnim  & 
amicos,  in  proximo  convencu  Limnuchi,  damnarunc,  6^,  bonis  in 
lifcum  redaclis,  exilio  venerefblum  coegerunt.  Ex  eorum  mulra, 
ie  (gafque  rcs  a  fifco  redimencium,  magna  conftaca  fuic  pecunia,  i^cA 
non  fine  maxima  invidia,  &  omnium  bonorum  oflfenfione  gravif> 
Hmi. 

XXn.  Inter  hai  {ediciones  domef^tcaT,  Anoli  Scotiam  Itvqyt.^^ 
Jedburgum,  CaUbnem,  8c  regionci  cLrcumicQLaS)  fctvo  ^^mm-x^^ 


448  R^rm  Scoticarm 

•  v.ilhii«i,  hte   rolitudincs  fcwfiini.    lode  ad  CoWingamljm  pre- 

-  ]>rcfii,  ccmplujti  lcmpli<)uccurrtm  pro  remporcoperibits  municrurv, 
ac  prxlidio  ibi  reliflu  difccirenmr.  PrxliJiarijj  partlm  prgctlz 
RUiJlMic,  pariim   ne  commcsciim   obfcJTurii  iioflibu!   liippe^licare 

•  agcr  vUiiiuf,  dFuJii)  pcpubcionei  fcccrunt.    Qui  rei  S^otioe  prr 

-  «riW,  Rcgiiu  viJua,  CardiMlii  &  Prorex,  aUi/M4co  coiicilio,  eili- 
XCTutic,  uc  Nobilcs,  &  e  rcliqua  multiiudine  poieniiorc»  vmiti 
ntlcircRC,  auo  t^rorcx  (iDccrct  fccucuri ;    fccujnquc  aiXo  dttruin  com- 

.  mcitum  a&crrcnt.  Brcvi  fupra  oOomillu  i/>ovei»crcv  &  jfperriiivi 
.Ikicnic,  cum  currim  xAa  fjcrx  machinii  verberairciit,  lotura  dicm 
^fWittm^ue  iiljm  cum  mixinu  hominum  &  ctfuorum  fAcigatione  in 
-«fmiv  lieierunc.  PnliriJic  Proreii,  livc  fium  in  Ubott  milinri  ft- 
■  r«n>lo  moUiciem  actuTani,  fiveveio  holiilemiiKurl!oncmfiiriniJ,iR«, 
^{pTit  ctiim  Jc  4<lvcMu  Angloruni  e  Bervtco  urbe  propiiitjua  ceriloi 
I.icii")  citerii  Proteribus  ign.iris,  ac  pjutij  fuorum  comitacMibui, 
i^unntuni  c^iu  ciincenclcre  cuTfu  poccnut,  DumWtim  fe  mtpic. 
IJ^ii  Kujuj  liigar  turpiluJincm  excufjrc  cotubancur,  jicbanl,  euni  ti- 
iVnuiJif,  i>c  a  fun-cKerdtlit  proptcr  otlia  cir  mulru  •fftnJiooHiu)  oal- 
-Itifl.i,  Anelit  prudcTCHir.  £|iuili(i~eflu]  ma^jm  in  exercini  ftdi 
,pcrcur)''ati«>rieFn:  ctfiuctiiJm  sravinrcm,  tjuod,  quanio  caiitTa  fu< 
-^a;  crac  oblcurior,  eo  maiores  timendi  cjuiTas  multi  m  animolibi 
I.rn^Debant.  It.t9ur,  pluribus  iii  ea  fenreniia  oblitmrii,  ut^  oua 
(vi^ue  prcMimun  ent,iaxhinii  relifiii,  domam  piM>(ienrefl(i  *lil)> 
qui  magit  piovidi,  &  auoui  ibnni>Iok>C  ritleri  yt\iat,  coitfahBri- 
biiT,  uteat,  ne  uTuieBeimacMrboAibuijiiujKtt.gmlila"  «fMMM 
dirumpercnt;  :An:hlbaliliH  Aneiifw  Comei  oaui  aUtkii^  JM=iVf> 
fugi  ttirpiHimum  tdjiccMH  fluitiam.    £»f»m  SM  ir-»— '■""-*■ 

,p/«ibui  ^ucMuim  mlqert  pakt,  (bra  voct)  uf 

tur,  inquM  ;  '*  QmkI  id  me  attinct,  qiumlibct  n 
^'^inato,  <fMta  vicim,- tali  admillb dcdecoiv,  quiinviiopul 
'^  iccur.ud.  Voi'3mici&coramilitore«,  vidcritis,  qdid  voib &c^ 
''«qduin  ftanuiii.  £go  aut  has  m.ii.binji  rediKam,  wvlvUtip^ 
'  dnmum  non  rcJlbo  :  iilemque  vine&  glGiriK  Mifa^fmHMKCMC- 
H^locutui,  pauebiailinodum,  ^uilius  ti*fMtvita  tlw||i».4nV7.BDin- 
.movit :  cxteri,  ob  ]yobrof7m  Pnqregif  liifiim,  aiiiiiipi)  jtftmiM- 
tn,  vjgi,  jnlnti*  onliiiibui,  i}ua  cui<)ae  vi&ua^tabiirnMh'  iD»- 
:^|jrTiui  prvnMlTa  tormenncum.fuo  ioAruAit  »pfi.\^ ^^qa^vtt, 
(C(uiiitius  hoflium,  ijuoi  tumulcui  excivit,  a'-tergo  '^ui^o|i^aep- 
bii;.  Dumbarum  reJinit.  .    -. 

XXIir  HxcexpcJi<io,  temen  £i|gcpta,  &;.turpiter  oUf) »»1- 
torum  apu^  Skwot  animoi  fref^it,  &  Anglpi  injrrefdptiai^  inialc- 
.r.il>>leni  extuiir,  Scocici  Proregii  ^aviatn  ad  fiora  ^Mf^M  tn^Kf* 
Tct.  J^itur  Radoltui  Ivcriui,  &;  BricAMi  il,«tmiai,  Afiiltfifpin 
Jpleitdidi,  qfmine.obvio,  Marciaiii,  'I^i,«tlm,.&:I^Wfqil%JK'- 
curGncei,  prope  omnci  earum  replonum  inGoJai  aut  le  AeiM-W^ 
f.cTunt,  aut,  fi  quii  pertinaciui  rrttitcnt',.iu.'!a;fr)l  voftifirfiitiRHli- 
Bci ti lediicham:  coouc  uMSwWwnfiKc^MviVriiiacBdiu^il»- 
,  r  ■-  \»i.!v 


Liher  Decimits  Qiiiuius.  449 

tcncttf  An{>Ios  provcxerar,  uc  fincm  vldorijt:  fuae  seitu.irinm  Foirhae 
fUtucicnr:  ar(|ue  hanc  ipcm  fccum  fcrcnrc.-,  LonJinum  profctti, 
ab  Hcnrico,  ob  opcram  forrircr  &  fiJclircr  navaram,  paemium  ^»o- 
fkilArenc.  ■  l-.a  dc  rc  cum  in  conv.ilio  ae,crcrur,  Thomas  H.ivarrus, 
Norfblclsp  Dux,  qui  mulras  cxpeJicioncs  fcccrat  advcrilis  S.ncos 
magnif^uc  damnis  eos  affecerar,  uim  ex  rcbus  rum  in  Scoria  turbu^ 
lencts  intcnigerec,  non  fuiirc  difficile,  rc!»ioncj  nullis  praplldiis  fir- 
matas  praedando  pcrcurrcrc,  vulgufijue,  cui  nulluni  ciitr  aliudprsE- 
ftncis  mali  )>erfugium,  ad  fiicramcncum  cogere  :  idcmc^uc  non  i^no^ 
raitc  Scocorum  &  in  iliis  ciicndis  conibntiam,  &  in  amiifis  rcpercn> 
dir  percftiaciam :  RcgiauAor  fuide  dicirur,  ur  agrum  bcllo  ciprum 
€is  frptvm  prerium  flacuerec,  &  ad  eum  cuendum,  doncc  Anglorum 
afluelcerer  impcrio,  modicas  copias  darer.  Id  donum  cum  libenccr 
acciperenr,  &  Rex  non  xgrc  cribuercc,  vanz  ja^iacionis  arquc  vana 
com]>enfacione  donaci,  lairci  ad  1-imircm  rediere:  addira,  pra*rer  li- 
micum  accoL^s,  qui  ijne  flipcndiis  milirarc  fblcnc,  rria  mci-ccnarlo- 
ruro  millia. 

XXIV.  Cumrediruseonm^  vchemenrer  proximorum  animospcr- 
Curbarec,  urqui nullam  a  Proregc  fpem  habcrenc  auxilii  :  quipf c 
tnii  facrjficulorura,  &  pociifimum  Cardinalis,  ucerecur  coniliio,  Ar- 
'cnibaldiis  Angulls  Comes,  &  publico  dcdccore,  &  privaris  cciam 
damnis  Xbabd>ac  cnim  mulcas  9t  fni6luo£is  in  Marcia  &  Tcviocia 
pofleffiones)  gravicer  commocus,  &  perrcuH  magnicudinem  Prorc^i 
luculencer  expofuir,  &  uc  obriam  irer  cft  horraciis.     Ibi  cum  Prorcx 


^*  cUmagerecur,  qiii  forts  imbcHes,  domi  fediriofl,  omniumcjuc  fc- 
•**  riciilorum  c\pcrce$,  alieni  laborls  frudli!  ad  <uas  volupraccj  abutc- 
**  rencur.*  Ex  hoc  fonce,  incer  ce  &  Proccrcs  fadh  cft  fuf|M*cin,  (^uat 
**  (qiiod  neucri  alrcris  fidaris)  rebus  gercndis  maxime  cit  impcdi- 
••  menco.  Qiiod  fi  conlllia  dc  rcbus  ma^nis  cum  illts  conimun?- 
^  care  in  animum  inducas,  qut  in  illis  exle(|ucndis  viram  non  rc«.u- 
**  fcnc  impcrtdere,  non  delbero,  nihila  minus  illuftrcs  rc;  poflc  Gcrf> 
**  quam  4  majori^uf  nofbis,  temporibiis  auf  scque  auc  non  niMlro 
^  knious  curbuienils',  gefhe  funr.  Sin  per  dcildiam  iinguLi  Iioilcm 
"  carpCre  fmamns,  auc  nos  brevrard  dedirionem  coger,'aur  in  cxi- 
'^lium  ejielM,  quorum  ucrum  flc  miferius  auc  flagicionuN',  vix  dici 
•*  poceil.  Quod  autem  ad  not  acriner,  flio  me  ab  inimici»  rrodici- 
**  onis,  ce  vero  cimiilicacis  innmubri.  Quodflcibi,  qucjdcfTugc- 
**  re  non  poceris,  quamprimum  laciendum  vidcnir,  ucrumquc  crr-» 
**  men  non  vcrbfs  expolira  oracio,  fcd  campus  &  acies  rcdargucr. 

XXV;  OivBk  Prorex  fe  in  illiiis  &  cxcerorumpoceflace  fuciirum  d- 
fiendcrer,  concilio  luper  cxpedicione  fuflipicnda  habico,  cdidlum  lA 
emncs  rcgiones  propinquas  ef)  miffUm,  quo  impcT^Lb^tux  ^ii^EyCCvtTvx^^ 
IB>  qwaiKi  am  gclcrkatc  poflenr,  ad  Prertgtmj  vfevcwc^r.t  cS<:^.^ 


^jo  Kerum  Scoticai^um 

yecurent:  ifCi  poQriJie,  cuni  prxrcniibus  iMpit  Cerantaiuemiwa 
tiuTHf  trCLencu   cquitibiu)  AngUaro  vcrrus  itcr  ioienderuar.     Ag- 

Ke^indbui  teid  cos  non  lico  multit  LothUniiac  MarLuni!,  cun 
iiUoflijm  Ad  TucJatn  devenUlcnc,  ibicjuc  faiu  CKfyeitiTC  tUat- 
yiilcm,  ADgli,  qui  Jedburgum  jam  pccvencnnc,  (.eniotnf  fj^  pct 
.  oploracorei  (&  nofliuin  pauduce,  ad  quinquc  fcrc  millia  tiominun 
Jcdburgo  educunc,  &j'cdj  MtilrctTum  iccr  intcnJunc,  niliii  Julii- 
tinces,  <]uineat,  &  paucoi  &  dc  vii  fclTui,  una  cum  PrcM^cjEC  op- 
pieiTuri  tiecopinicos  elTent.  Ai  Scoci,  pei- fuot  cxciaruom  4e  An- 
glorum  jdvcncu  e Jodll,  fe  io  proximoi  collci  rubJiucruiK,  Jpe£«li- 
turi  ecuto,  quiii  conllUi  hollci  captarenr.  Angli,  Ipe  fu^il^tAii 
11)  oppido  &  Ccenobio  Monacborum,  non  ailco  mulio  antc  IpoUiti), 
vagi)  &,  ii  quiJ  pr»da:  invcnirent,  inicnci,  jj  onuin  uCoiK  diti 
ILblUceruiit.  Primt  luce,  cum  Jcdburgum  rercrtcfttuur,  &  Scnci, 
recepiispropc  trececwiic  Fifana  )uventuic, duccnte  Normino  LtQio, 
CoiBiiis  Rochulix  filio  (^ui  Scocicae  juvcnciicii,  in  nmni  viitucuiv 
crnere,  tum  iacijc  Princcpi  er.)c)  alacriorei  fa£ti,  tentiore  gradii<)4 
(ollci,  qui  fupra  Ancraraum  vicum  iiir^unr,  fc  rccipiebant.  Ibi  'A 
coi,  paucii  admodum  comitacus,  Valceriu  Scotui,  (cujus  anic  noii 
ftmei  meminimui)  homo  mauuScconlilio  promtui,  vcnic.  Ii,  vt- 
cfllaca  remporii  aneuHia,  fuos  mox  afiiiturof  affirmans,  ,Scotij  aufU* 
fuit ;  "  Dc  tn  collem  proximtim  amandarcnt  cqnoi,  &,  enMiium 
"  xquato  pericuio,  in  peJct  delccndcrcnt,  atque  in  loco  humilioie 
*"  hortem  cxfpeflarent."  Nec  enim  diibitabat,  quin  ininillrii  aun 
equis  rn  ediciorem  locum  fubcunres,  fiigi  fpcacm  Anglii  darent,  & 
ad  graJiim  intendtndum  eoi  incicarcnt.  Igicur,nc,  nwe iiamintn- 
,nc  prselio  Scoti  evaderent,  ic  rurfui  cum  magno  Ubsre  vcili- 


cominuaio,  aliui  alitn  vebcmctitiui  hottjcir(>u$'^«#mx-)4fMlMi4 
ft  brcvi  Iiibw«  loiigam  ijnietan,  rcm  iten  &  jjbfjtwq  rfiltpMk  Jfc*> 
*im  (juaiicum  adh«rtatio  addcrct  animoranit  tascin  "*'  *  '  '* 
meret  virium,  prima  tonm  adcs  i^ScoKM,  ad  fOlt 
«dut  in  infidki  prx^Ftont :  auReiot^MI  cooSfi^  __^.,^„  _ 
«at,  ac  fiiniter  |ntUuM  tBeuH,  Se4  *•  Kt  rTMifit  ynjwwn 
Scotii auxilio fiierunt.  tim&Sol,  itkoquSnpiuithftMkin- 
4iii  in  boRium  ocuhx  laairreb^c,  &.waa%.jywrttirtlPft  fmm 
liilfirei  putMTL)  ita  in  Pofl<ri(iKt  acief  •«}*;•(*  tf  .PWijW  iMll> 
iprofpe&iun  adimcm,  «  odore  tetro  <te  yb,  pJba^uAttMMuiiW 
jafficerct.  Prima  Anghmm  ^ei iO fian4aBt>  Sc rfioBodlkifl'*^ 
^m,  8c  fua  perturbatiooe  impedtta,  &  Soaemn  inpecv  ^iitfti^ 
confulii  ordinibut,  retroimpafii,  ita  outfa  AgK.ft  atttmiPi^ 
jJcvir,  ut  ntc  ligna,  nec  duaem  f"^'^vt^  'Tw'^  I  tCt  tateff» 
^uifque  privatbn  firuti  profplcit,  twmo  Jc4f|)Mli4C  jff^adfcfiM- 
<i  reminiCieretur,  Cmt  Switi  oen&«ti  fi^— — ^-  — -  ^—  '-^ 
jpi^OA  £d  odct  fiut.    Sub  -'" —  " — ' 


Liher  'Decimm  Qjfiatus.  4^1 

irvDt  airorum  numerunii  t  fuit  liuoi  moJo  deiMcrabanc :  ex  An. 
ii^  pixter  tlucei,  cin.ucr  iluctnroi  niilicct  LOmpercrunc  intercoi- 
t,  &  in  iit  [jcrolque  nobtlir^itc  ioilgnei.  Cipti  fucic  fere 
ille  ;  ex  quibui  gcnere  djri  ofloginta,  Hxc  viaoria,  quanio 
aeii  prxter  omniuta  opinienem  accidic,  canto  Ixcior  fuit  -.  cujus 
liScm  fruflut  ad  Proregem,  gloria  pene  toca  ad  Diiglallioi  rcdoa- 
ivit. 

XXVI.  Grca  hcc  tcmpora,  &au(Ie,  ut  credicur,  Georgii  Gordo- 
i  Comicii  Huntilxi,  cercamcn  commifniin  elt,  In  ouo  cota  ferc 
rafcrioniro  familia  cilextlnfia.  Erat  incereoi  &  H^ginjIiiinDt 
Kui  oJiuTOj  fjpe  mulrii  utriufijue  partii  cUdibut  nobilitacum :  & 
untilxos  occulta*iiidigiucione  zftuabai,  qi^,  incer  vjcinai  gen- 
s,  ta\i  ab  cjui  dicntelii  abhorrebanc.  Nam  cum  vicini  Infulani, 
ivcHui  Comitem  Argatbelir,  quicijuid  vlriusi  potcraoc,  coeerenc, 
;mo  fiTC  in  illo  rerrarum  xn(X\i  fuic,  tjui  non  in  alcenui  c^iltris  fu- 
luseflct.  Scd,  re  Iine  certamiDC  cofnpolita,  iacer  rcdcuDJum, 
un  divcifo  icinerc  ab  eo feparati  revertcrcntur,  Reginildini  admo- 
xi,  cunftii  papularibtti  coneftis,  acrociffimo  prvlio  eot  adoriviKurv 
ralerii  paucioret  a  pluribui  viQii,  acque  ad  unum  okIu  It»  fccas 
imerolidifna,  &  fi^  Ae  re  Sctxica  t>cii('mcriia«  lau  inctrier^, 
ifi  divivp  (ut  cfc^i  par  cfi)  cqnlUio,  oc  f^miliK  (irincipibui  oQui- 
inta  (lonii  rcIiciuifleBtgraYiilaf  UNOrci,  qute  fiw  qugique  (enipoFC 
>ar«  prpereruiu  linguloi,  qui  omtiei  JDcolumei  ad  virilem  pcive- 
nunt  arcAtcm. 

XXVII.  iiifJem  prope  diebDi,  fit  ccrtior  Angluf,  fiium  exerci- 
im  in  Scotia  fufum  &  fugacum  cfle,  &  L»atui  a  Proreee  in  Gal- 
am  clt  mifnw,  ^ui  viSoriam  nugdaret,  &  auxilium  adverliit  po- 
uUta  &  miiiat  Re^ii  Ai>gIoriim  poltularet,  ac  Lcvinium  c^lum- 
iarctur,  ejuf^ue  JifccHum  e  Scoiia  iitfamaret.  Dc  auKilio,  vix 
npecratiim,  <]iioJ  pro  cerio  compcrtum  cfTec,  Anglum  magnit  cuio 
tpiit  in  G»lliam  crajefluruiBi  JXicI  tamcn  qulngcati  equitei,  & 
editiim  tria  millia,  nonram  ut  Scotoi  ab  incurlionibut  ^slorum 
rotegercnr,  qtum  uc  eos  dinicirrcnc,  ne  rocii  viribus  in  Gjllian 
rucrert.  Anglui,  ej  aDate,  non  exiftifflabat  netefle,  cojiiai  ma- 
ircf  ad  limiccm  Scotorum  tiLircere,  quod  fufficere  pinabac  arciun 
rxfiiliaAdexcurlionciboniumiDhi^nd;it.  N^m  ex  turbiJe  re- 
jm  aptJd  ScocM  flacu  inceHcxerat,  julhnn  Hcrcituin,  co  anno,  a,it 
npu^nda  looi  muciita,  cogi  non  poJ&.  A  L<gata  Scoconum  in 
■allta  lcvia,  nec  digna  rcfponlck  crimina,  in  Levinium  abfeiKcm 
lAabamur,  cjuod  pccuniam  ad  le  miAam  fupprcfliflec,  auod,  oii 
jut  cum  Cardlnale  difTcnfion»,  prodica  fuillec  cauffj  publica  :  Ji- 
xjfut  aucem  «jui  in  AngtUm  quun  tnvUioiJflime  exauitabatur, 

XXVTII.  RcK  Gallui,  qui  rcceoti,  cx  rumoribui  ^fiiij  invidi.i 
:»  eKarferat,  ut  nuUam  advcrfut  catiunniai  purgacioiKm  admiicc- 
et,  quiaue  Lcvioii  fratreiR,  CtMlIitum  flLonim  prz&fhim,  in  cu~ 
ndUm  inauditum  iitcluferar,  pauHatint  ehKienteT«ii.%M.,  «%-»:»■• 
uioi  «Jlct  cu/;u,  RineTit2ti  v«blldc  «Aomn  i{uf«a.\  U'*'^^  ^'^y 


j^ya  'Ha-mt  Scstkarnm    '■ 

inina  Lrrinlo  otjeOa  In<]uiri  fuflif.    IJ  negnrium  Jacblio  MoBgo* 

.   ^rio   Loroisna,    auxiliorum  Ojliicorum  prvicfio,  viro  ^uiJcfR 

^pigto  &  pfiiba,  fiil  Ltrinii  atcrrirtio  inifliico,  ilatur,  pfotuMft; 

ttbai  nuJiime  Guiiit,-<]uoi1,  foroHv  fu»  caUfGiti  ftfMrircM  ptrfidi» 

Cintifiallt  noLi  polTcnr,  Mnngommufj  cum  Cjllicit,  ou« 

-   M.  D.    diximm,  auxil.ij,  4|ipuli(,  iri  SeotlifB,  ad   V.Non.Jul. 

XLV.     M,  D.  XLV.  ac  litcri>  &  volutiuic  RtjiJ  Galli*  in  c«n- 

cilio  cNpofnu,  eflcdij  uciDtllcrretur^xercitul,  porcntio- 

.  Tt^ui  fflodO]  &  qui  lijintuf  bclti  ftrrc  poi!<m,.  aJ  bmcin  riitin  cm)> 
venire  juf)u>  Ail  (urti  «Itcm,  Hjdlmm  conrcntnmi '  ad  ouindtcia 
-tnilHa  Scotorum,  a(C{ijc  ad  lim<t#m  profcftty  e  r^gfnne  VcrcW,  «* 
«ii  Anglica',  callra  foiiicrutit.  In^it,  jltcrnii  (fTt  dicbut,'  AmIU 
•taa  fub  llgttij  iitgrrfli,  magnal  pr^dai  abi^eballt ;  it{  holUbui  vw^ 
iftra  (onantibui  aM«f  pop^.iJaiioFtibui  locri,  Si:otl,'I«vibtli  ali^tiot 
prxliii  fitii  prolfwro  JtmnS^n  fafili,  ad  lcx  circliet'  mlHU-  In  O- 
.Sincm  paitcm  flamma  fcrrcgiic  vaRarunt.    Cunt,  Mi  iacurlionf- 

.  bui,  dcccmfnmcdicKonfuinliiicnt,  tm;  ultcriiu  Ift  hofKoim  p^- 
jKtnrent,  ^uam  ut  nofle  le  rccipcrc  in  caHra  pollMt,!mtemMen- 
'gomcriui  &  Georgini  HuroiiM  fcdulo,  feJ  fruflra;  cum  Prorege  e- 
.gerunt,  ut  e^lira  trans  TueJam  amrem  tranjferretiiur,  ut  e  propin- 
■^uo  agros  JiheriiK  iixutftrcnr,  icrrorcmtjitcfpargetent  latiiti.  StA 
iKpugn.imibU!  frorcpc,  &  c|iii  in  tonciiiotrsiit)  quod  omni  oppu- 
gnandarui»  arcium  sppar^tu  ilcftitucrentur,  rolulo  txercito,  domum 
eft  rcditum  :  csricrij  ouo  cui^ue  eli  vifum  conmoiIfflbMiii^  &i  bf^ 
^iincaiKMflh^trMancuneriut  Scerilnuin.ltBuIaW  ftfciftiii- 
tU  inimico.niB  adveriut  LfviBjHni  calumnlit]  crfi  ei  crtt  fawnoffi^ 
-mut,  nmcM  CaidiMlcinBMTMBnti'Vcrfcit<r^'t,,«wkd,  di^-faif- 
^ia  iftligni  »ti  lAinikD^SLflMhM,  hcmiliitiD  ftci(>ami<ftjlDiMhiiak 
^If>  inTidia^^nfalKv^ituqMCKgcrlf  Iftviium-bAlU^fi^^Maigtf- 
gere.'  -■' -    "    ■-.•'>    "■■  '    i'"-  :;      ■■[  .   .    i  .   :  J  zr.  [.i  ■ 

XXIX,  Hti  ftre  diebiK,  bil  Mtaflcs  wjiiiiandft  HlilttnlfmirfiiBLi 
utrinqu«  varlia  «venm  faa«  f  RoMm»  UMiCa>tiait<Wktm  Klta^ 
.  tingulari  virture  jbvcitit,  ib  Afiglii  fiac  captte :  ndHl  p^xcnM-li*- 
■nona  dignum  geflum.  pKatliriv  bicmif  ■  tnitfa^  Muig(aM»to>iB 
Gatliam  elt  rcverftii  CardiBalb.Hlimlhoniaib  ^VrMKBBjfiaele 
finandarutapaitilmi,  (fU«ft<UtWiIfctii  tiWt  vodnMi^^flMit- 
-atairegioneidrcuiiwtttx»;  .ftimiwftrthunicj^waftife-  |lifU> 
cuor  wni»ilDtt,  ^bod^amnn,  iie^vttfto  McHAAM^'ftnlt(fa>'tf' 
te&\s ;  iDi^'cF  ana  {nrttviivtj^^^ipd  Tbgine«>LHlam-  i((j]i«IIiMi 
opuBqiK  ejut  impwnirnolidlltt,  Wvcaift  M4nl  mtnJtedkJ'  Ad 
tei  imivcifx  ci^lcationem  atiimiiiti^  iMendantk  ■  TaoduMMi  {ndc 
crofcai,  ipH  ff  pnUicabant  >ad  paeUM  de  Nori  TefiajMac)  ,lettarl- 
but  ire  fumeiutat;  Nan,  llla  tempeftare,  id  iotcl'  gn^jjlfini-^ivi- 
na  AumerabatuB:  tavtaque  erat  tCKitai,  «"bec^dMMn  fieAMif 
noriiatlf  nomi&e.oftnllj  contcinSMcivv  cum  libivmiiiiperr*  ^lwH- 

no  LurJiera  iiiliic  £riptliim,  acVtffUT^ftaBMntum  repafccRwJ'  'lU 


Liher  lyecimiis  Qiiiutiis.  4  f  5 

ventare  bene  comintut  ilkcretur,  unaquc  Comci  R,othufiu(,  tiiniuf . 
tu  lcdato  per  amicos,  Prorex  utrumquc  }<oltrii,lTe  adefle  luflit.  Sctl 
C.irilinalit,  parum  tutum  ratus,  dutu  homtnef,  nobilei  &tatJiolbi, 
&  bene  romitato;,  in  oppjifum  rccipcre,  unum  inlbMirats  Rcli^^iom' 
adiliAiflimum,  egit  cum  Prorege,  ut  Pcrthum  rcdiret,  Proi.«rcs 
tnine,  ciim  ad  ircr  p.irati  elTent,  aicepto,  Prorej;«n  Pcrthum  tcn- 
dere,  eum  cnnfccuti,  cum  in  conlpe^u  cirent,  datum  CarJinalis  ti- 
mori,  ut  Prorcx  coi  juberer,  urbem  feorfum  ingrcdi :  poftritUc  am- 
bo  in  cullodum  dati :  feJ,  Rothulio  ftatim  dimilTo,  Gralu;^  ^iiem  ^ 
vehcmentirTc  odcrant  &  timcbanr,  fcriuj  lilacratur. 

XXX.  Antcqiijm  iilinc  difceilerctur,  vifjm  cft  Cardinjli,  ut  jw- 
tentiam  Ruveni  ^txfc&i  urbani  imminueret.  Pi-orex  j»-xiuram,  ei 
ablacam,  d.it  Kinfjnio,  Cbmarcho  vicino,  CC  Graii  propinfjuo. 
F.rat  Ruvcnui  drdinali  inimlcut,  reli^iom  inllauritic  »rebat: 
Gniui  nec  prorfiii  alienut  a  telieionis  ca^uJli,  nec  amico  in  CarJi- 
nalcm  anjmn.  Hoc  p^Ao  fi  vefut  in  .irenjm  protrahi  poITcnt,  non 
dubitahacur,  qiiin,  ob  familiArum  (laritatem,  itiulti  ex  propinquit 
rc^ionibui  ad  utrorque  fc  eflent  adjtHtfiuri:  e  quibut  quanium  c.i- 
derct,  tantum  hoflium  libi  detraftum  Cardinalir  exiftinartt.  I:;i- 
tur  prxTura  l^errhi,  quK,  multoi  (jtn  antiot,  velut  hzredit.iii.i,  iii 
familii  Ruvena  hEfcrat,  In  Kinfanium  tranHna,  cum  mutra  ci'.  i- 
tim  indi^tione,  qui  vetercm  fufFraEinrum  in  comitiis  libeitatcm 
fibi  fubljMm  molcftc  ferebant.  MifTus  novui  pntior,  qui  civei, 
Bifi  fponte  pjrcronr,  vi  fubigcrct.  Urbli  oppugnatione  eif.irisin 
divifa,  Graiu)-,  (jiil  torum  rci  pondu;  ia  fe  rufcepcrst,  a  pontc  Tai 
nppugnationem  a»rcditur:  alrera  namii,  machimf  pcr  adverfuin 
fiumen  admotii,  ^atut  apertum  erat  invajura>  Sed,  ijuia  maris 
cfhit  corum  conliliii  non  refpondebat,  in  tcmpore  non  afFucrunt. 
Graiut,  per  pontem  ag^refTui,  (quem  Ruvenui,  recepto  in  zdes 
pmximai  prxlldio,  incuffo.litum  vidcri  voluit)  cum  ncminem  cx 
adverTn  armatum  ctmlpicarctur,  Iblutut  omni  mctu,  intcriui  in  cp- 
pidum  penctrabat:  cum  i  Riiveno,  cr  «dibui  proxlmit  repcntc 
prorumpcntc,  inTaditiir  ita  acriter,  ut  fii^am  cum  fuii  omnibui  cii^ 
cum^ftarct:  ftd  turba,  confiila  in  angofto,  fcfi  impediebAt,  & 
fugam  primorum  ultimi '  introrompere  coiuniei  mor.Tbantur.  In 
hac  conttifa  lAultitiidine  periere  conculuii  complnrei :  feiaginta  fcr- 
ro  cecidere.  Cardinalii,  erfi  f<enei  Ruvenum  effe  vidnriam  invicuc 
aiidivit,  tamen  czdem  advcrfirionim  ab  eo  fiftam  non  molel^c  tu- 
lit :  <)u(i;  enim  amicoi  fibi  fnre  defperabat,  corum  vircs  mutuis  (h.- 
dihut  timmhiKlM']  in  lucra  fibi  depurabar. 

XXXI.  Cirdinalfi,  peraerata,  quoad  tum  firii  puc.ibal,  Anpu- 
lia,  Pmrcpem  pnft  hibcmiim  (nlftitium  ad  Faniim  Andrca;  diixit, 
Ht  anlmum  cjui,  fi  fieri  poflcr,  fibi  arftiui  devinciret.  Quantju.im 
cnim  filtum  eiinComicem  Aranixobfidem  halicTTt,  tamcn,  quotics 
de  ScoticcNobiliiaclj  fetncia,  &  faflionii  advcrfz  viribut,  &  Prn- 
■reeis  inconflantui  c6(;irabat,  verebanir,  nc  pri  ac  ad  fe  venerat  k- 
vitate  ab  iivtHkTusptrSatus,  ad  cos  dcficuci.   \\>V  cum  ^  tA\vnn. 


4^4  Rertm  Scoticarum 

cum  pjutLs  m&u,  vigintj  Sacurnjlioi-um  diebu5  per  luduin  &  laJli- 
vijm  trinlidii,  multa  itt  prjzicncii  largitui,  tnulta  pofteriui  polli- 
citus,  mulEi  item  Uc  ftatu  regni  cum  eo  loquucus,  pjullo  animi  &• 
curior,  Edimbur^um  ell  prorcftuT. 

XXXII.  £rit  intcrim  ibi  ttinvcntuj  Eci:1e(]aflici  ordinit,  ad  U. 
Jaiiuariu.  In  eo  ctrcu  cum  iiiiui  plurima  fuifTcnCf  dc  vcceri  £c- 
Llcfiae  libertate  rctincndi,  dc  manifcftii  quibuTiiam  laccrilotLin  ftt- 
^iciif  expurgandii,  ncc  ullui  itivectiretur  eMitui,  nndem  dcUcumdt 
ad  cu,  Genrgium  Sophocardium,  conciomcirem  Evangelii  lonjie 
populo  acccpciflimiim,  ad  fcptem  ab  urbe  miliia  piiTuum,  apud  lio- 
mincm  nobilcm,  JujnncmCocburnum,  diverlari.  Ad  eum  Ihcim 
cquiiu  mifli,  qui  nominetn  ftclcrjtum  dcpolcerent.  Sed  cum  Ck- 
bufnur  alia  acquc  alia  cauJTirctur,  ac  morai  inncCicrct,  li  eum  oc- 
cultc  polTcc  dimitterecircumlpicienx,  Cardinalii  pcr  fuoi  id  Eeri  ad- 
mnnicui,  inicmpefla  noCIe,  cum  Prwge  illuc  dclann,  omnei  adini 
oblcdit :  nec  camen  auc  blanditiii  auc  poUicicacionibut  aitc  miiBi 
^uiiqii.im  efficerc  potuir,  doncLComcsBothuelix,  e  propinqua  viJ- 
ijfua  r'.'[ii..-icui,  co  vcnir.  It,  cum  omnium  LochiannruiD  fi<^ilc 
pnTciinllimu!  clTEft,  tan>icm  imp«cr:ivic,  uc  Gcorgiuj  ipli  dederctiir, 
iiiEctpulic.i  tide,  le  ak  omni  damno  &  ^|tiria  eum  dcfcnfuc^m.  S>- 
cciducc!  lianc  vclut  opiniam  pnedam  na£ti,  Edimbiirgo  c\im  ad  Fi- 
num  Andrcz  trans&runc.  Ibi,  poit  alcerum  fcrc  mcRlcm,  coaAi 
fi'C()Ucnci  omnit  ^nerit  facerdotum  multicudinc,  cjuC  de  dojtricu 
cjiii  decemercr,  &  magis  ut  ^ciem  jiidkum  pnvberent,  mian 
quod  cut(ju;im  dubiiim  ellct,  quid  decreturi  fnrcnt,  de  ctmKtdii 
omnium,  Cardtnallt  (rjuoniam  ipfc,  |>er  lcgei  Pontificiat,  de  capiK 
cuiiifquam  ncc  excrccrc  quarftinncm,  nec  flatuere  pnflet)  petic  3 
l^tni^je,  pcrlitcr.it,  ut  deli^nctrei  cjpicilii  juJicer  " — 


■,  qui 


Gcerdotum  kxreies; 


ti.imnatin  elTei. 

XXXIII.  In  c»  re  nulla  videbitur  mora  per  Prore^em  futuri :  i: 
nc  ruiiTcc  c^ui.icm,  tiifi  propinquus  ejus  David  H.imiiconiui  1'rxilo- 
ni.mut,    miiltii  verbii   cum  ailmonendr,  roparido,  detetrcndo,  k 
inccrim  prnpe  objureando,  continuilTct.     In   hanc   fic«  rentcntiiro    . 
Ifitiirum  fcrunt;  "  Se  vehementer  miraci,  quo  conniio,  Prorer,  ad-    ' 
"  veriiisDci  (en-n^,  quibut  nollom  crimcn  obficiatur,  ptatcr  K*»n- 
"  .cclii   |cfu  Oirifti   pr«dicati.->ncm,  tatitam  liccnci.nm  pcrmitterec, 
''  &■   hominibus,   flaeiriorum  turpicitdinc,  &  innrum   jmmanicace 
"  pliif^uam  fcrina,  prope  in  cruciacum  dcderec  innoxicJi:  «jooturn    ; 
"  vit*  inrcarit.itcm  ininiici  fiteantur  tiivici:  doftrinam  non  icno- 
"  r.ircc,  ut  cui  ipfc  non  ita  pridem  vehcmcncer  fuilTec  deditui :  cu- 
''  jiij  commendatione  in  hunc  fupremum  ^radiim  pervetierit:  quam 
"  C-  -implesum  fit  tcftjtiii  publicc  cdiAii :  ouam   tucndain  palim    i 
"  fiificpcrit  ■  ad  qii*m  iccccidim,  cocpotcendam,  vitique  &  rooti- 
"  bui  exprimend;iRi,  lin^uloi  &  univerfo*  fit  hortatus,    Cogit.i  ici- 
"  ciir,  ittcjuit,  (fui  lcrmoncs,  <)ut  cop.itationei  homiflum,  tlete  linc   ^ 
'*  futurx :  cogita  bcoc&di  in  tt  uiUaLXA  dvNi&ix>»  -.  Giblatuffl  e  me-   . 


Liher  IDecimus  Q^inttis.  45"^ 

'  dioRegeni,  haminem  acrcm,  &  cibi  infenfum,  cum  ifiuil  iitcm 
■  iter  inliiiem,  quo  Cu  nunc  vcfiigui  rcqucrii.    Qui  fuif  conJiliii 

<  illum  prxdpicaruQt,  ce  nuoc  in  exicium  rapere  conantur:  le  a^ 

<  initio  imjBigiuruDt,  omni  mole  fuK  potenEix  ;  nunc  pravii  con- 

<  filiii  te  in  fraudem  illiciunc.     Rcvoca  in  mcncern  viSoriam,  cibi 

<  de  civibut,  line  cxile  &  &nguiiic ;  ile  boltibuj,  longe  majoribuj 
'  copiii  fretjs,  cum  ioeenti  tua  glor^,  mjxutu  illorum  ienoroinia, 
'  caiKeir,im>    Remiiukere,  quorum  in  graciam  Deum  ueleN;,  Sl 

<  amict»  oppugnet:  expcrgiKcre  ali^uando,  &  tenebrat,  libi  a  ne- 

<  fariii  liominibui  circumiu£u,  dilcute.  Ptopone  cibi  anrc  oculos 
S  SAulem  iUum,  Uj-aclicici  gcficrii  Rcgem,  cx  in£mo  loco  inifup»* 
'  mum  tranllatum.  Quanta  illum  inilulgencia,  kgi  iuac  obcilien- 
-'  MRi,  Dcui  ell  pnolecucus;  quancii  miferiif  euikdem,  prxceptafua 
'  negligFDtem,  iiivtdvcrii.  Confci  tujrum  rerum,  ad  hunc  ufque 
'<  dicm,  £Koe£um,  cum  rebus  illiiu  prorpcxif :  ac,  nili  confilium 
^  mucaveris,  nihilo  felkiorem,  imo  octerioremi  cxitum  cxfpeft.i. 

<  Quid  cnim  ille  delignavit,  ^ualc  tu  nunc  fjcii,  i^^uc  in  graiiaia 
'  homioum  lcclelUflimonuB,  qui  oc^uc  iligitia  fua  ccgcre  pofTunr, 
''  ncc  diflimulaTe  Edcem  coiuncur  ? 

XXXIV.  Hac  admooicionc  hominii  amici  Prorex  motui,  rclcri- 
ofic  ad  Girdinalen  ;  "  Nc  id  judicium  prxcipicaret :  lcd  rem  co- 
''  taBi  fervaret  iittegram  ulquc  in  luum  advenium.  Neque  cnim 
"  fe  co&rokfurum  in  illiuj  hominii  pcniiciem,  ancc<]uam  dc  caulFa 
"  diligentiu)  cognofcatur.  Quod  11  Cardinalis  Jecui  faxic,  incapuc 
*^  ejui  fona  vcriat :  &.vcro  immunam  csadli  &  languiiui  fore,  hif.:e 
*<  liteni  atteltarL"  Cardinalii  hoc  rclpoafo,  przter  opinioneni, 
Uhu,  cum  non  dubitaret,  incerpollta  mora,  rcum,  vulgo  gratiofum, 
crcpeum  iri:  ncc  rem  djfLcpcationi  committi  vellet:  parcim,  quoJ 
ndusi  in  irquicate  fpem  ponerec :  lunitii,  cjuod  de  fencentiii,  miii 
ante,  coociliorum  aufloricace,  prvdamnacii,  itcrum  )udicium  neri 
nolebat :  ica^uc  ptmie  iurcncer  iracuiin  oonfilio  ante  Cifcepco  pcr- 
"  leveravit :  ac  tc^ondit ;  "  Se  noQ  ad  Proregem  idco  fcripIilTi', 
**  «luad  ab  ejus  auCiorince  uUa  in  re  penderct,  fed  ^uod,  ad  fpcci- 
*'  cm  ctmlenrus  publici,  e)u^nomen  ad  condemnalioncm  afcribi  vcl- 
**  kt."  Igicur,  Georgio  e  carccre  prodiiilo,  Joannci  Viniramus, 
vir  dofiui,  &  qui  eic  animo  finccrx  rcligionit  caufT*,  fed  occulcc, 
faverec,  e  fupcriore  loco  concionera  habcre  juffiu,  e  Manhati  c^picc 
decimo  lercio  decLamavic ',  "  Bonum  femen  ciTc  vcrbum  Dei,  ma- 
"  luffl  vero  hxrefei.  Hxrelim  cnim  cire  opiiiioncm  falTam,  &  cum 
**  lacra  Sfriptura  plane  puenantcm,  &qux  ciun  pcrtinacLi  dcfcnde- 
*■  mur  :  eam  vero&  gigni&  ali  igiyirHDiia  paflorum  rcdcllx  :  qut 
*'  rpiricali  (^ladio,  iii  efl,  verbo  Dci,  ncc  hicrccicos  convinccrc,  ncc 
"•  erraniei  reducere  in  viam  norunt.  Deinde,  explicaro  Epifcopi, 
"  cx  epiltola  ad  Timotheum,  oflicio,  unam  clTe  hxrefim  dcprclien- 
"  dcndi  rationem  oflcndit,  11  ad  vcrbum  Dci,  vclut  ad  lapldein 
"  Lydium,  confcratur."  T>indeni,  cum  peraralTct.  ctli,  cfi%  4\.- 
ccbaniur,  ccratra  ficerdotes  &ccKnt,  (juinon»4K^c^iNiMV3:^<^ 


Sm 


4^6 


Renim  Scoticartm 


{cs  convcniflcnr,  fcd  ad  cos  p!c^ndo5>  qui  liccnttc  &  arrogamtc 
coriin\  obviam  ir6nr,  c<imcn,  vclnr  omnia  fucccdcrcnc  eis  ad  vo- 
rnm,  ur  confuctam  judicandi  iibi  fbrmam  obfcrvarcnr,  ad  fiig- 
gclhim,  in  rcmplo  cxnnidum,  Gcorgium  pcrrrahunc:  alrcnim 
CK  adverlb  fuggcfHim  confcendlt  Joanncs  Laudcrus,  Ronuncn- 
ils  lacrificulus :  carteri,  vclur  ad  judicandum,  circumllAunc.  ScJ 
nulla  judicii  aur  libcrs  dilceprationis  ibi  fbrma  fuic.  A«:cufator 
cnim,  cum  mulris  abominandis  conviciisy  odiofiflima  quair^uc,  quse 
viilgo  advcrfus  purioris  dodlrinar  magiiiros  confingi  fblcnr,  cum 
fomm^  vcrborum  accrbirace  dcronabar,  at^uc  ira  tum  atGtis  aliquor 
hT>rif>  Gcorgiusy  in  arccm  rcduSius,  in  pnefefti  cubiculo  pcraoQa- 
vir,  marna  partc  rcmporis  in  orando  confumca. 

XXXV.  PoAridic  mnnc,  lipifcopi  duos  Francifcanos  ad  eum  mi- 
ferunr,  <]ui  ci  dcnunciarcnr ;  ^^Moricndum  quamprimiim .  eflc : " 
ac  roi»arcnr,  "  Num  ipfis,  dc  morc,  pcccara  conficeri  vellet."    IIIc, 
"  Nititl  fibi  rei  cum  Frarribus  cflc,*   rcfpondir :  "  Ncc  cum  eis  li- 
'^  bcnrcr  collocuturum.    Vcrum,  fi  in  animum  induccrent,  in  hoc 
^^  grnerc  fibi  grarificari,  fc  cupcrc  fcrmoncm  conferre  cimi  homine 
'^  illo  ilndlo,  qui  pridicconcionarus  fucrar.*'     Iscura,  npifcoporum 
pcrmiflli,  in  .ii*ccm  veniflcr,  cum  GcorGio  fitis  dia  Viniramus  col- 
lnu'.tiif,  r.inckm,  fcJ.^ro  ficru,  a  <]uo  fc  cohibcic  non  potucrjt,  pU- 
u.lo  voy.-)t  cum  ;  *' Num   vcllcr,  Cn:n«  fjcr^mcncum  ncci|xrrc : " 
'■  Ir  jx^rlil^cntcr,  (inquit)  fi  c.\  Clirifti  inliiruco,  fub  urraoiic  lpc«.ic, 
*'  lurnpc  panis  &  vini,  c.xliibcarur.'*     Viniramus,  ad  lipikopos  rc- 
vcifiis  ^'ini  retulifTcr,  eum  findtc  afiirmarc;  "  Sc  immuncm  a  fic- 
'*  ki  \h\nj  (juorum  arguebanir  :  ncc  ici  co  pcrrincrc,  ur  mortcm  ir.- 
*'  ll.intcm   dcprcc.ircrur :  fcd  ut  fuam  inno*:entiam,  Deo  firis  no- 
*^  nm,  hominibu5  crinm  tcftatnm  rclincjncrct :  "  Ad  ca  drdinaJis, 
ir.i  iillimmnrus:  "  }:t  rc,  inqiiir,  qui  Ik,  jampridem  non  icnora- 
*^  mii^/*     Ttcm  roj»,itii^,  ^''  Num   ficri  cornoris,  &  fm^uinii  com- 
^"  munioncm  ri  pcrmirtcrcr,"  cum  nliis  hpiicopis  |\uillum  colloiiu- 
t.i^  c\  oonim  /cnrcnri.-'   r<.T|»ondir,  "  Non  vHcri  squum,  iit  pcrti- 
**  n.;v  Iv.vrcticu^,  ab  licclcfjacjuc  cl.imn.itu*,  ullij  Iicclcli,c  bcnttidij 
'*  fru^Mrtnr. 

X\\\'[.  Hi^  rcnuncinti?,  rnm  fimiiiarcs  prxfcQi  arcis,  &  miui- 
fri.  hor.i  ciiviror  n(Mi.T,  atl  jcntaculum  ronvcniflcnt,  ro£»atu5  ab  cis 
CTCoriilu^;  *' Njm  &  ipfc  nn.i  vcllcr  f imcrc  cibum  :  **  rcfponilir, 
**  Tt  pcriiNonrcr,  nc  mulrocriim  libcnrlus,  cju.im  a  mc  cft  fiClum 
**  riipc:-i<Mihns  dicbns:  c|iioH  nunc  (icmum  intclliizam,  viras  vos  tflc 
*'  iv'ipr  s  &:  in  «oilrm  (^hriHi  corporc  mccum  cflc  lo<i,uo5  :  quoJ- 
*  (M!c  linno  m'ln'  in  tcrris  novifTimiim  convi^fium  cflc  fci.im.  Tc 
*'  .iiitcm  finquir  prTefcihj')  hort(»r  pcr  Dci  nomcn,  pcrquc  cum  amo- 
*'  r(m  <]uo  afficcris  criM  Dominnm  &"  Scryatorcm  noilrum  ]cfiim 
*'  Chriihim,  ur  huic  mcnfc  piullum  .'fHdcas,  nuJicnriamquc  fuias 
*'  il-^rcc  cijo  brcvi  ailhorMtionc  vi>s  compcllem,  .ic  fupcr  p.mc, 
"  (;Mcm,  ur  fr.irrcs  in  Chrifto,  fumii«;  cfuri,  orcm  ;  .ic  dcinctc  vobis 
'  \i!t  ij\.Mi\*'*    Intcrtii  mcu^^.,  ui  m^^s^  Uwuo  o-^cira,  impoiirocjue 


i 


Liher  l^ecimm  ^intm.  45*7 

pane,  Georgiui  (lifleitre  breviter  ac  dilucidc  ccrpit,  deChrifti  C(r- 
ta,  lormencifijue  &  monc,  circicer  horz  ^limidiuni  loqui.  Hom- 
tin  cft  auccm  prxcipue;  "  [jt,  abjeita  ira,  inridi;),  nj  malicLi,  in 
"  animoi  imprimerent  mutuum  amorcm,  ac  perfetta  fierent  mcm- 
"  bra  Chrifti,  qui  aflidue  pro  nobii  interpellac  Patrem,  ui  noitrum 
"  facrificium  apud  cum  proficiat  in  viiam  srcemam."  Hzc  locucu;, 
cum  Deo  gracias  egi/Tec,  panem  ^KJrj  3c  (ingulii  particulam  cjux 
porrexic  ;  &  vinum  pariter,  ubl  ipfe  euftaflct,  omnefquc  prcca- 
rur  e/fec,  "  Uc  memoriaiB  morrii  Chrilti  nunc  )>oftremum  in  hoc 
**  ficrameoto  fecum  ufurparent:  (Ibi  autem  amariorem  potionera 
"  remperari,  ob  nullam  aliara  cauffam,  nifi  Evangelii  pnedicacio- 
"  nera."  Poft  hzc  gratiarum  aStone  pera^,  le  in  cubiculum  f\i~ 
uin  recepit,  ac  orariotil  linem  reddidU. 

XXXVII.  Nec  mulro  poft,  duo  e  camificum  nomero  ad  eum  a 
Cardinali  mffli :  (^uorOm  altermiuca,  e  linteo  panno,  nigra  cum 
induit:  alcer  routto!  pulvcril.fulfurci  (acculoi  ad  omnei  corporii 
parru  adnnuit ;  atque  hoc  omatu  amiftum,  in  cubiculum  emrius 
pnrfeSi  edufium,  ibi  commorarl  jubenr.  Inccrea,  eodem  pene 
momento,  in  area  ance  arcem  fuggeftum  ligneum  erigitur,  pyra 
exTruicur,  cx  adverfo  feneftra  &  propugnacula  arcis  tapetibuT,  Itra- 
gulit  fericis,  &  pulvinii  omabantur,  unde  Cirdinalit,  cum  fuo  gre- 
ge,  Ixtnm  fpefiaculum  c  tormenris  hominif  innoxii  cii^ierent,  Sc, 
velur  tam  pnedari  ficlnoris  audorei,  gratiam  populi  captarent. 
Magru  priBierea  freijuentu  armatorura,  advcrfut  vira  externara, 
aut  verlui  ad  oRentailonem  pocentix,  adhiblca :  machinx  XneK, 
per  lotam  arcem,  locii  idoneis  dllpblitx.  Tnter  hxc,  cubii  clan- 
gcniibui,  Georgius  proJu^us  fuggelbim  confcendit,  &  ad  palunt 
ninibui  alligatur:  ac,  vix  impcirata  proHcclelia  orandivcnia,  cxr- 
nilices  ignem  fubjeccrunt,  qui  pulverem  umtique  alligstum  confe- 
Him  in  flammam  ac  fiiraum  folvlt,  Pr«fe3ui  arcLT,  qui  t.im  prope 
anab;]t,  ut  fl.imma:  alEitu  amburcretur,  brevirer  ctim  clt  hortatui ; 
"  Ui  bono  aiiimo  ellct,  ac  dcli36rtira  vcniam  3  Deo  peteret."  Cui 
ille,  "Hscquidemllamma  corpori,  inquir,  atnilit  moIcftiam,ani- 
"  mum  vero  non  fregit.  At,  qui  noi  ex  eJitiore  loco  tam  fupcrbe 
■'  (lefpicir,  intra  paocoi  dici  non  minu;  ignominiofc  j.iccbit,  quam 
"  nunc  arrogantcr  cubat."  Hicc  locuto,  funii  circi  fiucci  jrfliii» 
aftrlQii!  vocem  inclufit.  Poft  aliq.ioi  hor.ii,  corpore  in  cincrcs 
ignii  violentia  foluto,  EpiCopi,  aJhuc  ira  Odioque  furentcs,  gra- 
vifliraii  ro?nis  jTopoiiti!,  vecuerunt,  ne  nuis  pro,  dcfunflo  orarer. 
Ex  Cf>,  Cir.lin.ilis  a  fiio  grege  magnus  habcri,  ac  divinis  Jn  CTlum 
iiudibui  fcrri  ;  "  Ut  qui,  torpenribus  crrcrii,  unui,  auftorit.irc 
■'  Prorcfjis  contcmta,  tancura  ficinus  perfcci/ret;  qui,  populari  fu- 
'  pcrbia  comprciri,  totius  ordinit  F.cclefiaftlci  pairocinlum  Mm 
'  firt-titcr  firLCpcrit,  ac  fclidter  eefTcrir.  T.iles  rrrT-ao  fu*  .li- 
■'  rnlMti'  vindLcc!  f;ircr''"-ibus  annis  EcJcfi.i  l7  hjbuvV.c,  i:  0  r  .;. 
'  .ir"-  ■m  i-nperii(  n"n  eflrt  obnoxi.i.  fcl,  fuE  ic:  icitv.vv  v>  .^ 
'  i-ondcrc,  cxttr;  r-.L  f.  ( ".r.^  ■  :"nt'i-.u'.A 


4j3  Renim  Scoticanm 

XXXVHr.  Hac  (ai.erJoium  fupra  moaijm  luxuriance  via«u, 
non  promiftUUm  modo  vulgus,  feJ  plerique,  genere  &  tipibui  illo- 
itrci,  magii  irriiati^quam  fra&i,  rcm  co  fua  iegnitie  rcdifTc  inJi- 
gnjbantw,  ut  pra^ceps  aliquid  cum  periculo  eiTci  auiientlum,  aut  i>- 
(piii»  4Um  ignominia  forel  patienduni.  Tam  etiim  nlurci,  &  jpet- 
ttu!  erumpencibus,  vi  doloris,  querclii,  de  Car>iiii<iTc  tollcDdo  coi- 
rc,  &  ail  libetiaiem  rccuperatidam,  aut  vltam  projicicnJam,  liot- 
tjri.  "  Qujm  cnim  Ipem  dignitalis  reliquam  fore,  fub  arrogatitil- 
"  limo  fjaificuio,  eodcm(]ue  tyranno  fxvilTimo,  ijui  bello  aaiferTui 
"  Dcum  bomincf^uc  fulccpto,  non  kiimicot  modo,  id  eLi,  qui  aut 
"  icm  iuberenc,  auc  pietiiem  colerent,  ftJ  cuIcLinquc  eflet  leviftr 
*'  oRenfui,  eum,  vclut  peciu  cx  liar.i,  fuz  iibldlni  maAarci !  Qui 
"  publice  bellum  &  civlie  &  exccmum  alax,  privatim  (nereiiiciUD 
"  amarci  nuptiii  copulct,  nuptias  legitimai  pro  arbitrio  dirimat, 
"  domi  cum  £ortii  volutctur,  forii  in  canlc  innoxioruin  &  laoguiDe 
"  debacchctur. 

XXXIX.  Caidinalii  aucem,  etti  fuli  opibui  non  diffiJcrcr,  U- 
tncn,  cuin  non  i«iioraret,  ijui  habicui  cfTct  animoruni,  qui  *ie  d 
lEimoncs  vulgo  Ipargerentur,  Cbi  coeitandum  exillinMvit  ilipoifli- 
tia  novli  inciemcntii  augenda.  In  Snguliam  iglrur  profettui,  fili- 
am  natu  maximam  filio  Comicii  Cratoril!*  delpondlt,  miptlaf^ue 
mJ^no  apparatu,  &  propc  Rcgia  magnificcncia,  feclt.  Inter  hxc, 
tum  per  exploratores  vcrtior  ficrec,  Anglom,  ad  infeftanda  ScotiK 
liccora,  magnot  apparatus  nav.ilcs  cogere,  ac  pocl^imum  Firenlibut 
iDinaii,  ipfc,  ad  Fanum  Andrex  reverfui,  Nobilitaii,  ac  potiiruniun 
iii,  qui  mariclmof  aeroi  tenerei)!,  diem  ad  canveniciulum  (htuit, 
VI  in  commune  confulcrcnt,  quod  hulc  malo  remedium  cllci  oljici- 
cndum.  Quoque  iJ  facilius  profpiccrct,  decrcvcrar,  una  ctnn  aero- 
rum  dominii,  ?ocum  iictus,  hac  cft,  pcne  Fifam  univerfam  ciKumi- 
rc,  &  locj,  pro  cujuf^uc  commodicate,  commuiiire,  aut  prjdidili 

XL,  Inceralioi  juvenei  nobilei,  venit  ad  Cardlnalem  Norraamu 
I.elliLii,  Comitii  RothuII»  filiu!>  cujui  antca  a  nobis  mentlo  aaa 
icmcl  l^dta  efl.  Is  cum  fiepe  ante  CarJin.iIi  fortcra  &  iidelem  na- 
vjilci  opcram,incIdic  Intcr  eoi  contentio  dc  re  privata,  oux  ad  tem- 
rus.micnoi  nonnlhll  alienavlc :  lcdcalicc,  magnii  pojlicitationibus 
induflui,  Normanus  ccireral.  Vcrum  cum,  pojl  alicjtiot  mcnfef, 
ad  rcpcccnda  promilTa  rcdilTcc,  c  lermonc  in  alcercacioncm,  ac  >.le- 
indc,nfutrl  fitii  dccora,  incidcrunt  convltia  :  dilceireruniqoe  utrin- 
(jueanimii  iniennffimii :  Cardiiialis,  non  quam  volebat  revcrcnici 
trailacui,  indignsbundus;  5f  alter,  vcluc  fraudc  circuraventus,  mi- 
ii.ibunJui,  &  in  vmditlam  pronui,  ad  fuoi  rediic,  &  incolerandam 
Cirdlnalis  fuperbiam  eii  expQfuic.  Facile  omnei  in  cxdem  e)ui 
coniurnrunc :  &,  (fvo  rei  minus  fiiietfolpe&,  Normanus  cum  quin- 
(juc  t.-inium  comicibus  Fanum  Andrci  ingTefllii,  In  cnnGietum  di' 
verforivim  ft  receplr,  ut  ca  paucitace  cardis  conlllium  diHunutaiecur. 
i:c,ini  in  opjiido  prwctea  «tem  w.  wo^it^UQaU  ajalctii,  qui,  alii 


Liher  ^ecimtts  Qiiiutns.  45^9 

llo  in  locOj  rci  agercdicnJa:  fignum  cxfpc6labanr.  Curo  hac  ma- 
lu  tantum  &cinus  ooirc  cH  aulus^  in  oppido  plcno  prnpinquorum  & 
llemium  Cardinalis.  Erant  tum,  ut  in  illis  rcgionibus,  vcrc  pra'- 
ipiti,  dics  longiflimi,  ncmpc  circitcr  Maii  Nonas:  &  Cardinalis 
rcem  fiiam,  in  ufum  bclli,  communicbat,  tanra  fcRinarionC)  ut 
•ro^  dici  no6tcm  in  opcrc  continuarct.  Igitur,  cum  diluculo,  ad 
iperas  intromittcndas,  apcrircturporta,  Normanus  c  fuis  in  do- 
ifincula  propinqua  duos  praemiflos  in  inliJiis  collocarat,  ur,  jani- 
orc  ab  cis  comprchcnfb,  portx  comporc?,  Ijgnum,  cjuod  convcnc- 
ar,  catcris  darcnt.  Hoc 'pj^^o,  linc  tumulcu  omncs  ingrcfli,  cjua- 
uor  e  fiiis  mifcrunr,  qul  Cardinalis  ol)ium  obfcrvarcnr,  ne  ouis  acl 
um  nuncius  perfcrri  pofTct :  alii  circa  aliorum  cubicula  miiii,  qui 
lominum  &  locorum  noriria  frcri,  miniRros  nominjtim  cxcircnt, 
\os  cum  fcmifbmnes  figillatim  cvocaflcnt,  morrcm  prxlcntcm,  (i 
|uifquam  mutirct,  comminati,  exrra  arccm  inviolaros  iine  tumultij 
duxcrunt.  Ita  cztcris  eje£tis,  ciun  fbli  arcc  potircnrur,  qui  ob- 
idcbanr  Cardinatis  ofliuro^  tum  demum  pulflint.  Ro;rati,  quinam 
/Icnr,  cum  fua  noroina  edidiflcnt,  intromifli  (  promifla,  ut  c)ui- 
!am  funt  au^iores,  incolumitate^ )  multis  cum  vukicribus  conH- 
iunt. 

XLI.  Intcrea  ruraor  de  arcc  cipta  per  totam  urbcm  fjurgitur. 
i^ardinalis  amici,  fbmno  &  crapula  languidi,  fcfc  Icntc  moliuntur 

Icd^is,  &  tumultuofc,  Ad  arma,  vocantes,  ad  arccm  accurrunr, 
um  niagnis  minis  &  vcrborum  contumcliis :  fcalas  pofcunr,  &  alia, 
[uae  erantad  oppugmtionem.Aecenari^,  coroportant.  Qui  cx  arcc 
larc  fped^abant^  urrepcntinum  lllum  animorum  impctum  paullulum  ' 
etunderent,  &  ad  rcfpcftum  fui  furcnies  rcvocarcnt,  conelam.inr, 
'  Fruflra  cos  tumultuari,  &  mortUo  fcram  of  cm  fcrrc : "  V.z  cum 
Ix£^o  cadavcr  cxanimatum  oculi<  omnium  cxponunt,  in  illo  ipfb  lo- 
o,  undc  ipfc,  non  multo  antc,  GcorgiiSophocardiifupoIicium  tjm 
xtus  fpcaavcrat.  Ncc  fubibat  modo  animos  rcrum  numan.irum 
nconftantia,  &  incxfpcd^atus  cventus,  fcd  multis  occurrcbar  Geor- 
;ii  illa  dc  illius  mortc  prxdid^io,  multaque  alia,  qu£  findliHimus 
ir  ille,  non  finc  divino  (  ut  credibile  eff  )  Spirltus  affiatu,  vcntura. 
irsemonucrat,  ut  brevi  fccutus  exitus  comprobavit.  Cardinalis  ami- 
i  &  propinqui,  ad  hoc  infpcratum  fpeclaculum  attoniti,  cclcritcr 
unt  dilapfi. 

XLII.  Re  pcr  omncs  regni  prtcs  divulgata,  divcrfus  animorum, 
>ro  cujufquc  crga  cum  amorc  vcl  odio,  fuit  motus:  aliis  pukhcrrl- 
Dum,  aliis  ncfarium  ficinus  exiftimantibus.  Multi  cnim,  ob  ^\- 
'erfum  rcligionis  cultum,  vitx  fux  ab  eo  mctuente»,  non  p.iuci  nb 
rrogantiam  intolcrabilcm  oflfcnfi,  non  folum  fi£lum  probaruor, 
ed  6f  gratulatum  ad  libertatis  publicx  audlores  vcnerunt :  quid.im 
riam  vitam  fortunafque  cum  iliis  conjunxerunr.  Aula  vchemcntcr 
»ercuHa,  &  vclut  confilii  fux  parrc  orbara,  dc  fcntentia  eonim,  qui 
idcrant,  c»d is  an^oribus  dcnunciant,  ur  intra.  ftxtum  <i\s.m 'sA.^v^^k-.» 
k  vadibw  J^riVcavcanr,  /c  inrra  dicm,  Qul  tvs  tioiDAXvwwxT  >  ^^ 


4^0 


Rerwn  Scoticarum 

.(Tam  cticeadain  m  lu!  vcncuros.    IUi  < 


■llerfilei! 


lium  primogenitumj  obljdcm  (ut  aiue  narravimui)  Cardi 
tuni,  nt^  pDjlidtatiombus  hoflium,  (juonim  &pe  ame  1e 
ti  pcrtidtam  pcrfpcxerant,  6dem  habercnt,  nulUi  conditio 
mentioDcm  pacii  jdmictebanr,  Ics  eis  a<]ua  &  igni  iiucrdiE 
Hoc  pi3<j  rcip^irtim  minii&  in^inibus  aUeriui  pjrcis  Dromil 
tim  iiltcrius  dii&dentia,  a  mcnic  Mjio  ad  Nod.  ufijiic  Novcd 
extnfU. 

XLIII.  Tum  vero  Prorex,  &  RegifiK  vi<luS  impomioii 
tionibus,  &  Ciccrdocum  msledifiis  &  conviciis  impulfui,  zn 
fli :  &  arce  rotii  tribus  inenlibus  drcumlelTi,  machiatfijue 
^uano  demum  menft,  prsecipitc  jam  hieme,  re  inTeQs,  cc 
inifJc,  &  ad  ccnvcntum  incc  indi£lum  in  menlcm  Fcb.  £i 
bum  rcnic,  Qui  arcero  tcnebaoc,  incerca  metu  ab  hoflc  tib 
folum  frc^oentcs  loca  cxcurrendo  Wtcina  populjcionibui  af 
fcrro  fiammatjue  vaftabant;  lcd,  ranquam  armis  parta  IJce 
fiupra  &  aduheria,  aliaque  homlDum  otio  aburidvitiuin  vit 
fun,  jus  &  xquum  fua  libidinc  mctiebantur.  Nec,  Joanne 
oui  tum  ad  co!  advcnerat,  erebro  admoncnce ;  "  Deum  noi 
"  ri,  fed  gravei  moi  pttnaj  per  eos,  aquibui  minimefibiti 
dcfuKlcgis  prorinacoribus  expecicurtim,"  aflagitiii  camea  t 
poterant. 

XLIV.  Pr«er  hoc  domefticum,  &  in  ipru  viCeribus 
malum,  acccflic  &  bcllvim  excemuin.  Angli  cnim,  coilefli 
Solvlum  rr;infgreffi,  lon^e  laiequc  fui  terrorem  fudcranr  :  i 
dis  &  inccnJiti  conrenci,  arccs  quafdam  munius  vi  cepc 
TCxfidiis  occuparanr.  Ncc  in  reliouis  limitlbus  res  quicl 
'  Robcrrus  Maxualliuj,  in  ijuem  mauma  bclli  tcmpcitaj  inc 
£8imburg(im  ad  auxilium  rebut  pcne  perdiris  pnlcendum  ' 
"  Jam  cnim  in  agrif  lolitudincs  vallas  elTe  :  prxHdia  ab 
"  tencri :  cultores  a^roTum,  fetUbus  patriis  cjeaoi,  oroniaii 
**  rum  ioopia  confcftot,  amicorum  mifericordia  vivcre.  < 
"  dem  erga  Regem  murare  nollent,  h»c  pati.  Quod  ni 
"  cgcflaci  jjrofpiciacur,  brevi  fucurum,  ut  &  ipG  fuu  mifi 
"  ai,  &  vicini,  fimilium  metii,  in  lidcm  Anglonim  fc 
Ei,  uc  fia  recuperaret,  auxilii  promifTi.  Prorcx,  ciim  c! 
«o  ducerct,  ad  Megatim  amnem  caftra  pofuic.  Ibi  amicii 
pinquis  Cardinalii  a  PrOrege  importune  peiencibus,  ut  G 
Lcflium,  Nonnani  patrem,  qul  ibl  aderat,  in  ius  irocaret : 
niincm  potencem,  led  fidei  diibiz,  auc  verius  aperte  hoflein 
li  (octum,vduceret;  Comcs,  etfi  &  tenypui  &  locui  contra  fi 
timen  nullam  fe  indicio  Jnorain  faQurum  oltrndic.  igicur 
rominibus,  dc  more  (  ^cjn  alJbi  rctdimu!  )  tcflli,  ae  ni 
adveriariij  ooniQaiorifm  .rcjeClo,  .iententiii  oronibui  i 
W<tf.  .      .  ' 

XI 


Liher  l>ecimus  Q^tinttts.  461 

XLV.  Indc  3d\Langopunt  arcem  pragrelTi,  cxpullii  illlnc  Anglifi 
[um  alU  pracfidu  aegredi  vellenc,  nuncio  lepcncino  funt  levoi-.it'' 
Atljcuin  enlin  eratj  GTlIicain  [Uilem  non  procul  ih  Hbb^e  promon- 
.!-.        -"■  it  una&  vigihti  trlrcmei,    ProreK,  iil  gut  ' 


rcj  eraE fufpicatui,  ad  arccm  Andreanjm  tuticonvfneraOctpug"'in- 
dam  CAi  aavenirc,  Ixcus  liomum  propcrat.  Ibi  cum  Leoote  Stro- 
zio,  Gallicarum  criremium  pnctcft'),  cullocucus,  conjun£}ts  CDpi's 
arcem  obfiJIone  cingunt,  tanta  cclci-icacc,  ucmulci  ex  prxliJijrils 
cxcludercncur ;  5c  pIcriqLie,  «jui  cxira  eam  conjurationem  crunc,  nc- 
gotii  cauITa  arcem  ingrdTi,  includerentur.     Mox,  fubUcii  mat:hinis 

bant,  tocam  an:ii  arcam  ai/eo  propugnacoribui  infcflam  rcJJi.le- 
ruDC,  uc  necDD,  llne  manifefto  vitx  peticulo,  excra  Edes  appirere 
auderec.  Nec  mulco  pofl,  ^uod  inier  duas  turres  murl  erac,  (cum 
fubftruAionet  poflerioret  cum  prioribui  non  Ijcii  coagmencaia  cl^ 
Jent)  admotii  majoribu)  machinis,  cum    magno   fra^ore   coniiic. 

Jam  vero,  qui  ancca  munitionibus  confil7,  {c  ad  omni.i  dllcrimiiu 
iibeunda  promtoi  oDenderant,  trepidare  cnpcrunc ;  &  convocai» 
derunuiu  rerum  concilio,  Preregi5  crudelitatem  [<]ux  in,  animis 
imbecllliorlbui  acriui  exardcfcere  folct]  ia  proplnqui  mortc  ukifcen- 
da  mecuencef,  Leonti  Srroilo,  incolumitaccm  mo'do  p^Qi,  le  JcJi- 
denitit.  nic,  Ciii  ad  arcem  fpDliandam  imoiiflii,  in  qiw,  prxtcc 
omnit  eenerii  commeatui  vim  maximam,  Sc  Cardinalii  pecuniam 
&  fupelle&ilcm,  eciam  prxftdiariorum  omnei  faculcaces,  Sc  mulco- 
rum  pricerea  civium,  ut  in  locum  tutilHmum,  opes  erani  conge- 
Itx,  una  cum  Proregii  filiq,  qui  objei  a  patre  Cardinali  datus,  CO' 
que  cxfo,  in  arcc  neprehcnfus  ruerac.  Arx  de  cDncIlii 
JenceDCla  diruca.  Lmhi,  polVpaucoi  diei,  cum  dedicii  in  M.  D> 
altum  vela  dedit.  Hkc  in  mcDfem  Auguflum  anni  XLVIL 
M.  D.  XLVIL  inctdcrunt. 

XLVI.  Eodem  fi:re  tCmpore,  albcum  eH,  Angloi  m.ignas  copijs 
terra  mariaue  parare,  ur  in  Scotiam  irrumpanc,  3c  p£tt  fcedcrls  fi- 
dem  repccanc :  quod  ftcdui,  circirer  quatuor  anaoi  ancca,  faflum 
fiierat  cum  Pforege,  de  Regina  Scocix  Aneli  lilio  collocanja.  Re- 
Bcncinui  hic  rumor  animum  I^rcgis,  atioqui  imbeclllum,  vctic- 
menter  perculir,  ur  qui  nec  cum  auxilia  haberct  cxcci^a,  nec  do- 
meilicii  copiii  admodum  confidcrct :  nam  St  Papariorum  tafiiu  e\x& 
levirace  oSendebatur,  &  Levinii  exulii  amici,  crudelitcr  ab  eo  & 
avare  habici,  odiorum  fcnina  adhiic  retLnebanc.  Tamen  F.itim- 
burgum,  ad  cdiOum,  &equentei  convenerunc.  Indc  profciii  ad 
Elca  fiuminii  (quod  per  Lochianam  flujc)  ollium,  adventitm  An- 
glorum  prefloUnRir.  Inccrca  Scoti  equicei,  aiivcntiotem  hoften» 
omni  ex  parte  adequicanter,  &  convitiis  cos  ad  ceitamcn  lacclTjnt, 
S  iter  infeflum  rcddunc.  Imperator  auccm  Anglut,  qul  Sc^icoi  i^ 
tumulruario  gfncre'  pugnx  forcc'  fuii  longc  pr«cel!cre,  vecuic,  nc 
^uifq^uam  ex  agmipe  adwerjo  in  etw  excurr^ret.  Tir^Uto,  vt&Y'^- 
tjaifCnii  eqiiiaao  pnrfrfll  prtcibm  clbiACui,  B««il^«,  w  •^i.tj.t»- 


^62  Rerum  Scoticarmi 

tomiiluret  cqultum  gMvirtrarmacorum  &  »i.iphrj£lorum  mint 
in  imiMracoi  ex  inopiiuco  (c  cBiititlerent :  nua  repentina  proccili 
Scoti,  oui  defJerant  hoilem  timerc,  cum  fuliKi!  ordinibus  fugertW) 
eorum  aut  cxfi  aoc  capll  funt  circiter  oQingcnci :  c\  Anglis  etivn, 
dum  avidiui  fugicntiCus  inl^;int,  tapti  fueruDi.compIuret :  &  in  iii 
oobilc!  aliquoe  tunnarum  Ju£lores.  lik  eo  die,  Scotorum  e^uiti- 
Yui  nihil  mcmoria  dignum  gcfrit.  Atigtoruro  caftra  ad  PraclloiUJm 
VKutn  erant,  paullo  plui  mille  palfus  dillantia.  Icide  e  ruperiDre 
!oco  Si:otor(im  copiji  contemjilati,  cum  opinione  majorcm  mulil- 
TuJincm  vUereni  convcnille,  inrcrim,  dum  de  fumma  rerum  con- 
fulcjim,  liicrxs  xd  Scotos  mittunt,  itr,  li  (jiiiJ  ztjui  impecrare  pof 
letic,  bellum  conditionibuf  pottuj  i^uam  armis  &iiirent.  Earum  U- 
rcr.inim  hsc  fijmma  erat. 

XLVII.  "  Se  m^nopere  Scotos  orarc  :  primura,  ut  mcminerinr, 
<*  ucraroaue  acicm  Chriflianorum  elTc  horoinum,  tjuibus  fnili  fuz 
"  firnfcflionii  prorfus  oblivilcaDCur)  nihil  pacc  &  tranquillitate  de- 
■'  brat  efTc  optatiui,  iuhilarmi]&  vi  injulta  detcnabilius.  DeinJc, 
"  bclli  prarfencis  cauITim  non  al  avaricia,  odio  &  inviJia  naciia 
"  cflc,  fcd  a  pcrpecux  }iaci!  ftudio,(]ux  nulla  racionc  lirmius  <juim 
"  niatcimoniocoircpoflet,  coijljc  publico  I'rocerum  omnium  coii- 
"  (cnfu  promiflo,  pubiicoijue  ftedere  palam  approbato ;  eif^uc 
•■^  condicionibus,  qux  Scocii  quam  An^lis  cITenc  xquiores :  ut  quX 
<'  iion  in  fervitucem,  fcil  in  vitx  fcicietatcm,  omniumquc  fbrtuna- 
;'  rura  communionem  eoi  vocent.  Tanco  aucem  utiliores  eai  nu- 
''  ptiai  fore  Scotis  quam  Anglh,  qnantu  iniirmioribui  a  pDteoiiore 
"  &  emuiumencorum  fpes  &  injuriarum  metus  elfet  major.  llluJ 
"  siicem  in  primis,  in  racioiubui  poncndii,  in  hoc  gencre  fpefljn- 
*'  dum,  quO^l  Rfginsm  virocellncarc  Scotis  eflec  neccUe  ;  quod  ne- 
"  ctfluacli  vis  eriet  inevitabilis,&  modcrarlo  difficilit :  viri  elisen- 
"  di  poicliatem  unam  piiblico  eoncilio  ccliaara  clle.  QuoJ  fi  m.i- 
"  ritum  ex  dignitacc  &  utilitatc  publica  cUgant,  quem  potius  alfu- 
"  manr,  quam  RcEcm  vicinum,  in  eadcm  Infiila  natum,  genere 
*  pinpini^uum,  in  cirjcm  lcglbui,  jnfiicutii,  raoribui  &  Ilngua  cJu- 
"  catum  ;  nec  o^bui  tanttim,  lcJ  omcibus  fcre  exienurum  renin 
*' velorn.qraentii  vel  emolumentiifupcriorcm  :  &  ad  hic,  quiper- 
*' £cfuam  fecum  concorji^m,  &  vctcrum  odioruin  oblivloncm  af- 
t.  QuoJ  fi  perceilnum  aliquem,  lingua,  raoribuj  &  iDftioiiit 
"'■""■ —     -rcellant  ad.rcgnum  cjpicnJom,  tcum  utcogjti- 


jnlilium  malit  implitattim  cirel, 


"  pofle  animii  profpicere  :  idque  iJtiui  cffc,  quanv  experiun Jo  di- 
"rccrc.  Quodautem  adfeattitict,  11  ScoCoriun  animoi  a  concor- 
*  dia  roo  aTienoj  intclliaanc,  allqiiid  Jc  jurc  fummo  remifluroj ; 
"  toncentofque  forc,utpuella  Regia  in  porcft.ite  ruorum  eJucaretur, 
•"  uffjucaJiCtatemnubnem,  doncc  ipfi,  Je  conlilio  Procerutn,  libi 
"  maritiim  tlijicie  poflei:  ad  IJ  ufijue  tempui,  ut  utrinque  a  viSC 
"5/vniial>Ilincretur :  ti?  irneTti'K^^vni\tv^«esjv.wMi\(alu.iiitT3nP 

-       »>»fe«4t 


Liher  ^ecitmis  ^iintns.  ^(Jj 

"  veliatiir :  ncve  cum  Gallo,  aut  alio  (]uui]iiani  extero,  de  nMCri- 
"  moDio  pattio  fiat.  Iii  II  Scoti  r]:.<.it:  jirumitunt,  fe  iiiic  mora 
«  pacato  agmine  diExSiiroi :  &  Ci  ^uiLi  dainni  Scotiam  iii^iclC  tle- 
"  derint,  iil  fe  bononim  virorum  arbitrio  Loniii.i.l.iuro). 

XLVIII.  Hai  literas  ad  i"c  albtai  Prc.cx,  Lum  joannc  fratre, 
Fanl  Andrex  Aixhiepilcopo,  ^ucm  m  locum  &  .luUoritdtemCar- 
dinalis  aflumfcrjt,  p^ucii  aliii  oClcnkkrar.  Uli  in  Ipcm  vitlkirij:  e- 
Te£ii,  autioret  fueiiinr,  ut  fupprtmcrentLir  :  verebancur  cnim,  nc,  li 
palam  fiQx  eilent,  xquicare  k^onditionum  inicllc£ta,  multi  ad  pa- 
caciora  coniilia  Indinaicnt.  Ipfi  aucem  per  cotum  excrcitum  rumo- 
rem  fpargenJum  curant ;  "  Angloi  co  conliliu  veoilTe,  ut  ablata 
"  per  vim  Regin.i,  rcgnum  vi  &  armis  in  fuam  dicionem  re.ligc- 
"  rcnc.  Prorcx  autem,  homo  nacura  focors,  quacuor,  nihilo  fcipib 
In  rc  milicari  confultiorci,  allcgerai,  ad  ijuorum  nucum  omnia  cir- 
cumagereniur.  Hi  erant  trcs  cjiu  propini^ui,  Jnannei  fl^ater,  Fani 
Aiulrex  ArchiepiCopui,  Abbai  Fcrmclinoduiii  Georgius  Durius,  & 
Archibaldus  Bctonius  :  quarius  crac  Hugo  Riegius,  caujfidicui,  cor- 
poris  mole  &  Holidis  viribus,  magii  quam  milicarium  rcrum  cogni- 
lionc,  inlignis.  Hi  Proregcm,  fua  fponce  inconllantcm,  fcd  ad 
omnem  rumorii  auram  confilia  mucantem,  ita  vana  fpc  viCtoria: 
implerunr,  uc  aliorum  admonitionibus  clauias  aurcs  hahcret. 

XLIX.  Inccrca,  cum  pcr  Scotorum  exercirum  Proiegii  amici 
£flum  a  fc  rumorem  dillcminandum  curailcnt,  Haiim,  mat;no  cum 
tumultu,  ad  arma  difcurfum  eft,  Primam  acicm  ArchibalJui  Du- 
glalEus  Angulix,  poflremam  Gcorgius  Gordonius  Huntilxx,  Ce- 
mitcs,  ducerc  jufli.  Dena  ucrlque  virorum  fcircium  millia  daca. 
Pcorcx  in  mcJia  propc  puem  numenim  halicbat.  Dc  fuga  Atiglor 
riuB  rumor  fubico  cxorcus,  itec  omnino  v.inus  crat.  Nam,  cum  Je- 
ficerenrur  comDicacu,  nec  c  longinquo  trumcntarl,  nec  raperc  cx 
acrii,  in  tanta  pucitace,  auJereuc,  unam  f^ilucli  expedicnJx  ra- 
tioncm  crcJebanr,  li,  parte  impedimencorum  rclida,  ipll  lon^ij  tti~ 
neribus  rctro  coiitcnJcrent.  Verum,  coc  armaioium  millilus  aJ 
pralium  iiiflru£lis,  cum  ncc  io  pLinum  defccndcre  auJereni,  ncc 
abeundo  fallcrc  pinem,  in  loco  fuperiore  advcntum  hoRium  praffti>- 
Untur.  £x  advcrfo,  Prorex,  impaciens  morx,  cum  pcr  unum  c  fii- 
ii  Dugbflium  admonuiiTcC,  ut  aciem  promovcrcc ;  ille,  uc  qui,  ob 
iliopiamcommeatuim,  fLiret  Angloi  non  poffc  diiicius  in  co  liKO 
confipere,  ac  cxfpcftabat,  ut  agmen  abeuntium  inv.ideret,  lcncc  pro- 
^redicbatur,  Jonec  per  alterum  a  Prorct^c  nuiKiom  jubcrctur  a JJcrc 
gradum  :  tum  Jemum  flumen  tranlivic,  media  acquc  ulcima  acie 
Jatis  longo  inicrvallo  fciqucntibus. 

L.  AngJi,  qui  Jc  Jilccllii  cogitabanr,  cum  DugUfllum  aJ  ft  ve- 
fiieniem  mai^o  gradu  profpicerent,  Graium,  cquitum  prxfefluiiL, 
cum  loco  cquiratu  ohviam  milcrunr,  ijui  agmcn  hbftium  morarc- 
tiir,  dum  pcilicts  coUcm  propinquiim  occup.ircnc  :  auc,  fi  dicciur 
occalio,  Scpcarum  ordinei  turbaret  :  tnni  ma\oi  ^n  totuin,  wm 
Gallico  uautu  elTeat,  ScQtos  iinpctiiia  dxm  it&^iK.  &on  v"'^>^  '^'^T 


4«* 


Rerum  Scoticanm 


liimabant.  Vcrum  Srotorura  phalanX)  denni  OFdinibui  conftrpiti, 
ac  kmgarum  haftarum  vallo  przrenio,  renienres  exceptrimr.  Ibi 
cilmprimi  Anglomm  fc  haftii  inJuiAenc,  preKimi,  reluc  iri  iftlidiat 
illati,  rerro  in  atiem  fuorum  fc  receperunt,  ac  in«  ccrto  afirmzninE, 
"  Scotarum  ordinej  nihilo  magii  pcrrunip.poHc,  qtum  11  in  munini 
"  faxeum  incuri-erenc,  Cum  jam,  pejitan]  relitto,  e^uiKi  Angli 
lugam  mcditarenmr,  parcim  mutua  adhortarione,  parrim  a  docibui 
»«enti,'&   iquiore  lococonlill,  ordines  reftiruont,    Scotoi  a  pro- 

frcdiendo  in  adverfum  coUcm  rctinuit  illud  maxime,'(}uoii  lam- 
oaib  Hifpanum,  cum  cohorcibui  lclopecariorum-equitum  j^entuiiBB, 
veluc  in  lacuf  iiKurfurum,  per  obliqunm  clivum  detcndcre  rtdcrenc. 
Itaque,  ne  phalangem  pcr'  fiibira  beili  dividm  «ncrcator,  neve  a 
laceribui  cirtumvenircDCur,  a  refio  collii  alceDfu  peaettntim  deflcxc- 
mtr.     Media  aciei  cum,  lcxo  reli^lo,  primoi  fugere  crcderct,  ipQ 
ibluci!  ordinibuT  fuga:  fe  dedit.     Ll  An^li  «  (liperiore  loco  confpi- 
calt,  miflb  cijuitjcumultos  fugientium  ohrrivere.    Toto  hoc  icinerc,     ' 
ab  lifca  ad  caftra  An°lnrLim,clanii  Anglica,  iti  obli^uum  Scocomm     j 
lacui  ]j>:ulata,  magno  d,)moD  coi  affccic.    Cum  viz  omnei  anoii     , 
connratx  eflcnt,  ob  ca.-des  paflim  fa^as,  quofdam  in  redicu  amnit    j 
sbfumlic.    In  facerdotes  &  Monachof  (nam  &  qui  per  ^ccitcro  & 
vireiarma  ftrre  poteranr,  incaRra  venerant)  Angli  graviffime  f«-    , 
vierunr,    Nec  pauci  erant,  cjul  illius  dicl  calamiiaccm  illii  imputa-    . 
rcnt,  qui  arrogancer  pacem  honeftam  rcjcciflcnt ;  8f  in  vifloria,  fi 
eis  obii_Biffer,  in  fuos  manii  qu.im  Angll  fxvicuri  fperabantur.   Ce- 
cidcrunc,  ex  Anplis  ec]uitib'j?,  in  primo  eongrelTu  fupra  ducentoi :  e     ■ 
Scocis  vcro,  tocakre  illuHriorumfamiliarum  juventus,  cum  amicit 
6c  clicncibuij^ui  Itne  fljgitiofe  eosnon  pofTe  dcfcrere  exiflimabant,    \ 
In  fiiea  multi  capci.  Scoci  prifci,  in  urum  globum  congrcgaci,  inte- 
grii  ordinibus  incolumcs  tlomum  rcdicrunt :  per  loca  enlm  impedl- 
tj,  &  cquiti  incommoJa,   primum  funr  progrcffi  :    nec,  ll  quando 
in  pl.ina  detcndere  coEcbantur,  equiribus  Anglis,  qui  Iparll  fiiJ^eD- 
lei  premebant,  co^  aufis  asgredi.     Hoc  priElium,  incer  pauca  Scotii 
caUmirofum,  faftum  eft  decimo  die  menlli  Scptetnb.  anno  M.  D. 
XLVII. 

LI.  Angli,parta  viQoria, eaqiie  Ixtiore,  quod  prxter  fpem  acci- 
derat,  quinque  milliacum  omnibus copiis  progrcfli,  ibi  circherciflo 
dics  fubKJcerunc,&  quocidic  exoirrendo,  ad  fcx  fcrme  mlllia  rcgto-  . 
ncmcircumjcaamfcrrp  flammaque  vaftarum.  Ncqoe  rem  uHara 
memori.i  dignam  praererca  attintarunr,  nifi  quod  in  xfhiario  Foi^ 
thas  delcrtas  infulas,  Ketham  &  ,^!monam,  munierunt :  in  xfhu- 
rin  T.ii,  Brothtcsmarcemccpecunt:  &  intcr  redcundum',  terreftti 
itincre,  Filcaftellum  &Humium  arces,  injeao  terrorc,  ad  dedicio- 
nem  compuicrunt :  pr3cfiA\aouE,i\TO>ncv ad  Laudcram,  aJrerumquc 
in  ni/ni,  Rnihurei,  exdc^rwt.  ^e^ccvttTCi^ totum iiK.'!:*^  Scoco- 
rum  animo!   nc>Mihi\  «cttw\f.  &l ^ioAiwtro "««0*:^, «. ft.<.W 

m-  cr,»nc  cui»  p»m  Pro«r=m,  ftixi»  ^  ?*W,tt^^ 


Liher  Decinms  J^ntus.  ^iS^ 

12  parte  acceific :  Prorex  quidcm  &  fracer  moefti  &  dejeOiy  ut 
»nun  culpa  eo  calamicatis  devcDtum  eilet ;  Regina  autem  vidua 
Ita  iigna  ludus,  &  vultu  Sc  oratione,  prz  fe  ferebat ;  fcd  q\xi 
[u5  ejus  introrfiis  fpeculabantur,  eis  non  atgre  ferre  videbatur, 
miltonjorum  arrogantiam  repreilam :  eum  autem  afllc&um,  qui 
lolore  publico  fuperante  laetitia  eminebat,  quibus  Regum  vitia 
Qinibus  lioneilis  occultare  mos  eft,  ad  animi  magnitudinem  re- 
:bant.  Praeterea  Regina  vidua,  iam  inde  a  morte  Cardinalis,  in 
nes  occafiones  fuerat.mtenta>  ut  Proregem  loco  dcjlceret,  &fum-  ^ 
m  rerum  in  fe  transferret  poi;)tftatem :  ncc  unquam  id  efledum  . 
fpcrabaty  illls  in  fummo  culmine  coilocatis,  &  loca  muniM  te-  ^ 
itibus.  In  omni  fcre  fcrmone,  aufio  in  ma)us  ex  Anglis  metu, 
aefticarum  copiarum  infirmicatem  oftendebat,  6c  pericula  pro- 
iebat>  quae  civilibus  diflenfioDibus  impendebant:  fuumque  con- 
jm  cum  iiS)  quos  Hamilconiis  minus  xquos  efle  fcicbat,  commu- 
abat. 

LII.  Proceribus  de  univerfa  re  Scotka  confultantibusj  decretum 
uc  Regina  firitannodunum  feponeretur,  dum  in  G>nventu  Pro- 
jm  de  toto  reeni  (latu  ageretun  Datus  eft  cuftos,  ex  Reginae  vi- 
e  haud  dubie  fadtioncy  joannes  Areskinus :  additur  ei Gulielmus 
viftonius^  Hamiltoniorum  fautor  :  mifli  in  Galliam  Lcgati,  qui 
.ege  Francorum  Henrico  auxilia  ex  (aedcre  pcterent>  adveriiis 
\cm  communem :  fpes  etiam  &^i  Reginam  in  Galliam  ventu- 
n,  ac  Delphlno  nupturam.  Sed  Galli,  domefticis  curis  intenti^ 
n  lentius,  quam  periculum.inlbns  poftulabaL,  auxilia  cpmjMranr, 
gli  ab  utroque  limite  interim  Sootiam  ingrdn:  Levini^s  Gomes, 
ut  accitus  ab  amicisj  ad  fbiftitium  hibemum  Drumfrifium  vcnit. 
:er  cnim.ejus  Angufius,  6c  yetus  amicus  Glencamius,  duo  millia 
utum,  ac  vicinarum  gentium  peditum  auxilia,  ei  promiicrant,  fi 
i6lis  Anglis  ad  fe  veniret.  Vevum,  cum  ad  locum  &  diem  vco- 
1  eft,  vix  trcccnti  convcnerant:  hique  ex  iis  fere  qul  latrocinio 
litabant.  Harc,  atque  alia  hujus  generis  fufpicionum  plena,  ac 
ximr  vartum  ingenium  Joannis  Maxuallii,  qui  jam  obiides  An- 
i  dedera  ,  Levlnio  fidem  faciebant,  fe  dolo  peci.  Igicur  ut  pari 
r  ludcret  hoftes,  retenro  apud  fe  Glencamio,  icem  |oanne  Maxu- 
Oy  aliifque  Scocorum  Primoribus,  qui  de  iplius  ad  fuos  iranficio- 
tradiabant,  de  media  no6te  fexcencos  equites,  pariim  Anglo^, 
tim  e  Scocis  dedicis,  Drumlanricum  verfus  pergere  juffic.  Hi 
n  ad  locum  dcftinatum  veniflenc,  fere  quingenci  emiffi,  quiquam 
lultuofiffime  ferro  8c  igne  grairarencur,  uc  arcis  dominum  jaco- 
n  Duglallium  in  infiJias  elicerent.  Ille,  id  ipfum  ac^t  ^ratu^, 
n  fuis  lucem  exfpe^avit :  deinde,  infidiarum  mecu  Uberatus,  in 
rdatores  eflfufius  inve£lus>  amnem  Ni^hum  tranfgreftus,  ipfe  curai 
(  a  tergo  urgcns  abeuRtibos  inhaefit.  lUi  fi^uwL  ^Vm&qerwSr.v.'^- 
mdijdeoci,  retro  ineum  ycr&  impetu  fctu«cvxt^^VcL  ^\>«^^^^ 
f,  treplJaeiooc  loyeda,  turbant,  tutWifQUCTya^w»^*'^^»»^  ^' 
it:  multas  viros  pr«ftanc€«  capumt.    ¥Ufc  Uni  ««gt^^^^ 


^66  'Rerum  Scoficttrim 

tanctis  maiofcm  G.illnviitjz  psrccm  terror  invr;ilir,  ut  cemilni  (t 
^Anglii  dedeh:ni  i  pjrcJm  Levinio  grAEitiuri  {hxttntei ;  pjrtitn  i\t  i 
victnii,  rehUi,  atl  omtiem  ijijurtjm  porerent,  metuetitci.  Pronx 
■Scoiotum,  vctitus,  ne,  ll  ijrfc,  tarito  citcum/trepeote  undii^ue  lu- 
inulcu,  tiihil  molireiur,  atiimoj  fuonun  lihefiQitos  petiitm  dejice- 
Tet,  Brochtesm  arcem  oblcdic,  ac,  pofl  ccrtium  fere  metilcm,  ntiUi 
inem«r;)fii1i  re  geftj,  fiios  abiluxit,  reliOo  cum  cencum  equicibus  Ji- 
tobo  HatiburtoDo,  jwcue  impiero,  ijui  vicitij  loca  inftltj  reddeirt, 
&  commeatui  tcrrcftrci  in  Brocbrcam,  &  pra'ii Jium,  Quod  in  co!!e 
■«■i^jino  Awgli  commiinierant,  inftrre  ptohibcrct,  nac  fcie  fcb 
finem  illiui  anni  scft.i. 

LIII.  Prosimi  wni,  qiti  fiAic  M.  D.  XLVIIL  iriitio, 
M.  D.  Angli  Haditum  oppijura  ad  Tinam  .imncm  in  LoiW- 
XLVIII.  an.^  communierunt,  &  villjrum  inccndiii  &  direptionl- 
bui  agniffl  tolim  fermcScotix  ferriliffimum  va(t:itunt ; 
aliudoiup  pr*(idiiim  ad  Laudergm  ur^ebanc.  I-t  Leviniuji  fub  fi'- 
«em  Fcbroarii,  limite  occittenTslc  tr^nfrai/Ib,  iniidiai  fibi  a  pwte 
dedicorum  p.ir.itai  *gre  evaiit :  &  Carleolum  rcvetlu!,  dc  aligiwe 
oblidibuj,  ac  maxime  Joannii  Maxiiallii,  tjurm  prtccipuum  defc- 
flionis  ati£)orcm  rcbatiir,  ex  HtcrisRcgis  Anglorum,  pceitai  fomrit, 
LIV.  Incer  bjtc,  HcDticus  Gallui,  <]ui  patri  FranciCo  fnccellc- 
rac,  mifcrarad  marccopiai  qux- in  Si:ociam  rrjjidcndc  eranc,  ad 
fex  fcrc  miliia  hominum  :  in  iii  rrant  tria  Gcrmanorum  peJitura 
miljia,  duce  Ringravio  ;  duoferc  Galtorum  millia,  ac  circicermil- 
Je  diverli  getierii  ctjuitei.  Omtie;  jufli  parere  Dellio  Gallo,  oiii 
jjm  aliquot  annoj  copiai  Fn  Gallu,  non  fine  laude,  duxerac.  Hi 
Lcthi  expodci,  ac  jii/fi  Ediraburgi  commotBri  dum  (e  a  naufta  & 
jaaationemarins  rcfirfrenc.  Prorcx,  &  qtiod  fecum  habebatcopi- 
arum,  HAdinam  profefli,  oroni  ailitu  obfciTo,  urbem  claufcrunr: 
«diflcMjue  in  omnes  pan«  miiTo,  paucii  dlcbui  ad  oSo  mtllia  Sco- 
torum  convcncre.  Ibi,  Nobilicaic  oreni  congrci;ato,  rennvata  eft 
illa  confultjrio,  <le  Rcgina  in  Galliam  tranfpor^ada,  &  DeljAbo 
dcfpondcnda.  Convoc.iciir  concilium  in  Cirnobium  Monachomm, 
<)uod  exrr.i  Hadinam  eft,  hoc  eft,  in  ipfa  caflra.  Krant  In  eo  con- 
vcntu  divcrfi  animomm  monis.  Alii  cnim  difputabanc;  "  Bcllura 
*' ab  Aneliiperpetuum,  &a  Frantli  fcrvitiitem,  cx  hac  Rcgin* 
"  abiepatione,  imminere.  Erant  ijul,  oli  rcligionii  confcnfum,  & 
prxfencium  cemporum  cnnijicioncm,  Anglorum  oblatam  aroicitiain 
cenfcrenl  amplcftcndam;  "  Praefertim,  cum  pacem  dcccnnjlcm 
"  ofTcrrent,  nce  ullo  vinculo  &  paflis  gravioribui  Scoroi  illigarcnt, 
*'  Tocum  cnim  id  fordiu  elle,  ut,  vel  Reee  Anglorum,  vcl  Regini 
*'  Scotorum,  ance  decennium  t  vita  decedente,  omnia  utrinque  llnt 
''inccgra.  Uc  nullii!  autem  fbrtuitu»  evenciK  intcrcurrat,  tamen 
"  rcgno  malis  prjefertiVius,  cmVVi^  ^va.ft«  n'm\W  ^to^ie  fuccumbac, 
*'  //ftcraco,  pofle,  iuventute,  q«aTO  cTCiAttvi.  i\s>>e^^KM.  WMa-ift- 
"  fttnferaf^longaVce  auai,  rov«-  ••"-^■'--  ^^K«.^-™*-"  - 
"  turivs  guam  intcr  comusL  tuha^'^^ 


Liber  ^ecimns  J^iptus.  467, 

onfulratione,  faepe  mora  fuic  laluuru,  &  pfaecipiccqA  feftinatlo- 
lem  celeris  eft  iecuta  pornitcntia.     . 

LV.  Gallicx  cauinc  favebanc  piimum  omnes  Papani:  deinJc 
ilicis  beneficiis  praeoccupati,  aut  in  magnam  fpem  emolumcnto^ 
a  eredtL     In  hoc  genere  fuit  &  Prorex,    lii  promiflt  erantreJi< 

annui  duodecim  mlUium  librarum  Francicarum,  &  prxieCtur.i 
cum  equitum  cataphra^orum.   Ita  in  eorum  icntenciam  frec^nen- 

itum  cHy  ^uiReginam  in  Galiiam  amitcendam  cenicbanc.    Igi- 

claflis,  qus  ad  cam  devebenyiam  vcnerac,  &  incerim  Lechae 
[>ac,  iimuuco  dilcefluj  cocam  Scociam  drcumvcQa,  Bricannodu^ 
m  appulic.  Reeinaj  qua  complures  menies  ejus  advencum  exfpe- 
verac,  comicantibus  Jacobo  fracre,  Joanne  Arcikino,  &  Gulicl- 
»  Lcvii^onio,  confccndic  :  ac  mulcum  cempeftacibus  advcriis  ja- 
ca,  candem  in  Bricanniam,  peninfulam  Gallicam,  fuic  expoiica^ 
lue  inde  ad  aulam  modicis  icineribus  perduda. 
LVL  In  Scocia,  cum  bellum  ad  Hadinam  £]bfticifler>  yulgus  Sco« 
um  diveriis  in  locis  rei  eerendae  occanonibus  non  defuic  Nam 
a  ex  Humio  &  Falcaftello  arcibui  hoftes  excurrentes  magnis  in- 
nmodis  vicinas  regipnes  afficerenc,  tandem  Scoci,  obfervaco,  nc-> 
gcncius  in  Humio  vigilias  obirij  nodle  per  rupem,  ubi  icicbanc, 
ucia  lociy  minimam  diiigenciam  adhiberi,  in  fummum  penecra- 
it^  ac  csbIis  cuAodibus  arcem  in  fuam  poceilatcm  redegerunc.  Ncc 

mulco  pofty  cum  praefe^us  Fafcaftelli  imperaflcc  vicinis  agrico- 
uc  magnam  commeacuum  vim  ad  cercum  dicm  adveherenc  ; 
ic  vicina  juvcntus  occaiionem  nadla,  frequens  ad  diem  di^lum 
jit :  ac  dcpoiita  c  jumcntis  oncra  cum  in  humcros  extuli/rent, 
*  pontem,  qui  dius  rupes  committic,  rccepti,  rcpente  <)uod  fcrc- 
it  dcjedlo,  cuflodem  quiaderant  (igno  daco  conficiunt :  ac  priuf^, 
am  reliqui  Angli  convenirc  poflent,  arm is  6c  iocis  opportuni^ 
bus  occupatis,  fuifquc  per  patentem  portam  acceptis,  aice  func 
rici. 

LVIL  Nec  maritimus  intcrca  Anglorum  exerdtus  quicvit :  to- 
enim  tcrrcfb^is  bclli  molc  Hadinam  verfa,proximas  rct^ioncs  pre- 
lo  nudatas  rati,  hoHium  duces  in  Fifanum  agrum  de^cndcre  dc« 
verunt.  Igitur,  cum  aliqua  oppida  maritima  habitatoribus  fic- 
entia  prxtervcdi)  ad  Fanum  Miniani,  vicum  latis  frcquentem» 
pulerunt,  ut  inde,  tcrrcAri  itincre^  ad  immunita  quidem,  fed  ma« 
a,  &  in  quibus  diripicndis  majus  opers  prctium  eilcc,  pcrgercnt ; 
cobus  Stuartus,  Rcgina?  frater,  acccpto  tumultu,  ipfe  cum  plcbc 
ni  Andrese,  6c  paucis  qui  domi  rcliai  crant  civibus,  eo  accurrit, 
grcqantibus  fe  ad  famam  pallim  vicinis.  Angli,  jam  in  tcrram 
rcfn,  clrcitcr  ad  milic  Sc  (lucenti,  ad  puenam  initru^i  fhibant : 
mctu  machinarum,  quas  c  navibus  expofuerant,  agreflium  tur- 
m  facilc  diffipabant.  Jacobus  autcm,  terroTe  £v]l^vcw\3qs«v  ^-w^v- 
n  comprclTo,  t.wto  impctu  in  hoftcm  irrmt^  wt,  c^^TXNNV^t.v«\>-5c^ 
icrecollcdam  ma^na  cx  partc  fecum  V\a\>CTCt,  ^^tvTC\.\vo^^'Kv^v\vv- 

Tt  ac  fugarct,  ^fquc  indc  ^d  marc  laagcva  c\am  ^*^^  ^^"^^^^ V^t^ 


4^8 


Rerum  Smicartm 


M<i1ci  in  fli^i  truciiliti :  non  pauci,  tlum  ad  nsvn  properant,  asnU 

abfumci  :  navicub  una  cum  ve^ltoribas,  dum  tumuliuoiiiu  ad  udi 
ftftinat,  deprciTa  eft.    Fenint  co  iie  cifoj  drcitM-  IcxcenttM,  ttn- 

LVni.  Iliin^cbir»  adMerniam,  regionem  miniH  frequenttm, 
rfi  deveda  ;  eo  conltlio,  ut  Montem  Robrum,  oppidum  non  pnxiil 
ab  Etaj  fluminij  oftjo  litum,  opprfnjerent.  ExJieniloncm  nofla 
ficere  itaniunt :  quam  apperientes,  donec  lucii  jligwd  {iipererat,  ad 
anciiorj),  extra  terrz  conTpe&um,  fletrrunt.  Cum  per  tenebni 
pauilatim  ad  littoi  allabercntur,  ipfi,  iat  imperitia,  rationem  occul- 
ri  conlilH,  accenlil  in  omnibuj  naviculij  Itrccrnis,  hofli  prodidenait. 
Joinnci  Areilcinuj  Dunliu,  oppidi  prarfeflui,  oranibuj  abf^ue  ftrc- 
piru  arma  capere  commonitis,  criplicitcr  fuoi  divilit ;  atioi  retro 
aegercm  terrcnum,  in  littore  ad' cxfccnfione)  impediendat  cxftni* 
ftim,  collocavit;  ipft  jaculatore*  aliofquc  leviccr  armatoi  in  ho- 
ftem  duxif;  tertiam  mannm  miniftrorum  &  vnlgi  promilcui,  ad- 
junfiis  paucu  bominibus  milliaribuj  nui  turbam  rcgerent,  reira 
collcnt  propinqutuB  exlpe&rc  juflit.  Hit  ita  comparacii,  ij^  cdib 
jaculitoribiK  in  hoftci  deftendmtci  im^fhil,  acrc  chtamcn  vmA- 
tait:  ac,  tumultuario  genere pugni-,  coi  ufmie  ad  aEgerem  pertra- 
j(it:  ibi  conionfius cum  flationc  fiiDrum,  acicinflruCra,  omnei  una 
in  hoftcm  immilit.  Nec  iUi  ceflilTcnt,  niii  e  colle  propinquo  aei« 
alia  fub  fienis  fs  oflendiflct:  tum  demum  ad  mare  &  navcJ  adco 
trepide  atti  funt,  ut  e  circiter  oQingentii,  qui  exfcenderant,  vix 
tcrtiapar!  incohimi!  evaferit, 

LIX.  Interea  ad  Hadinam  acriter  excurfiombus  pugnabatur,  nee 
finc  uiriurquc  parcis  damno ;  plures  tamen  ab  Anglu  udebant.  In- 
~—  --n  multarum  rcrum  auc  iam  ciTer,  aut  mox  inflarct,  penu- 


e; 


ri.)  ;  atque  auxilium,  quod  parabatur,  feriuj  vencurum  crederetur, 
quam  viTcs  obftiTorum  aircfta  ferre  polTcnt,  Betvico  inccrca  duo 
Ei^uites  illuflres,  Robertoj  BoTiui  &  Tbomas  Palmeriuj,  eo  miUe 
Tccentoi  equitci,  ijuaota  polTent  celcritate,  duecreiuffi 
nnct,  infidiii  cxcepri,  pene  ad  unum  intericrunr.  Cun 
Angli  flaiim  alia  fubfidia  mittcre  conarentur,  eorum  confilio  intcl' 
ledto,  Galli  ad  anguftiai  viarum,  ([ua  venturl  erant,  fc  abfcccrapi. 
Vcrum  Ddliuii  percxploratorem  hoftium,  oucm  ceperat,  delufWi 
{quippe  a/rcvcrabar,  Angloi  adhuc  procul  abclTe,  &  alia  via  infli- 
tuifie  ad  ftoi  penetrare^^reliftis  quas  obildebat  fiuciboi,  alio  ft  a- 
vertit:  &  Aneli  interea,  qu,i  pertenderant,  ncminc  obvio,  pene 
travcninr.  Tyccentoi  adduccbant  recentei  milites:  atrulcrunt  ft 
^lobosftrreoimifTiIcj,  &  fulforei  pulvcris  nonnihil :  commcatuw 
itcm  cjiis  gencrii,  cujus  apud  ohftiloi  fummam  clfe  pcnuriam  fci- 

LX.  Dum  harca^HiAinatft-fMU^Qttum^truncur,  neqne  qnic' 

5u.tm  ad  fummamlieWi  vt"^'^'^'^'^^.'^^^'^*'^^"™'^^^^^''*™-* 
n^lia  confcribl  exeTckvim,-AA  nV^TvAXnt^cwi^QVt^i-wv-  "Si^ffivw.^^, 
o/i>aJvencantibus,  cumfc^pATCtatow.^^ta^^t^^-^^-^V»^ 


Liher  Thcimts  ^imas.  4^9 

ppido  rcmovit,  &  machinas  acneai,  pntcer  lex  minufculaf,  ex  lu 
(.'ncr?,  quc  cjmpcUrci  rocantur,  Htliinburgum  remillt.  I^dndcin 
LngUoi  cxercicus  ^dvcncus  ubliJioncm  fblvit  ;  quod  iu  uniui  alcam 
enaminii  rcm  Scoticam  duccj  coromittnidam  non  ccnfebanCj  !ii.f>- 
i,  qua  cuique  prokimum  stnt,  domoi  rcdietunt.  Galli,  etll  An- 
Iti  veltemcnter  prementibui,  line  noxa  le  rctcperunt.  fn  rediiu, 
idinibiirei  pracfcQum,  prohibencem  cum  omnibui  copiii  offiidum 
igRdi,  (quod  lcircE  coc  a  ptvdandi  Ikentia  non  pollc  comineti) 
m  cum  filio  &  civibui  aliciuot,  (jni  fe  ail  cos  aggregabant,  inccrc- 
■flvnt. 

Un,  DeffiuE  tnterea,  ne  feditio  glifcerer,  iimul,  ex  rebui  bene 
iKceilentibui,  ntus  haiteni  Degtigeiitiorcm  &dum,  Aarait  tennve, 
lum  nt  inopinato  Hadin.-im  iiiEerciperc  polTct.  to  tnta  lere  no£lc 
<ro6dui,  prima  luce,  vigllibui  occilti,  ad  miiros  venic,  »z  muni- 
Mnro,  quoJ  antc  pnrcam  crar,  opprefTo,  ccliftjuc  «xcubitoribui, 
lil  panam  ((fiiugcre  coiuntur,  alii  horrca  Anglarum  proxima  in~ 
'adunr,  Ibi  molicntium  porcai  fragpr,  &  GaU^um  alacritat  vu3(»- 
iam  ingeminantium,  vix  nnHcm  fopitli  Anglit  Ibmnum  exculltt. 
n  hac  maNiraa  omnium  trepidatione,  milcs  quldam  machina  x- 
les  maxim^r,  qus  in  potcam  fortc  obverli  ll.ibat,  ignem  fubjccit, 
it  in  prxfenti  malo  cciam  anceps  rcmdlium  ctncarec,  Globiu  per- 
Tifi»  porta  per  (lcnfbi  Gallomm  otiiinei  tr.infvolans,  tantara  Itra- 
;«i  dedi^r  »t,  inter  vociferacionem-  mjlicum  vifloriam  grjtulatv- 
ium,  &  frjAarum  valvarum  fragorem,  cl^mor  dillbnuE  ad  cxne- 
noi  pervenirct.  III!,  trcpidationic  caulllim  ignorantci,  in  fLigani 
onverft,  reltquAs  fecum  iraxAimc.  IndeGalll  cumdaranortpulli, 
n  Tevioiiam,  quam  Angli  maximii  afficiebani  calamicatllius, 
Infli.  Ibi,  prxftifcnte  Dcffio,  Jedburgo  hoflei  rcatefTi  :  mulcx  in- 
iirlionei  in  agrum  Angl^rum,  :non  Cmc  re  &  lauae,  fafbt.  Tjn- 
lem,  omnibus  agris  vaftatii,  omnium  rerum  inopia  aJ  I^ibores 
nwtidhnos  adjunOa  el),  minore  vutgi  commiferatione,  ob  F.Jim- 
iurgenfem  feditionem  :  quam  vclut  ad  lyrannidem  conatum  i^ci- 
li^nt.  Ncc  ab  eo  die  quicquun  a  Gallii  memoria  dignum  efl 
Kitratum. 

LXIl.  Rex  G.ill!arum,  ex  Proreei»  *  Regin»  vlAii  literit 
mior  laftut,  DcfHvm,  levibutcipeditionibus,  &  ferme  inuttllbut, 
nagnoi  fumtui  ficerc,  eravioremquc  eum  amicii,  <]uam  iiiim'<.is 
■(Tc,  ac  prTBcipue  poft  Etiimburgi  fj.Sam  feditionem,  adco  Franti 
nilitii  aufiam  infblenciam,  uc  rei  non  procul  abeflct  a  ptmicie, 
•X  inceftinis  diftordii»:  eo  revocato,  auxiliii  Plulum  Tcnmium 
'trum  militarcm  ,  &  fumma  pnidenti.1  pratdjtum  cum  fiip- 
•lemenro  milit  in  Sentiam.  It  dum  advenic,  DcfTiui,  cum  ait 
iiam  «i(limii*ionem  &ccre  atbicraremr,  Ketham  infulam,  ante 
lauco*  dlc!  ciptam,  &  muniri  caMom,  iwuyrMe-,  tU^tVKJMt 
oafii,  cum  leO^  m.inu&ororum  «  FraT«:otMtnM«&.TO4:vt.,^w!^t(» 
S/iffl  ipcdann,  iS  nunc  fingulns,  nunc  wtuvettos  aWvMvww*.--  i"^» 
rtvej<oticas    Anglos  ia  altiflimum  ixMm  wvgjAw.  «j»&^^^^ 


470  Remm  Scoticarum 

cxfii  fcK  omniLus  corum  iliji:ibuf,  ai<  (tcdituiiicni,  TiK  tamcn  fiM 
ijncuinc,  tocgit.  Hck  follrcmo  in  Biiiannia  Djicrc  fortiicr  patra- 
(0,  txcrtiiuniTcnniorradidit, 

LXIIl.  Ii.edua*!  «  hibemiJ  t^nnaJ  in  regionei  ad  [cptcntrioMI 
-fpcQantCjdud  (ulBt:  coiipfc,  Dc^io  difniHo,  iljiim  fccutiu  efi,  ac 
^xcrciiu  ad  Broiiiicim  jrccm  admoto,  brcvi  eim,  ac  mox  uficUua 

Eipin^iium  de  Anglt»  «cmit,  uerintjue  fcrc  omni  pr»Ildio  dtleia 
min  Lwhianun  rfdiflet,  nc  locii  viribus  in  id  incumberer,  oe 
«ommejiu)  Haitinara  fabvthcreiiEur,  ac,pene  ex  improvifo,  magnut 
Ani^lorum  &  Gcrmanorum  exerciiui  ei  le  ai  ^rarlium  p^rMum  o- 
■ileiKliflet,fu«inliru£loimagt>ogradureitoduxit,  donecad  locitu- 
^iora  pervenirct.  Incerca  Stotorum  cquei,  qui  ab  omni  parte  Ik^ 
-Aium  agmini  tnfuliabat,  con^icatui  Gcrmanofum  impedimcDta  in- 
lultadita,  ca  momenio  tcmporii  diripuit :  commcatiu  intcrim,  nul- 
Jo  impedicnte,  Ha<liium  ilUti.  Incer  hscc,  ad  Coldittf>amiam  1u- 
liinui  Romcruf,  cum  Hifpanorum  coliorte,  incautiui,  ut  ia  rcbui 
«ranquillii  agcni,  c>|f  rcllui,  ip(c  capicur  :  pene  coca  cohon  clt  dc- 

■  LXrV.  Termiui,  domum  reverlii  Anglorumcopiis,a<l  Haditum 

4)ppu^nandam  rcdirc  dccrcvcrat.    Tcnebanc  oppidum  viri  acrcs :  fcd, 

j-e^ionibus.tirca  vaftacis,  cum  dLlfitilij  &  pcriculola  cflet  commci- 

juiim^  lonein^unfubvc^ioi  p^irumquc  &[  raro,  nec   unquam  Cat 

.damno,  apporc;irccur  ;  ipltque  praeterca  An^Ii  gravilluna  lcditioM 

domilaboraccnt,  &rbrisGaIlico  bcUo  premcrcntur,  pt«- 

M.  D.      lidium  Hadinenfe,  omni  (pe  auxilil  dcftituTujn,  ad  Cal 

XLIX.     OQob.  M.  D.  XLIX,  oppido  incenfc,   in  Angljam  dit 

ccflit.    1'rtclKlimn  ^uoijue  ad  Laudcram  fam  in  co  era^ 

4ir,  omntum  rtrum  necciTariarum  inopia  circumvenium,,  dcderetnr, 

cum  fHbitoaH;icumeIt,  de  paoc  interAnglos  &FrancDsini- 

M.        ta,  auxad  Cal.  Apr.  anni  M.  D.  L.  fuil  in  Soacia  promut- 

D.  L>    f.MiL,  ac,  proHimo  menfc  Maio,  Galli  milicet  Cxm  cUfle 

(lomum  reveftl,    £a  pax  circiier  triennium,  <moi  ati  emer- 

num  lioOem  aitinct,diiravi[ :  icJ  graviHlmo  betlonihiJo  minuifuiE 

&  rnolefla&  pemrciofa.     Nara,  (jui  pnerant  reifumm3e,Prore!i& 

■fracet'  ejiis  OFaiii  Andre*  Archic-prlcopui,  utcrquc  fumma  cmdtli- 

tite  &  avariiia.    Archlcpifcopu^etiam  in  omnium  rerum  liccncU 

fuiicupidiiaciiiusobftquebatHr. 

LX  V.  Primum  veluc  fucune  tyratmiidis  fuic  prstfagium  inulta  «- 
dei  Gulielmi  Crithconii,  hominii  primarii.  l!  in  ipiis  Prorceii  a- 
ilibu$,  ac  tancum  non  in  ipGui  conf^flu,  a  Robcno  Scrapliofuii 
-cxfus :  fKrox  lamen  excmnu  &i  ic  cxdii  auQor,  cxoranre  cona^ini 
Archieyifopl,  qua-SerapIii  eral  ftlia.  Arthicpcfcopus,  «jui,  R« 
vivo,  incereni  <juibiu  plnrimnm  Hdcbat,  linceriorii  rcligionii lhi& 
4im  pr«  fe  ferebat,  &  co  dcfunCto  in  omnia  •viiia  prKCCpl  terat,  e 
multii  coneubinis  hanc  Sempliam,  ncc  forma  decorjni,  ncc  faOJ 
'aliooui  inteiiram,  ncc  ^lia  re  ([uam  procacitace  inli^nem,  a  marito,! 
.frojiin^uo  iuo  &  ^catiW,  a.>:>^u&i,Kj  ^o^g^t&^iKU  ^p&X  loco  ' 


Liher  DectmM  Sextus.  47  r 

at»  Proxime  fecura  efV  mors  Joannis  Malvillii^  Nol)iIis  Fifanf, 
jyroximo  Regi  inrer  familiarimmos  habcbatur.  J.!jus  de[n*ehcn- 
ruerunc  literzc  ad  Anglum  quendam,  cui  amicum  captivum  com- 
ndabar :  In  eis  ct(i  nuila  fulpicio  criminis  inerat^  tamen  ad  fup- 
ium  audlor  carum  raptus  capite  luit.  Pcenam  fcrdiorem  fecic 
rimonium  ejus,  Davicli,  Hiiorum  Proregis  minimo,  datum.  Ho- 
i  quidem  ^cinorum  damna  ad  paucos,  invidia  ad  multos,  ex- 
plum  prope  ad  omnes  pertincbat.  Ob  hanc  impcrttiam  regni 
endi,  rotiufque  vits  j(egnitiem>  cum  animos  etiam  vulgi  Prorot 
ndifler,  rum  ob  alia  indies  fiebat  vilior :  praxipue,  poli  fubk- 
I  Georgium  Sophocardium,  maxima  parte  hoimnum  fecutas  ca- 
ilrates  m  religionem  vertente  :  ied  iis  maxime,  qui  non  modo 
itatem  do^rinse,  &  vitas  totius  modcrationem  in  Giorgio  fufpi- 
»ant;  fed  qui  multis  &  e;usvcraciflimis  prsdidiionibus  perfliai^> 
I  futuri  Deripicicndi  divinitus  ei  inditam  credebant. 
LXVf.  vilelcentc  oh  hatc  interim  Proregis  au^loritate,  mox  & 
ittun  matpnu  multo  latius  fufum,  (]uoc)  om/tium  (]ue?clas,  nr^ 
quidem  obfcuras,  exprefTit.  Conventibus  enim  juridicis,  per  u- 
erfum  regnum  indi^is,  vcrbo  quidem,  ut  latrocinia  comprime^ 
rur :  vcrum  res  ipfa  oftendir,  nihil  aliud,  quam  publicam  dl- 
ttonem)  fub  honci^is  nominibus>  <}uzri.  Ab  univerfis  enim  cx- 
]uebarur  pecunia  :  &  a  bonis  viris  &L  larronibus  aqualis  mulra 
eebarur  :  &  utrique,  non  po  magnitudine  (celerum,  fcd  opum, 
^ebantur.  Nec  a  iincerz  rcligioniscultoribus  abl^inebat  crude- 
tem  &  avaritiam  ;  etfl  ipfe  aiiquando  eam  fcQam  profeirus  fit- 
r,  nec  rum  haberet  Cardinalem,  fub  cujus  nomints  pnrtextu  fua 
ia  regeret.  Ncc  Prorei^is  nomine  pecunia  rurpios  quxrebatur^ 
im  flagiriofius  libidine  fratns  proflindebattir. 

^ 

LIBER  DEGIMUS  SEXTUS. 

R£B  US  domi  compofiris,  Regina  vidua,  parrim  ut  fi« 
iiam,  parriam,  ac  propiDouos  invifcret,  partim  uc 
fpem  dominandi  admotam  (k  fefe  oflferentem  ample-* 
aerctur,  vn  Galiiam  proficiici  flatuir,  comiribus  ad- 
Qis,  quos  a  fuis  cotiHltis  non  purabat  fbre  alienos.  Mulier  enim 
bitiofa,  nec  iiKaUida,  fperabar,  Proregem,  fuis  vititi  reirum 
tem,  facilc  de  eradu  depelli,  ac  fe  in  Cfus  locum  pofFe  fublHtui. 
quc,  cum,  apud  Gallum  fupra  annum  commorata,  rcrum  Scoci- 


Jta  fuerat,  Primores,  pro  cujufque  ordine  &  loco,  variis  honori* 
acceplt.    Qui  Proregi  aliqua  neceintudine  erant  coniun^i,  hc- 
ibus  cumulantur.     Fillus  enim  ejus  Jacobus  Scotis  omnibus  mcr- 
c  militantibus  iaCallia  pratficitur;  duodtcVift^vxcc^^^^^'^'^'^ 

R.  r  S.  c5kX>«sw 


f 

cc 

C( 


47*.  MgrmS^  \ 

carum  libfanipi  luUii^  jpmnji  ei  pramfl^» .  Htnnifcwi  (<«|pn 
<i  cnc  flener)  :fit  CoM  Mofavja  :  £Uii,IU|lMi4» « ^UiNffi 
cribttSvSc  paorimooio  lidgantibuSs  n^ca BiiQiaftiiti  <wi  tfuul 
crae  amnis,  Coiiiei  vocacyr.  Galiu^'  4  Regini>  viou»  aoM 
Robcrcttm  CariMginm»  Pror^  fniuUircm»  imcr  iMjaUiaii 
£im,  ttc  paci^  ^S^  dc  auKiiiis  rorics.  ;idvcriiis  Angiof  mifis  s 
*v  .  ..^  Psiitaniim»  Sqpconim  noi^inc  jyr^Uorapnfti  tp-l 
—  ar  %  &  Galviiui|«  KUvinini  AU^c«m>:  omno  hWdi. 
£&aioniiHa(piulcoittir|L.4idi6voGar«'  jis  at>firir>  4|uaB<iim-6tifi 
perioribusdictMiicraSavcf;!^;  ^MonimAunmKeo  IqscfcmtQb 
Proregi  ofttaKij^flc ;  **  E^ny  ^j>i:.rcm  fa^iMrum.yacaghnam>l 
?  ve  cempmj  qupd  fapcrcraecijnagiftracus,  Rcgm«  vj4i99:!0Q 
"  Id  ^um  &  aaquum^  bonum,  A  cuqi  kglbor  oflcteeflKMui 

cttm.ie  curacurum,  uc  •  nutaiiibui  eiui  noo  aitcaom  flNiec.  9 
^  ramoue  dacurum^  uc  qm  Rege  muaiiico  ac  amloo  4dcli<fib 
^*  efle leniiac ;.ofiemIere  .ju^c^,  ^ua .bencfic^ncia  in^  eMak  fltn 
in  praeftmia  ulcro.itf  ^iifi^i.quidiiii  poflenwt  j^ftia^L  JMmiN 
magoi^cis  nromiJPSspocracum».  Carna^iHim  d<Mftwi  >M|Ui 
brevi  poA,  Leg9Cum  SGOCDmm  Panimrium,  Refflqiftm  JefiSd 
icqul  jubet.  ISy  uc  majore  erat  cloquentia  &  au^oriute,  cuir 
icge  atque  eiu&  amicis  eglt>  ut  iumma:  rei  adminilh^ationem  t 
^:n;im  viduam  transfcrri  itnerct ;  ac  vix  tan^em  Impetravk 
T)b  fidem  ac  InduAriiira  in  eo  negotio  traniigendo,  a  R(ge  C 
rum  Ccrnobio  in  Pidonibus  eft  donatus.  Regifia>  tan^uam 
c{e  rerum  xn  Scotia  iuccelTu,  cum  iatis  proyiium  viderecur] 
pafio  Scoti,  amifla  vetcre  libertate,  ad  fervitutem  Galloetim 
vercntur,  acccpto  Legato  ad  rem  gerendam  0(ellto,  homiiv 
(.Lii'js  conniio  in  rebus  omnlbuj  utcretur>  terrcftri.per  Aoglitt 
)]c;  c  domum  eft  revcrfa. 

TI.  Proximo  pofV  rediwm  anno,  Prorewn,  propc  per  omti 
rni  partes  conventus  juridicos  agentcra,  (ecuta,  Nobilitatem  p 
tim  hiam  faciebat.  Hoc  toto  itinere,  pauci  facinorofbrum  Cij 
^ffcdi,  cxteri  pccunia  luerunt.  H«c  Regitia  nec  probaro  p( 
nec  tamen  penitus  invira  audiebat :  (]uic<)uid  cnim  favori^  | 
Proregi  dccederet,  xd  univcrfum  ijbi  accrcicere  inrerpretabatiu 
(erim  igituT  Nobiiitate  in  fuas  partes  iTatla,  cum  ipib  Prores 
..•micDs  eeit)  ut  iponte  magiftratii  (e  abdicaret.  Prt^inqui,  u 
^"pcdiis  cjus  viribus,  cum  a  pecunia  &  amicis  eum  inopem  ccit 
•'^c  quanta  ex  tutelz  rationibus  rcddendis  ei  moles  incumbereC] 
^fKm  lacobus  Quintus  magnam  vim  pecunije  &  urmorum,  ma 
"i.iviufn  &  equorom  machinarumque  aenearum  numerum,  ma 
«^  pretiofam  fupelledilem  deredcns  reliquerat,  oiiie  illo  incc 
:intra  paucos  annos,  profuderat,)  nec  rationes  poUe  diu  differr 
:;tina  |am  prope  adulta^  videbant.  His  moleftiis  (i  imperii  a 
f  lonc  (e  explicare  poilet,  non  macnam  in  eo  jaduram  fere 
b.int ;  &  mac^ftratum  eum  totum  Gallis  reddcret,  cuju$  jam< 
omtiis  ^h  IXVis  pendcret ;.  8c  mvVAVoioTJtQXt^w  tUwlo^  cyiicm  < 


Liher  ^ecimus  Sextns.  473 

r  non  jintcr.it,  incolwmicacem  &  ffcuritjccm  fiMm  Sl  fttorura 
ncrcr.  Hxt  condicio  tum  non  clilj)Iii,tTct,  in  lias  fere  legcs 
cntiim  cO,  uc,  (juxcuiique  Hamilctuuui  c  prmimi  Rcgii  boiiis 
ijvcrAc,  c.i  G:illit!  ci  cuntlon<in>la  Lavctctyic  immuncm  a  ratio- 
•  tucdj:  nomine  rcJJenilL  cuni  faLCicc  :  jcccpco  tjncum  )iire- 
iilo,  fc,  <juc  comp.irerenc,  rcLUicurum.  Ncc  cjmcn  in  co  pror 
]m  prxllicit,  Njm,  tluodcdmo  ferc  poA  anno,  artc  H4mtllo- 
'olt  pi  ;i:Iium  aul  Lan^ofidum  capra,  roulci  illit  liiiii  Jcprclicnfi 
pcrjurium  cjui  coarE.uCTent. 

1.  Djcj  funt  ci  amplj  rounern,  &  ciiuluf  Ductt  C^ftcllcrocii 
d  efl  Piflomuu  op)>iJum,  aA  Vlcnium  ftumcn  litiun)  cum  act' 
JuoJecim  millitun  Francicarum  Ubrnrum  rcdicu  :  cujui  fum,- 
limiilium  aliquoc annoi  fuic pcHolucum.  AJjcflum, uc,  omni- 
SrLltDum  fufTr.igiit,  fIRe}>iiM  ijnc  lit>crit  ciccolerci,  H.imilco- 
proximuJ  hjcrci  ci  dcccmrrctur.  Hn:c  ^uiJcm  il>i  con^Ynci  & 
t,  acquc  in  G.itlias  milHi,  ut  pcr  Rej^imiii  ibi  &  Cur.itcrci  cjut 
rmarcntur,  Curatorci  autcro  Rc£ici3,ileiciiccn[ia  matri>,i.re- 
CDricum  Scom Jum  Rceem  Fr.tnu<rtun,  Franciloim  Dikcca  Gu- 
&  Carolum  CarJiiuIcA  c|uj  fratrcm.  iii  Prorex  ouitlcm, 
■juam^ab  adminiftratiotK  pubtica,  ftijdcitCc  Paiiicaiio,  jam  Jc- 
r^  crac  pallii.icus,  camcn,  iippropin^uanCG  linicndi  impcril  tct- 
>,  pro  lila  folit.i  iticonllaocii,  ruritii  oroiiia  in  Jubium  rcvo>:arc, 
vaa  gravit,  c  fummo  magiftntu  in  vicsm  ccciilctcprivac;)m,i,.i> 
irec,  cD^icatc  ;  obnoxium  fc  furc  iif,  tjuorum  multos  oHlnLle- 
jaro  pitam  obniti,  exculatiociiluu  nefienLlii  tcrgivcrriri,  cum 
-IV)  noDilLmijiluo^lcciroum  explcirft  aiuiuto.  Advcrfus  li<c  cum 
icedet^uoililiccreccir,  tMnen  Regin,*  viJua  maluic  StciliHum 
lerc,  .ic  tcmpui  £nicnd»  cucet^  exfpe&tre  le|;icirocun,  quaro 
c  parvj,.  ccii  cera,  rixarL  In  hoc  fece/Tu,  ccui»  Nobllitacii  paTi 
ims  aJ  caro  vct)cicaret,  fbriuna  illuc  inclinante,  nunquim  inie- 
clfavic  omnibui  racionibui  aut  Prace.ret  in  fuajn  fadionem  per- 
Tc,  auc  crafto:  confirroare,  bunaro  omnibui  fpcm  de  fr  r.tkieB- 
&,  tum  reruro  aJmininrationi  aJmo^erctur,  (  auotl  brevi  a- 
(ucurumintdligcbant)  o^ilc^  (inj-uiit  &  uoivetCi  palliccdciv. 
tum  illis  arcibui  pro&cii,  uc  <lua  fblum  primi  ordinis  Ptri>rel>i 
renc,  reliqui  ad  RegiiuF.PVtci  cranlirw.  apuJeuro  enim  liki 
infcrunt  Joaniicifricer  ejui  fpurius,.&  Lc-villanius  propinqua 
uione  jiuiQu:.  Hsc  fblituJo  circa  PtDregcin,  Sf  vcltii  pubtim 
Scacio  alienats  voluncatii  omtuuro  OrJinum,  &  iyiA  Rc^nua 
erum  frctjucntki,  cnegit  cum,  ati  coiklitioncc,  quat  )Ksnim)tiX' 
ui  rcjc«:erac,  denuo  fcvtrti,  hac  iegc,  ut  Regiiu  viJiia  «al  itt 
imo  convcniu  per  trcs  OrJin»,  &  pcr  Curacgrei  in  Gallia,  Gu- 
;  cooliniixndat. 

K  f.oAtm  ferc  tempore  ret  in  Anglli  turbacae  fiMTUHf,  c^  RC- 
^uardiScxti^^fcem,  idolclcenii  nuxirote  eNpi:£iananii,  ftro- 
raram  ad  omne  .ecniij  vircucli  in.Iotem,  &  nafjtA  inAfta.tti.^  ^ 
rina  c;iii:ulMiii.    Aincipio  verls  ptoxlmi  N«V\Vftss  ?i«i\«i\.  '^^- 
R  r  ?  '^'» 


474  Rertcn  ScQtiearum 

affj  C^.  Ibi  ficquenii  conciliu  probrj  cA  a^iprob.itin  coruni,  qiUE 
I  iiiT)  Prnrege  tranfiida  fucrjnc,  quibut  omnibui  Rcgina  cum  Cun- 
roitbu!  liibr.ripfcianr.  Hxc  quoque  adjcfla  cA  cnnJiciu,  ut  Bri- 
t.iiuiotluni  kulloiliu  vcnci  ProrCf  cm  cflcr.  Ad  ca  perficicnJa,  un- 
vcniiitelt  in>li£lushdunbiir(>U[ii,  in  tjcciniuni  dicm  proxlmi  menlit 
A(irilij:  ibiiwl^c:)  funt  pj~Cta&convrnta,  iiti  diihim  c{),aCuriKi- 
ribiii  approbata,  ii;  lcttii,  Prorcx  alTurgcns,  fcfe  pal^m  abdicavic 
magiAr^u,  atquc  inlignia  imperii  Ofcllio  tndldjr.  Ii  ea  R»inx 
abmitif  nominc  reccpit :  at<}ue,  cx  cjtifJeih  mandacu^Reguut  vidux 
tradidit,  caijue,  magno  convcncut  afTmfu,  illa  furcepit:  atque  ii| 
Incum  Prorcgii  fiiffetia,  pompa  pneuntc,  per  urbem  in  pabtiuni 
fiiburbanum  eft  veft.i.  Prorex  autem,  qui  magna  frcquenria  Pro- 
ccrum  llipatU!,  enfc,  corona  &  f:cptro  pnl.itis  de  more,  ingrelTut 

in  comirium  crar,  in  orJinem  redaflui,  rurbw  ft  immif- 
M.  n.  cuir,  anno  M,  D.  LIV.  Novum  fuit  id  prorfum,  &  an- 
LIV.       ic  eum  diem  inauJicum  Scocii  Qicclaculum :   primum  e- 

nim  tiun,  de  concilii  fentcncix,  ad  rc^ni  gutemacula  ail- 
mot.i  ell  firmina.  H.ii:  rerum  ad  G.illos  inclin.icionc,  Si;ocj  nun- 
qikim  jitdiKi  pocucrunt,  uc  arcem  Edimbur^enfcm  cvrerii  cuftodi- 
cnJjrn  {ommictercnr,  vcriri,  nc,  fi  Rcgina  llne  liberii  deccdcret, 
rim  libi  Gilli  ryrannidii  fedem  conliicuercnr :  ca  ieirdr  riicDda  1p- 
jnni  Are*((ino  vclut  fetjiidiro  cft  dat.i ;  (jnam  nemmi,.  nili  ex  Or- 

V.  P,iH  ba4,  ft.itti  piiblico  Cut  videb,»ur)  compoCro,  Re^em 
(.ii  c,:m  cam  vocire wlacuit)  Georgium  Gnrdonium  Huntila-x  Co- 
mitcm,  .id  (omprehendcndum  foannem  Muderacum,  RrtinaMinl 
jcRii(  principem,  inllgncm  latroncm,  mutrii  ac  fceleftif^nif  fici- 
niirifius  cooperium,  milit,  Hanc  cxpedirionem  p.irum  fincera  f.de 
rrcdieurobillc  Gordoniu!.  Itsijvie,  cum  re  infefla  redifTet,  in  eu- 
fVidi.1,  iifquc  ad  dicm  c.iulTx  diccndi,  rctcncui  eft  :  propinnuit  in- 
icrim,  .id  ](nifnd,,m  rci  m.ilc  -cft*  invidiam,  culpsm  in  Catanam 
rribum,  fdfos  rumores  in  vul^u;  rpargcndo,  rcfcrcnribin :  rem  e- 
cim  kh  cii  corriiptjm  cmenciebancur,  ob  inflgne  eorum  in  Gordo- 
tiiiim  odium.  Id  nurcm  ex  hoc  fcre  inicio  exarlic.  Dum  Rccina  a- 
cfornat  n.ivipjtioncm  in  G.illiam,  Gordonius  Guliclroum  Catanc 
familii  priiicipcm,  adokrcenrcm  cura  Jacobi  Comicis  Moravix  li- 
(leraliier  cdmatum,  in  vinaila  conjcceraC;  nulliui  (juidem  maleficli 
vnmpcrtiim, fed  quodfe  in  c.ticnrcldm  ejusdcdere  reciilahflt;  AE>erjt 
ciiim  MnraviijCiiju!  c  forore  n.iCu!  er.ir,  profibijuiMi.  Hunc,  Gor- 
donjtii,  contumetia  .iccenfiTm,  non  ftcii  cucum  arbttrabaoir  poft  fe 
libcrum  re!in()iTcrc,  nctjuc  dianam  caulTim  e\pecendi  fupplictirepe- 
ticSat.  It;itur,  (ler  .imicoi,  homini  adolefcrnri,  &  malarum  arti- 
om  lenjro,  perfu.uler,  ur  fibi  uni  fuam  ciuffam  pcrmicreret  :  hsc 
ciiim  iin.i  r..tiLnc,  pofTc  -iticrius  fjm»,  .iltcriusincoliimiMr!  confuIL 
li-itur  Cordoniu^  vitK  necif^i.c  inimiti  dominus  fi«us  odio 
dJliinuUtp,  cum  uxof e  agic  fj.i,  ut  fc  abfente  de  horaine  innoxio 

fupi-l!- 


Liher  ^ecimus  Sextus.  47J 

jiplicium  fumat  :  T»cas,  ficinorU  invidiam  in  eam.  cruuferri 
iSf  i  quoJ  longe  conira  evenit. 

VI.,mn),  cuiD  omnci  GordonLl  vafrum  ingenium  agnofccrenr, 
:  wiorcm  cjiis,  fuminam  leflifninani,  in  omni  rcliquj.  vita  intra 
Litron.iIij  (]n.-orit  ^rxfcrJptum  &  Lontiuuiirc  fcircnt,  omaibui  fjci- 

rerfuafum  efl,  eum  omnium  confiliort^m  uxori  auAorem  fuiflc. 
■iiur,  Gordonio  in  cudodia  retcnto,  de  pona  in  cpncilio  Regcntij 
nientiic  e(1  varlatum  :  a.\us  in  Galliat  eum  ad  ali^uot  annoi  rcle- 
intibui,  aliii  capice  mulianiium  ceniencibus.  Uirai^ue  fcmcntia 
1  rcjeua,  per  priDcipem  ioimicoruiii  cjui  GllbeVtum  ComiTcin 
afHliirj;:  ii  entm,  cum  ex  prxfcnti  rcrum  ftaiu  pra]pik,erct,  ni>n 
iiTturriam  forc  incer  Stocoi  &  Galloi  concor>ii:im,  ne  In  Galliam 
:Icaareiiir,  obflicii.  Hominem  cnim,  ingenio  vafro,  &  obtreflj- 
irioul  Sc  xmulif  noicniU  cLrpiilo,  bello,  ^uod  brcvi  fiiturumj  ob 
lallorum  infoltnciam,  non  dubiiabat,  vclut  fjccm,  acquc  adco  ilu- 
rm  hoHibu!  przbendum  non  cCTi:.  Supplicio  aAkiendum  eiiam 
lulto  minui  cxiftimabit :  nulliim  cnim  malum  domcfticum  i.in- 
im  ellc,  aut  ejui  vindi£Lim  tanti  pucandam,  uc  Galloi  Frotcrum 
morum  fsnguini  fundenJo  airuciaccieni.  £o  canilcm  decurfum 
It,  ur  pecunia  ctmi  co  dccideretur,  ac  rccincreiur,  donec  fure,  quoil 
1  Moraviam  libi  vinJicabar,  cedcrccj  Orcadum,  HcchUiHlicarum 
iflilarum  &MarriK  veQiealibui,  omni  ilcni^ue  paCrimonioRcgio, 
uoil  in  illa  plaga  licum  cli,  icem  prxfcffairi;  juridicii  aliquoc  prc- 
inciarum,  undc  ijli  Tna.spx  commodiiacci  er.mt,  abflinercc ;  o- 
incrquc  fruftui  utcndoi  frucnJofque  pub]icims&  coaQoribui,  (juK 
ufRcgcnti  vifum  efTct,  libcre  fcrmiiterec.  Hiscondicionibui  di- 
tiinis,  cum  Regentem,  atiof^uc  nonnuilos,  qul  apud  csm  plurl- 
lum  poccrant,  concilliHec,  non  mulio  pofl  ad  incima  conniLj  fLiic 
dhibiius.  Inierea  niilica  omnia  nfGcU,  ex  quibui  ^usHus  cfTct,  ui 
rmiili  videri  volebanr,  au£)orc  Cordonlo,  pcregrinis  dabancur,  co 
onfilio,  ucRcgcDtcm  cum  Scoiorum  Proceribui  com>»inercr;  &, 
X  uiriufque  partii  cladibui,  voluptatem,  fi  non  honcD.im,  lalccm 
on  inJLiciindam,  capcrec.  Comci  auccm  CaffilifTT,  qui 
anL  lempen.-iccm  fucuram  vidcrac,  jjm  prope  vacss  Ha-  M,  D. 
eri  ccrpcr.ir.  En  eo  rcs  cranquilui  fuerunr^  uluue  ad  J-V, 
«nfcm  lulibm,  annii  M.  D-  tV.    ' 

yil.  Regeni,  hoc  vclut  pcium  a  bellij  nafl^,  ad  pubRdim  ref!,?»i 
!aium  corrigindum  animum  inten^c.  tniicrficirum  prorefta,  pu- 
licoi  conventui   in  omnibus  Iocii"fer«,  in  quibus  iiaberi  folebjn;. 


a  fcveriucc,.'df  pluribut  ^uiccii  publicz  pec- 

liipplicia  fumlTc.     Joannem  Scuarcum,  AchoIiiE  Comi- 

ailvcrfus  Joanntm  Muderacum  railir,  uc  ofTcnfsm  Gordonii  ii 


jperlore  cxpcjitionc  corriticrec.  Ille  nnn  folum  forticudincSf  ci;.. 
bncia,  propriis  fibi  vlrcucibui,  fe<l  folenia  &  feliciiaie  fumma 
Yui;  eum  cum  libcris  &  omni  f^mpia  dcdi^um  rettpil,  Sc  ad  Re- 
entem  pcrduxit.  Vcrum  illc.  fiye  .ot",  f-iju*  erat  impailens,  feu 
^elcrura  conlcicntia  VETura  a&imuin  ftlmuUnte,  caEKa^uj  &«t.^<ft\&.. 


476  Ttcriim  Scoiiciirum 

ti.ipfui)  omfii.i  cteJe  &  fanguine  ruriui  implcvit,  Quo  tumoltu  ao- 
Jito,  P.egeii'  titius,  qujm^tonHitucraCi  cogtti  cft  ail  juJicilCJiM- 
wriilft  jidvn-fo  illnui  arqoF  :Aios  maldicot  profiufcl.  liide  reverli,  ' 
In  convcntu  publico,  quoltiam  e  CUnliiMlii  Betonii  intefftAorilius, 
bominei  populam,  x  Proregc  in  ndlinni  pullbi,  reftiruit.  Nec  u- 
inen  hoc  f>iAo  plus  gracix'  coUegit,  ^uara  cx  ncirorum  tributonim 
cxcogicationc  oHcnlioniT.  Hanc  pecuni»  conAdendx  rationem , 
vulgo  crcilicuai  cft,  OTcllium,  Riibcumque,  &  pauculol  itloi  GjU 
loi,  ^ui  circa  Rcgcntcm  ernnt,  commentot,  ut  vidclicer,  ccnfti  iie 
&o,  labuix  conficertnnir,  in  quibuj  omniun  boni  perfcribercntur : 
ac  llru^uH,  pra  rata,  quntjmiit  pDniimculam  adiCimciim  belli,  ia 
thtrnuruffl  publicum,  hunc  in  urum  dcllinacuffl,  rrponerent.  Y.x  m 
nettinia,  ii)  linc  peculiari  Krario  fcrvaca,  merccnanum  militcm  pot 
ic  conduci,  qui  limitibus  effct  prxfidlo,  quieca  interlm  domi  No- 
hititate,  nili  li  qatndo  major  vl:  holtium  ingruefct,  quant  ut  ordi- 
turni  prElidiii  poflcr  fuftineri. 

VIIl.  Hjr.c  novam  pfiunlot  confcflionem  cum  tenuiore;  Tcerrl- 
mcftrrcrt,  &' amraiilcmi^  diai;  p.ii.itn  pnjfcquerentur,  c  iVutcri- 
iul  m.ijnr  pjri  tjtict  mu/Tit-^ir,  rtum  quifque  rcJpicit,  nc,  (jaipri- 
mixtibviimiict  Rcgciiri5tiipi.lit3ti,  prjecipuam  jctufitionij  invidi- 
cKcrrr.     Prosimu)  ordo  PritnoribuJ,  qui  Iu4  ci. 

i,l(ca.». 


")"" 


citurnit.iic  lihet rjci 
ti  iiifcnf<ti,  oim  cii 
p.rc  duoi,  laLobm 
mium,  aJ  Xfjjcnc 
am,  &  In  ccnlu  tc 
onem  Jcprcr.ircnti 
"'  vorfj;  An_?loi,  I 
"*  fjpc  ccjam  in  il 

"  pcniljnc.  Qufptl  .i.l  mcrcenai 
*'  eflc  pcrictili  picnjm,  fumma 
"  ilne  fpc,  quiiKii  cb  pcti.ni.in 
"  funJjm  Dv^ritijm  inccnJjt 


i  HJin 


nllTcnr 


'  (<>lvcnJo  ignomini-  , 

L-  &  pHv.u»  conftlTi- 

moJo  fc  fu.iqiie  j  j- 

it  ione  potcnriorc»,  ilcfenjille,  .ic 

iiii.urrilTc :  ncqoc  fciiuiit  deqcncrif- 

itam,  (iLutii  uf.it  poftiilcc,  p.urije  ii 


milcriinr,  qui  in  tril^i 
icnJo  p.iupcrt.tcis  publ 
"  M.ijorCi  cnim  fuoj  " 
,c  qti.im 
m  ,i.ero: 


.^  molicnJa  titi.-ilic,  &f<jrti:iu 
r;r,.utea:tcrj  rcflc  11' hakaiK,  iiliquc 
"  p.itrie  utlc.irii  magis  qu.im  fux  conJitlonis  mcmincriac,  tul- 
''  qu,'ininc  crcdiKilc  fore,  mcr«Tj.uIu!  fortiu!  pro  alici 


ispro 


ft  fiifq 


rouc,  prAlliitnriM,  mjjorefqiic  fi 
nliljii  .inimis  exieuam  mcrccJuI. 


/ulgi  i^iinliiiii  .inimis  exieuam  mcrccJuI.im,  inex  I 
"  cjiEiram,  tjuam  Nobilit.iii  foriunai,  iiWoi,  tw.jiiccfj  ara(i2uc& 
"  fotns?  H"c  prltCiCi  illtiJ  acccJit,  qutij  Ii!B>  u.iiliiitatio  .iJ  im- 
"  I-trii  SLOtur.im  r>.mm.im  (iKdter,  rtfijuc  muln.  iir  m:nor,  qium 
'■  c;;iar  hoclcmjK.ic,  &  iii  li.it  Principj.  noftrs  at.icul.i,  lit  tr.itbc- 
"  ai :  &,  u(  conh..\  ,il)Ca^\c  uWc  nv^i  ««iffi.'.,  iijGm  ill.im  nov.m 
"  hclli  .iJminifliMJi  rjiiijMtn  vtftttWcnvWt:,  vc^at-T  :^^iVOTt;is.m 
"  /;ifi'K.iti.ir  &  mMiiU  ■  rivxfcmm  cuto  «  trXi\at>^jAwvsTC,,\^iUBs.- 
"auux  non  copiofiir\mc.ivrt.,-tkVMm  Vi';'*'»^*»^*^^**'''^^^^*;; 


Liber  Dectmfis  Sextus.  477 

.  cuendum  jper  merccfriarium  milltem  limites  fulfidat :  veren* 
mii]ue>  ne  nujus  conniii  is  lic  exicus,  qui  limicem-noftrum  ho« 
bui  pbtius  aperiac,  quam  daudac.  Nam  li  Angli  ex  opulenci- 
e  regno  opuiericius  in  eum  ufum  acrarium  infticuanc>  quis  dubi- 
ty  cosy  cum  fuae  plcbis  minoremoleftia  duplo  noftris  majores 
ere  poiTe  copias  :  &  eas,-  non  quae  limici  obceadancur^  (ed  in 
(a  re^ni  vifcera  penicus  irrumpanc  t 

X.  ^*Reli<]uam  oracionis  parcem>  neicioj  an  praeftec  Clentio  (up-i 
Imere^  an  in  vulgus  eSerre.  Audio  pleroique  obmurmurances» 
anc  pecuniolam  quis  colligec  ?  QlS^^^^^ud  cx  ea  eric  neceile  ia 
laeftorum  auc  coaSorum  mercedem  decidere  ?  Qui^  eam  fpon* 
ihlty  non  in  luxurise  inftnmiencum»  (ed  in  uflim  publicum  con- 
fflum  iri?  Magnam>  nihll  cale  fucurum,  fpem  nobis  aReK^ma* 
[Uih  Aippedlcac  fiduciam  Principis  clarlflimx  (pcnes  quam  nunc 
mima  eit  poccftas)  probicas  3c  cemperancia :  ie<L  cum  aliorum 
c1  excerna,  vcl  noftra  fafta  recordamur>  non  poflumus  aobis  rm- 
srare>  ne,  quod  fxpc  fa^m  vldimus^  aliquando  flicurum  cime* 
mus.    Scdy  his  ommiS|  quxfoFCafle  fruftra  cimemus,  ad  ea  ve- 
iamus,  inqulbus  majores  noftrj,  in  fuaJibertace  mupienda>  ad- 
erllis  arroa  p6cenciorura>  maximum  coUocarunc  prxddium.  Ro* 
ercoj  ejus  nominis  Primo>  Scocorum  Rq^um  nemo  crediror  fuifle 
rudencior  :  cerce  forciorem  nullum  fuifie  omnes  conficencur.    Isy 
ty  Quemadmodum  fxve  vivus  fecerac>eciam  vica  Rur^us  aliquan* 
.0  civibus  fuis^  pFodeuec>  moriens  hoc  confillum  dcdic,  neScori 
lori  modo  pacem  perpecuam^  (cd  nec  longiores  induci;ts  cnm  An< 
,lo  facerenc :  videbac  enim  homo>  &  nacura  (blcrci/Emus,  8c  lon- 
;o  rerum  uiu  in  ucraque  forcuna  exercitacuS}  in  oci6  &  deiidia 
nimos  deliciis  &  voluptatum  amoenirate  frangi^  corpora  langue* 
bere,  &  extinfla  dlfclplina  (cveriore  &' pariimonla,  vduc  in  iblo 
ncuko,  luxuriam  &  avariciam  (uccreicere,  6c  laborum  impacien^ 
iam^  Sc  otio  anTueeonim  ignaviam,  &  milicandi  odlum :  qutbus 
nalis,  corporis  &antmi  vires  labe&Qats,  vtrcuci  malorum  cole- 
antia  exercicats,  faclle  conccdunc»  &  iniblicam  iibm  ex  otio 
»revi  voluptatem  infigni  allqua  calamicace  foenerancur. 
X,  Hxcubi  di&i  func,  Regens,  ^umulcum  (ii  per(cverarec)  verl- 
cenfum  remific,  &,  errore  fuo  apiito,  («pc  di&Iraife  fertur^ 
N}on  fc,  Ccd  Scotorum  noo  oUcuriiumos  cfus  coniilil  fulife  archi- 
edios."    Hisverbls  plcrique  tiuncilxum  deiignari  exiftimabanr. 
minem  (uopce  ingcnio  acrem,  e  cuftodia  nuper  emiitbm,  magi(- 
c  iniurlse  (uc  vidcri  volcbac)  in  (e  decinendo,  quam  oilcntacac  in 
erando  bcnevolenciae  memorem.-  Igitur^  cumTiderecRegencem 
id  unum  incencam,  uc  Scocos  tribucls  ailucficeret,  vericus,  ne» 
nium  auda  ejus  poccncia,  Nobilicacisvires  in&m^i^t^  ^Lnw^^ 
atem  imminuerer,  omniumque  rerum  arbittium  ttLV^Xex  ^^c.^v- 
jj  fuos  cives  revoc2ret,  coniiliusn  dediffe  cTeAvXMt^  tis^  ^^kSmsc- 
fjh  cfusanitno,  Sc  pccunix  confc&lont)  ti>MLtfi  WVaix^aJW^'»^^^ 
traOsibae,  fed  aLlioqui  plane  hoftilc;  gcuivft  VvAtWie^t^  ^ 


47?  Rerum  Scoticitrum 

Scot6S  tributt  foluturos,  nec  in  policrum  tam  facile,  cpum  ame» 
fetcranc,  parituro!,  Sunc  tjui  hjnc  pecniiix  co^endx  vacioDcni  1 
DiviJc  I'anicsrio  Roflienfi  EpiJcopo  excogitaiam  crcdant.  Erat 
enim  ii  homo  fummo  ingenio  &  doflrina  praditui,  tUmilconio- 
rum  quidem  beneficiis  iiITcflui,  ncc  ab  eorum  gencre  &  conllliii  t,- 

XI.  Proximo  anno,  ^uifuic  M.D.  LVII.  <!um  Lcgaci 

M,  D.     Seocorum  Je  pace  Carlcoli  aguni,  Galiui  a  Rcgcnte  Sco- 

l,Vn.    tonim  per  literai  pecit,  ut  Anglii,  ex  fccJcrc,  Bellum  ict- 

(licc«t,     CauKa  pr^tcndcbatur,  quod  Angla  Philippum 

Hifpatium  fuum  maritum,  tum  sccrrimc  aifverfui  Galioi  belUntem, 

.■uxiliiwnfiekiummillis  juvabat.    Rcverfji  ex  Anglia  Legatij,ne- 

J  htno,  ncQue  pce  confirmaca,  Regcns,  ad  NcaSoteUum 

mobium  1'roccribuf  convocatis,  cum  variai  incurlionei  Anglo- 

nim  in  Scntorum  agfum  faSai,  pradai  k\>x8us,  res  repecitai  Sc  noa 
reddiU5,  recenfuiflet,  poRuIaca  Scoiis;  "  Ut  hellum  Anelis  indi^ 
"  cant,  &  flmul  hanc  genti  fua;  i^nominiam  deroanc,  &  R-cgi  Gal- 
"  lorum  c.idem  opera  opcm  fcranc."  Ncc  Proceribu!  camen  perlua- 
dere  poterac,  ut  bellum  priores  incipercnt.  Igitur  alia  via  rem  ag- 
grefiaeit,  maximeOfeilii  C"tcredicur>faconfiUo.  AdofliuraAij 
amnis  prxlldium  sdificare  jubet,  advcrfiii  Anglorum  fubitas  incur. 
Jionci :  in  quo  eriam  tormenta  ojnca,  refque  aRas  ad  ufuai  belU  n». 
cciral-ias,  icponere  tuto,  &  commode,  cum  opui  cflct,  CKprameFe, 
poiTct,  nc  convchcndl,  e  longinquis  rcgni  pjnibui,  labor  multum 
lemporis  confiimerct,  &,  prxter  vcfiunt  moleftiam,  rebus  gerwh 
dis  cflet  impeilimenco.  tt  ha- quidcm  utijitatcs  omnei  ailerant! 
lcd  alia  erat  deflinaci  operis  caufla.  Non  enim  dubitabacur,  An- 
gloi  opu!  impedicuroi,  &  omnia  conaturos,  ne  molitio,  tam  propiiir 
tjuaBcTvicO,  crefceret.  Hinciemina  belli  (quod  illa  cupiebat)  ja. 
ci  ;  culpamciue  fumtonun  armorum  in  hoflei  reiici  poffc.  Nec  de- 
/uiccvcmujconlllio.  ^ 

XII.  Nam  Scofi,  hoflium  injuriii  Uccflici,  dum  fua  dcfendtiT' 
coguntur,  facile  Regenci,  de  indicendo  bello,  confinciunt ;  ac,  re. 
ecptis  Legacjs,  qui  ad  pacem  ficiendam  fuerant  in  An^iam  mi^ 
propofiio  ediiio,  ac  die  ad  convcniendum  ftatuo,  fre<juentei  Edim* 
burgum  coeunt.  Cum  ad  Maxuallii  rupcm  caflra  eflcnt  polita,  IKC 
de  ratione  belii  gerendi  (juicquam  adbuc  inconcEliodecretumfottf, 
qui  Regeoti  gratificari  ftudebant,  &  fuam  G.jllii  operam  oflentare,; 
)am  cirta  Vcrcam  arcero,  in  Anglorum  limitibus  flcnm..  prVdabu»' 
di  dilcurrebant.  Olelliui  aliquoi  Galiorum  vexilU  illuc  adduzen^ ' 
&  tormencorum  quanmm  ad  ejui  arcii  expu^nationem  fttlt  Vidcb»-' 
tur.  If,  non  erfpcftato  concilti  decreto,  ea  tran!  Tuedam  amnemf 
iniferat.  Id  fitlum  Scotorum  Procerum  aniraos,  fupra  quam  cre4'J 
potef>,  «fTendit,  OfcIIiu!  enimeo  fpefiarcvidebstur,  ut,  (}uic<jui«j 
In  tA  expeditione  gereretur,  ejus  ploriam,  apiad  Gallum,  in  fe  Vi4 
num  transferret :  atque  pau\WiwiSc<«t«,iTO^riivferendit  afluetofcl 
iit/  obaoxioi  £tccrct.    5t«v  vmo  \in£sMduuitw\^  Wuiea  ^i» 


I.i1fer  Decimtts  Sexttts.  479 

to,  eoi.Ieiiiqiie  pcreu^ino,  fe  in  rontemnij  ut  ne  (cnientiit  quideni, 
jukta  majorum  cqnCjenidinein,  corrogarit,  circunugernmir,  ab  (o 
prxfenim,  ^ui,  Proceribui  iiKonliiTiif,  ptut  uni  fibi  arrogarct, 
nuam  uUui  unquam  Regum  attcntalTet,  Re  igieur  in  concilio  ileli- 
bcrata,  in  id  omae?  cnnTenrerunt ;  "  Se  non  objcAuroi  regni  vires 
*'  hoflibut,  ad  cujufvis  privati  haminii  arbiirium,  przlenim  cum 
'*  oec  Rcgibut  unquara  legitimit  in  co  gcncre  parerc  conTucirent, 
**  nifi  rebui,  anieifuam  gen  corpiOeni,  in  concilio  explicatit,  &  mul- 
"  cum  diuque  expcnru.  Hanc  vcro  imperandi  liceniiam  ^uid  aliud 
"  eflt,  nifi  teoiitionem,  quaiB  patieiKer  tyranridcia  fcrre  poflent." 
lu^ue  Ofillium  jubcnt  machinai  reducere  ;  ni  pareat,  pocna,  qua 
a  prodiroribu!  exigi  Iblcret,  iimII&i.  Mxc  molelliflunc  tulenjnt 
Rcgcnt  &  OfcUiui:  ^uoJ  aliera  fium,  alter  Rcgit,  cujui  erat  Le- 
gatui,  majeilatem  minui  cxiftimaret :  &d  cum  viribui  eflent  impa- 
Tci,  pro  tempore  fercnda  erant :  nequc  temedium  aliud  occurrebai, 
nili  ut  Reiiina  Scororum,  quae  |am  nubilii  crat,  cum  fH-imum  com- 
mode  poiTct,  Delphinonubcret :  ita  enim  concilii  publici  vim,  cum 
ia  Tiri  manu  uxor  efTet,  imminuium  Irl, 

Xin,  Per  eam  hiemem  varix,  &  cvcntu  vario,  fucnmt  excurO- 
«net :  una  ad  Zcvioix  montii  radicci  mcmorabilit,  qua  iotcr  Nor- 
fblclK  Ducem  &  An>Iream  Carum  acriter  &  diu  ancipiic  vi£loria 
ceitatum  cA,  Tandcm,  ad  Anglai  inclinante  vifloria,  Caru<  ca- 
«>tutfuii:  mulii  utrintjue  viri  iortet.vulnciati.  Conventui  Edim- 
tiurgum  in  menlcm  Deccmbrem  cft  indiSut,  ad  littrat  Kegis  Fran- 
corum  audicnilat.  In  iis,  poft  fatii  longam  ftrderum  antiquanmi 
ciuiimemoratlonem,  &  mutuam  ofliciorum  vicifriiudinem,  petir  a 
Senatu  Scotomm,  qui  ex  trium  Onlinum  delefiii  conficitur  ;  "  Ur, 
"  quoniam  Delpbinui  filiui  fuui,  circa  finem  Dccembris,  xtjcem, 
"  itixta  lcget  nupiiii  maturam,  elTei  ingrelTurus,  Lcgaioi  hominci 
"  idotteot  cum  libcrit  mandatii  mitterent,  qui  nuptiat  prope  incho- 
"  atat  (quippe  h^c  fpe  Regina  Scotorvm  in  Franciam  fiierat  tranf^ 
"  mlffa)  abfolvani,  &  gentei  haOenus  fsderaias  in  unum  veliitcoiw 
"  put  uniant,  &  veterem  utriufque  populi  benevolcntiam  hoc  iitfo* 
"  lubili  vinculo  coDnet^nt,  Id  G  faciani,  proUxe  de  fc  fuifoue 
"  omnia  pollicelur :  &  quicungue  becievolcntic  fni^t  ad  amlcos 
"  pervenire  poflcni,  a  fc  fperare  jubet. 

aTV,  Hacc  icflinaiio  Galli  cum  onnct  intclligcrcni  qun  peitine- 
rci,  Scotlque  cum  eo  mox  de  libenate  ceriamen  immincre  profiu- 
ccrcnt,  tamen  ad  conventum  indifhim  obediemcr  omncs  vcneninr, 
Ibi,  fine  tumnliu,  elcflt  o£lo,  in  GaJIiam  mairimonio  conficicndo 
le^ali,  rupremiOrdinis  ires,  Gitbrnui  Kennediii  Cairilifrar,  &  Ge- 
orf;iui  Leflius  Roihuliz  CoRiirei :  hii  additus  efl  ComcmjlJir  Rc- 
Rulut  iKobus  FlAminiiu,  familivfiiv  princem;  trti  item  orJinif 
ttclefiiifliti,  JacobuiBetoniut  GUfcuenlit  ArcKiepilcopui,,Roberttit 
Keidut  OrcaJum  £pifcopu;,  &  Jacobut  Sru.-iiTui  Comobii  Fjni  An> 
dre»  Prior,  &  idem  Re^ini  frater ;  infiini  niA'\t\M  Aw,  CitMsi\s% 
£ctooiuf.  guod  £dimbw£if  8c  Joamiei  A[esV.\nw\>\in^Ti'C\^.,  \ow«S\ 


^eo 


R£f:um  Scotkarum 

iHatita  {U£iruin  prt&duf  eSkt,  £qiic(liri  quuJcm  l<xo,  jcd  dig;!»- 
lUitic  Primoiibui  £icile  par.  Bai,  cum  v?k  itxilTcnc,  licnu  ScMtK 
JegeiKes,  primuin  vtotui  vchcmmiininiu]  cxccpic :  dcindc.loaaiui 
provcCtoi  ailco  Ucvi  tcmpcihs  4£L\k,  uc  duz  luvc),  noa  proatl  t 
JaonciuA,  Moiriiiciruin  appido,  tJuttiljui  ^ruNc  pericrinr,  CbbM 
^othuliui,  &  Orodeclium  lipiluipui,  pifbitoiia  navioiU  in  rarfttn 
dclati,  roli  ex  vc^ltHibus  evjicrc  incoliBncj .-  cztcn  cLdKi,  dla 
flutiibm  >3£ldn,  aii  alini  Litcom  CiUici  iotcrion;!  ponui  amulir. 

XV.  Lcpti,  cum  rinfiis  io  utium  locura  cDnvcnifltiw,  ftaiint  ft> 
auLim  coniefuicruni.  ibi  dc.nupciii  a^  i^<7pium-.  &  cunflii  tctc 
«iTcivicntibut,  Guliorum  camen  la  th  :iicctleran>its  inligne  Itudtina 
crai::  limul  quod  ei  3^it.iii:  muttum  aufioritacii  acc^lluiuni  ad 
iiuin  faniilsunexiiiimabaui:  limul  occalio  corum  cupUit^iti&lin' 
•abattir,  qnod,  tjui  ens  nuxinic  tmprolMtunu  viaemur,  Amui 
>lomorincjiit,  oiRnium  nuti  Gillorum  Procerum  habitui  pnidcaitf' 
.£inui,rdetinerenir  ib  holte  captivus.  Ii,  cum  ob  mLilaiaEi3iau& 
Sts,  uc  pk:i-t((]ue  Uidebatur,  noa  iiijiiltai,  rem  prxcipicari  noleb», 
tum  nc  Guliorum  potcncia  (qiwc  prudencioribui  fiifpeda,  ornnibas, 
)im  iniolcrabilis  ciTc  ccvpetsc)  fupra  ijuam  rucum  Rcplbui  ellct, 
crelccret.  I:  quinqoc  cnira  fi-jiribui  Guliis,  qui  natu  nuiiimui  t- 
nc,  nmnitKis,  ()uk  in  Gallia  merebant,  copiis  prseerac :  pToxlimi' 
jn  Liguiti,  uc  Carolo  GiHxo  {iiccedcrec ;  cercitii  a<i  eum,  qui  in 
ScotizcvM,  «nCTiarum,  cum  impcria&  rupplcnienro,  mitrcl^tur:  ift 
qiurti  pot^itctriretiics  aJ  Mjfliliun  erint :  tn  Oinilnatii  Cimli 
■unu  res  niniUMria  tcncbanir :  ita  ut  nec.milcs,  ncc  niimmui,  '<■ 
omtii  ditione  Regis  G.illonim,  dcr.i  corum  Voluiuawin  miivcri  pnl- 
fct.  Haiic  Rc^rsopiitni  tbminam  quiiUmicommitcratl,  metooRi 
repetebaar  iUorum<  cemporum  conditionem,  cum,  |>craDlv  fi&in- 
res,  Gallortim  Kcgei  in  mona&eriji,  velurmitiui  ^ueddam  exili- 
ura,  rclegabantur. 

XVI.  Aub,  per  alu^uoc  diei  miptlaUbiu  illji  or^iit  npcrsn,  !>• 
bi  ad  In  rediit,  LegaiijScrcorum  in  condltLim  vtKiwi*,  CatMetI.1- 
riuj  Francie  cum  eijcjiit,  "  Uc  foronam  cirteriiqtfe  regni  hll- 
*'  gnia  repra-fentarenr,  m  Rct>!n»  maritui,  de  more,  &otix-tni 
"  Rex  creanettir.  Ad:  ea  liLc^iicr  I-egati;  "  Nfliil  Itfci  de  ii)  tc- 
"  buE  manJatum,"  refjionJfrunt.  Tum  rurfus  CanccilaTios  ;  Ni- 
"  hil  aliuj  a  vobi»  in  pRcfentia  poihdamuj,  cjuam  quoJ  in  vc- 
"  ftro  politum  eft  arbicrio,  ut,  cum  hac  dc  rc  in  convcncu  Scotf-rn» 
'*  diitcptjbitur,  hnnorem,  ijucm  jufte  nunc  petimui,  «e(lrb  fuSH- 
"  giii  cemprnbetis ;  id<jue  w>s  ita  fafhiros,  iyngrapha  conlirmctiii 
Iilp>(hiktum  cum  impiidcntia  plenum  videretur,  panllo  cMiftxf»- 
" -  '   -  rciicienAttnexiuimartBK:  itaguc  relpomlerom ;  Sl^ 


a  pra-firiptas raetai comcri,  tnisin«nnlleitf, 
i.    Qi.<J(T  -  -     -^      ..*■.- 


"  nec  vellenrtritn(^»eJi.  Quod  (T  etiam  cum  liberii  mattdHit  mifli 
'■  rrtenc,  r^men  Ainicorum  fideHum  non  efle,  poftularei  ijubJ  (ti* 
"crrr.i  pcmleie  S:  prodltiouvs  \tt?atniA,  «\»toCi  ^rkulum  capitts, 
ihclli-t,  coticcUt  Dcqutin.    Se(\^ieoi^)Ktts,ws\w4\«qiS 


Lihr7>€amm  Ses^.  48; 

iuflftif,  qitt  ab  «Akif  *hoiMile  iribui  poffiau  flratifiacurpr. 


tL  Ira  Lcgatis  tx  aula  dimia^  etfi  redlre  ad  Sm  fcfttna- 

rmi  Xcancdiyk  Gcoi^iiis  LcfliuS,  ilobcrtus  Rcidiit  ft  Jacobus 
tnitts^  omncsfumma  vjrtute&caricateinPtoiam;  itemcoiir- 

cx  corum  comitlbus,  non  (inc  ma'ena  fu^icione  vened^  dc^ 
isDt.  Crcditns  ci^  Jacobos,  Rcginat^ter^  eadem  potianc,  pe- 
.nam  ctC^  conftitutione  eorporis firmiore  iLmtBtm  roboie 
I  mortcm  cvafirat.  aiBdua  tamcft  It  pcriculola  vcnttkuli  i»- 
ao^  ouoad  vixlt,  Uoravit^ 

mu  £a  flifi^  fmt  is  rerum  in  Britannia  fiatw,  or  magis  pac 
0^  quam  bcunm  eilC|  vidcrcnir.  Ccrtatum  cftotrinquepnB» 
«Mndisj  ft  viihnmk inccndiis;  ineurlioncsimerim nonincnih 
^au  duo  NoUles  captivi  ab  Anglis  abd«ai>  Gulielmus  Xe- 
Cpajiitis  VHauniaih  filius»  &  Patricius  Graiocum  fiimili»  £nmr 
r  erinccpi:  cama bcllorom  damna per  Tilta caj^ fiinc  eva- 

£odem  lcrc  tcmpon^  Ang^  dnce  Joanne  Qim  E^miCy 
nadinfefiandaScotiaBUttorami£nint.    Ea  ad  Qrcadiei  ac-- 

ut,  exlbcttfionc  &Qa,  Gmooviacami  iedcm  EpLEoptkmt  fe- 
ic  in  ea  scntc  oppidum,  crei6arenr.  Ciim  fiiorum  nonpatioea 
us  czopiumcnti  farviffima  prooella  Ibbito  exorca  naves  ab  ora 
in'aitum  rejcdt :  ibi,  cum  undis  &  vcntis  diu  confliftarr» 
rctro  in  Aneliam  dcdcrunt.  Qui  dc£eiidcrant^  ab  InJManig 
omiuncoocifi. 
C  Hoc  anno,  &  fuperiore  ctiami  caofla  rcUgioiiis  qoodam- 

jacuiflc  videbatur,  qQod|  morte  Gcorgii'Soplio- 
nonniliil  oomprefla«  abunde  fibi  iaiiifiiflhiin  pu-    M.  0« 

akcri,  fi  in  coetibus  privatis  tranonille  t>eam  LVUL 
\  icrmonc  oolcre,  &  de  rcbus  divbiis  (oorie  dt^uta- 
£i«t :.  alteri,  caub  CtrdinaUi  magis  duQC  partinm  quam-vin- 
cupiditace  Xt  carere  oiiendereiit :  nam  qoi  in  Igcum  cjtis  Gk- 
itt  magls  pecuniaffl  quam  languinem  aaveriarionim  mid>at ; 
ferc  (Wvicbat,  niC  ut  praedandi  ft  voluotatum  fiwodanim 
iam  tueretur.  Mcnie  Aprilif  Valtepis'  MiUiiSy  lacrifiailii^ 
dmodum  iiteris  expolitiis,  Epiloopis  tamen  fii^eA^,  qubd 
re  dcfiiflct,  ad  convchtum  eorum  rapitur.  Is,  quanquam  9l 
i  &  atacc  invalidus,  &  cxtrema  raii|)ertate  oppreirus,  camcii 
ilorc  carccris  produfius,  &  aoerbifnmis  oonviciis  pctitus,  adco 
aodo  conibnccr,  M,  ctiam  acute  rcfiioadtt,  ut  tanta  animi 
itudo  &  fiducia,  in  tam  tenui  corpuiculo,  cciam  inimiVi<SmiS| 

Duroinis  vi  nixa  videretur.  Qvcs  Fani  Andreai  adco  n^ 
im  ei  fafiam  tulcrunt,  ut  ncmo  inveniretur,  qui  iodcx  in  eua 
c :  ncc,  taberms  omnibus  daufis,  quioqoam,  quod  ad  fiip(U- 
fiiceret,  venale  haberecur :  quap  res  unum  vitK  diem  d  m* 

Poftridic  tandem  repcrtus  cft  c  CuniUai&ua  KsdmtTiS^ 


4Bs  Rermn  Scoticmtm 

AlcxjuJcr  SofBervallim,  homo  flagiiiofiu,  qui  juditis  pcffnnam  In 
eiirt  (licm  fiifi,i(«ret.  Populm  terte  ejui  moricm  iSeo  molcAe  w- 
lit,  ui,  iie  menioria  monii  iimul  cujn  vita  inictiret,  in  eum  locuRi, 
ubi  cormii  «)u*  eremaium  fjerat,  maeriiim  hptdum  cumulum  toch- 
«eirerit;  qucm  cuiu  per  aliquot  ilicf  itiffip^mlum  fiterdotes  tur^f- 
lcnt,  fempcr  poHriilie  congeftm  apparebjt,  .loticc  t;tnciem,  opcri 
rapinorum,  arf  ea,  ouk  per  Dj)pidum  exftrucbanrur,  cJilkii  fuii 
flfportanM. 

XX.  Ad  XUI.  Cal.  Aue.  diei  ab  Kpitopii  diflj  erat  PjuIIo  Me- 
fanio,  nobili  cura  verbi  divini  cotKionatorL  to  dJe,  cum  frcqunii 
advocatio  Procenim  adroiiret,  ac  rei  »A  tumulruiti  fi*Qaret,  fodjci- 
um  in  aliud  tempui  dilafum  eft  :  complurcJ,  fed  aMeotef  tantuia, 
ilamnatt :  qui,  oe  acerbitate  pccnx  tvrrerentuiy  |ofli  ad  Ca),  Sepi. 
adeiTe :  ac  recantantibui  errorum  venij  promifla.  Cum  in  eafden 
Ca!,  incideret  diei  D.  jtgiilio  fcftuj,  qucm,  velutDcum  tutclafct», 
Edimburgenfei  venerabantur,  &  magnis  ci  pocuUi  libabant,  ac  vi- 
cin(K'&  ht^ite)  magno  epuUrum  luxu  jcciperc  fclebant ;  Regeni, 
verita,  ne,  in  tamconfufe  mulcitudinii  turb^,  tumultui  aliquit  ori- 
renir,  &  ipfa  adelie  voluit.  Papani  ejui  advcntu  t«ci,  fatilc  txtt- 
rant,  irt  in  pomfs  foIcTiri,  in  qua  /Egidius  pcr  urbem  ferri  confiic- 
vcMt,  adcflet:  fed  ^gidiui,  ex  Zdc  fiu  furio  fublatui,  twfquan 
xntntnrcbai.  Vcrum  tK  pompa  ^gidin,  aut  o[K)idum  pompa,  nn 
teje&ri  dic  earerct,  fubftitutuicft  ei  aiiui  j£gidio!u].  HutKcun 
Rei^eni  cner  comitaia,  per  maximam  oppidi  partcm,  Imc  ulU  fu- 
fpicionc  motui,  ac  fe  feilam  in  divcrforium  conculincr,  ftatim  iv- 
vcniui  urbana  ^giJioIum,  c  ferentium  liumerii  dctraflum,  in  «r- 
num  prnvolvir,  apparatumqui  pompw  diijecir.  Sacrificuli  &  Frj- 
ircs,  Qua  quifque  potcrat,  trepida  fuga  dilapli,  fpceiem  tumultuf 
m.ijoris  prxbueront.  Veniin,  obt  intcTleflum  eft,  plos  in  co  mow 
timorii  quam  periculi  fiii/lc,  rcmque  totam  citra  cxdem  ac  fangui- 
iicm  tranfjflam,  rnrfui  c  latibulu  fuii  prorepftront,  &  congregati, 
de  fumma  rerum  confulant.  Ibi,  ccli  priftinx  dignitatis  iTOipe- 
« jitdi  fpe  proj'c  penitu)  dcjefli,  tamcn,  ll  quld,  Edudx  (imolici- 
onc,  rcbui  dcploratii  mcdcri  qucant,  non  fccus  ac  li  prioris  fbrtonS 
virc5  raancrcnt,  ultro  mctum  hoftibui  inccniant :  conventum  Edim- 
liurei  ad  VI.  iJ.  Novemb.  indlcunt.  Ejus  dies  habendi  cum  vctiif- 
fcc,"ficcrdotei  in  xdcm  Dominicanorum  collcfti,  Paullum  Mcfini- 
«m,  qucm  jampridem  in  (uperiori  conventu  adeiTc  jufrerani,  nomi- 
rjtim  citant :  ci  abtenti  cxilium  indicunt,  cum  ^aviflimx  pixns 
dcnundatiorie,  fi  quis  cum  teflo  rccipiat,  aot  ulla  rc  ad  vitam  ne- 
icrTjiia  juvcc.  Ea  comminjtio  minimc  Taodunanos  ab  officio  de- 
icrruic,  ([oo  minut  neceflaria  fuppcdicarcnr,  &  alii  ad  alioi  dedu- 
ccrcnc,  &  pcr  homincj  in  aula  gratiolbs  agcrcnt  cum  Rceeotc,  * 
exilium  ei  rcmittcrecor :  fed,  cum  fiecrdotci  non  folum  tiniccren- 
tur,  fcd  pccunix  vim  r^ttii  ma^nam  oflcrrcitc,  niliil  confici  patutt. 

XXI.  Jnter  h»c,  quvditn  -jwl  noWlw,  c  Fifa  maxime  8f  AngB- 
CiH)  acaliquoboppidDrvini  t\vwi\\*j&itf«M,\M  wo."»a^ow.v«  '-^ 


Liher  1>ecmm  Sextm.  4!^; 

ftum  dL^rli,' faort;il>antur  univerlcii;  "  Sinceram  divinC  le^i; 
prxdic^tiancni  amaTcnc  :  t\t  k  {iiolbue  amicoij  &  corunilem  l.i' 
CTorum  participei,  a  p>u:is  &  infirmis  opprimi  liiicrent,  Si  juie 
agere  inunici  velinc,  fe  fuperiorei :  lln  vi  contcndcrciit,  noo  im- 
pint  forc."  Quibui  hxc  placerent,  nbulai,  ea  dc  re  confcfLi), 
iiibui  tubfcribercRt,  ofitrunt,  Hi  ptimi  Conckbgatiohis  nu- 
■CD  40uinlcnint,  quod  poAea  celebriut,  qui  conlccuti  runt,  focrc. 
'uriorii  religionij  vindieei,  cun  yua  piocui  dubio  rcm  in  ulcimuia 
i(crunen  brcvi  vencurani  praipiceTent,  communiicr  ad  Rc^inam 
sfhUau' quxdam  mitccre  dccreverant,  aux  nili  obtincftnr,  ncque 
.cie»  iicclefls  ulli  futufii  cru,  neque  mulciciuio  i  icditione  po(er>it 
HKincri.  Eii  ad  Regentcm  ferendii,  homiiwm  zcatc  vcnerabilem, 
xoquc  vita  curfu  clcganccr  i&n,  Jacobum  SAndelandium  Calde- 
iQum  rplcndiduin  Equicem  lclcf^erunr ;  c)iii,  fegacionii  mifccndac 
Bcclfiratc  multia  vcrbii  c^iplicztj,  aominc  omoium  c^m  Ea.lcliun 
Ihrifli  inliiurjtam  cupicbanc,  in  fumma  hac  poAuI.ivii ;  "  Ur,  in 
Encibuf  publicti,  io  Sacramcncorum  admlniftratione,  Miniitii 
£ode[ix  popuUri  lingua,  quc.  ab  omnibuJ  iDtell^i  palTct,  uiC' 
rctuur :  ut  MiniHrorum  elcMio,  jukia  aDci^uam  EccLelSx  coiilue- 
rudincm,  pcn»  populum  ^11«:  ut,  qui  praeeflcni  eleAionl,  in 
corum  vitam  doftrtDatiiqiie  diligencer  in^uirercnt:  &  fi,  pcrfu- 
periorum  ccmporiim  negligcntiam,  indofti  fligiciolive  ad  hono- 
rci  obrcpfiircnc,  ur,  cii  i  miniAcriit  Ecclclj*  rtnMiif,  alii  fufficc' 
rencur. 

XXII.  Sacerdoce!,  id  hxc  indignabundj,  frcmelianc,  clTe  qucn. 
luam,  <]ui  palam  fam  iropudentit  £icinorij  audorcm  (e  proGccri 
udcret.  Dcinde,  paullum  fidato  rootu,  refiK>mIcnt ;  *' Sc  rcm 
procul  dubio  difpuciitioni  commilTurot :  quod  cnim  illinc  Ibre  pc- 
riculum,  ubi  ipll  in  fua  cauffa  iiituri  efTent  judicci  1 "  Contra 
ontendentibui  religionii  vindicibus;  "  NnQ  cx  homtnuro  arbitrio, 
'  icd  (>crfpicu)  Scrfpturz  facrx  fencentia  rcin  dccidi  del-cri : "  Pro- 
€)fiKn)iit  ricri6culi  8t  aliai  concordiae  conditionei,  led  tam  ridicu- 
»,  ut  rcfponlionc  fint  indign«  ;  "  Ut  videlicet,  fi  vindiCM  rcliiii- 

*  onii  MlfTam  in  prillino  recinercnt  honorc :  fi  Purgatorium  pbfl 
■  hanc  vicam  cfTe  fitcrcntur :  it  &  Oivii  fupplicanJuro,  &  pro  moi  - 
'  niii  orandum  cHc,  coolcntirent :  iUi  nobii  vicifTim  pcrmitterciirt 
'  ut  (ermone  patrlo,  in  prccibui  Deo  oRcrcndii,  in  Baptirmo  & 
'  Ctma  Domini,  utercmur."  Inftauratorcs  Ecclelis  innicerunc 
uti  anie)  a  Rrgente  petere ;  "  Ut,  in  cauITa  cam  jufta,  rcfponfa 
'  le,  ab  xijuit.ice  &  racione  non  alieno,  lolaretur."  Rcgens  <jui- 
icm  faccrdoturo  caufTx  fivebat :  eiEque  cUro,  ubi  primum  fc  d.irct 
Mcalio,  fuam  opcram  opemque  (paDdcbac:  advcrbm&Aionctn  1«- 
■ebat ;  "  Patrio  fermone  orare  Deinn,  Sacramenta  populo  exbibe- 

*  re,  cXtcrofque  ritiu  obire,  finc  tumultu:  tuicum,  nc  doftorei  eo- 
'  rum  publice,  Hdimburgi  &  Lcths,  conciooci  sd  populum  ha- 
<  berent, 

SCi  ^CCVVVViJBfc 


484  Rerum  Scoticartm 

XXHI.  Hzc  ecfi  ilL  rtdulo  pfsflirent,  nmcn  alirturz  1%  t\s  *o- 
luntatii  mulia  fc  fTodchiVt  indicia,  &  Papioi  I-dimburgi  ad  eadem 
fcre  pofiulita,  qu»  per  Nobilitatem  ad  eam  funt  dcbti,  ptnt  pari- 
feui  uC  runi  rcfponlii:  hoc  eciani  ampliuij  id  cim  parteic,  quc 
crat  de  Mininroram  ekftione,  in  hoc  gtncfc  ^ucDionum,  »ic  )uTb 
Canonici,  aut  Concilii  Tridcntini  dctrccii  flandum.  Scd  nec  ipli, 
it  rfbut  fiiit,  ^uic^uam  in  illo  «rtu  ftatuerunt,  nifi  ^uod  Epiko- 
fii  mandarunt,  ut  in  linguLii  tux  ditionii  paTOttiai  occultoi  debco- 
rci  mittcrent,  <|ui  legum  PipiniMruro  viubcorti  ad  Ipfeidcftf- 
rent :  &,  ^uan^uam  (.im  palam  £ms  ininai  pro  nihllo  pendi  vidt- 
rcnt,  tamen  &  auAoricace  publica  (  i]jjc  pcnei  ipfni  trai)  Bl  Gallft- 
fum  armis  conUI,  non  minui  imptiiore  qtum  antta  infirmioribiu 
iinrittab^tnc  Ad  horjm  aniroo;  ali^iu  cx  ftne  mitigandoi,  Bc 
accrbiditem  iententi*  advet&i  Evaiigelii  condoniforel  dcprecu- 
dum,  miQiu  efl  Joannei  Arcikinui,  Dunenfli  Comardiut,  homa 
doAui,  St  pcrinde  piui  8c  humaJiui.  I<i  pto  ea,  ^ua  cunui  tr^ 
Ceum  pietace,  er»  hominci  nricate,  afnci  debemui,  eoi  oraviti 
"  Ut  (altem  non  eravarcntur,  CQlciare,  ut,  cum  popului  ad  oran- 
"  dum  convenim,  Deum  patrio  fermone,  jum  \tets  divlnitut  iur- 
"  fiJ,  colcret."  Hanc  ejui  poilulationejn  tancum  abeft  ut  eompro- 
batcnt,  III  aciiaribui  dcarropantiorlbul  nium  unouam  antca  verbil 
inceirercnt,  adjefiii  etiam  fblico  gravioribui  minii  &  conviciii :  ac, 
nenihilin  eo  conventu  aAum  putaretur,  qu,-ifJam  protril»  Klpl- 
norum  legei  typis  curant  cxcuacndai,  omniumauc  templorum  nl- 
vii  affi^cniiai,  4uai,  4juU  quadrante  veniebant  in  publicum,  vulgiu 
^u.idrantariai,  &  jnteiim  trioboUrem  £dcm,  vocabAnc. 

XXIV.  Inter  h  <  c,  in  convenrum  Ordinum  in^refli,  qui  fbperiori 
anno  legationem  cn  Gallia  obicrant,  facilc  lenucrant,  ut  am  fiu 
probentur.  Inirodujtui  deinde  Gallaritm  Legatui,  cum  fatis  loiw) 
oraiione  explicalTet  Re?nm  GaUorum  vetcrcm  ac  diutumam  i" 
omneScotarum  nomen  benevnleneiam,  ab  omnibus  &  lingulii  vf 
hementer  conicndit,  m  corona,  quam  illf,  novo  ac  monftrofono- 
mine,  matrimonialem  vocabar,  jnaritum  fuX  Ref>inx  oment:  quo 
e  nnmine,  nullum  emolumcntum,  nulla  potentia,  prKter  nudam  vo- 
cif  illiui  ulurpacioneni,  eHct  acceiTiira.  Multz  aliz  vcrborum  bUn- 
ditiae,  quai  hic  enarrare  fiipcrvacuum  efiet,  3  Le^aio  adjcfli  fiie- 
runi :  ou»',  tjuo  in  rc  futili  erant  accuratiorci,  tanto,  nc  fraui  oc- 
culta  fubclTct,  fufpcdiorci  fucrune.  Legatui  tamen,  pirrim  iroitiP- 
dicii  prnmidit,  partim  importunii  precibui,  faVorc  cciam  tjuorun- 
dam  mox  fiicurz  adulaniium  potentia?,  tenujt,  ut  corona  Dclphii)') 
dcccrncrctur.  DcIcOi,  qui  eam  feircni,  Gilcfpicui  Cambcltui  Ar- 
CAchelix  Comct,  8c  (acobui  Reginar  fratcr.  Hi,  cum  in  manife- 
fluffl  evitiiim  ablc|;ar(  vidcrentirr,  |am  imroinentc  omniiim  capici- 
4ui  Gallicx  ambitionh  pioteWs,  \ewt\us  ^ofiftiancm  adiwtiarc,  ic 
rcm  in  (licm  profcrrc,  dectcvcmrit,  Aot*c,  wvtai  twoim^pcasAa, 
ve/ur  fururi  temporii  ccttius  t.mei^  ta^aict*-.  ^Wiwviot».!^ 


Liher  ^ecimus  Setttus.  ^fif 

fla  Anglorum  Regira)  fUtim  Scaca  fc  pro  han^ede  eerit  t  ac  ticulo* 
&  inlunia  Regiun  Anglorum  ki  omni  fupelledili  &  inttrumcoro 
doiMftico  appoiKnda  curat,  &,  cum  Gallia  mifrre,  pep  id  (cmpux, 
in  Mediolani,  Ncapolii  &  Fbndrix  doniinntu  vindiunJo,  vc>:are- 
tur,  ad  cumulum  malorum  aJjeftum  elt  tiiuli  Anglicani  luilibrium. 
Nc^ue  prudtntiorci  Gallorum  oon  hoc  vi.lebani:  ftd  Gullonim 
(qui  cum  omnia  poterant) erroribui  etiam  aJlciHlenilum  crat.  Illi 
cnim  plurimum  hoc  vanitatis  genere  fplcndori)  Gallico  nomlni  fe 
adjecine  videri  volcbani  Regtm  ^uaouc,  accepto  Jecreto  dc  co- 
rona  matrlmoniali,  norum  ^uodammodo  induifle  vldcbjiur  incC' 
niiun  :  nam  priftiram  illam,  omnibui  grjtam,  comitatcm  in  im- 
pcriafam  piulUtim  convcrtebat  arroj^antlam  :  &  pro  lcnibus  rc- 
iponlii,  quibut  utrli^ue  fiiAioni  fe  Kcufabat,  non  voluntatc  fiia  lic- 
n,  ftd  rationc  temporum,  quo  minus  ram  prolixc,  ^uam  cupicbAi, 
nondum  accepto  tllo  dccreto,  promictere  audcrec,  nunc  omnium 
renim,   ut  reliaiur,  compos,  alllf  moribus,  atU  outionc  utc- 

XXV.  rmli&ij  erat  Scerlfnum  conventuj  in  VI.  H.  Maii,  cum  - 
fiepe-ex  ea  audiretur;  "  Nunc  te,  aliii  curii  vacuam,  non  p^illit' 
"  ruu,  majcftatem  fumml  imperii  de  gradj  dejeftain  :  nobili  .ili- 
"  quocxemplo  cam  cffe  reflituendam."  Hii  &iurK  tempeflatis  irt- 
diciii  mulri  admouiii,  deprccitum  vcnicbant :  &  in  iif,  quo  di"ni- 
taie  hominum  rei  fitret  impetrabilior,  piTblice  mifS  Alexan.lcr  Cu- 
nigxmiut  Clencaniix  Comct,  &  Hugo  Cambcllui  prRftflus  jurlJi- 
Cui  Acreniii,  EqLies  itluDris.  Ib^  i)on  fe  ooroit  eonrinerc,  Quln  v.i- 
cem  impletatis  teftem  preiiinderrt ;  "  ftivitii,  Inqiiit,  vobii,  yc- 
"  flrifijuc  miniflrii,  ifti,  cili  Paullo  ftnccrius  coiKionabuntur,  ta- 
**  meircituUtnint."  Cum  illf  (iibjiccrent  (uppKces,  "  Ut,  qu*  fa:- 
"  penumerA  promitifrtt,    in    menuiriam   rcvocaret;"   rcfjwndit; 


"  Fidcm  promifTorum  a  Pfinciplbui  cxieendam,  Oti.Ki 
"  pr«tlarc  commodum  cii  vidcretur."  Ad  h»e  Hfi  fubjccerunr, 
"  Seergo  omne  obfcquium  &  parendi  nccefntatero  ei  renui)i:i jrc :  " 
Afque  prxmonuerunt,  quantum  icKomniodorum  eHet  nb  hoc  fi>nce- 
emanarurum.  Hoc.rclponfb,  prcier  opiolcnem,  ifla,  lc  cogltjtu- 
ram,  dixir, 

XXVI.  Hic  cwn  reledifle'  noTmihll  impctui  iiTB  vi-^CTWur,  nova 
Ak  multo  acrlui  eam  iiKcndit,  audiro  PcrchariO'  Evangellum  pu- 
blicc   recepilTe.     t)k   P.itricium  Ruvcnum,  oppidl  przlcAum,  <jiit 
ferte  aderat,  aureir.i,  jubct  omnei  illoi  nov.indx  religionis  miiti,ii 
comprimcrc.     Cum  illc,  **  In  corpora  faculcarcfquc corum  lc  Impc- 
"  rium  refpondilTet  habere,  hxc,  ut  in  poteRate  ci  fint,  ftdulo  cu- 
"  raturum,  jui  in  animgi  nnn  habere :  "  Adco  (latim  incan.Iuii,  iit 
diccrct,  "  Non  mirandum  fbre,  17  brevi  cum  tanj  prxfr^flx  ['trnl- 
"  teret  audacis."    Jacobum  HatiBurtonum,  Taoduni  ijtx&.Oauxc, 
)uflR,  Paullum  Wrfioiiiin  cijmprehenfuni  &&{cni\u«e.   Ne^^^^A;»^ 
»b  «odein  prseMo  .iJraonitui,  ot  teinpoti  ^auWam  eti«c\^  "^^>r, 
tfoMCcdift   A4  aettiot  qiioquc  viiiiios  wniww  ^(S«\^''«^i  ^ 
S  f  5  'N^^-»- 


Heriim  Scoticarum 

o  mort  rafLha  proximum  (clcbr^ircni :  qui  in  re  cum  tKo» 
«I  jijtuiirCT,  t*m  turcnicr  it»a,  omnei  tcclcliarum  tottut  rc^tii  Mi- 
oiltroi  SKrUDum  in  iui  vo<^vic,  aJ  dckiiuum  tlicm  proxinu  mcnlii 
Mui. 

XXVII.  f,i  re  divulut),  puriorif  Tcligiooi]  culcorei  (c&  mutuo 
Clhoitati,  uc  uiu  i;uin  MiaiKrii  ad  coDliicnitjm  fujm  quo^ue  hdcm 
adeilcnt  ]  tiDca  futt  eo  propersntium  raokitudo,  ut^  ctli  inermcs 
advcntarcrit,  Rc^cnteni  mecui  inccdcret,  nc  canljlia  lua  pirum  libi 
ptattdereiit.  Igitur  Jvannem  Arcikinum  Duncitfcm,  qui  forte  i- 
^etaCj  ad  ic  arccfiit  l  cuid  eo  agit ;  "  Ut  tutbim  tMO  Dcccflkriam 
"  domum  remitterct:  quod  ei  non  diAcile,  propier  au£lDritaccn 
**  auz  ci  apud  ^101  crat ;  fe  interea  nihil  advcrCji  ({uecuium  itliui 
*"  Ititx  inolituiim."  Multi,  de  boc  Rcgcniii  ptoraiflo  ceniotc» 
fi3i,  omiflo  vcnicndi  coniilio,  domai  rcdicrc.  llla  nihilo  feuu!, 
cum  dccrcu  oonvcntui  dici  advcnin~ec,  omnibui,  qui  citaci  ad  do- 
mcn  non  reipondiircnt,  veUit  contumscibut,  a()u,i  &  igni  interdixit. 
Duncnfis,  qiiam  narum  promiflls  fidendmn  cfTct,  cxpcrcui,  i-im  fibt 
a  vi  metuent,  lelabtraxctac,  ac  Jcniix,  Anj^uiiz  &  Mcrnic  Proce- 
rcT,  etfi  de  Rcginx  £de  dubios,  tamcD  adhuc  collcAoi  reperiT.  911, 
ex  c|Ui  fcrmone  com  (quod  ance  fufpitabjntur)  odium  Ref^Lnjr  in- 
cnpiabilc  intellie,crent,  neque  ampliui  pcr  IJmuUtionem  tcm  crao- 
fiei  filTe,  adverfui  apcnam  vim  fe  parant. 

'XXVni.  In  hoc  tam  lubrico  ftatu,  KnoxJus  Perthi  multinidincitt 
toafbm  naQuf,  concionem  ad  eoi  [ucuicmam  habuic,  animoftjue 
acccnr»  pcniiui  tnfl^mmavic.  A  concione  majoT  populi  pan  pcan- 
fum  di£cfljt :  in.cde  pauci  &  plcbeii,  fed  &  hi  ir^  &  indi^naiionc 
ziliijntet,  rcmanlerant.  Inicr  ha:c  facrificului  plebeius  ^anuiiof  ho- 
minum  cxpecii-i  volcni,  lc  ad  milTandum  apparat,  ingencctn  tabu- 
lam,  3C  veriui  iJoIothecam,  expli^ac,  in  ijuii  irac  hiHoru  multotuTn 
Divorum  maximo  (umcu  cxlculpcorum.  Adolckem  quidam  aflani, 
cum  adcIamalTct,  facinuf  incolcrandum  ficri,  faccfdei  ei  colaphum 
incuflit :  iile,  bpidc  fublato,  ut  in  facerdocem  miitcrci,  tflu  in  ca- 
iiulam  dclato,  unam  flatuam  ex  ea  confregit.  Rcliiiua  mukiiitdo 
fiircni,  parcim  in  facriGculum  &  tibulam,  pariim  in  cgrterat  arat 
involant :  ac  momenio  cemporif  omnia  profani  culcui  motmmenca 
comminuunt,  Hxc  ex  infima  plebccula  operar,  pfandcntibDi  nim 
maxime  poientioribui,  pereecrunt.  Eodem  farorii  imperu  ad  n» 
aaHeria  Fratrum  diverC  difcurrunc,  reliijuofc  vuleoconiinct»erad 
coi  ag?regatite  ;  &  quan<]uam  Fratrei  haberent  velut  ad  bo)  cafui 
compjnta  prxlidia,  nuUa  taraen  vis  ccmerario  multiiudimi  furori 
potiiit  obfiAeie.  Primui  in  idola  &  Dicrorum  apparaium  fi&ta  ei) 
impcruc:  proxime  renuiorcf  ad  prxdam  difcurrerunt.  InvecMa  cH 
apiid  Frjncilcanof  fupellex  cjuidcm,  non  folum  copiola,  iedetiam 
admodum  lattca,  &  tfax  dccuple  coc,  quot  ipd  eranr,  abunde  Uttt 
fuilfei.  Dominicauii  ne(|ita^uam  eadem  crat  opulcntia,  &d  certt 
bflra,  ucmemlicicatlf  profefliotiem  facilefalfam  redarguerct,  ad(o 


Liber  Dtcimtis  Sextus.  487 

^ppcllaret.  Atque  haec  omnia  paiiiperlbus  in  praedam  ce/Terunr : 
B  quibus  rcs  crac,  adeo  (e  continuerunt  ab  omni  avaritlae  fulgici- 
r^  ut  Monachonvn  nonoullos,  ac  praeupue  Fratrum  Carthuiien- 
11  prarfedumy  auro  atque  argento  ndo  difcedere  onuftum  permi- 
int.  Nec  magis  fuit  increcubilis  militarium  hominum  a  pneda 
Unentia,  quam  in  dcmoiicndis  tot  aedificiis  celeritas.  Canhud^ 
lum  enim  aedes  illae  laxiifimae  tam  properamer  non  modo  dirurx, 
criam  cxportatat  fuerunt,  «t  imra  biduum  vix  fundamemorum  ve- 
;ia  (upcrencnr. 

XXIX.  Haec  ad  Reginam,  ut  eranr  gefta,  aut  paullo  etiam  atro« 
s  relata,  animum  ejus  elatum  ita  inAamnunmr,  ut  fan^^e  jura* 
'it ;  *'  Se  civium  ianguine  dc  oppidi  incendio  tam  execrandum 
celus  expiaturam.  Cuprcnies  Fitani,  audito  rerum  Pcrthi  ecHa- 
n  ordinc,  &  ipdy  raaximo  conlcnfuy  limulachrls  aut  confra^is 
:  ejedis>  (uam  edem  repurgant.  £am  rcm  «dis  curio  adeo  a- 
be  tulit,  ut  no6tc,  quae  mfccuta  eft,  ipfc  fibi  mortcm  confciverir. 
irum  rerum  nuncio  Regens  perculfa,  Hamikonium,  Argarheiiai 
lue  Atholiae  ComiteS}  cum  propinquis  atque  cltentibus,  ad  ft  ar- 
nvit:  &  quanquamfummaceleritate  hoftium  conatus  prarvcnirc 
3ercr,  tamcn  machinarum  arnearum  fubvcdio  in  caufla  fuir,  uc 
c  demum  dcdmo  oAavo  die  Maii  ad  loca  urbi  vicina  accedcrcnt. 
}i  de  Regentis  appratu  &  copiis  ad  Proccres,qui  Pcrthi  erant,  cft 
rlatum,  &  illi,  nunciisceleritcr  in  omnes  prtcs  dimiffis,  amicos 
eorundcm  facrorum  fbciof  implorant,  ne  in  ultima  de  vita  &  o* 
libus  fortunis  dimicatione  fe  dcfcrant.  Aocc/Icre  e  proximis  con- 
ntibus,  maeno  fhxdio  &  fumma  ccleritatc,  prope  omncs  populari- 
'.  Nonnulli  etiam  Lothiani  properaninr  eodem,  nc  communi 
riculo  dcfui/Tc  vidcrentur.  Sca  wnium  conatus  &  feftinationem 
:it  Alcxandcr  Cunigamius  Glcncamiae  Comcs.  Is,  audiro,  quo 
flatu  rcs  c(Tct,  bis  millc  &  quingentos,  partim  cquites,  parrim 
Jiies  collcgit,  ac,  dici  nodcm  contlhuans  in  iiinerc,  duAo  cxcr-  . 
u  pcr  loca  afpcra  &  inculta^  vitatis  Regentis  caflris^  Pcrthum 
rvcnit. 

XXX.  F.rant'in  excrcicu  Rcgentis  adhuc  Tacobus  Stuartus,  proxi- 
L  Rcgis  norhus,  &  Gilcfpicus  Cambellus  Argatheliae  Comcs.  Hf, 
T  pr^cipui  au^ores  inflaurandar  rcligionis  eranr,  tamcn,  qiiia  fpcf 
ncordiae  nondum  erarpenitus  abje^b,  m^nfcrant  apud  hoftes,  co 
ifilio,  ut,  (i  bonis  rationibus  pax  coirepoflct,  opcramamicis  prao 
rcnt :  lin  autcm  animi  Papanorum  a  quiete  prorfus  abhorrcrcnr, 
ndcm  cum  cartcris,  qui  Pcrthi  erant,  alcam  fbrrunac  fubircnr.  Rc^ 
ns,  pcr  cxploratorcs  ccrtior  f^da,  in  cailrls  hof^ium  fupra  feptcm 
rorum  fortium  millia  cflc,  omnefquc  fumma  alacritate  fc  ad  prap* 
rm  cxpcdirc,  quamvis  ipfa,  praetcrGallorumauxiiLi,  propcptrem 
otorum  numcrum  in  armis  nabercrj  tamcn  in  ultimum  aifcrimcn 
m  committcrc  vcrita,  per  eofclem,  quos  ante  nominavimus,  |aco- 
im  Stuartum  &  Gilcfpicum  Cambeltum)  ad  Vvo^tm  Tca![\x*  r.x  -sX- 
ra  puTtc,  Aicxandcr  Cunigamius  fic  loaMxt^  Kx^ACvtx^  '^'^^^, 


.  XXXL  Ica  praeibri  tinAiikts  Govipofite  fitie  cHc  4k  fipgp] 
ligionb  viniiiccs,  ut  aui  non  infefrc  armai  (ed  iliara  prof 
cupiebant,  la?ti  iiiiccAcrunt,  Deum  laudances^  €fyl  bciU  u 
cum  exitum  huoc  de «iiilec.  G>mes  Argachelius  dc  Jacobiu  S 
ad  FaflMm  Apdrcs:»  jreii^  ad  Percbum  Regcoce»  oonccfler 
ordu  itipMJorM  fieaiporif  ycr  ortiim  difPiMRftC«  M  SUm 
jraimttiiMnm  Htriv^uc  cMit^ 
Mn&pffpiMMMfi^  G«iUoiaMiMril«m 

mEbM.  t^emifc-Mdiiini  IfgHrtm.  i<Jr  fimifh  fiMEAiihi&  dfacj 
vmm  Ilatski4.fiMii^  nMSkcm-miuim  munmwks  fiti^M 
RcMi^  cecpQnt «dr&  alli»^  <um  gmif  didicifiir»  ^GiM 
« ctem  Ai&satloDe  digpam  ^Cc,  inquic :  e«qiir  miffummd 
<<  lini>  «c  HNl  in  fAcmjmimy  m  miumikm  mqSUmti  -i 

jBoci  imebigmCr  Mcm  tanvcmanim'  noo  «mratf  dm 
^«m|  doiMicfiiarraqs]icgentifIaoeim,iik.QraaMifr^< 
nieoita  Adfocic  Natm  imra  ciiyfaMo  orooia joifcftpt  «lwfc&< 
ofitm  alios  i^oUavic^aiips  exiljpiteiuvir :  mnfifinAf  mootl 
iuris  fennula  pMcnrara^cmonioQcvit :  ac>  8K»niim  jfftodfti 
tosm«ffccfttrio«»  fiiumiiidin^cftac,  inofpido  icUi|iiic  ^^ia 
ocoovcmisvoMMtvideriooodi£edcre,  ^uodpnDmififil^  ^ 
^libcfa,  Qcsoloom  Gtliuinicio^arclJmraiku  Cwookjfa 
^  Inconvencisomnes  Gallos  ccnieriy  qui  fidem  Rcgi  GalloJki 
^  obligacam/'  ad  iUad  BafKUionBo^ooaiflBioe  fecuhJr^ :  *  n 
^  oon  urvaada  iHxniiia.    Quod  &  a»nue  iibnefta  fadnocis  ci 


Liher  Decimus  Sextus.  489 

r  ingre/Tii  eft :  multis  eoim  de  caufliT)  eum  Iocdoi  a  luis  rcneri 
lebat,  Z^am  id  oppidum.  prope  rotius  regni  in  medio  ixauky  dc 
um  muris  cin^hmi,  ctves  lubec  bellicofbS}  &  yicina  Nobilitas  u* 
^eria  a  Papanis  allena  erar :  ad  ^ uos  reprimendos  hanc  aicem 
|ici  trolebar,  G>mmodicares  haber  pr«terea  multas,  &  in  primis 
rerreflrium  &  maritimanim  copiarum  iiibve5ltones:^amper.^ 
lum  amnem,  ^ui  muros  aUuir,  a»ftus  maris  infundirur,  exrerarum-t .  - 
rSiationum  commerdis  adirum  prarber :  idque  unum  fere  efl  op* 


»m  ea  fit  navicularum  copia,  i)r  uno  commearu  magnam  mulri- 
linem  rranfmittere  queanr :  f«pe  eriam>  aur  venrbconrrariis,  aur 
fipeftatum  violentia»  dies  comrlures  viatores  rerinenrur.  Ob  has 
atiSy  Perthum,  &  cooventibus  habendis,  &  miliribus  undequaque 
irrahendis,  commodiflimum  haberur,  Verum,  illa  rempef(are> 
gens  non  tantum  accepit  ex  loci  commodo  fitu  emolumenti,  quam 
violata  induciarum  fiJe  comparavit  invidix,  h  enimultimus  ei 
um  fecundarum,  &  publici  contemtus  primus  dies  fuit :  res  enim 
rulgata  magnorum  ei  in  omnibus  regni  partibus  morutmi  caufTas 
dif. 

XXXni.  NamComesArgathelix&JacobusStuartus,  inviolan. 
,  fe  auf^oribus  fad^is,  inJuciij,  fuam  iidcm  ledi  credenres,  con- 
rata  ad  Fanum  Andrez  vicina  Nobilirare,  fe  ad  purioris  religionis 
tores  adjungunr :  arque  ad  ejus  icSkis  focios  fcribunr,  "  Rcgen- 
em  Falcolandi»  cum  Gallicis  copiis  efle  :  Cupri  &  Fani  Andrex 
xicio  imminere  :  cui  nifi  prxfenri  auxilio  obviam  eatur,  omnes 
Icclefias  Fifanas  in  fummo  difcrimine  ver&ri.  Ad  eos,  e  locis 
>pinqui$,  ma^na  rcpcnte  accurrit  multitudo,  infenfiiHmis  adver. 
Rcjrcntcm  &  cjus  copias  animis ;  "  Qnippe  cum  fi;cnte  infocia- 
»ili  &  fcra  bellum  e/Te,  apud  quam  xquiras,  jus,  fas,  promiin, 
idcj,  &  jurisjurandi  religio  ram  levi  momenro  penJerenr,  ur,  ad 
>mncm  fpei  auram,  &  incertiliimos  blandienris  fortuna  llatus, 
[iAa  inJiif^a,  fada  infeAa  eflent :  nullas  in  poderum  conditioner 
oncordix  auJienJas,  nullam  pacis,  nifi  altera  prte  extinfta,  auc 
erte  percgrinis  re^no  exaf^is,  fpem  fiipereflc :  proinde  fe  ad  vin- 
enJum,  vcl  morienJum,  compararent.  His  atque  hujufmodi 
fnonibus  ita  univerfbrum  animi  fuenmt  incitati,  ut  primum  Ca- 
iae(quoJ  oppiJum  in  extremo  Fifie  angulo  fitum  eil)  impctu 
ko,  aras  evcrterent,  fimulacra  confringerenty  &  omnem  miflifi- 
di  appiratum  JifperJerent.  Quod  autem  vix  credibile  eft,  ira 
s  apuJ  vulgi  animos  poterat,  quam  avaritia.  Inde  ad  Fanum 
cfrea?  prosjrcfH,  f{^oliatis  rcliouis  Dlvorum  a^ibus,  Fratrunt 
incifci  &  Dom inici  Ccenobia  fblo  «(^uatunt.  'tt3fctCKKi-\x^\^  >^''5^ 
^fsArchiepJCopi  gererentuTy  quanQuam  t\tu  viXx^wci^cs^^^'^^ 
um  /ecum  haheret,  ouibus  copiis  fc  opv'^^^^«i  V^^*^  x>aR.t\'J^^>^^^ 
rycravcr^t:  tamcn,  cum  popuU  ft«di\»n>  ^cx»x>a.mNoW^ 


49°  Kmim  Sceticarum  '  j 

wum  concurfum  ccrncicc,  fctc  cum  fuu  a  furorc  mulcicujinil  CiK- 
Utixii,  »c  PakoUnJijm  iJ  gcncilci  &.  propinquoi  vciut. 

XXXIV.  HJiAudicii,  Rcgctu  adco  cxarlii,  ui,  Giic  uiccriore  dc- 
libcrACtciDc,dciiucicurc(in  pioximum  dicm  proR-Aioncm,  ic  tVttiin 
prcmicccret,  <{giCu(<ri  horpitia  G;iIIii  dclignjicni,  ac,  nulEi  in  n- 
mnci  [i4j(et.  cJiAis,  imperavic,  ut  omoci,  qui  annj  fcrrc  polTcnf, 
lc  Cuptum Dcqucecncur  :  Dcalcncelcjue  GalIotiHn&  Himiltonionim 
cpjiiai  prcmoDuic,  ui  tA  ronum  tu^z  omncs  prxfto  in  armis  clTcnr 
Hot  cormnconlUiLim cum  rcflar  rcligionis  vindicci  per  wpioriiorti 
itfciiTcni,  iii  (jiii  adcrjnt  &milHrit>us  &  ami^ii  rcpcotc  convocitti, 
Ut  Rtgcntii  confiJium  prarvcnii^cnt,  llaiim  Cuprum  contenJcrunt- 
tiodan  prope  nuunento,  Tjodunani,  &  Nobilci  e  ptoKimii  agrii, 
ul  imllc  vironim,  veluc  coJem  Hgno  cuici,  &  cuiu  ci«  cimiuagunt. 
^m  QoAem  ibi  commotati,  pailmdie  iiune  copiai  ex  oppiJa  edu- 
cunt(  8c  in  cimpit  pconimii  m  prociiidu  Ileicrunc,  Papaooruia  cx- 
ercitura  exfpcdantei,  fuaquc  auxiUa,  qux  paulLilim  a^vCDt^Ht, 
ucolligctuci.  Iik  calirii  Regcntis  duo  U^Horum  milila  eraot,  qiii- 
buiprjfcrai  Ofilliui  :  millc  Si&cos  duicliat  lacobui  Hjmilconiiii 
Dux  .CjHcIIeroiius,  ica  tum  eum  vocabanc,  Hi  omnci,  przmUIii 
de  vipiluiccuadamachinii>fummo  nuneiter  ingrdn,  eDvcQCtaW, 
iR  holtium  primos  conlpjccrcnt,  St  ipl!  ab  ei>  conlpicerentur.  Mo- 
dicui  in  medio  amoii  fiuebat ;  ad  eum  idoneii  locu  machine  cni» 
collocatx:  quingeoti  e(|ui[ciemilH,  quitnii  IcTibiu  prxliii  hofiin 
«nimof  pcticntarent,  limul  Q  flumen  iranllre  pararencr  ur  impedli 
*o<  aggredcreQtur,  Horum  alacriui  Gallii  cunftationcB  aSernit: 
eam  etiam  auxit  advcncui  Patricil  Lermonthii,  pnt^Si  urlMni  Fa- 
ni  Andrn,  cum  quingemii  civibui  armatii :  qui,  agpune  (ix  ibm 
itinerii  habet)  in  lcmgum  exporrc^,  majorii,  quam  fn  ntinicTak 
mulcitudinii  Ipccicm  praibebat.  Hk  res  cii  enuit  impedimenici,  dc 
(quod  manime  cupieban()nvimeruai  &  ordinem  hofliwn.-celirpiccreDC, 
4c  dutci  e  propincjiio  nolcercot,  ac  (ut  juffi  crani)  a4  £ioi  refrr- 
Tcnc.  Itaque,  quid.un  c  Gallif,  ut  toum  hoDium  Bciem,  (altem  e 
lonf;in()uo,  lubjcdam  oculis  habcteot,  in  collcm  latis  odicinn  aiat 
Kcnderunc  Inde,  cum  plurei  equitmn  pcdiiunMjae  aciei,  m«dici* 
intcrvallii  reli&ii,  ftare  vldcrenc,  ac,  mro  illai,  magnum  cilt»* 
num  &  equiloiium  nuiBerum,  id  vallli  cutu£lam  bt^nuii,  vetul 
fpeflaculum  in  lonf^m  extcncum,  a)Dr|<icercni,  rati  uni*er{atn  ilUm 
mulcirudiiKm  ibi  in  fublidiii  u^ocatam,  omnia  vero  nuioia  ad 
fuoi  deiulerunt. 

XXXV.  Ducet,  de  cnncilii  &iccQtia]  ad  Regcntem,  qtia:  Falcoi 
landix  lubftitcMi,  mLJcrunr,  qul,  quo  In  Ibtu  rct  cHcarj  eJocer 
retu  :  "  Scotoi  (ibi  videri  multo  plurei,  quam  fpcrarani,  Sc  tifUr 
"  gnanttum  alacrioret :  contra,  (]ui  lcctim  miliiarefit,  muHkre:  Sl 
"  quofdam  apeKc  indignari,  tc,  ia  paucorum  perefcrinorum  grati' 
''  am,  adverfui  civci,  amicot  &  propioijuoi  duci.  Taudcni,  «fleDr 
(ieate  RefitnK,  tru  ab  HunVUonvAef,xt^ «  VtuMtihui  mittuDtir, 

^«■jue  hi  maxJmti  <l«i  vn  «*wc,Ha  Wiiam  ^awjisia^  w»N^^ 


Liher  T)ecimus  Sextm.  491 

haberenr.  Mac  lcgarione  pax  confieri  non  potuit^  quoJ  pietacis 
vinJices,  toties  vanis  promiflis  eluH,  nullam  psld^onibus  fidcm  ha- 
bcrent :  nec  Regens  rum  habcbar,  aur  li  habuiflSfr,  e  diznitate  fiia 
cxiftimafTct,  aliud  fidei  firmamentum  darc,  Accedebar  oC  illa  difH- 
culras,  ut  (quod  maxime  perebarur)  peregrini  i^gno  exccdercnt, 
quod  prarf^arc,  inconililto  Rege  Galliar,  non  poterat :  &  mone  in- 
duciarum  intcrpofitae)  non  ad  animos  ad  pacem  infledlendos,  fcd,  ut 
£rpe  ancea  experti  eranr,  ad  arcefTenda  auxilia  extcma,  pctcbantur* 
Hoc  tahcum  conveiiir,  ut  Galli  milites  ii>  Lothianam  tranfporta- 
rentur,  inJucixoue  in  o6to  dies  fierenr,  dum  Regens  pacificatores  e 
fols  ad  Fanum  Andrex  mitterer,  qui  pacis  xquas  leges  urrifque 
fcrrenr. 

XXXVI.  Sed  vindices  liberratls  cum  plane  peripicerenr^  Regcn- 
tem,  quod  condirionibus,  fibi  honcflxs,  rem  componere  non  pofler, 
tanrum  rerum  prolatationem  qiiasrcrc,  dum  proximum  xfluarium 
cum  fiiis  rranimittcret :  Comes  Amcheliae  &  Tacobus  Stuartus,  per 
lircras  egerunt  cum  ea  ;  ^  Ur  Plertnum,  dcdu&o  praefidio,  liberum 
*^  fuis  leeibus  relinqucrer,  uti,  in  oppido  redpiendo,  pa£la  erat : 
**  hujus  foederis  violati  invidlam  in  le  conferri,  qui  facicndi  au6to- 
^'  res  fueranr*  Cum  nihil  a  Regente  refj)onderetur,  Perchum  vxrfus, 
undc  preces  &  lamencabilcs  querelae  qooridie  affcrcbantar,  figna 
convercunr.  Kinfanius  enim,  vldnus  Comarchus,  qucm  Rcgcns, 
cum  difcedercr,  oppldo  prarfcclr,  uc  obfequcndi  f^udium  vcxarionc 
civium  oflcncaret,  ilio  dolori  privaro  indiugcbar :  &  vcrcrcs  inimi- 
cirias,  ouas  cumplcrifquc  civium  habebar,  parum  civilitcr  cxcrcc- 
bat,  aliis  domo  fugatis,  aliis  obtentu  religionis  fpoliaris.  Ncc  dif. 
fimilcm  militibus  liccntiam  pcrmittebat.  Has  injurias,  amicis  & 
corundem  facrorum  fociis  illaras,  cum,  qui  Cupri  cranr,  intf ilcxif^ 
fcnr,  itcr  eo  primo  mane  pronuncianxm  eff.  Oppidum  obfcilumy 
poft  paucos  dics  efl  deditum  :  ac,  putfh  Kinfanio^  pnrfe^Hira  ur- 
bana  Patricio  Ruvcno,  prarfc^^Q  juridico,  rcddira  efl :  dcinde  Sco- 
nam,  vctus  &  infrcquens  oppidum,  ob  unum  fiiorum,  concra  fidem 
daram,  occifum,  incenderunt. 

XXXVII.  Pcr  cxplorarorcs  efi  refcitum,  Regcntem  prarfidium 
Francorum  Sterlinum  miffuram,  ur,  qui  ulcra  Forrham  cranr,  a  rc- 
liquis  excludercncur.  Id  confilium  uc  pnevenircnc  ^  Gilcfpiais 
Cambellus  &  Jacobus  Scuarcus,  jam  mulca  no6lc  cum  fitmmo  nlcn- 
rio  Pcrtho  moverunr,  ac  Sccrlino  pocici,  mnnafleria  Fracrum  f^.itim 
diruerunr:  cxtcra  ircm  drca  urbcm  facraria  ab  idolorum  culru  nc- 
fario  cmundamnr:  ac,  pofl  rcrtium  dicm,  viam,  quae  Hdirobiir- 
gum  fert,  ingrcfli,  Limnuchum,  xn  medio  itinere  firum,  fupcrfliri- 
ofb  cuku  liberant :  &  quanquam  admodum  pauci  numcro  cfTenr, 
vul^o  milltum,  tanqaim  bello  confc£to,  ad  domefVica  nc;;otia  di- 
lapfo,  per  tot  oppida  tamen  comprcflb  Papanorum  f^fhi,  Scororum 
&L  GaHorum  cohortes  mcrcenarias  rantus  terror  invafir^  uc^  oxtcv 
omnibtis,  qu«  rraherc  potcrant,  impedimenus^  Dvxit^i^iT^am  \t\Kv\- 
gercnt,    Scotonm  JVoceres,  inltaunndx  Tc\mot\u\?tvDc\>^^^>^««^-* 


\i 


;•>  • 


i 


militix  munus  obirenr;  noo  candaiidiim  rata^  ciiiii'df'qm 
bat  copiii  rcEtz  Edimburgum  ducit.  Occurrerunt  ei  offictof 
bus  Hamiltoniu5  Dux,  6c  J  acobus  DuglafEus  Mortonii  Comca 
cum  conditionibus  firuflra  rem  componerc  tentaflcnr»  Itlud 
cenucnmr,  ne  co.  die  confligerctur.  Tandcm,  conditiombi 
indciaaati^  XZIV.  die  Ji£i,  »1 D.  IJUC  indQds  &a%  « 
mamiilyie  Jan8ttil>^«tfi]m  foBmalurcertf  i  ^.UtMiw 
"  ffctur,  aitriflMiiil%  qiiuooUci|  liti.  Mc  fMilbmBL  mfll 
«  dimbusgi  coOocarcciir.  Ne  Ufierddcibui  ficircc  ''Tf^''^ 
<^^uo  minus  Mdfcmmi  fiionim  frnttbiB,  dcrlmttj  jfoiSi 
**  aliifirc  i|uibulam^  tcddicibui  libcrc  uti  &uifbflnK»,  M 
**  EccleCae  iaitaQnf c  icmpla,  mooaficriaj  aliavc,  ^^  '^  ^ 
**  cum  ufiu  fibricaca»  dcmoliri,  aur  in  aliiot  ufis  d 
^  ccc»  Itcm»  ut  poAridie  a|lius  did,  cynos  fwiirffndn  pCGUi 
5^  palarium  Rqdm>  Regenri^cum  omm  ^uam  in  ca  «oocfcn 

as  iic  per  ic  aut  iuos  vlola£(c  vidciecii 
f cw^coinipcciiiui  4aMt  opcram,  quod  in  fupiCfionia  tcanoni 
mjffis  fettaodiijiitf^icas  vulgo  erat  iQfifflis :  Venmtapiei 
^^  *^i  FF  ^  fii&aoois  homincs»  ScodA  ad  iram  iiMvm 


propcnliorcs>  irricarcntur ;  occafioncl^uc  iWicndi  in  mtfira 
eu^  darcnt,  Oim  ouOus  autcm  color  oocurrcrcc^  ooi  jorls 
i^idt  crudelicacem  cclare  poffit,  B\to%  rumorcs  dtHcmimwl 
rat ;  ^*  Rcligioocm  rebellioni  prsKcndi.  Vcram  iiaiBieiMion 
^^  morum  cauflam  cilej  ur,  iUrpc  le^icima  ext&iAat  JuxKm^ 
*^  rioris  Reeis  nochus»  resiuim  in  (e  rransferret*    mf  *afaii 


Hiher  'Decimns  Sextfts.  495 

eft,  ncile  (uftinei-c  :  nihil  enim  ilii  «juxntura,  t\i(i  divinie 
:  illuflr.)tionem :  ciijiit  ctmlllii  poiniKre  non  cflc  «ijuum, 
tabeac  auftorcm,  faucorem,  &  prn)iLtgn4torem  Clirillum  : 
nili  Iponre  abnc^arc  vcIIct,  ab  icKcptu  dcliHere  nrm  pnliV. 
ilTjm,  &  ic  &  reliquoi,    qiiibiii  inviiliiiruni 


mpingicur,  in  aliis  icbui  omnibu!  fore  ohfe- 
Jlimoi.  Hoc  relKinrum,  utinGallUm  micccrctur,  ltc»nt 
concumaxci  &  luperbum  c(l  vifum  :  contra  plerif^i 


modo,  fcd  cciam'  incra  modum,  pn^crcim  in  jaCtatioiic 
^UK  nulU  proifui  aoxperat,   nili  (juc  cum  omnibui 


Intcc  hKc,  3c  mille  mcrccnarii  Galli  Letliam  appulcrunt,  & 
Araniui,  jacobi  Hamilnmii  Rupcr  Gubemacorii  filiui,  ad 
im  Procemm,  qui  cum  Sccrlini  habcbatur,  vcnic.  Rcgent, 
ni  advencu  velut  fpei  fu»  ccrta,  )»»  paUm  ad  Scotiam  do- 
X  animum  adjccit.  Arantx  Comicii  reiiltui  lixc  tuit  CAiifla. 
hemcntini,  (juam  pcr  ilU  teropora  tutum  crat,  inftaurjnci- 
l-cclcliafticam  cauflam  tueretur,  a  Gullii,  qui  omnia  apud 
:um  minnrem  potcraiu,  ad  terrorcm  infcrioium  OrdIiium> 
^ninabatur.  Ncc  dubitavlc  Cardinalli  Lotharcnui,  cum  ii» 
'jrilicnll  vehcracnriut  in  cjulTam  inftauratx  icligionlt  invC' 
pronuncUre,  eoi  propeilicm  liippllcium  ipeft.ituroi  homi- 
Principum  dij^n.itioni  elTec  Xiuallt,  Id  illc  cum  rclcilFcc, 
I  memorijm  revocairct,  fc,  non  itapridcm,  cum  Ducc  Gu- 
-iut  verba  commutalTe,  cUndcDina  fUjta,  dc  conlllio  amico- 
iti  confuluit :  ac  dcre)>cnte,  prxter  omnium  enlj^cflaciDncm, 
cii  tumultibut  incervcnit :  ac  ipfc  ad  p.irtet  vindicum  |hc- 
«flit.  Cum  patre  etiam  egit,  uc  ft  eit  adjuogerct,  ae  muU 
neribui  oFlcnlit  ei  inimicnt,  rcconciliavir. 
Principct  faflionii^uiibt  ;idcranr,cumpracerto  audilTcftr, 
;i  cQpiai  pirtim  jim  appuliflc,  partim,  ut  qu^imprimunc 
icur,  conlcribi,  LechAmque  lumma  vi  communiri,  uc  hor- 
mmeatuum  &  appar^icui  bcllici  cfTec  ;  ibiquc  Gallt  in  rcbui 
rrceptum,  in  fecundii  portum  fufcipiendit  amicii  habercnt  ; 
er  ha:c  temporn,  accicli  undcquA^ue  copiii,  Lctham  oblidU 
!  fruftra,  cUmlcrc  ccncant :  mm.  fere,  quicquid  xnc.irum 
:rum  er.1t  in  Scocia,  pcnei  Rcf;cnccm  tnt,  aut  arcis  Edim- 
t  pnefcQum,  qui  nondum  cum  Iil>crcatii  publicc  vindkibuK 
nxerac  :  ncijue  penet  corum  faftionem  lix  virci  eranr,  uc 
1,  ab  iina  urte  m.trl  linfium,  &  tluvio  divifum,  cUudere 
iiiione  poflirnt.  G.ilUit  iotcrca,  de  rerum  Scoticarum  ftatu 
MtJui,  LjbrolTtum,  rciuitem  Coniliili.tti  ordini*,  com  duo- 
ibu:  peditum  en  mitlt,  <]ui  Rcgenti,  Papana  fupcrfliciooij 
iromovenci,  pro  viribut  adellcnt.  MilTut  fuic  una  Kpilcn- 
'>i:inenlif ,  crcr<]i)e  E>n£lnret  Sorbonlci,  <)ui  de  controvcrfiiig 
/Tct,  tliCeptarcnt.    Horum  advcatUi  B.CMw;tt  isuKomi  *«■- 


"  fii,  viJi-Tciicijr.  Jlii  autem,  ^uod  prx  fe  ferunt,  (i 
"  ir^lmT  j-.ijjit,  fcrenrinum miliicm  icniirtam,  inermcC^ 
"  ]■'•  ..'.i,-",  i.onvt.-i;s:;'r,  vdut  aJ  rcm  rx  arouo  tompoRCu 
'*  iVrro  ■!;  viiiUui  dcLCrncr..Lm."  Hxx.  •iutActu  .le  Lcgati 
tticiuic  Ledix,  in  h.-ink.  fere  fcnientiim  i'cri.Tij>lcruni ;  " 
"  mcntcr  mirarl,  quod  Regciu,  nuUis  mavoat»  injuriu. 
*'  a  convciK.ii  reteiferlt :  ac^  vetcribus  Lcthx  incoUi  »pu 
"  erinorumgue  colnnia  ibi  collocica,  arccni}  ad  inttrituni 
"  likcrtatii,  omnium  capitibui  imponai.  Se  mignopere 
"  ah  hak  tam  pemijnlb  confilio,  advcrfui  fiJem  promiil 


fLCptC 

>pulil 


*'  ncvc  earo  neceflitarcm  cLt  imponat,  ut  univerlT ,  , 
"  plnrare  coeantur."  In  eandcm  fcrc  fentcntiam,  pod 
tlLmburgi  coiI;£ii  rcl^ripfinint :  ac  fuperioribuf  hanc  petil 
ictcnint ;  "  L'c,  molicioiiibut  novii  cvcrlls,  peregrine 
"  mcrccn.iriai  quoHibet  oppiilo  emigrarc  jubeat,  ut  libcn 
"  mnibus  cx  a-quo  efTec  ncgotiari  &  mutua  cxeittre  oomn 
"  Ci  recufarcc,  fc  pro  tcrto  indicio  accepturoi,  eam  Itfft 
"  lcrvitutcm  vdlc  redigcrc :  cui  maio  fe,  quacun^ue  ratio 
*-  rrmcdium  quziituroi. 

XLITI.  Ad  hxc  qui  rclpondercF,  Rcgeni,  triJuo  praxj 
Robcmim  Fonnanum,  piincipem  fcccialcm  (vulgiu  R^ 
''  riim  voiat)  oim  his  mandacii.  "  Rrimum  omnium, 
"  nibil  ncbii  map,ii  priter  opinioncm  at.cidere  potuiHc, 
"  iim  e(Ie  quempLim,  qiit  poceftatem  liic  habeat,  qium  f 
"  filjjm  mcam,    imilc  omnii  ni)(lra  pcndct  auflofitai. 


Liher  'Decimm  Sexfus.  ^pj 

**  polliccrtj  qiiicquiJ  cum  piecire  in  Deiim,  ac  obfcrv.mtia  er^  Wl' 
**  gcf  non  pugnet :  nnjue  dc  libert^ru  &  legum  evcrfione  uiiqujm 
**  coi(itaflc  :  ile  rcgno  vcro  pcr  vim  acquiicndo  multo  minui :  cui 
"  cnim  illuJ  quvrcicm,  quoil  jam  filia  AeKilirari.i  juic  I;nc  1.011- 
"  trovrrlia  nmcat  ?  QrirKl  ait  munirionem  Lethx  atcincr,  illu>l  rci~ 
"  gabis :  Nofne  unqiMm  aliquiil  in  eo  generc  Jttcntavimus,  priuf- 
"  quam  ilti,  mulris  Lonvcniinnibus,  ac  ilemum  cniijiirjtionc  intcr  f<; 
"  m£1i,  pajjm  oHcuilercnt,  imperium  lct>itlmiim  ft  rc|ii;C[C,  .ic  no- 
"  bii,  4u<  fuprcmi  m.iginrAtui  auUorintem  &  iixum  tcncmut,  in- 
"  coiifultii,ft.)tiim  publicum  pro  li>o  .irhitrio  pertuibalTcnt ;  faif^>ic 
"  partn,  captis  urbibui,  confirmjffcnt  ;  &  cum  vctcribut  i:ti,Tii<.'is 
**  (Ic  fae<.lere  Gncicndo  tra^t.iircm  ;  ac  nimc  maximc  comjilurci  eo- 
"  rum  Anglot  ilnmi  fuX  habeant}  £r,  ut  iMii  ominjm,  q.iam 
"  tandein  ciulTim  proferrc  potenint,  cur  illii  Iice.)t  cieri.-i(Lim  tci'.c- 
"  re  Eillmbiirei,  ij  rerum  prxliilct  invj Jeni.I'};  \  luibit  .iiitcin  iviii 
"  Ike«  Leibi,  ail  filutii  noftrK  pra.'lidium,  ali.iniil  oiiliijm  tit- 
"  ca  noihabcrc  ?  IIIuil  nimirumcupiunl,  ui,  (jiiotidi.in.i  mutjtlnn:? 
**  lcKorum,  furorcm  corum  (iiuikI  i^A  hunt^diem  ledmuO  vir.iio  co- 
*'  Dcmur,  licqux  in  corum  litcris  ile  pjrcrido  juflis  magil1r;itibuf 
"  efl  mentio  ?  Kcquamadconcordiam  infUur.-indam  viain  pjnJunt! 
*<  Ecqiio  indicio  monflrjnt,  fc  hoi  motut  vclle  feilatos,  &  in  prilii- 
<■  flinum  Ibtum  omnia  velle  redu£h  ?  Operiant  ilta  quibui  vclint 
"  cmolumcnti  publici  colnribui;  paUm  tamcn  cA,  nuilj  de  re  mi- 
**  nui  eot  caj>itare  :  nim  11  iil  unum  concordiam  morarctur,  fcpc- 
**  numCTo,  quC  duceret  eo,  vlim  oftendimui.  Nec  ipli  ign^raiit, 
*  Galloi  ifloi,  mandatu  fui  Regti,  jjmdudiim,  nlli  fui;  ipll  fifXi^ 
**  in  mora  fuillcnr,  extr.i  Sctxiam  futuroi.  Itaque,  li  ()uii  nuii>: 
"  (luoque  offerant  cnndirionet  honeHss,  quz  flicm  fjclant,  impctii 
"  majcflate  fik-a,  le  obeJicnter  ic  modeftc  {upcrioribus  pirituroi, 
"  ttulUm  infl.iuraiulz  concordix  rarionem  recufibimus  :  ncqvic 
**  (julcrjii.im  omittemui,  quod  ad  utilit:itcm  publicam  f|K£larc  jvi- 
"  terit.  Ncc  noi  mrKlo  erga  eoi  hoc  animo  fiimut,  fcd  crlam  Rc;',C! 
**  conrm,  (^ui  Conchiltati  ordinii Ecjuitem  illuflrem,  &  lU.cIcli.il1ii:i 
*'  ordinii  hominem  primDrium,  cum  literii  ac  raand.itij  codcm 
*'  fpeflantibui,  ad  eni  miferunt ;  qiiol  llli  tamcn  ita  contcmfirunt, 
"  ut  non  mrHlo  refponlo,  led  iw  audienti.i  quidcm,  lint  di^n.it i. 
"  Quimobrcm  pflllur^ibii,  &  Impcr.ibii  quoquc  Ojci,  &  c.Ttcrii 
"  Proceribui,  aliifiiuc  cujuIcrnQue  ordinis  clvibu!,  ut  ab  cii  ibrim 
"  (.lilced:int :  fin  minus,  pcrducllinnis  coi  tcncrl,  dcnun>.i.ibit. 

XUV.  Ad  htc  piftridic,  >]ui  fuit  XXni.  Oftobrlt,  Pm.crc!  in 
hanc  fentenii.im  refpondcnint ;  "  Ex  lireris  tuit  K  m:inil.itil  perf.r- 
'*  cialem  mifHs,  facilc  incclleximui,  (juam  perfever.intcr  m.ilc  .ml- 
«  mata  /11  adverfiis  piecatcm  in  Deuiih  &  noflre  peniis  pubti.;i:in 
"  emolumentum,  &  communicer  omnium  libcrtatcm.  Hac  1:1,  i^cr- 
•<  inilc  ac  debcmui,  tucamur,  noi,  Rcjium  noflrontm  nnminc,  fvx- 
*'  fcfluram,  aiit  qiKKunque  alio  imperii  titula  ^Uiom  aAwtC^^t^- 
<*  lioaen  iiifr  Reglbo!  latitfu,  tufpen^mus  u  'ii&iVMin.vu  .  ox  ^'^'> 
T  t  a  V 


4S)(S  Renim  Sc&tic/iTnm 

"  1110  (Crto  IiabcatnLU,  quC  nunc  a  tc  gcrutit jr,  ca  cum  Foiuiil  pcr- 
"  pctu;i  voluntjtc,  crga  pulilicam  hujui  rcgni  incolumitatcm,  p<i- 
"  giMFC  :  &  qucmiilmodum  tu  noj,  legitimof  huju^  rcgni  &  Rc- 
<'  gum  civcs,  pro  fciutu  &  concilio  publico  non  habu :  ncqut  DW 
■'  tc  Rc^L>cnfem  aut  magiflratii  fuprcmo  funecntem  agnokimul : 
'*  cum  i^alcrtim  impcrium  (li  ^uod  habci  a  K.cgibui  conutiifluni} 
^  gr.iviilunii  iuftiUimif^ue  dc  cau(Tti  fit  a  nobit  uihibicuin :  idquc, 
"  toriititlcm  RcgLim  nomine,  ^uanim  nai  confultorct  nati  iumiif, 
"  j>rclci[im  in  rcbuj,  quB  ad  omnium  f4lucem  fpcQant.  Qun- 
"  (ju:im  jutcro  nobii  cft  dccretum,  nullum  (iibtnliigere  vita  dif 
"  crimcn,  in  cu  o)ipiiio  libcr^ndo,  iti  ^uo  tu  cuntra  not  ikicrccturioi 
"  perc;;rinc>i  tollucani :  tamcn  pro  ea,  ijium  tibi,  ut  R^inv  Dofltx 
"  matri,  (ickcmu!,  rcvcrcntia,  &  opcra  lidcli,  magnopew,  uclece- 
"  r.i.is,  <iramui,  dum  nor  utilitatis  publicz  raiio  cogic,  opfiduin 
"  iHuJ  num  armi;  rcjictcrc,  quod  fxpc  aiitca  prccibui  lihcraie  Ju- 
*^  m<'i  con^ii.  Illot  prxtcrca  ro);Hmut,  ut  un.i  tecum  educai,  iiitra 
■'  X.YIV.  hiirji,  ii  quj  funt,  qui  aut-Legjtoruro,  ad  cantroverli.il 
"  .Iilii.'^>[.iii'.h-,  .itir  ail  rei  iicreml.ii,  iiiimcn  libi  vindicant,  t|ul<:i|iiii 
"  itcm  mcKcniriorum  miiitiim  i[icu>'([ii  clt  op)>ido,  ^uorum  ii>ii 
*'  riii;;j;ni  liiiciitcr  p,irc;mu!,  &  iiimlutnitjti  favcmiii,  propier  ve- 
'' ictvm,  iju.v  •.•■\  li\.iil.i  imer  Storoi  &  tiancoi  fuic,  jinuitiani : 
'*  (jLi.)m,  ul)  nollij;  Rc^iiin;cum  illurum Rcge mairimonium,  poii' 
*'  Li<  jii>>c:e  qi.i.iro  icnminui  cl)  zquLim. 

XLV.  LoJcm  c[u..que  liiV,  iJcm  f.ecuiii  rctulit,  priJic  illiuf  Ji- 
ci,  1'rotcrum  :iiinri:m(juc  tiviuro  frcqucminimo  coiwilio  pcrfujrLini 
eilc,  "O.-nni.!  Rcgcncis  difl.i,  f:d),  conliliacjuc  mcr.im  fpefbre 
"  tiT.irni>(cm.  Iv.itur  ■U.retum  fiflnm,  lie  abrogamlo  ei  nu.ci. 
ftr.itiT,  ci:i  ijnivcri.-,  iit  iirllnrmo,  fiiblui|ireruni:  iei<jtioncmqu«,ei 

»iii:im  aecrc  vcLuerurii,  ufqiic  J<I  rcn(i-,ilcin  Or.liniiin  convcntuni, 
ah  iprs,  u!>i  commoJiim  (orer,'  in.lLend.im.  XXV.  aiiiem  JIv, 
]'roterci  fa^^i^Iem  miflTunt  L.rlum,  oLii  orambm  .Siotis  ilcnuncU- 
rtr.  "  Utintrj  f,Miiiim  XXIV.  iior.iriim  ex  opiiJo  difceJercui, 
"  ftijue  ab  evcrloribu!  libciT.iri:  )'iiMiva.-  fc^regjrcnt,"  Poft  hjf 
C[immin:itii>ne',  exturrcniiliut  iicrinauc  ci^uitibu;,  bcllkun,  citrjti- 
mcn  mjpnaro  c£i!cm,  commilTum  cft.     In  hoc  rcrum   jicrcnJ.irum 

i'c  &  rrafentcm  Hatum  velicnicmtr  i'criurb,nec,  &   f(xm  omiiem 

rLiccITn  in  j'oflerum  cxtin^ucrtc.  Mnltoi  enim  Rciicns,  ijui  ti'»- 
inini  i:i:v!c(7.-if  drJer.inr,  rartim  mini',  panim  promilfii,  a  Procc- 
•■  •'■     c.;!.f;r.ixcrit:  &  ^x^Atx  r,  cul.uoium  cr.int   |.[ena,  ^ui 


oi.-.n  nif)t\<>  iliJb  &'  fiift.!,  fe.l  iT.iil'ili.i  ci 


,     C]U= 


■cacb,int  &  vrJcl-anr.aJ  cjm  liiftnent:  & <omrrchcnf>  )ai;o!>i 
B.;lf.iri!  miniflri),  qul  IiterjjYctb.im  fcrcbat,  fufpicio  in  mult..!,  li- 
«tinr  in  omnc!  li-  ili31iJfar.  McrLHi.irii  <)iionuc,  oli  ntm  f ilutj  1 1 
A>m  fti/-cnJi.i,  tumi-.lcuabancur :  jc,  (i  quii  cos  a  nifiri.iconlllin 
rcivijre  i-oiLibAttir,  gca\Uct  c\  aKti\ft\i\iJ»M*vit.  Vi^mWwiinibi::. 


Liher  Dechnus  Sexttis,  497' 

:  &  Iionetto  alicnii,.  non  ta,m  rairanda  tttt  ft Jicio,  cf.iain  o- 
.)Ic  lialicbat  Ducii  Qiftellerotii  imbci.i]li(ai,  ,&  |^iui'c  Jiffi' 
tjuem  propinoui  tcrroiis  im  iiuplcruiic,  uc  ejiu  timor  mul~ 
nintui  l.ibcEiaaKt. 

I.  Qul  Grmiarei  cr.int,  cum  remCilia  hit  tnali!  adhibcrEnr, 
e  'riicrLciuriit  )>l  jc.iniJii  coiifultJtio  fuit.  Cum  inter  fc  IVo- 
ii  rc(iianfcr:int,  <Ic  pecunia  in  Hii^cnjium  confercnila  age- 
U  per  jvariti.im  (leircfUntiliui,  iliii  inopijni  ejccuf^iiiibuij . 
cnnfifi  non  iHiruit,  ^ux  mercenariurum  fUrorem  miiigarct. 
im  vifum  cll,  Ut  v^Ci  lin^ulorum  Argenicj  conll.irciitur  : 
monctjrli  opcr.im  fuam.liberaliccr  promittercnc^  'ypi,  >»* 
quorum  frjuJcj  fubUii  fiierunc.  RcltaliJt  unica  Ipet  ab  An- 
I  Icnt.i  iiimis  -viJebjiur,  Tandcm,  privacim  fuorum  jmi- 
iJcm  cxperiri  dccreverunt :  arquc  aJ  Jiquices  Jiios  noi£ 

(aui  iitm  Bervit:!  pidilicis  munili  prcfcui  cr.int)  R.uliil- 
tttlcrium  &  Jacobum  Crofcum,  mictuni  Joanncm  Cotbur* 
minonium,  ()ui  vcl  moJicim,  aJ  rcraeJium  pr.cfentij  nc- 
',  impcirarci  peciiniam.  IJ  conlilium  ^uanauam  m.iximc 
;nc,  cjmcn  aJ  Re^cntcm  cil  Jeljcum.  £a  Camitcip  Ho- 
i  reilicum  ejus  obterv.ire  iufllt.  L,  <]uanquamantc  paucos 
Stt  juravcrAt,  (•:  ilvi^x  Croccnim  nulU  in  fc  obfucurum, 
.-  fccilfct,  lc  fuAioni  eorum  fubftripiurum,  tamcn  Ormiflo- 
\  infiiliis  nccuplnum  a_^gredicur,  viibcratum  c^tpit,.  pe.:u- 
ipit. 

II.HujiuficiiioiiifamaEiTimbiirgo  AranixComitem5c  Ja> 
ituattum,  cum  (ato  pcne  C[)uit.)iu,  excivit,  non  t.im  vin- 
iptJiotc,  .nuam  ut  Ormiilontum^li  fbrte  vtverct)  criperenr, 
;m  impcilircnc,  i]un  minui  ad  Regmtem  tranlporraretur. 
lucliui  pcr  fpcciibtorem  przmonimi^  aJventum  corum  fu- 
ertit.  l-oiUm  Jic  prcfefiui  Xudunaaut,  cum  fuiicivibui 
i  voIiinTjriiT,  Letham  vcffut  progrciTuT,  fuas  in  collc  prn- 
nacliinas  colluurunt.  Galli,  qut  pcr  enploratorci  cogno< 
omncm  piTi]<e  hoflium  cquitatum  abelTt,  ad  pejitcs,  ^uo- 
icifsttm  viiicbjntj  QppnmenJoc,  aliquoc  cohorrts  ctliixe- 
.".loJunjni  jliqujnJiu  fpc  fubrrdii  reftitcrunt :  fe.l  cum,  in 
acim  congrcriu,  mcrcenarii  (qui  pauci  eos  erant  fccuti) 
rtinent,  ipii  ^uotjiie,  icli^t  machinit,  fenlmi  pcJcm  retu. 
doncc  a  tcrgo  i.lamar  ortiu  efl,  G.ilbf,  brcviore  via  prx- 
aJ  poiram  urbii  a  rcrgo  tenJere,  ut  coi  CKi.luderetir.  AJ 
:cm,  c.mta  omnium  rciiim  pcrturEiatio  cfl  orca,  ui  otHCjucj  . 
fime  poteijr,  incucum  fc  recipcret,  &  dum  alii  aliit  ob- 
firmiores  a  valcntioribus conculcareniui^  .ic,  dum  cjuifijLie 
pidr,  nihil  incommuneconfLilitur.    Papani,  eUrelirijpro- 

pal.im  conviciabantur  :  qui  antca  fluJium  Joilrinz  purio. 
fc  fcrcbanc,  partira  cl.tm  it  futiJuCCie  -conabantur^  i^T«m  ' 
:.'.ulla  abjicicnd^  confiiltant. 

T 1 3  "sa^nvv.Qa^^- 


.w.  >^..>...».v  ^.w.^...L...',w»...  nuiKMtiimelI«t  Galloia' 
comincjiui  £J[mliiir!juni  vcnientci  intciviuerent,  prxtcc-  { 
^uod  rinJicei  religionu  imer  le  non  Ijtij  ellent  cotKordei,  i 
narii  vix  ex  oppido  extrudi  |Mterjiic.  Comei  Arjniae,  ac  ]>-  ' 
Gobiu  Scturnii]  primi  cum  fimiluribui  ^Tcjn,  AJverros  coi  cxie- 
runt.  Hos  muiii  viri  bonedi  »c  flrenui  comicaci  funt ;  u:  in  Gilloi 
■fc  acrius  <]ium  prudcntiui  intuierunc :  nec  quic^uam  propiui  fuit, 
tfmm  u(,  >b  £iiimburgo  inccTi:luli,  fax  (cmecitatii  pcenai  dctlinenc. 
Nam,^  cum  hinc  p^luJet,  illlnc  paradili  proximiu  murui,  icer  &  M- 
guHum,  &  G^llorum  lclnpetiriii  obnoxium,  eij rdbjuiflcnC,  purim 
a  fuis,  parfim  ab  cquitibiit  pedites  obtecebantur.  IR  bac  trepJa- 
tione,  ceii;icUdci  omnibui  imminebat,.  nili  dixei,~a.'quatacumcZ- 
terii  periculo,  cx  ci^uis  dclcendilTcnt,  Cun  illii  pudor  mulcot  re- 
tiiiuit.  In  h'n  Riit  Alexander  Haliburtonuij  ccnturiu,  juvcnit  (lie- 
ruui,  &  in  avHi  rcligionii  infhurandz  acer. .  h  cum,  gravi  vul- 
Tiere  ;:cce|ito,  in  manui  hoRium  vcniflci,  mLilttJ  ab  eb  plagit  leclu* 
litcr  fauciaius  brcvi  pofl  moritur, 

XLIJb.  I'o;l  hiincconfliaiTm,.  in  quocittitcr  vigifHiquinijue  pe- 
r^erunc,  multii  fc  fubtrihcnctbui,  ca-icrii  animum  de^ndcncibu;, 
Arinia!  Comci  &  Jacobui  Stuaitui  fiijm  operam  obturemnc,  l'i  vel 
modics  maniii  uiia  m.ifierec.  Cunfli;  penc  recufantibut,  proxini.i 
lai;  conr.ilt:itio,  dc  urbc  rciinquenda  :  k,  uti  dccrrcum  Fjit  a  Prc- 
«eribiij,  lic  letundj  vitjiiia  iier  incrcdi,  pollridie  Sccclinum  per.'c- 
I  ccunc.  Uii  Jo,innet  Knoxiui  luciilenciro  .iJ  eoi  concionem  b^ibolc, 
pc  miiltocura  sninios  in  fpem  tcrc.im  brcvi  ex  liis  m^lii  cmercrniii 
ci  cxif.  In  hoc  conventir,  iJ  modo  decrccum  dt,  ut,  qiinniam^Git- 
li  qjotidie  novii  rubijdiii  augerentur,  &  irli  cci.im  cxcemis  oi'ibu: 
Tc  ZoiiF.vmarent.  Mifliii  cft  lo  Angliim  GLdielmui  Mxtellanu/,  ju- 
vcnis  fimmo  ingcnio8terudirione,QiiiRcninam  edoccrer;  "(i;in. 
•■  tiim  imminccec  Anj;lia;  pericuiiim,  li  G.illi  in  Scoiil  operibui  Si 
''  pcrli^iiii  Inca  communirenc :  uc  qui  non  religionis  modo,  Ftd  le- 
*'  gum  &  tibcrtacii  interitum  OUSErcrcnt.  Scotis  autero  vcl  vi  vtt 
'■  fraude  opprcfilic,  vct  iniijuo  fardere  in  fervitiitcm  rcdaflll,  ficillo- 
■"  rem  eii  ecsdum  ficri  ad  Anglorum  vircs  infrinocndai.  Aogli,  rc 
tliu  intcr  le difiepocA,  tandemfpem  auxihocLim  feccrunt. 

L.  Prorerei,  libert.icii  vindicct,  in  dLi.i>-  fc  p.irrct  divifcram :  al- 
tcri  GI.iHuj;  conftilcrunt,  uc  proTimis  provinciis  pr^iidcrent,  Sc  r>)- 
tioi  Gcioiiim  ab  inJHria  tucrentur:  .iltcri  in.Fifam  mitli,  Frar.cl, 
f|iii  nullam  xh  Iiodibus  abf^incliant  injuriam,  dc  An^Iorum  auxiliil 
foUiciii,  ante  corum  advL-ntum,  rcliqiiisi  adverfa:  fiftionii  delerc 
con.intur :  .ic  primum  .idvcrfiis  cam  pirccm,  qii3B  Fiftm  inr>:'deriC, 
■.iiiaint.  Primum  in  irinerc  Limnuchiim  ac  Hamiltoniorum  prxdiJ 
{p.-jli.Tnl :  tnde  SCerliniim  prc.fefti,  atijtii:  ibi  tantum  commfiraci, 
Avm  [>ji;>id;inui  diripercnt,  pniiccm  tr.inleiint ;  &  lci.nindam  tlaiiica 
dudti"  tx.-r\.irii,  iiitiis  illiid,  v;i.is  Sc  i>ii|'idtilit  frcqtienciLms  hihici- 
ciFni,  iC!;iinc ;  .il  toto  itinctc  (ju«  occiirccbanc  dircpcis,  T.indcra  Kin- 
jsriituu  rvWUIit,    S^MV,  w  corom.  •i-atjTO  wTOWwaRMc,  Osfcr- 


Liher  'Decimm  Sexttts.  455) 

tutn,  oppidulum,  (id  loco  nomen  cH)  cum  paucii  inlcJerunt.  Htc 
pcr  vi^inii  dicf,  cum  qiiotiJtc  kvij  pr^lia  conlcfcrentur,  Gjlli, 
qium  non  potcrant  ia  domituij,  ir^m  in  parietct  elhidei-unc ;  vil- 
l,unquc  Guliclmi  XircJilu,  Grangiam  notoinc,  a  funiiimcncif  di- 
ruciunt.  IIIc,  cjui  non  i^nonrcc,  Gj^lloi  eo  ad  rufiicoi  Jiripieniloi 
£-cqtientcr  cxciirrcre,  p,)iil!o  antc  lucem  fc  in  inlMiis  coILocjvit :  ii, 
stiimadvcrfb  Labaflio  Allobroec  cum  fui  ccnturia  e^rclTu,  camdiu 
in  inlidiii  occulnit  CiUlicIt,  3um  fupra  mllle  paflui  3  prznjio 
Galll  abclTcnt :  tum  dcmuro  immillb  cquice,  »  Ciis  coi  cxi.lunk 
Illi,  quod  io  tali  diTcrimine  unum  rcllare  viJebatur,  in  runicjin 
vilLun  propinquun  ingrclG,  fe  mjccrii  fcpibul(]ue  tueri  coiubjti» 
tur.  Scoci,  cx  ruperiore  Gallorum  crudclitatc  irriuii,  fua  l^Iutii 
immcmorcj,  &  lium  hoDcm  Ixilcrent,  (ctli  nutlj,  pncrci:  Unceat 
eijueflrcj,  habcrcnt  arrai)  prolbacii  quzcun^uc  obflaMnc,  intro  ir- 
runipiDt :  ducem,  rccufanccm  le  dcJcrc,  &  cum  co  ^uinquagint» 
i&ilito,  Inccrjmunc,  cxceroj  Taodunum  minunt. 

I.I.  Qui  ad  Dcfeuum,  vclucl  m  I^ationc  afliJua  crant,  Cuprum 
cotivenerc.  £x  cii,  St  allii  qui  Gltfciix  cranc,  elcfii,  qui  ad  lcri- 
bcndum  fceilui  com  Anpttj  Bcrvkum  mitccrentur,  cujus  b>>  pra:ci- 
pux  leget  fucrunc ;  "  Uci  aJvcrfui  pcrcgrinoi,  Jt  qui  in  Bricanni~ 
"  am,  bcUl  faciendl  caiifla,  Jcf^enilercnr,  utrique  altcrii  aiHilia 
'*  mictercnc.  Scocli  In  Angfia,  Anglii  In  Scotia  militaotibui,  An. 
"  tilj  Ilipendlum  fuivcrec.  Prxda  Je  hofle  capta  Angllt,  oppula 
"  &  arccj  ^atlm  aniiqitii  Joroinii  reJJercntur.  Scoti  oblidci  Jai. 
"  rent,  ^ui,  Jurante  matrimonio  R^ii  Galii  cum  R.egiiM  Scot), 
"  acquc,  co  Jlrcmto,  unum  annum  in  Anglia  mancTcnc." 
Hsrc  Bervid  afla,  XXVIL  die  Februarii,  M.  D.  LX.  M.  D. 
IIluJ  Angllmagnopere  Siocot  monueruot;  '*  Nc,  ante-     l^. 


pr^i 


I  hoflc 


*'  (lcccrncrcnt,  .ic  in  fummx  rcl  dllcrimen  venircnt."  Ma^no|N;re 
enim  Proi:ciei  An^Iorum  mctuebant,  nc  Scocorum  jtrxierviJalnge- 
nia  In  crrorcm  incmendafittem  univcrfam  rcm  praccipitarent. 

Lll.  Galli  inccrca  Dcfcrcum  ac  Vcmium  ilcpopulaii,  inicr  (e  Ji' 
fLCpcarc  ccrpcninc,  tcdlane  ad  hofiem,.an  ftcundum  llltut  ad  F3>- 
mim  AnJrcx,  atque  inJe  Cuprum  duccrcnr.  FoHcrior  lemcntia 
ptaculc,  quod,  propter  ingcntei  nives,..vljrum  confulis  veftigiii, 
cquitci,  Ijnc  roagno  incommodo,  oer  mcdicen^anea  ducl  non  pn& 
feiii.  igltur,  ciini  paullnm  fecundum  mare  eHent  progrcfn,  acquc 
ad  promontorium.  (juoJ  Kincragium,  boc  efl,  rupi;  c.iptic  auc  fi- 
nem,  nppellant,  cffec  pen^enium,  qukiam  conlccaJentes,  unde  in 
fnarc  loneifTime  prof)>edu!  crac,  rcnimctarunc.  cum  magai  Ii^titi;], 
a£)o  majoiis  (brmx  navci  confpici.  In  iltii,  G.itli  univcrli,  pro 
certo,  qunJ  j.tm  Jtu  cxlpeflavcrjnt,  habcnteT,.au]iiIia  aJ  fe  a>!vc- 
hi,  cas  In^cntl,  iit  mot  efl,  fonicu  torrocntorvm  Xneorum  conCilu- 
tarunr,  ac  fclc  mutuo  Inritaniei,  aliitpie  atlit  congratvtanioi,  eum 
d!om  il)i  tMnfit^re  cum-  ftimmo  eiudio  Jlatuunt.  Nc:  wx  (WMVi.tN 
f^,  aiyiaiU.  luu,  dCnUtsi.  tx  atlvciTo  L(kVuu)%  Vtxw^  i>^^i^\^ 


roo  Rerum  Scoticartm 

Ab  eii  [ur  qui  ii)T«T  crunrrninmilum  cum  wdoTibiu  niviuiti  ntr^ 
'turutn  LolliKUtl  fiuflrnr)  rtlcicum  clt,  Anglicam  cim  dalicni  ellt: 
wxtcrei  rumoribM  ferri,  copia}  corum  Krrrilrc^Ron  procul  n  Scft- 
ToTuro  lirtibai  tA>tKt>  Ft  fubir^  inimonim  iwKatio,  9.  itataa.m 
latitU  in  m«tum  ^  trqridKioMin  rft  verii. 

LIU.  Stirtm  futilarlt  li»ni»,  pnnKingornum,  aliiFermelirwa»- 
'BuRi)  pluriroii  prae  fdftrutkine  iitiprjnlii,  retro  pm^ierjnt :  tDcnic* 
Kinc  cnim,  ne,  praifiJi",  <]uod  Lerl>a  rcli(iu(r*nt,  cxtlrtao,  ipfi 
«|>  hoftibul  unJiqiie  ciriumfufli  opjM-lttiercndiT,  inteqium  »irtt 
«ini\e<  In  uiium  contrjherf  p«f&tir.  Hoc  toto  icintre,  e  Prpitni, 
^iii  fc  frtquem«  eis  e>n|unEebant,  pJurci  guanl  cx  hoBibiii  etoe- 
banc  bcmi).  NatD  hoOium  tere  ojHitentiorct  tbrrunaruni  fojram  b»- 
tUfti  pivtmi  Id  loca  Mtf^toqoa  pericnto  nButiAnBSrt  li  ooiTerv 
fixa  non  jm^ofttinnt,  iificfcQi  vftUoearoi- 1M1  biAoO  ftncnn  fuut^ 
fu  cUti,  (eJ  atniliii  ctiun,  qua  de  ((lc  In  di<n  k  Gn&la  dtQ|cfia« 
bancur,  confili,  le  perpettiot  ilLiiiA  reglotniB  ddailnari  fiirt,  tiOn 
nnulentinm,  omni  cammeinium  genere  abutiJatitCi,  Lt  lum  ptcu- 
iinrcm  priJjm,  infpolijtw  refervjbint :  Pspani  vtrr),  lut  crebrii, 
honoraiiorum  invii.irionibin,  amicl^iM  fpecic,  exhjuricbancur,  itit 
cbm  a  milirc  ftippilibannir,  aut  in  redicu,  cum  m^cna  'cqtniftntu- 
um  efTct  penoria,  eci;im  non  line  ludibrio,  palim  fpioliabaflcur,GaU 
lit  acerbc  cxprobr«ntibui  eorum  in  prxliis  ignavjm  opcram,  dr  ta 
amii.-i>nim  inmiin  fublevxTtJa  avaritiam :  ijuk  rei  ^iuncum  a  perfi- 
«lia  abcflent,  ipfoi  |uJicjrc  jubebanr.  Ha-c  fiipcrbia  contumcliofi, 
cum  rip:icitate  conjunOa,  multoriim  animoi  a  fluJio  Gallica  fx&i- 
onis  avcTiir,  Ncc  mulio  poO,  Fif.tni,  partim  hnflium  mecu,  pir- 
tim  rotiomm  injuriii  coaQt,  I-cdcfix  inmuracj:  nomii^a  (lcJeruDt: 
at  <Iemum  longinijui  regionet  ab  ewcris  popuUriter  Jefeccfunt; 
nec  minui  .icrcrfe  ollcntlerurw  iti  Citlorum  tyrannide  rcpriitietkla, 
ou:im  reliquiScori  infii.t  religione  afferenda. 

LIV.  Jam  vcr  apperebat,  &  utraqite  nan  feflin:it>ar  fcta  in  unmn 
locum  auitilia  contrahere.  Comei  Martigiui,  flreciuui  8c  tiobilif  1- 
dolefcent,  ad  millc  peditei,  Sc  paucoi  cqiiicei,  duibui  n.tvibui  e 
Callia  advextt.  Ipfi:  cum  miftte  ftatim  dctcendir.  Navei  deiw- 
^e  a  Scotii  fuerunt  capta;.  EifHem  fere  diebui,  Marchio  Elberi!, 
Regentii  fr.tter,  qui  ofto  navibui  peciinijm  Sr  auxilia  porrabar,  par- 
tim  mecu  imptiiru^,  mari  njvitrui  Anjjlii  plcno,  partim  teropeflatii 
adverf*  exculatione  ufui,  undc  folvcrit  rcveflui  eft.  lit  nova  eUf- 
fii  Angiica  ail  priorcm  cft  milla,  :ic  coco  freto  volir.intei,  K.cth]IB 
inrul.lm  obfcinim  ceneb»nt,  &  Lethjm  omnihu!  maVitiitiii  comrao- 
ttiticibu!  prohibcb^nt.  Incerim  lihcrracis  vinJiium,  gui  Fifjc  prjt- 
fidcbant,  Principei,  Pcnhura  profcfli,  &  cum  Huncilio  rriduura 
ibi  collocuri,  ficile  rnc.tm  c.im  Scotii  placam,  i]ujc  ad  fcptentrio- 
nei  vcrfa  cft,  Tbi  adjunxerunr.  Kiliilta  pjuilo  jwfl  propolita  funt, 
ut  ad  finem  Martii  frequentci  adcTcnt. 

LV.  Ail  id  rempus,  imWcttV  feTt  FaLled  inn.iHrarK  PriiKiKi 
JJouiucbuin  coBvenerutit ;  ini«  WsiimTO.  ^'ttWi,  ■\5.  ^j*^is 


Liher  Tyedmus  Sexttis.  ^ot 

Aprilei  Anglu  occurrcruRt.  £rant  in  Anglorum  exereitu  flipn  fcx 
pediruiDj  (HiO  equttiim  millij.  Pruxinu  aoCtc,  »d  Pracitonun  (J- 
An  poiununc.  iioJem  tlie,  Regeni,  jam  propiiu  admoto  pcrLu. 
lo,  ut  ab  incertis  belli  ulibui  abelTct]  fe,  cum  pAucts  dcnielticic, 
tn  aicem  Edimbureenfem  receplt,  Praicrat  arcijouinet  Areikinui, 
irir  &  innocentix  &  diLigeiitic  fpc^tx :  ejui  auiem  cuflodlam,  tx. 
iniblici  concilii  dccreio  [ut  j^m  jtntCA  demoitltrattim  cR)  auccpenr, 
ea  leee,  ut  cam  neminl,  uili  efu£lai)  concilii  iuITu,  reddcret,  Hanc 
lum  Gallt  fuls  rationibuf  opportunam  vUcrent,  multaixpe  moliti 
Hmt,  ut  ea  ilolo  potircnnir.  Illci  ctli  ncc  animum  eorum  erga  ic 
ignoraret,  arvem^ue  ita  communilTct,  ui  a  vi  doloque  elTct  ficuiut, 
)c  omnia  icdulo  caveret,  Rcgentem  tamcn  excrudcre  tali  tempore 
nolebat.  LI  autcm  in  ea  rccipicnda  diligenter  providit,  ut  iplam 
&  arcem  in  fua  poteftate  £!mi)er  haberet,  Nec  l'rocerei,  quiiibe- 
— ' ■--'^-    •      i,etirf«pe  "        .-.  -■-.^-.-- 


ranJ«  patrix  cr.in(  ducet,  cili  fajne  aiitea  R.csentit  a 
fu;  cauir.tm  <]Liam  iiilceperanc  obltinaium  feniiltciu^  camen  pra:lei> 
tem  occalipucm  prxtermittenilam  cenluerunt ;  1!  foii^  auc  bclli  pro- 
pius  admoii  metuf,  auc  cx  longin<)uii  auxillti  fpei  inccrn,  c.im  jiI 
quictiani  conlili.-i  inflcdcrenc.  Igitur  collc^ti  ad  DalketUum  fa^i- 
onis  Princtpet  ita  Icriprcnint. 

L.Vr  "  Ssrpcnumero  ante,  per  literas  iiuncioique,  a  te  contcndi- 
"  mui,  ut  mifitei  Galloi,  aui  jam  alterum  annum  inSnmam  ptcbe- 
"  culam  itttolerabilibui  mafii  pramnnc,  *c  popUluM  tmiverfiim  in 
^*  milerrimc  fcrvitucii  formiaincm  coajecerutit,  nndcm  aLquanda 
'^  hinc  imandaiu,  iM>f()ue  faocmetu  liberam,  Venmi,  cum  r"1i( 
'*  prccibui  apud  te  nil  promDvercmui,  coafli  ^inui,  apud  Regi* 


'*  nam  Annlarum,  3c  n^ni  fiaibus  maKlme  propinquam,  condiiu>- 
"  nero  nndram  deplorare,  &  auvilium  implor.irr,  ad  peregriniK, 
i'  lervitutcm  nobji  intcnianiH,  armii  (li  .ilicer  ncqucamus)  expcl- 
■'  lendoi.  I!b  vero  quanquam  nollrif  uUmitaiibus  pcrmoi.i c.iuf^ 
'•'  fam  nofiram  fuf^eperit,  lamcn,  ut  crga  Reginc  noHrc  matrcm 
'*  noflm  funi^cicmur  oAcio,  Sc  »  ChriDiaiio  fanguioe  (undcQJo, 
"  quoad  fieri  poQet,  abftinercmiu  ;  &  vlm  armttam  lum  dcniquc 
'  •"P"'''''^"""''  '^"'"  iliter  jui  noltrum  obtinere  ncrjuiremu!:  adnuc 
■'  noltra  modeltJz  elTe  putavimui,  te  iterum  rogare,  ut  Gallkai 
'*  cnUMS,  cum  prsfcflit  &  ducibuf,  qtumpnmum  iiinc  emi)!,rare 
"  rubea;.  U  autem  ut  commodiui  conlici  peflit,  Rcgina  Aiiglo- 
"  rum,  iion  moiio  tutum  ot  /it  iccr  per  fuum  reenum',  prtltabit, 
"  feJ  &  clalTe  fua  in  Galllam  trattfpotHDJoi  cunBit.  Qu*  condi- 
"  tio  li  rejiciaiur,  noi  Deura  &  bominei  leAamur,  nuUa  noltra  ma- 
"  lifia  aut  odio,  ad  arma  itum,  fed  invicoi,  &  mera  nccefHtate  o- 
"  afloi,  extreina  Rtperiri  remedia,  ne  Itatufn  pnblicom,  not  iplo), 
"  fbftuiufque  noHrai,  &  poAcritatem  omnem  in  uliimai  calamiia- 
"  cei  prKipitarcmuf.  Neque  tamen,  quanijuam  ^raviflima  |>afia- 
"  mur,  Sc  graviora  inflcnt,  ullum  peritulum  nof  coget  ab  offitio  cr- 
"  jia  Ref.inam  noHram  diCedere,  aut  Rcgi  nvKito  tvw^  \i\iL"«v  ^t, 
"  q»x  noo  ad  vouRm  Ubemtit  intcritum,  wit  )l&  w&sw^  Y^*^'^ 


502  Rerum  Scoticarum 

"  rumqiie  fioflrfirum  exirium  pertineliit,  reflflere.    Tc  ant«B,Prifl» 

"  ccpi  beriisniflima,  itcrum  atqiie  itenim  rogamui,  ut,  expenfa  iw- 

**  l>rx  pofliibti(it)is  ^rauitate,  &  <]uz  cr  bello  fcqui  pomne  mali!> 

"  &  qium  tiuic  tuz  filiK  regno,  gr;)villimc  aFFcfto,  ncccfBiria  fit 

"  quicf,  juftif  prcciliui  te  non  gravatim  ac<»mftioii«.     IJ  Ti  fecciii, 

"  &  jucunilam  tuge  mfMterationit  memorbm  apud  omnn 

M.  D.    "  mcionct  rrlinquci,  &  miixima!  Mrrti  ChnniaDonm 

LX.     "  cnnrulct  trnnquillitati.    Valc,  Daiketbi  IV.  die  Aprir 

«  lit,  M.  D.  LX. 
LVn.  Sexto  Ajirilit  die,  cum  An^U  recundum  mare  appropin- 
quarent,  GalH,  circlicr  mille  Sr  (reccnti,  Letha  egrefli,  c«lleffl,  ubl 
pljnitiei  ilelinit,  mcHli^e  alTurgentem  occuparunt,  quod  ibi  Anglot 
caftr.imctaturot  exiflimarent.    De  Inco  aut  capiei>Jo,'%ut  rcriiKiH  ' 
do,  (upra  quinque  horai  acCTrime  dimicatum  ell,  non  paucir  lorin- 

Juc  caJcntibui :  tandcm,  Scotis  equitibus  magno  impetu  in  ilentif- 
mam  Gallnrum  aciem  irruentibui,  trepiila  fm^  in  oppidum  fue* 
nint  mmpiilli.  I<t  moiln,  qun  minui  omncs  a  fiji!  excluli  perirenr, 
ohltitifn:  viliim  cH,  <]uod  Angli  cquitc!  jMiillo  tardiui  qLiam  con- 
vcncrjt,  crant  emilll.  Tcnt.it.i  pnft  tnic  fniltra  funt  colloqoiJ, 
An.!iis  in.luci.ii  .ifjicrnancibu!,  &,  per  excurrinnei,  lcvia,  ncctamcn 
incrucnta,  ccrtamina  mirccntibui,  quj:  commemorjrc  non  cft  opc- 

LVIII.  Ad  undecimum  Calencljt  Maiat,  Joannei  Mtmluciut, 
Valentix  Allobro^cum  Fpifcopui,  primum  in  ciflra  An^lorum,  in- 
dc  inarccffl  Hdimburgcnfem,  adKcgenccm  eft  HcduQui.  Cumca 
bidiium  colI<xurui,  rc<liit  ad  Scotonim  Proccret  :  nec  tum  racio 
concoritlaieum  cii  iiiiri  pntuit:  qtiod  Scoti  in  co  conftanrer  perfla- 
rrnt,  lit  perfcrlruii  milc!  domum  rcmc.irct.  Poft  ha'c,  Ansli,  cuni) 
ob  intcrv.illiim,  qurxl  i-.i(ir.i  dirinicb^ic  ab  oppiiia,  globorum  impc- 
riis  cv.incf!erct,  iic  ici-.n  piope  inv.iliili  <iQncidercnt,  caflra  trant 
Lcthjm  fliivium  |r"l'iii^"l'ri''"m  loc.int,  iimiccertior  epmi'in([uo 
noccnJi  cfTet  fiicHlt.ii,  &  cum  lioflc  ii-cQucnriiii  cominui  congreJc- 
rcntiir.  Pci,licCalcnJ.i!  M.iiai,  cirriicr  duji  horat  .inrc  Sclii  oct.i- 
iiim,  ii;nii  fortuitnt  partcm  oppldi  corripuit,  ac  violcntia  i-cntorum 
adjutui,  ad  proxim:im  ii((]ue  luccm  In  icaa  faevilt,  latcque  ftr.i- 
j?rm  de.lit;  .ic,  pirrcm  horrconim  pulilieriiiim  amplcxui,  nonnihil 
eommcituia'>(Iim(if.  Nec  in  linc  tumuliu  Aneli  (ibi  iteructimc: 
ti.im,  &  m.ijoribiis  m.iLbinis  in  c.im  p.irtcm  nbverfit,  vuleui  ab  in- 
cenJin  reftiiii-ucnJn  pr..hiW..int,  &  ft-ITii  ini.rcl?i,  altitudlMm 
mororum  .nliqimr  In  Ui^ftlm  dlmcnli:  &niriGal!i,  inlrlo  tumi.l- 
tin,  inliili.K  veriii,  frci]iicrrcv  Iii  miirni  conCcnililTcnc,  ac,  ne  tjiiii 
in  t.nli  rropiLl.ir^inc  JCLipcicciir  .Lnlis,  prnvi.lillent,  fa  diei  hclla 
fin<-m  .ill.irur.i  v,ilc^.)iur.  AJ  IV.Nonai  M.ili,  Anqli  in  moUt  J- 
(jii.iri.u,  c|i!a'  iuyn  oppi.dim  (i.inc,  icncm  inicccriinr:  .ilteram  anre 
li«cm.  ].onrulic  ,,lrci-..m  :.bfmlcrur.t,  inccn.lio  fru»r:i  Gallii  opfm 
fiTfc  fon.iniihin.  Ncmis  Maii,  ww  oUUencet,  fcjlii  undiq-.te  aJ- 
mocis,  aUicum  tcntaffent,  cfe  icaUwBvVjtctawtTOoatiTOA^^viiI- 


Liher  DeciTtms  Sextus.  ^0% 

Mribui  feputli  fuenmt,  eencum  leuginta  fuorum  amiflli.'  Proxi- 
tnuRi  tiiduian,  cum  rummoUbore  &ipericuIo,  Gilli  niurlf  relicien- 
riii  dederunt,  Anglis  in  eoi  xlHtlue,  fiaibi  frc^uentei  ridilTent,  ja- 
mlantibut. 

LIX.  Hoc  ruccenVPapjni  immodice  claii,  jun  Hbi,  difeetlenti- 
bu)  Anplif,  &  oblidionc  foluti,  £neni  belli  promittebanc.  Verum 
Angli  &  Scoci,  nihil  ob  binc  oflcnlioncm  animo  dcmifliorei,  alceri 
altcrot  ad  cnnllanciam  func  bonati :  &  Aneli  ft  eslpeflaturos  polli- 
cebantur,  donec  ex  aula  dc  voluncate  fuz  Keglnx  certiorei  ficrent. 
Scd  inierim  Duclt  NorfblciK  literM  vchementer  omnium  animos 
coniirmarunc :  fcriplit  enim  ad  Graium,  (jui  in  caArii  Cimraum  ha- 
bebat  impcrium  ;  ac  juffit  (A)Cid\onaa  cont^nuare:  militera  autem 
ci  non  dctijturum,  quamdiu  in  ftia  provincia  eHet,  qui  arma  ferre 

Ellec,  (ea  aucem  latUnmii  Anibui  inter  Tuedam  &  Trentam  patc- 
c)  ac  fi  rei  pofceret,  fc  in  caftra  vcntuniro  promictebat.  Idfjue 
ue  certiui  conhtinaret,  fiium  tentorium  eo  milTum  -in  cadril  tendi 
jtdit,  3C  intra  paucot  dies  duo  miUia  millcum  fubHdlo  milit.  At- 
^e  ita  omcii  memoria  damni  accepti  cx  anim'i(  expulfa,  cum  fum- 
ma  alacrltate  bcllum  vcluc  renovacur :  &  <]uan<]uam  creberrimii  ex- 
curlionibut  confligeretur,  nuUa  &re  cx  co  tenpore  Gallii  fuic  fe- 

LX.  Incerea,  R.egiaa  Anelorum  GuIIelmumCccilium,  hominem 
doAum  &  prudencem,  &  cu)uiconlilio  cum  maximc  res  Anglica  in- 
iiiTebatur,  &  Nicolaum  Vottonum,  Decanum  Eboracenfem,  tjui  de 
Mcetagerent,  In  Scotiam  mtlic.  Hi  jufli  cum  Randana  &  MonJucio 
Gallii  depacit  leglbui  conlilia  conferre.  ReeeienimGallonim  ron 
cicdebanc  e  fua  clle  dignitace,  in  xquam  dlfceptatlonem  cum  [ivi- 
fctu  fuii  Tcnire.  Hujui  coIIo<iuii  iama  in  cau/Ia  Aiic,  uc,  cnncrn- 
verfiii  vcluci  jam  tnofafiii,  convennit  in  menfem  Julium  indicc- 
f«ur, 

LXI.  Re^ina  vidua  interea,  in  arce  Edimbtireenli,  quarto  Iilu! 
Juniai,  dcceflic,  morbo  (imul  &  mcerore  confcU.i.  Mori  ejut  va- 
rie  mentti  hominum  aJTecic.  Nam  &  apud  qtmfifam  corum,  qui- 
bulcum  aimit  contendir,  non  mediocre  fiii  dcuderiura  rcli<]uit.  li- 
rat  entm  linTulari  in^enio  prcdit;!,  &  animoad  irt^uitatem  iAittn- 
dum  propenfo :  irentefbue  Krocinimai,  &  extrcmot  Inrul^rum  cul- 
torei,  vircurc  5t  confifio  pacaverat.  Sunr,  tjui  n'illum  ei  futunim 
cum  Scocii  bellum  credcrent,  (i  fuo  ci  ingenio  utl  licuiill-r.  fta 
etiim  fc  moribui  eorum  accommodabar,  nt  omni.1  iine  vi  facilr  cim- 
iefiura  viiiercrur.  Etii  cnim  nnmcn  impcrii  pcnei  eim  cfrtt,  iic- 
4]ue  virtutei  loco  cam  liiblimi  •ilr.nx  abellent,  tamen  precario  r.m- 
tnm  domin.iri  vidchatur;  tit  cut  dc  fiimmii  rcbui  rcfponfi,  vclitt 
•racula,  eranteGalliiieifpcAanda.  Guliienim,  qiiiinim  tum  im- 
nodica  in  aul.i  Gallica  erat  potenti.1,  Scnrrx  i-ecu1i.ire  fLi-p  rjmilia: 
rc^itm  deftinnbanc  :  auftrjrertjue  (omrl  ernnt.  uc  in  c.uifla  PajatiK 
feligionii  airercnda  af)'erior  eflet,  ^uara  aui  iffms  itWH%,  ««« '^-■'t 
ttnipor»  fcnt  1'ottraDs :  qitod  ipia  &ciiuentcr  witvtiiaVi^.    ^^'"" 


f04  lierum  Scaicartmt 

laibu  eiutit,  (i  ful  arbitrii  ret  cfTn,  non  fc  dclperani  conditkni* 
bu(  non  iniquiffimu  >litSdii  componi  poBe. 

LXII.  Hnnt,  ^ui  hxi:  eam  iiopularirer  maeii  jaAare,  quam  tx 
animi  lentenria  exifliinarent  diccre :  ncque  fuuim  ilU  eo  peitiDtTC 
crcdcrent,  urculpamvel  invidLim  rcrum  fecui  gc(tEruin  a  Ic  avcr- 
tcrct ;  fc d  ut,  prxtcxtu  conlilii  pnendi,  morai  interponetn,  dura 
(wre^ina  arccnem  auxilia ;  &  Scoiorvm  impcf ut  v^etnentci  ■«• 
Jendo  contundem,  &  traAu  tcmporiiconimiramlaiiguclicrcliiie* 
rcr :  limui  quod  putarn,  corum  ccrcui  voliintarioii  lemcl  aique 
iicrum  Iblurot,  non  facile  rurrm  in  uiut  calira  poile.  co^,  ^ulppe 
cjuihominum  efrent,  fine  fiipcndio,  linocertoimpniomiliiaaiiuin> 
Hu)us  auicm  nmul.itiraii  in  Rje^na,  certiffimum  liuJIe  indidum  in 
promiffif  inconftantiaro,  ut  quv  non  ex  pidcriptii  condkioiubui 
inductarum  &nem  cxfpc&m,  fcd,  ijuiiicuoque  emotiimeati  I^Mcie 
oblaia,  bcUum  ex  fua  unuu  iibidine  rcfumem.  Nec  defiinc,  <|ui 
omnium,  c]u»  avare  aut  crudelitcr  fa£U  funt,  qua  fraude  aut  a- 
liimiiii  Jttentata  fiinr,  culpam  in  cos  refcrant,  quorum  conlilio  in 
lcliuj  ^dcnJis  utcbatur.  I^iant  cnim  ib  iiiitiD,  cum  cum,  qucm 
itiiiM.lt,  mAgifiritum  fufccvir,  Galli  confiiltnrei  adjundi:  Rc^il 
G.iKorum  Lc^atut  Oielliu<,  homocclcrii&  vcbctncntit  irar,  cartcra 
vjr  l<niiii-',  &  i^acis  bclliqiic  anibi»  juxt.i  cruiliiui ;  ^uiquc  aJ  jurit 
Xi|iiic.U(.m  fociui,  qiiam  ail  Gulinrum  libiLlincm,  fuj  conllU.t  diri' 
i<(.'r(t.  AJaniji  cl  liieraT  Rubeui  quidam,  cauffidiiiui  rjrilicBlii, 
jj  lurl;  controver/iaT,  ilcubi  oput  effet,  difcepcandai.  Itcum,  io 
aJminiHrjtione  publicj,  omnia  ad  mDrei&  lenes Gallicsi (tanquim 
ci  lUmiim  rcit.i  cflct  rcipubiicx  rcpcntia;  ratio)  quam  poterat  jwo- 
ximf  touform.iie  villet,  fuftiLioncm  rCrum  novjndjium  in  fetran* 
Itulli ;  &  communii  foitaJTe cum  aliis criminii  inviJia  firope  HAvi 
f);>l!r.-i[vtt.     Atquc  lii  niliil  immedicabilc  pccubant. 

LXIll.  Sub  (incm  bclli,  ires  .lillinfli  fuii  limitibui,  di.cej  mili- 
tarcm  rcm  tr.iflabant ;  e  familia  Lucrmbureica  Comct  Martieiut, 
qui  &  Du\  policj  Sinmiurum  fuic ;  &  Labroffnij,  Equelhi  loto 
n.i(...,  fca  qui  m.7!;num  in  ri^milicari  ufimi  habebat:  tcrtius iii ad- 
ilitui  cr.1t  Aml.ijocnlii  lipilcopui,  .iliquoi  Sorbonicii  IJodoribui 
i-inniiacot,  c|u,ifi  verliii,  non  armii,  de  domin:ifionc  cernendum  ci- 
fct  Horum  tr:,;m  '.inni.i  tonniiJ  a.I  apertam  tyr.)nnidem  fpet"- 
tiint.  Mnrtipijs  aiiflor  erat,  iit  in  omiiii  loca  Lcch*  vicina  ferni 
&  i;:nc  fi  virctur ;  ki  foli  v.iHit.ii,  &  rcriim  ncccflarijriim  penarii 
J^f  l,-.s  -ib  oIj)idI..nc  [Tohiberet.  ScJ  cx  co  conliiio,  p.icati.i  liomi- 
nil.ii^,  i?;  alioQiii  )iau['eribus,  &  majorc  ex  |'.irtc  Paf^anis,  cxiiii;» 
lM:,il.at.!r:  &  wV.um  .id  obfeflos  rcdiindjb.n  tmoh-mcnrum.  Cora- 
m(  itii.  cnim,  ,i|icrto  mari,  aSunde  cx  omnibiis  An^lix  Scoti^ijiic 
l'.i'.  m.uitimii,  in  callrj  obfidcntium  fubvchi  potcrant :  cl.idesau- 
inii  ct  v.^fl.jtionc  .tqrnriim,  non  miniu  .->d  p3p,ino:,  qii,im  ad  itli- 
i>i.-iii.  vrrar  (uitori-s  pcrrinthst.  Labrfifuis  tcnfebar,  omrem  f-tt 
luKriminc,  Si-tjtorum  NoViiViiMeTO  tSe  c-«'mi!M:tnIam  ;  in  eoruta 
'liitcia  iiritJiiv  tnilk  cat:iv-Vwi&oi  e(\tt«KiCiA\ti\Wi'^'«*i.\Y!Ss.f.«- 


Uher  Hiecmus  Septimus.  yoy 

im  tiuiltitijclinciti  lemirum  loco  habendam.  IJ  confilium,  li- 
i  ejus  nd.  Gallum  imcrceptis,  cllvulgantm,  minjin,  quincuni 
lorum  odiL<m]  jua  aliii  de  ciuHis  n.icum,  auxic.  Ambianui 
m  Epifcopui  non  modo  Roman>  cjuflaE  minus  xquo;,  fcil  tiuai 
lonim  piiribus  miitu;  quam  ipTe  ccnrebsc  xqwim  .tddiAot,  iri- 
,1  ciuliA  a.s,ttc,  raperc,  «'ucid^re,  jiibcbac :  Cillofque  militcs 
ricer  intrcp.-ib.-ic,  quod  fui  Re£i5  inimicoT  palam  ommum  oculi; 
one  le  onencare  pjterentur.  \Jnum  eciam  nominatim  «lefigna- 
Gulielmum  Mxrell.iDum,  ^ircnem  nobilem  &  eniditum,  quem, 
i  Sorbonici  racionihoi  refellcrc  non  pnccr.inr,  firro  EpilcopiiJ  tol  ■ 
dcflinAbac  :  ejufque  Gjllii  milicibui  vicam  cxprobrsbac,  Sf  mor- 
commcndabac.  Id  iiic  cum  rcfcillct,  captjto  tcmpore,  le  4 
\is  fubJukic,  &  in  Scotorum  caib-a  vcnic. 


.IBER  DECIMUS  SEPTIMUS. 

PA  U  C I S  pnfV  mortem  Rcgentis  diebu!,  Induciii  in  bre- 
ve  rempur  fiftii,  ad  audicndos  Lepcni,  qui,  uc  dc  con- 
corilia  ai>creor,  c  Gallia  &  Anglia  advcncranr,  ex  utr.1- 
que  gente  primorei  congrrflt  funt.  Hi  quo  minui  quic- 
Ih  conficere  pntuerint,  obflitir  maxime  concordix,  quoJ  Galli, 
fiiperiore  hicme  magnam  e  locii  vicinis  pracdam  compnrcivc- 
:,  ilifccdcre,  nili  falvii  iropedimeiitii,  rei:ufarcnr.  Id  cum  nbti- 
non  poflct,  crupctonet  rurfui  mulco  quam  anicj  fcrociu;  faftj; 
,  fed  Francii  mmui  lecundaF.  Tandcm,  cum  omnes  bclli  tx- 
T,  nec  ampliui  pacii  cupldiras  diffimulari  p»flec,  iRrum  4d  co!- 
lis  Le^ti  utrinque  convcnerunc.  Qua  anlmoi  maxime  ad  Jlu- 
n  picii  inflcftcpcnt,  IiiBe  cnint.  GaTTi,  omni  fpe  auxilii  prar^i- 
nmmcatibui  indies  arftioribui,  ac  non  diu  (ulTcfturis,  prope  in 
cmam  dcfpcrationem  crjnt  confcfti :  &  AncH,  dlutuma  obli- 
le  f^ni,  niJiilominus  qu.imGalliinopeiommum  rcrui»,  flncm 
i  cupicbimt,  Scoti  cciam,  ut  qui  llne  fltpcndifi  milit:i^ant,  i Jc- 
;  diniciliui  in  caflrls  conrincri  poccrant,  libcnrer  concordia!  mcn- 
em  audichanr.  Ira,  majtimo  tandcm  omnium  con- 
ii,  oft^ivo  dic  Julii,  .inno  ,-ib  humani  generis  Redem-  M.  D. 
cM.D.  LX,  p.ix  cft  [iromuli^ata,  hii  fcre  Icgibiis:  LX. 
t  G,i[Ii,  incra  vi..'Cllmiim  dlcm,  fjlvii  impeJ imcncis, 
laviji.ircnc :  5f,  ciim  in  pr^rfcncia  nivium  illii  copia,  aJ  rancain 
ulcitiidinem  Tranfportandam,  non  Itippeteret,  ut  naves  ab  An- 
a  mmuo  accipcrcnr,  rclifili  intcrim  □□ndibus,  ufque  aJ  clafTis 
ditum.  Ut,  Lecha  Sviris  rcddira,  ejui  muri  dirucrentur.  Ut 
unltione;,  nuper  a  G.illis  aJ  Dumbarum  zdlficatae,  ctmipUna- 
ncur,  Uc,  hi^  (uci  convcntum  erat)  peraSii,  Angliftatim  co- 
:ii  irdii.-cicnt.  Ui  Mjrla  Scotontm  Regin:i,  cmfctv^ienxt^tvt»- 
Ico  msnw,  lepe  l.m  finciret  oltliTioncm  om<i\v«n,  «W*  ■^ 
iroriim  1'm.tres  jgc/ij  aur  artentata  fuauW)  a,  ieai»  ivcVk"- 


Remm  Scoiicarmn  '^ 

,  M.p.  tlX.  ufijuc  id  CalcnJai  Augulii,  M.  D.  LX.  emx 
'.'  fuiAio  iD  ptvxiroo  publiLo  Stwtorum  coiivcniu  (qui  in  maiftm 
"  AuguHum  dibtuj  er.ii)  appfoh.irctur:  eitjuc  conventut  hjbendo 
"  FraiKt(ci  &  Marix  R.egum  con/cnrui  accedcrel.  Kcthant  infuluD 
.**  6cDuiiibanim  arcem  tcxaeinca  GjUi  uiHadircni,  ne  Regiiu  [oiiui 
•*'  recni  poffclfionc  dejeiia  viileretur. 

11.  VoR  huix:  extcrni  milttii  tlircefrum,  ul^ue  ad  Reginz  reJi- 
.tum.  fumma  fuic  ab  armii  irjntijuillitai.  Convcntits  Ordiaum  E- 
dimbiirgi  cccpit  hdberi,  in  <juo  tlc  reli^tonc  fmccra  promovcntli  yo- 
.rifilinum  cfi  sQum.  Ea  ileurcta  ia  Gjlliom  Hmc  miffa,  ut  Rcgiiu 
«isfublcribcrct;  magii  ut  cjus  animum  nudaicnt,.  qtum  quodquic- 
^ujm  impetrare  fpcrjrent.  Mifli  in  Angliam  Legati,  qui  ob  au»i- 
'liLimtempore  tiro  neccfTario  Uium  graiiai  aecreni.  Ncc  mulio 
fofi,  in  aulam  G.illicam  venit  Jacobus  Sandelanifiiis,  Rhodienlit 
.cnltegli  E^uet,  &  a  faAionum  dijcorctiii  atlhuc  liticr,  quj,  anic  i6a 
purgiintto,  motui  animorum  ex  bcUo  reliduoi  [enircE,  Sc  amoei  Hi- 
LilienJx  concattliz  rationei  tcntarel.  Scii  intempOTalongC  turbu. 
icmillima  cjus  .iJventu;  iin:i>lit,  Nam  Guliorum  in  manu  nim  m 
.Gallica-crai :  qui,  poHquani  fe  animjJvcnerunt  blaiul/tiii  &  minii 
p^um  proliccie,  vi  &  armii  ndvert^m  (jftionem  opptimerccou- 
tijiiciir :  £',  in  qUD  fc&K  diveiCe  crimcn  coropeterc  non  potcrat,eot 
ptCKtiti  rcgiii  fcceriinE  reoi,  Jam  Rex  Navarrz  pcrpMi^  cuOodiJC 
(TJt  damnatur,  &  fratcr  ejuj,  Princeps  Condacui,  morti  addiOui: 
Annas  Momoranciui,  duoquc  lororis  e|u;  tilii,  Cifpar  &  Franci£us 
Collinii,  &  propinquus  eorum,  CarDutum  Vice-dominus,  csedi  dc 
ttin.ibnmur.  Praetcr  cos,  fupra  decem  millia  rconim  in  labolai 
cr:inT  rclata.  Ad  ha<,  omne  tcrirorii  gcnus  Kulis&  animii  oRin- 
dcbatur:  urbs  Aurclia  plena  prditum  :  in  agris  equicum  pTKlidii 
('.iflim  collocata  :  omncs  via;  publicx  tUtionibus  eorum  ini^x :  io- 
dicia  oercebantur,  pcrpaucos  iti  aula,  de  hominum  honeflifliHO- 
riim  vita,  furtunis  &  fjnu :  omnes  facrarum  xdium,  omites  rcr 
jiiuroriim  ambitum  turrci,  occIuliiluminibui,ot)ii(que3dvcr(iisTim 
Srmaci!,  in  ufum  carccrum  crant  prxparatx :  rcrum  capitalium  jo- 
(li>cj  c  tmo  regno  convocati.  Racio  fuppliciorum  fumendonim  iti 
crat  conftituta,  iit  fimul  ac  Ligerij,  gljcie  fbluta,  fiavigabilii  eflet, 
KfK  Chinnnem,  ad  oftium  Vicnnc  fluminii  inaero  PiOoDnia,  le- 
tedetet :  Gulli  cunj  paucis,  ex  prifcripto  concilii  aijict  (cujui  ipfi 
princi)-<i  cflenc)  pcrnas  exigcrcnt, 

111.  Jn^cr  hxc,  Sandelandius  jn  aulam  ventc,  non  tua  przten- 
nrum  veniam  prcc;ibunduj  humilitcr,  quam  ad  civei  fuot,  nmiiil- 
luum  cauflis  In  Gallos  rcjc£)ii,  purgandos.  Gulli,  in  cum  afpern- 
mc  conrti,  increpabaot ;  "  Q^od  homo,  facrZ  miliric  3<l<u&i^ 
"  minvl.id  rebellium,  pro  hKrcH  ilU  execrabill,  quam  tctni  siaxi- 
"  mus  bmnium  ^cncium .confenfDs  in  concilioTridentino  damnarct, 
/irrfjrenda  futccpitlit.  Plcri^uc  etiam  non  jam  {lultitiam,  fidiD- 
lliniam.Siiotorum  mltati,  t^ui  ^a.11», ^  v»«  &  <U£acdcs,  arain 


Liher  7)ecimtis  Septimns.  $c  7 

bcl!ico  appiNtu,  fed  maxime  pecunia,  dcllicuti,  Rcgem  tam  potcii- 
tcni',  &  ab  bnfte  extrrno  (jiiietum,  uitro  laceflbrent. 

IV.  [nter  hoi  inilignamium  freinitui  &  minis,  Rot  in  morbum 
rcpentc  inctJit.  LesiAtui  (Ine  refponrn  ttimiHui  cft :  nuncius  auccm 
cum,  de  mone  Reeu  LutctiK  aB  Nonas  Dcccmbres,  dcpreliciiilii 
Inde,  meliorc  in  reliquum  fpe,  domum  properac.  Kima  de  moitc 
Regit  dJTulEata,  lam  Seatorum  animoi,  periculurum  immincnciuni 
cura  fufpcnfiir,  «rexit,  (juam  univcrlam  Galliam  faAioriibuj'&  fe- 
ditiocium  domeOicarum  vcneno  implevit.  Jacnbui  Rcginx  fraccr, 
Scocifl  jam,  pcr  morrem  Francifci,  omnino  a  Gallorum  domiii.icu 
libera,  ^uanca  potuit  celeritacc,  ad  Reginam  ecnccn.iit :  tya  raa- 
rico  vidua,  in  Locharingiam  cum  avunculii  concciicnt,  live  (ccrt- 
tum  fbo  ilolori  quxrens,  live  muliebri  xmulacionc,  ut  a  focru  prn- 
cul  abeflet ;  qua-,  locordia  Antonii  Borbnnii,  Reais  Nav.irra:,  fic- 
ta,  totam  regni  adminiltratlonem  p.-iullatim  in  le  dcrivabat.  I^i 
Jacobui  cjui  frater,  rebtu  in  Scotia  pro  temporc  pacati;,  eam  uoii- 
vcnit ;  ac  multis  fermonibui  ulfro  atrorjue  nabitii,  Regina  ol)cn  - 
dit,  (ibi  in  animo  cHe  in  Scotiam  proficilci :  diemquc  praffinivir, 
ad  quem  le  exfpeAari  vellcc,  avunculii  etiam  in  cam  partcm  pro- 
niortbui.  Magna  enim,  antejacobl  adventum,  ea  dc  re  dclibcr.i- 
lio  fiierat :  plerilque  caulTancibus  itinerit  dilGculcatem,  prxfcrcim  ; 
"  Regiiu  Angtorum  non  faiii  Z(]ua.  Deitkle  ad  homines  barb.i- 
**  rof,  &  natura  feditiofbi,  eamWoficilci,  qui  iteevirorum  impc- 
"  riii  fjtii  obedienter  pareant.  Exempla  ancr  oculot  eam  habcrc 
**  recentla  patrii  matrilque  :  qiioi  cum  patam  oppriraere,  vel  n^n 
**  anderenc,  vel  t»n  pqlTent,  variii  anibus  ad  dcljieracioncm  adc  - 
"  eeriocT  aputt  quoi  ailidue,  vel  de  honorc,  vr!  de  vitj,  pciiculum 
"  cllct  fubeundum.  Contra,  difTcrebatur  a  periri^  rcrum  Siocici- 
"  rum,  Saipiui  Repum,  quam  eivium  culpj,  fe.Iitionci  illic  orc.is, 
"  duffl  re_^num,  <juod  ab  excremii  uf-jiic  cempnribui  fcmper  fucr.ic 
"  lepirimum,  ad  inlinicam  &  liberam  Icp.um  poccftitcm,  re.liiccic 
'*  conarentur ;  eaniciue,  ouam  geni  bellicofa  ma^ii  goam  opilenci 
"  tolcrarc  nnn  poffet,  R-ct>ei  .lutem  omnci,  <]ui  jiit  populi  immi- 
<*  nuere  non  tencafTent,  non  loliim  ab  inlmicii  &  pnptili  tumuhiliui 
"  fuille  futo!,  lcii  in  fumma  civium  caritate  ab  hottibui  fuifTc  invi- 
"  flot,  &  apud  cxtcrni  illuflrci  regnafre.  Potcnciffimam,  .ic  fcie 
'*  fblam,  in  pra^fencia,  pacandarum  rerum  cfre  racioncm,  ne  ij'.[ii! 
*'  in  ftani  relipionii  rcccpta:  mucarecur. 

V.  Ha;c   pal.im  urrintjiie  jac^abancur :  fe.I  apud  prniiLnmiot   a- 
Ilje  potcmiores   erant  caufT*.     Avunculi,  out,  rcbui  in  G.illi.i  cnr- 
bati»,  m.i^ii  magnai  quam  honefiai  fp«  aleb.int,  Reginam  abfcn- 
temJirbitrabantiirma^ii  in  fua  poceftate  ftimr.im,  quam  fi  in  G.il- 
lia  mancrct:  eiufijne^^matrimonii  fpe  vitinii  Regibul  onentat^,  fe 
innltorum   amlcitiai  complnturoi,  eCopcra  ufurnt ;  Intcrca,  e  fu£ 
£)Aionis  hominibui,  aliquem  rcbui  adminif1ran<lUin&:tn\%  '^t^W- 
turum.    Acceilcb.)r  ad  ha?e  Re^inx  voluntai,  cvii  omti\t\i  ictitWTO. 
ent  reJive  ad  {lios,    Marico  enim  rcbus  huniat^is  Attjii&o,^'^^ 
U  u  2  "^^^^ 


Ei 


yc8  Reram  Scoticarum 

l<j'ix  sts  inodcnbatur)  alicniore,  viliorefei  &  videEut  to  rtgia  fn- 
luiHm.  Ft,  qu:inqijam  non  ideo  diu  regno  afluevcrat,  ihoIfHc  ft- 
icb^c  mulicr  adolc&cni,  ztace  flomu,  &  animo  ebio,  fc  in  ordi- 
ittm  miigi:  quamjibrc  eaiin  in  imperio  maleb;)!  fortunam,  qium 
aliuqui  opulenciflim:im :  ncc  ceic-e  admodum  honorifkain  fjictiie 
Dotcrar,  GuIiDrum  potentia  ab  aJverHt  piinibui  wiino  impcni  labc- 
liidjtJ.  Nec  minunum  ad  hxc  nuuncDtum  ai.ltliderunt  Jacobi  fra- 
iri)  sdhorcaciotief,  &  pollkiutionet,  omnli  ejm  domi  picjH  re- 

,  p„,£[,j^  tun,  i,  Kt[n,  cuiui  fidci  fc  muimc  tuio  pof- 

ictcre,  luturj  frjter,  &  tjui,  ab  adoleicnitKi  magnii  re- 
biH  fiunina  tjititiidine&  fcIiciTate  gcfti),  apud  oonu  gloriaro& 
aufloritatem  compua/fet, 

VI.  Reeina  bis  rcbu:  incenca,  No^liu!,  Senator  Burde^jlenlif, 
(]ui  e  Grfiria  miirus  paullo  poli  fir.cm  publici  cnnventuj  in  Scuti.i[n 
vcncrjt,  rertflui  el)  in  proximum  concdium,  quod,  <ie  puUitolU- 
lu  crdin.i..{c,  id  XII.  CJcnJji  lnniasindiaumbcrat.  Scdt.uni 
tc  tim  ^ii  .icm  Prdci^rei  Cqui  .iJ  iticm  frc(jucnccicMivenerJnt)fed<- 
iirii:.  r|uful  .i^lhrx  .ic  Krciiijr  volunt.itc  rr.ini  intcrti;  interim  Jao- 
i  i<  Stiurcu.,  cGMlli.i  lOiinu,  a  Rc-jiia  Uiiiti<ma  attutit,  quovotb 
«L-ii,:s  li.ibftidi,  si  n.iCL;i.iiJi  tk  rcltui  i:i  [".iMiLiun  utilibut,  jui  eif  ' 
li(.-.''.'..t.  T'im  liimam  Lc.jcui  Gilliii  tl)  audiru;,  Leiiacionii  , 
^..[ii.i   iijc   crjnt ;  "  Uc  vcr.ii  eum  Galli."  foJus  rcnovjmur,  fto- 

"  V  1.11  tjm  Afi!;lii  lolvcrttjr.  SaLcrJotcf,  un.ie  crant  dcpecii,  ut 
■■  hoiii;  re.lditi;ii[licucr(;nrur.  Ad  h»c  refpni-Jum  :  Qiio.la.Ur- 
'■  'lui  C..llii.um  attiiitc,  fi-  niiIU  in  re  cjui  violati  libi  confiloi  ClTe; 

"  pcr,  in  I  pp.^f.n.ind,i  pjblita  liberratc,  cura  populum,  antca  ami- 

•■  i'i:ii,  n.i!li'.;i  fi.cic:i!  v.jnipMCtini,  in   milirnmim   fcr\icutem  rc-  i 

''  d!i'T..-  atifncdrcriC.     fieilji  vero  ciim  Anslii  folvere  ft  lisn  polTf,  i 

"  tiili  i-mnium   in:'r..tirtimi  vciinc  habcii,  &  bcncncium  mavimiin  1 

'■  T.iviirimo  malcln'.  [cmptr.fiic,  &'  ...Kcrfu.  [ibcr.icnnun  fuorum  ] 

"  lil.item  coniur.iif,     Ih'mum,  n.io.i  fiLcrdt-tiim  rcllitucioiifm  rc-  ' 

■■  i.it,  (,'1117  illc  f.ii i'd'Kc!  .-.ppcil.it,  coram  fc  nfrijuc  munui  ulinm  i 

'  i:li  .ifim  in  £(..:!cJia  ii^t.oLcre.'     In  etnlcm  itlo  coni.ilio  faclum  j 
f\  (tcci<.C.im,  dc  omniLii,  Moii.iiiiKjn.in  Ca-nobiis  dcmollendis :  K 

^■j'iiTi  i:,  omnct  parcci  fiiiC  .iliniffi,  qiiiim)<Grar,i  perbcercnr.  t 

VII.  Rcbui  ('.itididijm  <il;  Ir.  G..llia  i.l  profcilionrm  compin-  | 
'iT.  Ki';.|'i.e  amici?   iiitimi.,  j*..i-i  ijiios   fimma  conl^tinnim  crit, 
'-il.im  cif,  ut  .tc  rcligionc  in  prj  litici.i  rci  in  tntiim  dillimularetiir; 

■  j.i.in(ju:im  t.on  .iccranc,  qiii  impr.tcntiliui  conliiiit  .id  c»J«m  «m 
aim.irtnt;  iii  primii,  Djriii;  Abbas  FcrmciiiinJuiii,  &  jMnMi 
.Sitwt.irus,  nuptr  Drccliincnl^s  dcli^iiiius  rpiCijiut.  Ad  ca  ai«ni 
iciilili.i,  ipG,  &n.iCur.i  &r  prnpin.]uorum  impvilfu,  adeo  crac  proni, 
iit  -ib  iuvita  .ili<|U.indo  crumpcrcnt  minir,  quf ,  cxccpt*  in  auli,  aJ 
fnpuhim  pcrferchantur.  l',iUm  «um  inter  fimiliares  jaflitabai,  ; 
".Vf  jropiiiquse  fuT  Mat'mB.ca\ti,3i  K.R^o™nv  c^^^to.-^.mo.  ttnitini-  i 
■'jjm."     Idtur  fi.uiMai  tou^iiUovuTa  w  ^-iiiitNi»,  m,''.  W^Xv^i** 


Lihn  'Decimiis  Septimus.  $cg 

feminet  in  prafcntia  (^  alcrcc :  adverljrum  pirtium  fefUcoici 
pauUatim  deprimcrct :  ilcinUe,  conlirmatii  )am  viribus,  in  tempoix* 
antmum  expfomercr.  Id  autem  non  3<ieo  dttficile  videbatur,  cott- 
«lio  Tridentino  non  ita  pridcm  inchoato,  fpccie  tjukdem  ad  refli- 
niendoi  collapros  Ecclclix  roorei,  reven  3il  Evangclii  proft-flores 
diminandoi,  <]iiod  poliea  ex  concilii  fccrciiorii  dct:reio  eil  d^cbru- 
rum.  Ad  hxc  ivuntuli  Reginam  vehemenccr  animjbant,  virct  Vs,- 
pjnc  &Sionii  dcmonRrando,  cui  dux  ex  concilii  ilccrcto  futurui 
cHet  Francifcui,  tiacrura  Guliorum  nacu  maximui.  Inccrea  Cam- 
Int  Cirdiiulii,  inter  tot  publius  curai  ful  non  oblicm,  confulebat- 
R«ginw,  ut  fupelleAilcm,  mundum^ue  muliebrem, -magni  prctii, 
velui  in  alium  orbem  tranlicura,  apud  fe  deponerec,  dohec  Jc  fui 
itinerii  evcntu  certiui  cognofcercc.  Illa,  fjLile  intellcfla  fraud;:,  tir 
qux  hominii  ingenium  probe  noilct,  rnpondir ;  "  Cum  (e  pcriculu 
"committeret,  non  vjJere,  cur  mundo  magii  quam  liblcavcrcc. 

VIII.  Hiiicadecrctii,*miitirurinAnEliiiffl,  ad  Reginai  valunt;4- 
tem  cx]Jor3ndam,  Olelliui,  Ii  honorifice  ab  Angla  rcccptui,  .1<: 
Hacim  in  Gilliam  remiflaj,  rcfrn  Regini  Scotorum  ;  "  Si  per  An- 
**  gliam- tranfire  vdlcr,  nulliim  eam  officium,  tjuod  vel  a  piopin- 
**  quii,  vei  ab  amicii  mfpcthri  deb«ret,  dclideraturim  :  fequt  m.i- 
*^ximi  bencficii  loco  id  liabituram."  Sin  ileclin.)r«  Cium  con^rel-- 
ftmi,  contumeliv  loco  accepniram.  Praterea,  cblTem  (atii  amplam  ■ 
•maverat  Angla,  fpeclc  piracai  perlcquendi.  Id  alii  intecpretaban- 
tnr  fafium,  ad  Reginam  Scoiorum  excipiendam,  fl  fe  invita  cranli- 
rc  conarctur.  Unam  autem  illi  navem,  in  qua  luvigabat  Comes 
Eglcnconii,  Lontlinum  pcrtraxenmr,  ac  brcvi  liberam  dimiferunr. 
Sed  ^ualecunque  fuerit  in  clalTc  piranda  conltlium,  fortuna,  Ii  quiit ' 
inrentabanir  ptriculi,  difculTit :  nam,  trifemibu;  GAllici;  in  altum  ' 
eveaii,  calipo  per  aliquot  diet  cft  feevita,  rfonec  in  Scociam  ad  du- 
ottecimum  Calendai  Septcmbrei  applicueriinr,'  ' 

IX.  Fama  de  Reginx  adventu  palTim  divulg.ita,  quicquid  crar' 
Nobiliracii  ex  omnibui  regni  parcibui  piflim  accurrit ;  partim  velut 
ad  fpefiaculum  publicum,  parcim  ut  redicum  gr.it ularcncur.  Cou- 
v«ncrant&  ntmnulli,  iit  omcia  fua  erga  abfencem  commemorarcnr, 
gratiamque  ejus  flatim  occupareiK,  aut  iniraiconim  cahimniai  prx- 
vcnircDC  ;  non  pauci,  ut  «t  initio  novircgni  aufpicium  de  rebji  fu- 
cnris  captarenc.  In  hii  xim  v*n'a  animorum  motibuT,  omnei  ex 
Vquofuam  Reginam  videre  cupiebanc,  poltcxm  varioifbrcunv  utri-' 
iHque  evcntuf ,  vcluc  ck  infperato  libi  oblatam  :  ut  qux,  intcr  fc-  ' 
viflimii  bellorum  cempcflaics,  patre  intra  oQavimi  (]u.im  n:tta 
trat  dicm  t>rba  :  matrii quiilem  le£liflimx  fiMninz (iimm4  diligen- 
riacducata:  fcd  incer  domcnicas  feilitionei,  &  excefna  bellaeomm,  . 
Mii  plut  polfent,  pra>ilx  relifla,  &,  anccquam  lenlum  habereraa- 
lOrumpolTct,  tminibui  fortunx  fitvicmlt  cxpolita  periculis:  &'pa'' 
TlareliUa,  vclut  in  ciciliQm  rclegaca,  incer  n()fliuia3.tn\^&%»w^  - 
jm  vioJcnriam  xgre  iirvita.  Ibi  quidem,  fort«t\a  ^*^^^''^''^^^^ 
'ieBte,  aatumcaio  aui4eia  illuflri  au^',    €c4'>JtW«>%.w\^w'>TO'>p- 

Uu  J  «*^ 


J 


^TO  Remm  Scoiicarum  ■ 

j^is,  i]uam  cxlitbtio  gauJio,  cxcinftii  macre  viroquc,  ia  ludum  fi 
orliit.tccm  rcjcQa,  dovu  quoU  jfcepcrai  regoo  amiiloi  vctcre  prope 
iTii.crio.    ComRicni.labatur  ctiam,  pczter  difcrimjnum  varictatuH)    ' 
eiicllcncii  formx  bonitice,  &  macurelccDtis  xvi  vigore,  &  ingtnii    | 
ctcgancia  1  qu;im  vcl  aiucrat,  vel  ceric  lallii   virtutum  coloribus     { 
grjtiorem  ftvcrat  utWn,  ctlucatio,  iqinime  quiUcm  ilU  llnccra,  fcJ     | 
aJ  honcAi  qujntbm  limilLraJinem  adumbran ;  Sn  qux  lucurx  bo-     : 
nicjccm,  fluJio  K  pUccnJi  cura,  tlcicriorcro  fMCrcc,  &  vinucum 
{imina  ilclinimentis  voluptatum  rccumicrct,  quo  minu)  ad  maturoi 
frti&ui  pcrvenircnt.    Hxc  ut  in  vulgut  grata  CTant,  ica  pcrfpicaci-    j 
orcs  miiiimc  fallcbuu :  fc>l  mollii  nJhuc  &  doibiUs  xtai,  rctUB 
tifu,  pucabatur  facile  corrlgi  polTe. 

X.  IncUlit  intcr  hai  gratulationci  lcvis  quidcm  oficDlIo,  £d  ^oc 
altiuiinutriufqucfailiomianimoipcnctravit,  Nam,  cum  Kcgina  ' 
itj  cum  Nobilifatc  convcniffct,  uc  in  Ibtu  receptge  religionis  nibil 
immucarctur,  ipli  tacuum,  {ufque  familix,  una  permitieieiurMif' 
i'i,  c>quc  privata.  Ad  cam  aUonundam,  dum  apparatui  per  au- 
l.m  in  l.'i>:ellum  fcrrctur,  tjuiil^m  c  tui  bu  cereoi  arreptoi  confrcgit, 
..■.•■...     ._.  I  nioJciliorum  con.-itus  ille  fuiilcc  jitulTui,  reli- 


(j.;4I0mnii  jpiMraiiisfuiflct  (liijeitui.  ti  rcs  varjc  in  vulgui  u- 
(qia,  uuibufJam  iJ  facinui  ut  nimii  dudax  culpaiuibui,  aliti  paci- 
*i,;ijm  l.umiiuim  tciitiri,  qujj  tcrrc  pnlTct,  inccrprecancibui :  qui- 
L-  jf.Liii  unrcncibuf,  acque  cci;)m  cLimjntibui,  uc  pama,  quX  in  la- 
<iii  liiciii  aJverfus  idoloLctas  cD  fancica,  lacerJoi  pleftecetur.  Scd 
li't  ftatim  in  ipfo  orcu  motui  per  Jacolium  Rcgina;  fratrem  eft  com- 
toitcji,  CeorgioGotdonio  vckcracnccr,  fcddam,  inJigcunce,  Ii 
«nim  in  omncs  turb.inJarum  lerum  occallones  intentui,  hic  locum 
(Titia'  pjucc  arbitraeui,  R.ei5ina  avunciJis  (  qui  aJcranc  )  convfn- 
tii,  I  ollicitui  cl>,  quitijuid  ulcra  CaleJonios  cO  rcsionum  ad  vctcret 
cviLmc^nia!  rcduflurum.  Id  i<li  cum  fulpEduro!  haberenr,  ut  qui 
^  homliiii  ingciiio  multa  aliunJc  auJiflent,  veriti,  ne  lln«  ullo  ct- 
fiQu  tempellatem  iiov..in  cxcic.ii eni,  aJ  Jacobum  Regiiue  fiacicni 
,    rcm  Jcculerunc. 

XI.  <jiioit  leliquum  fuic  eju;  anni,  tliminiv  honoiilice  Gallii,  qui 
Keginam  (jfficii  giacia  cGinit.ici  fueranr,  luvili  &  convlviis  iranTa- 
t^ljm.  Unus  ex  -vjnculii,  f  Ibcvii  Martliio,  cli  icccntuj.  Imcr 
hxL,  Guliclmus  ^dxcelljnui  |unior,  Lci^acds  in  Anoti.tm  mifTus,  Kt- 
^inam  C)us  ecncii  (,iici  mt>sc[i)  officiorc  filutavic,  fuarque' animiKH 
ri^a  ejm,  Audiiimquc  jMcis&concorJi.v  fcrvanJx,  ('.cmonllravir. 
Tum  liicraj  Pioucriim  Scocorum  ci  pr,ricxir.  In  iii  ioerjr  fuptilp- 
r.un  oKitiorLun  bcni^iia  i:ommemor,icio,bcn(viilenti;equc  plcna.  Aii 
Aniilj  auicm  masnoperc  pctebanc  ;  "  Uc  cre.i  fuam  R.e^inam  .> 
"  ni;i.c  &  hiimjnirerj  Sc  pnblite  S  priv.itim,  fe  gcrcret.  "'  Ut,  oS- 
*  tiii  provodtj,  Don  moJo  in  amicitij  iniu  libciKcr  perleverjKt, 
"  Jtil.irih'»ribuT,  Ii  lieci  vottcc,  vinciilii  cam  iiiJici  conrieSeiet. 
"  Sc,  pri'  fii.i  vclunijte  8;  ftuAvo,  Ktw.ei  vVwa  i«t\>.  <;s,v««ii»,U 
'•  twj.oiiJJ^  jijl(.ini  w-wrionim  pm,wm:viisw.  \itt«a.V «.■«.•& 


Liher  lyecimiis  Scptimns.  y  i . 

**  inaiB  t&  ratioiieni,  cjuk  omDium  liifficlioruin  vecerum  oblivio- 
"  ncmaflerm,  &  fiintem  difcordlannn  in  pofterum  exhiurirec,  ll 
*'  Reeina  Aneloriwi,  decrcco  publico  univerli  populi,  natucrer,  ac 
**  ipu  £ia  auanritare  coDKrnarct,  lccundiim  fi,  fuof^e  (ll  ouos 
**  gignmt)  liberof,  hKrcdem  Anglid  rcgni  jure  efle  Reginam  Sco- 
"  torum.  Id  dccrenim  cur^uum  eflec,  &  ex  ufu  univerfiE  Britin. 
"  ni»,  cum  Legacur  pluritMH  argumcncii  dlHcruiiret,  adiecir,  Ne- 
**  rainem  in  eopcrficieniiodiligcntia  &  fVuilio  ipTani,  ut  qux  gcnc- 
**  re  maxime  eilct  propinqua,  prvcedere  debcrc  :  e(im<iuc  bencvo- 
*<  lentis  &  oificii  dcclarationcm  ab  ei  Scotam  jperarc. 

XII.  Ad  hzc  Angla  :  "  Aiiam  enlpcOabam,  inquir,  a  Reiiina 
**  vellra  lcgatjonem.  Miror  enuu  ci  e  memoria  extidille,  qujd, 
**  ante  fuum  e  Frattcia  difcedum,  polt  longam  fla^inlionem  tan- 
"  dem  promiferit  :  ut  videlicet  £ixlu5,  Leihs  tranfadum,  ratum 
"  Iiaberrt  &  confiimaret.  Qua  dnrr  certum  mihi  rerponrum  erat 
*'  poliicita,ubi  primum  adfuos  rediilct.  Jam  fjtir  miKi  verba  da- 
*'  ri  fum  paHa  :  pun  certe  tempefUvum  erat  (liquidem  fuf  dijrnita- 
"  ris  ratioDem  babuiflct)  ut  oritiani  tam  bcnevolx  fafla  rerpun^ 
"  dercnt. 

XIII.  Adlucc  illc;  "  Se  a  Reglna,  [MuciiSmii  m(t  aiUYnnim' 
*'  dicbDt,  in  batK  legaiionem  mifilim,  antequam  ullan  adhuc  pu- 
*'  faliconim  tieeotiorum  partetn  aiti|iflct :  in  «o  tanium  fuiiTe  oc- 
*' o^tam,  ut.Frocerei,  plerofqor  omneide  f»x\t  adhtic  ignato;,' 
"  ac  tum  primum.falunnm  advtniemci,  reciperer:  mdximc  jutem 
**  omnium,  ut  ad  aiitpam  certani  forniain  liatum  rellgionij  redu-' 
"ctrtf.  cfa  in  rt  c{iiantum  elfet  dificuttaiii  &  Molcftis,  ip&  tKin' 
."  igtiorarer.  Ex  ilifjciletua  Mafeltai  poteft  {otcilieere,  potuiDe 
"  nuiliTm,  antc  meiTra  diiceirum,  Reginx  Scotorum  tempuf  vacuiim 
**  faiirc  :  nec  hominei  aRUifre  idon«oi,  qu«i  in  confilium  de  rebuj 
"  tam  arduis  advocaret ;  pnEfmim  ciim  ^ui  enrrcmat  re^i  orjt  in 
*''  leptentritKicg  obverlai  hAbiicnr,  notidum,  xnte  meum  ab  aula  dif^ 
**  cciTiim,  afTuiflent';  prxttr  quonim  lcntetitiam,  rci  tamiin  piibli- 
**  cum  momenti  oonlici  nec  dcMlnt  ncc  poflint.  Tum  illa  commo-' 
cior :.  "  lic  quid,  inquit,  Rc^inse  hlc  erat  opui  confult.itiotw,  vl 
"  ut  cfltflum  reJJeret,  ad  tjuod  cAclcndum  frchlTOjpaplMfir  fi- 
'*  giilofi  aftrinxerat."  tpt,  inguit  Illf,  quid  re(pondeam  ail  hac 
"  in  prwfroriannn  hi^m,  ut  (le(]ulbiHnccnian'dat3uIU  acctperim,' 
*'  ncc  Rei;it)a  noflra  rx^ttabat,  ut  a,  in«  fiufic  Tatio  poCeretiif.  11- 
'*  lud  aumn  ip6  fiicitc  apiid  tt  potci  etpendere,  quMti  \ilO3a  ipfa 
**  (iimc  mniV  caufTis .  habcar. 

XIV.  i\ift  nonnihil  veriwirum  fup*r  hii  rebul  ultro  eitTCXjLKr  Ja- 
Sstum,    Repltn  ad  ^raviflimum  titiui  tieciorii  caiHit  reverla  ; 


Hoc,  inauir,  in  firimti  notavi,  gund  &  in  oraticnr,  'nnmino  Kc- 
'tlii'*,  dtclaf.ifli,  &  Sn  matidaiti  Proceywm  eK|<linin(lit  po-' 
Cnmmcmeriifli  ctiimt  rt  An^rum  9:e^im\Ui<&<i\w  «aK^ 


*'  oriii»(j.««fir  fliefup  liaturaji  iHa-viiKiilo,  «  ^diim*»  ^«\bi« 


yia  Rertim  Scotkarum 

"  polTuiit.'  Oi'bictiam  univerfc>pcrfpkiK  oAendi,  mc,  in  amnibuf 
*<  ■nuii  «cUonibuj,  ailvcrfui  ejui  laluiem,  aut  regni  tranquLiUtaccni, 
*'  nihil  aticntJiirc.  £t,  qui  intiffloi  mcoi  ienfus  &  cogltstiDnu  nu' 
"  r«nt,  muLii  fum  conlLii,  roe,  iic  tum  quiJcm,  cuid  JullLlIiiiui 
"  offenllonuin  caufliii  ilU  mihi  prxbuiilet,  meii  iniignibui  ufurpui' 
*'  Jit,  tituliunque  rceni  mei  vinJicanJo,  nunquam  tamcn  in  xei.- 
"  muffi  iniiuLcrc  poruiAc,  quin  hxc  oJionun  lcmiiu  ab  aliii  potiui, 
"  quim  jb  cj,  exorM  creJcrcm.  Utcunque  tamcn  litec  haboit, 
*'  mcum,  opiiior,  mihi  vivcnti  Jccptrum  non  eripict :  dc^uc  iiberit 
"  ((i  qui  ex  me  lulcentur)  erit  impcdimento,  cjuo  mlnut  in  meuni' 
*'  locum  liio.^edent.  Si  (juiJ  jucem  inicrea  humaiiitui  aoddetit,  mni- 
V  quam  tamen  illuJ  comperict,  (juitquam  a  me  fadum  fuiiTr,  quod' 
"  jut,  quodillA  Jibiin  ret>num  Aj.v^'vx  cflcal1cfcret,aliqua  n  p.iRC 
"  Ixdat  &  imminuat.  liluj  auiem  jus  qu?lc  cfler,  nuntjuam  dili- 
"  «cmius  mihi  expcndcndum  exi^imavi  -.  nec  ei  li/t  rc  unijuamdif- 
*'  quircre  alilui  cll  animu;,  cjmtjuc,  quorum  intcieft,  <|udlitincm' , 
"  ]iij\jis  Jifci'pc,ini,Um  rclinijuu.  Veitrc  aiitcm  Regin»  cauflk  li- 
','  (jLiiJcm  juita  cfl,  illuj  .1  mc  pio  «rco  exfjietlare  potelt,  mc  nulij 
"  in  rc  ci  n(>.iiur:im  :  ac  Dcum  pralcnrcm  noltii  fcrmunis  arbitrum' 
"  tfitr.r,  mc  ncmincm,  feciindum  meipfam,  noCc,  gucm  illi  urifc- 
"  r.im,  aut,  li  rcs  in  tontrovcrfiam  vcniac,  cam  poffit  excIuJere, 
"  Tu,  <jiii  competant,  nofti,  inquit.  Qjibu!  tjndcm  opibui,  aiic 
"  ijua  viriuin  h.iucia,  mifdlie  itlsc  tantam  rem  artcntabunt  ?  De- 
imlc,  non  longo  fermonc  Je  illii  intcrjcfto,  taitJcm  is  finii  fuit,  ut, 
"  Rcm  gravtm  &  magni  pondcrii  eflc,  Jicercc  :  ac  nunc  primum 
"  lcrium  de  Ci  fcrmoncm  le  Libuifli: :  itaque  lonBiore,  ad  eam  cj;- 
"  pcdicnJam,  fp.itio  efle  oput.  Pofl  paucoi  dcinde  diei  arceflito 
rurfui  Lcsato  i  "  Se  mir.iri  vchrmcntcr,  air,  quid  Procerum,  in 
"  ipfo  liatim  Reginx  .idvcntu,  libi  vclit  poltulatio ;  prxlcrtim  cum 
"  Icirent,  fupcriorii  offcnfj:  cauflas  nonJum  eiTc  fublaias.  QiiiJ 
"  aucem  poftujiinc  ?  Uc  cpo  viJclicct,  tam  pr.ivi  .-iflcQa  uiiuria,alif- 
"  qoc  ulla  fitiifaflinric,  ei  in  re  t  inta  gratiticcr  ?  Hxc  autcm  or.i- 
"  cio  «juantulum  a  minis.ibcft!  Ifthac  II  persanr,  illiiJ  vclim  coi-i- 
"  cent,  nec  mihi  domi  virc;,  ncc  forii  amicoi  defuturoi,  majii' 
"  qu.im  iJiis,  qui  meum  justueantur. 

XV.  AJ  Iiic  ille  refponJtt ;  '•  Se  ab  initio  JiluciJe  ol>eiiJiire, 
"  Piotcrcj,  ui  liunc  aJ  concordi.im  public^im  aJicum  patcfacercnt, 
"  p.irtim  iiiiiuiini  otfitio,  quod  Rcj^ina:  fiix  &  fciuritati  tuendx,  iSt 
''  Jisnicaci  ampliiiianJi  prolpiccre  debc.inr :  pnrtim  ftudio  picil 
"  pulilitS  tirm-.nd:r,  &  concilianJw  amiiJtiEP.  Tccum  autem  uc 
'*  tiTC  apcrri',»,  qiiam-cum  ullo  alio  Print-ipc  .igerent,  elfcctc,  oon 
"  loliim  c^regia  tu.i  crga  illos  ^■'olunras,  cxficriunJo  Fcrluefta,  fi.l 
"  eriam  ipforum  inco1umicati!ratiii,quippcqui  ltbivitx&  fortuni- 
"  rnm  omnium  difcrimcn  fubcunJum  in(cllit>ant,  li  quis  Reeir.x  ii-'i 
"  "PJ)"^"**)  ^"'  fi  *!""  TOQtm  amttituin,  ioter  h»;  regna',  ea  dc 
."««flj,  oriaiur.    Quamo\>i«tii  titrtviw^-j&a^iiiwi  WivwjKii.  vi- 


Liher  T>ecimm  Septimus. 

tur>  qui  ciipiunc>  ut,  (ublaeis  dilcardianiin  feminlbof ^  fbiida 
erra  cum  pace  diffidia  componancur. 

/L  '^  Siquidem,  inquic  illa,  cgo  cjuicquam  artentaflem,  quod 
tApm  }\M  imminuercr)  rum  demum  juita  fuiflet  podulandi 
ia^  ut  fecus  fada  corrieerenrur.  Harc  aurem  poihilatio,  ut 
I  ii^ihi  linreum  fepulchrale  ance  oculo5  proponam,  cxemplo  ca- 
:  iie<{ue  iimiie  quicquam  ab  ulio  Principum  unquam  ett  peti- 
it  Animum  tamen  Nobiiitatis  vefine  in  petendo  boni  confulo 
uc  ma^iS)  quod  hinc  intelligam,  Reeinae  fuac  colends,  ejuP 
digniracem  Drorao\'eiidt,  illis  eile  {hulium.  Nec  minus  pni* 
tiam  ampledtor,  quod  8c  (uaB  fccuritati  pro£piciunr,  &  a  fbn- 
do  Chrimano  fan^uine  abhorrenr :  cui  (uc  Inreor)  parci  non 
cr,  (i  qua  fadio  fe  objicercr,  que  i*egnum  Hbi  vindicaret,  Sed 
;  tandem  illa  eric?  aut  quibus  viribus  freta  ?  Sed,  his  omiflli^, 
>e,  me  ulcro  in  eam  partcm  propendere,  ut  ii^i  poftulationi  af- 
:iar,  Exiiliraafiie,  me  Procerum  volunrati  pocius,  quam  ipll 
^inat  id  grarificaturam  ?  Verum  &alia  funr  plurima,  qu«  mc 
aac  traniladlone  avocant.  Primum,  quod  non  ignorem,  quam 
xriculofum,  hanc  movere  Camarinam  :  ac  jure  mihi  ^empcr 
jnuiile  videor,  ne  jus  regni  in  difceprationcm  vocarem.  To- 
enim  jam  fermenibus  mulrorum  jadata  eft  controverfia,  dc 
rrimonio  jufto,  dequc  norhts  &  le^irimis  libcrls,  dum  pro  in- 
io  quifque  aur  huic  auc  illi  parri  i^uder,  ut  &  ego  ipfa,  ob  has 
nicationes,  hadlenus  aJ  nubendum  fuerim  cundlatior.  Scmel, 
I  publice  coron.im  acccpi,  matrimonium  cum  hoc  regno  inii  : 
is  pignus  huiK  annulum  perperuo  fero  :  utcunquc  autem  hopc  (e 
ent,  quoad  vixero  Reeina  Anglorum  ero.  Kgo  ubi  defim- 
fuero,  in  meiim  locum,  qul  jurc  potior  crir,  fiiccediro. 
n  Rcgina  veftra  ef^,  nulla  interim  in  rc  ei  obcro  :  Hn 
tI  jus  e(l  pothis,  iniquum  erit  poHulare,  ur  a  me  a|^erteaf- 
irur  injuria.  Si  qua  lex  veftrae  Reginae  obeft,  mlhi  quidem 
Dca  e(l,  quod  non  libenrer  hac  de  re  cxadHus  difquiro.  Sed  il 
eft,  ego,  cum  rcgnum  inivi,  civlbus  meis  juravi,  rac  legcs  co- 
i  non  muracuram.  *  Quod  autem  fccundo  loco  famebAS,  tx 
fucceflionis  declarationc  arSius  inter  nos  amicituim  colturam, 
!or  ne  hincfic  potius  odiorum  feminarium.  Credifhe  tu,  me 
mter  funeris  mei  appararum  fempcr  anre  oculos  habituram  ? 
|;ibus  hoc  ferc  peculiarc  eiV,  ut  erga  liberos  nafcendi  jurc  fibi 
leffuros  alieno  fint  animo.  Carolus  Septimus  Galliarum  Rcx 
lis  erga  Ludovicum  Undecimum  fuit  ?  aut  is  rurfus  erga  Ca- 
im  O^vum  ?  aut  Francifcuf  nuper  adverfus  Hcnricum  ?  Quo 
Lir  animo  mc  verifimile  efl  fbre,  adverfus  pfopinquam  meam, 
el  hseredem  iudicatam  ?  eo  ipio  vidcliccr,  quoCarolus  Septi- 
9  fuit  erga  Ludovicum  Uodccimumi  Accedit  illud,  in  quo 
longe  graviflimum  pondiis  iiTefle  f^atuo. 
'JL  Novi  e^o  populi  hujus  inconftaiiitv^m  •.  t«w\  ^Mam\w- 
rmrcrum  (lAtum  /aftidiant ;  navi  cpaaft  Vdwi^lo^  W^^^^^  ^"\ 


yi4  Rerum  Scoticanm 

'1  lot  In  proxioic  ruccclTuras :  fcio  nuan  comparatum  cflc,  ur  eJuMt' 
"  (quoJ  Jici(ur)  Solcm  orientem  qiMin  occidcneera  a<[orcnt.  U  mi- 
'*  tcm,  uc  alioriun  cKcinFU  omicinin,  cx  mcii  ipliui  temporibw  di' 
"  ilici.  Cum  ioror  mea  Miri^  rcgnum  ccnctet,  quUiiu  votii  plcii- 
*'  auc  pctcbint,  uc  cjus  in  folia  me  collocatjm  viJctclu  !  Quv 
''  uuJio  \n  mc  provchenjj  rcrebantur  1  Ncc  i^oro,  i^uibus  pcvku- 
"  Wi  fulMunilif,  homiit»  cvcntum  conlUiorum  Itionun  MJKttt»Sktit, 
"  li  mc3  volunca)  ii  corum  cupiJitatcm  adjun^a  fuidet.  Nunc 
"  iuiiem  tiJem  tUi,  forcallc,  noo  runc  coilcm  cr^^  me  aaimo  i  tMn 
**  lecm  ac  pucri,  (jui,  inicr  quiefceniluBi,  ob  poma  libi  pcr  (omnum 
"  obl.in,  exutc;)nr,  mox  man^  cxpcrrcdt,  ac  fua  fpe  JKCpti,  gaif 
'*  Hium  in  Ucr)'niaf  commuc^nt :  ica, aui  mc,  cum  Elifabctli  moJo 
■  vocarer,  fumma  bcnevolcncia  compleucbaneur,  &  C  <joo5  foite  i- 
"  lacriore  vuliu  cram  intuiia,  fecumcoaicabant,  fbtim  atque  cga 
"  icenum  adepcj  elTem,  fe  pro  i\tx  cupjdir^tif  pociui,  tjaani  ofieit 
'*  ffiiKl  prxHiii,  iDoilo,  remunenoon  iri :  nunc  vere,  cum eveniui 
'<  exipe.:tatIoiu  non  rc^wnJcdt,  «tiiiiitm  eorum  non  gravate  tkovita 
"  rerum  mutatiooem,  in  fpcm  (ortunx  mcliorit,  fcrrenc:  nulUe  t- 
''  oim  Principum  facLiltacet,  quancjmvis  maijnx:,  inCieiabilet  b»" 
"  minum  cupii.liucei  cxplcre  poterunt,  Quod  fi  ^nimi  civium  no- 
"  nrorum  ergs  nos  Unguclcaut,  aut  voiuntwet  tromucencap,  ob 
"  icmpcramentiun  nimiii  Urgitionibui  aJhibicum,  auc  alMOt  levi- 
"  cuLim  cauITam,  quiJ  fufpicabimur  fucurkmi,  ii  certum  r^nifiK- 
"  ccfTorem  malcvoli  civet  nabcrent,  ad  (]uem  animi  Ibi  jcgrttudtnti 
"  Jcfcrrcnc,  aut  fe  ipfi  irati  conferrenl  ?  Quanto  me  judius  in  pe- 
*'  rjculo  verfjturam,  cam  potcnte  &  propinqua  Principe  fncccdun, 
"  cui  qiuncum  ceo  virium  in  fucccllinnc  confirinanja  adiicerem, 
'.'laniiim  meSBfecuriiaci  Jctrjlicreml  Hoc  periculuro  nccollii  tau- 
"  tionibu!,  aut  aliis  legum  vintuUs  avcrci  potell.  Ncc  fiitiie  Priti- 
"  cipei,  (]u;bu:  regnifpci  oblata  eft,  ftie  intra  jurii&stqui  fcrmi- 
"  notcoiicincbunt.'  Kgo  vero,  li  Jc  meo  fiiccelTore  orbi  conOace:, 
"  nunauam  rei  meai  in  tuto  coUocacas  ciiftimarcm. 

XVilL  Hxc  in  fumma  in  illo  cont^rcini  aQa  func.  Nccideo 
mulcii  pol)  diebu!,  Lceatut  Ret^inam  ro^avic ;  "  EcijuiJ  liicrit 
"  Proccrum  Scotorum  rerponderet.  Efio,  in^uit,  in  prxfentia  non 
"  liabeo  (]uO>(  refponJeam,  nlfi  corum  bcnevolentiam  &  fedulica- 
"  tem  erga  Rcginam  fuam  me  prebarc  :  rci  autcm  tanta  eft,  ut  ne- 
"  gueam  repcnte  pLinc  &  Jiferte  rcfponJcre.  Verum,  ctim  vdlra 
"  Rei>ins,  tA  quod  fc  aflrinxit,  in  foiJcre  cotifiimando  przfliceric 
"  ofTicium,  cum  ericccmpcDivum,  uc  mcnm  crga  fc  fludium  experi- 
"  atvr,  Incerea,  flne  mc«  JiRniiait!  imminutione,  nihil  ei  ^tati- 
"  ficari  roe  eolTc  arbitror,  H.tcderc,  cum  fe  illi  quicijuamnun- 
"  daeum  haberc  nejyrcc,  net  unquam  cum  fiia  Regina  in  hoc  pc- 
"  nus  fermonum  incidifTc  -,  nct)iic  &  tuip  Rcain»,  ftJ  fuotn  de  iure 
"  fucceffionis  judicium,  &  ad  id  confirmandum,  raiionci  aiftrre:- 
^^^'comprotKitionem  autcro  ftwUcl!,  ^er  maricum,  a  Regina  Scoco- 
"  u/n,  .)b/^uc  eoiuraa)tifcn[u,.tv-mu«v^i  tM.v»ra. ^ux.wiwaw.  fieri- 

.   1& 


Liher  Hecinms  Septimtu.  yif 

(*  {fiKrcfTet,  cxprcfTam,  non  tanri  elTc,  urijilim  oranel^ue  polUros 
■*'  2  regni  haireditate  exdudem,  Nec  inquira  nunc,  in^uit,  pcr 
■"  i]uai,  quando,  quomodo,  qua  au^riiatc,  qua  dc  cauHt,  foedut 
"  illud  fj£tuni  fiicril :  (juando  nihil  horum  in  prjefentia  attingcre 
"  llm  junlu.  lllud  auicm  audco  aflinnarc,  ctLimli  a^  ea,  mariti 
'<  voLuntAccm  fecuta,  conRrmaEum  circt,  cum  nimen  ex  co  [inia 
*<  cmolumcnta  pendcrcni,  Rcsinam  noOram  in  tcmporc  omnct  ra- 
"  tionei  con<juilituram,  cur  loh'i  &  jMfTct  &  deberct.  Ncc  cgo  ta- 
*'  mcn  hoc  Kcginx  nomine  loquar  :  led  eo  rantum  mea  fpcQat  ora~ 
**  rio,  ut  oftcndam,  Proccrei  nollToi  non  line  caufla  laborare,  ut  o- 
"  mnibus  controvcrriii  radicinis  ablatii,  itabile  fixdui  &  perpctuum 
"  inter  noi  cocat, 

XIX,  Tandem,  multii  ultro  citroque  verbij  de  fodere  habitit, 
R.ceina  eo  pcrJufU  cf),  ut  Lcgaii  utrinque  congredcrcncur,  qui 
itraui  retraaarcnr :  arque  ad  hanc  prope  formam  corri^rent ;  "  Uc 
•*  Rc^ina  ScorOTum  abllinerec  Regiii  Anelorum  inlignibus :  abili- 
"  ncrcc  itcm  ritulii  rcgnorum  An^Iiae  6c  Hibcmiv,  lUgina  Anglo- 
"  rum,  aut  liberis  ex  ea  fupcrAitioui.    Contra  vcro,  ut  Angla  ci- 

▼eret,  nequefe,  nequc  poneroi  ex  '&  genitoi,  quicquam  aAuro!, 


'  quod  jui  fuccdlionb  Scotx  Izdcrct,  aut  imminucret. 
XX.  Hax  fer«  funt,  quz  in  tx  legaiione  iiinc  a^it.ic 
fofii  dc  pace  Aabilienda  tra£lantur,  domi  rci  ad  (ei{icioncm  paulla. 


tim  fpeuare  ccepit.  Nam,  utanteadixi,  pcrmifTa  crac  Reginae  c- 
iufque  fimilis  unica  MjlTa:  qiu  de  re  cum  cdiAum  nublkirctur, 
qui  contradicerct,  c  tota  Nobilitace  unut  ell  invcntut,  Comci  Ara- 
nic,  multum,  licet  diHunulxntcr,  indi^ance  Rei;ina.  troxima 
iuit  olfenlio  advcrTui  EJimburgenfei.  Hi  fcrc  ad  IIL  Cil.  OAobrM 
iuot  magiflratui  cligcre  fblebanr.  Tum  Archibaldui  Duglafliui  pra^- 
fcAui  dc  more  edixic ;  "  Ne  quii  adulter,  fomicator,  cbriofui, 
*'  Mifrarlui,  auc  obHinatut  Pap.inui,  pofl  pccximai  Cal.  in  oppiJo 
"  depfehendcrecur,  gcavibut  lc?um  po^ii  in  concum.icci  denumi.i- 
"  Jii.  Id  ubt  ad  Aeginam  dclacum  cH,  f^atim,  iiKognita  caulH, 
magiflratui  in  arcem  cuflodicndoi  miljc  ;  civibulque  imper.ivi[,  ut 
novoi  magiflracut  eligerenc:  acquecdixit,  "  Uc  urbsomnibus  fiJe- 
**  libui  civibut  patcrec : "  non  Hne  rifu  &  indign.itione,  quoJ 
"  hnminct  flaciciofifTimi,  pro  liJillimit  miniOriiagnofcercntur. 

XXI.  Cum  Regina  majorem,  quam  exfj«^tverac,  civium  fuo- 
rum  patienciam  nic  cotnperifrct,  pauIUtim  ulceriora  tcntarc  ccrpit. 
Cal.  Novembribui,  aJ  MifTam  adl)uc  tenuem,  &  quotidiano  cultu 
contcntam,  omncm  Papange  pompte  fallum  adjecit.  Id  cum  Hvan- 
pclii  miniitri  CulifTenc  egerrimc,  &  in  publicis  cnrcibut  macnis  que- 
ximoniit  rcm  prnfccuci  hiiflcnt,  ac  Nobilitacem  fui  oSicii  commonu- 
iilent,  Goncroverlia  in  domo  privatii  inter  paucoi  elt  agitaca  ;  "  Pof- 
"  fcnme  idololacri.im,  jamjam  in  omtiium  pcmidem  fjrafTnturAm, 
"  compcrcere,  &  fummum  magiflraiura,  quando  ipfe  oullum  fibi 
"  modum  flatuat,  intralccum  praefcripra  pcr  tvm  Tei.\Mne.  V»X^ 
fic  raiailin  ia  rcnttati»,  firpcrtoribui  Rinf>ot9a«(  %'^<^»^-.  ^*^ 


'f< 


Rerum  Safticarmt 


iiMWt  pertniD&ruM  ;  "  l^giTc  vidcJktt  mi^tflratim  Cv 
"<oei<  Pro>^m,  vclgraiia,  vei  f|icluHicuum  &  pc^uni 
icmt  fucfuDc,  &  amea  lecundum  ci»,  Sc  niiiQcro  d:  fpU 

XXIL  Aithia,  inccf  hze,  iadonnimccm  fiiiivitjb,  3c 
lnxum  lolucam.vix  cmurunc  latronci, limituTa  Anglicoru 
^ui  vicinat  rczionci,  vdut  pcrmiiij  popiiUtions,  libcre  >ii 
w:  cvtk  Intcrun  &&neuiacomtti]  icnlxbgiiT.  Ad  hot  i 
4I0',  Gttm  vicaria  |Hitdbtc,  miflui  efl  jKobusRcgin*  & 
tam,  ut  tnulii  cxiitiAubnm,  utau^crctur  bonorc,  ()um 
Gcrccur  pcricujts.  Gravu  enim  crai  C[Ui  poicDEij  KegiaK 
ctiam  iiiiioicntla,  qux  ei  ftia  vitii  cxpiobrnbac,  &  impm 
Xjnciii,icn  rctardabat,  Scd  Deui,  uliT.1  fpcm  htimunin,  ( 
GOpuui  promovit :  vi^tnti  o&a  cnim  c  fcrociflimit  Iscrcnui 
iufiallt;  iliof  jctcpcif  obCdibui,  iUos  folo  terrare  nomi 

-'XXnS.Ilc9ii%CKqnf  dfirida,  fMxndiil  tkcnd*aad 

tur.  Naki  prxfintem  rcntm  flatm  non  ficii  xtjiwanu 
cum  ob  ndigioniKomrotier Sti, tum  quod  m  adiainiftnlH 
|ore  cum  fevainic,  omnixloMcciu  mulier,  educKS  in  a 
tna  cormptiffinia,  taietsre  pofict,  (ut  qtae  lcgiriAii  icgoi 
tionem  Hegihii)  indecor^m,  &  aliorum  fcivitutaa  faun  t 
tnrerprmrctur)  adco  ut  frctjucnter  irapotentli  anivi  voc 
Mntur,  &  p^idLuim  tTnunidii  fmdimenta  jtd  vldevnra 
Gum  fupcriorei  R.c^  omnct  fidei  NobiUcatlf  fliam  filtm 
diilcnc,  iila^uidein  cufiiodUin  Jatcllituma^ibera  deciM 
rci  exitum  nan  Inveoicbatineque  enim  uilain.£«  mldinc 
mnendtrc  poterat,  prvicr  iiuhem  aulictf  Magnificcndi 
&  nierorum  B,egum  coidiietudincm.  l^ratrb  vcno'  kmm 
iiR3iorei  erafit,  tanro  majnrcm  ei  curam  aflcreb^int,  tfB 
fufpicionibiu  aut  criminibui  fingcndis  locutn  dabanr,  nt^ 
liccntiam  laturi  vidercntur,  Populum  pneterea  ita  aniM 
dcbar,  ut  cii{)odiam  corporis  pro  tyrannidis  iMn-oblcui 
«(cpturus  ciTct.  Igirtn- itiquiei  animui,  quod  ftitfdiM) 
cum  qoovii  modo'  cfficefe  flatuilTct,  »1c  cpmtHttiniK- 1 
l-rac  Kcgina  fhiter,  Toannei  nominc,  aipidiu  potiendspj 
nio  minui  qium  Taccibucfeitro,  &  qui  facite  inditccrtt  in 
nmnia  Regin»  obfeouii  idcoquc  ci  carioi,  &  cai>(tfiil  '& 
£cre  magii  idoneui,  C^  lioc,  abfenre  Jncobo,  confitlv 
patoributairumendifcommunicat.  f^jui  hvc  fuit  ratio;  | 
nultum  annunciafidum  curant,  ac  (i  Jacobut  Mamiltofiisi 
Comei,  Regiium,  pcrcottitiiin  infivquentlam,  clam  ag| 
^ue  fn  fum  afcen,  ^uit  ad  ^«taordeclm  millia  'pafliM 
afporrarecomraiaT.  llftcvv&(^3LWkt^Vi>&4.  *&>;«  -^cnCmltl 
vel  obKegtmeaniiMMfti^cvaWctnWMti^o&tcfteVuM* 
cfjifB  amorcm,  qwmm  i«««c  vA^  «m  A*:^.  "fti 
poiitum  erat,  i«m^«BKili»-<w>»«»'»«'»  V=p 


Liher  Tiecimus  Septimus.  j  1 7 

propin^«05  c<|uiccs  dKcunrHTcnt,  poftridxc  cuftoJcs  ad  forcj  R:^i.i$ 
appolici  2pp.rrcnt^  aliis  indignantibtis,  allis  ridcncibus.    Hujui  (.om 
«ncnti  atfttorcs,  cr fi  ipfl  lcircnt  vrfgo  fidcm  libi  non  habcri,  taniv;i"i 
ipii  fGCuin  gcfticbantj  iccuri  dc  opmionc  hominum,   cum  ncmincm 
conmt  oui  adcrant  libi  palam  Tcpugnacurum  ccrti  c/Icnt. 

XXIy.  Ab  hoc  initio,  aula  in  luxum  &  laiciviam  prtccipltc,  iiis 
camcn  adhuc  xc]uabilitcr  diccbatur,  &  icdcra  plcdtcbancur.  Summa 
~cnim  rerum  pcncs  Jacobum  Reginx  fracrcm  crat,  qui  ob  tbrciru- 
dincm  &  arquicatcm  cunAis  erat  carus.  G>n(]lio  in  primis  urcb.i- 
rurGulidmi  Mirtdlani,  adolclccncis  fummo  ingenio,  quiquc  ma- 
inui  jam  dcdcrac  prXvriane  indolis  expcrimcnca^  nuenamquc  in  po- 
itcnan  cxipcftacioncm  concirarat.  Horimi  vircucc"£  conljllo  fiCium 
cft,  ut  domi  &  fbris  eilet  iltmma  tranquiliicas ;  &  is  rcrum  ft.i- 
nis,*quem  boni  cuperenr^  fa6iion  magis  indignari,  quam  queri,  po- 
cerant. 

XXV.  Inm*  hxc,  in  regia  orta  eft  confulcatio,  qux  totos  trcx 
menics  univeriam  aulam  cxcrcuit.  Qui  proximc  fupcrioribui  annis 
anc  Reges  fuernnr,  auc  locum  R^um  ccnucranc,  publicum  p;itrimo> 
niom  (quod  nunquam  in  Scoti.i  tuic  amplum)  propc  ad  nihilum  rc- 
deger.int,  &  immodcratJEr  Rcginx  luxui  nihil  erat  fati».  Proccrum 
ac  plebis  facukate^,  poximorum  tcmporum  tumultibus,  vchcmcn- 
rrr  crant  attcnuata: :  nihil  rcftabat,  undc  in  aulicorum  fumtuum 
liibfidits,  aliquid  dcradi  potcrat,  praetcr  faccrdotij.  ArccfHt  in  au- 
Iam"fiiccrdorumjirincipcs :  adjundli,  c  primoribus  Nobilitatis,  qui 
•vel  ingeniopcrlnadcrc,  vel  auftoritatc  cogcrc,  poilcnr.  Tandcm, 
poft  longtim  ctiilcptationcm,  cum  faccrdotibuj,  magi>  infirmit.ifi'; 
confcicntia  non  recufantibus,  qtiam  rationum  vi  pcrmotis,  tranf 
n^um  cft,  &  c  fruftibus  Ecclcfiafticis  tertia  pars  dcciCi  cft,  undc. 
Regina  miniftro^  orthodoxos  alcrcc,  rcliquum  in  fuos  ufus  rcferv^. 
rcc,  I:a  cranfad^io  ncmini  omnium  fuicgraca.  Sacctdoccs  opu!.:n- 
tlores  indisn.ibanrur  quicquam  cx  vctcri  forcuna  fibi  dccrahi :  Mf- 
iriiti  i  riv.ingclii  nihil  a^qui  a  Rcgina  cxfpcftabanc :  ad  ipfim  autcm 
•cx  illa  oflcnnta  fpe  non  adco  miilcum  rci  pcrvcnicbac.  Multis  cnim 
cx  vcccribus  poflcflbribus  fuorum  fniftuum  pars  ccrcia  condonaba- 
tur:  .mulcis  eriam,  non  viris  modo,  fcd  cciam  fcrminis,  domcftici 
miniftcnimcrces,  &  opcrac  pcr  mulcos  annos  impcnfx  hinc  prx- 
tcd^k^  &  fcneftucis  viacicum,  affignabacur. 

MCVI.  lia  hicmc,  Regina  Jacobum  fracrcm,  magno  cum  bono- 
rnm  omnium  aflcnfu,  Marriae  G>miccm  creavic :  nam,  quod  virru- 
ti  honos  cftct  habicus,  omnes  laudabanc;  quod  propinquicati  .ili- 
iquid  cftcc  conccfTum,  non  improbahanc  ;  &  ucillcaci  public»  confu!- 
tum  non  piuci  cxiftimabanc,  quod  vir,  gcncrc  illuftris,  mcriti>  cr- 
ga  parriam  itluftrifTimus,  hoc  honore  auftus,   majorc  cum  audorir 
tatc  in  publicis  funftionibus  procurandis  vetfATv  ijo^ct*   \5^v-  ^'c- 
r/aof,  qui  Refriaxbcncficcntl:im  co  rpcftatc  ctcv\wtv\x^\3X'^.^v^^'«^ 
J^cobi,  guem'iisrcbui,  Qus  pcr  abfcntiam  c\u^  i^  ivmU  ^^^^^^'«^'^T; 
oHciUumnon  dubitAbinc,  cAin  ixconciViatc  vo\\x\S&  ^^"^^^^^"^V^^ 

X  X 


loiii  uEu  jii«iuiiiec,  ic  vciui  pi[Tunuiiiu  tynu 

lia  FuA  i.oiilili,i  eo  confcrre  corpic,  uc  smulur 
iTiCcerea  ai  id  fii-iniis  inticibjnt,    Njm  cu 


tJiriinLis,  &  majorum  Iple  poientiam  molis  arcibus  quotii; 
priiniim  JtMnncm  Forbolium  (uti  amc  di£)um  elt)  & 
ciixumvenerat :  dcinde  Jacobo  Scuarto,  Jacobi  Quinci  I 
libcrii  defunfio,  procurationem  Moraviz  ab  eii  ^ui  in  fl 
giClratuerant  adcplus,  fe  ^uafi  hxrcdcm  gerebat,  quibll 
magnitudinit  crcvit,  ur,  a:mubcione  dcpoJita,  omnci,  < 
qois  ei  rcsiones  ii^Icbanc,  in  ejiv  aufloritacc  «m^ui 
prope  in  dicioncm  concederent. 

XXVTII.  Intcr  huncaliorum  vcl  mctum  pertculi^  vi 
pitienciam,  uniui  hominii  libcrtas,  &,  uc  ioCe  videri  v 
perbia,  eum  pcltinir  habebac.  Ii  erat  Macaincociui,  m 
prifcoi  Scocoi  fjmiliz  Priiwepi,  natus  ijuldem  &  educan 
mines  (eroi  &  prcda  alTuctos,  tamen,  live  arcana  Dacu 
five  icClis  monttoribui  ufus,  comitatc  Sc.  mDdeftia,  t» 
manicacis  gcciere,  cum  iis  ccrrabac,  qui  magna  partntu 
Itrorumcura  ad  virtutem  capjcndaffl  erudiuntur,  Huiue 
(ii  cum  Gordoniui  porcnciam  (u^Sam  haberct,  nec  in 
adrcelenun  minineria  «buti  poflc  vidcrecur,  manumci 
■nieclT,  acque  in  cuflodia  dccinuic.  Scd,  cum  nullum  in 
•.rlmen  invenircc,  fubmilTu  aroicis  (uti  diaum)  ei  perTu 
*' ftruamquecauirajn  ipfipcrmitterct;  cam  unain  cfli 
"&  ecuRodiacum  bona  gratia_abeuniIi,&amiGitiBcuii 


hiber  'Decimm  Septimus.  yip 

In  <livrHa  regione,  eodem  tcinpore,  Jacobum  Hebur' 
huelix  Comitem,  gtrU  alieni  miignitudo,  &in(lomiiz  li. 
aJ  inndiat  eidem  Moravio  inArucndas  impellcbanc.  Is 
uriofa  aUolelcentia  inter  fcorta  &  pcminai  attj,  co  re- 
it,utauicivile  bellumei  foret  excirandum,  autaudjci  ali- 
ire  cxtrcroz  inopix  mctui  oropcllcndui.  Omnia  cjrcum- 
naximccommodumei  vidcbatur  pcrturbandi  ftatut  publi- 
,  fi  Morivium  cum  Hamiltoniis  commictcret  :  cerca,  uc 
,  rpei,  in  uCTiufque  partii  exiclum  inkrertum.  Primuin 
n  adir:  ei  pc[fu3derccDDacur;'"Ut  HamiltODiorum  fami- 
Leginx,  regno,  ac^ue  ipli  priv.itim  imminctttem,  c  mcdia 

In  id  fuam  operam  poUicetur.  Ncc  id  &cinui  ineratum 
ire  conrcndcbjit :  <]ux,  przccr  communc  omnium  K.eguni 
uo  fjnguine  proximoi,  velur  in  exitium  fuum  intentoi, 
itur,  etiam  pcculiarci  o^lionum  cauffar,  nec  eai  injunat, 
debarur :  vel  ob  Evangclicz  dnArinz  ftudium,  cuim  Ara- 
II  erac  aflertor,  ob  quam  etiam  cum  Gufio  in  Gallia  con- 
nimicitiam  ;  vcl  o^  conttnrionem  vcrborum,  nupcr  in 
iro  alccro  Reginx  avunculo,  I-lbcvii  Marchione,  haoitm. 

Moraviui,   homo  probui  &  innocent,  abhorrerec  a  foMli- 

lcclcrati  facinorii,  Hcfaumui  ad  Hamiltonioi  ft  contulit, 
:um  ad  csdem  Moravii,  cujui  pocentiam  molefle  ferebanc, 
"  IUiim  ciTe  unum,  qui  Ipei  eorum  remorecur,  &  com- 
tibus  obflet:  cofublatOjRcgiium,  velicnollr,  in  ioforum 
ce  fjturam.  Ratio  auicm  expcdita  &  facilii  viitcbitur. 
um  in  Falcoiandia  erac :  ea  ant  efi,  cum  eiufJem  nominii 
odica  Jn  propinquo  liJva  eft,  in  qua  pUcyceroccs  ceryini  ge- 
13!  vulgodaroasfjllb  appelUnt^  aluntur.  Rej-hi  cum.iut 
:U(  in  loca  vicina  propc  i]uociJie  ^:um  fjmiliari  comitacd, 

vidcbstur,  Moravutm,  inermem  &  incautum,  tollcre,    & 

fii.im  poceflacem  rcdigere.    Czterii  non  agre  1'crfuifum,    • 
s  ficinnri  perpetrando  conftitunim. 

Unui  Araniz  Comes  lcelus  eft  exeeratni :  clamcjuc,  liicrit 
vium  miflii,  omnem  rei  ordinem  expofuit.  Mor.ivius  pcr 
nuncium  refcribic ;  fed  Aranio  forte  abfcnce,  liier»  patri 
iitat  fuerunt.  Ibi,  conlilio  inico,  Aranius  a  paCrc  in  arAam 
neft  inclufui,  e  qiia  noSu  elapfiiT,   ad  Falcolandiam  con- 

Ut  ejus  fuga  paiam  eft  fifla,  e^juiccs  in  omnei  partcs  di- 
li  compreltenlum  rctraherem,  ouo;,  in  filvam  ingrcffus,  ci 
iftranii  eft.  Manead  FalcoUndiam  deduaus,  omncm  in- 
i  ordinem  aperit.    Nec  multo  poft,  Botliuelius  &  Galvlnut 


,  qui  manu  facinorisjwtrandi  parrci  fulcepcrant,  i 
:e  FalcoUndix,  julTu  Reeinzcuftodibui  appolLt' 
it  totum  ante  oculos  cfTet,    &   ad  locu 


b  Aranio  difhunduces  convenificnr,  cxpIorarnrcC^jit 

:(]uitM  mulcii  in  locii  appjruilTe,    ATati'm*,Ttv  o^J.w« 

uj,  piullum  aniaio  curbatus  e(l  :  &im,  G\ua  l^.ciitw 

Xx  s 


y2o  Rerum  Scetkarom       ■ 

riicE,  hdoravioqtN  it&ifRmi  iuii^u!  tflct  amii^iiia,  &i)lt<^itS- 
cjri  (iipicbic,  oc  pjtri^m,  FiiHniricni  mjnime  maliiiii,  Ic4  ad  la 
iliflicllri  lu[eij>ictul3}  nimii  fMiItni,  e  wn/untLnnc  nimcrc  vakbt» 
f'leij(c8(  amoTc  anirauin  in  diverra  C4  noftc  prr  lulku>14ucm  n* 
pitniibui,  ica  ineme  cd  cmocuj,  ut  nr>n  oblaiic  cx  vulru  &  fcmane 
^tnini  pcrturbacio  spparcict,  PriKcllcranc  &  alia,  91»  fivculi 
afumujn  commovcrenc,  c^ulTz.  N^m  \Mat,  tii  eum  liie]]»,  libcrj- 
liccr  Bt  pro  amplirudine  familis  {liUrcc  cducaitu,  fwcr,  hoaa  *i 
rcm  aicentior,  coDiilijrios  lufti»,  qu!  lA  viijum  alcicnt,  61iwa, 
msgna  comit^inii  afn>etum,  »d  uniim  mlniRrum  tcJcsit.  Quilii- 
linui  pitrandum  rufccpcram,  ilivcrii  in  LulloiJiAi  milS,  lUihucllai 
-  in  aricm  Edimtnu-gcnlcM),  Galvinut  in  Scerlinentcn,  dooce  6t 
cautTa  coenoCcrcnir.  Araniui,  »A  Panuia  Andrcar,  yw  Rcf;iiu 
ccit  pfofcAura,  roiiTut,  aci}ue  inarce  AirhicpiTuipi  allrrvati  |uiliii. 
Ibi,  quotiesad  lc  mlibat,  aJRceinam,  dc  tc  •ic^ueaUif^iam  oru-  f 
dcntcr  &  acairace  lcribebat,  uc  in  ful^kioucm  inciJerct  lunuUix 
inrjnisc,  <]ue  picrcm  e  con|uralianc  czdis  cximcfct.  Czmtos  ita 
confl^^inter  &  acriier  acculabat,  utaliijuotict  atl  conctlium  irottu- 
Hit:,  ic,  (]uan>lo  facirMi;  tim  occulium  aiiii  tefiibus  coargfjcre  non 
polTct,  armli  cum  BachucIIn  (Ibnicaturum  piomicteiet.  CitLa  u 
tempora,  facolKU  Himilconiui,  Aranii  pJtei,  crimum  oti  RcginMn 
Ii:ijpfit,  deiiutc,  ipfc  ail  Fjnum  AnJrcx  vcntt,  it,  mutiis  prcciUu 
ah  ca  pnflulavit,  "  fJt  liUum  luum,  Bothucliuin,  &  Gilvinum 
"  Hamilfonium,  accepcis  vaiUbaf,  (ibl  dimiitetet :  ncc  impcuMc 
"  (juicqusm  potuit.  Hifilcm  ctuam  >iict»:Ti  P-tffM  BrinnmiJ«- 
num,  atccm  longeomnium  i^ux  Hint  in  SL-ocii  mufriti^main,  feii 
tjuam  Kamncenim  ccnuerat,  ab  co  [cmpore  quo  ?rorcx  &eTat,  *»■  | 
pecitam  !lccepic.  1 

XXXI.  Gcorgius  Gordotiiui  (uti  antc  dijiimu»)  Moravio  iiti«i-  j 
i-js,  Hamilconio,  filii  fui  loccro,  in  manifcjln  fcclerc  intplklta,  m  i 
prope  perculto,  Longe  infcnlior  fi£lui,  occslionem  a(le0c  racul,  cua 
impunc  inimicum  e  me>Jio  toUcrc  poirct,  iluibus  familiic  lllkiArlbui 
a.i  caulTam  adjunflis,  primum  pcr  ruos  tumultum  in  oj^do,  nm 
i.lmoiium  infrequcnti,  cunu  exdtandum,  Ipetaiu  Moraviun  li 
icm  auQoritace  fua  fetlandaro  ex  aula  egrelVnriiin.  Ibi  facile  bomi- 
nem,  incrmem  Si  incautum,  in  lurba  opprimi  poirc.  Id  ubl  ftPM 
ex  fcntencia  proccflif,  e  fuii  aliquoc  armacoi,  id  perpctKndum  faci- 
nii',  in  Regum  veiurc  ftib  vcfperam  jubcc,  qui  Moravium,  in  fir 
iim  hofpicium  redeuntcm  a  Rcgin^,  qux  ad^  mulcam  cu>fi*m  cun 
ilccincre  iolita  erat,  obtruncarcnt,  Id  enim  temput  tniatme  viJe- 
^atur  idnnemn,  &  ici  patranJ^,  &  pacraca  cva4*ndi.  iijmrfi 
■  iim  adMoravium  permjnalTec  indicium,  nec  ic,  nili  oc^lii  foret 
iiib/efia,  crcdituruT  cITef ,    piucii  ex  amicorum  ti>lif]imij  (nc  tjoii 

■  iiiihiatvs  fuilTe  videtctuil  cnmwaws,  Vk\»™.5c,  a,l<truin  e  Gordcfii- 
Jnu,  tnanu  in  cxim  attii  ^mcMiw,  aimi.Wiv  icy^ti^,  '^  ut 
Reginam  dchta,   Got0.fit>\v«  iccums,  ^«jcm™.  i\\<j{ic(i.  t.i]iiMen«A 

do^tuua  difielTwros,  «laa.aii-aAffi,  itiiAt:,  wtvi  >^  «A^awSa..^ 


Liher  7)edmfis  Septimus,  $21 

rentos  :  ita  tuxnj  ea  excurulone  nugis  acccpu  quAm  probata^  clif. 
ceWitur. 

XXXII.  Ea  xAace,  Legatis  utrlnque  miflis,  agcbatur,  ut  Re^i- 
nx  Scotorum  &  Anglorum  £boracl  congrederentur,  ibiquc  dc  mul- 
tis  controverliis  tranligerenc :  feil  cum  prope  ad  iter  fe  compararcnt^ 
res  in  aliud  tempus  rejcAa  eft.  Caufia  difrerenJi  collo^uil  vulgo 
fcrebatufy  quod  Aumalius,  c  Gufiis  fratribus  unus,  literas  Legati 
Anglici,  qui  in  aula  Gallica  tum  agebat,  rciignaflcc  :  quoJquc,  iU 
lius  opcra  maximc,  navls  Anghca,  ^uae  alterum  vchcbat  Lcga- 
cum>  fuifTct  direpta.  Itaciue,  rebus,  uti  credjbile  erat,  ob  ii.is  & 
alias  Injurias,  ad  bellvm  uallicum  inclinatis,  Reeina  e  Fano  An- 
drec  Edlmburgum  profc6ta,  Aranium  codem  miilt^  &  In  arccm 
abi  condidlt 

%CXIII.  Intcrea  Jacobus  ejus  frater,  Havlcum  ad  frequcntcm  in 
IlUs  locis  mcrcatum  profc^us,  qulnquaginta  e  Ucronum,  qui  illuc 
convcncrant,  primarlis,  inopinato  advcntu  opprcfTit :  ca?tcris  circa 
provincils  mctum  ingentcm  incuflit,  &  totum  illum  tradum  aJ 
tcmpus  quletiorcm  rcddldir.  Vcrum  id  .f<i^ium,  ut  amorcm  6c  rc- 
vercntiam  bonorum  ci  condliabat,  ita  invidotum  animcs  magi^  ac 
magis  in  cjus  exitlum  indles  infiammabat.  Nam>  ad  trcs  familias 
potentifTlmas,  in  ejuspemicicm  proi1^s>  aacfTit  Gufiorum  confpira- 
tio.  Hi  cnim,  cum  vctcrcs  Kcdeijse  Romanae  ritus  rcfticui  vcllcnr, 
nec  id  vlvo  Moravio  pcrfici  pofTc  arbitrarcntur>  ad  eum  quovis  mo- 
do  tollendum  omncm  ingenii  vim  intcndcrunt.  Spcm  pcrpctrandi 
fcclcris  multa  cls  facicbant :  In  primis  auccm,  qaod  Galii,  qui  Rc- 
ginamdcduxcrant,  domum  revcrfi,  quantx  efknt  Gordonii  opes, 
quam  inquictus  animus,  quam  item  opcram  in  MilTa  aflcrenda  pol- 
iicitus  cflct,  omnia  paullum  flipra  vcrum  augentcs,  cxpofaiflcnt,  rc 
!n  aula  Gallica  mulcum  intcr  Fapanos  agitata  :  hsc  cju>  pcrHcIun- 
dae  rario  tandem  cfl  inLta.  Scribuntad  Reginam,  '^  Ut  Gordonli 
"  vccordlam  promiflis  alat :  Joanni  cjus  filio  fpcm  fjarum  nuptia- 
*^  rum  magis  oAcntct,  quam  promiccac  :  ut,  h.ic  fpc  occoecatus,  quo 
'^  vellcnc,  impcllcrctur :  '*  fimul  nomina  corum  cdunt,  quos  una 
intcriml  vcllent.  Ad  ha^  lirerx  Pontificls  Romani  &  Cardinalic 
eodem  incltabant.  Nam  cum  ad  immodicum,  cui  Rcgina  anTucrat, 
luxum,  opcs  publicae  non  fufliccrent)  a  Pontificc  Romatio  pccunlam^ 
tanquam  ad  bellum,  advcrfus  eos  qui  ab  ^ccIcHa  Romana  defccc- 
rant,  popofcit.  Is  rcfcripiitoblcurlus,  fedCardinalisaperte,  '^  Pe- 
*'  cuniam,  ad  Id  bellum  non  dcfuturam  :  fed  iis  demum  Interfcdlls 
^^  quorum  nomina  eflent  cdita.  Has  Rcgina  Moravio,  cxterlfquc  ad 
csedcm  del^inatis,  literas  ollcndit,  live  quod  indicium  ad  eos  aliun* 
cle  permanaffe  crcdcret,  fivc  ut  animi  flnceri,  &  occulta  confjha  ab 
iis  non  feparantis,  facerct  fidcm. 

XXXI V.  I^itur>  caeterls  ad  faclfuis  exfequendum  comparatlf,  Re« 
glna  magno  denderlo  tencrl  flmulat,  eam  Scotix  partcm,  qiias  ad 
icptcnrrlones  verglt,  invlfcndi :  &  hanc  ejus  cupidkattTCi  Ciot^oYC.- 
uj;  liberalirci' iOKitiiik/o^  aicbat.    Taa4$m)  ^m  ^I^i^Jwi  iwi^^i 

Xx  3  J 


J22  Renm  Scoticarum 

IJus  Augorti,  ventum  ctlet,  Gortlonii  uxor,  virilii  aBimi  &  nwGlii 
mulkr,  tHnnibui  moitu  Rcginz  aDimum  vcrfabat,  nunc  ut  fecmu 
coeltattonci  penituj  kabcret  cxploratai,  nunc  uc  in  panem  qiuiB 
volcbat  Crim  i:tile£tcrcr.  Gnjra  cnim  cnt,  quam  lcri  moatiiM 
llix  roobilia  Rcgum  tonfilix  :  nec  igiiorabat,  quo  animo  Rcgiu, 
non  multo  ante,  in  'jtrumijuc,  Mor^ivium  ticnptf  &  Gordoiuum,  fii' 
iirct  aircfia.  NiUR,  cnm  utrum^ue  odiflet,  l«:um  interdum  aglQ- 
rc  fulebat,  utrum  priorem  fjblatum  vcllct.  Moravii  iiuioccDtiin 
ticcntiifc  fux  aJvcrfam  ^nvitcr  ferebat,  &  Gordcmii  petCdiu, 
primum  cr(;a  patrcm,  deinde  m^itrera,  multlf  Ciperimcmif  per- 
fpcQam,  oderat,  &  pDtcniiam  mctuebat,  Scd  aviflKuIaTum  &  Poa- 
titicii  Romatii  litcra!  ad  Moravii  czdem  urgebanc.  Hanc  eju( 
cundationcffl,  cujui  non  igiurui  erai,  Gordoniui  cum  eximcit 
vellet,  ruHtit  pcr  uxorcm  promilfa  de  inftaurandif  ritlbui  Ro^Bil 
rcpctii.  Ea  cum  libcntcr  Regina  acciperet,  unum  tamen,  oec  na-  | 
Aeo  magnum,  erai  impedimcDtum,  quo  minui  ci  aflentiicnir,  auod  ' 
rnn  putaret  (uii  aflirmabat)  c  dii^niMic  fiia,  Joanni  filioeju)  [^ni, 
3I1CC  p.uicof  diei,  ob  tumultiim  EdiTntiurgi  cxdtatum,  in  cuflodiaa 
tradicus,  efTupciai)  rcorKili.irl,  nili  jd  cufloaiam  liberam,  fclltm 
>f  dic-s  StcMlnum  rcdiret,  Id  Rci<ina,  non  tam  ob  eam, 
LiUb.itur,  cjulTam,  volcbar,  ouam  ut  omnia  iniegra,  e«io- 
abfente  fponfo,  cogi  polTet- 
K  qitidtm  fitiifaccre  Rc^in«  tiipicbat:  fcd  filium,  velut 
in  mariTim  hominis,  maximc  luii  conattbut  adverli,  (ii 
inet  Marrii  Comei,  Moravii  avuncului,  qui  ard  Stcrlinenfi 
jTiecr.it)  djrecunflabatur,  prxfcrtim  incertui,  quam  in  pnem 
Rcein'  cadcm   patraiam  accepiura  fiirct. 

XXXV.  Ciim  intcr  ingcnia,  fe  inviccm  fraude  captantia,  ila  Mii- 
tuisfurpitionilnisliborafetur,  ac  f<  Rcpina  in  mora  eflc  neearct, 
^uo  minui  ex  fcntcnciA  res  cnnhceretur,  nctjue  quiajuam  expedjrct: 
tamcn  Jo.inncs  Gordoniui,  &  ipfe  fuam  operam  ofleiHani,  in  o- 
mnci  cvcniui  intcniur,  circicer  mjllce  propin^uii  &  dicntibui  fiiis, 
hnminct  ad  cjuodvli  facinus  piratoi,  armaverat,  atqtie  i&  propiO' 
«jua  oppido  loca  adduxerat.  Moravius  vero,  etfi  non  optime  (onii- 
«acus  cfl-cr,  &  h»  omnU  (uti  pcr  amicoi  ex  aula  Gallica  &  An- 
»Iica  erat  prvmonitui)  jn  fuum  cxitium  videret  parari ;  nec  intcrim 
Reginai  acanodim  confiderct,  de  dic  foliia  obibac  in  aula  mutuai 
a  crf>iailum  unum  «f  arterum  fuorum  vigilare  jubebat ;  JC 
>  iofidiii  cenior  faflui,  amicorum  prxfidiolK- 
oharuf  abCjue  rumultu  cluflt. 
'''m  diebui,  Bothutliut,  pcr  fiincm  e  fencltfa 
Aburgcnfi  evafii.  Rcbui  AbreJoniat  munn 
«■fit,  ■tam  Reeina  progrcdi  ftaruilTet,  3  Jo- 
isi!  6o,.<fonii  cliente,  invitata,  domon 
tt^Koanh  ]b  «WA^^i  d.iQ.antem,  dl- 


,ap.«,c, 

t)UI  (imu 
*io  Mora 
r,.-,r.lM 
..'-(l,(cn 


t  _Io.. 


Liher  7)ecimus  Septimus.  5^25 

ecatur ;  ^^  Ne  hanc  libi  ac  fuae  familix  inurant  injEunianiy 
potlfrimum  Reginae  fratrem>  hominem  alioqui  non  ma^ 
ec  (ibi  inimicum>  ad  cxdem  prodiJiile  videatur."    Proxi* 
ad  Rothimaium  Abrenechiorum  villam   fatis  tranquilie 
eft,  quod  podridie  in  Strabogio  Gordoniorum  arce  diver- 
liflent.     In  id  tempus  confilium  csrdis  efl  dilatum,  <juo  in 
nia  in  iplbrum  poreilate  erant  futui'a.    Iraque,  inter  eun- 
11  Gordonius  Longum  cum  Regina  (eFmonem  inftituiflet,  ac 
:o  vencum  eflet,  ut  ille  accuratius  Joanni  filio  veniam  erro- 
:t :  quod  videlicet  homo  adolefcens,  iegum  ignarus,  fiigif> 
odia,  in  quam,  nullum  ob  {celus>  led*  ob  tumultum,  nec  iU 
en  culpa  excitacum,  datus  cfTet.    Rcgina  contra  contende* 
lusLTti  immlnutam  vifum  iri  audloritatem)  nifi  filius  ejus  in 
cuAodiam,  quamlibet  laxam,  ad  aliquor  dies>  rcdiret :  ut, 
:xpiata  priore  culpa,  dimitti  honeflius  poflet."    Gordonius, 
naci  facmoris  occafionem  prxtermitti  nollet,  ctfi  levia  im« 
;ur,  tamen  obf^inate  renuebat :  vel  quod,  fi  Regina  ocdcm 
non  probafTet,  culpam  ejus  in  filium  conferri  volebat:  vel 
,  abience  filicK  acRegina  non  invlta,  rcsconfici  poflet,  ta* 
)Iefcentem  obfidem  videbat  futunun.    £a  Gordonii  pcrvi- 
rgina  adeo  fuit  oflfcnia,  ut,  cum  jam  prope  in  a?dium  cjus 
u  efTet,  alio  diverteret.    Ita  tota  facinoris  iapientii3imc,  ut 
ebatur,  conflituta  ratio,  tum  quidem  dilata  en,  donec  £n- 
m  ventum  cflet.    Nam>  praeterquam  quod  juri  dicundo  ibi 
rdonius  frxftCtus  erat^  quod  arccm  Rcgiam  (quae  in  colle 
iminet  oppido)  tcncret,  tota  circa  rc^o  clientcUs  ejus  plcna 
Legina,  cum  in  arce  diverfiri  (btuiflct^  ft  a  cuflodibus  eflet 
tum  demum  timere  corpit,  ut  quse  in  oppido  immunito 
itura  cfret}  cum  interea  Huntilati  filius  plus  mille  fele^is 
\Sy  praerer  propinquar  re^ionis  promifcuam  midtitudincm,  in 
uberer.    Regina,^  conulio  pro  re  prslcnti  capto,   aditus 
)ppidi  vigiliis  obfldct :  navcS)  qux  commcatum  advexerant, 
)ne  fiuminis  paratas  effc  jubct,  ut,  fi  major  vis  ingrucrct,  iJ 
jm  haberet.    Node  Intempefla,  cxploratorcs  ab  Huntilxo 
um  primi  vigiles  de  induftria  corum  adv^itum  difEmuIaf> 
ogrefE  in  anguflias,  ac  undique  circumventi>  capiuntur :  & 
ranis  Catana  tribus,  cum  primum  fc  adverfus  Reginam  ducl  ', 
it,  Huntilaeum  deferuir,  oc  poflridie  ad  cam  in  o|ipidum  :1 

[VII.  Audiro  Principis  pericuIo>  magna  prifcorum  Scotorum 
do,  parrlm  excita^  partim  flia  fponte,  afTuit :  in  primis  Fra- 

Monroi,  hominum  fortifTimorum  in  illis  gentibus  familijp, 
m  fatis  a  vi  tuta  viderctur,  arccm  Regina  oppugnare  coc^it, 
■n  ncc  propu^natoribus,  neque  cattctls  tcWs^  ^^  ^'^Y^^yciVxKs- 
{^wemfamy  futis  efTet  munita,  deditur.  '^tov>3^«afvaxac>OTBvjM| 
oplicio  affcdiy  ca:teri  incolumcs  diuvvffx.    *T\m^  «scno^^J 

Nobilimcy  aliorum  adventu,  uluTiofTjoMLS  dow^vs 


ja^  Rertm  Seoticartm 

pmTrillii,  cmt  firif  firmo  prxl^dto  ^iurto  di<  AlnnlonuA  rciliit, 
Ibi  dnniim  Rieru  libn-an,  veKcmcnter  in  Gorttonii  Oktiim  inHan- 
matur,  &  iti  vindifbim  prona,  fiatrem  rurliu  omni  favorii  oflen- 
tationc  7n<plcxa  efl,  limnLinJo  (e  totam  n  ro  pcnderc ;  ac  fum 
fiLittiiT  ift  cjut  incolumitatc  poljtam  cunAli  peHuadCre  lutittir. 

XXXVIII.  Hii  Gorrioniui  tot^iin  icciKB  aulicX  &cinn  cutn  vitte' 
rcc  inkxr&in,  Mor;ivix  Comltnn,  nuper  morti  deflinatum,  in  lum- 
ma  gmtL]  cflr,  ftfi,  t  fumma  fpc  honotit  &  Jignitjcit,  in  Sagnui- 
rillitnum  odium  incidiire.*  cum  ultcriui  jam  lc  progfclTum  exiuusa- 
m,  aium  ut  reccptui  ullut  ad  veniam  reHaret,  ad  prKcipirii  fk 
CoTrtilfa  conrertit.  Hec  ulluiti  aliud  pertcaTii  ijiflantibui  remeJt- 
lim  ratui,  ^uam  ut  Reginath  ^ucivii  modo  in  runm  rciTiKerct  pocc- 
flatcm  ;  caih  ctfl  in  przfctKia  fe*  gravitet'  ofFcnrutum  vtdcbat,  ta- 
ifttiTofftciis,  bfanditiii,  &  lilu  nuprlit,  cjuanun  Ctiam  avunculicre- 
dc^ititiir  auftorei,  mDficbrem  animum  cum  tempbfc  flcAi  poHe  ' 
non  dcfpcrab;;!.  Itaquc,  communicaro  cum  amicii  conlilio,  Mora^ 
vium,  quovi!  mn.ln  pofftc,  tollerc  detrcvit.  Ko  cnim  fiiblato,  ne- 
mincm  circ,  cui  vrl  R.egiiia  impcrium  mandaTcr,  vcl  qiii  fulceptuffl 
fuflitiere  pofTcr.  Rei  pcrperr.inda:  fpera  aflcrebant  fpccuUtorci:  ac, 
jirTter  afin!,  Gcorgiui  Gordottiui,  Siirhcrlandix  Comei,  qui  afli- 
duu!  in  aula,  limulationc  crga  Rcffinam  bcnevolenrix,  omnia  ejuj 
confilia  rimabarur,  at  per  iJoncoi  bominci  indkab.ir :  nccmoilo 
femporum  &  loconim  opportun  ic.it cs  obftrvabat,  ftd  operam  fuim 
in  le  pcrficiunJa  ollFcrebar.  Acccdcbar  aJ  hxc,  oppidum  undiqiic 
apertum,  &  infrdiantlbuscommoJjm  ;  civei,  vel  iicneficiii  conci- 
liari,  vcl  ^eceflituJine  jiinfli,  vcl  metuniliil  aufvirii  auxilia  Mon- 
nciorum  Jimifli  ilnmum  ;  tum  Comiic  Moravi;c  paucoi  efTc,  &  c 
InnRinquis  rcgionibui  aiiduftos,  quoriim  ofTcnfa  ei  non  elTet  magno- 
fKT'-  [■crtimcfccnda  ;  3f  cum,  pcr  vitinii  rcoJnncs,  omnci  in  iplitit 
trtcnc  pofcfhtc,  rcm  llnc  ftneuine  pcrH.:i  poile  :  uno  hominc  cxtin* 
flo,  &  He?in:i  in  pntclUtem  ipforum  rcJa^,  exccra  vulnera  pcr- 
fuilc  poffc  fanari.  Hii  cngicationibui  ad  rcm  a^rcdicndam  im- 
ptilf.15,  ciira  jam  r.itio  perpVcranJi  flicinorii  confiituta  eflet,  c«  li- 
terii  Comitis  S',uhcrlanili«  &  lo.innii  Lcflii  deprehenfis,  omnja 
corum  confilia  funr  p.icelaf)a.  SuiherlanJiui,  cognito  inJicio,  dif 
tcflic  :  I.cfliw',  agniea  culpa,  vcniam  imucrravit ',  ac  dciMcp-, 
tjiio.id  vixir,  furtcm  &  fiiJelcm  opcram  Reginse,  dcinde  Rcgi  prj- 
Ititic. 

XXXIX.  Huntila-iis,  <)ui  cxicum  (iiorum  conilliorum,  in  loco,  ob 
(ircjmjcQa!  p.iliiitct,  pcopc  inaccefTo,  cum  m.i(;na  fuonim  m™nj 
txr|M;fl.»b:it,  intclleflo,  quiJ  in  aula  p,crcretiir,  ex  conlilio  amiu>- 
Tum,  fiaiuic  in  montes  fcccdcrc.    ScJ,  cum  <v  vicina  Nohflttatc,     j 

/jux  :iii  Rcaiaim  (o^vcnctAt,  mviWiViaVptTW  ful  ftuJIofoi,  coruin      ! 

/jromi/Tirfitiiconlifiis,  vtcti.\m  t(ii«V(jcQft^i\w,  ^i\\i«i?iw«>wR.ipl-      ! 

Cna:  in  [',co  natiira  nwnwo  cxCwiRMt.    VioiiNm^v  ^L>aTO.W>m^ 

tjuibm  confi.Ierct,  vix  ccntum  eci»\K^  ViW,  WK«cfe-«,<ipvvV- 

tf-lm  Proccribus,  it>  ptimis  law\i«U«^\^5^'»  Vto^-^^uW^^^^ 


Liher  ^cimlis  Sefaimis.  0y 

PMrkb  LinJefiot  »1  bontiR  duocc  co^e.  C«nri'  exvMinii  agria 
:a\\a&i,  circjrn-  efiinj^nri,  lugnk  tx  pint  i}>  HuKil»  fnacof 
-uici,  nu^ti  MoTAvii  >:alK>rt«m  4ii  esliiuiu  mthift,  tpam  tn  pcri- 
:iilu  opcmJaturi,  tnagu  cum  veTbaruin  j^atioae  uru  pfogrCiiie- 
■anturj  "  Pollkefaintur  «niis,  lcfe  lislWm,  line  alionia»  opc,  de- 
'  belUnirof :  adeilcnr  modo,  ac  IpedMoretfefe  prKbertiic. 

XL.  ['rannifli  equirei,  qui  eirz*  paliulc»  adicui  emnci  fePvarenTi 
)«  Huntiliiiis  evadcret,  cxteri  lenttorc  gra^lu  advencabant  i  &  ^tian* 
|iiain  fuMriore  ne&  e  GaixloniiHiia  non  pauci  diflngiirenr^  reAa- 
>3nt  adnuc  fiipra  ttecatcot,  fliif  i«  laiii  teneniciL  Be-  cum  wentim 
Het,,  Moravius  in  diw  pnpirtgiM^  unde  profbeclui  i»  paludei 
TTSt,  euiB  fuH,  Ijinplii.-e  uniinc  acicinflrudi,  ftetii.  Reli{)utfta< 
im,  incer  duccndum.  adverGit  heitem,  aperte  proditionii  lignuw 
lederunt :  gui  ramoi  ericx  (cujtu  magna  in  illii  lod)  copia  erat)  ue 
ib  hoflibui  a^nofteTetuur ,  tenHnentji  capitum  affixcrwt.  Ubt 
in^u  vcntum  cfl,,  Huntiizan^  lecuu  dc  exitii,  gradum  ad  eoi 
.ecelcrant,  &  cumxdverCim.  Miem  ik  prDditoribut  lurbatam  vidc- 
cnr^  &  jam  in  fu^m  converfim,  ut  enpeiUtim  feqtiereDtur,  {arif^ 
'uabjicium;  &,  flridi?  etWibui,  aiiKiirarem  integroriBB,  proilitt- 
ineK.  in^atinantct,  in  li«flem  ma^na  gradu  feninturi  Proditorci 
odev  illo  impcru  acicm  Ihntem  utia  &  rati  in  fugam  averiiimi, 
iil  eariB  aoiclcrabant.  Scd  Mbravii»,  ^ui  nuILmt  in  fn^  fpem  vi- 
leret,  ne^ue ^^uic^uam,  prxter  buadl^.mortij  decu%  vcflifa  cre- 
Uret,  excljmavic^  "  Ut  £rif[a5  fui  priF  le  teitderent,  neein  ai:ieni 
■  ruam  fiii^cntn  rednerent."  IUt,  prarer  opininnem  C3(cl'ifi,  cor- 
iiM  iitriDr|iiecanfulit  oTdinihai  prcterieruiit.  Huntilatitii  verD,qui 
Mi  profljgaMm  rem  piiratat»,  cnm  aciem  ^uidcm  garr.im,  feJ 
lifxtcntii  haflilibut  borrnitem,  ccrnerent,  ipli,  ut  cjui  rparli  ac  line 
itJinc  fcfi:  inferebanc,  nec,  propcer  hjfbrum  longitudinem,  ex  ad- 
'frfi)  aH  manu)  venire  potcrani,  repcnlim  terrore  perculli,  non 
laullo  celeriui  fuf;iunt,  quam  antea  fequebantor.  Rnm  fortunn 
nutacionem  prodicoret  confpicari,  ian  fiigieniibai  inlhnt,  ac,  ut  le 
.ftinre  ciiIki  purgarenr,.  quicquid  fuic  cxdit  co  Jic,  ipli  ediderunr. 
"aefi  ex  Hunctl:ranii  citcicer  CXX.  capci  C.  ex  alrera  acie  nemo. 
scer  caprivoifiiit  ipfe  Huntilaw,  ac  duo  filii  Joantiet  &  Adamut. 
*ater,  xtare  ingravcfcentc,  &,  ui  in  bomiTie  corpulenfo,  an^ufto 
piritunra  meatii,  inret  capientinm  manirt  elt  cxanimanu:  czteri, 
nulta  jam  noQc,  Ahredoni^iMi  itiiQi.  Moniviui,  miniOTO  F.ccle- 
itr  (iium  advcncum  exfpeftare  juflb,  primun  omnium  gntias  Deo 
mmonali  egic,  ^uod  e  tanro  ac  tam  prxfcnti  periculo,  millii  fuii 
•ttibui&  cMifilifT,  (ed  ejanmlu)  bciti^nit;ite,  pMCer  afknium  ex- 
peflationem,  cum  fuit  emerlilTer.  Deindc  ad  Rcfiinaift  illinc  pr6- 
eduiefh  thi,  inter  iHutuat  fflultotun  lenuulationeit  ■Le^jco.^'^ 
iitrum  h  ilariarem,  nec  voeem  Ixrtt»  itbticev^  c&\&k. 
XLI.  Prnximii  d/e6iK,  JoMmci  GoidoRVOT^vi^Vwiift  *t  ■«*,&*«> 
•n/w  rar«.m«ii.,nimi»nim:  erKtnim  »Ao\«W«''"**^'*"  ^-r^ 


jatf  'R.ernm  Scoticarmn 

Mdt  delliiuiur,  quam  tarum  fimularioM  dctepnit,  &,  ^ooi  ttdli* 
ninorcm  mdignatJonem  quam  mifcriconiiam  movrbat,  th  imft- 
riio  camificc  Uieratui.  Regini  monem  ciu],  cum  multis  lacfymtt, ' 
ipeflawic:  vcrum,  uc  erit  id  cebndos  animi  fcnfut  comi>or»ta,  ic4 
tun  c)ui  mocAiciim  varic  incerprenbAntur :  cnque  migii,  ^uo  nna 
Dinore  oJio  ci  franem  quim  Huntilxum  elTc  pleri^juc  inttlliet' 
bsnt.  Adami  ienovit  aJolcrcentiir.  Gcoreiui,  n.iai  miximus,  ie- 
fftntU  domi  rcbut,  ad  focerum  Jacobum  Mjmiltonium  fe  recvpit : 
u(  vel  ]pu4  eum  fugx  Utibulwn,  vd  e]ui  prccibus  vcniim  culpK 
impetrDrec  MuJii  e  Gordoniorum  cliencibui,  prouc  quilbuc  ilell< 
^uilTe  vifus  cli,  alii  pccunia,  alii  exilio  mulciti :  nonnulli  in  Un- 
ginnuu  cegni  p.ircct,  ne  rci  domi  curbircnc,  rclcglti:  (julbuf  po- 
tciuiorc!  concigeranc  dcprecacorci,  C-elerc  foluri,  2c  iu  prillinum 
gratis  locum  rcltituii. 

XLII.  Ih,  vcl  compoficif  vcl  Jopitii  id  feptencnonci  rebui,  ic- 
li(|ua  hiemi  per  c)uictcm  iwnfaaa  efl.  Ad  V.  Ol.  Detnnbrif, 
Bnrbucliut,  per  ftcciatcm  in  cuHodiim,  uodc  erjtcliplut,  fedtre 
jufru!,  cum  non  p.iruinct,  boiVis  publicus  efl  dcnuCKiacus.  Ad  Rc- 
ginim,  AbreJonix  Pcrthum  reverlJm,  vcnit  Jacobui  Himilconiuf, 

firo  Gcorgio  Gordonio  ^enero  deprecMum :  ac  Eitii  ctemenci  K- 
ponfo  acccpto,  i;imen  gencrum  iradcre  ed  coiOji.  li  ad  Durobl- 
rum  incuHodiim  eilreminui:  ac  dcinde,  anno  proxi- 
M.  D.  mo,  Qui  fiiit  M.  a  LXIII.  ad  VII  Cal.  Fcbruirii,  inde 
LXIII,  arceflitui  Edimburgum,  perduellionii  damtucitr,  ac  Dum- 
banim  rcmitcicur,  Hdc  maxime  tempore,  ediAo  miittx 
pecuniaria  irragaca  fiiit,  fi  ^uii  Quidragclimjlii  jejunii  cemporc 
camibui  vcfcerecur:  in  quo  edicendo,  non  reli^ionii,  ied  pinlicK 
ucilicatii  ciulTa  vaiuit.  Archiepifcopm  Fani  Andre^,  qxwJ,  pofl 
e Jjdum  in  adventu  Re^ini  faftum,  nec  MilTii  audiendii  nec  dieen- 
dis  abflinuifTet,  in  arccm  incluGu  &ic  Edimburei :  cxteri,  cjufdcm 
criminis  rei,  leviter  multaci,  graviore  ptxna  aenuncian,  G  pnHea 
eju j  cutpr  aflioei  deprehenilcrencur.  Jam  comltiorum,  qax  in  XX. 
mcnfii  Maii  indifla  erant,  diei  advenerat.  Regina  conmau,  a^ 
cjucaniplillimi  vefleamiaa,  cum  iiwenti  pompa  in  Senanmi  vcnit : 
novum  prorfui  fpcQaailum,  nill  fub  cjui  matre  &  avia.  oculi  lio- 
minum  ad  tolerandum  impcrium  inuliebre  fuilTcnt  afliiefadi.  In 
eo  convcntu,  quacdam  decceca  fuerunc,  in  corum  favorcm.  «|Ui 
puriorcm  Evangelicff  leeii  doftrinjm  proficebantur  :  ac  in  Monc- 
tjrioipjucoi  animadvcrfum.  Keliquum  «l^acii  Regina  vcnatloni 
in  Atholia  ioduKic. 

XLIII,  Sub  finem  antumni,  permicteote  RcEina,  rediie  in  Soa* 

tiam  MatthsEui  Scuartui  Levini^  Comcs,  XX.^^anno  quam  tnrpiRr 

A  Rcge  Galtoriim  deKicucui  abierac,  uti  antc  a  ncfcii  H{ 

M.  n.     llTiptuin  :    ac  ^itovvmQ    mvm-,  <\«v  W«  V^  O.   IJOV. 

LXTV.     menfe   lanuatin,  Vn  cr^cvvcMu  WoW,  a4.A ■^™Na«».      ly 

inrfiao     temVrto   exiWo,  !*  tiwX".  ittLt^^^,.  t^Cvwssft", 


.       Liher  *D'iciinus  SepHmus._    ^      yaji 

iiii^FTimidDs,  (]ui  'in  auheranr^  eiioflu),  camen  nrnii  cun  Ji 
^fcbat.  Tantteni  ytr  Patrlcium  R.iiv'cnum  iicnim  admoniciii,  ev 
creail  mairem,  In|iir(^Iiiaiiascjiu  acTlMuin Levinum  xJes,  d  • 
ci^'.'ac,  alv6  foicc  luluia,  »  mo'rbi  excuLtlonc  uAi,  ibtlu6rti- 
'iDCcrea,  ciim  amiAiruHi' quiilafti  'eiim  invifercnt,  rumor  fla- 
'cti^iTui  ,eD,  tbi  eifm  liTlIflc,  uc  Rcginani  &  Darlxum  reJeun- 
litliiiitiui^gum  inccrcipcFcc,  Equicci  fuHim  dimifii,  ciuu  ncn)i- 
1  amatum  cdnfjiexiinrit,  laincn  I^cginl  ranca  celcric^tc  ac  tam 
)iJe'icer  illud  confecit,' vclut  certo  Immincflte  periculo, 
tLVlt  Nupcib  jam  inflaniibu»,  ut  aliijuA  conrenfui  publici  Ipc- 
:  ad  Rcginc  yoIuMacem  acccdetet,  convocatur  Stcrlinum  magn^ 
I  Prd<:erum  :  Ad  hi  prccipue,  'qi)oi  aUt  libenccr  conlcnfuroi,  auc 
iifenare  non  aiifuroi,  credebanr,  ^  ijs,  in  confillum  adhibitis, 
Iti'  aflcnlerunf,  modo  ap  quiiJ  in  religlonb  doArina  pubiicc  re- 
tainnovaretur:  plurimi  titra  iilhm  occcpiionem,  uuoJRecin» 
tum  fore  cxifliroabhnt,  ad  itl  (cntcntiat  accommodabint,  Umis, 
tl^e^sSru.musOiliiltrius,  palain  f>ro&ir«  cft,  fe  nun^.im  aflca- 
.im,'ut  Pjpatix  fiClIonit  l(.«x  aiTumcrctur.'  Uaraviiii  quiilem 
;nu]  a  nujxiii  non  crat,  (ut  qui  in  primii  auflor  crar  lu^-ciils  ex 
gli.t  evbLaiiJi)  fcd  videbar,  (juaDtis  mocibui  ca  ics  initiimi  d,i- 
a  ellet,  Ii,  noi)  ^flcnticRcf  Angla,  con^ci^foc.  Poltitckitur,  eii- 
,  fe  curaturumi  uc,  voletKe  atquc  auAorc  ■AngU,  i^nia  cranit- 
encur,  1t  ihodo  rcligioni  caWivnirt  &ei{  cimi  vidcrct,  iii  iJln 
vcntu  cnillum  libeie  ccnfendi  locum:  fL)i|;iru[n,  maluit  abcire, 
irii  (enicnti.itn  diccre',  libi  fnrtalle  exici^iiilein,  &  in  publicum 
titcm.  J.iflitacurcciim  vul^o  ilU.^uxfcia,:  poflctnc  R.e(;in.i, 
'unfto  Tn.irito,  qu^m  vclle;  alfum  cs^aaiini  fcotcocia 'Virum  fii- 
rc  :  .iliii  cciifcmibuf,  Rcglnz,.  cx  mwcc  viri,  c,im  libcrc^itcm 
1  hceandam,  qua,-plchctii  ouoquc  unit^Ckjiciir :  aliii  conn.i  jHir- 
ncit>u<,  in  rcsnorum  hxrcJibuj  diVerfum  jui  efle,  uc  «jnx  un^ 
ra  &  vimm  l!bi  liimertnti  %  f^^f  P-CEcm  djrenc :  multii^uc 
uiuj.  elTcj,  uc.  ^pulus  iihi  puclLcin^Ei^iPj  <]uam  poclta  Rjcgem 
verlljclieercc, .  '  ,  >        . 

TtVIir.T^cnfeJulio,  vcnic^x^nglii  Legatut,  qui  oftendercc ; 
Lcgin.im  Angliv,   qua;  iii  cottcm  conGngumitMij  efA^»  ucrum- 
[uc  contin!>cret,'  mirari,  quod  reip  taoram  pr9oipiia.icnt,.n<tjUC 
ecum  commumc.trcnt :  quiquc  magnoperc  pcicrer,  tw  iRtCTp^tiii.>. 
nor.i,  dilif.entiui  rcm  cxpcnJcrent,  forc.i&   nt>n   line   utriufguc 
e.Bii  cniolumcnto,"     Hac  lcR.itione  cMm  nijiil  *£lum  *11«,  Ii.l 
1  K-c'utacft  alia.    t^cnljuj  Thropmononqs,  Efjuct,  nnminc  Rc- 
ise  Anjilonim,  Lcviniurn  Sf  hlium  cjiii  inonuic,  irt  ccrcum  diim 
imcAium  h.iberc ;  cumtjuc  dicm  jani.  praECCriftc  :  dnmum  itjotic 
(  rcklire  jubcc,  nili  fc  multari  exiiio,  botuquc  in  &C:unvx^.K-f:. 
ilenc,    Illi,  niiiil  ea  comminationciMMAM'!,  w\fe\«Wi''i.^'*'^^- 
mt.   ' Intere.1  Rr^iiu,  cvm  connubiunv '»\\viiu\m\v\T^  ^>S^s^  '■'^ 
•fir,  /rniiyxrm.i.vinii  Rciy*  uxor,  iyfi  T<fiJivi.\\'*ft\\%V»^v'=-'. 
^emi privito,  millis  infignifirihiis  S-ji«iT-.im  '.vtviJvi  Cai -"•  '^'■'^ 


^J  ^  R.cginz  csLuffa.  non  ievifliDia,  c^ucxl  ilios  Avunculos  a  nupi 

^  '^  ^vcrfos  non  liubirabar  :  igirur,  li  mora  longior  incerponcrer 

rijcb.it,  nc  (|uoii  .ib  illis,  (juovl  rcm  propc  confc^am  turbaj 
jKrviimcncum  ob|iccrcrur.  Nam  cum  iccrecum  illud  decrei 
ncllo  lacro  per  roram  ChriOianonim  dirionem  fiifcitandO) 
Chrifli  do^rina  pcnirus  cxftirpaoda,  eiTer  fadum,  ciquc  I> 
us  impcraror  deftinarus»  ibcs  improbas  &  immodacas  alcra 
tuir,  pcr  fbroris  filiam>  ira  domcflicls  tumulcibus  peiturh 
cinniaffly  ut  nullo  auxilio  rraDfinarinos  amicos  juvarc  poflca 
Oavide,  Qui  tum  apud  Reginam  plurimum  poterar,  contciK] 
ufij  rei  Chriflianc  nuptias  cas  futuras :  quod  Henricus  Darl 
pater  ejus  iefiae  Papnar  accrrimi  cflenr  aflertores,  &  in 
regno  gratioii,  clani^uc  familiis  Inncxi,  multifi|uc  dicncc 
nixi ;  res,  diu  agttata,  tandcm  impulfa  cft.  h  cum,  fi  iiii| 
ircnt,  confcnricnribus  Regina  Anglic  &  Nobflitatc  Soon 
fuis  rationibus  advcrfa  vidcbar ;  primum,  in  cis  oooficicfKJ 
lam  fuam  fore  gratiam ;  deindc  relieioois  iucohimitati  caui 
fin  vero  Rcgina  fe  ad  Coocilium  Tndeorinum  adjuogcrct,  I 
honores,  facerdoria,  finc  modo  pecuniami  floe  «mulo  poi 
promirrebar :  igirur,  omnia  molicndo,  candem  pcrfecic,  ui 
prarcipirarcnturi  Scotis  non  fatis  «quis,  Angtis  vehanci 
lcnfis. 

CVIL    R  E  X. 
XLIX.  Quarto  Calcndas  Augufli,  Henricus  Stiurcus  1 
Scuanam  uxorem  ducit :  fafioque  filcnrio,  aoclamatimi  cfl, 
rc  mulrirudinc.  ur  nrofnerr  mnni:i  (iirrrdrrmr  Henricn  Ar 


Liher  7)ecimtts  Septimtis,         5- 51 

efieiii  &  opibus  clari.  Ail  eoi  ficcialei  mitTi :  cun  non  u- 
t,  esilio  mulcatl,  iii  Argathelummajor  piri  feceflere:  inU 
inim  in  auhm  revocaci.  lu  rebut  ooinLbui,  ^uintum  faiii 
tur,  adverflii  rebellci  compantii,  Keect,  (|ua[4or  miliibui 
ti,  Gbfcusm  vencrunt :  rcbcllei  Paflcti  fe  concincbant. 
!bi,  pro  partium  ingeniii,  varix  coDfuliationu  rucrunc  RC' 
ilTo  Fixcialt,  arcem  Hamilcooiam  dctli  pctuni :  ac,  rc  infc- 
erfb,  ad  prxlium  lc  cxpediunc.  Altcra  lafiio,'lccuni  ip£i 
,  variji  fenteniiii  dlllrahebatur.  Hamiltonii,  qui  in  iilii  lo- 
mai  habebant  opci,  nuUam  pacii  fiimaro  conilitiooem  efle 
ant,  niJi  Kcgtbuf  fublacii.  "  Illii  enlm  iiKotumibui,  nihil 
i  fpcrandum,  qium  nova  bcUa,  oavai  inlldiaj,  &  paccm  li- 
tam,  apcrto  bello  magii  periculofam.  Privatorum  injuriai 
laborum  nrdio  dcponi ;  txpe  maenii  emolumcntii  campen- 
Rcgum  inimicitiai  Ibla  mortc  cxunguL"  Moraviui  &  Gilcn- 
,  qui  incelligebant,  coi  non  puUicum  emoliimentum,  leil 
1  opci  fpcflare,  (ut  qui,  Regina  eithiQa,  preiimi  hxrcdes 
Sc  a  nrdr,  &  ab  Hamilionii  imperio  (quotl  CTudele  &  ava- 
m  ita  priJem  fcnferaot)  juzta  abhorrebant,  miiion  conlTIia 
ant ;  '' Dinenfionem  enim  clTe  civitcm,  &  adhuc  incnica- 
in  qua  hiAcnui,  non  armii,  fid  finccntiii  cflct  cercatura : 
,  G  licri  pollcc,  honcftii  conditioBiBus  cfTe  fininklam.  AJ 
confilia,  non  dcfuturoi  in  Rcgiii  cafirit,  qut  &  pacem  cupi- 
i  libenctr  audirent,  &  incolumintcm  tucri  armii  ticceirariit 
ntibus  non  cfTcnt  defuniri.  R«ci  auccm,  pcr  addefccnci- 
fcrta/Te  minut  profplcere :  nonaum  autcm  ca  pcccafle,  quas 
ibefiAacionem  Hatut  publici  pcritncrcnc  :  fi  qiu  vitia  atlnnt, 
ad  privaii  dedecoru  labem  faciant,  ea  non  mortc  aboleti, 
cvioribvit  rrmediii  cunri,  oporcere,  Sc  enim  meminiflc  ob- 
icum,  &  poncrii  ad  imiiationcm  rcliCtum,  ui  in  tIi.i  Regiim 
oribui  otculclora  vitia  difnmubrcnt,  dubia  molliui  intcrprc- 
ttur,  manifclta  caccnm  ierTcnr,  ntodo  nc  pcmicicm  publLam 
n  iraherent. 

Hac  fcntentia  cum  pluribui  elacuifltt,  cxteri  Hamllconii, 
Tacobum  gentii  Principem,  fibi  ^ulefcendtim  ftatuerunt :  ille 
fidKim  equiiibu)  comiratui,  cum  Proccribui  rcmanfit.  Hi 
m  cxtenuaiif  viribu!,  inlirmiorc]  cflcnt,  quam  uc  vd  con^- 
cnr,  vcl  ad  fuas  quiique  vItm  pcnctrarc,  temporibiu  oblccu- 
aoae  Hamiltonium  vencre  :  ponridic  Edimburgum  profcAi, 
belli  gerendi  CMifilium  inirent,  cum  8c  an  urbi  immincni  tC- 
n  coi  jacularetur,  nec  amici,  c  rcgionibui  tonginquii,  tam 
ir  quam  rci  poCcbat,  convenire  poflent,  &  Regei,  prope  ve- 
corum  inharentet,  advcniare  diccrentur,  multum  n^antc  ae 
nte  Joanne  Maxuallio  Hereriano,  Drumfrtfium  verfui  itcr 
iuntur.  Rej>ci,  rctro  GlaCuan  rcveri^,  Lcrini»  Canit«.i^ 
uii  inrcglonibui  adoccidcntcmhlbcnumVfeGUMftimcMAS.- 
wf;  StarUauw,  ac  indc  in  mcdiam  Hbm,  «nv^^^^^^ 


mcntcr  cupicbAt,  loquitur.  £n,  nomo  impietr,  &  con 
o'ic  promnis,  facilc  impctrataj  ad  rcbcUcs  rccJit :  oftcrul 
•'  in  fc  opis  cllc,  proin  iibi  confuli^nt :  AngUam  cflc  pr 
*Ml  co  fcccclanc,  ic,  rcbus  compolitis,  mox  fccuturui 
"^  omncs  fortuna;  cum  cis  conjundlurum."  A  Morav 
mlile  libras,  expcnCc  in  fliDCiulia  milituro  noipine,  exc< 
^cuniam  in  equitcs  txpenum  fcrcbat.  Juilus  enim  p 
tum  turmas  conducerv^  fiios  mini^ros  domelHcos  pro  ] 
oHtntabat. 

LII.  Rcge;,  adventu  fuo^  &.acceirione  Hereflani  ad 
ccrritis  inimitis^  ac  omnibus  ciitumclrca'  pro  arbitrio 
i{ucibuf^ue  partium  expuKis^  &  cstcris  in  eorum  pericu 
intcnti;,  circa  finem  Oi)obris  Edim1>iirgum  redicre.  Ic 
<pc  acl  inirlum  veris  res  tranquillar  flicrc.  Convenrus  O 
ri'is  regni  promulgatus  erat  in  menfcm  M.irtium>  uc  b( 
pubiicarentur,  &  nomina  cx  albo  Nobilium  erac:!erentur, 
(jccrarcntur^  tjuorum  nihil^  abfque  conventus  publlc^  dec 
bus  licct. 

klll.  Intcrea  I>avid,  aulam  prmcipibus  Prqcertnn  \ 
cVus>  quo  fuam  immoderatam  potcncis  fpcm  confirmarQ 
impotcntibus  confiltis  armabar,  af&duc  hortando,  uc 
Priucipcj  fcrro  coerceret.  PatK  is  e  mcdio  fublatis,  ca 
aufuror.  Sed  iHpatores  Re^inx,  quod  Sooti  gcncre  eflfrni 
Nobilicatis  ncfariam  non  facilc  confcnfliros  putabac  £ 
co  deje6iis,  co  cotts  viribus  incubuit,  ut  cxicri  (  qpod 


arcEpiri  ccrpti,  fed  propc  iiiispjli,  5:  per  K  "^""SC  "'"'^ 

vidcrecur.     Honini  Jiquein  oftenderc,  ^u^un  ,  'a^^X 

nCCICuIoGui.  .  yi^  - 

Jt.IV.  Cicemm,  ut  apud  Rcijinain  crcK:cbat  i^  *\-1 

NiM,  ut  in  fadundii  nuptiis  iteginie  prxL-cpj  fiiera         «^ 
regtvtt  Sxaa  c&  poniceiicia,'  &  ■micacic  voluatitif  ik 
dicU.     Ciun  cniBi,  a  nu|Xiif  llatiin,  liue  publico  cunlv  .c 

pr^onii  voceRegem  pronuncisllet,  &  pait»  in  diplonk.      .^ofcr- 
Vicam  ad  id  ictnpus  fiiillet,  ut  Rcgii  &  Regtuie  namen  eiiprinicrc-- 
turj^non  mulco  foH,  utrMjucnoiniae  fcrvaio,  muiatuf  tinium  or- 
do.cftirui  R.eginx  nomcn  priiu,  Rjtgii  pofierius  CTiberciur.    T,in-    ; 
tiem  iicgina,  ijt  omni  grjtiJk^nJi  potdtjtc  rpnli jrct  nuriium,  c^uf- 
fata  ell,  per.ejus  ableotiua,  dunt  vcnaiionibut  &  aucupiit  cl^i  Ol- 
cupaius,  mulc4  Aut  noo  fuo  cempore  lieri,  auiomnino  pmennitci : 
commoilius   fore,   ut  ipfi  pto  ambobui  fubfLriberei:  hic  r.iiioiic 
profpici   poiTe,  ut  &  ill<;  fuif  volupaiibus  frucretur,  &'publiui  ne- 
Leffitdtei  ejus  nblcntiA  non  morarecOT.    IJ  i:kimilIc,'Ut  quinulU  in  - 
re  .eam  oficnderc  valebat,  in  botum  amcm  acccpilTct,  primitnt  Ic:~ 
vibiu  de  caufns-ableutur.:  uf  procul  a  nnnciliooc  ae^tiorum  pu- 
blicorum  confcieotiA  abcHct,  &  omniivn  bfneficioitun  gracia  ad  (^i- 
lam  ^c(inam  reJuoiUret,    It»  eoiiB  ficunt.  rauqticm  inib^t,  R.e- 
ccmj  cupus.nec  amicitia  cuiijuim  elTet  fruduofj,  ncc  irafbnnida- 
bilii,  paullaiim  in  tuKcmium  Amniiun  veniurum.  >  Djvid  eciam, . 
qim  ru  indignior  cirLi,  ci  iub.IlituitLir,  qui  ferrco  tyiM  Jiplomiiii 
4]uziUm  pro  Rxgc  figiuret.    Ille,  hit;  frinifle  orani  cun  publii.-x  - 
cx^ciu,  etiam.ne,  molcftui  Fenim  fKKtacum  aibiter  e(Iix,-tiicme   - 
alpcrpmA^febtium  detrufui  cfi,  cxiguo  admodiiviy  anjiw  inCM-  pri-  . 
fatfitwax  camplurium  digniiaien,  >cofiutaiu,   in  prard-Mn'  veriui 
DUast   ai^cupium.  .  EiClem  4i*bui.tanta  vlf  nivis  e.c<Elo  dccidJt,  Mt  >t 
■n  jlocis  Doti  admo(lum  copioiiiy  £(-pF*tcfea  kiruiinia  inftftii,  ho--  f 
ino  lempcr  in  aula  educaius,  &  viftuiJibcnlkiri  aiTuctiu,  ob  rrrum  '  • 
ncccflif-iiuum  pcnuciani,  pcriculum  adiiTct,  nili  cafut  eo  OrcSilci>^ 
lcni  dcculiiTet  i^iilcopum.    ls,-Jpcariim  gnaWit  vininonnitMl>.ac-- 
qucalinrum  commca|uiim,  in  fuiun  ufiifn  actulnM. 

L-Vi  J^ec  bac  ratiene  t^iun  R.cj;ina  Davtdcm  e-IuC  oblcuritittt    . 
latclifjii  praduccre,  .£:  oCtcntare  pa|>ulo,.conien|;i,  aliam  viam  cum.  i 
omandf  n^norc.ifomef^ico  ell  conunenia.    CLim  jam  nntei  Rec:iji.i, 
pcr  aliiuiDt  mcofc!,  folito  plure;  .ad  mtalam  fuim  aiihibercr,  ui  iii 
miiltitiidinc  fakcm  locui  D^iviji  miiuii  Inviiliofui  cffcti-  h-tc  popii-   < 
tariiJtit  fpccic  rats  clt  fbie,  uc  iBfolcnria  ipe£l,iculit  convidoruiii 
fnultitudinc,.&  qnotittianaxDnfuetudine,  pauLlatum^Ievarecitr,  &    ■ 
ftonMchi  haaiinum  fcnlim  airuelccrciif)'  ut  tytit.^.tvt  ^^v  y^^K''^- 
Tamlem  eo  perveatum  eft,  nt  Ule  cum-iino  Miw,ii  7^etO'C^>*»:v!«:'<*.-  - 
luf  toovi^r  e&t,     [/r^utem  Ibci  anjviftui,  tiUk,  w»*»»*^'^^^"   . 
•,  mimieret  /nvMiam,- nonnun juam  »•  st\\«\a,  *»TJ**»^-     ^^ 
•Vliipraafi^fidaa,  cpii;,  app,trabant«.    ^taW^-'»-'^^*'*^ 

Vy  ^. 


JJ2  .Xtnum  Scoticarum 

IkiriiiD  nujofCS^in&niiaBi  augcbant,  Cif^cioliei  alcbant,  &  G^< 
inorum  inriibi»  mMcmm  ruppediulMnr.  Accdfir,  ad  bomiiBnBi 
aut  ir^jiu  [irMlivn,  cogiuiionn  ioftimmaDdi^  ^uod  fupeUcAi- 
U-culiu  corporit,  c^uorum  &  gtDcrt  flc  oumcro>  looec  Rcgem  f» 
pcrabat :  ^ua  rc(  co  videbatur  ind^nior,  qood  nod  Eidcm  mIw 
tiooelhbat,  ied  £idei  cultum  dcilmeGat.  Igitur  Rcg^a,  com  ■»• 
tiira  virii  noo  poiTn  cmcndart,  divitiit  &  baoat&a  cimnJjinJI% 
jn  lu|ircmiH  ocdinem  cum  nititur  promfaere.  ut  "'ftHI  limilt 
catcm,  &  Gorporif  vitia,  (brtuitx  cUricuis  ohcmu  tcgic;  cmB  ob 
ali«,  tw  maximc,  ut  jui  fuftaaii  io  CBwrcaiuj^ico  DaAm^  ifi 
coociliw  ad  Rcginc  maum  cnoimageic  pwcE.  Scd,  cnm  p« 
{(radui  cflct  jnmoTcndut,  oc  iaapt  &  meiceuiiui  Scounr  vldm» 
tut,  priinuiuiagrumEdimbatjoiriGlnmiMCtuicitfAM:  Mal- 
vlllium  Scoii  Toont.  Dominui  a^  &  domini  ficcr,  alilqu^  aai 
plurimum  apud  cum  pomor,  amfcl  conracaanr ;  on  dcinina 
aeri  agit  Rcgina,  ui  pravdio  ocderct ;  cum  fi>ccn>  &  aiBi 
Jqmino  pcrfuadcrcnt.  Sed  cum  panim  ex  fagcniia  rct  p 
Rri^ina  ciin  rcpulfam  in  faim  comumcliam  iatCrprttabaiur :  8c, 
^Doit  magis  erat  cxitialc,  David  id  molcRe  tulib 

LVI.  Vulgur  (ncquc  enim  obCurc  haec  aj^itabantur)  pratfairia 
ilcpl<ir;irc,  pcjora  indiei  ominari,  li,  ad  egcni  nriHilonii  libidincm, 
homincs,  jntitjin  nobilitace  &  fama  illuDm,  maiorum  (edibui  n- 
tnh,lcrmrur :  multi  etiara  e  feiiioribui  mtmotia  icpettbant,  &  ftr* 
Rionibui  cclcbrabant,  id  tcmpm,  cum  Cochcranui,  Rcgii  fratre  pei 
fummum  lcclus  ouifb,  c  btomo  Comei  MarriB  faAus,  bellicivi- 
lii  ca  excitavit  inccndia,  qux  motK  Regis,  &  penc  rcgtri  intetini, 
^ni  reftinfta.  Hxc  cum  palam  fictcnt,  mulioquc  plura  daBdcfli- 
nuj  rufBor  (ut  io  rcbui  minui  honcDis  fieri  Iblet)  muflarcr,  Rex  a* 
mcn  ccrtvii,  nifi  re  cxploraia,  ncmini  crcdcrc,  accepto^  Davidem 
cubicuhnn  Rcgina  ingrcfTun,  iplc  ad  oftiolum,  cufui  clavem  le  o^ 
BCi  fcRipcr  babebai,  aiccnit,  ac  prxtcr  morcm  intcrius  oppcliida- 
cum  invenit.  Cum  pulfanti  ncmo  rcfpondcret,  ingcnttn  iranB 
molrni  animo  coqucni,  no£tem  cam  prope  inlbmnem  egit. 

LVII.  Ex  ilto,  paucii  e  domefticit  adhibitii,  (paucit  caim  fide» 
liat,  ut  qui  otcroi  a  Reeina  comiptoi,  &  faAorum  omnium  di- 
^tonimgue  cxploratatei  (ibi  appofitoi  Icirct)  de  Davidc  tollendo 
«onfultat.  Ilh  confilium  (juidcmprobabant,  fed  rei  gerends  ta- 
eioncm  non  fatis  cxpedicbalK.  Ea  confultatio  aIi<]Uot  diti  remiL 
Alii  mlDiflri,  qui  cxtra  id  confiliinn  crant,  id  quod  crac  lufpicati, 
multis  prodcuntibiu  indiciii,  faAum  ad  Rcginam  deferunt,  aique 
•am  in  rem  prafentcm  ft  pollicentur  du&uroi.  Ntc  in  eo  fHcllc- 
runr.  Obfervato  enim  tcmporc,  cum,  cxclul7i  aliii,  Rcx  Ibkii, 
^uibus  fidcbat,  miniftroc  fccuin  habcrer,  Rcgina^  vchn  per  ctAicu- 
ium  c;iif  ad  fuum  tTWfituta,  ?^«umcwn.con(ciii  arcanonim  op- 
preilir :  &  in  eum  accrSe  'wweGla,  a(mvAi«L«  tiY»  ^j»i\wx  \ 

MKt,  "  Ffuftra  eoi  cot^fiAtate,  Tc  wkiwmi-^' — '-^ 

"  Sc  rcmojium  la  ttnpoic  a4\uVrt»BMa. 


L 


Liber  TDecimus  Septimtis.         f^f 

LVIII.  Cum  in  eo  ilacu  res  efler,  Rcx  Jolorem  liium  cum  pacre 
ununicar,  Malorum  prx&mium  unus  eis  vulcrur  extrus,  ll  ea 
s  Nobilirarisi  ouae  aderar,  recondiiari,  &  qux  aberar,  revocari 
ler :  fid  ad  id  teftinarlone  opus  erar»  quod  jam  dics  eHer  pro* 
quus,  quo  die  Regina  Proceres  abftnres  damnare  decreverar.  £a 
m  de  caufla  convencum  illum  iodixerar,  Francorum  &  Anglorum 
gacis  mulrum  deprccancibus :  uc  qui  fcirenc,  nihil  ^im  levera  a« 
ladverfione  dignum  a  rcis  commiflum  :  animii^uc  eciam  ficucu* 
II  prasceperanc  periculunu 

LDC.  £i£lem  diebus.  licerar  longiffimx  ab  Angtiac  Regiiu  vcne« 
it :  in  quibus  mulca  benevole  &  prudenrer  de  praefenci  rcnmi  ia 
iifia  ftacu  diflcrcbar ;  lenircrque,  acquc  eciam  amanccr,  pnmifi* 
c  aoimum  ab  ira  ad  moderacioncm  rcvocabac.  Eas,  <}uu  tro* 
a  venif&  iciebanc,  ncquc  dubicabac  quifquam  qua  de  rc  crane 
[foty  civilioris  animi  afle£Kim  Rcgyu  crga  cos  fimulans»  com* 
ribus  adhibicis,  icgcrc  caepcrac :  cum^  m  mcdio  curCiy  I>avid 
n  palam  admonuir,  facis  lcAum  efle,  acquc  lubfifterc  juffic* 
ejus  fa^um  magis  fiperbum  quam  novum  omnibus  cft  vimm  : 
ippc  qui  non  ignorarcnr,  quam  impcriofir  plcrumque  erga  eam 
:  gcrereCi  acquc  inccrdum  acrius  reprchcmiercc,  quam  ourtcus 
lerer. 

LX.  Per  eos  dies,  in  convcncu  publico,  dc  caufla  cxulum  acrlrer 
putabacur :  aliis,  uc  Rcginv  gracificarencury  pGenanipcrducUio* 
dccemcnribus.  aliis  conccodcmibus,  nihil  adhuc  liii/Ic  pcrpcrra- 
n,  quod  ram  ievere  j^&retur.  David  inrcrca  Cngulos  arcum- 
r>  animoique  pcrtenrabac^  quid  dc  aUcncibus  dccrecurus  quilque 
ec,  fi  a  rehquo  convencu  IW^tfuA^  kgerccur :  ncc  dubicabar  o« 
idcrc  aperce^  Rcginam  velle  cos  coodcmoari :  qui  lccus  feccrir, 
flra  nici :  fuperque  malam  graciam  apud  Frincipcm  ioicurum. 
rc  agcbar,  parcim  uc  ihfirmiorcs  fyt  &  mctu  curbarcc :  pamm  uc 
niores  c  numero  judicum  ielcdomm  cxcludcrcocur:  latccm  ur 
ifor  prs  ex  co  numero  cfler,  qui  omoia  Rcgios  aflcorarcnrur. 
lOc,  in  fumma  improbirarC)  homiois  obfcuri  poccociam  cum  ple- 
[uc  timerenry  omncs  odifleor,  Rex,  cx  pacris  leorcoria,  Jacobum 
tghiTium,  &  Patricium  Lindcfium,  alccrum  pcris,  alrcrum  ma- 
t  propinquum,  arcefKc.  Hi  rcm  confeninc  cum  Pacricio  Ruveno, 
x>  &  manu  &  coofilio  promco :  fcd  qiii  diutumo  morbo  ica  dcbi» 
iCtts  fuerar,  ut  per  aliquor  menfb  dc  lcflo  ooo  confiirgcrcr.  £i, 
er  paucos,  de  re  ranca  f!dcs  habfra  fuir,  cum  ob  fiimmam  pru- 
ntiam,  tum  quod  llberi  cius  cflcoc  Rcgis  confobrioi.  Ab  his  Rex 
monitus,  quantum  temporibus  praximis  crrafler,  qui  propioquo- 
n  &  anilcorum  prarcipiios,  io  ji^atiam  ocquifEmi  ncbulooif,  non 
fdo  pafliis  cflcr  exnelliy  ied  ipf^  prapcmodom  lia  maou  cxtcufi^ 
,  illumque  terrat  filium  ita  cxtuUfltt^  UC  i(Cc  \pA  i^  «.^  c5M<k.^« 
itreeon  Mulu  pcrrcrca  cum  co  dc  ftal»  fdbXko  ciAncoNLV^t.^^^': 
f,  ut  fdcite  culmm  aeoofccrct,  8t  fc  aArma.m  ia  V***^?^ 
4iitf&lto6a£ri,coirfairu,gc^  IuWStti*^«^^^ 


y^^   •  Tterum  Scoticanm 

rum  uCi  eruAiti,  rm  Iktji  turuM  rati  ailoleflentl!  uxorii  artati  cr&> 
<lerc,  ne  qusnilo  bUnditiit  illedut,  cun)  ccrti  pernitic  ipGtrum, 
pa£U  infieiiirciur,  apitA,  in  qu»  conlenfam  cnt,  Icrip»  ci  exhibic- ' 
ciunF,  •juibui  Itbcmcr  atqtiC  ctum  nipide  oniaibiu  fiibfcripllt.    Eil'  - 
.lumn  crant:   "  Oertligione  tllbilienja,  uticauramerM  in  Kc^-  - 
*'  nxrciiitu  in  Scotiam.    Dc  rcduccRdii  dvibui  nuoer  pnlfii,    auil 
"  buc  p;ltrii  non  ficiie  carerc  poQet.     De  deie  Davidli,  qun  {jfvo,'  \ 
"  nequc  Rcx  digiutaccra,    ncque  Nobilitat  incolumincem,  tueri 
"poikr.  -.  , 

LXI.  Hii  omnium  cbirographo  copiirmatii,  Regcque  tmiU  iV- 
Ooreiii~&  profitente,.  tiim  ui  ccmdcmnationem  Proceri^  aUciJtim' 
prxbcnircnt,  tiinl  ne  mora  conlitimi}'  piLm  ficret,  ftatim  fadftui 
^^zrtdi  vlftim  ell.  I^^imr,  cunrF,egiira  in  cclhila  anguIU  ctEUreti  ■ 
3tlfliblris  dc  moTc admenliift  DaviJe  &  %>imitli  Argatfaielia  iixo< 
re,  '6aiici(]uc  aHircnt  tniniltri,  (lucuj  fnbn  non  multot  capiebac)  Ja- 
(.nbu!  Dui;lalTiui  Morconii  Catnei,  ciuiv  migno  ftmiliarium  oume-' 
ro,  Ht  excimo  tubicdo  ambuhb;ic.  In  area  fubdiali,''e  clicntibut 
&  affiicorum  tidit!imiTobl?rv^re  julli  erant,  &'iumuttui]^  ii  quiori- 
rcntur,  compeCtre.  Rex,  eTuo  cubiciilo,  quoi  ^infra  Reginain 
crat,  pef  Calat  an_^uftai,quc  ci  foli  p:iccbam,  alLcn^t :'  {equebatur 
Patritiui  Ruvcnus  armatui,  Lum  quacuor  auc  quitijuc  .id  ntoimum 
corrittibui.  lii  inceil.im,  ubicoenabatur,  inereflii,  cum  iiilblcnt 
Tcrum  ficiel  Rcginim  nonnibi!  commcivifrcr,  'Ruvcnum  ^ualidum, 
"'  r  diuturno  morbo  m.-icilentum,   &  tamcn  armatum,    alprcie"   ' 


"  Kcqiiid  rei  liova  circc,"  percunftaf  ur :'  nam,  qui  .tdcnnc,  c  ftbre 
dcllrarc,  ac  fu:  pjruni  compotcm  ene,  credcbanc.  llle,  '^  Davidcm, 
"  ftirjcrc  &■  prodlre,  jnbcc :  eum  enim,  in  qoq  &.lcbat,  Ipcum 
'•  ci  nori  eflc  decoAim..  Regina  ftacim  affurgit,  &  corporit  objcSu 
atlvernii  vcntrntet'  eum  prote^it.  Rex,  eam  complexuj,  "eftino, 
"  ariiAoeflt  jubcc;  nihil  iiiim  e/Tc,  'qilod'ip)a  timeret:  cacdem 
"  uriiiis  ncbuloriii  dicrcc^m  efTc.  P.iwid,  primum^  tn  proximtiiq, 
dciiide  in  e:<timura  cubiculum*i  pcrtraaut,  ibi  ab  iis,  qu^  cuip  Ui- 
glaHTo  prxllohbanciir;  rooltii  vulneribui  conFoJitur  :  iduue  prxter. 
omhium,  ^ui  in'crdcm  ejus  confpiraver.in^  voluncatem  :   qui  curo. 

Siubjice  flranpul.inJum,  populoiue,  cui  gr^tilTunum  fore  flieuam  id 
pcfljculum,  pr^bcrc^deilin.ibant.     '       _  .  ' 

LXir.  Conftam  fa^mi  eft,  eum'  ab  Joanne  Damfa-Mj.^G.iIlo  ficti- 
ficulo,  (jui  maeici  .irti;'npn  imperimj  vJiy  habcLatur,  non  femrf 
admoriitUm  ;. "  Ur,  rc  mnfcfla,  Je  a]|o  tran;fcrret :  &  potcntioruin 
"  odio,  eui  par  ncn  elTec,  fc  fiAtraherct."  Rerpnndit,  "  ScMiy 
'*  maqis  minacei  quam  pupfi.icej  elle."  Iccrum  iti.lem,  'paucii , 
3nr'e  c:tc!cm  dieb-js,  admoniciii,  uc  anoiho  fihi,c.ive/ct :- "  No- , 
"  tfiitm  illum,  fe  vivo,  inScoua  «m  y^tvijLUm  nori  Iiibic_uruin, 
"  iir /Tbicimendii^  cffcc,"  tcrr«^vii'« -.  AV\w\N\oi:\;™-^t6Ki^Wiii. 
bi  <fcnitnci.-iri  putaVat.  'Vcvum,  A-va\^«\\\.x':vvt,..x^V-^i^W««.. 
ri,  rTimum  ei'vulnus  a  Gc^.-A^  t..^\^'S>^,  ^*::^;;^'^^^  K^^^n^*»  ^ 


Lihefi-  TDiecimM  SeptitH^s.  j  57 

riel>at,.wcl  dolori  £10  ipdulgeni,  yel  in  publkc  Tiodiflc  fecictatcA 
atribi  cupi^ni.      >     .  -.  1 

LX*III.  A(l  hxc,  lumifttu  in  totU  zcUbui  ottoy  ComiKl  Huntir 
Ixx,  Atholir,  &  Bot)iueUi,  gui  inilivErri  p«litii  piite  cwcubaot, 
cgm  pfuruBipsre  vtUcBt,  ab  iit,  qui  in  area  adlcrvjbdnr,  ititri  co:- 
nacula  lu;k-line  nuxafunt  cohibiti.  fVwoous,  c  ct\h  cgreirus  in  cu- 
.  biculum  Reeino',  cum,  viribuf  id  l},indum  lUin  fiifficie^ibuf ,  rele- 
di&ct,  K  ^ibcre  pctiijiet,  Regiiu  vcibic,  quz  teceiu  dolor  &  ira 
anut,  in,euin  ue  pcF&lum  6r  («xNlittircm  iavc^,-interalia  expro- 
bravii,  qwii  k  (inataa,  leilcfu  alloayemur. ;  lUe  ctcMtit,  nuUa  id 
fupcrbia, .  feJ  viiium  iDfiriRitatC  n^um  :  tjrf^m  vcro  hortatur ; 
"  Ut,  in  r»>no  gercMot  Nobiliiatem,  citjiM  iniercllet  omni^  fjWa 
"  cHc,  conluiit,  potius  qiMm  nebuloiMs  va^^ot,  qui  nultum  fuc  fi- 
".ilci  pignus  diTc  poflent :  <}(iippe  qui,  nec  in  -rt,  nec  in  fama, 
".quicquam  hjbrrcnr,  qtiail  peracrent.  Nc<]ue,  quod  in  pnrrentia 
"  pcrptirjtum  rft,  remcflc  novi  cxciDrli'-  Rcgum  Scotorum  leeid- 
"  inumcitc  impcrium  :  nrc  uncjuam  ai  tAini  libidinen),  tcti  .iJ  Lc- 
"  gumprxfcriptum,~&  NobiliiMii  cnirienfiiin,  rcgi  (iditum.  S< 
"  qui  Kegum  concra  attcntafleni,  gravci  fux  temcriiatii  panas 
'^.tuillc:  neijM  nunc  ica  Scotoi  »  inaiorum  fuorum  innitiitii  de-- 
"  ecncralTc,  ut  extcti  bpminij,  quem  vix  hontflc  fervum  eneot  ha- 
"  biiuri',  noo  moJo  impcrium,  ud  lcrvicutemr  'icquo  animo  pcr- 


LXIV.  Hoc  fcrmone  cum  Rjcjtina  magii  inflimmaretur,  itli  dif- 
c^uitr,  ne  jnafor  aliquii  tumultu:  oriKtur,  lacii  idoneli  cunoilibui 
ttifpolitit.  Interca  nunar.coia  urbe  manat. :  aliuialibi,  Sc  pro  fiQ» 
aut  vcro,  pro  cujufijue  ingenic,  creditui.  yVdann:t  concurritur,  ac 
rr£)a  omnci  .td  Regiim  per^nni.  Ihi  Rev,  per  fencftram  mulcitii- 
dilTRn^ntloctinir,  "  Se  ac  tteginam  incfilrimet  efre;a(Rrmar:  nullTm 
"  tumul(i»ndi  cauflam  elfc :  oiiic^id  a£ium  en,i|<o  luITu  aflum :  id 
"  quale  fit,  fiio'rcmpf>rr  fL-lturot:  in  prxfctitU,  domum  fuam  quif- 
"  Que  abeic.  Illi  juili  difccdimt,  princr  piucoi,  ^ui  aJ  vigHiat  a.- 
^entlai  rercnci  fiteranr; 

LXV.  Podridie  nune,  Procerei  ab  Anpli.»  reverfi.    Priniom:o- 
mniMm,  in  prVtfirio  urbii  jtidicio  ft  Cfhinf,    »d  dicctdam^t.iufTim 
pamci :  narft  it  dici  ad  iJ  prxflitutui  cm.    Ubi  Jicmo  cx  adwcrfb 
apfttruit.  pubKcc  ctfbri,  <]\ind  rton  per  ipfoj  ftetifTct,  quo  minui  !e- 
gicimo.iuriitiQ  fecfimmitccrent,  In  ftofpitia  tjuifque  liia  diCcflrerunr. 
Resina.-fr.iire  aiceilico,    8c  cnm  eoiatii  Jiu  cnllocut.i,  fpcm  feck, 
fe,  pofl  iil,  in  1'rocerum  potdlareftituram  :  ac  laxiure  cunoJia   h.i- 
hica,  miiltit,  malo  publico  illjm  clementiam  ccfruram,  ominanti- 
bu»,  veterc!  iiitellirc;  recollc^t  :    &  no6lu,  pcr  poftitum  carefia,  ■ 
cum  Gcorjiio  Seronit^  cjui  diKentos  adduxerat  equitei,  primum  1«  ^^ 
ejur^rrrm,  ind»Dumbaruin  jHvfcfU  eft-.  Kt«jmi\vw;,  mwiXOKwCv* 
ii}/ci.in,- ni  obieoixrtrvr,  /ecumduxit.    IW,  «SnjKvi  ^'w^^'^^  .^^ 
revrrHs  niipcr  »(,  cx/Jicr-ft  rimdtiatam  (LncaVtlts  ^'»5^*'™' ""v      ,^ 
du.pcKBamM  cQanriit.  -  Jll^vMo  t(mpo«i  Kcitwaa»»  >  "»*^^     -., 


5^38  Rerum  Scotkarum 

iam  pacatis,  ad  priftlnuni  ingcfiiiini  rediit.    Primuni  omniinB,  ca* 
daver  Davidis^  quod  ante  fbres  tempH  propin<]ui  (epultum  erar,  cu- 
ravit  de  noQe  transfereDdum>  ac  in  fepulchro  proximi  Regis  &  li- 
berorum  €|us  collocandum.    £t  hoc  faaum,  ut  inter  pauca  impro- 
bum,  fioifiris  iermonibus  locum  pnebuir.    "  Quam  enim  ulcerio<- 
<*  rem  adulterii  confefTionem  exfbe^rent,  ouam  ut  illum  terrae  fili- 
"  um,  nullis  honefiis  fludiis,  nulla  in  publtcum  opera  impenia,  in- 
^'  (ignemi  patri  ac  fratribus,  quoad  potuit,  honore  iupremo  zqua- 
*'  Ttty  &)  ^uod  pene  invidioCus  erntp  homincm  Ipurcum  prope  in 
*'  Magdaleme  Vaiefiar)  paullo  anre  Regm»,   amplexus  daret.    Ma- 
rito  inter  harc  comminari,  obliquis  diftis  alludere,  operam^ue 
darCy  ur  omnem  ei  auAoritatcm  apud  omnes  detraheret,  &  quam 
porerat  contemtiiTimum  redderet.    His  fere  diebus,  qusrf^io  de  cat- 
dc  Davidis  acerbiffime  exercita  fdt.    Multi  ex  iis,  qui  conlcii  dice- 
banrur,  alii  alio  rekgati :  plures  pccunia  multari :  nonnulli  (fid 
fcrc  infbnresy  atoue  adco'iecuri)  fupplicio  aflfcfil :  oam  principes 
fdd^ionis,  alii  in  Anglb,  alit  in  montanu  Scotonim  rcgiontbus,  de- 
lituerunt.    Magiftratus,  Ar  munerum  publicorum  procurationes,  o- 
mnlhuf,  ouos  vcl  paullum  attigcrar  (iiipicio,  adcmti,  &  eorum  ini- 
micis  traciti  ;  per  prapconcm  ciliAum  (ncc,  in  tanta  morflitia  publi- 
1.1,  /]nc  rifu)  ne  quis  dicct  ct,  Rcgcm  aut  participcm,  aut  conicium 
Davidicae  cardis  fuidc.    Hac  rerum  pcrturbationc  poft  Id.  Aprilcs 
paullum  fcdata,    G)mifcs  Argathelia?  ac  Moraviac  in  grariam  rc- 
ccpri,    Ipfa,  non  multo  pof>,  appropinquanrc  pucrpcrii  tcmporc,  in 
arccm  Edimburgcnfcm  fcccflit :    arouc,   dccimo  nono   die  Junii, 

■iiillo  poft  horam  nonam  arquinodialcm,  filium  pcpcrit,  cui  pof^ca 

acobo  Scxto  nomcn  fiiir. 


LIBER  DECIMUS  OCTAVUS. 

I    Tf  ^     liGlNA  partu  lcvat;i,  ctfi  alios  omnes  fatis  comitcr. 

m^        \\t  in  publica  erntul.4rionc,    ;»ccipcrct,  tamcn  ouocic* 

H^^L       Rcecm  vifcnJi  cau/Ta  ailcflc  nuiKiabatur^   &  ipfa  h 

,  "^  ^^    comiccs  vultiim  fcrmoncmquc  ica  compooebanty  uc  ni- 

hil  magis  timcrc  vidcrcncur,  (]uam,   nc  Rcx  non  intelligeret,  fc 

fjHidio,    advcncum  confpc^umquc  fuum  omnibus  ingratum  cflc. 

Contra  vcro  Bothuclius  omnia  iinus  poccrat,  unus  negotiis  omnibus 

V^^T^^  i  adcoquc  Rcgina  fui  crga  cum  animi  propcnfioncm  intcl- 

lii»i  volfbar,  ut,  fi  quid  ab  ca  pctcndum  forct,   ncmo  quicquamy 

nili   |>cr  illum,  imnctrarct :  ac,  vclut  vcrcrctur,  nc  favor  is  obCu- 

rus  cflct,  quodam  dic  cum  uno  6c  altcro  comite  fummo  mane  ad 

Portum,   qucm  Novum  vocanr,   defcendit,  cunAifque  infciis  qao 

properAret^    naviculam  iVi  ^Tt^t^t^ttv  ^QRk^Mdit.    Omavcrant  au- 

tcm  CAm  Gulielmus&  Ldmof\du%^\^C3im\^'^^>i>x^o&'K'c5?«t^^ 

*  ThomRi  Dicfonus,  omt\es  ^t\\\it\\\  ^Wct^t^^  ^  t«wt  t^^^u^^ 

ratjt.     Hoc  igUur  comimu  UtrcwMii>  c>»  Ivxmmk  ^wskm.V^ 


c 


Liher  7)^cimus  OSams.  ^^9 

•onmi  adnuraciooe»  le  nurlGomniiliry  aemine  ne  ex  hooeftioribus 
fniniilris  ammuo.  In  AUoa  rero»  Comitis  MattIx  arce,  ^uo  navis 
appulic,  per  aliquoc  dies  ica  ft  geffiC)  ut  non  modo  Rigue  Maje* 
AaciS)  kd  macrooalis  eclam  modeftiar,  oblica  viderecur. 

IL  Rex,  aodico  Reginae  nccopinaco  di%flu,'terni>  ^uantum  po* 
tuic,  cft  confecucus,  ca  ipe  &  coniltio,  uc  uoa  cilet,  &  mucua  conju- 
galium  ofliciorum  communicacione  fruererur.  Sed.  hy  canquam  mo- 
Kftus  volupracum  incerpellacor)  vix  paucts  horis,  dum  miniibi  cibo 
&  quiece  reficerencur^  dacis,  redire  unde  venerac  jubecur.  Regina, 
fOH  pucos  dieS|  ubi  Edimburgum  rediir,  rurbam,  ur  videbatur, 
virans,  non  in  iuum  (alarium,  fcd  in  propinquam  privari  hominis 
donum)  io  ea  vicinia,  diverrir.  III inc  in  aliam  rrannir,  ubi  con* 
venrus  annuus,  quem  Scaocarium  vocanc,  cum  habebacur,  non  cam 
(ur  credicur)  sdium  laxicace,  &  horcorum,  oui  juxra  eranr,  amoc- 
-nirare,  invirara,  quam  quod  in|>ropinquo  diveriabarur  I>avid  Ca* 
inerius,  Bochuelii  diens,  cujus  pofticum  crac  horris  Regin«  vici- 
oum,  qua  Bothuelius,  <|uories  lubirum  eder,  Gommearet.  Interca 
Rex,  cum  nullum  grari9  locum  apud  uxorem  obtinerer,  IpjuriL  & 
-  fDrgiis  ablegarur :  ac  faepius  renraro  Reginae  animo,  cum  nulla  ob- 
lervantia,  nullis  offidis  aflequi  po/Ier,  ur  ad  priftinam  confuetudi- 
nem  admitrercrur,  Sterlinum,  velur  in  iblirudinem>  feceffit.  Re- 
fiioa,  paucos  poft  dieS|  ftaruir  Jcdburgum  proficiici,  ad  conventus 
£abendos. 

IIL  Ctrdrcr  Inirium  OQobris,  Bothuelius  expeditionem  in  Lid;i- 
liam  adomat.  In  ea  cum  neque  pro  I^  quem  tenebat,  neque  fa- 
miliaB  fiiae  dignitate,  neque  hominum  exfpc^atione,  ie  gererct,  a 
laminculo  ignobilL  quem,  caprum  &  ninil  meruentem,'^  fphcrula 
plumbea  pene  confecerat,  vulneratus,  in  Eremiragium  arccm,  in- 
certa  vir«  fpe>  delarus  eft.  Id  ubi  Reginae  ad  Borrhuicum  cft  nun- 
ciarum,  afpera  jam  rum  hieme,  primum  Mulrofliam,  deinde  Jed- 
burgum  pervolat.  £o,  erd  cerri  de  Bothuelii  vka  nimores  perfer- 
renrur,  impariens  ramen  mont  animus  (ibi  rempcrare  non  p^uir,  , 
quio  alieno  anni  rempore,  fpretis  viarum  difficultatibus,  &  latro- 
num  infidiis,  le  in  Iter  coniicerer,  cum  eo  comitatu,  cui  nemo 
paullo  hooeftior,  vel  mediocris  conditionis  homo»  fuam  vitam  & 
fortuoas  committere  auderer.  Inde  Jedburgum  iterum  reveria,fum- 
no  ftudio  &  diligenria  omnia  adBothuelium  eo  rransfirrendum  com- 
parar*  Quo  cuih  veni fTet,  eorum  conviAus  6c  conftierudo  parum 
ex  ucriufque  dienirare  fuir.  Ibi,  five  ob  diumos  nodumofque  la- 
bores,  (ive  occuTta  quadam  numinis  providentia,  in  morbum  adeo 
iatvum  &  exiciabiiem  incidir,  ur  prope  oulla  fpes  de  vira  ejus  cui- 
quam  (upereflet. 

IV.  Rex^  ubi  id  refcivlc,  maximis  irineribus  J^rdburgum  conten- 

dit :  fimul  ur  Reginam  inviferet,   &,  <^uibus  j^ioflec  dBKiL\.v\^  ^s^axok. 

animum  6c  ftudium  ^arrficandi  teftaretur  \  (ati\!\.\3ic.  V5^aicA\^\^^~Y' 

culif  gnvtifimis  Scri  folct)  praKeritoruir  j^x]ffwtw<^\^  ifit."oxv8cw  v^- 

caaee,  ad  Qoaiarii  vitx  propoficum  it\U^vtm.    VJu.  ^^^^^^'^  ^ 


modo  tmllufn  pTacati  animi  indknm  pr«  leVitNt :  frifccoriflft,'  f.t 
fjre  venicnti  aflur^c^V,  filuiArcr,  helptci«  ti  ccvierM,  vH  ic(  k  rt- 
nicnkcm  ir>  umm  fjlEtm  rioAtrn  fuftipertr,  Vtium,  cum  eii  In- 
rpcUum  clTcr  Moravii  ingenlum'  comr  ft  huminom,  c^kMim^tre^  I 
rc  tju!,  »«  proptre  diimum  irtt,  mortiimqiit  limujirtt,  at  ftlcim 
«Itoimbcrtr,  or  Cilicm  W  pr««ictu,  ptr  cVcufiiioncM  advcrfip  vl- 
terudinit,  Rcx  illtnt  «xcludtmiif  >  at  io'«o>crjr,  m  horpiiU  pmtirii 
'itilittlcrc  cogtrcrjr,  ni[i  ^uiJam  ck  HunaiArum-ramilia,  ' pudn^ 
impulfui,  rt[>ciitii>,iin  Jittedwidi  ouiTigm  finxi/Tfit,  nc  (iiUirtnofU- 
tium  Rtf;i  Uacnum  rclitjiiiirct.  Poflriilic  mJRc  lulTui  inile  Sccnt-  ' 
nuRt  rcdiic  ■.  rjui  rcdirus  co  vifui  «II  oroniliut  intlic,ftior,  (}ood,  e^  ' 
dem  prope  tcmpore.  Boitiueliiit  cic  xdibus,  -lAi  atire  rfiycrfibatuf,  , 
per  «r»  vulgi  in  diverforium  Regirx  dcUtui  ril :  &  com  ncurer  ad- 
fluc  fdrii  lirmui,  UU  t  mc>rt>o,  ille  e  vulncrc,  ^rrr,  primum  Cal- 
'ioiiem,  iftJc  Coldingamiam,  mcA  ad  Cfa^milhrium  (ca^ara  id 
Jmo  millia  ab  Hdimburga  •bcA}  rranleunr,'  rumorumi  qtii  toto'  lUb 
iitlnere  fpirpebaMar,  fcrtrf  i  cum  tntcrca  5.5511«,  m  omtri  rcnbiit*, 
palam  pro6terctuT  1  '*  Sibi  nuUim  in  pofteriim  vltam  fdre,  niii^H 
'■'  Rege  (olverccBr:  ac,  li  alii  raiiotit^non  polTct,  fe  lihi  m.tnitra  it- 
"  laturam.  Inter  hac,  fiepc  tacntioneln  de  tlivortio  injicicbaf': 
nequc  iiHitllc  iffirmabar  id  fucuntm,  fubUto  c  mcJto  di^nfflitc 
PoMiJicii  Romani,  quo  vcnia  ei!  matrimonii,  advFrfitf  l^cl  P,>(n- 
n.u  conrrafli,  f»iU  fuerat.  Scd,  cum  hanc  tcm  non  pttSnJc  at'- 
tjue  txfpeftavcrat  protcfliiram  vWcret,  (  faultls  cnlm  c  NbbiKtate 
jinclcntibui  b«;  agcbantin-)  cxtetit  «mlllir,  ad  cfcdcm  R.«gb  ^ni'- 
mum  eonvertit,  ■.  '         •  i'  "  -.  .  n; 

V,  pjulla  .inw  brmnam,  cbm  Ltgati  ¥  Oallia'^'  AngJui'a^K 
niflent,  ut  fn  Principe  feaptiinndo  celic!  Sijeilcnt,  Rctiina,  non'iroJ'- 
(topccunia,  fcd  opcrt  ctiMv&  indiiltria,  conten(Iit,''uiB'ifWRiB', 
intcr  civcf  &  boljiires^  CngtiUri  cuWui  ma^ificefitia  eotiri-tetttnf ; 
cum  tntetc.i  le^ititnui  eiuimaritu?,  in  fiUifacttiiuRrlcA,  ■rion-motfft 
fublretio  ad  fnintui  nertlTarios  rfeflitueretuf,  fcit  in^eonfpfrflum  Le^ 
patMrum  rrfj(iire  vctarcfur  :  rtiniftri,?,  tjui  ail^tif^fl  ijuofiUijott!  iS 
acrfi(»uri  cr,tnt,  derraftit,  NobilirJte  auteiii' riMertare 'jpt^O^ibita. 
Sci  Nobilicn,  &  fioc  &  fuptrloribut  temporibui,  ijtiatito 'Re^ins 
animimi  impl.icabiliorem  erCamnrirum  VWebant,  ■tintS  n«!^^:a 
mireticordiAmflcfltbantur,  cutnhomlntrt,  .nJolcfictitcm  &''ini# 
,  xiurn,  tot  concumeliii  petltum,  omnia  fcrre  non  moiio  patientc*,  fe^ 
etlam  omnia  injufhr  ir« jjiacula  expfriri,  Viiiercnf,  ut,  penefcrvi" 
lem  in  mrtdum,'  hnmilitpr  aliquem  cr.^jti*  locuita  amirl  caft(  tenirct 
lic  cultu  vcTo  crtrp<irt5,  e'o!or  fmpuJeni*  pTant  fjlfc,  eftijtwirc»; 
rcicfl.)  in  aurificci,  phryei"""'  cyterolijuc  iil  gcnusOi>ificcsJ<jiW 
«ju,f(n  pcnc!  iplim  omliei  cfTe  lcfebant:  ttjm  conrra,  B-jthiffliati- 
OmHndo,  plcrntjuc  fua  nxativieVWww.  Vt«,»:\<i.\iwi«rtcHino^  ' 
niri,  nc  cum  co  coUon^uetewwr -.  c'Ma'MAv«?-Ta'»"^rtm  ft;«L\  fs^  ' 
ombcs  ift  «Jcin  »t«  naj^ytrwit.  '         ^     ^^^^;;^ 


Liher  'DecimusOUavits.  J41 

VI.  Homo  Addleicent,  ita  inhumaniter  biblcin,  cum  fc  univcrf;- 
■Uffl  conTcmtai  cxpalituffl,  «mulum,  libi  ance  ooilos  aJduQam,  ab 
>iftnibiit  coli,  viiterec,  aJ  futrtm,  qui  GlaCux  ent,  (  ut  i^uiilam 
pucant,  arcemtui)  fcedere  iltcrevit,  Difiedentnn  Regina  fol[to 
^ro&gujtar  odio.  Vafa  ar^ncea,  ouibui  a  nuptilj  ad  eum  dii-,-n 
jfiu  erat,  univcrfa  fimul  ainert,  ac  Aannea  fupponic :  vcneno  cri.tm 
uite  dilccfTum  daco,  tanquain  ffelere  magii  occulto,  fi  jbfeni  at> 
lula  ibonretur.  Sed  maiuiti  opinionc  eorum  oui  deJeranc  fjit 
pratfctuiin.  Nam,  Mteqlum  miUe  paRui  a  Sicrlino  abclTci,  adc.-. 
brebemeni  dolor  limul  omnef  corporis  partci  invaiic,  uc  cum  facile 
appatcm,  hon  cafu,  (ed  fVaude  tiumana,  motbum  advenille.  U: 
fera  GbCuam  vcnit,  nunifcfliiu  vis  mali  lc  prodidic :  livcnte? 
etlafti  ^iiflulx,  canto  cum  dulore  &  totiui  CDrporii  vexationc,  ccu- 
pei^iAt,  ut  exigua  fyi  virm  fjiirltum  duccrec.  Jacobui  Abrencchiui, 
fiDmo  fumma  hde  &  iiiduftria,  Sc  magno  ufu  meJeniii  praeditai,  de 

'encremorbi  rogacu^  /faiim  vcnenum  Jacum  ei  rclponJit.  Arcef^ 
itui  (iierjt  ScRcgina:  ihediciu  domclllcui :  fed  eum  ipfa  ire  vctuit: 

fimul  vcrlca,'ne  ejm  opira'.ttETOrui  morccm  cvaderec ;  fimul,  nc  x 

pltiribuf  vcncni  Tndicia  defcrelicndemitur. 

VII.  Cxrimbniiiliapcilmi  pcra&ts,  &  pauHatiih  turba  lUIabente, 
B.egina,  folitudincm  ijua^rcni,  cum  Bochuclio  propc  uno,  a|>uil 
Dnunondum  &  TilibarJinum,  Nobilium  domoi,  aliquut  dicbus 
trAnfidii,  circa  J.muarii  initium  Sterlinum  reJIic.  lic  cum  auoci- 
die  fc  Glafcuam  itoram  oflendcret,  ac  nuAcium  de  morte  Rcj;ii  cx^ 
IpcfUrct,  in  e;ui  rei  in<:erti.im  evccitum,  filium  in  fua  potefiace  lia- 
bcre  dccrtvic.  Id  conlilium  quo  minusili(pc£iura  hiberecur,  uuf- 
Jariccrpit  xdcj,  in  quibui  fuer  educabaior,  incommoJai,  c)u(hI  in 
locit  huniidlf  !V  vrairri^dij  pcriculum  ei  a  pituica  cltct.  ScJ  ^idic 
app3rib:)t,  alia  dc  caujTa  alioqiie  animo  Tiix  fTcri,  cam  &  v^tia, 
^UX  vitjbaoiur  mucacione  loci)  !otlge  majora  in  illi!,  quo  duceba- 
tur,  icJtrJui  cfTcnc,  ut  in  folo  humido  &  pilunri  Iicii,  5c  a  Sole 
tnoncii  objcSu  averlii.  Puer  igitur,  vix  jt;ptimum  rcatii  in_etef^ 
(iit  mcnlem,  afpcrrlma  hiemc  liJimbut^um  ducicur.  Ibi  liuti 
r«fi;itum  tiret,  Rcgem  convaleCcrc,  ac  vim  vcnent  «catii  vigorc 
&  corporit  firmicate  naiurali  fupcrttam,  pcwum  <Ie  eo  tolIenJo 
coDfilium  initur  :  alif  lioi  cciam  e  Nobilicate  io  confuenciam  fcele- 
rit  afcfti. 

Vin,  Cum  interta  a J  Reginam  delicum  cfTcc,  Regem  defu^aire 
Galllim  auc  Hif|<.iniam  Lo^itarc,  catjue  Jc  rc  cum  Anglii,  qui  na- 
vtm  in  :rfhiatioClotC5  fl.intcm  lubcbanc,  cullocinum  :  ilii  occa- 
fioncm  commoJc  oblaum  ceofent,  uc  Rcpin;!  cum  arccfTerct,  ac,  fi 
veoirc  abnuat.palam  ferro  triKidaretur,  No;  decrant,  qui  operaea 
fiMm  poHiccrenti,ir.  Alii,  occulte  ficinui  exfequi  conCilunt :  amnei, 
Ivftiiundiim,  antcquam  phne  convalclcerct.  Rcgtiu,  Iccura  de  fi- 
lio,  ut  maritum  gUoque  bahcret  in  noteflatc,  quanijuam  incerea 
ailhuc  de  gcnerfe  czdii  confilki,  ip£i  Clafiaum  prafi^^i&v  &t:cc<M\x  -. 
[Li|Krionuti  nmtflum 'Itilj>icinnibus,  per  ftc^iLKiim  !iC  w(Oit\'S\«i& 


H  •■^'  r 


■     4«»ft  ^  ft • 


■  ■*  ^  ftft  *  »     «  fl 


■  I 


I 


Pi 


rx.  Rjx,  nniKlum  emoibo  fatis  valiJiis,  lcflica  Edim! 
..  '  1  •  c.:v.  pcr  J)ntI:jLHuin  (qui  a'ofcntc  Rc^^ina  iJ  munus  fui 
i  !  1 1  ^kltinarum,  dcilu.itur.  l:iMt  autcm  is  locus  3l\!cs  j^ci 
..•  :i  li  Jticrfa",  muiifijuc  uibis  conjundxt,  in  vafta  folirudii 
ciuoium  :cmpiorum  i'uin.is, unJc  ne^uc  clamor  aut  ftrepitus  < 
|>oilct.  Lo  cum  paucis minifhis  inrrufus  cil.  Majorpars,  ( 
v^iiia  nr>n  minii^ros,  (eJ  omnium  diAorum  ac  faaonim  ob 
ics,  aildidcr.it,  dilcc/Icrant,  gnari  vidclicet  periculi  imR 
ncc^uc,  c]ui  rcmanfcr.int,  ab  Hoipirii  paratoilbus  davcs  oftic 
I  urqucrc  potcrant.  Rceina  autcm  unum  id  maxime  omni 
Lat,  ut  umncs  a  (c  (Iifpicioncs  fcgregaret,  adcoquc  ea  (imi 
noccflit,  ut  Rex,  dc animo  cjus  erga  fc  jam  planc  benevol6 
itcra>  ad  patrcm,  qui  Glafcuae  a*ger /ubfliterat,  bonas  ipci 
clx  p!cnas,  fcribcrct,  conimemoratisReginx  erga  fc  officiis, 
rlicis  &.  flr.ccri  amoris  indiciis :  ac  fane  afleveranter 


I 


Jins  mur 
inrcr\ 


reruin 


i«  .»'•'• 


nurationem  libi  fpondcbat«  Hacc  fcribenti  derepcnte 
cnir,  ac,  lireris  pcrlcflis^  crebro  cum  amplexa  ac  de 
libi  fupra  modum  grarum  cfTi:  of^endic,  ^'  Quod  jani  i 
^^  intcliigcrer,  nullam  in  ejus  animo  nubeculam  fufpicipoj 

**  dlflC. 

X.  Hic  cum  omnia  tranquilla  vidcrenrur,  fubilt  illa  aln 
ut  totum,  fi  dua  poflct,  crimen  in  alios  derivaretur.  Ttai 
trem  fuum  Moravium  arccifit,  qui,  accepta  nuper  venia,  ad 
Andrca'  profcflurus  erat,  ut  uxorem  invifcret,  qux  in  fum 
ilifcrimine  vcrfari  nunciabatur :  nam  &  parturiebat,  &  i 

m.ir.T   rrmrr   vnrnnr  i   rtrr  fnrnTn  r/^rntic  rtftn  fAli^m^nri  fgA^w 


Liher  ^Decimns  Otlaciis.  5*4  5 

rif  atrocitaK,  (ivc  adolelcmri!  intlcn(or<lij,  mocui,  uxori;  inlUu; 
aJ  cum  ctercrre  cft  aufus  :  fcU  cj  lege,  ut  rem  afkl  fi:  Mcitam  con- 
linerct,  ac  fuc  incolumiMti,  quam  polTct  commoJiirime,  LonlUlc- 
rct.  '  Id  Rex  cum,  pfo  fui  coiiluciu>ii^ie,  Rcgii)^  in.linlTet,  Ro- 
hertuTque  advocatut  rcmconltamcT  ncgarct,  ^lccrqucattcnim  mcn- 
dacii  aTgiicrct,  &  uierque  nl  armi  nunum  aJmovifRc,  Rcginj, 
hoc  IpeUacuIo  Iz»,  cjuoct,  line  fuolabore&moleltLi,  Cioiura  coii' 
lilionm)  exitum  io  propinquo  vidcret,  alcerum  fr.icrem  Jacobum 
advocat,  vclut  ad  lircm  dirimenilani :  re  vcra,  ui  ipfc  quocjuc  pci- 
occalionem  tolli  pnllct  :  ncmci  cnim  carum  ccrum  aJcrar  aibicer, 
pnner  unum  fiotRucIium,  ^ui  infcriorcm  p»tiii)  in  co  (.crtamiTic 
conficcret,  <^uam  Jlllcniicntcf  HilUncrct  :  <]Uo>l  adco  vcrbi!  lcliacui 
cft,  cum  tlicerec;  "  Nihil  cJTc,  cur  Jai:ohiii  nntopcrc  propcr.irct, 
"  uc  homines  nnn  ita  pu'.;n3n.li  cuniJo.  .livimcrci. 

XI.  Hoc  motu  utriTKJuc  fcJaio,  Reciii.i  &  iJochutliii!,  loti  ici 
cvdii  conliiium  iiircnti,  (Unt  opcr.im,  ut  rci  qium  OLCulrilTiLDC 
tranfi^atur.  Rcgina,  urmariii  .imorem,  &  vctcmm  otrnilionum 
obUvioncm,  limularct,  Ictium  fuutn,  in  cubiculum  ^un.l  infra  Rc- 
gem  erar,  e  pjLitio  portiTi  jiibet  -.  ibi  ipCa  alitjuot  noUci,  c>:cra£)o 
in  longum  collo^uio,  conquicvit.  Intcrca  noii  celTit  omnii  cnm- 
minifci,  ut,  facinore  peraQo,  in£imia  in  Jatobum  fritrcm  fiium  & 
Mortonii  CoBiicero  derivarerur.  Hii  enim,  quot  ob  vircutemoC 
aBftoritatem  plurimum  timebar  &  odcrat,  de  medio  fublitit,  cT- 
tcra  omnia  prona  fore  polliccbatur.  Eodem  etiim  indtab.int  licc- 
ne  Pontificii  RoDiani  &  Caroli  C3rdiTulii'LotIi.ti'ingi.  Nam.  fu- 
periore  xltate,  cum  a  Potirifice  per  avunculum  pCLuniam  pciiiHct, 
jrI  flatum  religionb  in  firirannia  tutbinJum  :  &  Pontifcx  (jtiilen» 
oecultim,  Cardinaiii  apcrte,  id  cWcm  hortabatur  corum,  p.-r 
(jim  mnxime  ttabat,  nc  Papifmu!  revocarctur,  cofquc  nitmiiiniiin 
.  r^tb.it,  &  prarcipue,  ouoj  dixi,  Comitci  ;  quibut  extinflit,  mj- 
^n.im  pecunia;  vim  ad  bellum  gerendum  promitccb.-it.  H.irum  rc- 
rum  mmufculoi  Regioa  ad  Procerci  pcrmanafTc  creJebnt :  ii.iqn- 
if  fi  liter.1i  cit  onendit,  ita  fe  apuil  eoi  purg.itam  a^  omni  .iliciii 
xnimi  fufpicione  rata.  SeJ  hvc  conlilla,  tam  fubrilircr,  ur  viJc- 
batur,  inita,  nofinihil  eerturbabant  niincii  frequent»  a  Moravii 
UKofc,  c.imafferentet  abortumfeclfle,  k  in  exijua  fpc  viiK  rt'-i 
mam  a^ere.  Hxc  cum  ci.  dic  Dominito,  ad  fuT.im  conci.tntin 
I  eunti,  nuneiata  fuifTenc,  ifc^e  ad  Refinam  rcverfuT,  ah  c.t  vctii  .m 
^tteundi  petiiflec,  illa  maenopere  contcndcbat;  ''  Ur.iim  rir":' 
"  diem,  certiorcm  nuntium  cxfpcflarct  :  cum  ne<]uc,  li  pri)pcr.i;f:, 
"  ejui  advcntm  (juicauam  profuturui  effct :  fin  rcmittercc  morbi;  , 
"  ctiam  poflridie  (iini  in  temporc  fit  venturui.  IUc  lamcn  ch'.:-. 
«n.toanimoitercipcflir. 

XII.  Rcgina,  qux  in  eam  noflem  c.rdem  dcftvnftOC«^».\tp.^.0.v.  - 

roanimovirferi  voluir,  ut  nuptias  SctiftianV  cii^iiWawi  t  s.:iW->\^ 

*cfr  /luV  «>  i/ie  in  pafatJo  cclebrarct ;  eoc^i,\e  ve\w  ^tx  Vaivitrv  V.\-y  - 

titijm  mnCilo  veipett,  cUni  fiii*  ma^no  i.om.vmMs.'^.  t^'^^''^!^^ 

2  z  i  •  ^*'"^ 


nmi  noflu  Froicfierjt,  Sc  proximum  nwne  ludu  &  lati 

.\[11.  Iruiie.i,  in  lu'<uuIo  infLTiorc  pulvis  fiiirurcui  aj 
t!.-iS  ad"  collcK.irur,  Ca'icra  (|uiJeni  tiitumrpcflc  &  tal 
»iU  vi.lcbantur  :  in  rc  camcn  Icvi,  non  levia  vcHigUi  < 
<lcpreh<.nJrniit]m,  rcliDqucb.imur.  Lcflo  cnjin,  in  quo 
roClei  aliquoc  ciibir.ivcrjt,  inJc  abbta,  viljorem  in  cjut  lo 
ftltucrunc,  in  aat»  fatcz  prodiealicacc,  cxtgux  pecua 
Intcr  hxL  P.irii  GjIIui,  unui  c  fcclcrit  ^nlminiltrii,  Rceii 
cubiLuluiR,  iti  coniiiiicKtitut,  uc  ipje  t  Rci;iti.t  oiBlpic 
iti  cnim  fignum  ctin\-ciicrat,  omnia  >iin  pArALt  clTc.  IILi,  i 
Tilb Piriite,  nupciinim  Sebrii^iani  retordado  '4nimun  £ 
Bc^gcntiK  coarf^uir,  "  Qjuid  a^oQK  {\x.  coiumerecl  ] 
"  non  Ciliafrcc,  ac  &upcaTnJe  more  iii  lefto  aoa.  coIlucJUrn 
^iflo  confur|^ic,  ac  damuRi  abit.  Reverr^  in  ^slftivan, 
(uin  Bochiieliocolloouicur.  Ii  canJem  diiDiflruc,  cumui.c 
vcnidcc,  mutavit  veltcm,  &  milinri  cbUmyde  anuAiu,  | 
tHii,  paucis  comitatus,  in  oppii.l!im  rcdiit.  Duz  alix  c«i 
curmz  JiveTlu  icincribus  cum  ad  locum  dcfliiMtuiii  vtniflc 
ciibicutum  Regium,  cujus  (lavc;  penu  ieibf  erwc,  (ut  aa 
ci()  ingrediunnu- :  ipfiiin,  alcoroaioo  (blutusk,  idvaJaiir,. 
bu;  compte^,  famuhim  itciaunuin,  ^ui  juxca  lcSuliiin^,» 
fltan^uljnc :  (trangulatoi  per  ponuUtn,  (]uafn  iii  Hufl^ 
miirii  urbii  xdifiuveranc,  cKruor  in '  honulum  prpyjay 
intte,  ij(i>c(n  Ciirurcum  admoventei,  domutn  a  fiindAmew 


Liher  IDecimtis  OUavus.  545 

Htl  eum  cuin  rulgi  faAus  eflec  concurfi»,  aliud^ue  alius  cenjiicrct. 
nemo  cameu  omnium  (quod  Bothucliui  manme  cupicbat)  iii  ani- 
num  jntlucerc jXKuic,  tum  violcncia  pulverii,  tcClo  cfTMdto,  fiiillL- 
cjctium  :  pra.-fcrciiii,  cum  C  toco  corpoTC  nihil  (quoJ  in  cjiita  ru- 
!na  er.ic  net.clie)  ti-iCium,  concufiim,  nut  iividum  3p]<2reret,  vc- 
Riiquc  )uxca,  non  modo  fl.-immis  non  affiaca,  auc  pulvcrc  conii>cr- 
ia,  lacercc,  ut  nori  vi  aur  c^ia  illuc  ailiM,  fcd  maim  oompulit^, 
ri<Aerecur.  docliueliji,  domum  rcvcrlus,  citm,  vclut  aJmirjbuu- 
Jui,  eum  fluncium  ad  Reginam  attuliirec,  ei  ciibicum  conccflit,  3C- 
]ue  iH'  mulcum  ul~^ue  diem  alciffimo  fbmno  in  £imma  fccuric.f.e 
xmouicvic. 

XV.  Rumores  iurerea  fp.in!;untur  a  parricidi^  Regem  eon/ili» 
^omicum  Moi'.ivi3C  &  Morconu  elle  inccrrcttum,  ac  in  proxima 
\nglue  ante  luccm  pcricruntur  :  tacitii  c.imcn  omnium  vogicaiio- 
libui  Regina  facinorii  autlor  delign.itur.  Ncc  lipiicopui  Faiii 
\nJrea:  1  rumoribuj  fuic  intj^i.  Multx  ,-iJ  eam  conlcjcior.cnx 
onjcAurtE  impcllebant :  nobilei  &cruJeIircrcxcrcicx  inimi(.itix  ii." 
er  familiai;  Ncc  tpiftopuj  unguam  Regioi:  ficij  reconciliwuj, 
integuara  iJ  lcelui  animo  concepifTec  :  &,  ituper  eam  GlAfctunx 
«miratui,  omnium  ultimorum  cenliliprum  parricepi  fuctac.  Auxic 
toffiiniim  fi^picioncm,  (fitod  i^m  iu  Zitet  fratrij  Comicij  Ar.iniz; 
iiVertiircc,  eidnmui  propini]uas,  in  quaRKii  occi&icrat,  cumfcin- 
wranceaincelebriurbii  tDio  habitacct,  ubicofflmode,  &fjlucjcio- 
iibus  celebrnTi,  &  eputispopu1acemgT»iamcoIllgere,  poiTct :  iteni, 
luod,  e  fiipcriuribu;  urbis  locis,  lumen  &pervieuix  incjut  S.lii»;i 
ota  nofte  confpidelMiicur,  ac  nmi  demiim,  ubi  Tjinx  ~prof  Icicit  ic 
higar  infonuir,.]umipafunc  cxr&iAa  :  &  clientet,  ^uf  frequcnt;.s 
jmaci  vigiiaverant,  vccici  egredl.  Vcra  autcm  rei  eetlx  hiltori.i, 
luc  poft  comrlures  menfei  erupir,  efi^ecir,  at  honim  plcraquc,  qusc 
um  ^uribui  fufpiciofa  videbancur,  pollea,  rc  ^teiafia,  pm  cer- 
iffimii  ha(>erenrur  intlfciii. 

XVL  Scelcre  perpccrjto,  nuncii  IlatiiD  ici  ^n^iam  dbnifli,  qnl 
llvuigarenr,  Regcm  Sn^rorum  a  fiiir  crudellcerfiiine  trufiilacum, 
<pm  maximc  &  conlilio  Comlcum  Moravii  '&  Mdrmnii.  Ii  ru- 
Dor  flacim  in  aulaq:  debtui,  ailco  ahimos  omniutnirL  odium  tocius 
•efXii  inRammavic,  ur,  per  aliquqt  diu,  ittmo  Scocici  ^eaiiis,  Cii<t 
iimmo  vitx  periculo,  in  puUictim  prrxiire  audcrtc :  ac  vix  mulcc^ 
um  liceri!  ultro  cicroi^ue  miffii  demuin  tnitigari  potiterii,  clanJc- 
rinij  contiiiii  jam  in  iucem  prodeuptibui.  ft-egii  cadaver,  cum  dju  ■ 
jcftaculo  fiiiliet,  continuuT^ue  vnlgi  ct)nnirlui  co  ficrec,  Re_nina  cii- 
a^  uc  liipcr  fcamnum  invecfum  cxreDCum',  pc;r  bajulos  Ihpabciiim 
cferrerur.  Ibi  &  ipfa  corpm,  otnniuifi  ilKai  aratii.K)rmoAl!nmum^ 
vide  ipcitavic,  nulln  in  a{tcrt|tTam  ParTem  jii^iciO]  animi  iecrcu 
rodencc.  Procerei  ^uidem,  qui  adecsnt,  fiinus  cl  aRL^tHRi &Vi^ 
orificum  decemuiir.  Sed  iUa,  per  bi}u\(»  4e  itoCbt,  t\T*  \fflci^-'K«- 
$boiieir,  fepelitBtiiia  turat,  «  <<ivioi\  ifl4igtttaSK»nA*w*^''''-:*^ 


Ii'"l-r'|  :  '■*"  '■■'  i-:r-~'<:  niiiumc  oMiuri,  i!on  [ir.^iil  s  Kcjii  holpi 

i^itids;  "  Surjitc,  vim  vobii  ailij.int."  It  cxperteftUirc)) 
v.i'.:m  fecuiD  rcvolverct,  .iKut  cor.!*LllJni  t\  alio  kao  i 
'  Qiiis  tne  cjkat  1  Lt,  cum  Dui^Llus  rcrpanJillct ;  **  ] 
'  fnrtjnc,  <]iii  (ut  fit)  ituciu  pbctntet  /'  ttun  terTiut,i|u 
e>  fc:  ri:£tiit  fiictat,  fiattsi  e  tcftu  fe  cortjccii  in  pcdet, 
■■  Q;iii  lohplium  fibiincuflifftt:"  &  ciim  diOo,  per  oli 
'11  (jLiiiyijtn  egrcJi,  nec  linc  llrcpicu.  Intctea,  dum  illi 
:litjinccr  lc  confcruQc,  Jomui  lCcglx udcncit It aeor auJ 
.onflcrnavlt. 

XVIII.  Facinore  perpccrato,  vsric,  prout  quifqiieRe^ 
.-.ut  amabat,  aflicicliantur.  Omnct  boni  uno  conjcplu  £e 
i*m  abomiiubanciir.  Vcrum  longe  muleliiflimc  tcm  fcr 
ob  .ilU,  tum  fluia  princcps  nupciatum  conciliicor  fiieru 
ScuartUI  Atholix  Comc!.  Pioxima  qux  cxdcm  fecuta cll 
mati,  ut  in  reVrepida,  cumcirca  pibtium  cxcubiai  aeerc 
teriorcm  pjrictcm  cubicuU,  in  quo  Athoiiuf  agebjt,  l?)ni< 
lcviter  rundameiKa  demolicniium,  eft  auditut.  Excita 
&mili.t,  eam  noficm  inlbmncm  cgit.  Poflridic  Come<  i 
.emigravit,  ac  paullo  poi^,  vitE  metuciis,  domum  dilcefli 

Vflravix.  eurn  e  Fatu»  Aii.4rM.  m  s..1^m  r,..i;iri.r    n«-  Inl 


Liber  IDecimis  OBavus.  J47 

gafle  ;  (Inic  paulium  tacirtU)  fc  doleiu  tamam  ocnCDoem  suaiC- 
m,  aomum  reuliit. 
•  XIX.  Regitu,  inter  hcc,  domivultuin  cotnponebat,  &  Cmulati- 
«ne  luAul  populum  fibi  placatiorcm  rcddcre  mediialMtur.  Sed  n 
ret  ci,  teijoe  ac  reliqiu  Eonfpiratio,  improrpere  ceJTic.  Nam,  cuna 
jn  more  clTet,  »  pnlcis  ufque  temporibuf,  ut  Regnw,  poll  mari- 
corum  otkiium,  complures  iti»,  non  modo  «nu  hominum,  ied  lu- 
cit  etiam  abllinerent  afpeftu,  limuUtum  quidem  luAum  aggreJ]* 
cli,  lci,  animi  iupentKo  Izticia,  Ibribui  occlufi;,  fencflras  apcritt 
&,  ahje£la  lugubri  vdie,  intra  ^uatriduum  ccrlum  fctcmquc  afpi^ 
.cerc  fuflinuic :  &  aotc  dicm  duodeciinum,  confiimaco  advcrfui  vul- 
et  rumoret  animo,  io  agrinii  Setonium,  ad  feptem  ab  oppido  mil- 
lia  pafluum,  excurric ;  cum  interim  Bochueliui  a  latere  ejus  »\S- 
'quam  diCederet,  Ibique  ita  egit,  ut  paullulum  in  curpcirii  vcfli- 
-tu,  nibil  in  animi  habitu,  mutafle  viderccur.  Cclcbrabatur  autem 
.'locut  magna  Nobiliiacii  frequentia  :  &  ip&  ijuotidie  in  campum 

Sropitt^uum  ad  lufui  coafuetof,  .ncc  eoi  planc  muUcbrc;,  pio- 
ibar. 
XX..Sed  Croci  Gaili  (qui  £epc  aniea  legacioDcm  in  Scotia  obje- 
r^t)  advencuf  rationei  eorum  ntinnihil  turbavit,  Ij  cum  oltcn.lilTcr, 
In  quancarei  cflet  apud  exteroi  infamia,  Edimbureumeft  reJitum, 
■Scd  Setonium  cot  habcbat  commoditacci,  ut,  cum  fiimx  difpendio^ 
-co  reverteaditm  elTet.  Ibi  confultationii  .omnii  fumma  ftiic,  quo 
paflo  Borhueliui  Regix  cxdii  abfoWcrecur,  Tentata  quidero  crat 
antea  k  acai£itio  &  purgatio.  Njm  l^atim  a  cxdc  B.egb,  Bocliu- 
cliui,  cum  aliqunt  confciit,  aJ  ArgatheliiE  Comitcm,  tptod  is  rc- 
nun capitalium  pcrpetuui  eflet  Quzlior,  convenerunr.  Priifmni, 
-canquam  omnium,  quz  gei^a  eHcm,  i^nari,  rem.nov.im,  inaudi- 
tam>  incredibilcm  mirantur.  Deiodc  quci^ioni  paullulum  vacanc : 
pauperculat  aliquoc  e  vicinia  muliercuus  citant.  Illje  inccr  lj.>em 
meiumijue  hzrenr,  loquine  an  tacctc  maiEis  expejlat,  inceiix.  Ve- 
■nmi,  ecli  lermonem  tcmperarcnt,  tames,  CJm  pliM  eductviQenr, 
ounm  exffcUabatur,  tanquam  tcmere  locutc  dimirtuTiRir.  Scd  ea- 
rtim.  leiiimonia  facile  crat  concemncre.  Arcefnmtur  clomtllici  Rc 
-jtii minillri,  quoi  calimLtai  nondum  ablumferat.    Intcrrogaci,  dt 

licariorum  iDP^refFu,  neganr  clavci  in  fua  potefiaie  fuiJIe.  Quii  I^lt 
tur  eai  habebat?  aiunt,  Rc^ifum.  DificTtur  in  fpeciem  tjuznii^ 
re  vera  fupprlmitur :  mcniehant  enim,  ne,  li  loni;iut  pr<^rcileren- 
tur,  aulx  fccrcta  in  vul((us  exircnc.    Ne  ramen  rei  pcnitui  abjefta 

vidcretur,  proponiiur  eili&um :  peeimia  itklicibu:  dccemicur.  Sc  j 
-quis  auderet  Borhuelium  attin^^cre,  cum  idem  reus,  judex,  qusrli- 
.tor,  pnnis  cxafior,  cHec  fiicurui !  HicLimcnmetui,  qui  Imsul»- 

riim  ori  com]Timc[)ac,  mulrlcudinem  comjnere  non  potuit.  Nim 
&1ibcllii  projnlicii,  &  piChira,  &noauminfCT  wtitVw ^.mwi<\- 

bui,  cfrefliun  eft,  ut  parricidx  £icHt  mtdWz.^nctvt..  wtw.^^~^'!J°" 
tfurw  ia  vulgn  frodiiSey  ut  j«a  ncino  Au^bViAW,  c^^^'^'^'*^  ^; 


J4S  Renim  ScetijCitrrm 

jffoJStae,  qwDperas  coatulilJcnc :  ^uucoiiLK  hlo^  fu[>prfmcb»% 
unco  mjgis  ruigi  ilolor  inhiLiinu:  crumpc6ac. 

XXJ.  Hao:  etli  icdcrii  conlcii  vijci  i  valcbane  uinttnncrc,  n- 
■icR  iniuim  id  unura  cof  AimiilaliiiE,  uc  luum  iUlfiim^j(«  ncqid- 
ceui  Jalofcra.  lu  omi^i  dc  Rxgii  mocte  ouxlUima,  lubic  Altax, 
ia.uUo  STtoi,  aiivcriiu  libcUocuiD  auftorci,  0£  (iK  ipli  iooucbaBiur) 
BochucUi  cJlumoiawet.  AJeo  fcverc  CJccnxb^tar,  u(  iKaue  fum- 
cui,  Dcqueiabori  uUi  p.in:crciur.  IHftorcs  amiKi,  &  qui  fsiptit- 
«ami&UitalMQt,  .caiivoi:aQ[uc,  fi  farcecx  pifiurii&  \i\xUiis  liiliasa 
intticace  poJTcac.  Ad-iitijr  guxilioni  conyetticiu  cdiCiiui),  quoiiua 
woponerc  mocU),  lcd  propolimm  leeiHe,  upitalc  crat.  SciJ  oai, 
cdpbalii  pcenx  comminaiioue,  populi  lemancs  com{K£cre  itude- 
taiu,  notidum  moae  £uiaci,  odium  ailliuc  er(;a  tnonuum  Recfn 
fctincbanr.  fiona  d^im^,  arma,  cqnos,  vellcm,  ctli^iiami]uc  f ii- 
fcUcSlkcm,  ac  li  liiillcnt  niiila.  ia  tfcnm,  Ite^iiu,  auc  tntca&d»- 
«Um{I,  Buf  paicBnii  jpiM^ii,  diviiit.  Uxcuc  pabm^eteiiBDnir,  m 
Mujiivum  ilidi:  pouafn  iocdlebaiitur;  adeo  ut  ^iudam  «|n&cum, 
qui  veftcm  Rcgiam  Borhuelio  ad  torjioris  mijdum  aJapi.ibat,  aullu 
flt  dicere,  "  rfic  fe  jiis  &  raorcm  piirium  libaiocr  agnofcerc,  cum 
J^Joolia  dc&odtixcdW.cacailici. 

'XXIL  loccr  hn,  iiibJE  akm  xsr*,  jqiMB^o  «fCfM  BilimliH 
f  taleip  R.cgiiia  in  fiiaiB  ppcdhHc»  ixdiectec  £a«  nDtibvjQafr 
fKp  Maaric  eomct,  eajege,  ucucmifu,  aili  .caaratU.|MUiQa,  » 
fcrfconci  reddcrn.  Etfi  pnuimo  mcnfc  id  caQdliun  .tat&Kmim^ 
camm  Rcj^Mt  cofiiditaci  onuiii  moralftigaTidebatur  fitHni.  lu- 

nr  p™   fmlcit  Gnmltii:(imii.Tpffj  gnVi  TnBrbn  «ii  Afcylfti^f^ 

a»riinr-d««iMteb»0  *  T""'"      — "'     '" 


^'  cur)  in  oAcio  cqntiDcri  Don  pofir,  nifi  ip&  u 
t*  habcret.  St  autwn,  maaimum  iia  in  JoiniiM"aBMiiBfiaH% 
^*  £liMti  unicum,  ccgni  Jutredem,  xi  frcvaixlutit  'M'.Mlnriu&  Jb'*' 
^(«aWr  ^uo  oficio,  io  mukit  j^liij  fU^d^ut,- M^iMtEatka^a- 
"  ria,  in  tuaaaAa  ac  avo,  mBfraea  ejtis  yf*)  "y  ^V^fci-jwfai,  t^ 
"iflinc"  "'-.  "^  '^-^*'  "-"t— •  l'  --"-[-—■T  *'Miiif 
tic  («odcrent,  caaeo  noit  »at  iat&.MK.  ■  &^IH»  cnk  MiBAt^ 
liorcBi,  quam  ^icravctar,  &enifier,  tentzt  Sbm^-:  i^  mmI» 
t^ud  £  mio,  arcem,  ciim  foimum  eiIccoppeRUiti>Bf  i»U|fcai*  -U 
cum  obcinere  non  pdSet,  alia  fisndc  eum  aggmltBir.  ^gt^^— 
eo,  ut  pucTum  Limnucbi  ip^oA  medium  eftinti£rJulfanhi&H|pj! 
Stcflinutn)  ccrco  ilic  reciperet,  Ac  aiccm  «derai.    ^e^iOMU; 


fulpidofraudit  graviffimaC^ilec,  randem  can«ataB:fl|L(SfW 
Arcikino  SterUni  tndemur;.  ipfc  incerim  *  fry-^th  ktjp^lBt     i 
pritKiM!  obtidei  dam,  de  arcc^ciidetida.1  ;     ii:   .   c'   r    ■      | 

XXltl.  £t  hxc  c^uidcmTutu  ^jin^cxiuv bibiebair ioiiickNk  '  M  1 
nniJ[omAgbc<MMrcbaMCom^«ttV-o''g''^';'^^««*yrfwimiai..ft  |  , 
eum.  propcerB(*hueUi«.ttnt\a»,tvmWj»'ewaa».i»rijJta^  \ 


Liher  'J^efimMsO^acss.  f4^ 

MlLibac.'  Abctcuim  MTflvih  *'  U( 3«hueliiiin,  pm^ilttbiacr- 
"  liis  auAoKDi,  uiKifper  in  ^uAoiiu  tenrtct,  duni  c^uC*  diccnJis 
"  dici  adci&t,"  Il^,  ctC,  mulu  coainiLnifcendo,  p^tluJaiiDnen 
eludcrct,  tuiBn^-cum  rci  taia  ^trocii  auxfliv  cvit^rt  npn  poilet'» 
hanc  e|ui  hibcn.la;  ratibnem  inivii.  inltalMt  codvaM»»  Orclinun% 
3il  Idw  April(s:  aiwe  eu«  ^iiiifi  jqJitium  pvs^i  JtegiW  xolftvtfj 
ut  revit,  iucficum  (cnK^tiii-^^blbliictu,  «jiiq  latiiff.  cpaVcnn»  (1»^»' 
^iffWeanudifcbier^.  £4  i* Aiivicj«  in  c^ulb.  fgifv  ut:nil>il  ardi- 
nt,  nihil  morc  ToaiQFuiB,  lA  eo  iudKia  ficreT.  Accgfttoitii  dc  m<v 
re,  citvi  debetttnt  proyiKi,  uxor,  paicr,  saattr,  &Uiiij  ut  vel  ad- . 
elbor,  v(>l  procuratocfi  siitterenr^  ^ui,  iivra.  quajrigclnnnni  diein 
(naiu  hoc  tempiit  lcgicimum.  cntt)  £  liftercnr<  Paier  sdeflc  julTus 
ail  Idui  Aprilci,  iJcjtic.nqr  aBicMuraadrocatictK)  cum  fiiA  tafidtra 
famili),  qux,  in  riunm^  fjitf.ino^i:)*  a4  paucoi  erat  KctUAit  Cum 
iDfcrca BotbueUu),  cUiTiip4f^ui,3zm^iwi,  rota^urba-VoIltHctiCi^ 
mci  Lcviniui,  in  urbe.hoftiuin  B>cQai  ^um  Hac  «n>ic<niim  Sc  cticn- 
tium  prvrliL.lio,  ncquefc  niHin.iVTe,  noqur,  Q  viuc  peritulifrn  niJ- 
lupi  efTet,  quicfittm  libcrc  Je.agerc  pollQ  viilcrct,  abcirc  faiiui 
dinit. 

XXIV.  Ad  (licm  diaum.  Boihucliiv,  iJon  rciu  4f  aGCuTator,  in 
piStortHm  «(^'rndit-  Citaamr  e  Nobilitatc  iuJicci,  Tiugna  p4n 
ipfiut  aiiiic],  nomine  ex  adTtrJaqui  ^enqwmMJiwat'  I^rvim 
JKdicto mofBiK. fecit  Rdiartut C)migamii;%  \i^wtc-LtfvidilAi1uU^> 
Iih  r^ii  flittnJi  prtita,  palw.KAiicBtui  «&  j  *f  Neqitrmoro,  ner 
**  qtK  lcjjjbui,  ld:iuJicKim.ncrc»i,  iihi  .kiu  pocmtioc  elTct,  cjuam 
"  itt  pamai  lceibta  (iin  peflet:  acciAcar,  mortii  mcni,  abcftr. 
"  I13,  qnicquid  ihi  Aacueretur,  cum  Bihil  jm,  nifail  ordine  Ktm- 
Mtur,  pro  non  judicaro  fbre,"  Illi  nibilomlmu  in  incepeo  perliKunt,- 
Gilbertui  ouoque  CtSililCx  Oimei,  maj;!*  ururpanJi  jurit  cauffii, 
t)Ham  (^uoj  (jiRc^uam  fe  proAdur*]m  fptruet,  cum  iudcx  Ici^erc- 
t|ir,  fc  excufhvit:  mulrainqi»  ct^in,-^uz'  a,  rccafancibui  cti^i  fo-' 
let,  obiulit.  Scatim  hubcilu  »-R^ina,  amiulum  icrciu,  eum  judi- 
tarejiibct:  ni  pareac,  aiftodtam  tKinatur.-  Ciun  nc  cu£todix  qti!-' 
demmcni  ahftcrrinu  clTct,  nirfm  a  RcQtna  nuiv:iui  perducUiooir 
peenam  rccufinci  intencat.  Hol-  metu  fedcre  coadi,  pronunciant; 
"-  Sc  non  vidcre,  cur  Bothiielium  cooilemacnt.r  H  cjuii  tamen,  jura 
'*  &  orJioc,  poitea  accufn,  cavcat,  ne  boc  judicium  ipfu  fnudi  fi." 
Nec  imretrito  in  ptonundalle  quibu£l.im  fum  vifi,  tjuod  qiizftia 
cii  verbis'  deo-Ra.erat,  ur,  at  a.ieveriirimif  <]uidem  |ii^cibui,  Bu- 
thiichiu  coniicmnari  poflec :  jubrtancur  eniin  quziere  Je  cvde,  quis 
fst&i  fatnt  nana  Fcb.  cimi  jlcx  (lecimo  die  fuerjr  otcifut.  -  Ita  Bo' 
thucliiu  ahJblutn  ^uiJem,  led  Doo  ii^imia  liberacut  clV :  fuTpictO' 
ne  cnim  auQa,  p<ma  tjntum  dllau  videbatur.  A<  R.Cf-inx,  ail 
nuptLii  properanti.  quivis  color,  cguiinvii  iiniudcni,  fatis  <eu.  ftiA 
cumulum  hu/iu  abiciJi«tom'i,  propolicui  eft  Uw^S  wX^aurv^^^n^ 
laca,    BothutUat,  nli,  legitma  )U(Ucio.  »  Kxi»*  tw«»  ^^^^?* 


fyo  Rerum  Scoticartiln 

"  ta  'pintam  dWDcrc,  fi  (juli,  inKjcf]  fttai,  Si  honefto  loee  tu- 
«  nis,  eum  Regiz  cicdis  irtlitnulatM."  N«  defuii  cjui  poftridie, 
ffque  tcrocitjt,  perljbellum  piiblict  propalirum,  conditiDnrm  Ud- 
iwret,  modo  Iocut  tcrtaininu  (IcligtNiur,  in  <)  jo  citr*  pcrictilinn  n»> 
nen  fuiitn  profiteri  polTit. 

XXV,  His  utcun^ue  'iiiccedentibt»,  tsmen  Re^iin  iti  convoira 
vifj  cft  ferocfot:  &,  ^ux  aoce^  civili)  ar^tmi  ^ic:mn  prxraltni, 
naUm  tyratinidiicupiiliratctn  ibi  rciHidavir.  N-tm,  ifuoil  Sieriliu, 
Ui  cai^  rellgiotlii,  promilerat,  p^tjin  ibi  promillutn  i>eeavtr,  }i 
autem  crat,  ut,  primo  quoquc  convenm,  qux  pcr  lynanHlero  Pnn- 
tifi>:is  R.oiTiani  lat^r  erant  le^es  abnlgarcntur,  noviiijuc  le^ibuj  Et- 
ciefixinnaur.it^caunoriiiilTabilireiur.  Praner  auttin  iJ  pnmuf^ 
.  ftnn,  c;;m  l}ini  cdifta  ':hiro,i>uptio  ejat  lignan  fro^HTcntur,  tiic 
dcprehenli  elulit,  Juflit  cnifn,  tfui  ih  EKlefi^  mifTi  eranr,  allo 
iie  redire :  neijue,  polt  id  tmput,  uniguam  fui  t^onveDltndl  cofii* 
am  fecic  aftaque  conveniur,  qujt  ^iwe  fuum  in  ScACbtra  rcJituiB, 
conftwiefttemncifcoiTiafito,  eJii»  cntir,  fuh  afflneltiv  Ir^tiM  ra- 
dere  nronuntUvit,  F.a  vox  omnibui  manifcRA  tyrannidit  pruftf- 
Iio  videri.  Itaquc  cum  Scoti  nuUu  hnbrint  lcget,  prtrter  <anitea- 
ruum  dccreia,  lubibat  illa  tadta  co^ititio,  ()ux  vita  f^iuta  iocR, 
iiib  Piincipc,  Kujui  arbitricnn  pro  legibut  habcnJum  dft^  ffMuf- 
fit  vera-fid«  ahelTet.    Hk  CiA  finem.eiinirranit  aA^^^^^^^^m 


Liher^DecimusO^avtis.  jji 

diun;  qwicripto,  iil>i,  quoil  dc  nuptiii  aflum  A  illii  ellet, 
grjtumcHc  onendcrct."  Id  ^acilc  iiupcctaniin,  Comiti  Argi* 
leliir  cuflqiiicaduhi,  conicaru  omnium,  traditur. 
XXVIL  PoAfide,  quod  ia  uH>c  fuit  Epiicoporum,  convocatur 
.1  auUm,  ut  &  ipli  cjuid^  iubfirribcrritt.  l£ic  eipedkis  cuta, 
^icdTit  alia,  ut  mium  Kegiiu  in  fua  potdlate  haberet.  Nun  ne~ 
ueBothuelius  tucuro.fibiexiflimabat  alete  puerum,  paternz  ali- 
uai>Jo  cxdisuEtorein  fututum:  ne^e alium elTc rolebar,  qui  fuos 
1  rcgno  gcfcndo  libcrot  przciderct.  Igitur  Rcgina,  uc  qux  nihil 
i  denegatc  fuftineret,  ipla  partei  io  fe  lurccpic  pueri  £(liml)urgu&i 
cportandL  Subcrac  &  alia'  Stcrltnum  pcceodi  ca.uirxi  de  ^  po- 
«riui  dicam.  Cum  cp  vencum  elt,  ^4arrie  Comes,  tguid  agere- 
ur  fufpicatus,  ^uerum  quidem  Riegina:  ol>endit,  fed  in  ut  omnia 
\  .fua  poteflace  haberei :  &  Regiaaj  fratide  dece£ia,  <um  ad  vin 
ar  non  enet,  diflimuUto,  cur  ventflet,  ad  iter  le  accinxit.  Quo 
1  itincrc,  five  ob  continuoi  labotes,  (ive  ob  indlgnaclonero,  quoJ 
ODiiiia  (uc  aufloribus  vidcbantur,  callida)  parum  prorpcrc  fuccC' 
crcnr,  rcpencino  dolore  ciucUta,  if%  domuncubm  paupercuIaBt 
oncemr,  ad i^uatuor ietme  nilliaoafruum  a Scerlino.  Rcmiccei)' 
:ie  deindc  dolore,  ad  iccr  reveria,  Limnuchum  ea  nofte  venit, 
nde  ai  Bockuclium  icriplir,  pcrFarid«ni  quid'<le  rapcu  fieri  vel- 
:t:  nain,  antequam  Edimburgo  diicdriflTcc,  cum  co  tranfe^erat, 
it  ipfc  rcvcrtentem  ad  Almonij  pontem  cam  raperec,  ac  iccum, 
uo  vcllet,  vclut  pcr  vim,  abdncereCi  Id  tta  vutgut  inccrpretaba- 
ur:  quod  cum  conruetudinem  cum  Bothuelio  nec  omnino  crlare, 
icc  carcrc,  nec,  line  famz  difpendio,  tam  palam  cjuam  volcbat, 
ivi  potcrat :  &  longum  erat,  aivorcium  cum  uxote  priore  exfpe- 
larc:  &  tionefto,  cnjui  adhuc  curam  iiait)Ubat,  &.  libijini,  cu- 
iif  crat  impaticDi,  pariter  confuli'  volcbat.  Itaaue  bellc  racio  vi- 
tcl^tur  cxcof^uta,  ut  Botliueliui,  ^avifTimo  ^udem  fuo  arimine, 
;<1  cujut  ponam  non  metuebat,  K.eaio3e  redimeret  infamiam. 
letl  alciui  (ut  efl  incelleflum  poftea)  fuberat  huic  commento  conli- 
ium.  Naiii,  cum  popultit  Regiae  czdii  auftoretfre^ucn' nomi- 
larct  &  exfccrarctur,  illi.  ut  iiix  fecuritati  profpicercnr,  fuadenr; 
ut  creJicur)  Joanne  Leflio,  RolTienii  Epiftopo,  Reginx  raptum 
xco.i^icarunc.  Nam,  cum  in  Scotia  mqt  eflct,  uc  diplomata,  tjut  - 
lUi  icclcnim  gratia  fit,  qui  vcniam  pctit,  graviflimum  facinui  na- 
ninatiro  cxprimat,  ac  coccra  genciaUbut  verbis  ad)iciat,  decreve- 
unc  p.irr:cidii  pnblici  cooicii,  noroinatim  dc  manu>  injcQionc  in 
'riiicipcro  vcnjam  pctere,  deinJe  vclut  in  cumulum  fubjiicrc,  ' 
l^ARTF.Riii  NxFAKiii  Factis.  Qua  claufula  cxdcm  Kci;iam 
lofTc  contineri,  fibi  pcriuaferant,  quam  nec  lutum  videbatur,  in 
fiplomaic,  auftoribut  nominari,  aut  condonanti  hocteflum  :  ncL: 
cviori  crimini,  inflaT  appcndicis,  adiicl  potciat.  Aliud  ctin>,«m, 
ninut  invidiofum,  fcd  pari  pcna  plcAetidum,  ctu  «L.iw^wuiV-cn..^ 
nb  cujiu  amhra  aeiti  Regia  &  tegexnui  fit.  cm&oDMA^^  ■  '^^'^ 


Tpfa  "Rertntt  ScoticiirMn 

«ucrm  octiirrrtiBt,  nili  li^nuljrui  tlic  rapnK,  qtr»  it  RC£inte'Vo1iJ|^ 
■un,  &  itotliDclii  fecarit4ii,  ^ol^ki  pDlTct, 

XXVIII.  Igicor  iUc,  leK«niU  «anilM<ni  «qultlbot,  ad  AbMlil 


T(uf  (3uivcncnit>^nKif),'Rcp(intin  ofpcrnurt  iic 
.tecum  Dusbinuti  lUii.  Ibi,  itum  llbfrrt  jnimoituiwl^ekt^  ^- 
-vnniuiB,  priore  uxore in  jvt 'vocjn,  fit,  l<i^c  ilupUn  Infni 
nrrt^c,  Apud  juditxt  publics  (Onliinitet,  cp.1  lit  )m>i:  ^twrc  Mt' 
llioDum  cognoftiei«m  i  &  «pud  Oftki«les,  qww  Voani,  jiMkti 
EfKcopilu,  rcfi  itnreto  publico  vrritM  qwinjuain  pro  mi^nnUu 
'«^ciCt  aut  utbm  iNgMii  ftuiillcl  p^mm  (intM^rt.  GordMll, 
fibilmcUi  uxiH-,  cAgirur,  invlupU^i  %n,  litem  ^ie  aiv«rti.)  t«A- 
-4cre.  Apud  ^uilJMs  Rtgim  Mculit  uKOr  marltutn  dJulmii^  mtt  , 
<ana  )ii{t;i  Apud  cdicncdivOrttiCdafra:  apWl}Ui4UiH  Pap^oM^W^ 
«rtltoi,  nmm  ab  Arciilcpt(copo1>)ini  Ani.lr^  jd  hj»c  liceMcoc- 
■ndlccnjain  daiO!  AO:iil«tur  iilcfti,  ^ntc  fliAtriinoniWm,  tum  propili-  I 
'^4  uxoH>  (Kipri  eonlueeuiliii«)n  habuifle.  NuIIj  in  ijivonio  &• 
cicndo,  ncc  in  refltbik,  neg  in  iudktbus,  iii  tnora:  ihera  cniatdt-  ! 
ciinum  dkm,  lii  fiiftepta,  diCi)*pMMi,  &  ilijuJicm  eft.  | 

XXIX.  Inrtttt^crtiniconetth  f;nCcrior(>awNAifit«ti>  aJ  Rt-   i 
Blnim  tttifiiirtr,  qni  rojB*retit  l '  **  3pol«««,  jrt  itivk>,  «iioretur :    I 
*<nJM,   li  lw4tii|lllerirM.'ft>  mab aaem^ iMMIt  HbiiMlBl.    : 
llb,  n«ic4a  hoft^mc  rllUict^ttS  nQMMief^^StCfriiSabMitJ-  ■ ' 
•<  Kluftim,  fid  ira  hMfuKftcr  tt-al^,  ot  kt  pfaftUitab.  Mm  b- 
«feMtt^aodmtilrahHHerattfi'.''  -tw  Irrtto  flWdf^  lna^fciattM 
faptiis  injurtimvtr  lc^itffiiai  yNpt{«.!MM,'ibD«anKi«R>te«l' , 
debannir  imp^aElMhtav^IteirOW^  li  ttyMVi>MbeMt,'tA>'*Mtfb 
kabcri poiB^nc fiti]Ki«,  afljiicldicb^&iWiUtfj^WcjlMn.^cUilt- 

Ttuftij   tl-lt)iit  <lftbiis  DUiMitHt'  'Mifclk-lMur£j  .ftltt»  hcMph 

vitil  nuttmt«dUHAi'fcim,  aac  fttf Mn  liMlirfarVd^iif^MvW 
Ecclefiaih  cfrferreith  'Hk^  «e  cisMfiH^,  «iHitkllHei^  ^ctaMKJ^ 
amicii8c  cneheitnit,  Rej^JMtn  EdinbtltgMtr^rtfMeef^l^ttrft':  iti 
ib!>  obtemu  VaftontefHHi,  fprei^e  At  «raMft  attttJn^ 'Sb 
tlatueiwt.  pmik9i(ef»'i:iih^ifci^e'liWit!B4v,.ltfed-l«diki9i- 
(tiim  irin'«r  ilfiftniM  mtAA)tMi  'iaeeffit, '  nt  iliat^ilo  ftaisi^- Alfi^ 
tti,  ^UixfR^thliM-ijBtiMi^  kiThuc'tMEytTtF:' ti»^ 'tit-e^ii{eMM- 
fint,  hrtctttHiinratis'^rp*(i(en*oefle,  *fii6il.^TOft!"i*ei(  aiktai- 
pdritiiis  Sr  rcbuj  alioj^ Wrtffli/tati^icetrttttir. •'  HM^^f^doK- 
jeAn,  a^ritjunr  cAnnb;  liaftar,  8:  pxc^tfor^,  filADi  h  mdeA) 
-aerotnc,  in  aretm  Ediiblhu^nfcrit,  iqu4  tuhi  fai  pofeftite  MlRBt- 
!ii  erat,  eatit  ditcfiM:  p6lfri^e  in  ixAam  afiuktti  cbpBifaB  f*' 
eiliin  eim  cotnitatftur  :  ifpnd  quof  &  ffifatefSferemjSlcfitfBbaf- 

'ft*at.  ■  ■  . ''  ■,  ■;, .'   '' 

*or,  cnjut  i*l  tKoeiai  eraf,  tiWftaWT-  wtiffivrt^i-iSSwK-lteMlftL 
'Sroiorej,  cum  rclu^Un  rwo  »«4«wi,\'iaws.'fc*^KS»SbBi,'<^ 


Liher  7)ecimtis  OBavus.  yj  j 

fnur»  tlc  mnre  tifiicre  :  &  it  quidem  haflenut  pjniir,  w  fe  vici- 
f  Um  quiilcm  fcirc  protiierecur,  al  prjtum,  leu  Rc^itij',  fcu  Uochu  - 
elio,  cum  vcUew,  indJMrc.  li  cum  in  ^rtem  ar:eiritus  venifltt, 
-  flc^hia  eum  ad  Bothueiium  remilic:  ^ui  cjLUn^uam,  ncc  bLrdi- 
tiu  nec  minii,  Ecdefial^.en  de  propolico  dcJui.ci-er,  ncc  icm  dif- 
ceptiiioni  commiicere  auderet,  tamcn  nupti.-ii  apparat.  Uiiui, 
Or.;adum  Bpifcopui,  ell  invencui,  ijut  eraiiam  auticam  veric.iii 
ptarferrtc,  cxterii  reclamaniibui,  cauirifque  praferentibui,  cur  le- 

Eiiimv  noit  eflenc  nuptix,  cum  en,  qui  i\ms  uxnrct,  adhuc  vlv.ii, 
aberct,  icrtiam  ipfenuper,  fuum  fjlliw adulrcrium,  dimilifiVt.  Ita 
indienantibiii  omnibui  Mnij,  vul^o  ctiam  cxfccrante,  propini|ulj 
per  liccras  improbantibui  iiKhoaraf^  &publidii3:rimoniii  limjLcii: 
etiam  faflat  deceftantibuj,  camen  macrimonium  celebratur.  Qj" 
ailcranc  e  Nnbilicaie  (nam  omnc;  fere  domoi  di£:circr;inc,  pra-ttr 
paucDi  Hothjelii  amicos  &  pro|iinquot)  ad  caenam  invicati,  &  una 
cum  iii  Crocus  Galluf  Lcgacui,  It,  qu.)nquam  Gunanx  faitioctif 
elTrt,  &  in  propinquo  diverfartcur,  condantcr  camen  venire  recu- 
Jivlt :  rcquc  emm  extflimabac  C  dignicatc  lecaiionis,  qua  fiingeba- 
tur,  cn'c,  ui  cas  prxfentia  fua  nuptiai  nrobarec,  ^iiai  audiebit  diri; 
exfccrationibuj  vulgo  devoveri,    Propinqiji  ouoi^ue  Rc^inx  &  in.- 

i     chnatas  &  fi£tai  Imptobarunt :  Sc  Rcgci  Galuaium  &  An^lir,  per 

I     LcgaioT,  rei  fieditaccm  avcrlabantur. 

r  XXXI.  Harc  crfi  molclU  eranc,  vulgi  ramen  mrrflitia  tacits.  lan- 

to  mn,sii  an^ebat  terox  Reginz  incenium,  quanto  viGi,  quam  au- 

L  dita,  altius  in  animospcnctrant.  liunces  cniui  fcr  urbem  nemo 
Inlicit  acclamationibut  Reges  profeqiiebaiur  :  femcl  unatantum  mu- 

I     liercuU  cum  bene  Rci;inx  prccaca  cfret,  altera  aflani  femcl  atque 

^  itcrum  proclamavit,  ut  a  circumftantibut  facile  exaudiri  ponct ; 
■**  tta  cuique  Ilt,  uci  promeretur."  Ka  quidem  r«  non  levitcr  iam 
Edimburgcnfibus  ance  infcnfum  ejui  animum  inflammivir,  Ilunc 
animorum  cum  domi  forifquc  videret  motum,  cum  paiicii  crinfulr.i- 
fe.1t,  qunmodn  luam  poientiam  flablliret,  &  in  poflcrum  llbi  a  tu- 
nmlriiiui  profpiccret.  Primum  omnium,  detemitur  inGallias  Ic- 
gatin,  uc  .inimoi  Regum  fc  Gutinrum,  proTLipiMtis  nupf  iit  offcnfiit, 
reconcili.(rct.  Legatus  dcleflui  Gulielmui  lipiHopui  DumbUncnlii. 
Mindat.i  ci  dat.i  Kscfcre  ad  vcrbum. 

XXXII.  "  Primum,  noi  CTCufibii  Rcgibut  avunculirqi;c  noltrii, 
*' (]uod  matrimonii  noDri  pcraAi  rumor  prlus  ad  coi  pcrmanavit, 
*'  quam  pcrulloi  noftroj  nuncio! conlillum  ea  de  rc  notfrum  aperu- 
*'  ifTeniu;.    Ha:c  excufaiio,  vdut  fiindamcnto,  innitnur  vcra;  expo- 
"  ficioni  cotiui  vita",  sc  pravHpueoBicionimDutisOrtradum,  adver- 
*'  fuiti  nr>s,  ad  cum  ufque  diem,  quo  nobis  eft  vifum  eum  coniiiQein 
"  adfcificre.    Ejus  autem  liiftorix,  uti  rcs  habet,  cxpl.in.itioneia 
*'_  .i5?redicrii,  initio  fumto  ab  iiltimil  ulque  fpaciis  idofeCsTO.Va, 
*'  Cum  prjmum  fuarum  rcrttm  fuit  conttmi,  ft»tvTO  *  mnTtt  ■^wva. 
*'  hfminh  inter  regni  primatei  primaTii,  (m\Wi  yi^«  o^"'^*^:' ^^ 
**  Rcgibas  colcndisronm  dii.-avit,  &  cr«  aV\(K\>avUTOv\«.'^^'V"^ 
A  a  a  ^'  "^ 


m. 


:. ,i  ! 


Jt 


tf 


.  ( 


st 


\i  i  I  wk      l'>*  fc«*«aftw«-*«'    «.••!*%•*    «••ft4»tt     ^%«a«*     aw^^  «  a  v^»  •**    ^m  ^»*«^*«ft   ^^  «tt^ 

I  ipi,  bonaquc  rcliLju.i  inlmjcis  prxJx  cilc.  Deniquc  n 
t^ix'  aJco  civium  (niiiium,  .uixilio  cicflitutus,  (Aneloru; 
cu  in  \yi]\  rci»in  viiccra  aS  hoilihus  viomeliicis  in,>liitlo, 
lum  ulium  in  ii:oL>um  rcl.i  Cu  iliii^crcnc,  quAm  uc  noHc 
(tumBothuclix  Come>)  vi  •.o.ictui)  patria  pAtrimonio(]i 
['ixiilarety'])  ^  "^  rranci^im  reccpic :  ibiquc^  uf^ue  ad 
.Ssrti.tm  i'cdirum«  quibu>  |iotUAt  officiis  me  coluic  &  oi 
Ncc  omitrciulx  cr::iit  rci  J)  co  bello  gcAa;  .iJyeiiiiS  An^ 
:<)  anrc  mcum  rcilirum,  ubi  calc  fpccimen  &  milicaris  ibi 
<5v'  li  riLLii  pruJcntix  Jcdir^  ut  digni/Iimus  (it  cxiftimatus 
ir^'<Uuii  juvcnic,  natu  majoribus  impcrarer,  &  fupremus 
trii  exercirus  dux,  noHcrquc  vicarius» cligcrctur :  quoin 
r-j,  ;idco  (pcm  hominum  non  fcfellir,  ut)  rebus  fbrtii 
p;n  J;ir.im  fux  virtucis  mcmoriam  apud  cives  &  ht 
ijiiciir. 

XXXiII.  ^^  Pofl  rcditum  vcro  noArum>  omne  luum  fluc 
ruiit  ad  audioricntis  noftrx  ampliHcationem :  ncc  diis  un 
percit  periculis.,  in  pcrdomandis  rcbcUibus,  qui  proxir 
Anulorum  accoluiit :  ac  brcvi  rebus  ibi  ad  fummam  cra 
tcm  rcdaiflis,  idem  in  cxteris  rcgni  partibus  prxflare  < 
V?rum,  ut  invidi  j  fcmpcr  virtutis  c(t  comcs,  Scoti,  rer 
rum  avidi,  nonnulli,  noHrum  erga  eum  ff.udium  &  fav 
minucre  cupientcs,  bencfadia  cjus  male  interpretandc 
pcrfccerLnt,  ut  cum  cuftodix  commicteremus  :  partiiB 
rundam  xmulorum  placaremus  animos,  qui  futurx  ma; 


I  r\>-r^nr»  *»T^f"i 


♦  /»fr*»  r\ 


f\r\   rwN^^ftn^  *     .«ti-n«*«       n^     «^m^.vbm    «•». 


IJher  'Decimus  Ocfm-iis.  ^y^ 

(,  quam  perfidiofe  fuerlni  trafiau,  per  eoj,  quot  injjori- 
luam  promercbanrur,  beneficiis  aflecimui,  non  ipwrar  nw- 
.vunculut :  ideoijuc  paucioriliuj  cj  attineih  Ntx  nmen  II- 
prxKreuni.lum  elt,  ^itanta  cunl  liiicrtij  e  minibiu  eonim, 
etum  captivam  iletinebanr,  libcrarit:  (jaimque  cclerinr, 
ogiiljri  prwfiilenria,  &  ego  c  cuHoilia  cvaftrim,  &,  tota  f,;- 
:  conjur.itorum  drflip,ita,  priftin.im  auOoritatem  recupers- 
•  Hic  ccjutdcm  f«terl  cogor  t>fiicia  ejui,  tum  mihi  |>rxl<i> 
co  ^rttt  fuille,  ui  Rutiijuam  nobis  c  memoria  pocucnni  cx- 

IV.  "  Ha:c  autem  cum  lint  per  ft  maxima,  lanta  ftLluliiii? 
igentia  ea  ha£lenui  cumalavit,  ut  nec  majorem  oblcrvanii- 
icc  fidem  in  quoquam  ofwarc  poffimui,  quam  ift  co  deprc- 
rimm,  ufoue  ad  nxc  polUcma  temncra,  i]ux  Rcgts  mirici 
decclTiim  runl  cHileciWa.  Ab  eo  vT,im  rcmporc,  ui  cv^iral 
cju!  ad  fublimiora  niti  videtmitur,  in  &  aitioncs  inrolcu- 
quodammodo  f iM  vilx>  ht  qj.incjuam  eo  rct  proccfGl,  ui 
t  nobis  in  meliorcm  p.incm  fint  accipicada,  grariiTime  t.i- 
um  noi  offcnderanc  hax  :  primum  arrogintta,  quod  nullam 
ndge  gratiz  reliijuBm  nobis  puiartc  fupereirc  facultaiem,  nt 
im  ei,  velur  oScionmi  prxmium,  traderem  ;  occult»  rati- 
3c  conlilia  ;  »e  tandnn  apemii  mel  concemtut,  €t  vir  adlii- 
in  me  (ne  conani  ftnftrarctur)  in  fliam  potcflaiem  reJicethfa*. 
;a  toia  vitse  ratio,  ei  in  hac-  pire  inftinm,  exemplo  elte 
,  quam  callide  fua  conlilia  tc^nr,  cjui  macnum  IkcmLit 
«ranr,  donec  vori  compoiet  fiani.  li^  enlm  hatK  perpetu- 
ul  oblervanciam  Sl  ledulitatem,  impcriii  meit  cum  fiiimni 
ate  parendi,  non  eic  alio  fnnte  man.irc,  (ju.im  cv  vchemcnii 
I  dcclarandie  er*a  me  voliiniartt,  eiillintavi :  netjiic  altiiiV 
aur  voruro  aut  confilluin  illic  oeculrari  piitab.im.  Ncc  m.- 
fore  fperavi,  ot  pautlo  fHmilianor  vnlraT,  <)wo  wi  folemuj 
liomiiiei  illunrec,  ur  voluntatei  conim  ad  lubcntiu)  mbi) 
dum  (IevitKi:tmu(,  anlmum  «jut  erig(ret,  ui  infolentiorii 
olcntloc  fpem  fibi  Je  nobii ]»romitreret.  lile  t.imen  fortuita 
in  fiiam  rcm  tr.(lYen?,  ciinllliaque  flia  ehm  me  foveni,  nim 
m,  fblira  olifcrvaniia,  &  prininum  nuiriebat  favoicm,  &, 
indo  Nobiliiaicm,  nuvum  occulie  ambiebat :  tantumquc  .if- 
diligcntia  perfecir,  ur,  me  lerum  illarum  infcia,  cum  Orili- 
:onvemuf  hic  enet,  ab  univcrfa  Nobiliiate  fi.Tipium  imfn'- 
rit,  omnium  chirographii,  ad  iidcm  faciendam,  nprnliti^  : 
cripio,  non  modo  nuptiii  inter  me  &■  illum  afTcntitbaniKr, 
{  bonn  viiamque,  in  conflliif  cxlequendii,  fe  omnibui  pcri- 
abjcQurM  promliiebant,  ieque  omnibitf,  tjui  rem  impcdire 
emur,  fuiuioi  hoRet. 

!V.  "  Nobtlirar/ autcm,  iit  ficiHui  cfctineTM  ^n^wi^^w^ii- 
,  perfiufenr,  me  non  inviti  Viaec  A  fc  gn\.    'V^^v-.  icro.M«; 
ab  illh  impetTxn,  coftne   ped«t«ntiis,  *cKa.ta-V&*^''  "V^'^ 
A  A  a  % 


J  ■ 


I    I 


**  cvcntum  tciitarc,  ouarta  fcie  poft  dic,  cum  ab  invifcn^ 
**  mo  filio  rcJircm,  «  locum  &  tcmp'is  opportunum  in  > 
**  VuliJ.i  nur.u  mc  aggrcflus,  «.um  fumm.i  cclcritatc  E 
'*  duxit.  Id  fiicinus  ^uam  in  partcm  accipcrcmus,  ab  ' 
**  tim,  a  quo  ex  omnibus  noilris  civibu»  talc  c|ulcquam  m 
"  fpe^abamus,  facilc  (ccum  quivis  exiflimabic.  Ibi  ei 
**  vi^  quanto  fempcr  ctim  favore  fucrim  proiecuta,  Qi 
**  apud  alios  fueric  honorifica  mcA  dc  cjus  morlbus  opinu 
*^  contra  advcrius  mc  in^^ratitudif^m  :  qoxouc  alia  fac< 
^*  ad  me  cx  ejus  roanibus  liberandam.  TraCtacio  ■quidcn 
^*  ied  (crmo  atque  refponia  molliora  crant.  Sc  cnim  on 
*'  &  obfervancia  advcrfum  nos  ufurum^  operamque  da 
*^  uUa  in  rc  animum  noftrum  offenderct.  Quod  autcm  n 
'*  in  unam  ex  arcibus  noftrls  deduxiilet|  tam  audacis  facii 
**  am  iupplcx  pctiit .-  icd  ad  quod^  vi  amoris  (rcvcrcntia 
*^  quii,  quo<i,  ut  civis,  mihi  debebar,  oblitus)  impulilis  fu 
*'  ccffit  codem,  quod  ialutis  tucndx  caufla  eo  coeebatur. 
XXXVI.  **  Ibi  totum  vkw  curfum  mihi  reccnferc  cor; 
'*  quc  fbrtunam  lamcntabacur,  quod,  quos  nunouam  la 
'^  inimicos  graviiEmos  oflf^ndcrat ;  quorum  malitia  nul 
'^  noccndi  occafioncs  prxtermitccrec :  quanta  R-cg;x  car. 
""  eum  onerarent :  quam  impar  occultis  inimicorum  con 
'^  bus  cflet ;  quos  ncc  nollc  poflet,  quod  omncs  vultu  &  oi 
*^  nevolcntiam  ilmularcnt^  nec  coruro,  quos  non  noilec, 
'-'  poilct  inildias.  Tantam  autem  eorum  efle  malitiam, 
^'  foco^  nullo  in  temDorc.  iecurus  vitam  oucat  de2erc«  nii 


Liher  DecinmO^atiu.  >>'» 

"  Regi,  Regin:c,  avunculo,  carterifque  amicit,  )■:  fitinJ'^.  .tii.- 
"  quimiu.  Itaquc,  cum  me  jperfpibcrcm  in  alletM  foc.ii.-.';'  f;-.-...^ 
"  tam,  fcorfum  ib  omnibui,  ^Liorum  uti  conljlio  lolebaii; .  ;fi\--. 
"  cum  eos  viderem,  in  •juoTum  ante  tiJe  &  prudcniia  conqjicliT.  - 
"  bam,  quoruin  virei  iiuAram  aufloritatem  tueri  dcbcbdnt,  lii:c 
**  qulbui  noltr^e  virei  perexiguT,  ac  potius  nullj:  func ',  hoj  cmii  vt- 
**  (lerem,  ad  fubrcrvlcndum  cupldiuci  ejus  {iCe  devovifl'.^,  mcijuf; 
"  fohm  ei  in  prxdjm  reliQ.im,  multa  quidemcum  ^Dima  IoI.l  v,.'i- 
"  Gbam,  icd  exitiini  pUne  nullum  repcricKam.  Vcrum  illo  iiuuij 
**  non  admodum  longum  aJ  conlilium  uplcnilum  tcmpu!  d.ib.ic.: 
"  fcd  cnnrlncntcr  &  imporctine  propoliEum  urgcbat. 

XXXVII.  "  PuHremo,  cum  nccjucfpcm  evjiienJiul].im  vi-Icrcn), 
"  nrijuc  ^uenquam  in  coro  regno  cui  nodra  libenaicurj:  eflet,  (iii- 
"  cilc  ciiim  perlpcxcram,  c  thirographii  ilatii,,  &  fummu  ill^ij 
'*  tempori;  lIIcntiD,  cunfius  in  ejui  parces  fuilTc  tridos)  Lua^t.)  .Ic,.- 
"  mum  fui,  irx  paullulum  &  indigmtlonc  miiigat^,  jniiaiim  .id 
"  ejus  Miitiones  cxcutiend:it  referce  ^  atijue  ancc  olu]ii>  prnpuniie 
"  fuperiorum  remporuin  oflicia,  &  'p*'">  "'  e.idem  eiiin  iioltn  o^i- 
"  icrv.intia  conflai:ter  in  jKiIlcrum  pcrfcvei-aturum.  Itcm,  0'.i.iiii 
"  gravate  noltrl  <ivet  Rcgem  pcregMiium,  legibus  &  inllicuci,' t'"^ 
"  nmi  inalTuetum,  clTcni  re.:cp:uri :  ^uod  iion  iliu  me  ctrlilicm  cilc 
"  p.icerenE'Jr :  quod  populus,  natura  faQiofiis,  in  officio  contineii 
*'  Don  pollef,  nifi  noltra  auAoricai  &  fulciamr  &  excrccjcur,  pcr 
"  vini/n,  qut  labori  ftruntto  par  fir,  in  adminiltraada  Rcpub.  ic  rc- 
"  bclbncium  infolentia  coercenda :  ijuirum  rerum  ocmuIus,  virc; 
"  noflfa-,  ali  Co  temporc  quo  In  Scoclam  rcdivimus,  debiliE.ita-,  ac 
"  prog^modum  f»3x  ilTiduis  tumuliibut  ac  rebellionibut,  am^itis 
"'  runinerc  ncjueunt.  Icem,  c[Uoi,t,  ob  has  ftJitionci,  (ju.ituur,  aiir 
"  ctiain  pliircs  legatos,  in  ilivcrlij  rcgni  p.ir[ibut,  creare  (umiis  c.-f- 
"  aAx,  (jaoruro'  nars  major,  eo  coI'<rc  impcrii,  a  iiotii>  permiin, 
"  Ireta,  noilroi  cives  arma  fiimere  adverfui  nos  coegir.  Oj  Ii.is 
"  ego  c.iudjs  ciim  frjturuin  viJerem,  uc,  ll  Rcaii  nominij  di^^nic.i 
"  tem  rilv;im  vclkm,  animum  ad  nuptias  inlJe^ie  cogeror :  ncc 
"  eivei  nodri  Ripcm  citcmum  pallTiriforent ;  nct  inccr  civcs  i]uiil 
"  quam  e/Tct,  tjiii  vel  lJ»Icni.IorefimiIix,  vel  prii.Icn:Li  & ' foicitu-^ 
"  dinc,  aliirgoe  cerporis  Si  animi  virtutibui,  prTftrii,  .luc  toiilrri 
"  cciam  pollcc,  cum  co,  qucm  nos  maritum  iicccpimi:s ;  mibimct 
"  ipil  impcravi,  ui  univerlali  omnium  Orilinum  con&iifui,  dc  quo 
»'  mtc  diftum  e(l,  me  adfungcrcm. 

XXXVril.  "Poftoiiam  liii  mulcirquealiliritionibui,  anlmimei 
*'  bbelaitata  eft  conllanii.i,  partim  a  mc  vi  exprefTic,  p.ircim  nbci- 
"  nuit  nbfequji^,  ut  ci  me  nupEur.im  promincirm.  Ncc  r.imcn  xd- 
"  hiic  ab  co,  iK  qui  fempcr  volunracis  mucdcioncra  pertimcfLcbat, 
**  obtlncre  ullts  argumentis  notuimus,  ut  matrimonii  pcrficicnJi 
"  tcmpu;  prorotj.iremus,  uc  vidclicct  tiniunv  tivqT'* 'www^to:'W.'«.i 
"  danrcrcm  ronununicaremui  cum  Rcp.eKcyjwvit^iXivwM^)^'^- 

A  a  a  ^ 


_j58  Rerum  Scoticarum 

**  ji  prinum  fuz  ciipiiiinii  graJum  f ervenerjt,  nun(]u.im  ctlLvk 
*■  aii  irguniema  pretes  iniponunai  aJjuogerr,  doiici;  tanJcm,  n« 
"  liac  vi,  iiui  iinpulit,  u[  upcri  ini.)ioaco  Snem  imponcTcmui,  iJr 
"  oiie  eo  ceitipore  &  moJo,  q^ix  illi  ai  U  conliiium  exfc^ucnJun 
"  vifa  func  tommodifGm^.  Qua  io  parce  difEmuUrc  non  polTum, 
"  me  ib  eo  /aliicr  trdQAtAm,  qiixm  auc  volutlTem,  aut  piomttiti 
"  ruertm.  Migi)  coira  roliiirinu  fnit,  uc  rjriifji.cKC  iliis,  pcr  ^aa- 
**  riim  erinftij(um,  inlcio  e!.picil'uni,  voli  ceunpocem  fe  putJt,(i}ma- 
"  (jki;)»)  Sc  illot  &  me  lurilcr  Jecepit)  qium  ut  mihl  f^titieimur, 
*<  4ui  e«pctv!erct  quoJ  mihi  decoruia  iorn,  ^ux  in  rcli^lonii  n> 
"  Hrv  inflituci)  &  ritibui  fuerim  cJucxa  :  a  (|u>  mc  n«c  illt^^W 
"  tiuif^uani  jliu!  vivus,  vivwn  abttutct.  In  lui:  eetre  rc,  ctii  ei^  i 
**  rorem  cioltrura  agnofLlrou),  ciimcn  libcncer  cupociDUs,  iK  Ru, 
"  &  R.cgina  inatcr  ejui,  &  nollcr  avunoilu),  aut  ^liiu  amicorum, 
«,e»  de  re  expoAulcc,  .luc  eam  vitio  ei  veitat.  Nunc  cnim,  itbui 
,•'  ica  tMiJJSii,  uc  inftfl»  fieri  ton  f>i>Biot,  ift  inelior«m  [Mtttm  I 
7"  oiiuiia  actcpimji ;  &,  Wt  eR  rc  vtrs,  ita  mariti»  noi>er  tfl  enifti-  ' 
"  ni»nJus,  (juem  def.int  &  amare  &  .:olcre  dtcrtvi.  Qjicuotjoe 
"  autem  fe  profitentur  nofiros  iinicoi,  lirailci  erga  eum  fe  pcoSieri 
«  octefre  eft,  qui  iniolubiU  vtncuio  no6i<cu>ii  coojuodut  ef).  Q[ii«- 
«  Qium,  nonnuIUi  in  rcbui,  pauUo  ncgl^eiKiui,  »:  pcnc  ccmen- 
**  t\t,  U  gtflcric,  quod  ioutioderatx  cr«a  noi  a&fiiml  UbcDia 
**  imputamut,  cuplmut  &itnto,  uc  Rcx,  Kegicu,  Doflcr  avuncubit, 
"  ac  cxteri  amid,  cum  iMn  mii»>rc  prolojuuimr  beocvolenut 
**  quam.  (i  «mnu,  %d'huDc  ufqoe  dlem,  ex  eoruBi  pndcripu  innf* 
"  aQa  fiiifleiii :'  eitnujuc  eoncra  pramittimai,  in  pviiibui  qitc  ab 
"  topoflutabuntur,  femper  gratificari  Oaratum. 

XXXIX.  Hkc  ouidtm  fitrlr,  aJvcrfui  Umua  lace  fu&Bi,  ^bx- 
(ita  TCmedia.    AdTcrfuf  domcRlci»  motui  provijum,  iic>  cnm  do- 
nii  in  prxfentia,  &  lo  polltnim  pollicitationibiMa  eoi  conGrauC- 
ftM,quivelauftortt  vcl  confcii  RegiK  cxdii  craot,  ceojuracia- 
Dtm  maiori)  partis  Procervm  (accrcnt :  quibui  &eti,  rcliquot  faeilc 
ccncemnereDt ;  aut,  fi  pertiiuciore)  (orent,  collcrcot.    Iffxax^  cm- 
vocati)  compluribui,  £riptuin  cis  proponiiDt,  la  quo  canlca  iDeiaet 
ftederii,  In  auod  jurarenc :  cujui  tere Tununt  etat  ;  "  Pi  ftjtg>D» 
"  &  Boihuelium,  adaque  eoruiii  omnin,  tuereiitur  :  nU^if  iavi-    ' 
**  cem,  fcrdcratorum  Aluti  &  cemmodif,   quoad  poQcnc,  fifcmit    I 
**  &  confulertnt."    Qui  pnrfentci  erant,  nugna  pars  jain  amci 
perfuali,  fubfcribunt;  reliqui,  cum  Raf^itlofitro  viilemit  conjunre, 
periculorum  abnuere,  &  ipn  fublcripfere.    ArcdHtur  Monviui,  i> 
eiuc  auflorilat  (quz  ob  vtrtuiem  fumma  erat)  aCcedem,     Ii,  ifi  !• 
tinere,   motiitur  ab  amicii,  ut  fibi  confuleret,  neve  in  Sctonii 
xiiliui,  in  quibui  Rtgiiu  &  conjuratonnn  princtpei  crant,'  ptr- 
noflartc,  (eJ  aJ  prepinquam  alicujui  amici  villun   diventm,  R-   . 
ijionilit;-"  TJ  Infui  YMtRawtwifttQie-.  'tuMm,  utcunquc  rcf  a-  1 
"  iferer,  (e  nuUi  unquam  ft*^«io  xKenWoan  ■,  wewix  '^ien  ^pn^ 
<'  funiin."    De  f«d«e  tos,wMs  &  »il<^s  <^'«\4.'%*^«fc- 


Liher  'Decimtis  OBavm.  5  J9 

tat  nc^otiuB,  Tcfpondic ;  "  Se  ncc  jufle,  nec  honeflc,  cum  Rcgin^ 
"  (cui  m  rebui  omnibui  obiemperare  debcac)  focdus  poiTc  fa«re  : 
"  cum  Bothuelio  fe,  Regina  audore,  conciLiatum  :  cjuiiquiil  luin 
"  promilinct,  ad  unguem  tcrvacurum  ;  nec  cum  eo,  nec  cum  alio 
"  ^uoquam,  foedui  aut  conjuritioiicm faccre  fr,  x<]uum,  aui  e  Re- 
"  publKa,  cxiflimjre."  Cum,  per  akiquot  tlic!,  Re^iiu  folito 
blaDdiuseumallotjueretur,  ac  &  poUicerecur,  de  omnibui  rcbut 
Hum  lementiam  explicaturam,  nec  pudor  tamen  clocjiii  lincret,  per 
familiarei  animum  t\ai  oppu^narc  tcM^vit.  Hi  quoque  ejui  in 
re£io  conflantiam  revcrici,  qmd  petercnr,  pdlam  ficert  [ma  Mji,Z 
cum  nihil  teftius  agendo  proficercnt,  t^ndem  Bothueliui  eum  ag- 
ereirui,  varlo  fermone  eo  efl  progreirus,  ut  diccret ;  "  Se  £iciiiui 
"  itlud,  iKc  Ipontc,  nec  (Ibi  loll,  leciflc."  Eam  vocem  cum  vulcu 
altcr  afpeniirccur,  Bothueliuj,  icnnone  gravi,  &  inccrduni  ctmvi- 
ciit  propiore,  omni;i  vecfando,  cum  diC-ordiarum  caulfjs  iiuerferc- 
rcr,  rcmque  ad  jlccrcatinnem  procrahcre  conarecur,  ille  concra,  mo- 
dcrate  rclpondcndo,  nullam  licli  occaliiwem  darc,  ac  lc  ceflum  cc- 
nerc,  ncc  »  propoHco  tjmen  difcedcre. 

XL.  Cum  inhii  anguftiii  aliiiuoc  dici  vcrGcui  fuifTciMoraviuf, 
taiHlcm  a  Regina  vcniam  peciic,  uc,  quando  fui  non  magnum  viiic- 
rcc  ufuni  in  aula,  ad  Fanum  Andrea::,  vel  in  Moravi^m  uf^uc,  fe- 
cedcrec.  A  fufpicionc  cnim  mocuum,  quoi  oricuroj  pixvidcbat, 
procui  abclTc  cupicbat.  Id  cum  non  tmpctraret,  nec  in  auL  llne 
fummo  &  ccrco  pcriculo  efre  polTet,  tandem  libcram  legationcm 
cnpugiuvic :  fcd  ca  lcgc,  ne  in  An^lia  £ililiflerct,  fed  pcr  Flan- 
driani  in  Gcrmaniam]  auc  li  quo  alb  vcllet,  afceihlcrcc.  Verum, 
cum  Flandriam  peterc,  nihil  altud  cHcc,  quam  ia  apeinim  dil^ri- 
rncn  lc  pra;cipicare,  tandcm  xgre  tenuit,  tit  per  Anglum  in  GaUias, 
dcimle  illinc  <]uocommodumvideretur,  £  eonferrec, 

XLI.  Hominc  libem  &  populjri  liberata  Regina,  cxiera  lyralt- 
nidis  impedimcnca  conacur  amoliri  ;  hi  autcm  erant,  qui  aut  non 
libcnccr  ri.elcri  ejus  fubfcripfcranc,  auc  non  &cile  conlitiii  c;us  icqui. 
cturi  vidcrencur.  In  primis  autcm  eoi  odcrat,  qiii  cum  animum 
cjus  nihiln  mitioiem  er^a  filjum,  quam  fuiflct  erga  mariciim ,  viJc- 
rent,  Scerlini  coniuraveranc,  in  nullum  quidcm  fccliti,  fcd  c.intum 
de  pucri  incolumiiace  cuenda.  Hum  enim  cupicbat  mater  ia  vitrici 
potcflaiem  cradcie.  Ii.iiicera,  nemo  dubitabac,  quinpucrum,  pri- 
mo  quoQue  cemporc,  per  occalloncm  dc  me<,Iio  coilerec :  nc  vcl  ti- 
dis  Re^iac  ulmr  fupercilet,  vel  nc  eiret,  qui  libcroi  fuoi,  in  hxre- 
diiace  legni  aJcunda,  Pr.circr.  Principei  cjus  coniuricionis  hi 
erane,  Comiccs  Argjthclius,  Morconius,  Mirriui,  Aclioliu?,  Glen- 
carniui :  icem  cjufdcm  ordinii,  fiJ  pioximi  ^radui,  Ricrieius  Lin- 
dclius,  3c  Robertus  BoJins :  iiem  amici  &  ciienres  qui  {c  ris  .id- 
jiinseninc,  Scd  Argaihcliui,  cadem  qua  conlcnferai  levicitc,  co^ 
filij  cafceronim  percndic  illiuj  dieiKeB,VTrt;  Ytc«Y\Sw  ",  ?*.  ■^»K\.Mi 
mignis  poUiducliXubui  ia  fartcs  iidvcriutn<\>i^)tat&- 


Adi 


^fio  ^enm  Sc&tic/mm 

XLIT.  PriKime  p-jJl  fioj  ^ntn  fufpc£)i,  qui  ad  Angll«  linl-  | 
Kia    hibitibiiu,    Humiofum,     Cirtiriim    4   StoRiruin    ttmllt: 
am    poRxKiain    omni    r^rioK  immiciucndiiti    »ininub«Mi  ' 
il  luKin  oculio  Vili  e.t  peruppommj).     Naro,  cum  Bofbiidiui 
npnlicioncm  paraict  in  Lid.)limn,  ut  &  ignoniinijim,    it>i  ruprri' 
ort  aurumno  accfptani,  alMem,  Si,  militix  hxnie  p^rci,  inririum 
R«ix  rxdii  imminoerf*-,  onifiet  IJmiliimra  Tewiotiw  priiKtfCi 
joffi  3  Regim  fum  in>Ti.em  I:Jifflburf>tnrem  ingredi,    (tt  ibi,  ai(    . 
brcve  tcmpiu,  in  lilicta  iiiftoilti  cArat,.  prxicntn  atiiilcm,  ne  in 
CHKtliiionem,  am,  eii  iDvirii,  tim  viiieb.iiur  mngno  cum  luaenu 
pbfle  conSeri,  doccienmr,  remque  pcr  inrrdism  turbjrem  ;  &,  eii    ' 
abfeiribui,  clientw  conim  allueiccnnt  jllenn imperiit,  &p4uIbiiiR 
tain-ononim  Caritaiem  ««ucrrtit.     Sed  tlii,  j(tiui  aliouid  Cb  eo  im- 
perio  l.ireTC  rati,  noile  domoi  diiieirerunt,  prjrrer  AadiRmi  C*- 
nnrt.^ut  parritidii  nonignarm  viilgocrede!>3Cur,&VjlrermnCannri 
Scifordicim,  hominem,  ob  ramraam  vicx  integriratcm,    nihil  fii- 
^cantem.    HTmiiui,  alii^aotiet  a  Boclnielio  vocwns  jn  auLitii  cer- 
■ui  ilc  liiu  er^a  fe  voiunwte,  abnuit  vcmre.    Onlilttuft  nHiilMRi- 
ntts  de  expcilitione  proecilit :  Reeina  ad  BorthmemB  aRCBi,  didtcr 
cdn  3b  hdimtiuiyo  railli»,  fibrtiiit. 

XLIIl.  Ji)Terea,'qBi  de  Regii  ioctilintlintie-Ttamf»  tMiyliKr&at, 
cum  animum  Bnthuelii  erga  &  non  lEnorareae,  aliqnU  tcntawl» 
rati,  iTttiH  fus  retuntarii  caufla,  fireMl  tft,  de  aaekOn  etfdfa  KcgiC 
«tperi»  pcrna,  pubhcto  Scmicl  noBiinis  i^iud  eneiu  S^i'*'*  li^ 
rcnt  ioBmiam.  Ii3<]Be,  vuJp&rcirM  fuos  mofutlcGSaMliuU- 
rraci,  ad  dtio  mcnia  c^itum  iea  occulcc  conttftxeninr,  ac^Rc^nafd 
a^itari  oninina  tion  ftnierir,  donec  Humiui,  pattr  aa^m  Bo^ 
tmiicum  admota,  ram  una  cum  fiarfaDeHa  obliaerer.  Sfetl  on  rdt- 
(jua  conjuratortnn  pari  ad  didum  temput  non  convcnifle^ilec  ipfe 
nncam  habefcr  mulritudinem,  ut  omnci  exitui  cUudenc,  ft  figiii- 
tii,  quara  par  craf,  omnU  gererentur,  qtndrcm  a  reliqUt  emif- 
lam  crcdcrrtit,  primurBothueliui,  deindc  R»ina,  vcAevnflifam- 
ta,  evafit:  ac'rc£la  Dumbarum  abienmt;'  Cenfuratl  atacB  qitt 
nimit  in  terapore  convcnirenc, '  eer  AtbcJiuin  ftefir.  If-^cniai,  *rf 
Jiifcepcai  rei  roagtiictiJine  petruIlW,  vclinsenii  cun^btfMic  nwi^ 
tDi,  reliijuos  Scerlini  detlntilr,  ddi}tc  ocettio  rei  gctrettdjc  fticte 
jBanibui  etapfa.  Venim,  ne  nihil  tanto  conatu  MtraMAi^UcKM, 
na|or  pars  ad  EdimbiitEUm  capicndum  eft  miAa.  AictiB-CjBI  o^ 
pidi  tenebatJacobuiBalfiiri<it,  a  Bothuelio  (!{<>  credltUn,  ntqai 
parricidii  particepi,  &  otnnium  confllronnn  vrfMnElittvdiMfnt 
ci  fuerar.  Sed  cura  iicc  opcnr  navatx  prxmitim  accepiflct,'  ft  mh 
nore,  quam  lperaverac,graiiale  apiid  tyraCinos  efle.ccrniAct,(mBB^ 
pe^uiarciiprz&Suram  adimere  ci  tcntaflent)  etpulCt  tlrrefW fii. 
aionii  hommihus,  locuniCKtijoceftatiifrcit:  ac  ^ — 
publici  parriciJiivit»dBiW,eim«B««!uio,%«*- 
illis  de  condiAmXam  ciw\iJ«imi*,    - 


Ziher  Decimus  O^avus.  $6i 

CLIVt  Erant  jn  oppUo  tum,  e  f^ctione  Reginx  p«ic  prindpet, 
nncj  Hjinilioniui  t jni  AnJrez  Anzhirpilcopu^  Gcoreiiu  (jur' 
iui  Hutirilxx  Comc;,  &  Joiinnci  Lcfliui  R<rfncnfii  kfMfcoput. 
cum  fcnriJlcnt  hoftci  {iioi  in  urbecn  acceproi,  in  fonim  pron)- 
ci,  (lucci  mulrirudtni  lefe  ollerunr,  Scd  cum  rari  admailum  ad 
fefe  a^greearent,  rctro  cedcDdo  ad  arccin  ul^uc  compulfi  fiic- 
(.  Ibi  a  &Ifurio  inrromidi,  pcr  iJvrrlJin  pincm  poll  paucM 
<  cmtAi  incolumei.  Balfiiritii  cnim,  re  nondum  cum  alicrii 
\Ci(3a,  nolcbat  omncm  f«m  venix  apud  alreroi  Hbi  prxcidere. 
pidum  £icilei:onjkir:4tioni  Nobilitatii  acccHu  :  urpotc,  pauUoan- 
novii  a  Rc^ina  tfibutii  (ipe  enfpoliatum,  8r,  quod  tum  in  ege- 
c  publica  nihil  modcratum  exfpcAabat,  otlcnfa,  vclut  communi 
fcnlii,  tyr.inniilc  :  qiiodquc,  quotici  voluntstit  declirjndx  locuf 
atur,  ficlui  «orum  dirii  cxlccrationibui  prgrcmiebaniur.  Cum, 
paAo,  fct>niter  ad  Borrhuicum  Proccrum  Aaio  rein  geliirct, 
jina  &  Borhuctiiu,  qui  per  neuIcAas  vii;ili2t  dc  noAe  evafcranr, 
I  paucii  ad  Dumbarum  profe^i,  le  jn  arcem  ihi  munititlimam 
diilerunr,  Undc  tanra  rcrum  commutatio  conlecuta  cfl,  ut,  qui 
do  in  fumm.i  ilcfperationc  vcrOibaniur,  conflucntibiu  undique, 
vcl  eorUm  lcclcri  conncxi  crant,  vct  Repii  nominii  ucnbrim 
rabantur,  £tii  firmi  ad  dcbclUndot  adverbrioi  flbi  vidercntur. 
»ra,  libertiiii  vindices  in  masnii  vcrfabantur  angufliii;  paucit 
m,  contra  quam  fpcraveranr,  ail  &maro  tam  prxcbri  faciiKirtj 
artcntibuf,  vulgi  ardore,  ut  fit,  cico  rcflinfto,  &  magna  patte 
bilitatii  aut  adverfi,aut  in  alieni  perlculi  cv-enium  fufpenra.  De- 
c,  ctiamfi  multitudinc  vindicci  efrrnt  fupcriorci,  omni  tamen  . 
lUtFnandarum  arcium  appiraru  ilcfiLiebaniur. 
VLV.  Ita<)ue,  ciun  conliliorum  nuUum  in  prxlcntia  exitum  in- 
iirent,  ac,  prope  neceliitate  coaSi,  de  rcditii,  re  infccta,  co^^ita- 
t,  Ret>Lna  hanc  eii  dubitationem  runulic,  £a  enim,  cum  virri 
1  animum  ficerenr,  ftatuit,  cum  ca  mulritudinc,  <]uam  fecum 
ieb,)t,  Lcrliam  proficifLi,  ut  ev  propinquo  forcunam  tcntarct : 
lul  ad  fuura  advcntam  rata  maiorcm  concurfum  fiilurum,  timul 
laci^im  terrnrem  hoflibui  allaturam.  Prxtcriti  cnim  ccmporii 
celTut  ira  animoi  ei  auxcrat,  ar  ncmincm  cxiflim.irci,  nc  primum 
dem  fuum  confpcftum  tolcratunim  :  &  alucrani  cjus  conliiieniiam 
ilatorei,  &  in  primit  EdmonJui  Hjiui  caulTiJicul.  Il  afErmabat ; 
3mnia  virtuti  cjut  prona  elTc :  hoAcfcjue,  &  rcrum  &  confillo- 
um  iiiopei,  ad  ftmam  ejus  advennit,  abiiuroi:"  cum  rei  tamcn 
i?e  fcciii  habcrcr,  nihilque,  in  rebui  prsffentibus,  ci  mora  fuilTec 
liiii.  Nam  fi  illa,  triduum  modo,  in  arce  Dumbari  fe  contiiiu- 
't,  vindicci  jurit  publici,  omni  belli  apparatu  deflituti,  libenare 
ilra  atrentata.domot  quifqucfuasdifLederecaaCli  fuifTcnt,  IIU 
■  ilomimiia  Dumbaro,  inccrtum  pejorc conHIio  ao  (pc  vanioreim- 
Ifa,  movct,  Ic.I  itinere  lento,  dum  aKtic<Au,  e  tMit  nvl«<i  <.^- 
^is,  inai  diviJuntUT.    TaBJem  x\  SctomMML  >)'i(M.m^'<ia^^'^^ 


jtfa  .  Rerwn  Scoticanim 

vcniunc:  &:,  qua  Iuclii  nmcim  muU ii jdincm  noncapicbAi,  in  pro- 
plnaiioi  jMi>oi  (utriquC  Prfltono  nomcn  ril)  fpar^iiniiir. 

xLVl.  Trrpidiu  ii>tl«  nuiKiui,  paiilto  aiiK  mciliam  nodcm,  ve> 
nit  i:dirabiiri!i)m,  ac  Itutim,  fit-riii  tl:in>,  cotKUmiCur,  jd  Mrna. 
Ex^nvtti  cromno  nunuinjole,  quani  quirjuc  poccft  fcllimnccr  in 
catnpDi  pocimoi  fi:fe  cficiuitc,  ac  ibi,  ciriM  Solis  ortum,  mukltuJi- 
pc  ijiJT  tmjunKl  collc^,  aiiem  iiWHuunr,  InJc  jd  Miijrclbiir. 
gum  profctli,  ut  flumcn  IJmib  tranlirent,  a(lrc<)iMm  ports  6t  waJ» 
ftb  hnftihu;  ociUjnrCnrur,  (i)  cicis  duo  taiKum  millit  a  Vntftcma 
«bcA.)  Verom,  (ura  nemincra  inJc  obyijm  kabcrenr,  ne^iK  goie- 
qiiam  mo»er!  pcrfpicerenr,  ibi  difpotiiit  visili»  cib«m  capium. 
bKcrca,  <jtti  miffi  fijcranr,  ut  oiplorircnt,  paucix  «juite*  conf]»i; 
eati,  eo:  intrs  pj^ufti  compDkmra,  ip(t,  mctu  infidUrum,  Imhi  3\x(l 
uherlui  prorredi,"nil  certi  ad  fuot  rctuleruni,  nifi  hoftes  cafba  mo- 
«re.  lEitor  vinilioct,  MuHelbur^cgrcTi,  videtK  hoftet  in  liiper- 
etliocIivi3(lverliacieinihu£)a  ftsre,  ac  fuii  fclocti  rcBcrc.  Oo» 
clivQi  ita  fcfiut  elftf,  iir  non  line  pernicic  ad  eos  pervcniri  ^oSe*, 
uullum  in  dcKtcrum  deiipflunc,  iimul  ut  Soletn  njberctit  t  *"■£<■, 
runul  ut  (noiliarc  cJive  aftrndercnr,  8t  locit  minuj  iniqnii  conoi- 
^erent.  Id  conm»  coo{iUam  R«einain  primum  ftfcllk,  qHC  ew 
fupere,  &  Dallcabua,  Cooiitii  ^urTonii  prmiiwiraB  «(^hda% 
Cof  peicre  cmtebat.  Pniii^erat  «nim  iibi,  fayl  nwlnii  g>«.fa- 
re  revefemuni]  titneitiocxadvcHaappiRivaifdtfcr.  Snliblft' 
cile  ■pparuit,  audoritateti,  ut  botiii  artftut  coMpataMTi  It*  aiBt 
amicti  :  Maieftatciitquc,  virtuts  dcf)ltuiaa>>  Xtn,  MuimiMi  fnu/t 
ccie.  In  icincre,  populariter  Dalkethenfes  rifiifi  tmoejfoxk  cM^ 
fncatus  abundc  attulemot :  undc,  refcdb  vEribiit>  tc&t  q.ntau* 
xlrae  laborabant,  ledata,  ubi  {triiRUm  ff^Uilm  locutt  bcn^tMK, 
ttuas  in  hof)em  dinl^c  aeielb    Prhnx  prxcranC  MiMMtM^  «t 

{'unAo  AlexaiKlra  Humi»,  cucn  &it  cKentibvi  :'  fictmdUt  AkV> 
•ant  Comirci  Glcncarnlui,  Marriui  &  AtholiM 

XI. VII.  Ibt,  cnra  in  procinSu  ftarenr,  venir  *A  tM  Craeih  ora- 
tor  Gallm.  Xs  per  interprerem  prifctui  ;  «  Quintaln  MBfcr 
"  commodii  &  tranquillicaci  publicx  Scotorum  ituJjleH^  Banc 


ranjuillitaci  public^ 

'flc  animo,  flc  veher  ^ 
iTne  vl,  fine  ca;de,  rei  ex  ucriufijue  partli  utiUtatfe    .    ^  . 
Ad  ij  lc  fuam  operam  of!«rre.    Reginara  quoqac  nM  A* 
jnfiliii.    Id  quo  fedliui  iOtdllgaiK,   f—  '" 


"fee, 

"  horrwe  a  pcjrii  con/iliiT.  Id  <juo  fiKiliui  iotdllgaai. 
"  prarfenria  vmiam,  ft  omnium^  mcteritonim  abliviciiKi%'  ftBkx- 
"  ri,  ac  ftn^  fpondere,  neminittaudi  fiire,  qood  advcHo*  fiiprr- 
"  mum  raaeitlrattmi  arma  fiunfilfint."'  Hzc  cimi  interpres  raoff 
ler,  MutMniuirelJKmdit;  "Nnn  fe  adverfut  R«eif»ni,  fi4i&^ 
"  intptfcftorem.  arraa  induinV  :  qucm  fi  Re^ina  'vd  ad  IbpflknM 
"  rraderet,  vel  lfa.tegi»M  i fc,wnitaneU«Qa«im,  nlhil  libl  rMqJf- 
"qire  dvibui  foW  oyarim,  ^«am okvti taii^o TS^<a».yAwnl; 
*AJirer,mil!amc(»c«pdi*ni.t*«t«yi^  ^«K.'fc*o'*«*fcw.iMi|» . 
«  at  roltua  uUius  admffi  ^«««vv,  »JSpiv'a««.w«,S.^'*i^ 


Liher  T)eciyiVis  Caa-vus,  ^6^ 

'^  tiUi  Jircnt."  Haiic  corum  LoMit.inri.iin  Croeuj  toiifjMcaru),  ».iim 
&  vcra  «iki,  (J^'  julla  j>ci  ,  lutcliiqcrct,  acccpta  aDcundi  venia)  Ldim- 
bur^um   dikciii.. 

XLVIII.  Iiifcrca,  K.eginx  exercitus  veceribus  Anj^Iorum  cadris 

fc  continenar     Lociis  erac  &  n;icura  cxteris  edicior,   &  aggere  & 

foila  eii^clus.     Ibi  Buchuelius,  equo  inligni  anre  aciem  prove£iuS) 

ner  pra*cor.em  poiUilac,   quo  cum  ipie  lingulari  ccrcamine  decernac. 

Cum  cx  acie  advcrlii  ic  obculi/Iet  Jacobus  Moravius,  adolefccns  no- 

bilis,  qui  antc  per  libellum,  fed  nomine  (uppreflb,  fe  obculerac,  uti 

didtum  e(l,  cum  co  Bochuelius  concredi  rccular,  cauUarus  ;    ^^  Ho. 

^^  minem  nec  opibus  nec  dienicace  ^cum  comparandum."    Tum  cx 

adverfo  prodiic  Gulielmus  Moravius,   Jacobi  frater  nacu  maximus, 

qui  affirmabac  ;  "  Se  Bochuelio  (fi  in  hoc  negocio  pecunise  racio 

^^  fubducenda  efiec)  non  minus  cHe  locupletem  i^^famiri-jc  aucem  an- 

'^  tiquicate,  &  (amae  intcgricice,  fuperiorem."    Hic  quoque  rccufa- 

tur»  uc  qui  modo  Eques,  ac  (ccundi  ordinis,  e/Icc.    Cum  mulci  ho» 

mines  primi  6rdinis,  &  in  primts  Parricius  LindeHus,  fe  offerrec  : 

atque,  pro  omnibus,  quos,  in  Scocicinominis  incolumitare  &  gloria 

tuemla,  fuflinuiilet,  laboribus,  id  modopraemium  depo£ebar,  utic 

pcrmicterent  cum  fiochuclio  deccmcre  :  Ibi  quoque  cum  Bothuelius 

ter(;iveriarecur,  nec  fe  honefle  expedirc  poflcc,  Regina  fuam  inccr- 

po&ic  audloricacem  ;  atquc,  eo  depugnarc  vetito^  concencioncm  di- 

remic.    Deinde^  aciem  equo  ciraimve^a,   /in^lorum  animos  ex- 

plorabat.    fiochuelii  propmqui  &  clientes  confligere  cupiebant :  cx- 

rerl  adici,  cum  dicercnc;   ^^  In  acte  adverfi,  efle  homines  bcllico- 

<'  foSy  &  plerofque  longo  milicix  ufu  duracos :  aleam  pra?lii  periciT- 

<<  ioiam  eflc  Reginx.  '^Sequidem  pratos  cde  dcpugnare :  ftd  ple< 

*''  bis,  quorum  magnum  habcbant  numcrum,  animos  a  cauHfa  .il>- 

*'  horrcre.    Mulco  sequius  videri,  ut  Bochuclius  fiiam  ipfc  armis 

^^  caufTim  cue.icur,  quam  ut  tot  homines  nobilcs,  in  primis  .liircm 

^'  Reginam  ip(am,  in  ulcimum  difcrimen  demictcrenc:  lin  ita  vctie- 

^^  menccr  ad  piignam  aniroaca  cflcc,    poflc  rcm  in  proximum  dicm 

"  difTcrri.    Dici,  Hamilconios  cum  quin^encis  equitibus  advcntnp, 

*'  nec  procul  abefTc  :  iis  adjunfiis,  de  fumma  rcrum  ex  cuco  cordiili 

*^  pofle.*'    Nam  tum  maximc,  Comes  Huntilxus,  &  Joannes  H.:- 

miltonius  Fani  Andrex  Archicpiicopus,  propinquos  &  clicntes  ad 

Hamiltonium  convocavcranc,  >ac  poftridic  ad  Reginam  crant  vcn- 

turi. 

XLIX.  Ad  hxc,  illa  fremens,  ac  plena  hcrymamm,    mulr;i  in 
Frimorcs  jacit  convicia,  Sf,  pcrnuncium,   ab  acic  adverfa  pctit; 
*'  Ut  Guliclmum  Kircadium  Granctianum  ad  fc  mircinr  *  cum  co 
**  fe  de  conditionibus  colloqui  velle  :  inrerei  exercicu;  f«iN(jOerct." 
Tx  acies  quidem   vindicum  libertacis  fuSflicerunt ;  f^d  in  loco  qui- 
dem  humiliore,  ac  propiorc,  quam  ut  majorcs  m;ichm;v  tis  t^cs^^tx^ 
poflenr.     Dum  Reeina  cum  Kircadiolcrmi,t\es  tc^r»^rcx.  >^«nOcv\\^\\v!.Vn 
({fuoil  coIIoQuii  fimulatimc  pecituhi  eTat^f\V>\coT\?vNcT^\v\^v\'=*^^>''^- 
h^'um  verUis  iu  trepidc  abiit,  ut  duos,  <\\i\  fcr^^xwix  ^  ^^^^"^ 


cc)(  mcrit.i  cxprobravit.  Ibi  tamen  cum  lilcntio  eft  aui 
ail  lcLuniljm  adcnt  pcrvcnilTer,  toncon  ab  omnibu!  cljn 
cl),  iit  mcrctri>.rtn.  ut  ji^irriiidam,  crcmircnt.  Hracinm 
(lani  vexillo  >icpi£lusHcnriaiiRcx,  mortuus^  &  jux»  fi 
viniLiiUm  patiicidii  a  Deo  expoCcni.  Iil  li^num  duo  n 
diMt  baftas  itilkotuni,  ^uoquo  fc  vcncrct,  ob  oculoi  ei  i 
A(l  hkinc  cnnfpcfium  animo  linquente,  x^e,  nc  es  eq 
ruHenracj  (iiit.  Sed  refc£)a,niliil  (<c  priRina  anitni  reroc 
mina!,  malciiidU,  lacryi^t,  &  cxteia,  qwx  muliebrii  : 
' liroTunitebat.    Cum,  toto  itinere,  q\as  poccrat  n 


CKfpedant,  li  quiii  alicumlc  auxilii  appareiet,  e  turba  i 
'     larit  i  "  Nil  efle,  quod  Hamiltonioj  exfpcfbret :  i 
n  artiuruin  inira  multa  milliaria  c/Te."    T.ini!em,l 


pojiulo  univerfo  ad  rpccVaculum  eSvCo,  Edimburgum  it 
it.i  pulvcre  &  lacrymit  oppieia,  ut  luio  conrperla  viderc 
fumiDO  lilencio  maiinam  urbii  partem  tranfiir,  cam  . 
mulcitudincro  via  rclifla,  ut  vix  linguli  frop-edemitui 
dlvcrlorium  aCcnderet,  mulier  una  e  curba  ci  beite  precai 
ad  |vipulum  converfi,  fubieclc,  prxcer  allas  miius  ;  ' 
"■  inLcnfuram,  ac  £tnf>uine  pcrlidorum  civium  inoendiun 
"  ram."  Cum  vcro,  Ucrymabunda,  per  feneltram  i 
piorpicerct,  Sc concurfus  populi co ficrct,  ncc decflent,  q 
bii.im  fnrcunx  mutationcm  commifcr.ircncur,  vcxilla, 
muf,  ob  oculos  cx^Cito,  flatim  ocLlufa  fencflra^J  ft  tntn 
Ilii  cumbitluum  fuilTcc,  ex  Procerum  decreto,  inarcem, 


Uher  fDccimtu  OBavus.  '^6$ 

ui,  iiMrDmifliii  ad  Rcge),  iMigim  &  ttmmtita  orationem 
■riiii,  ^u.1  partin  Reeiox  fadum,  in  roiwrahnKlo  inconTul- 
:u  nutrimanio,  «cu£ibaT,  pirtim  Bochurlium  immoJicii 
f,  ftpra  veri  fidcnt,  onerjlMC.  Rcgin;i  Giila,  vanitate  ho- 
nKrpellata,  cumliKTjii  e  Scotia  tlitat  protulilTet,  ac,  ex 
rinam  Stvtoram  capttm,  BoihtKliumfttganim,  oflemlifrn  ; 
«(peAaio  rubbo  iotu  milo,  cDBtEcuit.  Qji  ailerant,  par* 
piiuto  evenra  rinei,  pirtim  ridcTc :  nec  quil^uam  omni^ 
immerenri  accidifle,  cretiere. 

liriiera  forte  dicbui,  Boiiiuelitii  cx  intimii  mlniftrif  unum 
%  EJimburgmlJem  minr,  ^i  arculam  arj;entejm,  liierii  un- 
ilcripram,  i]uk  IniJicireBt,  eam  aUquari(io  Fr.inci(ci  l{.e^is 
um  fuilTe,  ad  fe  deierret.  In  ea  mer.int  litcrx,  RcH;inx 
lanu  pene  omnn  Eriptv,  in  <]uit>uf  Sc  cxdei  Regit,  &  cc- 
'c  omnia,  aux  ccnlecuta  funi,  dilucictc  contineb.iDrur,  ac 
lingulii  £riprum  erat,  ut  leftx  Oarim  cremjrentur.  Ve- 
:huelius,  ^ui  Reeinx  iaconftanti.im  nofTct,  ur  cujai,  intii 
innoi,  plurinu  viderjt  exempU,  literai  conrerrarati  ut,  li 
iTidii  cum  ca  incidiiTct,  illo  tcliimonio  utcrrtur,  nec  le  Re<- 
lii  auAorera/^d  comitem  fiiiirc,  oflcnjeret.  H.iIk  arcii- 
luclii  miniHro  Bal^riui  terendam  dedit :  fid  prioi  princi- 
^verfx  panii  aJmonitii,  quid,  per  gucm,  &  <]uo  mitteretur. 
-chcnEi,  multas  m.tgiufi^uc  rei,  erlj  magnii  fulpicttinilim 
.  tAmen  nondum  fiiii  dctcAai,  tn  Weta  protulit,  univer- 
crtmen  pcnc  oculif  lubjecii. 

BorhucSiui,  rebui  ubiqtte  malc  ceJentibui,  emni  .-mKilio  ac 
perandi  re^ni  <1d>irurut,  primum  ad  Oivadat,  dctnde  a4 
idicai  infulai  profiigit,  ibiquc,  rerum  omnittm  inopia  cir- 
iif,  piraricam&ccrccKpit,  R.e<;ini  vcro,  muliiioraniiW, 
im  fuam  a  Boihuclio  fep.iraret,  (fuppli^io  enim  deeo  fum- 
,  ut  omnittm  civium  fibiinia  voluni.in',  ipG  facile  rcniiucre- 
iliei"  fcmx,  &  priHinx  fiirtun-j:  (piritut  gercm,  &  malii 
ibui  eileian,  rcljmmlit ;  "  Se  libcntiui  cum  illo,  in  exire- 
irtunxadvcrfantif  anguftiij,  ^ium,  linc  co,  in  Rcgiii  dcli- 
nm  afturam. 

.   Intrr  1'roccrei  lutem  Tarii  anunnnim   mottif   fuerunr. 
rricidii  ultorei  fperabint,  adnm  prs^cbri  ficinorii  rumo- 
non  omnium,  certe  meliorii  pirtii  airenCiin  fecuturum', 
lutcm  lcaic  evcnit.     Poptttarii  enim  invidia   psrtim  Ipaiio 
I  crat  lenits,  partim,  rcputationc  inconftantix  reriim  huma'- 
in  mifcriconfi.im  vertcrat.    Nemie  dccrant  e  Nobiliiatc, 
miiiLit  Reginn:  c^tUmitatcm  titin  deplorabanr,    ^uam  fupe- 
diebu!  cjut  critdelitatcm  e<ifccnbanttir  :    utniinque  maeis 
icotil^jntia,  qiiam  ullo  in  alterutr.im  partem  3,ffi:u>^  ■.  uc  ^- 
rcrer,  eor  non  rr^inqdllitatem  pubVicam.,  ttl  m  tAw  ^t- 
/pcm  priv.it}  cinoItimeDtt,  fctiau    Wnw,  *a\ ^^^P^^H^^" 
1  wpcnJc().inrj&  ad  notcntronati  o«ts\w\tf>»w-'»™*"'*'' 
^  b  t> 


ra'i.Ui  .i:n.ieiitiiirbcmi 
i\  t^v^^  i.ij;ci6£jy.r.T 
,h-.,:Ji  tjttb  quan>,ujm  ri„n  imiicriufc  juflitlont,  (eJ  .!. 
,^hIi(iii,  lamcn,  nc  (juid  ur^u;im  cllct,  quoJ  ull.iin  arrogj 
tirm  praferrec,  impcrvaiir  i  Minifliii  i^CLlclurum,  uc  1:0 
^U.ORincT,  fini;uli  etiam  >d  fingulcu  fcribcrcnt,  nr,  intc^ 
fcrii-ulpli)  coivordix  ^onmuni  dccnent,  &  privatii  i» 
IMldl^i^icif.  proTpiLcrcar,  «juid  aJ  omniuin  faluiein  pqtifl 
fi-.Iirct.  Nc.)uc  hx  magii,  qium  l'roccrvm  intn,  litcra 
verCim  fjAioncm  ^rofi:,;crvnt,  oi&nibuj  cidtft  excu&ptiE: 
cx  uwpolitoafti  inter  eoi  viJcrctur.  VariiideiB^  loci: 
f>LnT  fjdlo  coiJTcr,  nc^ue  ullum  conltliorum  fuonim  exini 
lenr,  Alii  alio  dikbuntur. 

LIV.  )nicr  hxc,  vinJicc;  pjrriciJii  publid  aun  Rcgti 
3  ta'Jif  aufloribus  fcpirare  nmi  poceruic)  agcrc,  ut  rcnii 
rec,  St  vcl  ioiiimx  valctuciinix  cMuiationc,  vcl  alio  quai 
^3.-tcxtu,  curoin  &  filii  &  rcmm  jJminiflrandarLiB, 
■pfa,  l^rocerura  commicterer,  lUa  ^rav«te  tanJem  reac 
jiominat,  Jacobum  Moravij;  Comicem,  CquiJem  ii,  dcHn 
fuf,  onui  non  rccufartt,  Jacobum  CaAellerocii  dut.-em,  h 
L^vinir,  Gilclpicum  Arpclielia;,  Joannem  Acholiv, 
.Mnrtonii,  AlexanJrum  Glencamix,  Joannem  Mairiz, 
Midi  item  procuracorei,  qui  curarent,,  ui  StcrlinJ,  aut  ai 
^  p  demeit  commodiui  yiJcretur,  Rck,  10  felUI 
'  \V1T     '°<'""')  r4'num  inirn.    Hzc  aJ  oAavumCali 


L,iher  7)^eitMiisOBavtts.  jifi^ 

ilvcrat,  antequam  Diepam  (nam  m  m  fortu  erat)  Re^um  litcra: 
crljtxcncnc:  ac,  in  Ani>]ia  per  omnium  ordinum  hominci  {lono' 
Ece  habitui,  tlonivi  dimittitnr,  .  Ibij  imfpo  [Kipuli,Ii:il  m3xiin'.> 
iDiticum  »u[lio,  receptiu,  omnibuf  vthementcr  inlbntibui  i  "Ut 

Rcge,  lororii  ftlio-,  adhuc  infantc,  nrum  gubctnanjij  ^lcipcrtt. 

'Eiifn  cnim  unum  efle,  qai,  vel  ob  proptn^uitatcm,'  vcl  6\i  qkultls 
■fh  ■  f criclii  Vimitem  cognitam,  vcl  ^ratiain  multii  milriti*  col- 
'  leftim,  Rcgitila  etiam  polccnte,  ninima  cum  invlUia,  cum^ho- 

W>rtm  geretc  pofler,"  Ille,  ctli  qux  dictrcntur  vcra  elle  Ifitril^ 
ereii  ^aucojt.imen  ad  ctmfultandum  diti impetratir.  Utmx,  afl 
Iteriiu  £i3ionif  principci  dilieenttr  fcribit,  &  prxcipuead  Argrf- 
heUom,  gcncrc  nropinquum,  &  quem,  ob  priftin.im  coiifucfuJj- 
ein,  minime  vellet  oflendere,  ti  oftcnJit ;  "  Quo  in  Inco  rn 
'  efTci,  ^uid  pupilli  fiiflio  ab  fe  comcndnt ;  orjt,    pcr  fangujnW 

'cofflmunionem,  per  xmicitiara,  9c  commtitiit  pjtrix  Ia4\irem,  uc 

libi  convenicndi  ejui  liat  copia,  ut  nr  hii^anjitltiit,  ejufppe,  ft 
'  ipfi  &  comtniRUf  patrii  cxpediatir."  Ad  exieroi  etiam,  rro 
uju(^ue'loco  &  neccfltnidtne.  Ab  oMnibui  ^ilfeiii ' communitA- 
«tit ;  "  Ut,  quoniam  rcVui  iu  turbiiis,  ut  ^iu  flarc,  IJne  fumimi 
'  nugiflratUj  nequcjint,  quamprimum  in  Tocum,  qui  commodilT:- 
'  miu  eii  viderctur,  convenircnr;  cc  rerom  fumnix,'  ex  univcr(<-- 
'  rum  (ententia,  profpicianr.  Tandera,  cnm  ncc  ab  urta  fatlion'..' 
olloquium,  Mc  ab  altcra  diutufniorem  comitiorum  moram,  impe- 
nrer,  liuiuiia  onmium  aui  adcnnt  volunrate  Prom  ct  ieitur. 

cviir   R  E  X. 

jLVI.  Quarto  Calrndai  Augufti,  poft  tuculcntam  concionem  lia- 
iltiifi  abJooQne  Knoxio,  regnum  iniit. Jacnliui,  ejus  tmminii  Scx- 
\a.  Jiirarunr,  pro  eo,  in  legei,  Jaeotus  Mbrtooii  fomcj,  &  A- 
cxandcr  Humiui,  eum  doftrinam  &  riiui  rclii:>ionii,  oui  tum  pi:- 
)Iice  docebantur,  quoad  pofler,  fervaturum,  6  contranoi  oppugna- 
turum  aolliciti,  Paucii  pofl  dicbui,  qui  ad  Hamiltonium  coi>vcf)C- 
ranr,  fremere,  paucoi,  nec  eof  potentifllimof,  fine  liio  (quod  nun- 
quam  exfueAavcrant)  aflenfu,  omnitim  rcnnn  arbitrium  ad  fc  rc- 
vocarC.  Cum  circuiircnc  Nobilitatem  rcliquam,  raroi,  pri^tcr  eos, 
|ui  priml  conveneranr,  in  fuim  (intentiam  pertraxcrunt :  pleriqiic^ 
:nim  fpc^torei  pntini,  quam  aCbirei  rerum,  qux  gcrebantur,  h.i-' 
icri  volebattt :  tandem  ad  Re}>ioi  fcribunrj  Argithelium,  in  col- 
.oquium  cum  Comite  Moraviz  venire  paratum.  Hx  liten,  (|iiia 
td  Moravium  Comitem,  (ine  ulla  maiorii  honorii  prxracione,  tlrl- 
pn  crant,de  contilii  fenrcntu,  liint  rcjeaat :  runciui  prope  linc  re- 
[)>onlb  cft  ditnifliK.  Verum  Argathcliui,  ;>naru!,  qulJ  in  litcris 
aflcndifllr,  ac  Prorc^ii  fidei  fatii  confirui,  cum  aliqunt  fux  f.ifliV 
nli  principibui,  Edimbiirguro  venit;  ac,  tum  fitistitiiont  acccpr.i, 
nnllo  eofum,  qui  abcrant,  contcmta,  fed,  nectflitatc  iix  y&.-ws.t^ 
firflinatuffi,  in  fumnio  ma^illratu  ctcuvio,  «imui\  \q^  Km^.,  V^ 
tubiicim  OrdJmua  coavennim  vctiit.  _  , 


Niim  (um  muliii  intiiciis  ic  tcDiEHis,  potllHraum  vcn 
Butliuclium  liicrii,  to»  crudcliHimi  fricinorit  r^iria  nuiai 
(ur,.  quiilam  atrotitatc  rcl  pumoii,  Alii  in  conJcieiitijn 
Rcgini  alTunii,  ut  commBnii  tiimjnii  tcilcm  (oltcrcat, 
cuodum  lcgu  cipeccndu  ccBicbuK  1  Btajor  yartincii&( 
•Ia»d«(;nvit. 

11.  Sccnnduin  coavtlituin  rratif^A»  humt  juik&s  n 
&  lontitim  pccnii  «lincndis :  heg»(>  Galiorm»  Si  An^M 
tKutrii  pcrmiAim,  ui  Rcginam,  cnflaJix  publicac  comm 
veniiicnt.  Unuf  tum  ia  ariaii  cr^t.  BothiKlitti.  .MiJla  i 
cJm,  aputi  OrcaJa  tt  ultcrioFW  inTuUf  pir^tiu^  t 
camprtftcrtulcrtf.  tn  tum  cgcfluc  pvUics,  ut  id  can 
p&unia  ii»*Stt,  acccpta  mutuq  tSty  ab  Juebo  ^Of^aSi 
nui  tum  im^eadio  privaco  pubUtie  ncceuiutii  cmt  Cift 
rnacliuf,  &  &iritia  marifi  tum  nuxlme  teiBpefUtilHK  L 
titata,  Sc  xrarii  publid  ((]uo<)  ipfe  cxluiireratl  iaopta  ft 
iecuiu!  apcbat.  Venim repentino  adventuGiuicImt  Kin 
)iiani,  ^ui  clairi  pnrfeAui  ccat,  prope  circiiMiTeotui  fiiit ; 
(iruni  capTii ;  ipK,  per  avci£mlnfulz  partcm,  qua  maj 
.  vciieijui  nonpoccrant,  intcr  txevia  &  Tadou,  ciua  p: 
ac  brcvi  poD  ail  CiinbrM  dclauu  cit.  Ibi,  cum  non  laTii 
;tuc  ttnde  vcnim,  aut  quam  rc^oncm  petcrctj  in  cufiodia 
lo  |m1>,  a  mer<.^iof  ibui  aeniiui,  in  araiflima  vincula  cft 


Lihr  Tyecimtis  Noms.     ,        ^6'^ 

Qiiiliut  relmi  SdJuQi  plertquc,  n  eii  «iim  qui  prar.ipue  ejm  ^,-, - 
piendi  ,-iv^ortf  fucriint,  in  itiverfjm  fiftionem  fliur  proti.iiiti.  Mi-- 
tctlinui,  quantum  Rcginx  rcbuj  favebat,  nntum  Bothueliiira,  ho- 
,  mincm  ficlcratum  &  pcrftdiofnni,  &  in  cxJem  fuam  immincncenv, 
oderat :  &quta,  R.eeift(i  incolumi,  illumrubverci  pafTc  dcfpcrabar, 
In  coniciii  publicis  ncilc  palTunii  vidcbatur,  ut,  fccuniium  legci  & 
iRfljcuta  majorum,  pome  de  ea  cxpeterencur.  In  eadnn.'  auflii 
(rat  Jacobui  B.ilfuriui,  Bocliuelium  llbi  implsubilem  ratos ;  & 
«tertjuc  noB  alienus  a  contltio  Regif  trucidanJi  putabatur.  ScJ 
Bottiuclio  capto,  &  apud  Cimbroi.in  vincula  con|efio,  aJ  Regi<' 
nam  libenmlun  animum  adjcccruiK,  non  modo,  ^nod  facitius  apu.i 
eam  aiminij  cwnmunii  impunitatem  (ptrabanc,  fed  cjuod,  ^ux 
itMtftuiii-  fufiulinet,  non  mitiorem  in  filium,  cujus  adhuc  ipfa  in- 


>  &Re_^it  nominii  umbra,eiim  regno  cxuiHcc,  forc  pucab^nt : 
&  ad  £um  eciam  fccuricatcm  £icere  arblcnbantuc,  ne  litmi,  vin- 
«lex  p^ternz  cxdii,  ad  regnum  perveoirct.  Conjetiunc  etiam  n^n 
obllurz  accedebaiTt,  mx  animum  Aegtnx  a  tali  &cino[e  non  ab- 
iiorrere  indicabant.  Sxpe  «  ea  audltomefi;  "£um  puerumnon  ^ 
"  e/Te  vicalf m  :  ft  enim  acceptfTe  Lmetix  «  periti»  Michcmitko, 
**  affir»abat,  primum  Juum  furtnm  non  utcra  annunpviflurumf''  & 
ipfij  in  tanJcm  (ut  cTcdicur)  fpcm,  vcnerat  atiij^uando  .Scerliuumj . 
iir  infanrem  fdimburgum  fccum  deduceret.  QiiLbui  firfpicionibui 
AQum  clK  utJoannuArokinu»,  arcit  prxfcAui,  puenim  libieri- 
pi-  non  (tc  fa(Eii ;  &  Nobilitatii  bona  pifi,  Scerltni  coa£h,  con- 
wrarM  de  poerl  falutc  nienda.  Hamilcoiiii  quoque  ad  R.eginam 
ilbeRindam  rocii  viribui  incumbebant,  quod  puero  per  am  lubUto, 
tmo  ^rjdu  propiui  ad  regnt  f^em-ipG'admoverefitur  :  nec  masru 
deinde  labori)  ac  perimli  fbrci  eam-i^oqtie  collerel  quippe  ciin~ 
Ais  tot  rrtminibtu  invifamy  5f,  poft  iDierpetUt.im  tyraniiidem, 
crudelicati  naturv  maeii  oblecttniram.  Af|achttiiii  &Huntilvui, 
qtiod  alrcr  macrcm,  alcer  uxorem  e  j^tcHamiltotiia  liAberct,  co- 
rum  fpemfovehant,  &  fuccetTibui  favcbanr.  Sed  6c  illoi  fux  Sc 
•ropiarei  caulTx  impcllehant,  quod  neucer  fcettrum-  Rceinx  in- 
ftiui  putabatur.  Gulielmui  Moraviui  Titibardinui,  o&  divcr. 
£im  in  rctieionticoncrovcrfiiifencentiam,  atientir,  ic  privati  ctij 
am  de  caulla  Praregt  irattu,  etfi antca,  in Rcniiaclipienda,  cprc- 
f.iam  operam  navafler/  rttm  notr  ip(e  modo  a  Regit  partibui  difl 
ceOir,  fed  mignam  amicorum  -marmm,  fpe  non  e\i^i  emniumen- 
Forura  objcAa,  fecum  iraxirf  Hi  qnidem  fuerunc"  Prioclpei  Re- 
|!inx  liberandiF.  Sed  &  alil  pcrmulri,  ouot  vel  domefticv  neccfTr'' 
tacei,  vct  inimiciciz  privacte,  vel  dolorii  ulcilcendi,  vel  honorati- 
orii  loci,  Ipet,  codem  impnlerat,  vel  pnwinqulratiKiK,  aliifijue 
tieceflicudinibut}  iii,  q^  nomiciavii  iRIgati,  in  cadem  caurTt  fit- 

IV.  In  lioc  mtintfam  nirli[<li>  ftatu,  Vrotcie^  aiNwKsi^  wtC«.»i- 
rum  pivcet  A  ioiiaiconim  mint  yxxn.  fimwi,  cam  e6.Mti,  \i^^\.^ 
rro^Hcujaeeodicrvm  cauffai,  necviniiet«fa^4,Vi»iw,*^*'<^; 
it  b  b  )  ** 


Rerum  S<oticaruni 

larcat,  &,  tfA  (Uvicunii  rLicniijm  libt  anoK^cni,  tir  <)iJt  roo  igni* 
ri  coniuriiionuin  ailvttfut  cuan  inJEiicum  clUni,  •Jicm  prxHciircnc, 
jntrauwm  nurituiui  cUci;  ui&«n  in  [>rt>^>lii(i  (icritabji ;  Mfr- 
pc  i,titti(jtut  ;  "ScCittt  diic,  vic4m.  libi  ^iqulMo  Antepibn  : 
V  hoDcftuii  auccm  le  noa  poAc  cwi  dcpoaerc,  ijuint  iti  irm^uil- 
"  Uute  public4  pro^uniidj.'*  Ig^tur  (onrniiu  printun  GUioiiB 
jadi&o,  co  vcnirc  jidlii  Lcvioijtiii,  Rcn^-Mnit  «  Gloiiiaiut,  dnB 
Ai  jwt  klicuaJo  &  fl4giiiii  puiiicniJii  V4k.it,  tocUiti*,  Ac  Rc^iiu 
li^riiHia,  Ftm  Jiu  agiuia,  t^nJen  aJ  cxiium  pcivtvcM.  £iui  &• 
dnorit  (4cii>  hxi:  ruii. 

V.  Ent  in  akc,  i^ux  ell  in  boi  Levino,  bU  Kci^iia  cuAodkb*- 
tur,  Prorej^ii  iKitcr,  ircrtjuc  cx  lUo  paiic  intict,  alii^ucviUi» 
luiti  luitu  :  oc^uc  <)uil<)U3si  a<i  cara  vileiuJain  atltnktcbatur,  pr«- 
tcr  notoi,  auc  a  ?rorcgc  miilbi.  hx  hac  luiba  dDmcflka,  Re^fiS 
virui  cfi  maximc  iJoacui  Pioicgii  fKtcr  naiu  tniniNiti*,  Gcttgivi 
|>ue,Ufliui,  a^lc£ctM  niKt  iaainciifio  mgcoio,  &  ^ui,  ycr  ccainH 
fchndiciu  mulicbriUis  fatilc  capi  poilci.  L  CrpcuuiMrot  pct  fpc- 
cicm  lufuum,  quibu!  ctiiun  lc  aulicum  oblc&ic  liilci,  oiro  famiit- 
atitercum  ci  airucitcici,  c  vulgaMaicii  miniltcrio,  alMt  auncri- 
hw,  aLoi  poUiciuJ^,  dcviiKicadoi  fuCcpii.  Nciitie  ilU,  ciii  1( 
icmcl  pcimiicni,  &  a  <)uo  libcrtatcm  fperabar,  ci  quic^uxm  o^ 
sart  in  animum  in<iuxerat.  Gcorgiui  ij^iiur,  irKoiutniiaien  fixt- 
rum  p.K^us,  &  fpc  ditfitiarum  &  potcncix  in  poflcrum  caprui,  nrt 
natrt  (ut  ueditui)  in&ia,  aihil  «miitii,  quoXad  «ccpta  pcragtndi 
£uere  viderccuf.  Id  ctfi  nonoulli  fcnferaat  geri,  &  od  Pnm^ci» 
ilciitlerant,  lUe  adco  fuorum  £dci  credcbat,  ui  aihil  ■  pttHiaa  tu- 
floJiA  mutarti,  nUi  ()uo4  Gcorglum  tx  inlula  cmiftrarc  lufieTii.  Ii 
fMm  in  sigum  prtiiLiiiiuni,  aU  oram  lacut,  fc  contulincr,  j*i  nint- 
lk«i  aivis,  pecwaia  cocn^ro*)  frO|p«  likrfaM  ^WM  «•■■%  «Mah 
cum  Regina  dc  nkui tnaibut cotHDMika^l^  iUfKHMUv 
Scoii,  quibuj  pxicni  Km  fiam  HB  &dt  yhcAl,  te  uatim^ 
nam  atllciti,  Itd'  GalU  quorat,  pa-  JacabM  Hui«MMMi(  «^ 
Rnte  aDOOi  noB  adm  muuot,  PraPn  fvmit,  ft  ImoIim  Iwmw 
Glafine  Aichitvi£opnB}  feBicJraii  fuema^  Smi  flftMi^  6^ 
Jis  prainiam  pmuMBtibui,  .     .  .     -  , 

VJ.Ciica  fiiM«ARilii,X^Mwc6atk»w4ii««MiMfii 
JUgii  paauLvit;  ■«  Uc  IIU  R^iaa«  csMrn^  UgfMi  a^  fi  H 
*'  nej-aretitr,  pr*  ft  ftrcbat,  St  caafi^ini  illtjmMiM«*-  SMniwil 
"    ' . i     K,Al«^» 


lu«  potcftati)  ncgarc;  "  Nc^ue  R^ta»< .    

"  um,  ncqwc  qutcqtiaxBt  inraafukk,  qai  ictMlcaaktMflaJtaiiM 
"  cottunlliAcnt,  &4)ui  polteriui  fiiAwa iUanMi Rm ilaqffKCMfr' 
"  maflcnc,  tt  aaruerc  pofle.  C^otil ancnit poflcr,  ft  ftjfind* 
"  amk«  Rcjtl  crailficampuiij  &  vicefiMa  dk  {raomi  MMStw^ 
'^  vmtDm  ci  Noliititatil  tlattmtnx."  Ciun  l«jpt«  M  iil|iiMift  ij 
drrrntr  plAatiDC,  &  Vtcfcx  i«t\  &VuiAo  1riiiiii<i  «jCt<  lt(ska> 
«omif  R>  iu«iailaMcc,  rcUftuvSspc  ^twiVam.^awWK^aifekMii». 


lAher  ^ecimns  Nbaus.  571 

jcf,  fiudra  njmultiunn  ell:  lcaphif  tnin  oianlbiK  to  (iEcum  «- 
tnftii,  itaforamina,  in  c)ux  faimi  immitiunnir,  omoibuf  fueruni 
«biutan,  ut  ftquenJi  rqientc  EKult^i  cottcretur.  iUgins  ab  cqui- 
tibus,  ad  ripom  espeftandbut,  ncipitur,  &  pcr  ilomM  con£iiuum 
dcduda,  ma^w  comicatu  peliridic,  aui  erxt  ad  V.  Non.  Maii,  ad 
Haiaiitanium  rcnii ,  ijiu  pagui  «ob  miUia  pafluum  (iilUi  & 
Gblbia. 

VII.  Kc  paHim  divulnta,  muiti,  qui  vel  pitibiti  Rcgiis,  )tm 
aitrca  non  aJmt^Jum  firmii,  diffiJebant,  vel  quibui  apuJ  itcginam 
.novae  ff'*'^*  fpci  <rat)  vel  qmbut  in  veterum  oSciorum  memniiA 
£ducii  crat  cullocata,  in  boc  tumuhu,  partiro  animoi  palam  rcnii- 
-damnc,  parcim,  aiitcafiorumTenia  chm  impeirata,  aicam  fortunx 
cxrpcAanres,  apuJ  Pmrf gem  hvfcrunt.  Kt  cum  alionmi  dcfcfiio 
minus  aJmiriitioDii  habuiflet,  Robeni  fioJii  di£ciriii,  qui  >d  cum 
dicm  Cimraam  conflaniiv  opinionem  aimparaSct,  ma^nam  lum 
iermonibui  variii  occalionem  prsbait.  Ii,  in  darv  &iBitix  (Je 
qua  di£)um  cQ  a  nobii  In  vita  Jacobi  Tcnii)  tuinii,  fub  fntie,  vi- 
ro  &ftt  &  antiquz  parf immuv  zmiilo,  parce  &  tcnuiitr  cducatur, 
nindem,  sucm  cxicrl  propitwui,  vitr  curfimi  cfliccunn,  ut  vidc- 
Ikef,  ad  fmiuam  opet  fi  apflicani,  libi  Tiam  flcTacict  ad  anti^at 
iamilin,  mmcr  Bm«ntilbiiK,  vitci  infiaurudaf.  Igitur  &  paier, 
&  iple,  a  J  HamiltBniai^  icrnm  potcMct,  fc  primnm  applicucrunr. 
SuauTio  autcm  ab  ilUt  mafiifltua  ad  RcgiiUM  viduam  mDfblov 
cuBi  (k  rclinaaitcoiMnvcrrut  tsmulttv  cllct  riMnv,  ie  cum  do- 
Ariiut  pariorit  aJcnoribi»,  a  qn>  pinr  cjut  iiKtac  aiicniflimBiy 
cflBJuiuit ;  quK  tum  faflie  putAbatur  validiSma  -.  aUfiit  in  ca  pen- 
nnlit,  ufquc  ad  Rq^ftiK  reditun  c  Gallia:  opinioaemque  ma^ 
«nam,  de  iiia  confiantia,  fbitiTiKliiie,  &  pcudeuia,  cxcttavin  ous 
impuliiu  Gilefetoii  ArguhcliK  Comct,  ak  cjui.propc  miiDi  nmft- 
Lo  pcnJcbac.  vcnxn  cum  iiine  Stctlini  ali^uot  c  principifain  Pn^- 
crmm  coniuralTcnt,  in  nullum  quiiicm  &ciaiii,  fcd  dc  iixotumitjte 
Rceii  tuenJa,  ipic  quidem  finlcrl  fuUcr^i:  ied,  cadcm  levitatc, 
&  lUe,  &,  qui  ejuiconniiit  tum  rcgcbanir,  Argatbctiut,  (]uid  in 
co  convcnra  aftum  foiilct,  adRceinam  reicripfrrunt ;  atouc,  ab  n 
remparr,  Regira  Bodiui,  admvttrcrctn  unicoi,  onniumaml^ 
liormn  fuit  particcpc;  nec  maierem  iltic  umftantiar,  qnam  apud 
cvtcrot  lcvituii  tt  inconAanttx,  opiniooem  pcpcrit,  Regina  au- 
rcm  in  cnltodiam  incli^,  ad  Moravium,  rrcregnn  cIcRum,  & 
Bodiiu  cootulit:  eique  ii^cBium  &  induftriam  ita  probavit,  utad 
intima  canrilia  adbiberetur.  Aliii  autem  a^r  dc  eo  fentientibut, 
ramen,  in  i^uirnione  rcmm  eapitalium  Glilcux,  apud  Prort^cm  in 
fcrveniilKma  er^t  ^raiia.  Vcrum,  cumTcm  ad  cerramen  ipcQarc 
vidtrtt,  clam  ad  Re^inam  cQ  pronflw:  inJc  autcm  eamlicerii  fi- 
lium  ad  Comifrm  Mortoftium  mifir,  «Knfaat  dilcefraiii,  atc^ue  aS- 
iirmani;  *'Scfi»rtafrci»oomitmipanibusR»fl,\M^ittS>«««m-,^»^ 
"  £  apo4  tcf  uaoiiJRt,"    £jui  iglnu  dcSc(uo>  ^«^ks  wi*™'»- 


y7«  Kerum  Seoticarum 

ccncD^um  At  iRoribus  e)us  npiflfonetD,  tum  pmlfutr  fcrmoniba 
bominun  tlabat  maiorijm. 

VUL  Inicrea,  incondtii:)  apud  Prorcgcm  ^tciiKrdifpuntuoi,  il' 
liatc  (nancrcfiC,  an,  ubi  Ku  Cncy  Sicilinum  tr;inliicnt,  -  MuUi  Vb- 
licmcncer  illint  diCedete  fuadtbanc.  CoiQmcmoiAbitur,  "Hainil- 
(■  rooium,  pagui  fretjueni  ia  piDpinquo,  &  tacius  ampLilEmc  fi- 
«  milix  clitncdx'  unJJquc  cir>:umfula! ;  &  ^dvcncrant  cum  RegiiM 
■*  circiier  ijaineenti  e^icet,  &  c rcmotioribui eciam  tci.ii  multiid- 
■'  vcntiic  dkcbiiuur:  cum  Prcrc^e  ibli  prope  ijmilixr»,  rrtcrit 
*'  pattim  sJ  Rei^inam  Erinsiii^ii,  pitrcim  ii  {ta  cujul^ue  ne^otii, 
"  uiin  rcbui  maiime  tfan^uilUi,  tenfim  diUplii.  ti,  «juuiquam 
*■  Glifeucnrcs  £111  Atii  irii.IebanU(r,  ut  ab  U^unilioniii,  icrum  potv- 
*'  eDilbut^multi)  &  mignisincommcKlis  aSetii,  timen  oppiduM 
**  ipHim  v.iDutn,  nec  pro  mat^tiKlinc  &equani,  Si  undiijue  pervi- 
"  um  erat."  Conrra,  alti  di^rcbant ;  "  Otoai»  ferc  c  primit  iai- 
.**  liti  pcndcrc:  difcclTum  fbrc  infAmcm,  &  fii^z  proximumr  b- 
^  ffiidoncm  omnem  mfrus  tum  maximc  vicanii,i»i,  nc  &  hofliuoi 
"  aniraQS  augcrtnr,  &  luorum  imminucifnr.  Jilc  in  rnroinquo 
**  paienccr£uniJi3)  Ouitgimioium  Ai  Jiemplionaiii.t^  ab  Mben 
<^nam  Lcviniun,  Ae|<n  pttnliacfrlMtritaaqiuatsriMlapenttaBe* 
'^  WBZ  p»aatitongi  it^vot  pofttupe»  •aoc  cene  nnia  4U  iS» 
**  curoj :  iaiemT.<l«n  -loMiBqiilpn  awiU>«- miwmtiM,  iirUc  fr 
.**  titfnfidiLadiuD&iipdErertimafpidaBi^lbm  :'•:■■  '  1  '. 
-  IX.  H«c  untcBti»  in  coodlio  vkit.  Legmt  GaSaiikraciBo^ 
,^'comeaiHr,  magii  lpec9lator,.quan^  idaimd.fiwJ9bM,  ptU 
-«ificator.  b|3in,  cum  iiiinffcopiat-Ub&iiB.'enpa^.cilcaMaMiW 
«oBium  mMltiiiKlinii  nta^ix-Jptdm  vidiflct^-fL^^an^^^graiae  ai . 
Actimmeeniminit.  fubcindam  animalac.' *  '~         "  "' 

« todi  prepmribtts  Bnieii,  longio9Biofit.-e>  Jl_ 
■^Ctabat.  ''HvaimadteiiiAnt,  einftttriiKce 

fnrim.iiriTTiT'  ^^-i 1  -It -hrr. fti^irrar  ■ft-hwniiiiiii— |ni. 

.£ciici,  acjvdio^  ti  poilct,  Itatim  decernercEi.siacan^-MiMindrB» 
■iam,  hombw  utikm  aiilcraliatur,  ut  ^aibot  remotilB^^  i^i 
pirati  fDirebaiib  'Irtterejt,  pntiiilii  niiiiiillir  ila  liiiliiilliHi  fii 
«ettier,  liajBeL  c  [iliiiitiiii.  iitii  itliiifil  iniilr.  Iiiiii,  iii^t  illMi 
tv  enimi  conliC,  t)(BdfuKafix'miUii  &<|uiBgtniiH^«riidKiahc- 
fcant,  rci((>anc^«e  apud  fooregcm  .rtx  fUBa  <]tiatiMr~BilHa.cflc; 
^ecrcveniat  prcrerGUIcuam.diKerc  ;  ac^Riigim  iBiw«eiBriEU> 
noduni  rdtda,  hdlum  fuo  arbikratu  vel  patn,  vel  .dneem;  -Mt,  i 
Prorex  (  ^uod  non -fperabant )  ic  in  itinere  «tijc«flc^-ifaajfB.CCi4r 
gere;  net^  de  cccntnbilfevenRidubittbanri  ■-      - 

X.'  Jlle.veroj  ut  qui  nlcr»  boliet  ptwvocarc^ad  c 


■ntf  mtifriniaEfriuoieJuctrepotuit,  aaiecfpidimK.^inScaoisbpa^ 
«niilnB,  ^iu.h6(lci.vchtMro<  -exiAimabac^atK^TtnfavSajfdtMot 
Aoi»iletih-  .ScdTcum  a«M(n'tw^MlaKi'wt«%MRt«d.el«u{T» 
.demy  eorim  coTJiUo&^aB  'vmi^VGu;.CL-\AS'«ft;qptt«tw«^ 


Uher  Tiecimm  Konus.  ^73 


fpcasncJbut,  ab  orientc  &  reptcDirionibui  drciivi  adhu,  czccrb 
p.ircibui  Uviccr  in  planiticoi  decrefcentitw.  Yia  niua  fcllinaiionc 
projinacum  cft,  ut  Rrgiz  copix  propc  coUcm  occuparcat,  pciulK 
qujm  ab  lioflibui,  <]ui  euftdcm  locum  pctcbani,  corum  caBliliun 
intcHwi-poirn,  qiuii^|tniii  brtviort  via  co  pmperarent.'  Sei]  ctux 
rci  illu  aJverfar,  lUgiii  pcrcwniaode  ai.-tiilentnt :  altera  quod  Gi- 
irrpifui  Cimbcllui  ArgjU&clix  Comei,  pcDct  q«em  fumma  imperu 
cnt,  rcpcaiino  dnlorc  oiirepttui,  coCKidcmt,  ac  fuo  cafu  nonnihii 
a^cn  rciDoratus  eft :  alcera,  quod  eoium  Jtemen,  in  madicai  vaU 
ki  fubindc  deiniirum,  nuntjuam -KStai  ELe^iu  copiai  uno  afpef^ 
viJcranc :  quarum  crctlifa  p.iutita!  (  uc  ctiam  erac  )  fccit,  m  (uxia 
CAi  atque  toCDTum  iaiquicit«m  cantemaemt.  Tandem.  RceinK 
copix  cuR  propiuj  aocdlUrent,  &  locnm,  qucm  pttefa.int,  ib  noflc 
tCDtri  vidcrenr,  .ipfi,  altero  colle,  ex  ztlvcrfo  (c  levircr  artoilencs, 
accupatOjfuai-in-iluaiacief  diviJunt.  Injrinu,  quicquid  er.ir  r»- 
lwti%  locaot :  «  fl  advertam!  faoltium  anem  impulHrcnt,  csrcroi, 
;UnMi  fagscafiRnnitai,  line  ccrtimine  abicurot,  putabanr.  Regci 
quoqne  duces  fuot  in  duai  acict  divifeiaDr.  In  dexiera  cranr,  ja- 
C06UI  Du^Liffiui  Mottoniu,  Rnbenui  SnnpUiu,  Alnandef  Humi- 
tHr  Patridui  Liniteliut^  com  fuii  quifquc  dicatibui :  ia  flcultra, 
Jaannci  Marrix,  Alcicandcr-GIencam^jGuliclmui  Taichiaf,  Cb> 
mitei,  ic  ctvci  Gbfcuenfu:  Clapetiriivicumftibjcfhun  &  horR»> 
ioi,  ilikta  riam  publicam,  tencbmt. 

'  .  XL  Qim  ntrtrqucacici  in  procinfhi  lbrent,RmncnCxritRe?iii3t, 
-a  Rtgiit  locff  palli,  cclTcrunc :  amtra  equiiacui  Reriui,  ilimulto  io- 
■ftrior,  Jocff  ceflir.  Illi,  Cm  prxlio  <teflin£li,  «  peJitum  quoqiie 
ordinct  tiirtivrnr,  cum  in  callcffl  aciem  eripcre  teniareBt,  a  fieie- 
tariii  Re^iii,  &  pirie  equiium,  qui  &  ad  &af  cx  fjt;n  colle.pcrant, 
reicAi,  retro  abiciupt.  Inierea,  finiftnim  Snflium  comu,  pcr  vi- 
am  piblicim,  qua  clit-ut  erat  in  vallcm  dcmifHor,  prof^rc.lieni, 
quanquam  tt  ipfia  lcli^eiaiittvexarentur,  tamen  ev  anzuttlis  c- 
^relTi,  aciem  espticuenirir.  Ibi  dux  phabnsvi,  lariir.irum  denfb 
utilnque  vallo  prxlc  obictlo,  ailborx  infiar'(liini>lixfpatium,  neu- 
tra  inclinance,  nhnixf ,  canta  pertinacia  cenabant,  uc,  quibui  hi- 
f)z  prxlon^x  frafhe  cninc,  pugiunculoi,  LipiLlei,  Unceaium  (ci%- 
mcnt.i,  dcniqoc  quicquid  crat  ad  manum,  in  ora  hoftium  ac1veT& 
jaccrcnt.  ScJ  cum,  eit  oriliBibin  extremii  Rc^iarum  partLum,  qul- 
dam  (  incertum  mecu,  an  parum  fido  cr^  ruoi  animo')  fui^erent, 
enmm  fu^:i  prr>cul  dubio  pugnancei  penurhaffet,  nifi '  dcn- 
fkai  oriliniim  fenfum  eorum,    qux  apua    pnOremoi   t^rehantlir, 

-3(1  primot  pervenire  non  peimiitcret  :'  &,  qiii '  in  lccunda 
cram  acie,  anima>fver(o  pcriralo,  cim  neminem  contTa  (e  ve- 
nire  vikicrcnr,  aliquoc  cohonei,  fnte^rli ' ot<i\inltius^  ^^iaicv^ 
in    tlcxmm    deSeOeatn,     ft  cim    nrim    wwijowt.tTia*-  ^w^ 

rvat  imfKtum,  jui  ex  aJverfe  etaw»  wm  «(».&«?«»>  .'^'*«*'^"'^ 


5Y4  '^Rerum-  Scotihar^tfi  - 

Ini  ruioa  tntfuIH,  fag^im  c^tpdBvcto:  mxi  mifliofurtlinlinti  inflE 
«ilic  |iri%,iniii  Incicjtii,  v\tJt\  liiK4nrig;n<  ilidc  ilifwffiircni,  luPra^ 
rcx,  millii  in  i>mnci  p.inri  ccjAltibui,' (r>ttTe  fii^icnm  vetkMA 
SkudiU  Rcgioruni  :t..ic(,  cura  «o  ur^uc  ItRifTct,  ttimvL  hattn  p(ii> 
fiigato;  p.iluiii  llnc  ardinc  futcic  viilci ct,  tum  Jtmiint  &  ipCj,  id 
pcrleoucriuin  ^ibcuiuctMnverfi,  '■ritinc^&Ivif.  , 

Kll.  Kcginj,  quv  adJiiuIlcieimtjMfluTrpeftiiriv  pugnxC)»* 
•fiiffmt,  ]  cuin  cqKitttiui  fii.F  *fiactic,  qui;  intc^ci  cx  acU  tctiltexi^ 
Angliain  itrfat  itrr  iMcnJiii  cxrcrt,  tfUKtMtijw  attludi  icvt^ 
xooiinndilTimiu  erat.  -  Cccitkrunc  in  acic  pquri,  [durep  [«(r  jgiW 
l^niijHine  &  vuLneribus  confcQi,  p^iflirn  ijccntei  iiwencL  Nmv»- 
(ut  omniuin  exlorLiin  circiccr  ercLcnu,  eipiivorum  aufot,  II  R0- 
viii  cipiiiDon  jdeomalct  vulncruii :  in  il«,  primi  orJioii,  AIcx4tt- 
«cr  Hiimiiu,  &  AndreM  Scuanui ;  unui  -moclo  tv&i*.  ^Reiii^M 
TMreitui,  priteT  cqoituTn  fiucdi^  qai  fueicnret  lofH',»**  intai« 
cranr,  lKiiin;oppidiim  iEe  recepeniiit  ^c,  ubi  gmixilMociiijMn^ 
quf,  fedindtmi  fif&  trtjiium,  aitwcrfm  cantfi  ina|cva  fclrui««,Vi»- 
rum  copiar,' «i^oriim  xat  incrutBnA  dediirci,  itii-nliugrirala*- 
tet,  ad  pi^ndcixluB]  ditcfTerunc  pDgnaran  elttletinaKnMdk 
Miii,  undccimo  quam  e  cuAadia  Regiiu  erat  clapft.  Le^nu  GA- 
liii  tju!  eventum  pugM  exfpcflavcrjt,  acqoe  mimo  c*rtam  Rcjinx 
ijranitcbiC  viflfJtj»m,  ej  fpe  frauiaiu:,  pctfonaro  ■  «uic ;  ac  Don 
-convcnro  Prbregc,  ail  cficm  fe  rainum  liinuli*erir,  acce^tis  tcfult 
aeducBiui,  qua  poterjtr  .^xoximr,  ad  Anetiam  eonccnditi  Inici- 
ncre  fpoliato  a  lacronibui,  Jncnbti;  DagUm<jt,  Drumljnrici  Cmiu>- 
cliu),  teficumxum  inimldiAare  fcirec,  tamei^  nomimle^wnil 
hunc  habuit  f»imorem,ui  fua  ei  redttendi  curarer.  "  Proreit  rclii]Uii«i 
dicr,  c]Uo  pu^n.icum  eft,  in  rccenfeniUs  cipciviiconrnmCt :  ati(X 
lilieroi,  alins  datif  vjdibui  dimilit ;  princTuci  rcrcnti,  ficprscipBe 
qiii  efijnilisCT.)ntHimiIconia,  «cintuftDdiaidiftributi.  Poftri- 
die,  gnimi,  quanto  ,ea  gcnt  apuJ -vidni)!  odia  UaoTmtytAi/M 
,turba  fequi  vetica,  quini>emif  tjiinBn.eqnt(ibutcaniHtBl|r'lf  *'^ 
tem  Gloctianam  f^cai»,  omnia.^cna^^.vcftiglbaBwd^nil^ 
invcnit,  ma^ii  itpirtsncibut  incoiif,  quiincntiAcnc,-  qwivylift^ 
•reeii  clementia,  etfl  facii  tplli  pet^eAi,  fpcm  cnflpenctelji^ttl- 
milconium  &  Dre&num  arcei  recepcxv  mnium  muM^vaEaj  Bifi 
qnod  in  Hamilconlo  cRcgiaJaeobiQuInti  fupellcftiltHtinilftiw 
vcnrum.-  Idem  terror  Re^ina»,  fire  quod  nnllun  Ioc4m.hAi 
ScDtiae  reeione  iatit  tutun  (iltt  purarcc,  livc  i^uoil  lojnnii  MskiuI- 
.liiHerefi^nifidci  parum  iKiiccet,  tranfirc  in  Au^icamcacs;!!. 

Xltl.  Cxreni  a  Pavciijcdomi,  pro  temporc,  rebtit . oempnGta. 
in  menfem  convcntus  omoium  Ordinum  Jidimburj^tim  ttt 

indlSui.  '  Ad   eum   impediendum.ntulc!!  ab  Mlverfa  fadioaetiM 
circo^icati.     RtimereT:paf&m  fparli  de  anxilioruin  GalUctmm  3^ 
»ffini ;  nec  tamtn  in  tocumiiviv.    H!.nv  ^oWivt«  alic^uot  ad  nur* 
4fefccndcrant,  duccHait\%io,>vMtiSi^c:\miavipoi*^-«2i^».\jaOT-  [ 
iw^gjci,  j^uunptinuua  ift.Swwam.  «»?»«»> »v*^Jj^2^ 


Lihr  Tiecimns  i&uts. 

ti.ut  dvHe  repcDK -f^det  cxoiiuin,  irinliHent. .  SedcirM  oon 
1  TcofCgi  cr.>t .  futura  fonaidalD&,  quun  ininaici  rchantur: 
,pue  aiff  ab  illii. alKnatui'4,  &.ipli  conjun^hin  aifliffimc  virai 
i^>ruBi  «llct-  Ai^tlicUiu  quoque,  cum  rcxceniii  icrc  propin-, 
if  &  clicncibui,  CTau.vam  vcnii.  Ibi  cum  Harailniniis  &  jliii 
ibuClamf^CiioniipiriaciplbuicoUocutui,  de.  camitiii  intpciiicn- 
,  curo  nulla,  ratio  ccrts  cgus  conlilii  iniri  poHet,  diverli  domum 
il^utfw'!*  al>i<iuni:  Ol,  HuntilKUt  coaOij  circiicr  mille  pcditi- 
^.ut  d^eai -coniiNprum  oblcrvarctt  Pcrthum.tifdue  procelut.  II- 
.vdJii  .T^^i  nf<iu<>>>  «  Guliclm(iii!Luven0^'&  JNabttliratc  viuai, 
z  in  fide  pcnninicrar,  obfclli!,  nulU  re  ex .  fenteniiR  coofed.), 
ro  ceflit'.  •Ei^eodcmi  tenpore,  liicr«  B.cgiae  Anglorum  ad 
arcgent,  ab  hollibui  publicis  in>pttTatx,  tIe<gaVcntu  iiillereti(ltt, 
tcbat  eniin ;  *'  Ne  juJicium  dc  rebcUibui  prxcipiijretur,  donec 
plj  certior  de  tota  ^jiiiTi  6eret.  Se  cniia  non  polTc  lioneilc,  p^- 
'iculum  !l.egMix,.&  vJLiax,  &  fanguine  libi  coi^un&iiiimx,  oc- 
Migefc,  qux  grav^Qiiubi.  itbi  quercKiur  injuriam^  civibui £(^ 
yiun"  id.^uan^uam  leve  vituti^ur,  titnu:»  Li.  rebellu  iitape- 
iJTcnt,  Oisaid  Jibi  inicgrj  lorc  IpicAbant :  vel,  ^uod  ea  mori  & 
lilicatiDaUij.uid  virjum  &  aniawrum  fuii  «ddiiurvi,  horiii^uide- 
iflur.i,  vtdcretur;  pr^rtim,  cum  diUtio  it^giorum  adfLribi  li- 
iri  polTcr:  prxccr  haec,  ^uod  ipli  fua  interimcomitia,  ReginK 
mtnc,  decreverant  indicere.  Sed.Prorex,  cum  viderct,  quantum 
:erefl'cc  publicc  convcntum  pcragi,  eti^inli  offlnei  hollium  virci  iii 
um  ciiirent,  aA  dicm  di^um  axiwenire  llatuir, 
XIV.  In  co  conveniu  mai>,na  contcniione  ceicatuin  efl,  aa  fine 
lcrirolncomncf,  quiarmaadverfiliRegCiK^uiiQcntjfletjue^piljcj 
Vti  vcnLim  pctiillcnt,.  damnari  deber^nr  perduelLonii^  ,ic  hona 
rum  fSi.o  aJditi.  Obtinuit  t^men  GulicfniuiiI^lztelL-nuf,  qui 
bellibut  3dhuc(ncculietantuin)fiveb;)ti  *'  ijt  paui.i,  L..I  LVtcro- 
rum  tcrrorcm,  in  prxfciiria  dimnarcncur:  fjici  clcinentiz la.nen 
cxicrii,  li  rcJipiCerrnc,  oftent.iretur."  Ea  rcimirum  in  modum 
njurationcm  rebcllium  auxii,  &  pertliuciam  fovit:  cum  ^'^ jxc- 
.m  fui  £elerif  diUtam  vidcrcnt,  &  '^fa-^tno  lihi  pDrfuilifleni, 
que  Reginam.  .yiciiumt  &  lans:uine  )UnQ4m,  [^n»  wiiMw  lalif 
mil  ncijue  Giriioi,  quorum  tum  ia.aula  GallicA  lantT  v.rf j  c- 
sij  paCuroji  ut  S.CX  GaUuihancimperiliimTiinuEinnpm.g.KKin- 
r.  fernc  :  IKC,  |i  ab  iii  Cllim  dclerertBTW^  Jf  i^im  flle  iuhrmoi, 
:,  Hne  cxteniii  auxijii^,  fuam  jc.tuflam  tucci  nan  poirtnt,  cum  fi 
jmcro  &  opibus  prxflarenc,  nequc  ijuicquam  adviSorum  decl^ 
r,  prxier  iaanem  nominji  R.e?ii,  pervim  «cupici,  umbram. 
rorcx  interea,  nihilaiiudcjuam  tranquilliiatciii  publi:-.im  rpcA.tnF, 
vifinioribuK  levicer  mulcatoi  in  iirainn}  rcccpit;  Rochulix  Co- 
iiccm,.cleprccai|iihui  .imidt,  act  tricnniu|TI  rciep^vit :  alloi  iX  ce- 
p^rLcndum.,|Kr  &miliarci  atTi^ue;  foU»  v-iiliAC.  .  ^&,  o»t>  ^.'uv- 
i.jrum  ioimiu  •i(lin»tol,  &.nl  vintlVav»  WWoSvVvitTei,  ^- 


;7<5  Rajim  Scvticarum 

Ai.itn,  c&fretOiu.  tU  aiiv  arcci  ccf  it,  Cc  ^mFjtditiWcctiMffd 
aUu,  ^aium  dtmini  fwriinacanm  «raric,  dlruir:  bmi^M  rajK> 
ttrtn  oaiDcm  ilaniiniius  vitlclMrar,  ni  littKC  fU^ini;  AntMH 
Turlinn  vit^Drix  mtcrrujiiJltM.  lia  cAim,  abnultlHM  f>«WiaCft 
t^  Mj^iuin  ^uidcn  inprijin  k^inK  Sc<«i>fum  ficri,  ^U4m  dw 
*■  mali  fiiUii  invidtJ  omr)Imih  -.  Itd  nuxime  niMMn  Kcetiun  Mft- 
»  cumclij  (tliKi,  at:  vilclnre  6cr(>llii£M  MijtilMi^  audorltimi, 
u  li  bamiQuai  lcilitioforum  UUJini  riiponerrMur :  »il  onMnAiri- 
"dcmauncitfiinjhiiMAFitiriiurijm,  fc.i  mI «inMr  {imEnerc nRn- 
"  plum  :  int{w  naiurc  ekviam  «unibm,  tie  Imiim  te»tagto  Rvgct 
"  jJcllenJi  iirofcrptrct. 

XV.  Cum  liujiK  gcticFli  mulia,  advcrra»  Krciv  txdit  f  indicn, 
diiavMiir,  Ant;b,  jw  Uiwa),  a  I'ro«|;e  poAtdjvit ;  **  l/c  i<3onc- 
**  oi  hominet  a^  fe  mittera,  ^ui  cciius  rci,  ut  gefla  erat,  arJiiK» 
**  cxpomwfiti  &  ad  ea,  cjusb  in  jpfiim  j^fcmem  jaccrttmir,  1'nc 
"  cnmin;),  6u  convicia,  reffonJcretit.''    Id  cutn  pcr  fe  gnve  & 
ffialeftum  appwebar,  re*  iudiiBcat'  in  dtibiam,  ac  pmpe  iMwim  ju- 
(ticli  alcam,  reweciri  itenim;  apud  «ntm  Rcj^ei,  ac  rarpe  tmA«  ' 
&  amuloi,  &  quorum  animi  a%   inimicis  |ira  prKYKmpati  ciTcTii,   i 
^uodjinmodo  caufTtm  diccre  cspitaltm,  plenuni  ikdei-orii  &  pcri- 
culi  vWtbacur :'  mulra  ijmtti  erafit,  quT  iham  conJiiioncm,  quim- 
Vis  iniqu^im,  auipcrc  co.tb.itif.     forii  tnim  Carifinjk  Ljiirr- 
no,  Re^inK  avunculo,  autjni  GjliiLjm  id  nutum  vcrCinte,  &  do- 
mimufto  maKitii» WcAilitati? &ttiotic 4n Kepnt ftrtet tanprtti,   i 
fi  etlim  AneU  oRvndcrenir,  auHai  €/ki  vkei  ^>  tsuffi^i  tord^  I 
Clilta*ibwfefiftew«i    '  ■     --' ■      >  ■■      ■■'•'■■       ■ 

XVT.  Igiiw,  nm  4«maAdI(t'LcMtat  hiftttMS-flkcltHit^lt^ 
vrniret,  ^ui  mimivnaii',  Vrlmoribm  M  vnvt  itiJU&^iSt^  tiata 


lp(e  Prerex^^&^rBmimftfniij  cemitci  A^it:  tindj^MUcm  |e- 
ntfiMiicm,  ac  pref  e  itivinfo,  Gulielmtuh  MvMlaam. '  nitiiitilw 


tjocre.  Itaque,  mB^isfr  ]V>lliiirationi!>u!  3t  pra^iij,  ut  unj  ft- 
com  pi*/ficIlieTCturi  pcUcxic  :  ncc  dubirabK,  ^atn  raimum  avirom 
donis  aut  vinccrct  avt  Inflf iicrrt.  Rcli««os  aufciQ  vnlcntn  <hnit, 
Jiirobum  Diiglifrium;  fSt  Patricium  Lindclium,  ItiJ^^mt ;  Kpifo- 
pum  Otcadum,  *  Abtuicm  Femielino<lunJ.  FcclelJalHcf  otfeis r 
jurcconfultM,  c  coltegli»  jvidicum,  jBcobum  M.tc^iHiatn,  ftflitiri- 
riim  BnInavibB  :  bii  iiWiitm  adjctit  Gcorgium  Bticbaiirinnm.  Hii 
diflicultatibitt  anlmum  Cju^  cin.wmvcr)tiijn   dui  rei   fliblcvibi^ 

lirmabar ;  "  Si  rera  cflcot  ea  crimina,  ijuj:  Rr^inic  Sccinnim  edji- 
"  terentur,  -ft  eam'  cxiWtnsturam,  av-x  rcfnum'  gerer«,  yidigium. 

nim'  cqiiinjm  comkatu    «et  W\^tt^%  cft  ■.    ^v  "v.«tCa  fndiciii 
comMt-iilir,  VeQmaA»  Comwrtn,  '^M^a  t^w',^a«^T«,-a,n5.v; 


Lihcr  'Decimm  I^us.  5*77 

Nnnai  OQ(^r«,  urbem  Bburuum,  conventui  dcflinatuni,  i 


coJeia  die,  ac  propc  cidcm  hori,  Thon^ii  Hiivjriu.  N  :lo'.~i3: 
r>uxcovenit,  CiulTi  inliiliandi  Prore^^i  erAt,  tjufxl  Dux  p:r  lc- 
(jvtos  nunciol  de  mjitrimonio  cum  Regini  tum  agebat.  l/it  t, 
<]uo  taciliui  Regix  cxdii  fufpicio  tolli  pofTet,  &  ipOTact  fuo!  Vcdi- 
re,  ftitucrat,  occilb  Piorege,  liitrai  ad  Bochkielium  a  fc  fcriptji,  in 

{luibui  lcelerii  mjnifcAa  cantinebantur  inilicia,  captas  fupprjmcrc  : 
ed  (]'liU,  Duce  tam  propincjuo,  rei  ita  conGci  non  potcrjc,  ut  ille 
cxdif  t4m  indgnis  infiimia  non  afpcrgeretur,  inliiiia;  in  aliud  tem- 
pui  rcjc&x  funf.  AdfuaSi  eranr,  una  cum  Norfblcio,  id  Scoronim 
conrrovcrliai  audicndai,  SulTcKix  Coraei,  &  Rodolfii!  SadleriLit  H- 
quci.  Hic,  ab  omnii  diffidii  vcneno  purus,  ille  (ut  vulgo  crcdiium 
eft)  in  paTtei  Havarti  pnxlivii. 

XVII.  PolV  paucoi  diei,  afluerunc  a  Rx^ina  Scotorum  midi,  & 
qui  dc  civibui  ingratii  querercncur,  auxilium<)ue  ad  rcdcundum, 
ai>  Anela,  line  uUa  difteptationii  mora,  poriularent.  Hifcoifjm 
a  Prorc^e  &  Comitibui  audici,primum  proieil^ti  funt ',  "  Ae  n<ii)  i<1 
*'  eoi  tJnquam  juiljcei,  oui  )ut  ullum  llatucndi  hjucrenr,  veniic  :" 
Multit  vcrbit  injuriat,  Reeinx  a  uvibui  Ci&a,  expofisie:  pi.iiu- 
larunti^uc  a  Regina  Anolunim  ;  "  Ui  vcl  civibui  inqratis  pctfuj- 
"  dcret,  uC  fuam  Principem  reciucrcnc  ;  vcl,  li  iJ  reL-urirenc.  ipfa. 
*'  ci  daret  cxcrcitum,  qiii,  invitu  boftibui,  ft  rcJui-ercnt."  Pro. 
rex,  poH  aliquoc  horas  auditus,  CDHcra  rcm  ad  diiccptjtionem  jurit 
apud  arquoi  arbitroi  voc.ibat :  "  Nihil  a  Rcgiii,'nili  iure  &  lei^i- 
"buf,  &  e  vecuftii  gentis  inllitutii,  idque  in  com-mtu  publico,  t- 
"  Aum,  contendcbat ;  ncque  ouicijuam]  (juod  publicc  in  convcntti 
*'  frequcntiHImo  ab  nmnibus  Ordinibiii  elfet  dccretum  (nonnullii 
"  corum,  <{v\  nunc  hic  iccufirent,  fubfcribcntibui)  (c  privjtum  tum 
k  "  piuiii  pofle  abrofiaic."  Scd,  cum  Ani^li  co;:nirores  Jati,  libi  il- 
tii  Scotorum  decretii,  domi  fjftit,  &  nun<:  prolatis, ntisfiflum  ne- 
^afTent,  iilli  caulTv  proferrcntur,  <|us  Proteres,  atl  tam  feverc  ad- 
vcrfiit  Rcginam  fuam  pronunciandum,  impulifleiit :  Pmrex,  gui  ii 
niaxime  ilefugeret,  nc  &  Reginam  &  fiirorem  acctifarec,  &  ftrdil- 
rmu  etui  flagltia  apud  exterot,  non  privatc  audituroi,  cvulgatci. 
iwgabit  i  "  Se  alitcr  id  fafturum,  nlli  Regina  Anglorum  rtpromit . 
"  terec,  fe,  fi  fatii  dilucidc,  Regem  Scotorum  ab  uxore  ccfum  fu- 
"  ilTc,  proharFtur,  caufiim  novi  Regit  defenfuram,  atque  cum  ve- 
"  lut  in  fidcm  fuli^epcuram."  Cum  autcm  Legati  Angll,  "  liiin 
"  fc  moilo  poccAstcm  habcre,  dicerent,  ut  utrituque  partli  pnnuU- 
*'  ca  audirenc,  &  xd  Rc^itum  fuam  deferrent  rem  integnm,"  Prn- 
rex  ttcnim  rogat;  "  Ut  a  Rcgina  fua  promiAiim  aliquod  luper  ea 
"  re  exprimercnt,  aut  ipli  co^nitorei  libcrc  de  caulTa  tiroRunciandi 
"  potclucem  impCTrarent.  M  fi  facerent,  ipfc  contra  fpondebat,  fe, 
"  nifi  perlpkite  oflenderet,  Regem  uKorii  conGlio  imEt«.n&v^n>, 
"  nullam,  91«:  grtvJSTimii  fiTkribtu  iiio^m  ta\tt,  yiww^  fc.i^t- 

C  c  t  ^^^ 


jtS  Rermn  Scoticartmi 

XVni.  Ijr  de  «Imw  eo?piitw(»  xid  Hc^lniia  £riplaunf.  Hbn- 
Oiplit  i  "  Uc  Scoti  Kcj;ix  p^iTiit  unum  nx  plurci  e  fiiii  in  aolra 
"  roltiwcnf,  a  quibui  dc  cjuIIj  corum  diluUtie  poflcc  cdoccri:  M 
'\ulii  Ijftum  eilct,  (e,  auod  luum  roatHit  cDir,  viruram."  APn- 
rcgeiniin  Guliclmot  MictelUnuf,  dc  qUo  mulcx  (itiiilrac  AJpict^ 
f^a  indiei  lubnriebantur,  &  Jacobui  Mac);llliui,  non  uin  adpnK 
,  in  rranligendo  negntia  pulillco,  (juam  eblcTvjror  carum  koAi 
oua:  ab  co  gcrcrcntur.  Sufjiidonci  in  M!rii;Il4nun  eum  itutisul- 
ttt  dc  cau^iortx  eraftt,  [ttu»]  hji  voti/Iimuin  ;  ante  ruom  tate- 
^ltam  advcmum,  cum  fcdnlo  tnnlilium  luum  leUic coRtmu^  O- 
mcn,  tx  didli  failif^uc,  multoque  ufu  tum  bimimbui  advniGffUB 
pinium,  nim  vcm  mulio  clariui,  cx  litcrit  efin  dqirehenli^  'fT'*' 
I  ucre ;  i]uibiii  Rcginx  pcrruadcre  nirebatur  i  "  Stsim  operam  poffi- 
■■  aJliuc  ei  utjlem  (att,  cxanfiv  lconb,  qui(ut  t&  in  apolocga)^- 
"  (ju.tnJo  retibuf  iiiMilicitui,  o|«i?  forkum,  animnlium  iriirmiffi- 
"  morura,  vincuUi  fuit  Uberatui."  Pofte^  auccm  cjuam  Ebaneum 
cA  vemum,  nullam  proiic  tto&cm  intcrminebxt,  ^uin  prtncipct 
Lcgjtoram  Rdvcrfx  parm  conwnircr,  conlili^que  cm  «i>  tomm^ 
tiic.ircc,  Sr,  quid  Prortx  pararcr,  cni  pmrlonereri  N«Pror<ata- 
Bien  coscongrclTus  prohibcre  volulf,  gnatui,  fe  nihil  ampliui  pro- 
foitunini,  quam  uc  inliibiti  fccrt;Eima!imianmcoiicnt.  Hjfc  cum 
proilitz  cauHx  publicx  larit  manifeibi  eirenc  indida,fbm]m  tuaai 
tertiu!  ex  inopinaco  attulit  arj^umcfitum. 

XIX.  Cum  fortc,  venandi  fpecie,  Mrtelianui  cum  Nor^da  oi 
agroi  propini^uoi  exifTcT,  ibi,  nujltif  ulcro  citroquc  de  toea  re  di- 
fputatii,  com-cnitinterco!,  rem  lenie  traflandam,  &  velut  cx  in- 
tervallo  (1!  £cri  polTct)  farpe  rcpeteiKhm  ;  ica  ut  nihil  w  fnmmam 
conficerctur,  nec  caDlTa  omnino  dcftrta  rclingueretur:  ita  Prore- 
gcm,  aut  inft^,  cur  veneric,  nceocio,  abicurum,  auc,  rc^ui  intt- 
rca  domi  lurbatii,  dilceJcrc  coa^um  iri ;  fimul  ctiam,  cum  tcn- 
pore,  alia  remedia  emerfura  ;  nam  fam  tum  civile  belluni  NorJtil- 
ciui  meditabacur,  qun  Reginarutn  alteram  rolleret,  alteraro  acf 
rcm  docern.  Hatc  Mjetclijnui  cum  reruliirct  Joanni  LcAio,  Rot 
iicnli  ^i^<;po,  fccrecorum  omnium  Re^inx  confcio,  ille  ad  am 
icripliaf^  Qualirer  Duci  placuiilct,  cam  ad  aulam  refcriiieFe,  quetn 
''  in  wRerum  airftim  tenere,  nec,  ob  exiciim  cardiorem,  Ipem  rfe 
"  caiiTat  fuccelTu  deponcre."  Hx  liter»,  a  R^ini  le£hc,  ac  dein- 
demuItonitBiDaniHii,t3DqnuDdame  Dnfcfta' jaAHn^ntf  FM- 

rcgem  randeat  dcfant  fbnt ;  aajat  faoc  pnnaccnKK,  oaaAC 

conlilii  inimlcMW  ex  cii  cogwrir :  iub  fxn  oi      *     ~ " 


troMrlitdifieptaret.    'c' — .  r r' ^-i — "  [twil   n* 

vi,  (lifficultaseicft  ch'ic&a,  &un^  »w£).x^Miien.^ «&n«^K^ 


^ 


Liher  IDechms  ^omis.  jt9 

f>ir>A  Aneh  RegU  Scotorum  fjAioncm  in  fuam  Metn  reciptrer  :  i>{ 
vcro  n  fjidndcar,  niilLun  fc  morjm  jiLH&cioiii  fjjluroi,  c.iJcni  lt~ 
ge,  au.im  jpjd  cofnicorcs  l!l)or.it:i  libi  ilixerjnr, 

XX.  Dum  h«Lonaini  jicninrur,  Regina  &.-cconim,  anflore  V'.- 
cobo  flalfurio,  rej  ilumi  turtiarc  conAatur.  Id  <jUO  fjciliiu  aili.- 
qucrcEur,  tum  motlo  ailexulei,  &  Bo^hiwlil  propimiuoi,  Icribir,  ui, 
^uibuloinque  ]ic<nciii  rationftiui,  allvcrf:^  tkclionu  ftominei  hoHili- 
ter  tnhltcnt :-  (ei  &  per  toium  regnum  vkarioi  crtat,  ^uibus  Rc- 
etam  {Kwcnatcm  atrribuit :  rumofM  pallim  tiurgi  cur;ir,  Proregcrn 
«  comiium  (jui  primm  in  apcem  Londincnlcm  incliilot.  SeJ  iil 
mcndacium  cum  iHm-adeo  diuiumam  fidem  habiturum  vidcreiur, 
Angit,  Proregam,  ut  Scoiorum  regnum  Anplorum  ditioni  fub;iii'- 
rct,  ;irt(s  muniiiorci,  &  Re^em 'ipfum  oblidcm  promiliirc.  l.t 
propierM  ^£)um  nb  « treditiir,  Ui,  tjuia  pcr  procurjcorcs  An^liii 
e^idem  proniHircf,  t.tque  poliicitaiio,  ut  v;ina,  jb  ci)  cnntcmncic- 
(ur,  (jilAiulo  niliil  -orum  rerum  in  fua  potefLire  haE>cbir,  vui!;i  .i' 
nimis  mcndacio  limcl  oi:cupKii,,Prt)rcj;i  invidi.im  cre.iri  v.il;[>a(  ; 
vel,  ll  it^notniniim  a  fc  avcrtcrc  non  ponil,  eim  laltem  Oim  aJ- 
vcrfj  f;i^ionc  cupiebat  commuaicari. 

XXI.  Com  hii  anguftiii  Pi-oreii  undi<]ue  fe  viderer  otvfelTuin, 

?uainprimum  domum,  rtbus  utcunoue  expeditii,  redire  JlaEuic. 
;t^ue,-Anglisfrpe;u  vthenctncr-Ragit.intibui,  ut  rerum  in  S(o- 
tiagefialwntuaiBUl^jnoriJiyfi  nihil  ftKucre  pojrcni)  csuRin  tv- 
dicarct ;  eum  &  ma^nojiere  cuperrt  Rcgin»  A!n^Ioruln  tum  f.cir. 
nccre,  quam,  jine  rn;txinto  caufTx,  ^ujm  lultir.ibat,  djmno,  nrn 
poflet  oirciKlere,  '&  domum  rcdirc,  ut  bcltum  civile  immineni  in 
ortu  ip(o  cxttngucrec;  litc  alterumim  fii.erc  pofltt,  nifi  ad  c.iufTini 
ndjun.4a,  aui  cerrc  non  ad^-erfince,  P.c_r;In.i  Angjorum ;  ayut!  c  '  i 
concilium  protcfracof ;  "  Se,  nonfu.i  Ipbncc,  fc.l  imjw.rtuniuic  iti- 
"  micorum  co.ifhim,  ijc  Taxiti  Reginam,  &  c.ni.lcm  Jurorcm,  .ipii  I 
■'cKtcroi  imm.inii^mifLelcris  aicijarcl.  IJ  autcm,  non  cjm  >ri- 
**  miitandi  lihidinc,  fe.-l  ful  expurgandi  necellitate,  impulfum  uc  f  i . 
"ccrcc:  invicumque  faflurum,  ul  ca  dctcgerct,  qui-  fcmpitcini 
"  nblivitme,  (i  ficripoflcti.ftptilta  cuperet.'  lijui  fifli  ll  c]u.i  t(!i.c 
"  icivitlja,  mericn  in  cos  vcrti  dcbere,  per  quos  non  f  lerit  intcgrum 
"  anciquum  obtincrc  ingenium,  ui  bonis  Principihix  libcncer  p.irc- 
*'  rec,  &  mnlis  invitus  m,iledii.'erec.  Unum  orab.ir,  iir,  «lui  ipfum 
'•  in  id  certamcn  invicum  crajtiflini,  adelTtnc,  obietia  ..Timina  .ui- 
".dirent,  &  C<  quid  filll  afferrecur,  coratn  concilio  ,|:ii»:ren!  :  Ir 
"  rtiam,  in  rcbui  mulro  gravillifTiif,  ipforum  tcftimnnii>  iiriirum." 
T.nm  cbnditiooem  Rcnin»  procuratorcr,  qui  panim  Cia-  fideb-tir 
canirx,  cum  renifarcnt,  ac  unuih  iJ  petere  perlcvcr.ircnt ;  "  Uc 
'■Regina,  vi  &  arraii  expulfa,  reftitueretur,"  diei  pracfinltui  IVn- 
rcgi,  qao  die  cauiris  oftcnderei ;  "  Cur  cKdii  Reeix  ultoret  Cnsm 
"  ipft  tum  aberai  in  Gjltia)  .amia  ftiretVftctft.,  Ct^t^vc^ro.^-j-*™. 
"netti  aJmlaiRratione  dciefiirent,  ac  c«lMl,  ^*  i^'^*-^^'^"^'*^ 
'(onfliWAnr,  gc/Tcrint.  '  '^'«V  \ 

C  c  c  a  >- 


inntratiue  irc;  ;  primui  mnte  parriciJium,  ipHui  Rcj 
tnpta;,  <juo,  veluc  fvn^rapha,  fponilet,  d,  ubi  primi 
f.)rtT,  ft  miptiir.im  ■  aiici,  anic  ilivomiim  ciim  priore  i 
rilvvi  mariu  cunfcripcu;  :  tcniu;,  fub  infai  tiupiiat  p; 
tliic  omiii>i,  oculis  -?xpnrttj,  &  in  conciiio  perleda,  to 
ita  rubjcccrunt  oculii,  ut  tiulia  dubitAtio  4c  auAore  a 
folTct. 

XXIII.  Hii  inJiciit  etG  AngU  fatis  credebat,  tMa 
I^uc  fluthubjt,  I-rat,  ab  altcra  parte,  ocmulatio,  &  c 
Bjrum  mutuiun :  erat  ea  criminum  magnituilo,  &  j 
}>cr(pituitui,  ut  Scotam  nuUo  dic^ium  auxili»  Anela 
atiimum  tamen  ad  xquitacii  rc^flum  pronLoren  ubd 
tcrdum  fortunx  priorii,  nnn  ii&e  comnulentiDne,  rc 
Hr^U  iKiminli  amplitado,  ft  fbrmido,  ne  pcUcfKloruiB 
empluminptoxima  regna  tnnnret.  iDfiatiat  ctiima 
lia,  nunquim  fttii  inter  eai  gcntei  fida  unicitia  :  ac  t 
1.e^atuj  Gallorum  afHdue  uu0km  exulti  Regime  aget 
Re^is  Hifpani^irum  Orator,  et/1  rogatui  fuerat,  utfre 
p.ii  tiomine,  interponeret,  fccditate  criminum  ablterri 
f:  ab  ea  cauiTa  abllinuit.)  Igitur  Rff;ina  Angla,  ut  n 
f.eretaif  pccnitcntiam,  l!  rei  in  Gallia  fecui  procedi 
.-nnem  eit  gratificandi  niateriam  fibi  ipfa  eripcrcr,  mc( 
)'T.rentum  rempcravir,  tediita  ;  "  Se  nihil  in  przfentia 
'  miniK  nmnia,  <)ux  inScotia  gcfta  erant,.rcdcatque 
*'  viifrrenriir."    Ac(]ue  ira,  trclur  dilata  pronuncuttic 


Liher  l^ecinm  Noims.  581 

'•'  tlt,  Ut  iubeam  coi,  in  j,  aux .  cliia  itcmiirniurenr,  paUm  cUcri' . 
<*  neque  k  domuinjeiicuDili  caiii  cupiium  cITc,  ut  nun,  cum  rojijrii' 
^*  liio  privato  &  publico  lUmno,  (e  tor.im  libens  purg.)r(;r. 

XXIV.  Tatiticm  arcefTici  Rc^ina:  exulii  procurjtoiei,  ac  ro^ati  i 
■•  Si  quid  haberent,  ^juoJ  advcrfus  I*roregcmj  auc  cjus  tomiccs],  cur 
■'  caedii  RegiE  confeii  viJcri  poflenc,  tum  proferrent ;"  Illi,  "  Ni- 
■'  hil.iiipivrciicia  fe  habcre,  rerpondcm :  lcJ  tuui  aa:ul!icuio;,  Liim 
-'  a  Kegina  fua  jubcreocur,"  Ad  ea  ttorex ;  "  Se  paracum  rctn|<i.i 
''.forc,  racionem  rerura  a  fc-gcflarum  redJcrc;  neque  ullum  .iut 
^  tempui  aut  locum  defligicurum.  Seil  interea,  dum  Regina  oi'tli- 
''  recur  Iltam  accuiritianem,  le  ab  accufacoribus  fuii;,  )jm  pi-xtnti' 
'■*  I>ui,  pctcrc,  ut,  fi  quii  eorum  quicquam  haberct,  qijoj  ei  obii- 
-'  cere  pofTec,  iJ  nunc  profcrrcc :  tux,  multo  xquius  clTc,  ac  honc. 
''  fliui,  in  illuflri  c<etu  patam  promcrc,  quam  abfencii  famam,  in 
-'  conciliabulii,  convcllcrc."  Id  quoque  cum  diu  rccufifient,  (jn- 
dcm,  eotius  concilii  fuccUmationc,  ac  pene  convIciLi,  exccpti,  cnn- 
rcfli  funt  fineuli  j  "  Se  nihil  priv.itiin  Cire,  cur  Moraviu',  aiir 
'  quifqtiam  cjui  comitiun,  cazJiiconfLius  viJeri  poflct."  Ic.i,  p.i.1 
Ibtigam  intcr  p:iriei  alcetcationemj  concilium  efl  dimifliun :  iicqi.; 
cx.co,  ulla,  Je  I'roregc  auc  ejut  comltibus  accufjndii,  mcntio  vit 
fafla.  Inter  hai,  ob  cauH^im  publicam,  in  Anglia  mor.is,  quxJ.im 
a  Rcginx  faQioiie,  domi  fit  forii,  magno  conacu,  icd  line  ull.i  ct- 
'e£iu,  fimc  icncaca.  Jacobui  Hfuiulconius,  qui  l'rorcK  ancc  aliqiioc 
innot  fucrat,  tzdio  icrum  domeflicarum,  parum  ex  animo  fu^vc- 
lcntium, iii.GalLiam  conccJ&rar.  Ibi. cum  pauciflimiicomitibui, 
ib  omiii  negotiouim  pubUcorum  tumultu  Jcmocui,  cum  und  &  al- 
:cfo  miniflro  laKbac.  iei  It.egina  Siiotorum.  a  cuflodU  emiira,  de- 
.bde  prxlio  fupcrata,  ac  tandem,  incra  paucos  dies,  in  Angli.im 
rompuUa,  Gailj,  qui  Moraviae  Comiccm,  rcvocacum  a  fuii,  ac  pcr 
Gallum  redeunccin,  in  fuas  .parCM  traducere  non  poteranc,  coin- 
modiflimum  fuis  raciooibui  judtcorunr,  cum  .ipii,  rcbus  dnmi  iur- 
jaiit,.  ncc  militcro,  ncc  pKuniam  in  Scotiam  mittcre  pofTcnt,  Ha- 
niltoaium  ei  Kmulum  cxcicari,  ac  eo  maximc  tcmpore,  dura  Pro- 
xx.cum  paricNobiiicatis  abcflu. 

^  XXV.jUc  igiiur  c  fuii  Utebrii  encrsfliu,  ac  {uucuUt  aliquot 
ciitacii  .-lurcis  donatui,  multirquepromi/lii  onctatui,  dum  pGrj\n- 
^ip  Jomum  propeuc,  ab  amici)  5c  propinquis  iiiipulfui,  at,  fj- 
/cntc  cum  iiia  fafiione  Rcgina  Scoca,  ncc  Angla  alieiM,  cum  ea 
iserct,  ut  Moravium  fua  auAoritatc  inducerct ;  "  Ut  fibi  rci  Sco- 
'  ricx  jguberu.iculum  cedcrec.  qui  locui,  omnium  pivpe  gcntium 
'  fnoriUii  &  lcgibui,  ac  pociflini'im  inftitMo  pjcrie,  (ibi,  &  .^cnc- 
.'  re  proximp,  &  hxredi,  dcbebacur.    Ncque  nccefle  effe,  in  m, 
'  ab  ultimi^  ufque  ceiDpcribui',  mcmoriainaiuulinmrepeiere,  cittn 
'  omniliui,  adbuc  rcgino  imiiuMirii,  e.  vaaxte  (^roxunu  fijc.^'^^ 
'  funr  Jati.    Ita,  monuo  Roberto  Tettio,  ttfeo*,  ^t  i^fcKi*»^ 
'  ficobi  Primt,  prsehut  cfuj  patrum  ^o^senw.  ?*.  ^jfctt'^<^^>'*'^ 
iJwdicuf  /in.vcilirat :  ic,    retcnii  mcmoti^,  ■\o3.'KPft*>  ^^!^ 
Ccc  5 


nS8 


\ 


Remm  Scoticartm 

V  Diix,  Juobi  Q^lnii  a<tDlcr,cnti3m  rcxcrac ;  &  iple  UAmtltw^Bi 
*  Mtria,  qui!  nunc  clt  Re^ina,  hondum  aut  regai  aut  viri  foup- 
*' tc,  rci  lumma',  nnn;  pucm  annoi,  prxfucnt.  Nunc  vttOf  fii 
.*'  non  kgicimit  fiiflfi-agLi!,  fcJ  a  Tcbcflibuf,  pcr  vim  ac  futniniiii 
**  injuriam,  exclufum  :  &  (quod  inJigniuj  cfljper  le^iclwilios"'"  I 
"  nij  eontemium,  nothiim  jn  liipremum  locum  afTumium  :  <jui  to- 
"  nor  li  1'ibi  rtltituiiur,  brcvi  oninei  moCui  daroclticoi  con^uiecg- 
"  roi,  &  Re^Inahi,  tinc  vt,  line  arfflomm  ciunulcu,  in  fnllLnam 
"  dienjtiuncm  rciiieiiium  iri. 

XXVI.  A(<  n  retpandenr  Legaci  Regiii  "Hamilconium  rem, 
"  ncin  modo  le^ibus  &  vetcnim  infltnicu  ex  adverlb  pugiuncai), 
"  (ed  eiiam,  U,  omljn  legnm  JuflDtinte,  per  ft  Ipeftccur,  lonje 
"  iniaullTunam,  ponubfe.  Mjjutet  enim  nol)ri,  ob  cocidnguinrii 
"  in  Kegii  fimilia  ca^det,  pult  .iitrtoi  prope  milte  treccntot,  tomiii- 
"  oritm,  in  Rcge  crcindo,  Tation<m  toiam  immurdrunc.  ,-Omi  tnio 
'"  «ncei,  <]iit  e  &mtlia  Fergulii^  primi  Regit,  non  Rfgi  dcfuiiSo 
"  gcnerc  prMimu^,  feJ  rCgno  g«rcndo  maximc  Idoncuij  Ci£jgiii 
"  Rexcre^iTtur;  Kennerhui  veroTcrtiui,  uiRcgun  ailveTfuipro- 
"  nfniuorum  Infidiai,  &  confin^utneonnR  inter le  crueiRjU  lcrau- 
"  l.itioncj,  cK  aula  tollerec,  eum,  i^ui  nunc  cft,  in  rcgno  icteundo  Cn- 
"  xicordlncm,  ut,  (]ui  gcnerc  proximui  ciTct',  RejidemortuoCjffi- 
"  ccretur.  Sed  cum  horoinci,  ufu  rerum  cilofli,  pcrfpitcrcnc,  vix 
"  licri  poITe,  ur,  in  tanta  forior*  inconftantia,  non  aliquanilo  in 
"  pucroi,  aut  alioqut  regno  gcrenJo  impares  hxredei,  jm  fummi 
'*  maajrtrMut  iociderrt ;  infticucrunt,  tit  rcbui  incnn  adminiflnn- 
■*  (iiseligerepir,  ijui  &  octbus  &  conljlio  cxccroi  anteircT,  Acqoe 
"■'  bant  i^ationcm,  fexcenciiprope  annii,  majom  noflri.  fecurf,  rt- 
"  enum  incolume  pofl^rii  tradiderimt.  Sic,  Robem>  Bruirio  »in 
"  fimflo,  I^oregei  dcioccpi  fuffineiii  clcdli  facceflerunr,  Thomu 
"  Rindolfus  Mor.ivix,  DonaUIui  Marrix,  Comitei,  Andrcu  Mo- 
*  riviui,  ^oantiei  Randojfui,  Robercit*  Scuartin  ;  intcrim  lingufii 
"  ■nterduro  a  (onvencu  publico  plitres,  in  cum  locum  funt  sfliunti. 
"  Sk  Tacobo  SecuDdo  puero  daiui  cif  GnbenuttirAkjnBd^lirrf- 
"  Aoniui,  nulta<  ctun'  Re^epropiKquitate  fing^lttf -hliAd^'aefie 
"  fuprcmi  quiJem  orJInii,  fed  adfmcEqBei,acpnijea|li>  Aii^ft' 
"  nere  itlullrtor.  Nec  illa  fupepeftc!tcdSHo,urpBm|diiRjmEwr- 
"  pt^hominum,  id  qBiJqiiam  fi3ft«B'*aiiItnJlf.  >  j  :i  ti',;  .  -::i( 
■  XXVIT.  "Erateotempore,  A  tonllio -5:  vicx  Inccgrftatellcirett- 
■ "  lilTimuf,  Joannei  KeDnedui,  t.imilijc  fnar  princepi,  ex  Jacobi  Pri- 
"  mi  foTorenepo!;  erant  ejut  parruij  ).-icobuf  Kenncdat,  Fjoi  An- 
"  drea:  Arehiepifeojiui,  tofiui  cegni,  in  omtii  virtuili  generc,  faci- 
"  leprimui:  cJBS  icem  frater,  c  Reeiiamita'  mtui,  IGMtielntx^i 
"  DuglaSitii  CiHne;  Anpinac :  rrac  i  (Tingulne  Regiri^  hoH  ilieDui, 
"  Archibaldu  Duglaffii  Comci,  pocentia  prope  Rcgi  paf,  iseterii  o- 
"  mntbus  lotige  fu^tkif  ■,  ntito  t^rnwi  i,adrai  de-  comiilbrum  ini- 
"  e)u!rare  e(t  ^ucEd».  Wc«  tmiUn  yi»,  \i*faQ  tipJiQfw^^CToia  rfwi 
"  iimt  Tutorct  Qjawr,  6t  bi  i^vnitm.  tnw\Wj  wiai  ^  i;jvf!»£^sR& 


LU^er  1De(imus  Nokus.  j8j 

aflumci]  fcil  fitfrragUs  cle^i.  Nuper  Joannet  Atbiaut  Diix,  a>l 
'rm  fkotium  majeraniiainj  ]ai:obu  QLiiuco  puero,  per  Lcgacoj 
ei\  e  GallLi  accituj  a  Nohiltcace  :  ab  ejtlem,  publico  JEi:r'e(o,  in 
conventu  confirmacui.  Ncque  prokinucjci  gcnerii  id  tributum. 
Alcxanilnun  cnim  fi'atrem,  naiu  majorem,  Fabcbac,  ut  ipfb  for- 
tafle  inferiorem,  ita,  omni  vircutii  genece,  Jacobo  Hamilconk), 
.qui  cum  lotjum  aliquotiex  ailc^verac,  fatile  fuperiorcm.  At,  Ja- 
Kobo  Frir^  Alifcuic,  Robertui,  cjui  patruus,  regno  prxfuic :  ^uo 
tanilam  jure  1  Num,  ob  cognacionii  oropinquiraccm,  «Ifumtut  ? 
'MInime<  Num  a  populo  elcQut  \  Ne  id  quiJem.  Quomojo 
er^^  cfcatui !  Cum  Rex  Rohetcui  Tcrtiui  nec  animo,  ncc  corpo- 
rc,  a>.lReEii  muneri]  funftionem  facii  elTet  vdidui,  Robercuni 
fracrem  rtbi  vicariiim  fuflccir,  ac  liberoi  ei  commcndavit.  lllc 
Davidem  natu  mHimum  inedia  fuKuIit ;  Jacobi,  quiminorcrar, 
exitiu  inimiriebar,  niii  ru|a  vitam  fcrvailct.  It  autcm  in  tyran- 
nitlii  pnncjrionejamcoilocaCLir,  fi-acremiciorcexRinfio,  finc  co- 
miciii&populariailenlionc,  eamrerlnuic,  acpcrroanui  Morda- 
co  fiKo  reliqulr,  Qux-  aurcm  fuciit  Robeni  Recii,  proxime  Jc- 
funflj,  crga  fr^itrem  voluntai,  (bbicari  r.on  yotcrt.  Nam,  quciDi 
vclut  liliotum  c^cnlliccm,  <JeceJeni  iiOi  elljiroletucw,  riunijoam, 
'  vivut  &  va{cni,  libcroruia  Reclorera  dclienaiTcr,  Commemo- 
'  rac  noliLS  etiam  i<{  tempuf,  quo,  polt  Jacobi  Quinti  morrcm,  rc- 
bu)  ipfc  prxfuic,  (canquam  quicouam  legicime  lic  ab  illo  loto  ca 
'  temporc  faQum^  cumCardinalij  ficconiuiymaeillratumfummuin 

er  frauJem  invadere  coiuretur,  it  magii  odio  bonorum  crga 
tan|uni>  quam  HuiJio  crea  ic.popult  confiCu,  In  locum  vacuum 
'  irreplit ;  cum  mulc^  ctudcTitace  &  avjrjtia  ireenavit ;  poil  annoi 
'  non  aJed  mliltot,  maEillratuni^vipirtum,  &Rcgin.im,  cujustu- 

■  tebm  gcrebat,  vcniiiJic.  Ibiltudium  populierga  eum  app.icuit, 

■  cum  (ifmiriac  pcrcscinx  imperium,  Icrvituri,  qux  fiib  co  fuic  a- 

■  cerbiflima,  praitulcrit,  . 

XXVIIL  "  vidcs,  opinor,  Hacniltonii  petttionem,  5c  patiiit  le- 
'  eibut,  &-majnriim  inflitutiiadvcrGiin,  k  ica  adverfam,  utipfc, 
'  dcflitutui  ar^umcntii,  lulis  eam  mendatiii  confirmavtrlt.  QioJ 
'  fi'qiu  fuinct  hujui  ^ercriscunfuctudojnemiiicin,  rcor,  prxtcrit, 
'  (}'Ltjm  injulia  Riccr,  Quiil  cnim  minus  elfe  jullum  pottratj  quam 
'  xtiitcm  innoxi.im  acque  infirmam  ej^sfiJeicommictcre,  qui,  p'ii. 
'  pill!  fibi  crediti  mortcm  Jcmpcr  aut  ^xfpcder,  auc  bptct ;  cujj; 
*  gens  imii-crri  ttiuturnas & atrcicci  iiiimicitiai  cumRcgis,  ^uiniii,c: 
'■  eft,  fjmiiia  nciir,  ac  pefTeric!  QnoiI  erit  hic  in  fan^uinit  pco- 
'  pinqitit.itc  pi  xlidium,  advcrfus  vccus  odium,  immanem  avariti.iii), 
'  «  j.un  dceud.itx  ryrannidls  praxipitem  impecum  ?  Laodicc  Cap- 

■  padocum  "Rcgina,  libero:  fioi.ut  quifquc  ad  piibertacem  vcner:it, 
rjccidilTe  credicur,   &  cxiguam  imperii  retinendi  moram  filiorum 

■  fineuircridimifrc.  Cum  liberos  rriatcr.iti  liv«vtm«TO.'4w\-.x\V'- 
Ttm  impcndcrit,  gtnM  aufuTol,  aut  ^■iusi^i.\v\t\cfti*>Ai\w.i'i"^-- 

bimus  vcccres  inimicorj  araritix  f&d^)U&  i4  uuiOivxa.^'!.^  S"  ^^^. 


l^        ■      ^fTimi  Scmicmtm  \ 

'■  **oist«,  s^^ciTajpucruBi,  perpecui  rcgnf  llpnnitiiioranrem?'HK 

■  <*' excinjjhBn  fi  tuj  vcrui&  obfiurum  vidcanir,  aurclonaitiguo  pc-  ' 
*•  riium,  pTDpiora,  &  cjtiera  illnftria,  fiibjid.im.     QijTi  mim  rc- 

" "  rum,  noTi  adeo  pridcm  gcfiarum,  ram  igiurui,  ut  nclciat,  GalcJ- 
"  cium  Sforriarii,  jam  adultum,  jan>manriim,  )3tn'Rcgii  poccnlif- 
"  linii  generum,  a  Linlovico  patruff  imcreintknn  1  Aot  cui  cabiai- 
•«'  tatw  igiwta;  funr,  quar  tsm  cnadclc  parricidluin  funt  conlWuz  ? 

'  «^  Pufchcrrima  Itil«c  tfgia  prcpc^d  vaftitatcm  reda^b  :  Sfbntam, 

■  •*  iortiBlmornin  virnromjgeiiitrix,  fiimilia  deiet» :  li^baW  in'jin.(c- 
''•nlllimoi  rirtal'fl<ium  .igroj  introdofti,  ^uorum  nihif  avaritixcf- 
"*^ftt  tUiifam,"niliil  acriKlciitare-ritnmi  ?  Qnb  itl  ftitcl ' firiunno 
'"^.etnlnjs  non  auditt  Rioharidi  Tcrtii,  Rceii  Anglbrum,  advcrfui 
■"  fratfit  fiJioi  farvitism  t  aut  onancocura  languinc  lic  parridiJiuiii 
■"  fllud  cxpiatum  !  Hx;  cum  il[iii>ccmitm<>iflimo!,  fou  rc^nandi 

""  capldiiate  impalli;  pcrpctrsre  nsn  rcformitlarcnt,  homlnei  alio- 
"  quifolmUrimi  :  quiJ  ab  eo  M(pcitWbimu5,tujuj  animi  iOciintUn- 
"■^'  uam  omnci  civcr  nomnt,  imptrantli  impcriciim  magnis  Jaiibut 
"■**e)iperci  iCimus  1  CujusfiimiUa,  hiijus  Rcgii  prolvicaidenonion- 
'*i«nta,  avum  tnatcraDin;  guoad  vi^it,  inii£is^^ticriti:ji^ili4ra 
'■'•■ytrbj'c(iKiocdJer«-nonpo(IerVinopcm'rt|^^extt^ftfft";.p.TitrCT 
"  vclut  viiSimam,  produxcrjimaitandum  ;  matrtJm,  rcghurnoue 
^'  ejui,  cum  ipfi  potiri-nnn  polTenr,  pcregrini?  vcndidcrit ;  e  cjua  fcr- 
'  •'  viiuic,  numini!  provideiitia,  clapfim,  in  has,  in  qttibui  nunc  eft, 
•'  anguftia!,  conjeccrit  ?  De  gua  rt,  publicum  civium  judtcium  vcl 
'*'hinc  inrelligifadlepottrt,  gantf  homines  fibi  vi/i  fiWi,  ex  erga- 
""'ftulomifirnmJcierVltutiieropti,  fucunHiflimutti^iIibertitis  tuinen 
'  "_  intucrt,  cifm  ipfi,  ouodtraftarc  non  fcirbani,  unpcrium'  lo^iAx 
■^' pcrcgrinrVefldii^trinr. 

XX'IX.  HlSaotHt!!,  Rcg^na  per  conciliLim  H.imllcbnjo  dcti'm^ 
at ;  "'Eiim  rcro  injuflam  percrc,  ncijoe  ullum  a  le  fperinJum  au* 
"  xilium.  Sc  autem  a  Rcgii  Le^acis  rog.liam,  ne  ipfuin  Hamilco- 
~  "nium,  <]^i  nihil  aliud  quam  fedicionem  mcdiiabacur,  prluf  dl- 
- *•  liiitferec,  quam  llfi  vtnjam  abcundiacccpillent,  (jiiad rem.jcouain 
^;"  polhjlareht,  promi/ifre'.  'Itiijue  ft  prohibcre,  ne  aptc;  id-temp» 
'  **  diTccdCrc felartarer,"  ' Rceina  quoouc  exul  fpe  proplriqui.  rcdicut 
Itiorum  animoS  impltbAr.  Dcprehc^ric  fatii  cjus  lltera',  (juibui  fu- 
oihottaWtir';  "Ut  ■i^usmplurimas  arces  &  loca  mUnita  occupa- 
" "  renr,  &  quam  Uciflirae  1)illLim  fpargerent ;  ncque  noracn  indud- 
"  arum  vereancur  :  nam  II  condiiionihus  rei  irarifigetetiir,  omiH* 
"  fuperiorum  temporum  dcli^a,  fub  umbra  pacli,  te£t.um  iri  :  fio 
'  "  in  aperrum  benum  (HITenllo  cnimperct,  tju.inro  flura  tcncnst 
,**  pra-fidia,  t.mto  ad  holli,  noccnJum  paratiorcs  fore. 

XXX.  Cum  )am  Prorex,  .«hus  jn  Anglia  utcuntjUc^Otpedltij,  n-     1 
_  demdl   vcnlam"  impctrairci,    allatar  funt  c  Scotia  JitcrK-  A.egfnx 
'«u/If,  huper  intcrceptx,  ciu'i\i\is  i\\ic\<i»5Wi  iyii^iioiv"  Se  ib  Aa- 
'*fela  fccus,  atQueulque  i\,  mU\(i\^itx%ai-i«w,-x^w^-^^ 


Liher  'Dechniu  Nomis.  yS^ 

"  pfH),  perquM  Aniiret,  quo  mirnii  cimi  tmrtira  remittcmur, 
*'  uti  An^lam  llbi  po]Ui.iMm  afleverjbat.  Sc  matnpro^ditm  ali- 
"  unilercicxitum  tpcrar«,  (nam  jam  crebrit  intcrnunciii,  de  m.i- 
"  irimonio  cum  Hivino,  traflalutur:)  itaquc,  nc  rcmittcrcnt  ani- 
"  moi,  fcd  fitiit-nii  virts  ;>ueCTeiw ;  omnia  ttirbarenc,  ac  reditum 
"  Proitgii  in  &oti3m,  (]uibulcunque  pofTent  ftrtibus,  impedircnt." 
Hac  litcrx  vuli>aTX  alitcr  altoi  afii>:iebant.  Re^na  Angllv  mnlcfc 
lcrcbac,  fc  violatK  fidei  nrp,ui ;  induciarum  tjunque,  fe  auttorc  fa- 
tlarum,  paAa  non  fervari :  ac,  itieAimulii  incitata,  a  fivort  pri' 
ftint»  er^Reginam  exnlcm,  mag^ii  ac  magii  ad  xquitatem  iiKlmi- 
bat.  Angli,  «)ui  Proregi  bene  volebant,  timere,  nc  quid  fraudlt 
tntmici  cjui  in  itincrc  molircntur,  Erant  in  regionibut,  per  oiiit 
iter  ei  erat,  aut  Papani  magna  tx  pane,  aut  latronci,  qui  utriuii]ui: 
tegni  linci  accolebant,  Sc  prope  omnet  in  fpem  novarum  rerum  r\  - 
citati :  &  folticitjtat,  ut  Proicgcmintcrcipcrenr,  pilam  erar.  I.£!  ■ 
turaulid  Ani^li  ccrtatim  ci  fuai  opet,  ad  itinerii  prxddium,  oflc- 
rcbant.  Illc,  ruii  (omluku  contcntus,  ciita  I<l.']an.  S:  tn  vi.im 
dcdic.  Kegina  autem  Anplix,  e  fua.fide&  dii»nitate  exiiUmanf, 
ut  lalvut  domum  redircc,  ultroad  prarfcAoi  limiium  lcripfer.it,  n; 
cum  ad  loca  Ibrpeda,  &  latrnciniii  inlcfia,  vcntiun  eflct,  profpicc- 
rent,  ne  cx  inlidiii  circumvcnirerur.  Id  (edulo  ab  eii  curatum : 
migno  cnim  praelidia  eqiiicum  pcilicumque  drca  viai  dtfpoiico,  Bcr- 
viuim  VEnit ;  6c  prDJujnA  Ince^  qui  diei  erat  poftrKlicCal.  Feb.  cum 
magno  amlcorum  gaudio,  qui  fretpiencei  en  convcnerant,  Ediro- 
burgumt  velut  celebri  pompi,  dcducirur.  f-iui  adventum  inLmicI, 
ptwpnr  faifoi  rumorci  cemcre  ^rfot,  eiim  Londini  in-arccdctine- 
ri,  primo  vix  crcilere.  Vcrum  obi  ccrti»  aufloribui,  jam  Edimbur- 
gi  cflc,  eft  intcIIeAutn,  qui  viai,  eo  abfcnre,  obfcilerant,  uc  vUto- 
rci  «icipcrenc,  raptivit  rcliflif,  trepiHc  dilspli  funt :  ac  flalim,  ve- 
.  lut  e  iiirbulcntimma  tcmpeftate,  fubita  fereniiai  ill'jxit. 

XXXI.  Paucot  pofl  dici,  Rcgbrinn  p.trtiiun  Procci-ci  &equantet 
Sterlinum  cnnveniunr.  Ilti  quz  cum  Aoslii  aAa  crinr.  reciiatn, 
&  ingcnti  omntiim  aul  adeRanc  alTcnfii  compmbaia. '  EifJcm  4i- 
ebui,  cx  An^Iia  Jacowi  Hamiltoniut,  familia  f(iSc ■priijccpii  aJic- 
nit,  a  Rcgina  Sciicorum,  nnva  &  ante  inaudira  arrnfEiltionc,  in  p.i- 
trem  adnpcacut,  &  rCEni  Vicariui  fiAut.  I',  prnpolleis  edifli!, 
cum  vnuiflcc,  nccivet 'aliii,()uaro  ab  iplbfiibflinitii,  parcrcnt,  Rc- 
^i,  cetMtim  pecunia  iii  ci]uitum  ftipendia  coll.ita,  ut  lc  a-I  ulti- 
n»am  (il  «pui.  eflct)  dimirjtioncm-compararcni,  ati  Jiem  diftnm 
Glalcium  convcDcrunt,  Sed  cum  ad  Hanliltanium,  non  pro.fpc, 
popularei  actenbnt,  ab  amicti,  uliro  citcoque  ommeanftbui,:  con- 
cordix  ritlo  rrncara  efl.  Hamiltimiui  ea  lc^  GJafotitn  venire 
jufruf  cfl ;  "  Ui  Reeem  pro  fiutimo  maeiOratu  agnolccrce.  Id  li 
"  f.iccrer,  ■! j-tcra  faciie  cnnvencura  :  fin  id  renuerec,  fruftr.i  vcntu- 
"  rum."  Ille,  c*  conlilin,  qui  adetant,  itnvj^rank,  (M,«»3.^>.^i>s»i 
p^puhribus dciiiaitm  c/ret,  &  exctctaus  "mvmWv  wnw  "■'^■^1^^ 
qiKt  i^m  Hiimom,  dctrevit  OKriTuati  twj:aHA>«t,  Si  wV"*^^^ 


■  ^^ 


Kefttm  Scetidorum 

.«mBU^lIictrii  ditnii^i aMcm  a Krg<i Ei£tiomcopiti,  fi^olS.' 
Sin  rcbu<  Tuii  cnnrulturum. 

XXXII,  Ubi  GlarcttiiD  vcMum  tft,  pr«ataa  <lict,  <|iu  ipGnit 
ciquecorun,  fe  Rcgi  ruEKlitiM  profWn,  bona  &  baaorci  priA.lMn- 

rcupeiarci» ;  inKrca,  ui  ipfi  in  tuftodi*  r*nwBcreiir,  autcpropBi- 
'  quii.«bi«J<t  dsrcnb  Amcrlpium  conilitionibuT,  IJ  ^ui  tanmdtn 
|4nium4«llHir,'eiliiBm  lci^buiKviptrcnciir.  Arg3i4ic>iU(&  Huo- 
.cilrui  ci  fcnleci  adfcnfai  TC«:ufanini :  livc  H^mikanio  fugt«nfnirc<, 
^umI,  ip&sjinxniultu,  S:  in  hoHium  potcllatctn  dcJUlct;  Hve,  (r, 
mciu  fuv  -pNcmtx,  UNiciKi  ic^ ei  picit  exprcfrttroi  rjti :  Hvc,  ^oo 
fpontc  iihlinaiijnt  aaiini,«ofaciliuifiinc  impttUi,  cTcbrit  nc  Ac^slii 
liierit.  Nam,  duin  kxc  tnScotLi  gemntnr,  ab  Rcattu  cxule  inc' 
ree  affcruntur,  com  iiu,^li  pollicit.ttionibus,  (juibui  literi^liamba' 
tur  iuot  i   "  Nc  fr  vano  terrotc  circitm^i  tiucrtot:  fc  piopetllBH 

-  *'  (um  maanijcogiii  aSutniam."     Et  id  i^aidcm,  prattii  »d  cteJen- 

-  Tlimi  nimi],  co  miliuiici!  .iccepiura,  ^uod  Rc^iaa  Uvioic,  ^uan 
rantca,    tenebjtur  cuflcdia:    &  iiicrebrc£eb3nt  qUotidic  jumorci, 

de  nuptiii  Hivatti  cum  ca. 

XXXIII.  Hamihoniut,  cum  Edimburgum  ad  diem  iiaam  te- 
DilTet,  pautLttim  promifla  variii  poftnlatirmibuj  etudcbar,  &  aiiai 
arquc  aliai  moros  aeAebai,  dum  reliqiia  fa6tionif  capita  advcDi- 
reot,  atque   nno  iordere,  omniumtonftpfii^l.tranfigcrecurv  itwn 

■idum  Reginrabiftmii  antrBom  eT^lotarentt'.  1'etetf  A  bxCf  ut  t;: 
indetimum  mends  M.iii  dicm  -prorcrretur.  'Ad  haiic  manl&ftam 
'ludificatioiTcm  refponfum;  "  ArgJthcliitm   &  Huntilscum •  ftTiftri 

-'^cflorulere.'  Quodautcni  ad  aeginamv atthwet;-  iijf&'^»tfiK 
■  "  tranfaatoocm  non  3f>pr^ret,xo^asi^  ^oiiLtuiKiaa^V^iet,' 
Icrtliiwfn^enue,  lcdinrum  mt^eepfr^ttmpatfiyiftjftoiki 


"  Se,  via^ltcrran^pRtfinebextrcinu^: 

■^ A  Uberumifilil.ftNtiiTipiit^a 

Ubn  hlJUfitidiietk,- ">£rai«^  fUmilmiiAnflr 


'«tfttli  fi  HbtfftiM-ifflil.fttwtiTatritfeiaafcttwi^iifHlWlJihtf^ 
-'4«eaa«alMi  hlM&idriwk,- rBriiv^  fUnilminr  ~^  ^..^ 
•kfs^ctM  Eifaiibiii^lcml-caKedJnuiof-dei^riiu 


XXlCWi-^fli^t^dtm-  cwifthiiinf.ifc  Agthclb  <HiMlil : 
■  lUM  Argatktltai^  ^uln  PRMvift'  Ai|^.enR}'«dloNfitllA4uBk it 
rebur  cammDtifturGlaicuMtt  vner^f  nriUe  cnclMT  A  ^giUMIil 
wmlt^ftUr^vielitbquboutre^iMilbw,  litilMHttaii-^tfiaiM'!!!!*- 
l»itinir;eodeia«tc^ninti  -  fA  SamiUs<f»ttiitiaii  a»ein(*iUtt 
re^fenftuiij.  nifl  iitpyw«<iilbwaiRi-^v<tiil)illil<fa'"<MMll'' 
"^ntifeftblnt;  ffUttwinLmg»;jfflrf'»KJiiijafai^iJrta<^ 
'  ^  tn/at'fi»t,Hbbir  pNpdb^MnAli  v>eiar*^te  ■imMf-ietmrV' 
■^m  it^lMf^-^uT^jrtK^cwInutK^r^itertAriut^fiife^iiaMtf-klkl 
'*  JnulfiiM  Wtt!efl(flMri»r."<  '4d^r«ii»  >ad%nl»hHWabiaUi 
.mulirief ,  naiRiiHta  ^  (««eMtcfwmraii  iiMnir>  'MMIiMrJitf 
cnfm,  a  mtlltii-iim  mtft  «nnVi,  \j(!4MadM  'Kn^3bi&k  'EWfi-  id- 


~  **  jcftit,  efTcnt  vicini  t  ant  cur  in  ipfimi  rctn  invidiK  plecum  rcji* 
**  ccrcnr  ?  Ipfot  iubcbant,  quorum  m  msiime  agefetur,  prineipei 
*'  efrc.  Id  li  racerent,  Ai^thctium  eif  no()  deiiiiunuii ;  fed  ira  noi 
**  dcfore,  ut  comes,  non  dux,  in  pndandor  efle  wilrt."  Paucos 
cnini  diei  tenuiflet  convcntui  illr,  Tnillo  operx  pmio  confeAoy  io- 
'  lutui  tH.  Argaiiielius,  ^ua  proximum  crat,  per  Leviniam  linc 
■loxa  domum  eH  rcvemu.  £a  modeftia,  vulgo,  ft  priDcipibui  eti' 
am  adverfic  fadionii,  multo  cum  cariorem,  Sc  reniam  ci  impetn- 
fciliorem,  fecir. 

XXXV.  At  HutftilKtiT,  conatuf  irrumpnhfi  pcr  MerDiam,  An^ 

fiufiam  Sc  Jemiam  Fruflra,  Frorcge  jbfeote;.  cTpemii,  cum  multi, 

nominum  vcxattonc,  prxda^uc  ornnii  generii,  vibina  'flbl  loca  per- 

vagiaruT,  cum  vlcarioi  fibi,  citra  Dcam,  Crafiirdium  8t  Ogilvlutii 

cimRiruiflct,  omniaque  Rc^um  munia  tcntalTet  ururpare,  diificilio- 

rcm  fibi  concordia;  rarionem  elTeccrar.    Hi  crgo  cum  feorTiun  quif^ 

^uc  fuum  negotium  ageret,  concilium  apud  Fanum  Atidrcx  utri- 

nue  tR  djrum.    Prior  Argatheliui  venir.    Cum  co  minime  di/lici- 

lis  c»t  r.itio  :  nam,  &CDanno,  ut  Cipcrlorc,  apnedando  abftinu- 

«rar,  &  IVorc^i  cognJtfone  propinquui,  8:  cum  eo,-  a  prlmii  ul^uc 

--   pueritix  fpatiii,  familiari  conliietudine,  &  an-ta  junftiK  trxt  ami- 

\.  citta.    Bi  jusjiirandum  tanruffl  propofirum  ;    "  St  inpoflerumRc- 

P  ■■  gi,  abf^ue  fraude,  paricurum,    Sl  fallat,  urzter  vul^atai  Icnum 

W  "  ptenai,  fe  non  depmari,  ouo  minui,  apud  omnci  homincs,  igno- 

I    "  nilniofus  &  inteltabitis  habeanir."    Ad  eandcffl  facramcnti  £ir- 

f    nulam  cTtcri,  erd  longe  diverfis  le^lfaui,  in  ^atjam  func  rccenti. 

.     Ar  Huntilafi  caulla,  ante  adventum  eiui,  diu  in  condUo  fiiit  agit.i- 

i    ta.    Cum  enim  in  Anj-IIa  nupriz  Havarti  cum  Kegma  exulc,  & 

\    corum  advcntus  in  Scotiam,   occultc  nararcntur,  eohmi  (aftio  in 

Scoiia  paulhrim  fcfc  eriivbar,  8t  rehelj»  ad  non  parendjim  anim.i- 

bat.    Rebu!  cnim  peitur^arii,   faciliorcm  noVd  Regi  aditum,    aJ 

regnum  occupandum,  fpcrabanr.    I^itur,  cum  Prorcgi  lacls  flitenc 

I   ~  jierftiaderi  non  poflc,  ut  Regcm,  cui  'IVror'&  aviioculus  crac,  pro- 

dercr,  cjus  potenttam  arce  conantur  imminucre.    Nam,  prxccr  eo;, 

aui  apertc  armz  advcrfuc  Regcm  ^encrarir,  magna  nars  conliliari- 

nrumnonclam,  uc  fzpc  antca,   fiJMlam,'  Huntilxo  Audcbanr. 

li  fumma  vi  conrcndebant ;   "  Ut  ei  prxtcrirorum  cfTct  impunlCds. 

.  *'  Id  enim  &  lucius,  &  ad  coticordTam  pronius,  &  ad  fjmim  ho- 

1     *'  nefliui,  eiTe,  ut  (ine  vi  civilia  vulncn  fatieniur  ;  netjue,  ufqnc  aJ 

*'  bonoruffl  direptionem,  catdcm  Sc  faneuincm,  fxviatur.    Ita  c- 

■*  tiim,  Sc  domi  trantjuillitatem,  Sc  foris  lauJcm,  prari  pofTc.   Sin 

"  ad  arma  fpcflct  res,  ccrtamen  furc,  advcrfui  hominem,  vetcrc  po- 

"  ccntia,  St  mulcit  propinquitatlbut  &  clicnrclis  prxvalcnccm  ;  qui, 

**  Rtamii  vincatur,  (qLiod  adbuc  inccrvum  ell]   t:imcn  a  j  monTci  Sc 

**  folitudinei  pofTc  confuSerc,  aur  ad  Rcges  cjttems  fe  cotifcrrc,  *iL 

"  dciridc,  in  tcmpore,  cT  hac  odiofum  far,'.\  t;vWt'iJik,TOa^MMt.V^.- 

"  //'  ixxihiitimiulcitint 


y88  Rerum  Scoticarum 

XXXVI.  Conmairpuubaiur;  "  ficUun  ifW  noa  tan  fomt- 
«.(l^bile,  quAm  ^uii];i(n  cicdi  votunt,  iuxe.  Vm-Km  cju(  ifntCMR- 
**  iz  juuiieraix  opiaiooc,  intcgrlc  idhuc  o^iliui,  minimo  conil^  fit- 
*'  illc  Cibverfiim,  ntdunt  liicjuvttiit,  jn&ariitEe  nuiuiuni (OEi£nDi- 
>'  ta,  K  mfnci  ciijjniMce  Ufailix  Ambuftu],  aJvcrfiu  rcgni  o^, 
«  &  ^cgJi  nominii  umplitudincn,  p>ar  cir<:  )>otlK  :  ^ui  l^  ayi  ptx- 
«  Uo  viuuf,  aut  virium  ia^rmioiu  cwifticnEia  libi  mctucni,  i.i 
«  inonEaM  fugi<i'>  puAc,  ^uot  iUe  nupci'  omiiiavic,  par  jbui,  auc 
«  tcrtc  majoribiu  doni:,  ailduci,  ut  Cum  vcl  ood^lani,  yel  Prorcgi 
<■  pi^clinc ;  BAtm  enim  mcccturiam  oun  biriufu  muuri,  fiorco- 
«'icmKQui,  jffliSim  tlefircro.  Apud  cxtcroi  vcro  Rcgei,  quao- 
•'Vii  quiU^c  opci  hAE>m,  tancl  £cri :  nctjuc  alicn^m  ctlamituem, 
.  "  lcd  fuum  qucmquc  fcqui  eraolumcntum,  Quad  Ij  ia  Rcgibui  ci 
"  liumanitaus&  i-Icmctuiz  vii  cflcc,  uclbtiibui  &  exulum  cgcflatc 
"  movcrcncur,  lameti  ci  ntinc  cfTc  ccmpttrj,  qux  mccum  ab  cnent 
<■  nobit  dcmant.  Anf;Uam  cnim,  qux  cauitx  noftri  flegif  cho  & 
«  inimica,  HAax^  in  £urqpa  bonii  pjtdi  iiorcic  :  cxtcr;<  regM  VM- 
*'  na  iea  donEl^cu  nulii.  difiiocri,  uc  id  rcj  cxtcinsf  te^icere  nM 
*'  [lE  Dciuffl.  Quo  J  fi  ciiam  ociuin  abundc  fuppcut,  tamcn  fpcran- 
"  Jum  clTc,  njLiicatcm  pluris  ajiui!  coi  fure,  quam  er^  exulti 
"  (f-egibiis  fais  rcbelles,  alicruJ  iiifi(!oi,)miferii;orJiam.  hx  impii- 
"  nitjic  vcro,  non,  qujm  illi  pndicanr,  tlcmemia:  fiio<i>n,  frii 
"  rocordi^  poiius,  fctuturjra  :  quodauc  cimiJc  juRi  certjminiialc- 
"  am  dc&gcrinc,  auc,  fub  unbra  pacii,  be^mn  Im^rtKlcttter-alue-  - 
"  rint :  pacit,  iaquam,  umbni,  ^ux  ube&fUtof  lundudon  aiu- 
"  moi  rebcUiutn  rccrccc,  ^  G<ic|ium  Kcgii  amioxiim  abciitanm 
"  infringac,  QuiJ  cnim  antmiuixi^ucparttSire^enbimuitcuai 
"  alccri,  impuDc  flbi  licuiHe  omqia,  yidcaat,  &  in  poderwD  lici- 
"  tum  irt  fpercnc ; ,  a^if-^  PfHci  pcrfidoi  hoftei  &clerum  .pncnit 
'-  fpcQcnc,  fcla  Ipollatoi  luii  bonii,  omnSiiu  bcUi  caUmimibH 
"  vcxari !  8r,  cum  brxmia  fuae  fiilci  &  cnnlbntiK  Qxrallent,  an»- 
"  ri;,  erei  Rcgcm  S(  Datrian,  fc  lucrc  iKMUt  lcBnant?  Q^  i^ 
"  curdubitcr,  (]uin,  fi  rci  ad  ama  ponnac  Ipcfiet,  (quodlore ne- 
"  ccflc  cfl,  nifi  nunc  tn  ortu  flamma  fopiaturj  quit,  iBuuan,  ilHbi- 
"  tct,  c)uin  ea  |au  fi/miorfit  futnra,  m  tan^oprxfetuB  Bolorai 
"  ^ovcntii,  ctii  omiiia  impimc  liceant,  t^um  cul  MDa|a,  per  vba  . 
"  «  injuriam,  fiot  pJTicnda.  Quod  fi  fazc  incc)nnada  inai» 
"  in.imclemcotizlptctemnbn  requcrcntuTy  tantcn  OcnuC  Prarey , 
"  neque  Regem  ipfuih, ^ffe,  ullo  jurc,  fpoUatorun  WUbinoi' 
"  but  condonare.  Id  enim  fi  faciant,  fuam  iplii  perfbtian  depo- 
"  nendam,  latroonm  clTc  afliuncndam  :  multo  etum  ciutldiDt,  £ 
'' \i-rc  recipiarur  conditiq,  populum  a  Rcgibui,  imnuBkatis  au6»- 
"  ribu;,  (juim  ab  hoflibu5  popuUtnribui  IjwliaTI."  Hoc  yflW 
fntilta  cum  pro  ucrac^ue  paite  3ifU  fuifleat,  viftiquc  fiuJIeB^j<M- 
cfj  Irnccntiii,  tmputt\iaiw.a'i6tOTw,'¥Tt«t«,\Kaouocia»fcii*'Se. 
"■coOcerJiT  cauITt,  daitwia,  tV\  ^"wwixtv  ^.r 
"  tutum  :  rcm  alictMim  ':M»d<Ko.T«  twt  y*' 


Lihir  Tiecimtii  T&mts,  f  89 

zui,  iiuT-eJaiariiici,  qtii  fHtaRt^jivIeclitifuifrenc^  tijn- 
nmt^othdt-poHcRt,  id  A  lut^te  &Ainim,  cuMiuruir... 
ciirititii,  ex  Tolufwace  panturaj^dnnitur,  qui  damtii  xti- 
«m  Miuperarcnf^. 

'il.  In  hii  conititlMKi  opncordta,  ut  vUebatuT]  Itabititi, 
talia,  parv*  !■  fpccicm,  conccmio,  &d  qucmajorc,  qujm 
namine  difccptatn  lii.  ControrcrCa  in  co  erat,  omnjbur- 
ifciic,  ^ui  Huntilsum  (ecuti  e^or,    venia  danda  eflet,  an 

caiiliK  meritKoue  rineutorum'  cxpcndcrratur.  Alii,  mii^ 
kIIco  diiriut'a«utn  viaeri  voletiant,  t^uod  diinna,la:liiibU 
EttMT,  hk  aliud  ci  indulgeri  irquumcenlebant,  nequc 
i^ud  luoi  gr«tiam  tolli.    Contra  dilputabatur  :  "  Nihil 

in  hoc  geiiere  belloruni,  fJMttindum,  quim  ut  faAioncs 
nir  :  nraue  alia  ratione  id  £iciliut  obtinen,  qujm  H  gratia; 
\x  iudicium  penei  unum  lit  Priacipera.  ./£quam  onnibus 
tnultam,  quorum' imparia  llnt  ddiCla,  id  quam  iniquun* 
m*t  intelli|:ere ;  pceme  autetii  xflitnationcm  Hunttlzo  mi- 
amtiium  de^bere  lelinqui ;  qui  (ot  Credibile  clt)  maximo- 
elitiorum'  Ik  lcvifrimM  pceru)  evaChiTui,  &  in  minime  no- 
KUm  onul  indinaiurui :  quippe  qui  non  citi'jfque  merlia, 
eram  libi  navatam,  lit  in  psniiirro^andiiexpcnfurus,  Uc 
]uifquc  maxime  crudelitcc  &  impic  rucrit  in  bello  verfjtu), 
mum  ^ritir  &  amicitiz  locumabiincbiT:  contn,  lcdffimi 
i  gravi^unam  potnim  depehJent,  qui  »A  fligitia  feenio- 
eranc ;  &-  &x  modellia-,  &  favcA-Ii  crga  lUgem,  iituitatn 

VIII.  Hx  raiiotws  Ita  cancIlitMn  fci  hanc  partein  incliRarunr, 
nmrur, ut  ieorfumdcfingullf^icaretur.  Ketaracn  ni^Lil 
n  videreiur,   concefTum,    ur  (femcftKOi,    judicia  cxcmroi, 

nrbitrio  muiiartc :  illiKl  vrro,  i]Uod  ma^npeic  IibnrAhat, 
ex  cum  lopiii  ad  fcprcntrionilem  ref,ni  plaeam  proficiri.F- 
bltinaie  ncjiaura.    Cum,  hnc  maxime  paOo,  ad  I'.inuni 

cinttHHntilxo  tranGChim  ellet,  cukn  (luabus.metccnirio- 
Innibus,  Sr  £itii  ma;^  amienniAi  rainu,  Proicx  priniuin' 
niam,  deinde  lileinim,  demum  £nhcmcl!imi  [fyi]  delAtui. 
,  ad  C3  oppida  («nvcnire  iulTi,  pmnei  pilnierutit.  A  quibuf^ 
tunia,  quxmutt»  nomine  impcrata  erat,  reprafcnuta,  8c 
prxticf  dati :  ab  Huntilxo,  &  tribcmm  ac  nugrurum  dicn  - 

pritKipibui,  oblldei  ahduCU.  Iti  nationibut,  quz  ad  fc> 
iitei  vcr^unt,  pac.-itii,  cum  fumma  bonorum  onuiiwn  pcr 
tcr  ^ratulitionc,  PuthumeH  rJtdirfiitl..  Eo  trmventu!  No- 

crat  jfidfAtif,  yA  lirerar,  «lil^  Robcrtui  ^odiui  FJginam' 
lia. adPror^fj^ni  Bttuterar.  ' EhUi^iiutehi-literx  BcrLttv,  al  - 
Ivata^  Irifcr^  publkse  :  ptivafce  quideHr;-ab  auficif  <\uibuf 
M;H«y  de  H4Mrtt-t*»njorattaftl";  «  t»tn,'tiKM^«wC>.».^^- 
1,  («ift'()m(fentia'dirptifitam  ■»ta<w  VofttiaBtMa,  '*:'  "^^™!^ 
I,  nuawidgenjt^ei  i«ftfti  polfct,  w  ^i  wVXivvn;.^^^»^. 
D  d  li 


i''liH'li  i'oiitiicK  cjuiacm,  nonanoo  K  pouiccnao,  urcoiM  acci 

.?'  rjmcn(iW  admoveb.it.    Re|ibui autcm,  inrtt  ft  non 

,  ■,",ioi(!il>ui,  iM  opcs  erjnt  cxhiuda-,  ui  m.i);it  copcre  ( 
I  :rc  bulla  lideicncur.  Subrrat  &  illa  a-mulitio,  ^uod  d 
i.turx^uo  aiijmo  Liturui,  tantum  akrri  virium  ^WMfc 
c'.an  Anglia  devifia  adjcilura  vidcrctur.  tnter  cof  im 
^lLrshxcoiKCKiona  incidcriiDt,  quxai>itiivjti*im:l 


•  nEitaiionibiu  avertercnt :  i]uan()U3m  &  qovfm  >«|!i>>» 

IfRcns  ffminj,  abf^ue  viro,  ilunmx  Fenm  spud  AAri< 
fijUAin.  quieiini^uioretcr^ni,  cx  illc^itimit  tiuvijitHE] 


v(i  gcniiam  alTci^crilMDt)  &  limerionbui,  tvp  oc  r»na 
icligionc,  dididiis  ni^gii  re^rcflit  ^ma  cniaQii»  P&ot 
ILiniilla:  adhuc  in  inimii  vivctifDr,^  <)uk  rkhc  innvgOM 
umerupturrcreJeretiiur.  Multis  inicrim  conuibuiiPi 
plii  tcmtre  fufBtit,  &  cifojmqwlf,  cum  fenperlcre^tcl' 
fui;i:cHcref,  cxtcrii  afll^uc  f^m,  ^tHPtuiBTii  viriw,  «A 
nck  auxilii  uUa  fcrcntibuc,  pervicAcitcT  lamcn  io  cm*! 
fcrljRclNinr :  nugifque  dux  muliitudiiii,  (]uamDpci&ai 
li.lcb.iiiuir. 

Xl,.  Cijcumrpicictat  vulj^ui  nr.i  rrorcrum,  I«c  ImiI  ■ 
(^uifquam  idrincus,  cujut  fidcifc  fuarqiic  <mncl'ftiMlH 
rcrcnt.  Turbulcnliorum  cnimama  mukpl  ihfuvfcivai 
divcrGm^fiflam  ti-anliprai)! :  iMnnullai  auf  viveoiU  m 

vTxvlnrihat  t\eaalilnJkeim.\i,  C„W.U,v/.Tit     >■*  ilm»!  riui 


IJ^&  Uyecimiis  Nmts.  yp  i 

i  firuJentix  IJKm  prvburrar.'  Piucit  autch  atinity  tnortibat 
v.  &IWVJ)  matrimaniit^ttarui,  AnglcruAi  longe  poti^nii^i- 
w  Regu  evifit :  ac  opibus  &  pnidentii  rcli^ua  qui.fcm  no^ 
'  ci  eedebat.  Sti  in  n  milican  nuilum  adhnc  fUi  f|«:imen 
it.  In  reli^oni5  Ycro  controvcrfiis  Jta  fi  ambiguum  gtrcbat, 
'mvb  cx  animo  papifmo  bntrtt^  dtvcrlarum  tamen  partiuiti 
ilboi  Jmcrim  ita  ft  dabar,  ur  corum  plcrlijue  pro  Saa  cum  nu- 
ent-  ■  :  ^ 

■I.  ItMr  harc,  Rcgitia  Stnronim,  prvlio  viAa,'  In  AnglLun  (e 
it]  &  lirerai,  ile  caulQ  fu:  adi-enEui,  ad  Rci^inam  Anctarum 
Atreajufra  efl,  apuil' Scrupiim,  boniinem'iiob)lcm,Klinii- 
ipinqui  prxftAum,  intcrea  aiverterc,  dum  dc  poftuhtii  cjui 
concitiopoflcr.  Porro  Scmpi  uxor  Havarii  erat  foror.  Per 
trimum  lccrcco  tnCiatum  cli,  dc  matrimonio  cam  ciim  Ha- 
cApuIando;  St,  vdut  divinitui  oblata  ad  id  o^lionc,  Ha- 
,  tertia  uxore  vita  funfta,  tum  coflebi  crar.  II.1  conflU  eifi, 
rum  "conrciCntiKcommifla,  fiipprimebantur,  crcbrii  tamcn 
rumufculii  paiillacim  cmatuEjant.  Spei  enlm  magnitudo  an- 
pcftorum  ctauftrii  contincri  non  poterat :    ac,  iinmodita  Ix- 


iroduccnte,   ftatim  pcr  ora  poa:Ai  I^  difiRidit.    Jameiuc 
!l1a  rct  craf,  ut  omitia  bcDi  ctvllii  inccndiii  mox  eonflaera-- 
idcrcDtur.    Ncc  dccratitj  qui,  npenfii  partium  viribui,  Ha- 


n,  ^ttz  vcltctj  naa  aiffo  mbliminc,  linc  vi  con&CWnmt, 

■rcnb 

n.  In  hee  tttn  rer«m,  Proecrci  Sceterura  frcoucntn  Pcr^ 

conveneranr,  w  dnarQni  Keginarum  pofhilata  aadircnt :  fcri- 

«ilm  Dtraqae  ad  MbUci»  gcAtis  conciliun.  Rc«Iflx  Aiv. 
B  liKTtl  irium  coBdiiiofHim  unaa  prflpaocbanr,  Prtma  fim- 
r» ;  "  Ut  Rcgftu  Scotis  in  priftwum  lecum  ft  auOorita* 

reflinicrctur.  Siri  iil  Impctnri  tian  polI«f  ut  communi- 
cinn  filio  rcgnarct,  Bt  Kxgii  fiomliiii  boaorr,  in  lltcrlj  & 
s  publicir,  frucrctur :  iarcm  fnmaa  rcrum  penet  Prorcgcni 
r,  doncc  Rcx  annum  dccimum  Apcimum  cxplcret.    Tcrtia 

condiiio,  6  «cutmai  knxmi  praet  ebiiacri,  ui  (lii^uulcni 
;ina  id  Iw i  pfffca Jcripcf mittcret]  prlvan  dwu  vivcrct,  cil 
cnta  lioaorlbtK,  qAt,  falva  RcjeIi  auQoritatc,  ci  csnccdi  |»f- 
."  Huic  ukimo  eapici  facile  eft  aflinfum,  li^uLdem  Rcf-ina 
naDdptCndamperduccrctiir:  cxeera  obftinatc  nrgata.  McU- 
m  fr  iocomftior  Nobilitstti  part  in  co  pcrftalMt ;  **  Sc  nce 
ere,  ncc  poflc,  qulc^m  (btBCte,  qued  Reeii  auAoritatein 
ninueic  vidcreiRir,  pialcrtim  cnm  legltime  itcx  crcatui  cllct : 
>r>verocapitanoDmadohni>aren'4iriAorintem|  fidctiank 
m,  iaaecentiwipilloauferrr,  tdSfoite  njarrcm,  in  maritum  ' 
tTtx  crudclitatir,  filio  inimicam,  cxHio  cxa^ratam,  auoc 
limenc  mtiioccm  fbrc. 

nr.  Deinie,  neititx  fimtlltetc  ILe^wa  ewjVw,  c^b«  V.t 
"  tft>Wi(tjrfarennir,  aal  4e«»*  ':«k»-'*«*»**„J?^^j 


'  (urjturos,  ut  Rti;iiu  procuratLonem,  quibui  vellcnr  V 
'■  ct['t.ini,  mitrtrit."  Cnntra  ah  advciii  parce  concci 
'  NuILm  fc  litn-yttKe  Brmtn  vidcre  tiu-.x  rcflinjiioni 
"  LX,  ilkf  tfli;  Icgicimoi,  ad  fiochueliuin,  ut  (]ui  esti 
''  circt,  in  )>it  vixaiuIuRik  Intn  id  tcmpui,  novJin  pollc 
"  curationcm,  ncc  ilcbenc»»  noram  lonnm  viden,  ei 
*'  i]ux  hicnnio,  rem  cantam  Clcntio  trulinctj  ac  nuBc 
"  mictcrct  litcrai,  qux  gratificari  iti  bac  catitla  val«)tib 
''  (RTito  efle  poflent,  qua  mlnui  obrequeKncur,  ■  Si  vcre 
"  cxpeterer,  nihil  fjrfu  faciliiu;  icrjberet  ad  .{tegem 
"  ar^ueorarec,  ut  in  Bothutlium,  friorii  mariti  incerfed 
".  animadTerteret:  ca  exfin£lD,..invitii  oinmbyf:  advcrl 
"  (um  vcllet,  eipotcIUccninubenMfare..  .Iit-fiabnucifi 
"  n  animo,  fed  nm.ulire,  ,if  dtvom»j^ere,  ut  cum. 
''  tiam  viro,  11  cui  nubrrct,  ia 'inccrto.tcu^jmonia  «fici 
'''  vcl  hinema^m  cfre'  fufgicioncm,  qiiod  de  dicaitic 
"  dicibus  vellet  pronunciirt,  .^ui  nullum  Itatucndi  iu 
"  Quoil  eniia  Prorcgi  jui  in  exulet  efle,  ijuibulGum  nllfi 
"  humani  comnunc  luberet:  qii^  luTi  ex  iplorum  vol 
"  nunciirccur,  flacuri  iudicaro.xion' «flcDt  i,j\ut  ijiioi 
"  fui  jurif  non  tSmu  .alienD.  juri.iefubjiccrcfy  |  Atqut 
^iiUf^ua  occulca  .luhefle  videatiir,  nori  projMnndu»  c 
*'  .{iiiiim  :  Itd  R.ccinain  Ancligr,  qux' rem,  veLtnomo* 


Liher  'Dermus  Nmts.  J95 

eir?  vJJercntur.  Id  autcm  cunjurationii  conlcii  unum  igcbant,  ^c 
vdicmcmcr  ur«hant,  ^uod  matrimonio  mor^  aU.i(uium  vidcba- 
'  tur :  auoi]  li  obtinui/Tcnt,  dt  cxrtrti,  ut  /pontc  Inuiurii,  cranc  l^- 
curi,  Contni  yero,  ^i  a  Rege  flab^nt,  uoum  id  fliMlrhaoi  rt^nl- 
•  tnc,  ut  moram  nupiiis  afireirnit ',  "  Intcrca  multa  conlUia  occultj, 
'*' fpitio  inicrpofito,  erupcura,  &  coDJuratioDCia,  cwiIciiiU  Re^unt 
'**  araborum,  opprimi  poflc. 

XLV,  In  hoc  rcrum  (tatu,  dKmo  coactlii  ScAtiei  ad  Anglam 
^lato,  ca,  quod  nec  (iiti>fjdum  {ibi  co  rclponlb^  diccrct,  &,  tjui 
nifRti  crac,  non  latii  idoncum  videri,  cum  ^uo,  de  taiuii  rcbui, 
tais  pcriculofa  tcmpore,  coniilia  ccviKrrct,  ampUoi  d«  iii  rcbw  e« 
d6tctl  pofhiLit.  Itatjuc,  itcnua  convcotu  PnKcrui»  Sierlini  habi- 
to,  i^^nfiim ;  "  De  uUimu  rupcriorum  peticiotutm  capite,  poilc 
"  condltionlbui  tranllgi.  Sccundum  vero  tale  c^,  ut,  lioc  (uinmo 
**  fctlcrc,  de  eo  coiklul«iri  ncqucat  :  ^uippe  quod  noa  imminucrct 
**  motto,  lcd  omnlno  lolterct  Regii  auttoriiitcm.  Nam,  prEier- 
'"^UamijHodomiut  regm  (bcitni  cR  pcricuIo£t,  quam  tjndcin 
'**ac^na(a  imfcraacticondidoncm  fbre  puerO)  vixdum  inTjnciim 
'^egrcilb^'  cum  mulicre  florctuit  attatlt,  lufun  callida,  &  vacictJi- 
**ttA'fbnontf  expenf  ?  quv,  ubi  (emcl  in  pirtem  admviiAracitmi; 
**  pi^licxirrepfcrit,  vcl  taftionit  eiucviribui,  uuar,  dccrcta  publi- 
""  te,  'a  rerum  gubcmaculo  rcmotam,  noa  prcdbui  lcd  ffltnii  cirn 
**  ftttdtt  ivflitutrC,  vct  corruptif  Rcgit  inlmtcii,  vel  peregrino  cnl- 
"^Utti  qucm  fiMOC  ledal«  arccflic,  cotam  imserii  vun  in  fe  A;.i!e 
".trancre  Bofit  i  Aut,  miomodo  p.itietur  iiiuoccm  (ibi  z^i-ari,  . 
^.  ouv  nurinuA  non  tuKrit  ?  Ad  harc,..li.  homini*  alicui  poctnti 
**  Hitod  htHK  iiMxIme  ^Aaretur)  nubcret,  dopUcatii  Rcj^nx  vi- 
["'fibitt,  8t  marite  etuf  («Jiied  neccfle  farct)  in  partcm  imperii  a^- 
**cJ!pto,  &eamjriro,  ^ui  ikm  libciucr  paterctnr,  iibcro:  fiio;  a 
f* >rivien{i,  in^(Ietfioite  rei^>  a[iieiri,ji]lum  pueri  £k.ndirio:icm 
**  iDrcTQiiid  Ii  e|iis  amici  (uc  elt  bominum  iacoadantia)  prxicn- 
^f^m  brgifionem  rututsc  fpci  ancefcmitci,  ail  potentiorum  cuIcu.ti 
*  fetOnicrant  1  ibi,  ijuiJ  puero,  in  fccundnm,  ac  mox  in  ecriium 
**  locum  detrufn,  prxcer  ptKcipitium,  fujxreft  l  CactciA  C:  lacitis 
**  CBgjtatfoniW  rclicKjucic,  quam  omiciari,  mallc,  quid  muf lcr 
*int^.^iiibBt  imptrii rrct3,  (mpotentibus  avuncuIaruQi  conliliit 
**  ifdfruftij  crudetinrem  in  viro  «cpcrta,  &  exilio  exaccrbari,  iti 
*^,Me'ro,  ^nibiif  m^irx  &  (bitunx  pnEndlii  nudato,  &  vcluc  3i(  ' 
'*'  mr  "piaculum  expofito,  iorct  «ufuca  ;  <|U3c  vlca  pucrl  amit«s  ma- 
"ftcrc^,  3  qulbut  gravifltme  (e  Ivfain  exilHiAaret.  Quii,  cr.m 
**  irin^  friperioribut  temporibui  mecu  occulcam,  expromcret,  rcli- 
^  rionu  Daiut  cflit  futurus  ?  prxfcrtim  ejui  crudeUcjtcm  iniiicani 
**.mciMntcttf>^ruperbixniarico:  ^u.imfici!e  velpucroexftinfctf 
"iimul,  i^4  pgtr  >micorum  isterituad  (qlUudi&etti  tt&a&avVV- 
"yfrti  i»wt.?  fiit  JtaiSiii  J*.e?.inam\n  ^twcft.  \t«5«^'<i.,^«'^ 
.*■  «ii^  Ke^is  'pffnticic^kllum  noa.  Mfie, .  Vi«  vsn  '*»  &>&*■*'«  > 
''Jf^pfiitiBcScfrlmoa^ux^wA^ijiiAy.  >,, -«i.  v; 

r>dd  5  ».vN^- 


itm,  Vtnhn  Srerlinum  .iictflit.  h,  multi  libi  raale  conli 
''inrei;ii  perpcnijm,  rr?a  nmnes  amitot,  in  graviHunii  e 
■.i£*ii,'  p-ifptftam  h.ibrrct  knir.it.-ni,  ctmflitutnlc  time 
■j;,  prio;  explrrjrn,  Ji  <;iiii.i  i  l.Tifui  fc  Mvi  contjlii  Mpti 
•-:;tr  ciim  Comite  Atholii),  iit  un^  venirei,  ut  co,  fi  ^uid  c 
lirprcarore  uteretur.  Sterlini  cum,  in  CMicilio  IcdciKciD, 
O.ifor.liiit,  Comliii  Levinifc  clieni,  rcum  cziiu  Reehr  j 
!<  in  (abii.iilo  reorfiim  in  arce  ferv.iri  juirtucH.  Mifl^  i 
t>  im  Balfuriinnf  abrentem,  camprchendcrcnt.  la  uti^tm^ 
jtiimadvcTrcnitirm  i^cDlriitibusciTcumlpcflioribui,  ut  qu(, 
for  ali^uorannm^^^nirbaruin  aufiorci  fuillfn^;  S  %'e|ut  ii 
'Kci>e  t(illendoftelerlic«ir-U,{ti  ftftinfiiiaivcrfiiililiuiv 
'iporlTmt.  Scil  vlcit  utiltt;tfi{  publicx  ritioncm  PniKj 
rAimitnfipatrlx,  Ipti  verofatalii. 

XLVIIL  Nam  Balfurio  ftovx  Conjurltionii,  tiup.erit 
ti.im,  per  amicot  cxoratuij  fecit, :  Mxtellanuili,  E^ii 
JtfufitiRi,  in  hofpiiiura,  non  frocutab  afccidimillt.  .Adhi 
>i  euRoiliencto  cquite»  allaJiot,'  prxfeao,  eii  AI^atjjTs 
'ilolelccntc  imfi^ro  Sc  nobili.  Se.l  Gitlictmut  )Ciru$ 
f  rifcQus,  circa  koTnm  dccimam  noAurnam,  literatjcoi^ 
fnitii  Monivii  chiroeraphim  imUantGij.ad  AtexarMlw  & 
Mf  tcUanum  Kircatiio  tra>1i  jiibercnt.  IITe,  ut  quinpB': 
«j.icm  in  amiciria  ^radum  tfuA  Moravium  Kircailiii 
irf,  nihil  cund;itiit  litcrii  psruit.  It»  MxtelLanui,  ab 
fe&ti,  qui  occulttui,  ad  eum  diem,  cuiTi  ininiiui  puhlkif 

in  arcrm  nhdiirtTiH-.  niiihttM  frmi-mr  ^nWititttp.  ar  omt 


Lihtr  'Decimtts  Konjts.  ^-j»^ 

vcrfj:  Eifiionit  crn(it :  ijeflunii  vulgo  fparfli  rumnril^Ml  ;■"  Pro- 
:c{^Ab.in(iiTLiii4iikkaru<n,  in  tebuidubiii,  <lcfertttm>  Sfuvnti- 
.-ofbB)  libiiliAij^rct^.aliiEnaca,  reliAum,  cjrteris  can)  illullrc.cjteiq» 
pium  &airaru:'a$:.foi«brtvi,  m,  Prorc^cfubLito,Rc)i  innoxius, 
^jdbue  loiftprci,  iauauu4,  qux  faeviffimu  [yraonii  lubcre%  fiip- 
^icu  trailcrcaiw'.  '      . 

XLIX.  Nihil  tamen  Prornt  hii  leimonibuj  commotui,  lequemi 
X  itv-arcCm  aficndib  OiltoJem  allocucus,  vctuc  placatui^  vultu 
ittjuiuiuicuo,  rcdtit,  &ad-e]ipetlitionem,  quamin  LicronMfu- 
perat,  pcr,  Marqajn  pr<>fcfiut,iad  AlcNwdfum  Humjum  £Bntti 
iil'^pen,/familiaritcr,  ut  fblcbac,.tlivcrci(.  Jllic  ^uoquc  fjtM 
jBitfi,  .a4  ,fem  »>dior,  i^agv^  poUtcicaciooiiMi  indivFrAm  f«- 
oncBilcdu^i  craf^.BuUuin  afiimi  amici  inUiciiuu  repcrit.  Nam 
'HumiiuxetVv-Jivnina  atrogancc,  propemoilum  conviciii  cxagi- 
:ut,,  i[)  Tcviotiim  abiit.  Eo  cum  vcnilTct,  curo  cxiguo  &  propc 
Qttiliana  comit^,.  Utrnn»,  in  illa  amicorum  IblituJin^  virti»- 
nScconftaotiamcjuifkiljiicicntci,  fide  publica  acccpu,  adcofrc- 
enrei  adfum.convenuunt,  ut  pleruinque  mul.iituJp  eo^um  ejui 
^iliarci  &  comitct.acQuaretj  inicriin  ^u^tfm.aiweiret.  ^fcc.  ^ 
ntpjquic^uam  (le^  priiuna  Miimi:al^tiuJt|M  r^miiif,  ^uo  ininiu 
■■,^  digMCare  ^  £u.&  pubUtz  tttfv^ttt  1  ci^I^uc  procul  -dt^b^ 
II  vi p^cafliit,  oi/ic.No^ilitawViEifui^itidjif^iaHavanumpM- 
,  Ai>4m.um3.^£hriei,  obftidJlcM,.- Anicitadiiicmptxmta* 
lu.cfiiiBucncibus,  in  £nci  latroDam,dvxit:  ^uanquam  vicictofum 
libnwniiobjeCta  diffict^tate  &  peticulii,  cum  dctcncre  cooatii. 
.ifaUam,  ,£yiap:i,  ££^iam  cum  exercicu  pervautia,  non  mod»  ab 
iV,  fed  abultcrioribui  tciam,'  ulira  m>pV.  oMidei  atceplt :  paii- 
i,giuf)b,m^SGfon4m  □)agciIpidiiti^(iVCBiiiii  dcfpeni^pij  aoaa 

^>ltieatf^Bjp>(i«  pjpara,  (flj£Mi4)<j^ffl,^,fi5il«nam'«i*tn 
miraci9acmc«pi^c^<)uod  ttomo,  «b:>fitin)i*-.-«micoruiti  dffcb- 
(,  in^crcma.propaomnium  rcrum-penurut-^aiKisdiebui  pa^ 
:ifrcr,^uadRe£upocuciirimi,-in-pac«,tr4)i^uma,ma^iscopiif, 
Xgnfoicmpocey-cSctrpzsre  pocucrt;at..  , 

L.  Jflt»;hf^^f  ceiciorfuuvt  cf),.tioniui?tion^,Anglium  ile- 
ijp»^RMjuiH.,in.Mrcve.m,  H«gipapi:5cotiMTi«|n  irfi^egi 

-if^rQ^J^  ^.^gatiocKftiJiitrpitenfLiRHW  ret  «  PriOfC{e;;f>cI^i 

^$k^  c  .(oiuiu-atiif-l^otdiumbriv  Coiniccmr™  ScDtiam  fueatuia, 
mfrchendiJret,  &  in  -cuRodia'  haberei,'-  quod  rcli^uoi  velut  bo- 
I  perfequcrctur  ;  ^uod  pra:[e£i(i  Bervicl  ulrra  in  oranes  caC»  ai^ 
lia  obtuli/Iet.  Horum  oSciorum  fc  incraoKm  fbre  polli(cb;iti)t, 
c  cjus  pcricuiii  defuiunm :  .«mqil^u^Bc^i  Anglorum  capUi  eiuB 
n.fiif  iiti  poHc.  Toto  hujui  c^ipf 4}^mi4i  u»f<iiet  ^'^■^  «Kk^i^ 
r  £dot  hominetf  dc  inaxifflj^-^oajiwattpDvAamt  vBn^T^^'^^'^^^ 


•^fjMS  Kertmt  Scoticarum 

■tMn^ntWy  PrortN,  vctcruin  ol&cioruin  idkuc  rccme  ni«nor&, 
9C  («nfuMUcllnc  prillinj  non  jKiiiiut  n  Mtiimo  th<AU.tl  ItttifGsiiti 
«d  can)  omotuin  ilclMiunum  <ii«niplar  tnifif.  lllr  xd  <*  KibtUi 
adco  (ririttc  nfponJit,  itt  mulfo  <jium  .intra  fc  fu^K^<ir(n tt!!- 
dtTcr.  RegBvit  ctfini  i  **  Qocil<]iiani  cffe,  ^ui  fium  fubfi^rWRO- 
*'  aan  '>!  ulUm  pj&occiDj  ^uz  jd  ill^m  ^Mt^ritic^cta  pcrant-  I 

'W  f*t,  oHtoAtTt  poffer. 

'  N'm,  ntcfl  tn  arvcm  mcptui^  vduc  pcnctitum-anfadl MiJcuira- 
■tuj,  maximopcrc  periit,  "  Utfecnm  jorflrio- drptritttitur.''  I^. 
<i!>alJ>m  mlm  habcbit,  tantii  «ITc  cofljurjtiobU,  iit  Ati^lb  h€tt, 
tt  Stotii  (cwui  ipft  inter  Priocipci  crjt)  «tirci.  w  Rilifl"of*.iffte  k 
^kioit^tui  poflct:  aJ  |Udkia«nfm  nicapitafh,  MU^s  idtoci' 
Titmci  imitrtnim  &  elteoriQm  tonvcnifr  folenr,  prortotuB  vrifj- 
■<lfoBe,  Tct  grafi",  vel  nobtlicate,  ot  tum  guoqnc  tvet«ir.'    Omnii 


heUBTiJtem  cempanvcrant  liiblldi»  principci^Slonii  Rifi 

advcrEf ,  cajat  HaniilfDiiii,  Gordonii,  tt  Argathcbs  Cdmct,  e>pi- 
'faiitMncribannir,^*  fpc,  ut,'  G  annit  (qiiod  feotltav»  cnt)'jnjl- 
'oum  turbareltir,  le,  qui&numcro  hoimiRmi,'  &  !ocl  opfarMBit*- 
tt,  &  omni  btlli  appjratu,  fupcriore)  crafiti  fcni  uno  confliAM  fi- 
'iiire  pofTc  fperarcnt,  proroi,  oni  jnrij,  ntm-  virium  conrefitiofiem 
■t*(pe£b»cr«,  »t  proptett»  nihil  ex  adverft)  ^f^vimi  hjriwbar,  6- 
»mil  (|U(nJ  tenrporenoh  nctctrarrtf,  ft  fuprem*  Joriuft»  ale^rcon- 
■tuiiterc  floller,  limul  ne  fuprcmi  honorii  majcfl  i5,  in  tontcniioncin 
eum  ififrrioribm  ■dcmUTi,  Tilefcerer,  dicm  diffidit ;  ipft  p^fHidic, 
'ad  Cil.  Januiria^,  mJITo  in  cunodiim  aA  hcum  Lcvifiiini  C«fiitf 
"Nottbumbria-,  Stertinum  cfl  Bro-feflu!. 
'.LIL  Adveifji  fitflio,  'o»m  dcnuo,  ptsttr  ffnfi,  auftorituttt 
Wortgtj  ft  potentiam  cMfterc,  flr  ad  popitt»rt;p-%6nwiim  ^tian 
Atigfoi^om  favorcm  acirfdere  THeTct,  ad  id,  qu(Jcl  ti?u  ctmtcndcntf, 
farcim  wnuhtloot,  pVrcim  mignifieit  ReginzS^OtDrumpoIUcitJ- 
ttooibuj,  <)uae  Galioruta  ftHifpanorum  auiilia  jimjam  afforc,  ptt 
liieTat  affirmibafic, .iiicitati,'  ucPrcfej;cm  rollcrcntr  quo»It6,  nnt- 
"  Itim  fuii  confrlii!  csvtunj  repericb.irt,'  MifHi  pcr  omnet  rcgiontt 
iHinciti  td  rusc-fhGiomi  priocipc!,  fo-tlui  t«i  cam  itm  incyw.'  Ha- 
ic  ffrderi  flibftrrplerttrr  Kamiltcimi,  ^iiquejpf?,'  corumirc  *^rl, 
itt  arce  Eilimhorjenfi  eiiftoificbsrtur  Net  srci/  grifeffmj  hiiTDi 
«onfilifiaiMtni  fltiire  erarficuV.  Qiam' rjij>(cionttt?i  on;r~iii^f^ 
ttita  firtiti  iMei^pcre  ansehjnt.  -  Opci^m  ItKifti  aJ  Id  fetictm  p» 
'«iftt  Jac(*U!  Hamiltonim,  rt  Atxhicpircopi  Fafii  AnJrt^fcrorc 
B.-ttui:  aclocum  tcmpufguc  inrutiii  idoneum  auctipabniitr,  -Tortt 
,.  codem  tcmiiorc,  ^i  ftrfi  crat  Profcgi,  Britannoiiuhiim  pdH  yn 
■CondilFwiei  rccipi.  Eo  CHm  proftaui,  rt  infr^a  rcdfrcr,  HjJitil- 
CBnJiit;  fft  omricm  occaricMcm  rCKcntui,  priinfn  Ghfcax,  rtcindV 
BtWjtif,  \:iim  inCiiiip  ^mtn- Yrrk.t'inw,'Vjwr.'M:\»aRfiat'ijf7o^ 
Saiti'a<i  cohitlium -eiftWii*»»  c^  c-Mtvi^a4\WitQ-.6^w;^ 


«5.1uberu<  Ir>  )Kdtt,  ficleri  daftinitat>  jmcatiut  fi  aUidih 
xcx,  (um  &p*  anM^i  «un  eoiybilie,  aDtclucen,  «IciBTuliii 
tior  fadut,  ^cum  iiKkx  ad  maiorcnt  fidcm  addcrct,  peraifliircro 
n  teni»  auc  <]uanai  zdci-i  iliverlarta  occulikri,  l«)uc,  11  ftju- 
Eomiic^fibi  darrniur,  cum  r  futt  latcbrts  oiiTaAurumi  ac  Wum 
»]C7  coniurationis  eonClium  &.<irdisem  czpliCMnun^lnh^n- 
itKie.pria^confilia  vuiavti,  nilTqNodpcrcaitdffB,  ^ua-i^cf- 
;  crat,  {«rtam  rcgrcdi,  tn  cocMtunib  itiacie  progrcdij'  dCcrcve* 
:.  Ncc  hoc  quiitem  proporiium  tcnuiti'  five  ^uod  caBiiiB  fcricu* 
um  erae  contcmtori  ac  fiumvitam.tn  manu.Dcifl0Eprzriica- 
t,  tui  repofixnti  Iib«ucun  redilieurui-eilR,  lin  ^uod  c^uitum 
ilriiuiloj^eom  opnerinu,  viam  opplcvtrat.  'Ginn  |iminc^uum 
nHendillcc,  &  leWiHr  loca- £ilpeAi  przcercuiiilfl  pcrtciduin  ft 
taret  cvinimum,  «i  [oofilio  cura  turbarcferta  iter  marando  rc- 
tJActy.-pcreu/ibr,  e  jjfcdia  ligntb.i^uod  lintciii  vclut  iit  aUum  u^ 
n>  eficiucrat»  cx  Widiii,  gWttili>  pluniiea  pauUo^frABmbiU* 
m  ada&d,  .-ic  pmpb  renet  trlnlituflo,  eqtiinn  ^naqut-Ccjr^ii 
ixi^liii/  i)ui  .ultfi  eum  cnit,  eodem  i&»  cxaninat^*  ■  Ipic  per 
iiicuhi  horti,  quod  in  eum  uTum  dinicrat,  cfllcri  c^UO)  <\TKia  ab 
.mne  Hamiltonio,  Abbate  Abcrbntthii,  ad  Ouhm,  peraflo  fcc< 
Ci  ttKodam,  acceptr4t,.nuf7i<  fuorum  gratuIftUmc,' c|ui  cvpti 
Jicli  cv  tncum  oppcriebantiir,  ad  Hamilroniiim  dcduAui  clt :  ac 
n,  vcliit  regno  in  fuam  fimiliam  iranflato,  prepinaui,  omni  ho- 

rTnrtornnrfh>ftHlti;"pRf«Ht(tWfi!tfini(ft. ■'    ' 

LIIL  Limnitcht,  inecr  hxc*  cvterit  ad  £>num  reBtnc|aum  ere- 
i,  IViires,'ft  pcreurlilm  affirtiant,  tx  equo,  velut  ime  itnfu  vul- 
rit,^*rillit,  &  pedibui  In  hoipitium  redii^.  IniClaJ  tCim',"i]u) 
r»ndKplaK>adhil»l()aranr,  fleni  omnia  ad  Ijluttm  ellc  dicc- 
:it|  pauUafim  dolore  nbnrcn,  nihil  omnino  animo  turbatui,  de 
Mtc  coj!itar*'Cit!pit.  Qui  adefjnt  autem,  cum  frquentet  du.c- 
it;  "Sua  «um  nimia  lehiHte  fibi cvitium  pcperilM,  iit.qui  tot 
maU6centifli>nii  hMninlbut;  Si  in-iit  ^rcuHori  fuo,  jierdtwUio- 
niidimaaio,  ptpCTciflet:**  Ad  ea  lcnitcr,  utfokbar,  rcfpondit", 
Muntjuun,  veilrA  fmportimfrate 'cfficteti^  nc  meaPoleioCTiti*  ro« 
paeniMU,"  Oeindr,  eom  de.  rt  fimiliari  flattiiiret,.  Reae'  I^rocc- 
>at  qui  aderjnt  coAimcnd^ni,  nulluin  in  ^ui-nduam  vcrbtim  aCpc- 
11'lncutui,  anre  medi.im  nnf)«m  dccdTir,  a.t  X.Cil.  Februariar, 
no  Cluti»  |wrtt  M.  D.  LXXT. 

LIV.  Mon  ejui  omnibm  bonit,  led  prxcipxie  plcbi  fuit  luflaolJ, 
IX,  v'eliic^renteHi.pid>litiim,-iSEvivumamnbat,  Scidortuum  de- 
bu;«|ulppcl  ^ua>j'pi^ei- plurim»Nbe(i  frxcUpe  gelht,  memi- 
rjbt,  rci  dblqiic  niirloiai,  Mltduin-rtplctoanno, -ita  peromnc! 
»ii.p>ircet  fufdc  camfkwfitj»,  «c  linn^  domi  fux,  quam  per  itinc- 
dc.  diivcf forivi  ■-  lurior  *flcr.  »,1  jam  deteicwt  \tw'\4K».,  <^  'J^- 
iaUfmom.etant.  morcuuin  verU-Lradi\MU  mofctvii&iamwfc.  ^*- 
^iunrronitiiiiincm  io  bcUo,  cum  tiinjno  «wi*»^'^^'^!^ 


^teilileBMrintcm  in  trbui  ^rowU*,  re>l  fttnptr  oilii felkcai V  ' 
diviM au^dBtn prcW^ccUa  mflrBnl ntgottD iifhjlffe  vidr4tw : lilB 
UibiuiiiKtaiinfujipEkiliruttctirlis,  MntitmgcijDiiatli  in  rebnr^ 
^icMdii  Ihidiuitl,  ut,  quMicf  t  hrllo  vacarrr,  lanun  <ticffi  fidiouRi 
tell<>;io  alSiirm.  tj  prxJtntii  vetctundia  li«lM»,  ui  t>«qiic  ccw 
iortj  Btr  alutnniini  opprimerencui',  nci|uc,  ift  pottoiiorwB  jr»t!» 
■m,  llttbui  inlMij^toii  Jilitij,  mhaurirtnruf.  Domui  c|M,vti« 
finatftMnmficrHium,  Aon  foliiin  a  (iasliiil.Cedvcritii  «il>mfc> 
nilmcivrihat,  pur)  -crjt.  LcecbiFuf,  a  pr^iiidio  ft'tntn>>~CA^i 
niputaliQoad  e  racTiiBIbliir;'^  tjiKin^Dim,  ad  tufn  uAim,  crMlit  ' 
ram  horeintm  (iivm  femfKrhjbvtuit,  c^ititn  ti  ^iii  Bikr^nc  (toAri' 
ni!  nominc  iUufhtt,  <adcrint  atuem  fcrc  IVmprr,  tc  ftuiunD  in  )»• 
nnrc  3p>i(I  cam  rraiAt)(OTsinfcntcnrii(  cK(]Uirtl»(.  NcquB  U  u>v> 
klrionc  vom  facicbjt,  Icd  fludio  vium  lA  taia  iwtmM  uxnpontn- 
di.  '  Libcralinmi  propenhntui  crit.    D,ib>t  cnim  &  m«ktr6t  ftcr 

Jucntcr,  te  minuit  ctijm  in  <tandoini«i  *l«(rii)KcoramM(Ubai, 
:  fitriiijiity  ne  sccipicntitim  vcrkuniiijimMcMicf,  Mcdtntu 
manu'4oM^r,  CtimaniKi»&  damcAicii  fiqiplkitcrS^fcn*  vi^ 
Tcbat--  Sivuiiaurcmconimdrlinuillcr,  atriut  mdUo  ^mmM» 
not  incrcp,ibit.  Hit  mtinbuj  dt  vliae  inniMtntia,  non  modo  civi^ 
hui,  ftd  cKcrit  Ctiam  natioaibnr^  9c  nnu  trM  St  vmcrabilift  ftil 
pmipuc  An{;Kft'^uibiu  inomnifertuaa  viniftcicfus  crM>tiM£il 
cttcainr.    '  .....'.  -,.i  i*  , :j,       .  - 

'    '  ■  Vr"wiir!i>  Mi  Ftqn  ■  jn vji^q  ^"!  f ^^  m  *m 

><>TUM'atwpu^*i>JgBiwgh||»lirilliii|Bii 
■  yrrtttocftfeaKU,  «fr«.<»M5<|[  iililitwiiiiil 

ixvjmit  bAioiHMn  coMtilnn  jfaMHiiMUi^  fiWr 

-._ji.  HaiBklto^  fiMueafks  6«^bMani(tBilt:<» 
dccg.coiivcpa»nt,:prKtAM  enrandi  BtoHgBm  Mjaaolwi  Hw 
ntltciMu»,  •eatuprtocipem,ii)ai  i»  ■!»«&«  «nMMMa^:Ut 
lntnrct:  nnri^A-o perpmrtf  «<lrrfi<)WBi.t^^itnBiii rfBn* 
<  fwf.V^iK  camric  .'geoHbui' fwfiBdcr<«»(iM-t*i«-«Mtt4tfi^ 
4UI)  OfrpmiclitbpuhUcit  fe  «oa(owara«,,«M  «ei  id-fiMktfp* 
nptt>crcqt:  iic  ptaAati  fUptcabam»»ut  «M  jilnwifc».lJLaiW 
MafioneiieSuratw  ftJtMomM.  Naw  fwiifaMiB»  f»*fcifc 
ae.  Valtenu  Sconu  8c  TboiBu  CMfffiidlfeflte»  fti^ft«ii» 
gref^  l«i«UBinMM  omai*  ^muii^  JJqt  iH  JMilB  iWrfeB- 
w>  ifium^fiipCriKibutvMavbM  fiwi  .iM<nhf.  «Mft.-tlyf 


-^«Mot  addiKSK,  iiifii^%fat«ifoii&^rii^ 


tl.  BttcieS^t  uc^,  ctlj  inuUif-natlMWr  GlilaiVWilfluMiatae 
ilif  &  finUBibutdelj^mur,  lU^idkucln  prfMtw  eKii 
MlaiioMtr^Rtfbciliperfittnlwt.  ;fll  d»qn«ft,  uvGitflieiiilii^ 
ndUiMu  B  cuftoSii  cduccmur.'  Ifcua  In  tuaciliaXi^  pluri- 
r  vcriut  roBiiiifwiorailet  iunocentiaik,  NokiUcite,  ^uk  ktlerir, 
anit,  libioulliiocrtiiigdiciit-coiiAar^Gderua,  quorunar^u- 
MT,  aCiMdi  cA,  (ugudMina-cnlntatdif  Ksgii  acPrDKgiicon- 
itji&lkliiciMli^  in.  Aaglia^nupeF  «Riciti, 'prope au Attr  fiilf- 
]  fcidbnifltitefti  oc  ^i  bi  aliud  ttiftpuli  dlbu  vnkicinh.  lalc 
)c))fei'juoE(uraiid«fiiam>iiMKiaMiam  tcAituii^^atldctd^iM  Rc- 
ipTBpioqiri  diem-  eiidkfnRM  A*  v^tUM(4  'in  JUi  p»v^BiMHt< 
;nik,.cui»  dc  ^fiatu  ragiil  confiritMUi^  pn)^eM»iniii  teoptnlil 
Ht-uiiv,  quoisiater,  antc^win  ft^na  abdicarat,  filio  1\t- 
niiomittavciaA  qui  lii  MUfn»ftucip*K  vcllcc,  modo  in  ailir^- 
i.^&^^acm  poftea  noh  >biiflct,-adininiftrationl  rerum  a>lmove- 
irc:Mjselhiiiii}'jamvum.Mfum  perturbailoMm medintut,'  au- 
r  crat,.  utt  icerum.  I^-occrci'  abfincei  admofieret}ni)>,  >iii^'  tivH- 
rt-idcAcnt  ad  comitU  'Proregii,  ■liiJoirn>n  -dicni'  iniuAi;  nc 
iiH)oca^IIari.)>oflenr  ft  abflntlbat^nhtaiii  KfA  prvclpitacam. 
wliw  cum  pauoi  alunfiu,  an  cateri  abnucnint,  magii  uc  ad- 
rariis  amiwm  calumniandi  «euttonem  tolltrent,  qUaih  qooJ 
cquam,  ci  dibtione  comitiocum,  prolici  in  publicum  iperarept. 
'.Ih  Sofl  Inrc,  Thomii  Randolnii  Lcganu  Anglui  efl  auditut. 
{inaeniin,  viva.adhucPraiege,:LegatDi4niferac,  ^uiniuleiiAD- 
Tiiepoicereni^  qqi,  dcceAa  ftpunlra'Havtfti<C0n)ur3ttonc,'fii»> 
:ii  K(ni  fnirLigcnK.  Hoi  L^coi,  AerlinUiiditdyi  Prerex  E- 
ibU^gum-nqccemt.  £o  momio,  imui  tuitiitii,  ftnc  rcfponfo 
vAerant.  Cum  vrm  dcPrOrc!;»deligcndii.conventtu'habcj-RV''i 
ndi^uf,  quiantrjiliauoeannoilnScotlafiierac-^uodreihoiiii- 
^ue  Cfui  naiionii  optune  nolTc  videbacur,  &  ^uod  eic  utrijifquc 
itii  comroodo  fbperiorel  legationei  obiIi!ct,  otnnibui  bonii,  ut 
[,  carui  cire  cxiRinubatur.  Ii  in  concilium,  IncreduAiu,  cum 
Umlet ;  "  Re<!iint  fux  anilBW^uJii; ert^a  Stocoii  femper  fuiT 
z.i  eam,  ntanKaJtbui  Eotum tiirfa<it&  'non'defiKric,  iia  nunc 
on  defururam.  Deinde  ooiRmeMonr^^inccriione!)  In  Ani^liam, 
Adei,  rapiciu,  inccndii,  fufieritribut  diftui  ttSh^  P.Hmjiiii 
jcc,  nifiil  horura  conlillo  pu&lico  gcTluht.  Itaquc  CandAn  in 
tKfcncia  v«IiiRCaieia,  idem  fuum  in  cot  nu^um  m:inere :  acque 
deo,  cjuanquam  (rravicer,  ic  nutlo  fiio  merico,  larellita  eft,  (l-. 


uodjurcfuapoirct,  ncc  publkereM<eptterc,ncc,  ob  dclicla  pau- 
dnun,  ab:omiiibu;  ecmai  poflrrc.'  St  qilitfcm  non  elle  itrtii 
a  nupcr  oWca  lic  omftiulti^teturft  pcituHiatloi^^nebi 
: c  ..II . ..^  j..i>'.i'   *     ii.' .- j'^ 


imen^ilc  bnnorum erpa  fi^  v61inteKtc<ilubicir|.'.    ffteorum  ^r.irf- 
m,  non  modoculpaln  a.cdnTcinitiai^ublicJ  fcparatur.iffl :  ftH  (I 
ifi,  'ptoficer  mmui  donicflrcoji  pjcii  pCrtUi4i:itOTU  9t&'(c\ic&&»,. 
ii  cocertf  iKin  po/Krnt,  felu.it  tum  i\VMCw\'"(MiQ»T»tii.  ttoY'''^»"^^ 
■inniaBi  conlllio  jxmaj  vioUtorum  tueiii^im.  tT.yx.«^.    ^l*^,. 


i*  JAt  KMkicio  eitCiCtEUin . ptr  pAcuuin  sgium  iicr&dfarunvi  B» 

V  fluc  i^ttfii^tJin*)  <]ui  *  vipA  rcmcVui  tflrr,  uluoni  afincni  fan. 

iy.  ActiqiM  le^t JOW  tajrifa  .coniitidjant  i(Woiuci»nci,  rcrofcf 
quiicm  >n  oinni  legttinio  coDventw  utilci,  fcil  x4  przrcticem  rtitnd 
(Uiuni  ncicfniriaF.     "  Piimuin  oouiiuiii,  rclieioncm  cucndim  ium- 

V  nu  curji  &  vjgiUntix,  qugf  uita,  &  crg;i  Deiini  &  hoiiiinc;,-«ft- 
<<,i;ierum.  rjiiontm.noi  aoc».  QyiJmjll<ixcrpubliu,  rcniMn.i^ 
t<  lijli^rii  .4iu  «inftAre  potefl,  in  U  [irScipuo  ihcumfacndura  fiiidio, 
V-^  tuoivV.i'!  "Iniundum  viiibut,  uc  iUmi  civii^m  intcr  fc]ni& 
<'<(M^orki)»rjn£ie  coUiur.  .Cun  Dcu;,  uciucrli  dpiEni,  Rfgiuin 
(<-|iuic  pqpvlo  iodullcrit  inperium;  R,cgibui  |urccc,  hocMrc  cot  St 
<<  omsi  obici^uio  obfcrvarc  Sc  prolctjut,  ci\  xquum.  Paxj  comccc- 
<,<  •ia,  Si  amidtia  cum  omnibit!,  (|uo^d  iicii  pocclt,  hnminiW, 
<<  Dcoc{t  gr^iiifTunii,  fundcniiiijuc  rin^utnii  Iiununi  fiiim^quodTi- 
<.'  iiuii)t)cui  unkee»rccratuOcxAinguit,  aut  ccrie  inhibet  i  eailciB 
<_'  ttjig.ulnrum opcs  flngct,  cjvcf^  (uii  iaimicii  rormiUabiliorciJ*' 
<.'tii.  Juf)iii4,  Dmiw  jBublicx^.incoIiKniMmeuflM,  impMttaix, 
«  cujiupnccipuafuri^ll  tD.lonftiantma^cT(u£.  ]Cbm  pcoititie  £r 
<'  omni  Ic^iiim;^  il«ininatic<ni.iiiaNiincdccctkbiltj,  hiK  hcxiunum 
<*  pcniii,  quoLUiiquc  tcir.irum  fc  reccpcrint,  nuUa  clcmcinij,  favote 
«  Qc  indulgentia  eft  proIcqucDdum* 

V.  Hxc  Rsndoliut :  qui  &  &nQc  &  fibbrittf  admoner«v  Sc  z- 
qu3  pnftulaie,  eCl  vifui.  Sedqiiia,  nemlnc  itaJbioaium  nueiltn- 
tum  ailhuc  cleQo,  ccriui»  r^nonCiin  dmiitoqipacerxr,  inC^Ma- 
ij;\  c(l  rcicAut,  Patkemo,  Pran^i  pTOciioe?  «rfi  fntrcr,  n  «• 
ijrm  matre,  Gulielmut  &  RobntuiDvaUflii,  &int.«MdiEii  -Hipe- 
rcb.int,  uclui^Atnf  uidigN  inckrf ,  mAxl  ob  inimkltitf  ^frhadf,  -; 
fcd  ob  rrmp-  iil.(cj,'  virtdicarcnir.  Ibi  ftiltesditcfi  varutnn, 
omnibus  quidcm  confcnticnttliuf,  ptrnal  dt Mmciilbcspetetulai: 
lcJ  aliii  cinfcntiliufi  *' De  ea  fvit  (ulucUtt  titem  dioendom," 
(nomina  aiitcm  muttorum  dcferebancuri  )  oliit  place^ac;'"  Uti 
"  furidicoi  non  e)i(j>eA«ndo;,  a^vcrfat  eot,  ijiU'ianlia--J2iB>£rftrpe- 
"  rant,  ut  (acinw,  quod  ficlnaie.pitraraiK,  nfUcndtrent:-nccin 
"  co)  mndo.  llatiin  arma  (tistcii^,'i<d.ctIantJiilvcr£u  omMs,  qui 
"  fvpcriorum Ordinum  comitUi. capitc  niiAuK.'Crim."  •fnatkin- 
tcntiam,  <]ui  adcrjnc  ex  Equcflri  ordittr,  prouienM,  nectuMii 
propofitum  tencrc  potuentnt,  maximc  difluadentibur,  Atbelio, 
auod  diccrct ;  "  Frc^tienticimn  Prncenim  [onvcntinn  nfpcftn>- 
'*  ^um:"  Mortnnio,  <|uod  CKiftimarcr ;  "Fore,  ut,  G  plura  con- 
"  iunf>erent  crjjnisa,  vmdifta  ProK^t  picrircc,  &  rei  ad  ctvilc  be!- 
"  lum  proriimpcrcc,  omnibuf,  qui  paceiRtimrrcnc,  fc  ad  crdii  ic- 
"  oi  ap.ercearailjui.  I>!itur,fcpanmda  dimiflafac  iur^Gficri  pof- 
"  tjt)  a?endum:  ntliilque  aot<  Cal.  Maii  (tpidieiadiMveiitn- 
"  aom  i\i£lu;  ciat')  inttvwA>a&V  V:\  •siMauni-iUefiiiDnuiit, 
fflaxima  popu\i  f  atte  c>itta«»»tt»v'WA;^>SM;>i4MBWM«*t,«^iJ 
njtam   iniiaicotum  KeettOTO,'o:\a,4.&»4:v»w«.,<^\vwwi«»s,-«.- 


Liher  Vtgefimus.  tfoi 

fteSerent,  ut  fpario  intcrpadto,  cxdit  iovidta  rclangiiefieret,  &  d- 
Siio  adverra  iateriiB  virei  alTumerct. 

VL  Hjncvulgi  oplnlbnein,  &^uxdaiii,  qux  jam  prxceilcniit, 
&  plurima,  qirx  lecuti  funt,  conlirmarunt.  Nam  llitim,  cxde 
Proreeii  viicdum  divuleata,  Jacobui  Hamiltoniui,  oppofitii  pigno- 
ri  agriJ  Joannt  Somervallio  Camnethamio,  pecuniam  accepit,  ^'uam 
oim  alH  Cumma,  ab  amicis  cortogata,  ad  militein  meneiurium 
coadiKCttdum,  milit  ad  amicoi,  jim  ante  prKmoiiitot,  ut,  propccr 
iubitam  mutationem,  quK,  ioimica  ipJorunt  capiiali  fublato,  accr- 
derat,  in  omnia  parati  cilcnt,  Nec  poD  iJ,  a  coitionibui  in  mulfit 
ac  diflantibus  locit,  a  RegiiiK  fattione  eR  ccintuin.  Ad  dc<.imunt 
quintum  CaL  Mart.  capjta  fere  £iSianii  rcbellii  convcnerutit  GUl- 
cuf  ■  Inde  Argatlielius  &  Botiiuj  ad  Morronium  icripferunr ;  "  Se, 
**  qula  Prore^ij  perciiflbre»,  &  cardij  confdoi,  quinam  eJTcot,  aii- 
"  Suc  ignorarenr,  libenter,  ea  dc  re  &  erucnJa  &  puniendi,  cum 
"  reliqua  Nobtlitate  cpnlilia  communictturos :  verum  fc  Kulimbur- 
"  eum  non  vcnturoi.  Sin  Rcj;ia  faAio  fibi  perfuaderi  (Inercr,  ur 
*' Limnuchum,  ad  Varium  Dccllum,  vel  Sterliniim  venirenr,  nul- 
*<  lam  le  moram  faauros."  Rei  a  Mortonio  cum  Mxtcllano  com- 
munic.ita,  (ita  enim  in  litcrii  erat  firipcum)  nullum  cxitum  h:ibiiic. 
Eodem  tempore,  tcripiit  Limoucho  Thomjs  Caruj  ail  focerum  fu- 
um,  anij  prxfc£l>im  ;  "  Si  a  Rc^ina  Anglorum  irapctrari  poflec, 
"  ut  incurlionet  nuper  fiiL»  dtflimuUrct.^fc  inpolleium  opciam 
"  daturum,  ur  limitej  pacarentur,  &  in  officio  ellenr.  Sin  lunc  il- 
"  U  cooilitionem  tecufjtet,  fe  in  incepto  perfeveraturum :  nequc 
"  enim  fc  dubicare,  ouin  bonj  civct,  oui  in  oflicio  crga  fium  Reci- 
"  nam  perflarcnt,  lc  conjuogercnt ;  &  auxilia  Gallica  mox  aliii- 
*'  nira. 

VII.  Q^iioto  Non.  Mart.  Hamiltonii^  Argatheliui,  Bodtui,  Lim- 
nuchi  cunveiKrant.  Scd  neJci  uniui  mercenarii  milttii  omnei  co- 
rum  rationei,  fubito  tumulru  cxorto,  conturbavtt.  (^um  ob  caul^ 
£im  poflridie  Hamiltonioi  Fanl  AtKlrea:  Archiepifcopui  domiim  re- 
duxit.  R.eliqua.  rebelliiim  0£)ir>,  in  primii  Huntilu'ui,  Achnhus, 
Crafordiui,  Ogilviu;,  itcm,  cx  Citrorthanii,  Humiui,  Scfiniui, 
MxtclUnui,  convcnerunt  Edtmbur^um.  Mortuniu!  quldem  in  lu-- 
hc  erar,  cum  paucis  atlmodum  comicibuj,  donec  Glccicamix  &  M.ir- 
ria:  Comicet  cam  fuit  cticntibiu  ailveniirenr.  Ad  qu.irtiim  N<'n. 
Martii,  capira  faftionum  coierunt,  ad  confuli.indum  de  fumma  rc- 
rum  :  fcd  ea  conrultaiiolentc  procedcbat,  propccr  abfcntiam  Ari;.)- 
thelii,  cujui  tum  magna  er.it  potcnti^  &  auAoritas.  Huic  Hiiiiri- 
Ixui  fc  perluAftirum  rccipir,  ur  cum  rcli()ua  fadione  fe  conjunnerct. 
Verum  I<  rc  infefta  rediit,  fraudc  (irt  maxtma  p.irj  hominitm  «.re- 
didir)MaTel)4t>i,  ^ui  omnia  in  longum  duci  volcbat,  uc  rebui  no 
vandis  in  ftatu  rcent  tuihulento,  locns  eflet  «monunior.  F.r3.t& 
Atgathelio,  in  omntbiuaflionihui,  aliud  im^e4\«iMis«ct*  <ia\<:&.-sTO^ 
gua  jniaus  ejus  vires  rampoilim  fupcrlorum  fmi-K  «S^^ittt&i.., 
gaod,  qaamvis  yfi  itnpenftfliine  cauffx  R.C5!Aax  ?3.vi«w,^J.'K>«^'r- 
E  c  C  ^' 


,  —  ^-«s.  •luu  III  {lerpcTUum,  1« 

^tuRi  cfln.  Erant,  qui  ad  convcnni 
incegnm  diJlerencl^tm  cmfcrenr :  feJ 
dui  t.iTicim  rciutn  pcrcurbjtionrm  ti 
liiicrcaoie,  &  fiiLilc  cxoriri  Scxv 
ienicntia  uirjmque  harum  duniuba 
Rcginx,  cu;us  ab  inicio  (fi  jurii  di£e] 
■nentum,  nunc  minuj  ratto  duccnda  i 
lio  piwimum  fccum  .ifTcrrct  periculi, 
prrfcntium  rcrum  ttxtus  ferrc  poHc 
Rcei  A  primorJio  rcgiti  incund!  fueri 
1  tcmpore  obtcmpcraruni ;  i]uil 


profpiccre,  nc  quod  publice  deirimm 
(cm  Prore^cm  cdanr,  qui  6cReeisfi 
conrulcrc,  &  pofTit,  &  veiic.    Nm  b 


quc  re  inlcdA  folutus  efl  convenn». 

IX.  Tot  coitionibus  fruflra  tentati: 
ncm  pcrrrahercnt,  relcllcf,  rurTui  ad  I 
ti,  eofdmi,  quof  aniea,  ducet  latronu 
veliquum  ad  extrcmam  crudclitatem  ft 
■lii  capiia  Re^inam  An^lix  cnnviciis 
rum  calumnijntur,  ranau.im  An^lorai 
li  Angtka  arccfljnt  .luxiJia,  fe  Gallon 

X.  Eiflcmfortcdicbui,  appticuirRi 
i.KU!  qukljm,  e  cubiculariWB—i'  c 


Vigefimits.  60  3 

tertium  UtAprilify  ac,  praeeeraliascoinmoditate$,  quas  locus  h:i^ 
bebat,  oppldanoS)  in  quibus  snagnuni  in  omncs  p<irres  momcncum 
ponebancy  adjungere.  Id  perfacilc  fa£hi  videbatur,  cum  GuHc!- 
mum  Kircadiunnk  eundem  &  arcis  &  urbis  prafettum,  in  fuas  pr- 
ces  jam  pertraxiflent.  Sed,  <)uia  cxcubias  ibi  hcri  inrcllcxcranr,  2c 
vulgus  in  alteram  partem  proclivius ;  ad  oppidanoi»  prius  miirun;^ 
iic  hbi  corum  voluntate  ibi  convenire  licot.  Oppidani  rcfpondc- 
runc;  '*  Se  neminem)  rranquiUicatis  publicx  itudiofum^  qui  Rcgi> 
^<  imperio  pareac»  exclufuiios:  Anglos  vcro  exules  &  Hamiltonios 
.<<  in  urbem  tK)n  accepturos.  ne  vel  Rcginam  Anglorum,  in  cujus 
*'  regno  negotiarentur,  amdiie  oflenilerent,  vel  cum  cxdis  ncfarix 
**  rei$  confdia  communicafle  vidercncur  :  ncc  ctiam  nafluros,  ut  no- 
*'  va  edi&a^  qux  ad  Regfi  imperii  imminutionem  ipcSarcnt^  pro- 
^*  ponercnrur,  aut  juvcncus  (uci  in  morc  eli)ad  arma  capicnda  tym- 
**  pano  convocaretur. 

XL  His  legibus,  ecfl  dnrac  vidcrentur,  tjmen  eo  vencrunr,  rati, 

.fk  paulbtim  pofle  iimplici  multitudioi  obrcpcre,  &,  oratione  com- 

.moda  demulccndo,  univerfos  (ux  potcflacts  ficere.    Ncc  tamcit 

periuaderecivibus  potuerant,  Kircadio,  urbis  &  arcis  prxfc^o^  ad- 

nitente>  ut  daves  porCarum  dvcs  eis  traderent,  vcl.de  iblita  cuflo- 

dia  cederfntt    Toco  eo  tempore,  ad  Maetellanum,  qui  .lut  pod;)- 

gra  laborabat,   auc  egregie  fimulabaC)  Quotidic  adeo  frequenccs 

«:onveniebanc,  uc  domm  ejuf  hidus,  &  ipfe  ludimagifter^  vul^o  no- 

o^inarecur.    Nec  ccl&bac  isiccrea  ulcro  dtroquc  commeare  Atholi- 

us»  ur  diverfe  faflionis  hominct  ad  eum  ccccums  qui  erac  £dim- 

burei)  atcrahcrcc.    ^*  Illi  cotKordcf  rccufibanty  Ance  dicm  Cal. 

.>^  Maii  (  qui  communicer  ab  omnibus  confcnciencibus  erac  diSus ) 


*^  ad  quatuor  millL)  pafllium  aberat,  communicarcnt :  is  reliquos 
^*  facerec  ccrtiores."    Tandem  per  Atholium  didia  efl  dies,  qua  dic 

-utriuique  fadionis  pauci  ad  villam  Morconii,  quz  eft  Dalkethi, 
convenircnc.    Locus  fa^ioni  Reginac  non  placebac :  non  quod  quic 
<)uam  infidlamm  cimerenc,  ftd  ne  fua  vilelcerec  aqdtoriMY,  il  ipii 

-  ad  Mortonium  poctus,  quam  ille  ad  eos  accederet.  Kritur,  nui1ri> 
co!.:rll>us  {Iirocis,  ncque  ulla  re  firis  ex  (enrentta  procedente,  fublri 
iT,:crvfn:r  fblvcfKli  convencu9  neceffira;.  Nam  rum  advcrfarios  cx  - 
clui'.cre  urbe  cupercnc,  neque  cives  in  fuas  pirtci  tnhtrc  vnlcrcnt, 
Aatuunt  e  viciois  locis  maforcm  arceflcre  multitudincm,  ur,  invltis 
etiam  incolis,  omnia  in  (ua  poceftace  haberenc.  Juval-at  hoc  con- 
fdiura  magnopere  ards  prxieQus,  qui,  quos  in  cuflodia  hr.bebnr, 
(erant  autem  rafiionis  Rcf^inac  prope  prlncipes) liberos  dimilit.  Scd 
rumor  fubitus,  dc  advencu  Anglia  cxercirus  Bcrvicum^  orx^^s  v.^- 
rum  rationes  curbavir. 
XIL  Al€xand€rHum\u%  &  ^oannesMaxwiLWvoL^^tvs^Y^K  V^'^^'^ 

nnc  2uaont2tc  pMicBj  cmifli,  domos  aid  tvi^ t>^^^  ^^        XV« 

£  C  €  & 


I  A  A  '  '       J  *  « 

^n  bcUum  con;c6li,  defcrri  ac  proJiri  clfenr,  ad  fua  (]uii^u< 
]»tllim.i  cum  {]>€  in  pjltcrum,  abicrunr.  Ira  rot  rcbus  unc 
j'i;vcc'r  cxl'j)cc1ationcm  cadcntibus,  omnia  corum  conlilij 
iucrc.  SeJ  maxime  prxter  opinioncm  accidit  rcpcntinu 
rxcrcitus  advcntus,  ad  c|uem  rcmoranvlum  duplicem  mi 
Angliam  lcgacioncm:  altcram  ad  Thotnam  Suflexige  i 
«{iia*  prccarctur  inducias,  donec  per  litcras  rcrum  fiurui 
H  c^>inx  Anglorum  indtcarent :  altcr  cnim  Lcgatus  licerai 
ii.im  fcrcbat,  qux  multa  pro  iplbrum  caufia,  multa  adm 
:im  fadioncm,  contincbant :  in  primis,  ilias  vires  (upra  ▼ 
^cnilo,  concra  hoftilcs  clcvandoi  prope  bclhmi  Anglis  mii 
Mxtcllanus  cnim  carccris  periuafmt;  ^Regiiiam»  ftemt 
'^  tura  timidam,  omnia  prius  faduram^  quam  ad  arma  i 
^^  oaipDC  Gallis  &  Hilpanis  mukis  de  cauffis  ei  infenfiii 
*^  domi  nondum  quieris."  Petebanr  enim  rebcUes ;  *'  V% 
^^  Anela  vclut  arbirni,'l^)er£oris  biennii  £ita  (etfi  muh 
^  cis  fubdripferanr)  rerniAarentur  :^,  velur  novo  inirio  f 
**  vum  dcnTram  comitiUnr  omnium  confilio  fierer ."  £r,  i 
^Honis  firmicarem  magis  oftcntarenr,  Procerum  iiae  parri 
iircris  ad  cam  miffis  indidcrunr.Ia  iis,  ur  mukirudinu  fjf 
«y^crcot,  multos  advcrfair,  plures  neutrius  fadionis,ad£riple 
(proptcr  itincrum  longitudinem,  &  corum>  quar  procul  g< 
gnorationemj&  quod  liccrar,  adReginam  icripnr,  ad  Dancc 
fcicntiam  eranr  perventura:)  eam  fraudem  difliciliut  oeregi 
XII L  Accidtt,  eodem  rempore,  res,  ur  ipfi  exifiimabas 


Liher  Vigefimas.  tfoy 

yrxfentia  inKr^ellam:  nec  fc  dubit^ire,  quin,  ante  fuum  rcJ;- 
■  tunjj  nillej,  qoi  fubJlditvnitteretur,  conlcnpnit  forct. 

XlV-  Priidentioreji  ctfi  hxc  tnagna  cx  pJTtc  vjna  cflc  ftiebanr, 
amen  iii  Tumoribtii  ficile  plcbem  fiilli  paticbantur.  Igitur,  cum 
nimi  multonim  pcr  hzc  eilent  ciefti,  cun  Ixtiti^m  minuit  Lega- 
orum  ex  Anglia,  rcbui  infe3!i,  rcJicu!,  Ncqiie  cnim  SuHexio  e 
■c  Angliu  videbatur,  cKercitum  per  inJuciai  oriofLun  alere,  nci, 
me^um  bcllum  omittcn;,  nullis  conditionibjs  ab  hollcoblatii:  & 
ircrii  ad  Rcginam  fLrt)>tis  tn-im  iJ  Jp&  julTerat,  ne  CKrpcftatio  re- 
ponforum  in  inora  rebu:  sercndii  eflct)  rcnsjnatii,  fr.iui  facilc  dc- 
eflaeft:  quippe  cum  Sc  fitcrx  elfent  vinilRma:  iia.iiionii  plcna:, 
tc  nibil  e.irum . rerum,  qua:  inScoiia  accrentiir,  Anali  innorarcnr. 
Leg.ui  prope  conviciis  aba&i.  EKemjila  liicrarum  in  ^cmi-tm  aJ 
legi<un  fadionem  remilfa.  Ila  igitur  Ipe  ^cjcfti,  &  advcntu  Cu- 
tico  encrcitus  Anglorum  ad  finitima  loca  deterriti,  &  auxiliii  (iio- 
■um,  <^\  domum  ad  fua  tucnda  abier^nt,  dcftitui),  &  oppidano- 
'um  animii  pirum  confill,  cum  ad  Cal.  Mjlas  boftes  Edtmburgiim 
rcnturoi  Cirent,  Llmnuchum  diCblunt,  cum  locum  rati  commo- 
Itim,  ad  fuDi  e  longin^uit  regni  partibus  arccflcndos,  &  itcr  alio- 
'uni,  ad  coovcntum  euntiiim,  impcilicndum,  &  rcliqua,  quz  fu- 
icrioribut  dicbus  in  concitio  |aQata  erant,  pcrficicnda.  Ibi,  Ha- 
in  iltnniorum  amicis  &  cUcntibui  colleftii,  iMum  iter,  quod  £dim- 
lursum  ferebar,  infeiium^reddebanr.  Cum  Joannem  Arciklniini, 
Marrix  Comirem,  illa  duflunjm  liirent,  fe  in  collibus  propinijiii% 
id  tranfirum  impe.iicndum,  objecertint.  IIIc,  cum  loci  iniquit..- 
cm  cognofierer,  paullo  fupr*  ad  dua  millla  paifuum  flumcn  fupc- 
'avir,  atquc  Edimbureum  fub  vcruerum  intravit,  ad  tenium  Cit 
Maii. 

XV.  Poft  cuni  (tiem,  cum  Regii  fiiflio  Edimburgi,  Reginsr  Liin- 
luchi  fe  contincrent,  aiquc  alteri  alteris  {cditionum  cauiUi&initia 
.mpurarent ;  oui  Edimburei  convencrant,  "  Ad  alias  qiufvii  cnn- 
'  itirionei  fe  Gciles  fore,  affirmabant :  ae,  fi  c)ui(  de  ft  quercrctiir, 
'  bonorum  virorum  arbitrio  fatti&£turos,  fpondebmt,  modo,  inLC- 
*  lumi  hujus  Re^is  auftoriritc,  fupcricris  Regii  ac  Proregii  cxdem 
'  una  ftcum  ukiici  vellent."  Cum  ad  hxc  nlhil  arqui  refponJcrc- 
•iir,  qui  Limnuclii  erant,  edixerunc  j  "  Uti  cives  univcrllT.ceii'^ 
-'  Legatb  parerent."  Comites  tm,  Araixis,  Argatbclix,  &  tlun- 
-flzv,  coroitla,  in  tmiuiD  Nonai  Augufti  Limniichi  hibcnda,  in- 
lixcninr.  Aliera  faftiol.cgitum  ad  Rcginim  Anglix  Robcrtum 
Pitcamium  miCrat,  qui  a.(>cret  cum  ea,  "  Dc  commiini  hodc  te  - 
'  primendo:  quaque  UctliusScotonim  inlc  animos  intcUigcict,  cx 
'  ejiit  arbicrioProregem  eleSuroi. 

XVI.  Interca,  dum  ucraque  pari  Jlverll  diverfi  agicant,  Anci/, 
TVviociam  ingrejfi,  vitlai  &  vicoi  Carorum  &  ScAtnt\:nt^NA'\^  ts.t^- 
iliam,  FioJjM  euce,  Jbceranc  evcuirKmei,  ?t  Ni^^o^  ^tnS.^^ya^  *-^ 
•reeepfjverincj  diruanr,  agros  popuUtioQibus  n  \&.*iit ,  V.  W'-'.^^''^  • 
•formant.    HtuaUm  arcem,  in  nuain  i\onimv\s  TOV.N^^r-it^^^-"''^"''-  :■ 
alerarj  acWM  vjcinia  pretioridinia  c^uxc^ut  it::>iro.^i^^*^"  '^. 


Mn  occultc  Havarri  rcbus  {>udcre,  eravi/Hmam  ilUm  fiu 
tatc  iujuriam  arccnivlr.  Tandcm,  ab  omnibus  amicis  & 
tiuis,  <^ui  propc  omncs  Rcgiis  in  partibus  cranr,  rclidus,  i 
fX  altcro  comitc  Edimbureum  vcnit^  ac  ie  in  arccm  abdidi 
XVIL  Nec  minus,  ab  aiio  limice,  Scrupus  Anglus^  An 
ingreflus,  agros  |onftoni(qui  eeiain  in  Angliam  feocrar  inc 
omni  belli  injuria  foedac.  Ip(e  Jonflonus,  locorum  nocici 
cqulcum  iequentium  impetum,  paocis  fugae  comitibus,  elu 
unnes  Maxuallius,  cum  tria  mlOia  hominum  e  propinquts  : 
berct  coaQa,  ci  opitulari  non  aufus,  fiiis  (e  locis  tenuit.  Pa 
dicbus,  Angli,  qui  Bervici  crant,  acccpds  obGdibus,  bona 
cum  ai^i  Dcr/uafi,  equites  treccntos,  pcdites  mille,  ducc 
advcrCis  noftes  communes  mitnint.  Ad  conixa  adventvs 
>lamiItonii,  Glaicuam  wofedi,  arcem  Archiepilcopi  dinie 
vcrunt,  nc  Comiti  Lcvlnio,  tum  cx  Anglia  revmoy  recej 
nc  bclli  fcdcs  cHet.  Eam  cum  a  paucis  adoleicentibus,  abfe 
fcAo,  tencri,  nec  a  rebus  neceiniriis  latts  paratam  eflie,  lcii 
fubito  {uo  adventu  pofle  opprimi,  tam  repente  oppidum 
funr,  ut  bonam  prasiidix  pancm  cxclulcrint,  Hac  Ipc  dei 
pugnacioncm  acriter>  iccisequc  fhiflra,  func  aggrem*  h 
aliquoc  dies,  praefldiarii  (cranc  autem  viginti  quatuor)  cai 
eos  exceperunt,  ut  plurcs  ex  oppugnatorious,  quam  ipC  cn 
ilcriitt,  reliquos  cum  multis  vulncribus  rcpulerint.  £x  fl 
amifcnint,  nemine  praftcrca  vcl  faucio.  Scd  Hamiltonii 
Anelos  Edimburgi  jam  efle,  dc  Toannem  Areskinum  Sterl 


Liher  Vtg^hnus.  607 

tamulniantefy  ac  ftatim  fe  dtlcefluros  commiiuntefy  adeo  non  com- 
peiluit,  ut  ipfe  pleriique  audlor  ejus  motus  fuifle  credererur.  Scd^ 
pecunla  mutua  reprselenrata,  miles  eft  retentus,  &,  machinis  ad- 
motis,  arx  intra  paucas  horas  deditionem  fecit.  In  pi*aeda,  quidam 
agnoverunt  vencra,  aliamque  Jacobi  Quioti  Regis  fupellei^ilcm, 
ouam  dominus  arcis,  cum  ejeraret  regnum,  iandie  juraverat  pcnes 
ft  non  e/rc.  Arx  femidiruta  relidta  ell.  Vicum,  6c  in  ea  villam 
Hamiltoniorum  magnificam,  vulgus  fiirens  invitis  ducibus  incendit» 
JExercitu  redud^o^  i&gli  fiervicum,  Scoti  ad  fua  quifque  fe  recepe- 
runt.  Datum  Drurii  precibus,  ut  arcis  prxHdium  incolume  dimit- 
fcretur;  lUi  dimiffii  Kobertum  Semplium,  gentis  principem,  dum, 
velut  expeditione  perada,  domum  lecurus  redir,  e  generi  fui  iiomo 
captivum  abftrahunt.  Qix  tcs  iufpicionem  de  Drurio  acrius  in- 
flammavit. 

XVIIL  His  rebus  vixdum  perafiis,  Pitcamius,  e  legatione  An- 
dica  revcrfuSj  hatc  ferc  retulit :  ^'  Reeinam  mirari,  Quod,  quarro 
"  demum  menfe  a  Proregis  interitu,  ae  f^atu  rerum  luarum  eam 
^*  certiorem  facerent.  Se  enim,  ob  hanc  cundiationem,  inccrram 
^  fuittty  ^uid  decis  fperarcr.  Inrcrea  Ibllicitatam,  crebris  Galli& 
"  Hlfpani  Lcgati  precibus,  Domioc  Rcgum  fiiorum«  &  Reeinx  Slo- 

tTt  prope  quotidianis  querelis  fatigatam>  promififre  auaieotiam  i 

fcd  iis  legibus,  ut  Scota  icribcrct  ad  iux  fadionis  homincs,  ut  in« 
**  terea,  duro  colloquium  illud  finirctur,  vi  &  armis  abiUnerent. 
^*  Qux  publicis  edlois  de  rebus  novandis  attentarunt^  ea  contrariis 
*^  edidis  revocarent :  ac  res  in  codem  flatu  cfle  finerent,  quo  vivo 
^*  Prore^e  fuerant.  Exules  Anglps  bona  fide  rcdderent :  &  li.  fioi- 
^^  to  colloauio,  de  carteris  rebus  intcr  cos  convcnirct,  ut  obfidibus 
*^  &  aliis  iidei  pignoribus  caverctur,  ut  paSa  intcr  cos  /irma  6c  ra* 
'^  ta  manerent.  His  legibus  colloquium  OTomifliim.  Hac  autem 
**  pa^ione  illigataj  negabar,  fc  poflc  coniilii  eorum>  in  creando 
^^  Proi-egc,  parttcipem  fieri,  nc,  caufla  Reginx  Scotorum  nondum 
^^  audita,  prxjudicafre  vidcrcrur.  Ca^tcrum,  curse  fibi  rem  Scoti- 
*^  c.im  fore.  Rogabat,  ut  Interfm  ab  armis,  &  a  Prorcge  creando^ 
^^  abAinercnt :  feft  daturam  opcram^  nc  hoc  tantiUum  morae  fit  els 
^^  daronQ, 

XIX.  Harc  rcnunciata  Scotos  varic  aflfcccrunr,  cum  &.  ratio  temr 
j>pris  cogcret^  ad  Angiorum  voluntatcm  conlilia  iiu  accommoJarr, 
nec  tamen  ignorarent,  cjuantum  pubUce  intcreflet^   unum  ede'  in 
iumroo  magiOratUi  ad  <]uem  omnia  dcfcrFcntur.    In  hoc  luperiori- 
bus  menfibus  creando  cunftationem,  fpatium  inimicis  dcdidc,  ut  fe 
coUigerent,  &  novos  judicum  confcflus  faccrent,  nova  cdidia  quoti- 
die  proponercnt,  oronia  Regum  munera  ufurparcnt :  contra  Regio- 
rum  animos  languelcere,  multitudincm,  imperio  fblutam,  non  diu 
di£^o  audientem  fore,  cui  certum  non  eflet,  cui  parerec»    pQ^\^<k\.- 
tum  Les^ari,  certlores  fd6ki  flint,  novo  tumuVtu  \tw  Ksw^x  ^'^cwxx.^^ 
LanJini  tcmplorum  foribas  diplomata  R.om^uv  "^otvxv^v^  W\^  "iS^- 
£xj,  partim  qusf  Angto»  bortarcntur,  \tt  ab  invoS^o  V^^^^^  ^^V 


C( 


num,  vc\  hinc  maximc  augiirab;intiTr,  cjuod  incer  condirioni 
iilarum  pofuilTct ;  "  Ut  cxuies  Anglos  rcbellcs  rccldcrcnt," 
li  iJMft,  intclligcbant  rcbelles,  omnium  Papanorum  aniir 
rotam  Aneliam,  a  Regina  Scota  alienatum  iri :  iln  negarci 
loouium  cfTc  fubiacumj  &  (ufplcioncs,  qux  vulgus  avcrter^ 
dics  incrementum  acccpruras.  Vidcbant  ctiam^  cartcFii  nc 
conventiira,  cum>  cx  libcratione  captlvar,  majus  Angns  qtui 
imminercc  periculum :  ncc,  fi  cartcra  convenirent^  Anglai 
fniflTuram,  ur,  nifi  obCdibus  acccptis^cam  dimittcrcr:  ncc  i 
(idcs  darc  poAe,pcr  ^os  £icis  caurum  vidcri  poflct.  lis  rek 
lo  crcdliorcs,  Intcrregcm  crcant  Mattbarum  Scuartum,  Levi 
mitem,  it^gis  Scocorufn  avum. 

XX.  Dum  novus  lAtcrrcx,  adhibico  conniio,  quar  fupe 
cumultibus  crant  labcfadlaca,  confirmarc  niticur,  commodur 
Rcginae  Anglorum,  ad  VI.  Idus  Julii  aflferuncur,  in  (juit 
fnuica  dc  fuo  crga  Rcgem  regnumque  Scocorum  animo  dii 
&  bcnignc  fuam  opcm  polliccrctur^  nominacionem  Proregi 
fibi  foret  invidioia,  ncc  i^lls  cxcmpli  fatis  probandi,  dcpr 
^'  Confilium  tarocn  fiium  fi  cxquiranr,  ncmincm  fibi  vidcri  a 
^  fercnduxii,  in  co  prxfcrtim  rouncrc,  quod  maxlmc  iidcm  < 
''  piUum,  nondum  fui  potcntem,  cxpoiccret,  &  qui  jam,  ob 
^  cauffas,  prsrogativanv  tuIifTct."  His  lircris  confirmaci^  B 
um  ex  Intcrregc  IVorcgcm  crcanr,  concordibus  omoium  C 
fuffi-affiis. 

XXI.  IS)  ftatim  ut  crcanis  ef^,  facramcnco  dc  morc  di£lo, 

«•^lioirknic      A&nu&   nafrii«   l^^oiknc  f(r  inOiniric  r»K(^rt»ani4ic     < 


Liher  Vigefimns\  tfoj 

*  Scotonim  &nguineih  fempcr  fbir  paratam."  NSiiIominm  Prorex 
\d  dicm  Limnuchum  vcnir,  qumque  mLUibus  armatorum  comiratus, 
Itd^  cum  nihil  ab  hoRibus  moveri  audirer,  nin  quod  firechini  ab 
iunrilaro  ccncum  fexaginra  mercenarii  collocati  eranr,  ac  edtfhim 
iropolirum,  ur  Brechinenfes  providerenr,  ur,  ad  ouarrum  Idus  Au- 
lulti,  commearus  illic  aliquot  millibushominum  eflet  paratus  :  prae- 
idiarif,  ab  eo  reli6^i,  non  modo  cives,  (ed  omnes  etiam  przrere- 
xTittSy  ttineribus  inleflis,  fpoliabant.  Prorex,  de  concilit  lentencia> 
.t>  prbficilci  ftatuit,  ut,  ante  Huntilxi  adventum^  locum  occuparcr, 
d  multa  commodum,  &  ibi,  fi  necelle  eflet,  anreooam  reliqux  ad- 
rcHarum  parrium  copi«  convenirenr,  cum  eo  prarlio  decemerer,  il- 
amque  ScIoperariorum>  quam  unam  habebanr,  manum  delerer,  & 
adiionis  duces  quofllam  (nam  aiidierar  ibi  efle  Crafordix  G>mircm, 
k  Jacobum  Ogiivlumy  &  Jacobum  Balfuriuro)  de  improvilb  oppri- 
nerer. 

XXII.  Igirur,  P.uricio  LindeHo,  &  Gulielmo  Ruveno,  Cipremi 
trdinis,  &  Jacobo  Haliburrono,  prxfed^o  Taoduni,  praemiflis,  ur, 
|iianra  poflTenr  celerirare,  afTumra  juvenrurc  Taotluni  «  Perrhi,  ni- 
nores  prafvenirenr.  Hi,  quanquam  ad  celeritatem  nihil  fibx  reli- 
|ui  feciflent,  ac  proxima  noflc,  fitblaris  io  equos  pediribus>  fcfli- 
lAflenr,  cum  jam  in  propfnouo  eflenr,  ac  lenriore  gradu  incede^ 
enr,  ne  farigari  ex  irinere  ad  hoflem  recentem  pervenirent,  trepi- 
lus  Brechinum  nunciusaflfertur,  hof!es  adefle.  Ogilvius  &  Baltu- 
ius,  qui  forte  aderant,  milirem  breViter  ac  pro  rempore  allocucii 
>ono  animo  efle  jubenr,  intra  triduufn  le  cum  HixntilM  rediruros : 
brimque,  «juis  confcenijs,  pcr  proximos  monres  ad  (iios  conren- 
lunr.  ^  Milires  relidi,  quod  cui^ue  ad  manum  erar,  diripiunt :  eo- 
um  circirer  vieinri  rumm  templi  propinquam  oocOpint :  csreri  in 
rdes  Comicit  Marrix,  (juar,  arcis  infbr  in  proximo  rumulo  ficx, 
•ppido  imminenr,  confugiunr.  Jacobus  Duglafliuc,  Morronii  Co- 
nes,  cum  o6iineenris  equiribus,  lonji^ore  via  ducens,  pof^ridie  afRi- 
r.  Prorex,  dimif&s  domum  Levinianis  &  Renfroanis.ur  fiiis  agr is 
)raefidio  eflenr,  (i  quid  ab  Argathelia  moveretur,  iple  tertio  dic 
irechiniim  prxmiflbs  afleauirur.  Cum,  ad  rumorem  advenrtis 
jus»  Nobiliras  e  vicinis  a^is  confluerct|  ac  jam  ad  (eptem  miltii 
rmatorum  in  ca fh*is  cenlerentur,  qui  in  tiirri  facrar  cdis  erant»  fh- 
tm  dedirionem  fecerunt :  reliqui,  cum  ad  paucof  dies  tt  (atis  acri- 
er  defendiflenr,  ac  nonnullos,  qui  Incautius  iubibanr»  partim  occi- 
iflenr,  parrim  viilneraflenr,  randcm  auditoameas  macfiinat  admo- 
cri,  5c  fc  ab  Hunrilaro  defliruros  efle,  &  ipfi  Proreei  ft  permifc- 
unr.  Is,  rriginr.1,  qui  plerique  capri  anrea  ac  dimifli  fueranr,  auc 
1  caufla  perrinacius  perfcveraranr,  laqueo  exftinftis,  rcliquos  pcne 
xanimes  dimifir.  Hunril^us  incereai  qui  ad  viginti  millia  paffu- 
m  aberat,  frufh-a  m^ijorem  manum  colligere  conatus^  (^oA  maxU 
M  pan  hominum^  qtiotlcs  libcrc  vo\ut\ta.tem  ^^^jlto^  vi\^*i^^' 
turpieudine  cauflx  abhorrebant^  trepVduS)  >Sl  ^v  «w&^^^  ^ 
criores  rcgioaes  cum  paucis  rttto  cclfe%  n3SSS^*^'^^ 


parta  juvaret.  Ij,  nitffi>  in  iiui 
cojmokeTtt,  eumRomanenCum  fafl 
ijffet,  nec  omnet  icbtliei  in  Papifmo 
abftinuit :  mDtum  [nmen  aliqueni  ini 
fuim  Lflioftem  «dhuc  pr^Mtentem 
templMMivalviiafci;,  aeindulcw 
"  CSSJl  '  **""«  wnatuj  cft. 
.  JUCiy.  PrortK  in  VIII.  Cal.  Feb. 
jnu-a  id  tempu,,  LepiU 'e«eranira  i 
MtJ  ad  rej,  quoad  fieri  potorat,  lee 
fcrfimWgum  rejiit,  R.ebeljei,  rcw 
•!i«  ReginatB,  doneq  utriufaue  part 
Jew,  non  fimen  a»J»erCii  psiem  a  fe 
twbant,  fr«i  (iit  cre^batJr)  maiim. 
*!'»  ciierciL-i  ,*„ig:oniin  in  Ntfrrfiani 
Dwu,  Norfblcia-  MuiTi  nDn.tum  depl, 
.cujui  red.tu  non  omnfuo  Jefoerabatf , 
rebel  lum  fiflionem  pronior  erat.  I 
conliNacum  eo  parciut  commimicatia 
XXy.  H,emepfriF»d„ci«,  fiibm. 
«ntitf,  qui  faerat  in  Vm,  Cal.  Feb 
fw.  Jnwrea  Hamiltooi,,  cum  in  « 
lUbQinaflenr.  tinJ.»  n^ti..: ._ 


*  Liher  J^gejimns.  Sit 

titutr,  quem  ad  diem  ip£  SMrlinum  venlrCt,  &  paQx 
.Hanc  deditioiKin  fecutl  Hugo  MDn^tteriui  Egltntonii 
Robeitui  Bodlut,  ad  Proregeib  venenint,  ai^ue  ab  eo  in 
recepti. 

Per  omtie  hoc  tempus,  aim  Prorex  in  reclpiendis  rebelli- 
>Ttonuu  in  legattone  Anglica,  ajbenec,  ^ui  aKCm  Edim- 
teocbanr,  metu  jiropinquo  liberi,  .noa  ccillint  jnilitem 
,  loca  uri>ii  idonca  prgtfidiii  occiljpare,  commeatm,  4, 
ui  Lctliam  invedoi,  diripeie,  &,  quIbufcuDque  rebui' 
ad  oblidionem  tolerandam  comjparare,  dohec  Iperata  at» 
Uia  advcncarent,  Proregf,  ei^Vii  lapfu  ^aviter  affliOa, 
it  Glatcuam  fcvetft,  pet-  militcm  greganum  Ijxt  Brttan- 
:upcrandi  eR  oblata.  Is  cutn  incer  pnendianoi  in  arcc 
ixor,  ad  cum  fx^e  illuc  commeare  folita,  funi  fuic  accu- 
lente  Flaminio  virgit  cxla.  £am  rem  maritut,  homa 
C  qui  injuriam  Inlignem  con)ugi  faOam  exiltimarct,  a- 
iilit,  uc  liwnte  ex  aite  difcienerit,  &  ex  lUo  nihil  maeis 
quam  qua  ratione  poflet  nocCrc  Flatninio.  Iglturad  Ro- 
ufflafTium,  Proiegit  proplnquum,  rem  dcfcrt.  Ei  pollicc- 
.  dct,  ijui  fe  ducem  fequaniurj  faQurura,  uc  arx  brcvi  in 
■otefticera  perveniat."  Roberto  adjunflus  eR  JoanRu  Cu- 
qui  diiigentius  de  rei  tantz  conficiendx  ratione  pcrcun- 
cd  homo  rudis  &  milicarit,  cum  promiiSs  minui  fidei 
n,  quod  d  Jucide  expedire  non  podet,  quz  erat  poUicitus ; 
]uit,  quaiido  verhit  parum  creditis,  Dcriculis  me  prlnci- 
!ro:  fi  me  fe^ui  vbletii,  vos  iit  arce  CDam  :  fin  aliud  fcn-. 
m  orainite.  ■ 

.  Orarione  ejus  ad  Proregtm  delata,  com  &rctma^nini- 
inlmos,  in  Ipem  tantam  pronos,  accendiflet,  auflor  autem 
1  exiftimarent)  tamen  parum  idoncut  vidcretur,  adliibito 
ntiam  fu&epti  facinoris  Thoma  Crafordio,  viro  forci  & 
rii  perico,  tandem  coDvcnit,  uc  vet  temere  potlus,  fpem 
^ci,  fbrcunam  experirencur,  quam  per  ijznavum  occalioni 
Iderencur.    Igitur  paucis  diebus,  in  fcalis  aliifijue  rcbui 
:  parandis,  ci  negocio  confumtls,  CaL  Apr.  rci  conficiiindx 
,  ur  rnmores  prgcvenlrcnt,  quod  cum  ipducix,   rcbcllibiu 
ix  Rcginam  uapetratx,  exiturx  crant. 
I.  Sed  antequam  hujus  expeditionis  evemum  expliccm, 
paUM  de  fitu  &  natiua  arci*  dicere.    A  conflucnte  Glottx 
fluminum,  planicicc,  circicermlllepalTuum,  ad  proximo- 
cium  radicci  extenditur.    In  fpfoautem  angulo,  ubi  am- 
niHiOltur,    rupei  bicepi   attollitur.    Alterum  cjus  cornu, 
us  ft  ejterit,  occidentcm  refpicit.    Inlbmmo  ejui  vertice 
>,  longiflimo  in  omnei.pirtcs.yToC^&tt.    tixtTom,  ^•i-- 
us,at/'ar/entem  vcrgit,    lnt«  Auft  tQtniiij^^KA^ivfcf*»^ 
j_^lw  vcHum  eft  latui,  g,raAui  VaVet,  'yet  ^W^vjfs.i^'*^ 
'niaa  induHrU  &  magno  Utove  exdtos^  -st^  «ti^^  "^^ 


cbr ;  3c  mciUA,  qua  3rccn<.Utur,  rupe  Tiiificiis  Dccupati 
tfram  arccm,  j  fuperiore  fccluljmj  efficiat.  Pnrtcr  (u 
,    duo   fiuminj,    Levinui  ad  occafum, 


Glotta,  foflarum  vicem  fupplcni.  Ad  ktus  oricntaie,  ^ 
intumutt  mare,  rupi!  riifii-c]  alluit.  Cum  rccefliE  xHu 
noa  quldem  llla  (ut  fere  funt  littora)  arcnoD,  fed  ctcnc 
ore  lolo  in  lutum  fbluto,  diHiinilitur  :  caque  «lam  lai 
propinijuo  monte  prxcipitantibui,  intericituiiEur,  Relii 
incaropumherbidum  ac  pbnum  e()  ctuwerfum.  Arxtt 
nes  trct  hibct,  multis  prxtcrea  locis  aqux  vivx  icaturij 
terei  firitanni  (auAore  BcJa)  locum  vocabant  Aldutli 

Sui  olim  a  Brittonibui  Levino  amne  diremti  erant,  quo 
rlttonuro  !d  munimentum  politum  crat,  Britannojun 
Atljacet  eodcm  nominc  oppiiluluni,  in  Lcviiii  amnis  rip 
nu5  auingentis  a  confluentc  pallibuc. 

XXIX."  Hxc  arx,  ut  quz  infuperabilit  vttlercnir,  in  1 
Tiit  &  civilibur,  fxpe  magnu  tenentibus  coramodiiate 
molellias  exhibuir,  Tum  ei  Joannes  Flaminius,  noroii 
exulantis,  prrerat:  &,  quia  per  leRegis  faAioiu  par  i 
erat,  etfi  in  cxrtein  priorii  Rcgis  non  confenfcrat,  tamei 
cidamm  partes  ft  adjunxersi  :  ac  fuperiori  toto  quadri 
gi»  Gallortim  (cui  pcrfitafcrat  Scotoi  tere  omnes  in  Rq; 
ruro  potcftatem  dandeAinis  fadcribus  abitlFc)  faculcaiib 


Liher  Vig(^imus.  .    di  5 

^  fiiurioi,  ut  frcqucnt«,  pcr  luxum  Sc  Licivum,  in  oppido  vjcino, 
velut  in  linLi  pacif,  pentoCTurcnt. 

XXX.  In  hoc  llatu  rcnun,  pantit,  quantuin  pcr  &lUiucioTKiii 
ficri  poterar,  qux  przfcni  cxpeditio  poC-erc  vi^clMCur,  Joinncs 
Cunieamiuj,  cum  equiutu  prxmiflui,  ui  obvioi  interdpcrcc,  ne 
qua  ()c  mliitum  advcntu  rumor  ad  hoitem  pcimaiure  poflet.  Tho- 
ma!  Crafariliiu  cum  pedite  conlequitur.  Jidli  convettirc  ad  Dum- 
.  bumnj  cirvicer  mcdium  nodii.    ( li  collii  ab  irce  abeft  propc  mil- 

^     k  paflui. )    Crafordiui  (uci  jdTui  cnt)  ibi  milicibui  demum  cnpa-. 

nir,  quo  duccrentur,  quxque  rei  conticicndx  ntio  eflet,  cdocet. 

Duccm  itincrii  oftcndit,  qui  primum  (e  polii<.-eb3cur  afccnllirura,  le- 

.    qtic  &  aliot,  qui  honore  milicari  emincrcnr,  lecururoi  aflirmat. 

I     In  mJIcibut  Nctle  perTujiiii,  uc  fuot  duLCt  fcquercntur,  luht  cx- 

L    tnvmque  rupii  fuperaitdx  apparatum  expediunc,  ac  pauUo  ance  tu- 

I    ccm  pcdicct  ad  arccm  ducunc.    Equicet  in  eo,  ubi  conAiceranr,  lo- 

I    co^  in  utriufque  fominz  eventum  reflLterunc. 

I        XXXI.  Intcica,  dum  propiui  ad  arccm  acccdunt,  duo  impcdi' 


menta  eii  ob)e£}a  flint :  lum  &  poot  corrcntii,  qui  campum  incci^ 
lecat,  fradui,  &  ignii,  in  proximo  repentc  apparcot,  lufpicioncm 
infccerunc,  nc  &  poni  dedita  opera  ad  iter  remorandum  etfct  folu- 
tui,  &  Ignii  ad  indicandum  hollium  advcntum  a  prxfldio  clTct  ac- 
ceidiu.  Scd  pons  celericer,  pro  prxlcnti  copia,  cfl  tta  rercOut,  ut 
pediti  perviui  cflcc,  &  miffi  ad  lotum,  ubi  flamtna  viia  fucrat,  fpc- 
cubtorei  rcculcrunt,  nulJum  Ibi  ignit  vefligium  repemim.  Undc 
incrUcAum  clt,  ardorcm  illum  ex  eo  gcnere  efle  flammarum,  quz, 
in  aere  genicx,  incerim  fublidunt  in  terral,  &  fubito  confpc^zva- 
neCunt.  Ille  propior  timor,  nc  cum  ccelum  plurium  flellarum  lu- 
mine  fulgcrcc,  &  diet  jam  appctcret,  conatui  eorum,  e  fuperiore 
loco,  a  vigilibut  deprchendcrctur,  eum  lubico  caligo  den&  icj  cce- 
lum  texic,  ut  non  infra  mediam  arci)  rupem  defcenderec,  fuperio- 
rem  vero  parrem  ita  tenebrii  involvic,  ut  arcii  cullodibui  omnem 
rcrum,  quz  infra  gererentur,  profpedum  adimerct.  Sed,  uc  ca- 
ligocccidit  opportune,  ita  aliut  IncommodilTimo  temporc  cafui  in- 
tervcnit,  qui  pcne  reliquot  conatiu  fccit  irritot.  Nam,  cum  piuri- 
bui  fcalii  alcicudo  mpii  eflet  fuperanda,  ac  primx,  propcer  longi- 
nidincnu  eflcnc  ad  trafbndum  inhabilci,  hx  pondcrc  properanci- 
I  '  um  confcendcrc  gravarat,  cum  nec  in  lubrico  laxo  facile  flabiliri 
ppfient,  ima  cum  aCenforibui  repencc  corruerunt.  Ea  rei,  uti  ini- 
tio  pivorem  ac  trepidatioitem  injccic,  ica  brevi,  comperto  nemi- 
tKm  co  cafu  afHidum  eHe,  Ijc  milicum  animos,  prope  cDnterritot, 
Gon6rmavic,  ut,  velut  favcnte  confiliii  eorum  numUK,  alacrlorcf 
ad  pericula  rcpetcnda  eflicerentur.  Igicurlcalis  circumfpcQiui  ad- 
•niflcii.  cum  ad  mediam  rupcm  pervcniircnt,  luAi  locum  minui  int~ 
ubi  connftere  poflcnc,  ibi  repcriunt  inter  (axa  fortc  cnaum. 
m,  quz  ma|;nai  cii  commoditatci  avtuVtt.*.  ^mm.^^^vc^'^^ 
gim  nexos  dmHerunt,  quibui  {bcioii  tn&»  te\^I«,  wxtii*.w*- 
la,  eatian  peae  momauo,  alii,  funlbus  aani&V^V>K&>^>^'^'^^ 

sfi  * 


r. 


atj,  cjicit.ito   ftatim  tumultu,  TaKa  conjki 

i  ^encre  pui^na:  deprehcnfus,  cum  ncc  ftj 

I   peterct,  ncc  (tuium,  quo  ft  proccgcret,  h.ibcre 


<leCliit,  &,  circumventui  a  tribui  vigiiibus,  tsmcn  ruEna 
it,  donec  coinitei^  ma^ii  iltii»  ^uim  fuo  periculo  lollicii 
ci^tanmt,  tt  tnt  rigilei  flatim  con&cetunt,    ItKcrea, 


4)ui,  quaimfni  poflcnc,  fub(eqtierentur,'inunu  Tetuftatcg 
tu>,  poitdere  8c  cetiatu  lcantjetitium  procubuit :  ac  oon  tau 
fua  aditum  pateftcir,  &d  per  nipem  etiam  intra  arcem 
&  iDRqualcm,  fadliorera  delcenlura  fedr.  Carerratim 
grcfG  nugDo  tnmulru,  cum  Deum  acRegem  cxpedicitmti 
nomeo  Pntregit  idcntideHi  proclamarent,  cunodei,  veli 
eugnae  obliti,  qua  quiique  poretar,  fux  faiuti  confuli 
dum  primui  impctut  defmiret,  fe  incra  domoi  concluTen 
miniut,  aaa  per  obliquam  rupem  le  fubdtxxret  pcriculi 
qui  iituu  cum  fequebanjr,  iuo,  ac  ilatim  niente,  a^ot; 
per  invia  de£cndlt,  ac  per  portulam  cffliirut,  flumuie 
seftum  ad  muroi  ufque  efiufo,  naviculam  nafiiu,  in  ^i 
profiigir.  Cuflodei  InfimK  arcii,  ac  przierea  X3CV.  a 
riii,  qui  inter  popinai  &  fcorta  in  oppido  pernofbver^ 
tn  exriti,  ne  tetirata  pugna,  qua  projiimc  porerant,  fiigei 

Srii..  fiierunc  in  arcc,  Joannei  Hamiltonius,  Fani  Andm 
bopui ;  Joannes  Flaminiui  Bogalliui ;  juvenli  quidam  i 


Liher  Vigefmus.  61$ 

1  ad  rupem,  oua  millcci  afcenderanr,  ventum  e(l,  res  cam  ar> 

cundtis  eft  vifa,  uc  mlllces  eciam  facerencur.  "  Se^  fi  periculum 
raevidi/Tenc,  nullis  conducl  pracmiis  pocui/Ie,  uc  illac  ire  cenra- 
rnc.*'  Veracus,  cum  areuerecur  a  mercatoribuSj  quos  frctum 
tcac  IngreiTus  honiliter  fpoliarac,  mulcis  in  concilio  cenfencibu.t 
i  eo  furti  agendum.  camen  apud  Proregem  valulc  Legati  no- 
1  inanc^  quod  ipfe  luis  flagiciis  violaverac.  Igitur,  ut  fpoliatis 
:o  fua  recupcrandi  (altem  fpes  injicerecur.  ad  juvikium  fcrvjri 
is  el^,  &  ad  Fanum  Andrez,  apud  hofpiccm,  uon  allcnum  a 
fTa  ret)ellium,  diverlari,  undc  veluc  vi  crepcus,  piucos  |wft  dic« 
od  <]U2ercbatur)  difceint.  Anglus,  quamvis  mulci»  f-fpicioni'- 
jpremeretur,  ex  licerifcjue  eciam  commcndaticils  Jonini>  Lv/Iii 
Kopi  Rodienns  ad  Flaminium,  arce  cipca  invenns,  areuercri.i . 
^gliam  ad  iuos  eft  remi/Tus.  Voh  ejus  di{cen*um,  inrcllcdum 
cum  a  Norfblcianis  fubmi/lum  fuiflc,  ucRegcmScotorum  vcn.:- 
ollercr.    Bocallius  in  cuf!odia  rctcntus. 

CXXIV.  Reftabat  adhuc  inter  captivos  unus,  <|uem  Prorcx  ma- 
ic  cxtinftum  volebat,  FaniAndrcf  Archiepi(co|>us.  HIc&  fiipc*- 
•Ibus  tcmporibus,  fub  fratrc  fuo  Proreee,  uc  multa  crudclitcr  6: 
rc  ficrcnt,  audlor  erat,  &  totam  fcre,  fub  Reeina,  invidiam  rc  - 
1  flagltiofc  gcf^arum  fuftincbat*  Timcbat  cciam  Prorex,  ne,  li 
^ior  mora  inccrponerecur,  fupplidbus  Regino:  Anglorum  lirtris 
neretur.  £t  Archiepifcopi  amici  ne  hanc  quidcm  fpcm  negli- 
ant.  £t,  ne  temporis  anguftia  hunc  conatum  impediret,  Ar- 
rpifcopus  vehcmenter  poAuIabac,  ut  judicium  patrio  morc  pera- 
rtur :  id  aliquid  fpacii  etiam,  quanculumcuuoue  erac,  allatu- 
1.  Ar  hapc  fru(!ratlo  ita  difcufla  efl,  quod  nuilo  novo  judicio 
hanc  Archicpifcopicauflam  audiendam  opus  eflet,  quippe  qux 
>ublicis  re£;ni  comitiis  jam  eflet  dljudicaca.  Iraque,  cum  cxdis 
^i;F  &  Proregis  fuperioris  manifeflo  ccnerecur,  fufpendio  Sccrlini 
m  flnivic. 

CXXV.  Hxc  fcrc  tum  magna  ex  parte  nova  funt  prolata  :  nam, 
:um  fere  diem,  major  pars  lacuerat.  Archiepifcopus  Fani  An- 
ar,  qui  proxime  divcrfabacur,  Ilbcncer  crucidandi  n.egis  partes, 

oblacas,  &  ob  veceres  Inimicicias,  &  fpem  propinquam  regiii 
fuam  familiam  transferendi,  fufcepit.  Sex  igicur,  auc  o£to>  c 
norofj/Rmis  fuorum  eledtis,  ac  dacis  eisRei^ii  hofpicii  clavibuf, 
i  commendat.  Hli,  cum  fummo  ingrcfH  filentio,  cum  fbpitum 
rimunt,  corpufque  fuffbcati  in  proximum  cxtra  muros  hortum, 

portulam  (  cujus  ante  memini )  cflerunt :  ac  tum  dcmum,  dato 
)o,  flamma  afdibus  fiippofita  eft.     Indicium  autcm  eju;  fcclerii, 

Joannem  Hamiltonium,  prlrKipem  in  facinorc  patrando,  iea 
mavit.    Is  enim  non  folum,  fa^I  nefarii  dics  no<flef  j»ie  obvci- 
ce  confcientia,  animi  Inquietudine  vcxabatur ;  fed  cor^iu^  etU^^ 
Jt  contaeJo  anlmi  infeSum,  cruciabatui)  ^cXtitvt^jL-^iNi^^^vwxx^- 
lique/ccbse.    Circumfpicicnti  i|»ituT  owitCw  tcmt^v>.>'4«;>s.^^ 
rem,  ut  iurflmagiftro Tafletcr^fi.»  vlto  txvvnxtu^  to^^cj^  »-  "^^  "-^ 

¥ff  a 


6i6  Rerum  Scoticarum 

tn  p:inibui  PafilUcu  hzrcDtl,  totum  rci  orJtncm,  fodofout 
rii  noniiii;itini  indicaret.  SaccrJos  ecli  lcJuIo  eum  IbUrciur 
tixcjue  Tnifericordiz  admoncrcr,  nmcn,  quLi  vii  tnali  ijUiut 
iravctJt,  quAm  ut  calibui  piaculii  xeritudo,  <]ua;  altjui  ndic 
rai,  exftirpari  poflct,  intra  pjucoi  diei,  mtwom  mole  obnxi 
ccffit,  Sicerdoj  rem  non  i»  occulte  tejiit,  ut  ad  Regii  IfflJ 
mi  cion  pcrmanaret.  Illi,  muliit  menlibui  demum  pof)  c 
Matrharo  Comitc  Lcvinix  rcrtim  potiente,  capio  BritaDRoJi 
lipifciipo StcrJinum  dufto,  Gcerdotcm  eo  pcrtrahcndum  lun 
cu/n,  qux  dc ca^dc  Rcgii  atttea  dixerat,  tum  affirniaret,  ab } 
tonio  rj^atui;  "  Unde  hjK  rcfciiret!  tium  ex  conftffiooci 
"  Uri  ?  id  quoquc  cum  illc  affirmanit,  tum  Hamiltontui ; 
"  ignorai,  opinor,  qux  pama  revelancibui  •.-onfefltoiuim  afv 
''  coniliiuta.  ■  Nec  quii.quam  amptiui  ab  eo  ai.L  vd  crimen 
fponfum.  PoH  autcm  qulndcclm  aui  amplius  men&i,  cum 
lacerJos,  jam  rcrtio  incer  nifnficandum  deprchentui,  atc 
flipplicii.mi,  cx  lcgis  prxlcripto,  ducerctiir,  cjdrtn  iMtiiu* 
arcc  dixciat,  &  apertiuj  &  copiolii»,  publicc  rccitavit :  ejqii 
tte*l  fuerunt  divuleaca,  ut  Hamiltfinlorum  clicncci,  intcr 
f  jntci,  eidfmRegitalii  alildVthrem. 
'  XXXVI,  Interea  rebellei  per  frjtrem  prnrfcfii  areii  E.I 
ttnlii  aliguid  pccunianiin  a  Gallo  corrsrcrant :  &  Morto 


Liher  Vigifmm.  617 

moderatlo  poenu:  inviJiodijn.  Nam>  tot  Reges,  a  noHris 
ribus  morre,  vinculis,  exilio,  punitos,  enumcrare  nihil  dt 
:  externis  aurcm  excmplis  nodrorum  faAum  conHrmare, 
o  minus :  cum  tot,  cx  antiquis  hiiWiarum  monumencis^  uU 
:fc  ofFcranr. 

CVII.  ^'  Gens  enim  Scotorum,  cum  ab  initio  iibera  c/Ieti 
s  eo  jure  iibi  crcavit^  ut  impcrium  populi  fuffragiis  cis  maiv- 
n,  li  rci  pofccrct,  eif  lem  lufFragiis  adimcre  po/lent.    lijus 

multa,  aJ  noilram  uf^ue  <i:tacem>  remanfcrunt  vcOigia. 
.  &  in  circumjcdtis  infuli;,  &  in  jplerif^ue  contincntis  locisj 
libus  fermo  nrilcus  &  inAituta  hxlcrunt,  is  mos  in  Phyiar- 
crcandis  adnuc  fcrvatur.  Hujus  quooue  juris  cxpreflam  ha- 
imagincm,  qux  in  regno  ineundo  uilirpancur  cxrlmonix : 
uibus  facile  apparet,  rcgnum  nihilaliud  ciley  quam  mucu» 
nccr  populos  &  K^eges  (Itpulationem.  Idcm  vero  apertifBme 
\  intclligi,  cx  inofRnfo  veteris  juris  tenore,  cx  qu^  apud 
)S  regnari  captum  efl,  ad  noftram  ufcjiie  memoriam  fcrva- 
um  ncmo,  intcrca,  hoc  jus  non  moiio  abrogarc,  {ed  nec  con* 
re,  aut  ulla  in  parte  imminuere,  tentaric :  cum  tot  Regcs, 

enumerare  longum  effer^  majores  noi^ri  regno  cxuerint, 
0  danuiarinr,  carceribus-coercucrint,  fupplicio  denlquc  afie- 
t :  nec  unquam  tamen  de  Ie!g£s  acerbitate  minuenda  mentio 
.  efh  Nec  immerito  fortafle,  cum  ea  non  frt  de  illarum  (an- 
:ttm  genere,  qux  mutarionibus  tempqrum  funt  obnoxiar,  (ed, 
imo  generishumani  exortU)  in  mentes  hominum  inciix^  te 
10  prope  gentium  omnium  confcnfu  comprobatz,.  &,  una 
rerum  natura,  infragiles  &  fempicernx  perennent^  ipikque, 
us  imperils  obnoxiar,  omnibus  dominentur  &  imperenr. 
:,  quz,  in  omni  adione,  ocutis  &  animis  nofh-is  fefe  oflerty 
nus,  nolimus,  in  pe£toribus  noHris  habitar,  majores  noAri 
i,  femper  adverfus  violentiam  armati,  impotentiam  ryran- 
m  comprefrerunt.  Sed  nec  Scotis  hzc  fblis  lex  efl  propria/ 
omnibus  nationibus  &  populis  bene  iafticudreft  commi^ 


CVIII.  **  \5t  autem  civitatcs  clarifrunas,  Athenas,  Lacedx 


,  S'  , .. 

I  quando  fbrte  vir  bonusimpcrii  QAmioeivitbooefiatusi  in 
na  fibi  gloria  duccnduni  .pgjjMbat,  ^icnbi  ic  populo  infcric^ 
&  legum  iu(}ij:;iObfD»vum,,4atcretur.  .Naift,  &  prxfedo. 
\  enfcfn^T^^^M^uji  cum<d9  more)traderet,.dixifre  (emtry.pitf 
ytl  in^m^  frotti  mtrehcry  ittitir:,&,  Thtodofius«  peffimb 
toribus  opcimus  Impcrator,  tefhtum  intev  lcg|m<fat^to(ict' 
qucre  voluit,  rMfiii  9igndirtls  mMJefiMf^  Ji^ffmi^n  fHMUt 
rio  efffy  Cifijftmy  fee/feJeg'^^  *:h1  necccncibus 


6.iS  Kenmi  Scoticarum 

«  ignotum  fuii.  I'1cdj  clt  cimnis  vica,  pltna:  omnlum  natioouin 
"  hifloria:.  Scd,  neoliioletj  ^oaijuircre  vidcir  excmpla,  liuomit- 
*<  An  prolcraiHi  cum  noftra  mcmoria  conjunflj.  Nujicr  CliriEtierQui 
"  D.inus,  ob  intolerabilem  rxviti.ini,(:um  toti  (iirpe  Regno  eft  cxa- 
i*<  Om,'grsviore  terte  paita,  qudni  ab  ullo  Reguio  noilrorum  p»- 
"  puliu  uaquam  exci^it :  nLiiiquaat  eitim  p^renium  pccuta  in  IdiC' 
''  los  prnpjgiivlt.  icd  ille,  ui  Omni  fccferum  ^cnerc  inquiniiilE- 
"  mujjfinguwre  mtrirorHpplitiuni  luerir.  QuiiiCaroliQuintilm- 
*(  peratoril  maier'!  quld  ilU  peipctua  cuiiotlU  (lig,nuia  commitii? 
"■Mulicr,.na(c  adnuc  inccgra,  nioriuo  inarito  juvenc  flDrcntiQi- 
"mo,  dc  reciindii  nuptii!  cogitjfle  dicitur:  nemie  Cclerii  ulliui, 
"  (^d  lcgitiinz  cuju(clam  (uc  Icvei^orei  li^uuntur)  intemperanciz, 
*'  tit  pu&lid  moret  hjhtni,  honel^iHimx  ncccflicudinii,  jure  divino 
*l  &  nuinino  comprobacr,  inllmuUr;).  Si  confcrcnda  jam  lit  P.c- 
**  ginse  noflnc  cum  Chriniemo  Dsno  «alAmiusi  (ut  nthilampliui 
''  Jlcam)  non  lcviuj  ilb  peccavii,  fcd  in  eam  moderatius  eft  a- 
*' nimidverrum.  Si  ium  JoannaAuftria,  Cjrolinutre,  quldmi- 
■'  fcll.1  ilU  comraLlTt,  nli;  quod  voliipcarcm,  lcgibui  permifl"ara,  & 
''rtracdium  ^uii  [jCLcirjrium,  quoad 'licebat,  cKpctivit!  Et  tj- 
'•  mcn  cam  pirdam  innotens  culit,  dc  qua  graviflunoruiQ  lcderum 
"  conviQa  nutic  conqucricur :  &  lcgitimi  conjugis  Kede$,  &  ille«i- 
■■'  timu]n  cum  pjrricida  publico  m.icrimonlum,  et^em  nunc  habn 
'*  dcprccacorcs,  ^ul  in  Rcge  iruciiando  lcelcrls  fncham  iimocentiz 

XXSIX.  "Scd  liic,  neque,  <jul>t  roajorum  exetnptis  debeant,co- 
"  ritant,  ncquc  Icgis  illius  aeiernx  fiLnt  mcmores,  quam  cbrilTLmi 
"  l-^rocercj,  a  primis  uri,|i\i;  rcgni  incmubulis,  ftcutl,  violentiam 
"  tyrannortm)  com)iefcuerunt,  1:1  nos,  in  prxlcntia,  quid  egimui 
"  aliud,  quam  quod,  coi  lei^norum  &]iberjrura  nationum  veHi|;iLi 
*'  inliflcntcs,  licentian»,  fupra  omiie  kgum  imperium  fefc  elfereD- 
"  icm,  compreflimus  ?  Non  ei  quidcm  fcveritaic,  qua  maiores  in 
"  hoc  gcnerc  funt  uli :  neminem  Cnira,  qui  in  tali  icelere  fuifljt 
"  dcprehenfiit,  panas  lcguni  jUi  effj^ere  voluerutw,  Epi  fi  nct 
"*  imitati  fullfemu!,  nonYolum  a  perlcidi  metu  abelTemus,  fid  eti- 
""  am  cattunniarum  fuDilTcmLu  nioleltias :  Idque  ex  jdverlariorum 
*  poftularionc  potcft  jntelli;;i.  Qijotics  nus  apud  vicinoi  Regei 
"  criminati  funt !  quas     <      r .       .  _  ..    ._.■_  -.-,      -i 


*■  tandcm  ift 

a  importLinira 

c  Iiae].,inc  !  Ut 

videlicet,  aeouicaee  iurii 

"  omnis  controvcrlLa  lolli 

tur.  'No!  iftam 

*'  recufavim 

s :  nunquam 

illi  toties  obht 

im  recipere  roluerunt. 
illimi  fceleris   mani&' 

"  Qiiid  ieitur  poftulant  ? 

it  tyramios    gra 
I,  Resum  rinsu 

■<  ftos,  fpoli 

!  civium  paft 

neoblitos,  io  bonoriLm 

«  ripplic^ia  _ 

nhiantes,  auSoricate  pLiblica 

rniemui)  &  parricid;i 

cnmpcnos.  co 

^iiaii  graviflim 

fuTpicionibuj  infimes. 

"  indifla  ca 

Lilla,  noftri!  c 

jpiiibii!  impona 
reius  iudulCmu 

mus!  Eiiamcnhlceo- 

*  rum  peiitioni  lmpr(Ji:F  1 

,quamautiiwipjtri>ij. 

'■  ajr  Jcgum 

kveiLtis,  aut^Mv^xf^ii.miieiwu  gstcrenir.    Nolla 

c< 
c< 

c< 


Uher  Viu^us.  6i^ 

<<  pebe  res  ab  hlAoriflc  noiirae  icriptoribus  auc  frequenrliis  eft  cele< 
brara,  aut  dillgentius  pertradaMy^^uam  in  malos  Reges  animad- 
veriio*  Incer  coc  tamen  male  gcfti  impcrii  reos,  ouis  unquam 
nncam  iratorum  dvium  in  ^qhu  irroganda  fimiit  lenitaccm^ 
<*  quanta  in  Regis  noiiri  matre,  in  acrocKEmp  facinore  dqprehenfa, 
*^  punienda  lumus  ufi  \  Cui  unquain>  (celeris  coiivido>  poteibis  eit 
^  data,  filium,  auc  propinquum^  fiium  in  locum  fubilituendi  ?  Cui 
^^  aliquando  libercas  iUa  permiila  ei^,  ut^  quos  velletj  proxime  re« 
^*  enacuro  Curatores  apponeret  \ 

aL*  ^'  In  ipia  vero  e)iaratione  reraitj  quid  eii>  quod  quiipiam 
^  V^l jpauUo  durius  £idum  queratur  "i  Mulier  adoleicens^  oneri  im- 
«  poitfo  impar>  rerum  perturbacarum  proceliis  agitata,  per  literas 
<<  petit;  ut  Vroceres  non  minus  mQleihi  quam  lioiiorifica  regoi  ad- 
<<  miniilratione.  iuuii  liberent  I  imperratum  eil :  ut  ab  ea  in  filium 
<*  jus  transferant ;  iea,  ut  vokut»  A  (aAum :  ut  Curacores  nomina- 
<^  ret>  qui  rerum  fummae  jpnreflent,  dum  filius  adolefceret;  id 
<'  quoque  ei  datum  eft.  jbc  quo  pius  auQoriutis  res  haberec^  ad 
^^  Orduies  in  conventu  publico  de  ea  relatum  eii :  a  quibus  redie  & 
<<  ordine  cun^A  fuiile.a^  judicatum  eft,  &  decretopublico  id  con-* 
^^  fimiatum  ei^  quo  nuUum  ^iieque  |anftius  nec  firmius  nobis  eii 
«  vinculum«  At  quicquid  lo  cuiiodia  ef^  adym,  non  hc  fponcc  ge-> 
<«  fium>  ied  timore  mor^is  exprcfljwi^  vduc  alla  niulta,  ad  qua& 
«'  mecus  cauiT^  lu>mines  :CO^un»ur»jrd  inftdUs  haberi  ibienc  ac  dc^* 
f ^  bent.  Tila  quidem  tixnoris  exctnatiQ,  ut  noa  iine  caufia  interdum 
<^  a  judicibus  Ibiet  ^ccipij  ita  noa  femper  iuilam  ad  res  judicacas 
<<  reicindendas  cauilam  aflert.  Nam  cum  fui  emolumenti  cauiTa, 
*'  injefto  timoce,  plus  aSor  %  reb  extorquet^  quam  per  xquitatem 
<<  kgum  aflequi  poilet ;  merito  aMt.  vi  ooafiis,  aut  formidme  im- 
^  pulfisy  harc  remedia  opcimo  jure'  fuht  provifa*  Cootra  vero^  fi 
^^  animus,  mai^-fibi  coniciu^  ex  |ttf|ae  poense  ex^dtarione  metum 
^^  (;on£nxlt»  aut  fi  vitandi  jufti  fum^ii  caiifla  in  conditiooes  ali* 
^  ^uas  cofifcnfit)  nollam  latis  iifltam  cauflam  ad  refcindendas  res 
<^  traniafias  is  timor  afiert :  ati6qut>  quo  quis  eilet  fceleratior,  co 
^  facilior  ei  in  aliouem  legum  portum  fbret  receptus;  &  quae  rcme- 
<<  dla  fliblevandis  innoxiis  fuot  excogitaca,  ad  imj>ios  poenis  exi- 
^  mendos  transferrentur :  ilfatque  ipfae  vindices  lajuriarum  leges, 
«<  bonis,  ifl^robitate  malorum  ve^tu»  oon  pnrbebunt  afirlum,  levi 
«<  nulis»  juSum  iuppUcium  timentibus»  injufium  periiigumi.  Ifte> 
<<  autem  metiis,  nualiicunqiiefuimt»  qua  candem  in  re  coodttionem 
^'•Reginae  fecit  dcteriorein  ?  Regu  cnim  fifligii  ritulus,  &  regni 
^  adi^idi^lnhdi  p.oteflas>  jampru&n  el  umyerli  populi  judicio  crac 
<f  ademCfi^&iaiii^.in  ordiQfm  rcd^ftc  vita  xefubat  praDcaria,  ea- 
<'  que  ipfa  nott  crxQunum  ioAOQeQCia»  led  populi  mtfericordia^  fru-> 
^  ebaturt  .  '      • 

XLL  ^^  Qufd  igitur^CDmjregn^^efSr^per.tifflorem  amiflt?  Im'* 
^'  perio  iamdudpin  exuta»  isiaQe  iioiq^  iii^>erii  abjecir:  &  quod 
^  ab  iavirsi  ji«c  .cxtarjj^eri  fpccra^i  ^pnitt  raaUit ;.  ^  vSi^  x^^^ 


i 


(S20  Reram  Scoticarum 

*•  porit vlfAin,  &  iiifiimiariurpiiudincin, &,  ipfi  morce  tnlfcHoran, 
•*  pefpctuum  ininiincncit  fati  limorem,  vani  nominii  unibra  redt- 
*<  init.  Icaquc  miror  hic  Tiemincm,  fcuRceinx  p;itronontiD,  &u  1 
"  Lcgaiorum,  jirarvaritationcm  vidcre.  Nam  qui  pnuiii,  ut,  oux 
V  a  Rceina  in  tuftodia  funt  geita,  rurftis  ififcAa  fiAnt,  hoc  videlint  | 
n  poliulanc,  ul  in  loaun,  uniJc  fe  roctu  Jcjcftam  queritur,  rcftinu- 
«  nir.  Qjis  vcro  loius  crji  ii,  in  ^ucm  ujicopcrc  flagitac  rcHicui  \  I 
'(  (nam  ancc  jjmpriJem  ecac  a  rrgno  gubei-iundo  remocj,  ST,  omni  i 
•■  pulilik:a  adminiltratiduc  )am  sdcmca, lc^um  piznit  relida.)  ticat- 
u  pe  boni  iili  pacroni,  cam  rcniiui  vnlunc,  ut  de  crimitic,  non  mi- 
<*  nui  roanifeilo,  quam  foMlo  &  dcccliabili,  caulTam  dicac ;  auc  ve- 
(*  riui,  v^aulVa  jam  togntta,  jullat  ucrnai  luac :  Sc  qusc  nunc  jn  roi- 
**  tcrifordia  propin^uormn  .itiquo  faxamento  (ruicur,  &,  in  rc  acro- 
«  ciflima,  non  pcflima  condiiiune  uticur,  in  mediai  judkiorum  pro- 
"  cellai  iierum  onjiciacitr,  ndU  mcliote  Ipe  incolumicacii,  qujun 
•'  <)ux  ex  lot  priorum  Rfeura,  qui  A  judicum  fencentiii  pcnnifc' 
«  runt,  condcmnscione  redundei.  Qaod  av:tem,  ad  iblltcicandot 
"  limpliciorum  animoi,  fediiipfi  jattaiur  ab  advcrlariii,  cyrannu 
•■  puntendis  bonorum  Rcgum  majef^acero  imminui,  ii  auAoricattm 
"  propemodum  vilefccre,  id  qualc  llc  vtdeimui.  Nani  contni  rc- 
"  putando,  nihi!  honorificentius  (ociftacibDS  &  ca?tibuj  bonorum 
"  clTc  pocefl,  quam  Ci  inaloruin  concagio  liberentur.  Quii  faa- 
'<  tum  Romanum,  fupplicio  Lennili,  Cecbegt,  aut  Catilinz,  po^ 
"  lucum  exiniroavit  ?  Valcriui  AHaticui,  nimuttuantibus  ob  crdem 
•'  Caligulf  roilitibui,  &  fubinde  Aagicaniibui,  ouii  tam  audacis  ii- 
"  cinoris  elTet  auflor,  e  toco  fublimiore  &CDnlpicuo  proclamavit, 
"  Vlinam  ifliidvert  ajfumefi fejfim.  Tanca  fuic  in  uniui  hominii 
"  privati  libera  voce  inajcftas,  ut  cota  vccorj  illa  mutcicudo,  ftatim 
"  diflipata,  conquieverlt. 

XLil.  "  L;  JuniusBnitui,  cum  conjurationem  dc  recipiendii  in 
"  urbero  tyrannis  reftinxit,  non  exiftimavit  familiam  catde  ne&ria 
"  pollutam,  fed  finguine  fuoruro  liberorum  e  Nobilitatc  R.omana 
"  maculam  elucara.  Chriniemi  Dani  carcer  ecquid  dctraxii  de 
"  taudibui  Chrifliani  proxitni  Reqii  ?  F.cquid  obltitic,  dc  optimui 
"  omnium  fux  memorise  Reguro  (labereiur  1  Pricftani  (nim  Sc  vir- 
"  tuci  fuac  innixuj  animus,  nc(]ue  aliena  gloria  crefcit,  neque  de- 
"  crelcit  infiimi.i.  Sed  hii  oroiflii,  ut  ad  criminlj  defennonero  te- 
**  vertamur,  Re^inx  petitioni  abundc  latisfaAum  arbittamBr,  t^ 
"  a  nobis  popoicit,  ut  caiiDam  nofh-am  tam  evidentibui  amnneficit  ' 
"  confirmarcmus,  ut  ipfa  fibi  perfuaderc  pofleT,  eam  eJlc  jullifli- 
"  mam,  5r  aliii,  rationcm  repofcertlbus,  honefte  rctpondcre.  Qufnl 
"  cnim  ad  cardcm  attinet,  adeo  dilucide  ejuj  auflor,  8r  ratip,  & 
"  rauJTs',  focrunt  a  Comite  Moravio  lociifquc  ejufdem  legationii 
"  explicai;c,  utRcginam  Anglii,  cxterofque  ab  ca  ad,illarum  rc- 
"  ruro  cognitionem  adhibiioi,  nihil  (orura  ex^nifllfn^  judicia  tare- 
"  re  potucrit.    Qux  vcio,  ^oft  id,  &tinuj,  in  crimen  Tocantur, 


Liher  Plgefinuu.  621 

*'  damiiiodo  dmia  cft,  cini  lcgibus  pacriis  &  joftfeudi »  ccnfindrcj 
^<  ncquc  ab  alianim  gcmBim,  apod  ^tias  jus  £d^  &  aiagiftracu- 
<<  um  iinpcrta  valucrc,  maribus  cflc  alicna :  noHfainquc  cauilam 
^*  cum  probcnc  omncs  divinanim  bumaoirumouc  inccrpreccs  lcgom, 
<<  roc  feculorum  cxcmpl^^  coc  populomm^^judida,  &  cyrannorum 
*^  ilipplicia ;  noQ  vidcmu»,  quid  in  aoftra  caiiila  cam  lic  novum,  (nc 
<<  dicam  ioiouunO  Quod  Rcg|nam  remorecur,  quo  msnus  &  ipfa 
<<  noilrar caul&c  fiibicribar,  &aliis pcrfiiadcrc poffic>  niliil hic  ciTc^ 
^<  cur  nos  a  bonorum)  auc  civium»  auc  Chriflsanorum,  ofido  dib- 
<<  ccffilTc  dcbcamf  cailUmafv. 

XLIIL  *^  Hacc  corum^  qu«  pro  cauHa  cum  diccnda  vidcrcnrur» 
**  fiimma,  liccris  comprchcnia^  pridic  CaL  Marcw  pcrlc6b>  coram 
^*  viris  fiimma  vinurc  &  dodrina»  quos  Rcgina  cis  dc  rcbus  con- 
'^lcrrc  Icrmoocm  iullei^c;  delcripcamquc,  ad  cam  dcfercndam, 
«  dcdimus :  ac  poIlridic>  .qui  fiiic  dics  CaLMarcii,  manc  iccrum  in 
^*  aulam  convcnimttt,  uc^  ii  ficri  poflcc,  ccrciores  ficrcmus,  non 
^<  modo  ouid  dc  noftro  relpoolb»  6d  dc  fiimma  cocius  cauflse,  fen- 
*'  rirer.  Scd»  quia  Rcgina  eo  dic  profcAtra  crac  ad  viUam  fi»- 
<*  am,  ad  rria  mitlia  infi-a  Loodinum,  cui  vills  Vko  Viridi  no- 


rcmporis  ci  concefiilleoc)  camco  noftrum  lcgille  commcnraruim 
^  verum  noodum  Cbi  pUnc  cllc  petiliafiim,  noHram  cauflam  cam 
^  fiiiiTe  fuftam,  uc  fmc  uUo  animt  icrupulo  cam  probare  poirec. 
*<  Quaproprer  hormbarur,  uc  ad  iccuodum^  ab  inicio  oobis  propo* 
*<  ficum,  Kdiremuf)  aliquamquc  rarioocm  difpioeremut,  qoa  harc 
^y  diicordia  conditionibus  honcftis  coidbpirenir.  Nos  cx  adverfb 
^*  rclpondimus ;  Nos  ^idcm  domo  non  cflc  miflbs  cum  libcris 
^<  mandarit,  ttd  cerris  finibus  circumicripcam  habcrc  poceftatem  i 
**  nc^ue  libcrum  nobis  ellC)  confiilurc  dc  uUa  omnino  rc>  oux  ad 
<5  tmmiQoeodum  Rcgis  noftri  in^^crium  pcrcincrcc :  nec,  u  cciam 
f^  oblara  fuillcc  a  nolh-is  ca  potcflaS)  cam  nullc  acoepcuros,  auc  per- 
^^  miiia  ufiiros* 

XLIV.  ^<  Rcbus  io  hoc  fiacu  cum  rclidis,  cum  Rcgina  in  fua 
<<  vilb,  nos  Londfal  divcrCircmur»  mifimus  c  nolbis»  qui  cx  ea 
<<  (cirent,  ounquid  cllcc  praeccrea,  dc  quo  nobilcum  agcndum  cxi- 
<'  ftimarctj  auc,  fi  nihil  clicc,  uc  curarcnc  vcniam  dilctdcndi  nobif 
<<  impecrandam,  ucdomircip.proviriliconfulerc,  &privaumnoA 
"  ncgligcrc,  ac,  fi  qua  io  rc  licerec,  Majcftari  cjus  grarificari  pofli- 
**  mus ;  ftudium  ccitc  noftrum  ci  prdbarc  concmur,  cuius-dcdaran- 
<<  di  major  crir  domi  nobis  poccAas,  ^uam  in  alicoo  tolo  degenti^ 
^'  bus.  Hac  noftra  flagicadonc  id  ialccm  pcrfcdmus,  ur  iubctcmur 
'<  quinco dic menfis Marcu  nos  in  aula  fillere.  Ibi,  cumad  Rflgi- 
<^nam  ellemus  pcrduai»  ca  noftram  i»  cueoda.  opiniooc  fuicepta 
«<  obftin^ionc»  gravlter  increpuir,  ,«od  diCetod»,  «« ^^^ 


"  runt.  Rcfi^ondcinui,  Nof  iieijua^uam  noflri*  njnnioii 
"  ica  periinjciicr  addifto;,  ui  nun  iilientcrex  fpfa  conli 
"  c)us  qudmlibet  rei  expcJicndx  ratiancm  audircmut,  mc 
"  ceieur,  nc  praHcfti  rcgni  lUtus  mucarctur,  aut  aliqua 
"  bnperio  &at  ininilntitio,  Ea  de  rc  nullatn  noi  confulntl 
**  velle  iiit  pofle  attingere. 

XLV.  "  Pi>Ari(lie,  ad  vilbm  Hegbm  [«icumRegthi 
"'rat^deroeiidimuf,  jnitoijac  ctim  conriliariii  ctJto^Mo,  ci 
**  th  eli  in  mediua  eflent  propotica,  ^uc  a<I  dirfanendxt 
"  vcrllam,  ^uv  erat  de  tituU  rcgni,  tmtr  matMBi  &  fil 
f'  rtnr,  noi,  quU  &  iwn  nucc  eranc,  liec  de  nSSiu  pirvl 
"  ntlooet  larinque  jaOalMnrur,  rogavimiu,  ut  cm  fcr^ 
^  ciliib*Ke«,  ut  fpitium  dc  tamu  rcbui  ct^baodt  iMbli 
^  Nea  illf,  coafuiM  ^oi  Rcgina,  moram  ttctt>Xlti  OM 
"  pcr  ordintm  excuffii,  ret  vi&  func  f>m  arduC,  Mm^iM 
**  aro  maieftarem  imminuciHlam  pcninentc^  «ttraque  fll 
"  oni  fux  prxfiriptoi  politx,  ut  eaj  nec  velletit,  nec  nidi 
y  ponent,  attingere.  I^slhidic,  Robemti  PitcarKiut  IB  x 
"  rcfponio  remifTui  elt,  Id  erat;  Rem  ad  unlvcrfctram  c 
*  ^^tionrm  pertinerc,  nec  tam  pauconim  bMiRHni  ^ 
^  committeiMam.  TdciB  ouooue  ad  coi  noftrtm  feAoi) 
"  pium  pctentfl>ui,  pollridle  ilUiu  diet,  boc  eft,  'tnmis  J 
"  no  die,  ad  aulim  rcnilir :  ac  roaenopcrc  pctiic  a  Regifu 
**  afiU  quonun  caulTa  vcneranr,  Legacii  doAiuili  abeon< 
*'  daiet.    Poft  decimimi  dcmtun  dlem,  Reglne  'ctmvtnfei 

"  coola  faAi  rO.      TVIp^  >  mnriVin.  fliilhnfriifn.  a  nndm 


XLVL  ^^  PircHiiiiio  dic,  qm  fuir  vicefimia  Martii)  in  aulam  flii* 

mus  rcvocad.    Ibi  Regina  ad  Ic  jufibs  acccderc,  in  hanc  ftrc  fen* 

c^nciam  alloquicur^  Se,  cum  Icms,  noAra  rfi^nfa  expendtfle,  la- 

ciique  peripicue  incdiigere,  nemintm)  przrer  (ummum  Scocorum 

coociiium^  qui  ex  coovencu  Ordinqm  conidac,  poiTe  ad  ea,  ^uae 

poilulabaocur)  cerci  quicouaa  re^ondere.    Iti^e,  fe  raticxibm 

4nifle>  q|ua  rem  incegrai|i,  honeflo  colore  prscenco,  relinauerer. 

Sibi  renunciacum  efle,  comicia  omnium  Ordinum  brevi  in  Soocia 

fucura*    £o  (^uod  bene  v^ rcat)  proficilceremur.    Ibi  operam  da« 

remu5)  uc  ex  ucraque  fa&ione)  pari  ucrinque  nttmero,  cerci  hoii|i« 

nes  delieerencur,  qui  cau^asconrroverfiarum  diligemer  expende« 

ffcnc»    oe  quoque  eo  Legatos  mifluram,  qui  nna  cum  eis.paci  re- 

cofK^iitandaBoperam  darnc.    Se  aocem  perere,  ut  incerea  iodu- 

ciae  reoovencur,  dom  res  ad  finem  aliquem  deduoerecur.    Hxc 

edam  ijt  vellc  cum  Legacis  Re^c  Scoconim-confeTe,  eof^ue,  fi 

pol&ri  io  iuam  fencenciam  aadiioere.    lUiaucem,  re audica>  fe 

excufanc :  nihil  caim  fe,  Frindpe  (ha  incoofiilca,  in  ullam  par- 

cem  iUcuere  jpoile.    Se  quidem,  or  rrfcn^nr  quid  ad  e^ni  rem 

fenccndae  habeat,  ad  eam  fixipcuros.    Nos  vero  redeuodi  ad  no- 

fbos  promiiTum  oommeacum  nigifabamus.    Verum  incerea  jubc- 

mur  brevem  admodum  cemporis  moram  arquo  animo  ferrci  dum 

a  Reeis  nofhi  macre»  ad  £pifcopum  Roflknfcmy  carcerpfque  ejuf^ 

-  dcm  R^inx  Legacos,  rcQioofum  rediret.    Pofi  id,  de  redicu  fia^ 

cim  impetracuros. 

XLVIL  ^^  Incerea  nihii  ad  fi^fHnationem  noftram  profint,  quod 
i  identidem  objiceremos,  nihil  nobis  cvmi  Roffienfi  £pifcopo  rei 
^  eile :  neque  is  legationi  noftrae  propofitus  eflet  finis.  Norqui- 
f  dem«  cur  veneramus,  perfecifle :  mlrari  vero,  dir  Epifcopus  1(0^' 
^  Cenfis  noArum  redicum,  perafta  legaciqne,  remorari  debcat : 
^  prxfertim,  per  noffaram  -abfenciam,  rot  novarum  reruni  obortis 
^  rumulttbus,  Idque  non  modico  partium  Regis  incommodo.  Sed 
^  nec  hac  prope  importuna  noflra  flaeicatione  quicouam  promovi- 
^  mus :  res  enim  dc  die  in  diem  proiata  eft,  ad  pridie  (Jal.  April. 
*  quo  die  Regina  Londinum  rediir*  Sed  quar,  in  conventu  publi- 
^  co  indioata,  craftabancur,  per  rriduum  fere  proximum  itaRe^i- 
^  nam  tcnuerunc,  uc  ad  extema  diicepcanda  nuilum  ei  otiiun  reHn- 
<  qucrecur.  Quarco  demum  Apriiis  die,  nobis  arcefficis,  moram 
'  injc£^am  exciuac.  Oflendit>  macrem  Regis  nofh*i  prsefidentem 
'  (iiorum  audadam  gravicer  per  lireras  increpuiile,  quod  iuam  av! 
'^  cauflam  hac  racione  cra6bodam  de£endiflent.    Traque>  inquic 


igne 
^^  niccr  dimiiE,  oftavo  die  Aprflis  irer  |n  p;icriam  iumus  inerefli. 

XLVIIL  Hcc  cum  Scerlmi  in  convencu  Procerum  rectcaca  fliiF' 
lcnt|  magnoquc  omoium  «oni^nfii  diligencia  fidci<^uc  L.^^^^^tNxtcw 


pctriniri  non  videbantur.  Ncc  dubitabim  eorcmvai 
lebcllei  pccunia  bcilicoquc  ipparatu  a  Gallo  juvarentur 
tn  in  uium  Anelix  Reginani  clTcnt  intenti,  quar  beoii 
tia,  cis,  intellc^  Reginz  Saxx  icclerc,  pollicita  ci 
Regemque  conim  libi  curx  &rc.  Sed  ncc  GaUiu  Aia  i 
capedlre  potent:  RegluB  coim  rellitui  vokbat,  Rc 
dedi  nolwae.  Cum  atKBm  noo  Ignonret,  qoam  vHui 
folaana  h€tio,  qme  ret  norat  mMicbamr,  Don  it^ien 
Kegtoa  Scoca  c  cuftodJa  vel  dam  dabcrctur,  rel  per  i 
(ur.  Hic  fere  tum  renim  llatui  io  Bricuutia  erat. 
XLDC.  MoRDfiius,  cum  iti  caavcDniSterlini  fiic  I^ 

Proccribui  p— '■-"'—  "" — r.. 

dimbuTM 
tibus  habc 


.IX.  Martonius,  cum  iti  caaveDniSterlmi  luc  I^ 
ribui  protiairet,  domum  reveriui,  (jux  quatiNr  t 
UTM  abcrat,  cohortem  pedittun  centciuruuB  ctim 
habcbat,  ut  &  &  11  ^uld  oppidani  actcMarent,  c 


mur,  &  conmi  «curQonct  pnhibcret,  dom  m^ora  i 
rtntir.  Intcrtm  Regnnc  faflio,  ^ioe  oppidom  tcnd 
confcribit,  looidonea  pncfidili  occupar,  atqoc  lo  id  v 
conGlia  confcrt,  uc,  esdulb  Pronfte,  comita,  quz  £ 
craot  indlfia,  ifflp«lirct.  Ad  hgrc  MortoniiB,  ud  a  Pr 
nandatum,  viginti  equiicf,  &  e  centurb  pcditum,  qtai 
tibui  infre^uentem  lecum  habd>at,  cirdtcr  fiptttaginta  1 
fit,  qui  edido  publice  dcnandarcnt,  (nam  Edimburgiia 
«lio  tenebatur;)  "Ne  i]uii,  terra  tnarive,  rebellci  co 
"  armii,  aliove  quovit  bellica  apparatu,  fublevaret :  qti 
*•  cillent,  eilclem  i^uibui  rebellei  pcenii  e^fcnc  obnoxli.'' 


Liher  J^tgefimus.  62f 

',  quidcm  cum  f^idii»,  feJ  lameo,  utfactleappare- 
rtucc  eos  elTe,  eili  numero  fuperarent. 
}rex,  cum  nihilfaaberct  atl  oppidum  oppugiunJuiv 
ancibui  comiliis,  ob  teinporil  aaguHiam,  mjchinas 
atj  a  vi  abltineDdum  rjtui,  comiiijl  tum  .extfa  por- 
tuit :  mm  oppidum  cum  in  longitutlinem  exporre~ 
muris  id  primi  circumdederunc,  iuagnam  ejus  par- 
^ia  cxduleranc,  in  tamen  uc  ejut  partii  hiibitato- 
s  iotegrttm  (ervaretur.  Illu'  igttur  h-ibica  funt  co- 
Ii  iniernrecantibuf,  "  Nihil  irferre,  in  ^ua  urbls 
itur,"  In  hoc  convtntu,  cum  pcrdudles  efleot  de- 
es  fere  eorum  ^ui  arccm  rcnebanc,  ac  hi  pocifll- 
«ifcienciam  cKdii  I^gii  ac  1'roregu.  iudiua  fligie- 
Ordinum  decreco  (cujut  judicii  fumma  eQ  au&ori- 
:  vuleuf,  ^uod  fere  a  Nobilitacli  nutu  peodet,  ab 
3c  ipli,  e*  c»  copia  qax  apud  cot  erac,  comitia  co- 
ab  cif  Dabanc,  ouibui  jui  fuRraKii  erat,  e  quibui 

I  non  vcnerunt,  alii  afTuerunc  (juioem,  fed  ut  fpc- 
ulijucoiEciisforcnlibu!  abninucninc.  Ica,  cun  ncc 
;atoruro  eirct  numefui,  nec  bi  tempore  leeitinio  aut 
:onvocaci,  uctamenfpeeiem  alicfuam  legitunz  muU 
nt,  duo  Epilcopi,  aliique  nonnulli  abicnies,  (^uod 
fando  auditum  crac)  fufiragia  fua  in  ancipiteoi  co~ 
um  fcripta  mifenmt, 

:  icmpoie,  cum  arx  afliJue  in  Procerum  conventum 
linii  jacularciur,  ac  fzpe  elobi  fcrrei  in  mcdiatn 
I,  ncmincm  camen  auc  occiderunt  aui  vulnerarund 
o<jue  convencu  pauci :  &  utriquc  comttla  in  tnen- 
indixerunc,  jlccri  Sierlinum,  altcri  Edimburguni. 
,  ac  neutris  alcero!  lacelTcncibui,  vclut  in  induciat 
',  major  psri  mcrccnariorum,  qui  cum  Martonis 
Iinc  dilapli.  Qui  oppidum  ccnebanc,  non  ignan, 
.a  Mononium  iitfrc^uentia,  Hmul  ignominix  Tupe- 
:upidi,  ducentos  viginti  pedicei  fclopeiarios,  equitct 
Ht  duas  machinas  seneas  campeHrei  fccum  avexe- 
j,  ut  vel  oppidulum  Dalkechum,  ubi  tum  Mortoni- 
renc ;  vel,  fi  id  non  fuccedcrct,  mctu  hoflem  iitcr» 
ercnt,  ataue,  ea  vclut  timoris  confeffione  expreira, 
rcnc.  Ht  cum  in  colle  adverfo  fcfe  inflniSos  often- 
Dalkeilii,  ad  arma,  conclamanmi  cft,  Mononiani 
pedites,  &clrciicrfexaginca  equltei,  per  adyerlutn 
s,  in  planiclcm  demwn  invcAt,  cotitra  ad  nigiuin 
.  Procurrencibui  deinde  ucrinque  jacuUtoricius,  Ic- 
nlerto,  rebelles,  <)ui  orania  apud  hoAemfe  impara- 

II  credidcranij  fpc  fua  Uecepci,  retro,  ^tiantum  in> 
s  poterant,  abeuntej,  urbcm  repetcbant,    Iittewi, 

,  ^iif  ft  rccipere  cupicQtibtMi  %&  Ctvvtx'CCt^'i^'a.TD., 
G  g  g  «««»■ 


pc^qu.vir.  N 
l^ulvcris  fetiim 

riipir,  ut  Miios, 
cobus  Maivaiiii; 
IH,  .ic  tnajor  pjr 


ScJ  fortijita  rcs  utriurguc  parcii  det 
im  qui  Jiiliinburgo  vencunt,  dolto 
dve>.erant :  irnjc  militei  fciHnaiitcs  d 
^ne  temere  injeQo,  tanta  vis  fl.imm: 
qai  vdlculum  vcliebiit,  &  p«ditunt  p 

complurclqiie  militLim,  cjui  afBjita  h 
■  .„^ —  !„. — jj(5  perierit. 


parr 


<indtn 


siim  geruntiir,  nnhcirs  una  Scotorum,  qui  rupenoribut 
nia  merceiic  niilir.iverant,  cui<]ue  pr^rat  Michacl  1 
lefieiii  nobilis,  fumma  virtutc  &  (to£trind,  domum  i 
L  Repi,  oppidanit  fmftra  contendentibui  i 


r=| 


I  ad  di 
ifei 


,  obtulic.     Hi  btevi  ad  fuo 
dicm  diaiim  corveniunt, 
ntenipiendo!  inRrui.     Ha 

•s  invifendiji  (pa 
ceitbrcj  fiunt, 
nim  iiiijdanua 

prra  prarfirnie  copLl  manu 
o  frfim.inter  Letham  venii 
fcdecim  e  moratoribm  it 

armata,  nemine 
[,  uc  eoi  coidl«r 
)  ripa,  dum  lca 

ijirencri 

rviinr,  capti,  Tn  pofterum  dicm,  quoniam  citius  per 
li  non  potcr.int,  n.ives  parxtx,  ^uar  rcUqitai  periei^ii 
.leiinict.  iiiierctpcrcnt.  ProrcK  ijuoque  ea  nofte  certl 
fc,  poftridie  fummo  manc,  cum  tumulcuariii  copii 
jrtli»  litc.irc  ftlliii.ivic,  ut  rebellci,  c^reQiii  in  ttiT: 
t,  Sc,f  miiitum  CimbricorLira  properatio  lios  omnci 
:  iniio;.     M,iior  enim  prs,  mjjorem  n 


Liher  Vigejimus.  (J27 

lEoaein  fe  ab  hoKibus,  Dumero  inferioribui,  rxpreJTurot :  vel,  li 
im  copiu  ejui  (Idc  duce  congredercntur,  aliquid  in  funinum  rci 
oft^uroi.  Mortoniiu,  per  llationcm  equitum  certior  fiQus,  e 
9o  Aatim  confurgit,  &  arnu  capit,  Juof^ue  orones  in  propin- 
nan  colliculum  producir,  atijuc  inltnidoi  tcoet,  quaiJringencos 
rt  ab  huflc  pafTiu.  Druriui  ADglui  inter  aci«  curlitabar,  jc  u- 
nfque  inviccm  rogabit  i  "  Ut  domoi  rcdirent,  neu  Ipcm  ^enim 
compoDcndarum  nimis  calidii  coDlIUii  infringerent.  Cum  de 
cepfu  conlentirenc,  &  id  medo  coDtroverfiim  inter  eoi  elTct,  utri 
ius  Hgna  converterent,  hjnc  quooue  litcm  Druriui  tollcrc  cona- 
I,  ab  utrii^ue  petiit,  "  Ur,  cum  iple  ftani  in  medio  inter  duas 
acies  Hgnum  tudiflet,  utricjue  eodem  momento  fc  recipcrent." 
OTtDniui  non  repugnabat ;  rebellei  contra  minabantur ;  "  Se,  ni- 
tifponte  dilcederei,  eum  cum  ignomioia  pulfuroi,"  Acjamvix 
nrincri  poterant,  quo  minui  aciem  promoverent. 
LIV.  Hoc  refpoDlb  rccepto,  Mortonius,  fe  Drurio  ac  Anglii, 
UM  eo  teropore  nolcbat  oflendere,  ac  fuat  moderationii  teflei  li- 
nter  habere  veller,  {atiifccilTe  ratui,  repentc  in  hoflem  duxit. 
juties  primi,  impcni  fafto,  ftatim  comua  nudant:  peditei,  at- 
iUto  tanturo  certaminc,  &  ipf!  icrga  dederunt.  Ibi,  cum  porta 
:i  proximi  effiifi  fugicntei  capere  non  polTet,  complurei  io  an- 
ifiiu  occlG,  multi  proculcati,  mulri  etiam  capti,  nemine  reli- 
fite,  prxter  peditum  prtem,  qui,  in  ctnneterio  proximo,  con- 
t  loco,  fe  in  ordines  receperunt,  ac  iteruoi  ^d  primum  hofliunt 
ipetum  fugerunt.  Fuga  adeo  cfHifa  in  uri)em  fuit,  ut  reliQx 
rta  omnes  in  arcem  coniendertnt :  ac  nifi  hoflii  fcquens  in  prz- 
_  :„.._..._  e..:ir..  — :j.._  negleflum  capi  potuifler.  Ex  re- 
ci(i,  circiter  centum  quinquagintz 
M,  leviter  {jiiciui,  equo  hbente  og- 
elTui:  Galvinut  Hamiltoniu)  cxHu.  Jacobui  Culenui,  Hunn- 
i  propintjuui,  peditum  duQor,  ez  armario  pauperculz  muUcris, 
I  l.irebram  quKlierat,  extrafiui,  Letham  pcrducitur.  Eo  con- 
'.€to,  tancui  vulgi  clamor  exortui  eft,  ut,  nili  e)us  morte,  homi- 
s  (ibl  fatisfieri  non  paRiiri  viderentur.  Ii  caim,  fuperioribus 
llis civilibui,  avare&crudelitcr  latrocinium  excrcucraT,  in  Gal- 
!  infamem  militiam  cgerat,  Regibut.  Daiiorum  &  Sucromm  ar- 
I  cantendentibui,  cum  ab  utroi^iie  pecuniam  ad  militcm  condu- 
tdum  accepiflet,  un^ique  operam  poUicitui,  neutri  prxHiiit, 
ilta  facinonfirda  patraverat ;  tandan(ut  dixijcapiui,  maximo 
n  plauftt  ad  fupplicium  eft  du£lus. 

Ly.  Poft  paucorum  dicrum  quietem,  oppiJani,  refcAIs  viribui, 
e  in  armii  oQentarunt :  ^ottdie  fcre  ex  eo  levia  certamina  con- 
ebantur,  raria  plerumque  fonuna.  Pro  Regiis  crat  virtui  mi- 
im,  pro  rebellibus  locui  a  J  infjdlas  commodtis,  &  arx  imminens 
fpecuUndum,  unde  unnei  exitut  holUum  conlpici  ftoterant.  Nec 
e  ie  commincbant  certamini,  cxtra  quam  ex  arcc  tbrmcntit  e,Ia- 
ferrciidigt  po&at.    Lcthz  Prorex  fc  codcuw^m^ui  oid»u  tri- 


tneti  demer^unt.    Alu,  eii<Ic 
liariim  quiilein  rcrum  in,inis 
Cilliaruin  promilTa,  fpcmquc 
ntricire  Mcnnio,  quo  bdlum 
Aneiix  Rc^ini  Rtgix  pants, 
kcllium  animot  exigUA  pecuni 
Ocnub.int ;  nec  »m   fludere 
qinm  ne  vincerentur,    In  iti  ei 
volcb;int ;  Angla,  ut  Scoci,  tX' 
gcm  non  inviti  roirtercnt,  ntciu 
tur ;  Gallui,  ut  rcbelles  Britann 
rent,  iirtjue  prxlidiis,  capiti  re. 
bus^  Scotos,  vel  invitoi,  nabere 
defperjta,  oc  amifTo  Britjnnod 
incumbcbat  ■.  id  tantum  fpefiab: 
i:is  exhauflo,  novum  Sc  non  nece. 
Jiilcipcret ;  fed  ad  ptxlentcm  T 
li  non  eapcretur.    Et  Scoti  cert 
cum  ob  aniiquas  coniroverlias,  ti 
tentijm,  qui  in  e)ut  morte  l<u 
bant,    £o  enim  fiibUto,  Regina 
mlor,  cum  Regis  unius  yiu  fpei 
jina  Scotoiuro  totius  infulx  ir 
matrlmooio,  regnum,  cui  vellet 
religionis  per  tocam  Europaro  r 


Lihtr  Vigejimus.  ,   ^^9 

cmn  tt^s  snodo  luprenii  ordfnis  fuifragarorcs  fecum  hi^rcnc:  e 
.  ^Uibus  duo  procurarorcs  comlriis  Regiiia:  nominc  habcndis  prarc- 
*rant ;  rcrdu^,  Alexander  Humiui)  unus  edcr,  c|ui  fufB*agii  jus  ha^ 
bercc :  &  HccIcliaiHci  ordinis  duo  Kpifcopi :  alrer  illo,  anre  aliquoc 
menfeS)  rclcgarus  pcr  Proregemj  dcinde  fbiru  urbis  permurato, 
cum  line  commcaru  difccdere  non  audercr,  ibi  invirus  permaniir : 
alcer  decod^or,  acciiis  bonis,  neceflirace  eo  coattus.  lis  ccnfcnri- 
buS)  fupra  ducenros  damnari^  horum  nonnuUi  adhuc  impubcrcs. 
Procacillimi  enim  milirum^  velur  vi^oria  jam  parra^  parrimonia 
libi  altena  dei^inanres^  multos  lonoxios  &  ^uieros,  ideoque  maxi* 
mc  injurite  oppofrunos  honiincs>  in  numerum  profcriprorum  rcfe- 
rebanr. 

LVIIL  Prorex,  Srerlimim  profcftasj  magno  Proccrum  concur- 
fa,  &  ipfc  comitia  habuir.  (Jirdrer  rriginra  ox  perrinacioribui  iii 
cauffa  Reginse  damnari :  cxrcri  in  fpcm  vcnix  dilari.  l^er  Procc- 
rum  abfcnriam,  rcbellcs,  aliguid  rcnranJum  rari,  omnes  cx  urbc 
'  copias  cduxerunr,  &,  ad  fpeciem  mulcirudinis  augcndam,  omncs 
om>idanos,  cum  majore  parre  milirum,  in  aci^  ftarucrunr,  co  con- 
filio,  ut,  vehir  fuperioribus  rcmporibus  confucvenmr,  Icvirer  Liccl- 
fendo,  Regias  copias  Lccha  elicerenr :  interea,  dum  inrenros  in  fe 
hoflcs  dirtincrenr,  rcliquis  longiorc  irinere  occulre  circumminHs, 
oppidum  prxfidio  deftirutum,  per  averfam  ingrefH  portam,  inccn- 
dercnr.  Parricius  Lindelius  Lerba!  prseerar,  homo  manu  6c  conii* 
lio  promrus.  Is,  produftis  copiis,  cum  a  dcprehenfis  ii^lidiis  iibi 
iaris  caxifTcr,  fuos  reQa  in  hoflem  duxir.  £r,  cum  inirio  fatis  a- 
crircr  dimicarum  fuifler,  randem,  imprefEone  majorcfa^,  rebcl- 
les  fufi,  fugari,  dc  uf^oe  ad  oppidi  porcas  non  iine  c^e  compuUi : 
magnos  capcivorum  numcrus  abduffus,  fed  major  pars  fuir  oppida^ 
norum.  Alexander  Himiius  capcus,  iuonim  inrerVentu  eft  libera- 
tus.  Vcfpcrc,  cum  Regii  vidoria  l«ri  fereciperenr,  Jacobus  Ha- 
Ilburronus,  vir  bonus,  ac  rei  milicaris  jpericiss,  qui  omnibus  pcdi- 
tum  copiis  praeerar,  cum  ab  agminefuomm»  qdod  cogtbar,  lon-.. 
giufcule  abcflcr,  a  turma  equitum,  cum,  dubia  luce>  cujus  parcis/ 
effcr  dienofci  non  poficr,  in  compiro  quodam  excepcus,  in  urbcmi 
dudus  eft. 

LIX.  Hoc  incommodo  accepco,  rebelles  anifflum  adjccerunr  acf 
alSud  facinuS)  ur  majoris  pericuK  St  audaclar,  Ira  in  fpem,  li  fuc^ 
ceilifrcr,  betii  univerii  parrandi.  Ndm,  cum  per  exploraoorcs  com- 
periflenr)  omnes  fere  PrcKeres  adver&faftiofusSterliniadco  nc* 
gligenter  &  fblure  agere,  ut,  ranquam  in  fumma  pace,  in  oppldo^ 
aperro,  ne  excubias  <]uidem  no^umas  haberept,  alTumtis  rrccentis 
peditibus,  equitibuf(|ue  ducenris,  eo  irer  inrenderunt:  idque  quo- 
minus  efjfct  moleftum  pediribus,  ^i  raptim  ducebantur,  pridie- 
cius  dici  omnes  rufticorum  eouos,  qiii  ad  mercarum  vencram,  rc- 
rinuerunt,  &,  fc  ^uos  obirer  mvenerant,  dcmkinls  abftulerum.  Dti- 
ees  expcdirionrs  ejus  eranr,  Georgius  Gordonius,  Ctaudius  HamlU 
tpaiiiSy  &  Vakeruj  &cotv§.    Eos  ma«ioMt  cot&nMi»)x^^^^^^'^ 

<J  g  g  J        '^  ^^^.v^'^^ 


<3o  Rerum  Scotkarum 

Belluij  colionii  peJituni  llyiifcr,  Sicrlini  natus.  Ii,  cum  omBCi  ' 
adicui  &  opportuiu  op^itli  Iols.  doITcc,  «c  Proccrtim  hufpicia  lu- 
bercc  (icfknptij  tcrcam  Ipcm  ficietMt,  omnLi  ia  eorum  potefiiR 
fucurj.  IIU  qun^ueuniaconiitlencia  prolicircedantur,  ui  iundt- 
HgnircDi,  ^juoi  fcrvjrtni,  quoi  jverJCTcnc.  Igiciir  mane,  diliKulo, 
cum  ad  oppiiium  advcninenc,  omni^  adeo  ncgleQi  comfcrerunt, 
ut  nc  cams  ^uidrm  eoi  aU.irraveri(.  Iia  fummo  lilenno  iagrdTi, 
■emine  obvio,  in  forura  penecrant:  adicui  omoei,  ^ui  eo  ^rt- 
tiaDC,  armaiii  oblidenc,  deinde  Procerum  hafpitja  a^xdiuniur.  Ac 
Cacicri  quidcm  parvo  ncgocio  Cinc  opprdli :  JacoliiOugWIit  Moc- 
wnii  Comitis  diverforium  uomn  eii  .moram  przbuic.  Id  cum  vi 
<xpugnare  non  polTenc,  tgnem  fubjiciuni.  Ifle,  uno  aut  jlteroe 
miniltiii,  ^ui  Itrenue  ^iilitui  cuebancur,  czlii,  ciun  jam  omnia  fu- 
aio  &  flamma  opplereniur,  ^egre  ex  incendio  (tk  expcijieni,  Val-  ' 
(eio  Scoto,  affini  fuo,  aui  ibi  oaiirril,  (c  dedidit.  Proreji  ^uoqu*, 
eodetn  mainento,  familiaribcii  fcgniter  cum  tucntibuj,  cum  &  ar- 
mii,  fcd  propc  iblui,  dcfendere  icncaflct,  captiu  abducebatur.  Ei  ] 
)am  Alexandci  Glcncarnix  &  Hugo  Eglentonix  Comicci,  adhibiiii  . 
i;unodibui,  ad  exiiiuni  fcrvjbancur,  Claudiui  cnim  Hamilccnius 
{  oi  admonuerac,  uc  omncj  (ine  tlirccirniiii:  Procerci  advcrfx  par- 
lii,  fiinul  ac  po.ias  urbii  forcni  c^rcfll,  conficerenf. 

LX.  Omnibui  rebui  ita  fupra  fpcm  Iliccedencibui,  cuin  vuleut 
inilitiim  ad  prsdam  dif>.urreret,  Joannei  Areikinui,  ardi  prxft- 
^ui,  qui,  viis  obfeflit,  in  forum  aLlquotici  fruflra  proruntpere  ten- 
tjvcrai,  taodem  globum  fnorum,  majulculii  iclopccii  amMium,  fu' 
as  noKas  «dei,  (.qux  lum  maximc  zdificabantur)  c  ^uibui  tn  lotum  i 
frium  profpeflui  erai,  occupaie  jubet ;  h^  enim,  ut  vacuse&noo-  I 
dum  Abfolucx,  ab  inlmicii  ncE^ligebancur,  &  Regiii  (utunt  prxfidi- 
tim,  undc  laculis  holiei  pcteienc,  prxbebanc.  Rebellei,  ubi  impa- 
libus  armii,  e  loco  ruperinre  jam  occupaco,  fe  peci  anlmadvene- 
Mnt,  (iatim  fefe  in  fugam  conjeccrunc,  adeo  trepide,  uc  cum  ad 
ai'3iorcm,  oua?  ad  pnrtam  ducii,  viam  c(i  venCum,  alii  alioi  pro- 
Gukartni.  Satuii  eii  fuit,  (]uod  rarl  ictjuebantur- :  tis,  (jui  ibroeos 
mpulerant,  llni;,ulis  modo  per  novarum  xdium  portulam,  quacfola 
&  fcmitlaufa  in  oppi>Ium  paicbac,  excuniibus,  ac  e  rcli<juii  domi- 
bui  PIJiKii,  ^ui  intra  aedes  .-\rmaii  ad  omnes  cafui  paraci  nabant, 
•ercllis..  Ita  lota  fcie  mulcitudo,  quT,  pridie  illiui  dici,  tam  au- 
ii\  fecinus  fufccperat,  &  cum  adeo  fcliciiei  prope  con&cerat,  a  fe- 
dcclin  hominibui,  cania  cum  trepidatione  &  tumuhu,  ex  oppida 
<)icicur,  ui,  capiivoruin  omilTa  cura,  fux  <jui{que  (aluri  confule- 
rei.  In  boc  ium"ultu  toio,  unus  modo  fquem  nomiiure  (ic.operx 
Breiiiim)  «Jt  Repiis,  Geori?iusRuvcnui,  lUmmE  fp«i  juvenii,  dum  i 
ferocius,  <)uam  tempui  poCebar,  confcrios  boftei  aggreditur,  fuit  I 
l^icmiui.  Alcxander  autem  Siuartus  Garlianui,  eum  capcus  ab- 
tlMemui,  inceitum  a  fuii  an  ^b  honibus  iflui,  ce<:idit.  In  bac 
rjma  &  tam  laie  fufa  cicvidanonc,  cura  qui  aijtca  imra  fua  limina 
%tta  cootincbitwaT,  {iCinntv^nVjVv^-wa^owiai^^wK^fiyi  Jaco- 


Liber  Pigefimus.  tfjx 

Duglafliuni,  &  Alexandnim  Cunigamuim  ceperant,  cum  era- 
aon  potTcnt,  le  fuis  capcivii  dcdidemnt. 
XI.  l^roregem  ducebat  David  Spendui,  equitum  inter  rebdlci 
Ee£lui :  cum  fciret,  infidiai  viix  ejui  ficri,  cam  lollicite  euin 
i  lataecbai,  ut  ipfe  quoque  a  percuflbribui,  avide  Pror^m  pc- 
bus,  idut,  eodem  illo  dic  inccrierii,  magno  uctiu^ue  fiAio- 
nccrore :  erat  entm,  omnibui  coiporij  &  animi  vinuiibui,  in- 
Mtis  Scoticx  nulli  inferioi :  dcc,  poft  ,eiu5  decefliun,  equitatui 
ium  quictjuam  memoria  dignum  geffii.  £  percufToribut  Aoregis 
,  cum  ad  fuoi  evaiieie  nco  polTenr,  fupplicio,  tjuod  in  deditum 
iifTenr,  aflfefii :  czteri  adeo  trepide  Gieerunt,  uc  capcivi,  quof 
nuerani,  paflim  ab  eij  dilaberencur.  Pocerjnt  ijuidem  omnes 
ei  dcleri,  (i  cquitatiu  afluiiKt,  qui  tum  iiieiencei  &<]ueretur :. 
latronei  Teviotici,  in  primo  ingreflu  oppidi,  equoi  omnes  d^- 
leranc.  Id  cii  faluti  fuu.  £x  utraque  parte  ficre  par  czTorum 
nerui :  c  Regiii  nemo  captivui  eftabdukui:  ex  attera  Eifiione 
Iti,  qitorum  plerique,  prwlx  inienti,  intra  domoi  quai  diripie- 
it  depiebenli  liierunt. 

LXII.  Prorex  eo  die  cx  vulnere  deceflit.  Exfe<]uiif,  ut  in  tem- 
e  tam  tuii>ulento,  raptim  la^it,  Procemm  qui  aderanr,  ad 
:cflorem  cieandum  coovciwfusc.  Illi  e  luc»  numero  felegcrunc 
{,  qui,  jurejuranAo  prius  adafii  fe  Nobiliiatii  fuflTagiii  mrituto 
,  velut  candidatl  comiiiorum  evenrui  perminercnwr.  Hi  crane 
le^uiCambdlus  Argatkeliv,  JacobwDuglafBuiMononil,  Jo- 
Mi  Arcskinui  Marrix,  Comttei.  OmiuHm  liifiragia  in  Aredii- 
n  taclinaiuot.  Ii  nilill  priui  quam  dc  oppugnando  Edimbui^ 
t,  ad  quam  rcm  cxercinu  a  fuperiore  Prorcgc  fnerar  iodiftui  in 
lendai  Ofiobris :  led  repentina  remm  penuibatio  eflf^t,  ut  ii 
'.i  prorogaretur  in  Idut  einfdem  mcnlit.  £a  rei  magnum  attu- 
rd)Ui  gerendii  impedimcntnm :  quod  oppidanit,  quidieino- 
Ique  in  operc  crani.  fpatium  ad  muniendum  eft  datum,  &  hi- 
it  prvmatura,  noflefquc  longioRi,  &  cceli,  ut  in  locls  nif;idii, 
emperantia,  &  difficilior  commMiaum  apportatio,  &  apparacai 
Uici  anguflia,  cffeceninc,  ucre  infeSa  ditcederecur. 
UQII.  Proximii  aliquoc  menlibuf  certaiDm  eft  excurfionibuf, 
neutram  fere  pancm  rcm  indinancibui :  profpeAui  enim  ex  arce 
icr  in  omnei  panes  efficicbat,  ne  rebellef  vel  ad  manui  venirtnt, 
I  prxcipicarent  in  infidias :  figno  enim  e  fuperioribiif  locis  edifo, 
cilc  adrooncbancur,  ut  k  rccipcrent  in  tetnporr.  Semel  tamen, 
im  oronMctpitej  ac  peditei  ex  oppldo  fe  erecifTent,  ui  paucot  e 
eelii  tntercipereni,  sc  acricer  fimulantibus  fugam  Itiftarent,  aJ 
xilla  cohonium  e  valle  propinqua  croergencium  ab  arcii  pr^Ii- 
o  confpedi,  Ihtjm  fignum  receprni  eA  danro.  Itaque  rnellcf, 
tceqiiaro  ad  inf  diarum  locum  elTent  perduAi,  fe  irepide  redpcre 
epcnint,  eoque  fiiga  pemirbacior  fuic,  quod',  quanquam  inflancii 
;riculi  erant  admoniri,  tamen  nec  unde,  nec  <fual\tum  ^'i  t.<C«^ 


«32 


Renim  Scoticanm 


t 


ftr 


corum  lergo  a<.1eo  inHitcrunt,  ut  jieJitCF,  lolutii  onlinibut,  t^ 
uifquc  proximc  poccric,  urbcm  pcicrcor.     Mulci  vulncr iti  &  a.-^ 

iii,  CK  prxreftii  cohoriium  &  li^riitcrii  ali^uoc. 

LXIV.  Dum  poil  hxc  rei  ad  urbcm  lcntiui  gcriitn',  in  regiaoi- 
bui  :id  (cptentrioncm  verfii,  cUdcj,  hac  maiiime  occalione,  acit{CJ 
elt.  Duz  crant  Xn  illo  trjCtu  f^roilix,  fummi  potentij  &  judori- 
tatc,  Gortloniorum  &  Forboliomm.  Scd  cum  Gordonii  fiimmi 
iQtci'  fc  concordia  viverent,  &  vicinis  ali^uot  genttbui,  Rcgio  pri' 
isifru,  multoj  annof  prscluiflcnr,  vctcrcs  opci  &  aufloritaicm  .lu- 
xcrant:  contra  Forbolii,  inter  (c  difcordet,  fuii  ie  viribut  afliUue 
c^liticb,int.  Scd  neutra  in  alteram  (urijui  cognwionibuj  &  affiiii- 
tatibuj  conjunfii  eflcnt)  quic<]uam  muliis  ^mniTarteiftAverant ;  mj- 
gifquc  occulta  anniilarionc,  (jusm  apert:i  invidii,  l.iborabant.  ):- 
r»  in  rjmilia  Forbollorum  ArQunis,  honio  &  in^nio  &  manit 
)romtu),  &  qui,  a  primii  uf^uc  dilcori.Uatum  mnportbui,  Rce^cm 
Ttmper  fecutus  erar.  I;  tum  aliquid  agiianiium  ratui,  quo  &  fii-  | 
um&gcniit  nomen  iUullrarct,  &  pjnii,  ^uim  fcqucbacur,  opct 
augercc,  primum  fjmili.-im  fuam  in  concordiam  reuigcrt  conatui 
cft  :  id  ll  obtjnuiflet,  nuUj;  in  illi;  reeionHiuf  upei  mctiKbat.  Cum 
.id  eam  rcm  diti  Jiflu!  fmilcr,  Adamui  GorJoniui,  Coraitis  Hun-  ' 
tilij  fr.iter,  omnibus  r.itionibus  id  irapediendum  ratus,  propinquis 
&  tlicmibus  ocnilte  admoniiii,  cum  m:igno  enrum  numero  ad  lo- 
cum  vcnii :  &  tum  Forboliorum  diio  .lemina  in  cnnfpeftu  haber;t, 
aJitequam  conjungi  poiltnt,  alicrum  adortu;,  AnSurum  in  procinflu 
crcidit.  iiohbente,  reliqui  fu(i&  fupafi  funt.  Aliquot  viii  illii- 
iires  car fi  :  plures  cipti;  rcliqui  proximii  Jiebus,  metu,  ne  gra- 
vju!  in  cnptii'os  livirecur,  nihil  auli.  lium  mctum  auxit  dorous 
Alcxandri  Forboiii,  cum  uxoie  prxgnantCj  libctis  &  minifltis,  cre- 

LXV.  Fratcr  Arfluri  Forbolii  major  natu,  qui  gcntis  princeps 
crat,  C3[»a  &  fpoli.tta  fua  Jomo,  urgrc  claplus,  in  aularo  vcnit. 
Ibi,  quanquam  res  crat  iu  (iimma  anguliia,  tamen  ci,  &  Nobili- 
bui  e|Ui  fe^am  fecutis,  Jucenti  peditcs  dati,  literis  vicina  Nobili- 
t:itc  admonita,  ut  fc  eis  confungcrct.  E.i  cum  ad  rclimiias  Forbo* 
liorum  aliquotque  familijs  propinqua:  icfe  conjunxiHct,  a  viribui 
t  fttis  putabat  firmam.  Seit  dcerat,  qucm  fequeretur,  dux,  cum 
luvenci  £cre  ellent  familiarum  Principei,  ac  vix  quifquam  intcr  a- 
lios  admodum  eminerct.  Ita  in  diverla  conlilia  diftrafti,  Joannes 
Kcthus,  cum  quingentii  cquttibus,  domum  £iam,  non  longe  Ji- 
fiantcm,  dirt.elTit :  Alcxandcr  Forboliut,  cnm  fuii  clietttibus,  &  pc- 
diium  ccniuriis  du.ibui,  Abrcdoni.im  contcndit,  uc  Adamum  Gor- 
donium  inJe  cxpcllerer,  &  fuoi  cx  irinere  rcficeret.  Adamuf,  cct- 
tior  fiiiiJi  inimicum  cum  non  aJco  multis  adventare,  fuot  ex  op- 
piJo  cducit,  coafiis  ctiam  fcqui  oppiJanis,  ur  fpecicm  maioris 
Diultirudinit  jiraiberct.     Ibi   llatim  in  agrit  oppiJo  proximls  acrc 

£a'iiim  tommittitur,   VcA«e\ Pj:'j.vi  ^upjiandi  ftudio  longius  Gor- 
aijooj  tcuci,  dcEa«iw'£in\:sw^t^«Wi^itii*,S»Rvsai.vi!tfHbli- 


Xdher  T^i^ui. 

diis  6nuu,  mpidz  fuea  fi  reupiunc,  premeatibi»  naxime  iagit- 
cariii.  Non  adeo  multi  e  viflij  czll,  t^aoA  va  oofiem  pugtu  erat 
prottafia :  capti  nonnuUi :  in  itj  Alexander  ForboliiUj  cum  &  din 
peninaciter  adrerfut  inllante)  liefeiuliilct. 

UCVL  Hic  rerum  ad  fipteiurionei  fiicceffus  mimm  quam  ani- 
tnoi  rebcUium  ad  majora  a^rcdicnda  crexit.  IgiTur,  in  diveriii 
xegni  prte,  ad  Jedburgum  oporimeadum  animtun  adfidunt,  oppi^ 
dulum  ^uidem,  more  patrio,  unmunicum,  iedfbniffimorum  civi- 
um,  &  quod  fuperioribui  annii  rebcUium  conacibui  iemper  fortif- 
fjine  reRicerat.  Huic  oppido  vicini  erant  Tbomat  Caruj  Famibc- 
fiiiu,  &.  Valicmi  Scotui.  Hi,  pnctct  vetciei  dientelai,  fatis  nu- 
mcroiai,  fibi  adjunxeranc  trei  vicinai  rcgionei,  Lidaliam,  &  £vi- 
asa,  &  £fciam,  iemper  latrociniij  infeitu,  ac  tum,  per  belloruni 
civllium  licentiam,  in  longinqua  eciam  loca  libere  graifantet.  E- 
rant  &  in  ipfa  Teviotia,  cum  barum  regionum  contagio,  tum  ob 
confuetudinem  pracdai  agendi  ex  hoftico,  aliquoc  magnx  famili^, 
furtii  &  lacrociniu  infamei :  neo  hi  modo,  fid  quidam  C  proxitnii 
Angli;,  fpe  prxdx  illei^i,  fc  conjuDTcrunt.  AFcefliti  praeierea  E- 
dimbureoCXX.  fdopetarii,  ex  omnibut  cohortibui  felcfli.  Jcd- 
burgenfej  quoquc,  non  ignari  fe  peti,  treptdif  nunciii  Proregi  pcri- 
cu]um  Hgnificant :  Sl  leviiamuiurx  cancum  auxilium  pecunt:  nec 
interca  iibi  defunt,  Nam,  Valtero  Caro  Ce^rdio  arceflito,  &  mt- 
litum  latii  magno  numcro  c  vicinii  agrii  colle^,  pro  tempore  op- 
pidum  muniunc.  Et  Oulielmui  Ruvenui,  centum  viginti  lclopeta- 
riii  &  equitibui,  panim  fecum  addu^,  partim  e  Marcia  vicina 
collcAis,  ad  Driburgum  adefle  nunciacur  utrlque  pani,  eodcm  fcrtt 
tempore.  Sed  rebellei,  fatii  copiit  fuii  conhii,  (  erant  enim  aJ 
tria  millia  bomioum)  itcr  fummo  mane  ad  oppidum  incenderant, 
ut  auxilioTum  adventum  pracvenirent.  Et  Ruvenui,  id  ipfum  fu- 
fpicatui  fa£turoi,  magno  gradu  eoi  confequinir :  &  pofbemoi  lcvi- 
bui  cxcuriionibui  laceflit.  Valtemt  quoque  Carui,  adjunflis  ad 
fuoi  oppidanii,  reda  ad  boftei  pergit,  Id  illiconfpicati,  ne  and- 
piti  prxlio  dimicarent,  te  coofinliffl  in  loca  tutiora  recipiunt.  La- 
tronei,  qui  fpe  prsrdz  accurreranr,  cum  oppidum  a  vi  tutum,  & 
Regioi  ad  dimicandum  paratoc,  cemerent,  qua  cuiquc  proxiniuni 
crat,  domoi  abeunc,  ReDellei,  nihil  minus  raii,  quam  nolles  ali- 
ouid  tencaturos,  cum  dientibui  5c  peditum  cohorte  fe  Havicum  re^ 
dpiunt.  Hanc  fpem  augebac  hiemi,  fblito  afperior,  [&]  nivli  rc- 
ceiu  cafui,  quac  omnla  late  obtinebat.  At  Ruvenui,  occafione  ra- 
tus  uteadum,  de  tertia  vigilia  adco  celerircr  agmen  Havicum  du- 
cit,  ut,  ancequam  hoRes  de  advenru  ejus  fierent  certiorefi  incn 
niiHe  pafitn  efler.  t&vtct  tiuta^mt  trepfdatlb,  ut  niillus  cocirilio 
relinqiicrccur  locui,    Propere  equitei  peditefque  eduAi,  flumcn 

goximum  lccuti,  in  loca  tuta  fe  redpere  tentannit,  fed  celeritace 
luentium  prawenti,  equitei,  ut  in  regione  nota,  fc  perlculo  fuga 
rubiraxere :  pedites,  prxdz  relifii^  ftlvam  exkuam  in  rupe  flumi- 
ni  propinqua  oocupaat »  ibi  -ab  equitibta  »0*15»  ■aftV&»  nst  ^ 


<!34  Herwn  Scoircarnmi  &c.  f 

(Hium  aJventum   e^f|icSare  auli,  ad  unum  fc  dc.ii  ^ 

alu  przvencnda  clTeiit,  nec  »m  vehcnienti  liicmc  circumduci  pof 
jcnc,  fide  accepti  ie  ad  diem  redituroi,  IJne  smaU  incolumci  di- 
milti ;  paiici,  oblidum  nominc,  pro  cxtcrii  rccentL  RcvcHdj, 
Kircadiui  lcvibui  commcncii  promiJTa  dudens,  ad  diem  ftininiin 
adeffc  v«uit. 

LXVII.  Rcliquum  liiemi!,  &  proximum  vcr  totum,   levibut 

Srx^liii  extraffaim,  iii  t^uibuj  paua  cadcbant,  ttd  rcbelUum  qu.im 
.e^iorum  plures.  Rcbcllcs  enim,  in  coUibui  urbi  proplnquit, 
ciiin  rci  bcne  gerendx  nccjlioncm  capcarent,  vix  inito  plerumi^uc 
ccrcamine,  in  urbcm  rcfugicbanc.  Frequentcj  inrerim,  de  concoc- 
dii  incer  fadliones  ficicnda,  legationci  ex  Anglia  vcnerunt :  fed 
IruAra.  Nam  AngU,  ecii  Rcgix  pani  nMsu  Uvebat,  tamen  pa- 
cem  icA  Faccre  cupicbat,  ut  urtimque  faaionem  fibi  obnoxiun 
redderci ;  Franci,  in  cxulii  RcginK  cau/nim  proni,  pacero  impcdi- 
ebanf,  &  magnis  polliciiacionibut  eot  retinebanc,  nc  bellum  omir- 
terent.  Tancum  .luccm  pccuniac  roicicbanr,*quancum  £ttis  videba- 
tur  in  prvfencia,  non  ad  rcm  gcrendam,  fcd  ad  fpem  &ivcodtm, 
lcmperque  aliqua  eja;  pnrtio  a  portamibui  przrodebacur. 

LXvlII.  Inier  nEcc,  aliquot  mcnlei  levibos  incurfionibui,  tiec 
ad  furomam  rci  quicquam  Acicncibui,  iranfafti.  Nec  in  aliti  rt- 
gni  parcibiu  a  direpcionibus  &  incendiii  cclTabaiur.  Adamus  Goe- 
ooniui,  coafia.  manu,  in  AnguIiaiB  iugrellui,  doMUBi  [Giditl»9 
Duglaflii  Glembervii  oblcdit :  ac  ubi  etiita  abelle  fenfit,  in  ea,  qinc 
reli'aa  crant,  ferro  &  ignc  cruJcli.er  fiviit :  tantamque_  formidi- 
ncm  TaodLjnanis  inciifTu,  ut  illi  c  vicinis  Fifi  locis  przIiJia  advo- 
tarcnc  :  eis  cnim  Gordoniui  infenfifTimuj  erat,  quod  e^regia  in  Rc- 
j;ias  partcs  lidc  &  conftantis  perfcverjlTcnt.  filacnelTiun  a  cunodc 
Haitiilconii!  prodicum.  lia  arn  navigaciontm  inter  Lech^m  &  Sict- 
linum  fufiulic.  Prorcx  molas  omnes  circa  Edimburaum  confrcgii, 
Nobilium  sedei  vicinas  prKfidiii  occupavit,  omnefque  ad  urbem 
adiius  occlufit.  Mulci  ucrinque  iaccrcepii,  ArchibalduiDuilaffl- 
u!,  e  famiiiaribus  Mortonii  unui,  ad  fufpitioncm  capfns,  quem, 
''■  "E  fttditjtcm,  litcFE  apud  eum  deprchenfae,  &, 


miflionc,  cos  juviirc. 


fuerar,  ujtto  citroquc  ad  rcbellej  min"^  & 

&  confilio,  St  pecunix  &  armorum  tranC- 


F    I    N    I    S. 


i. 


i 


I      • 

f 


D  E 


JURE  REGNI 

APUD  SCOTOS, 

DI  A  L  OG  U  & 

(iAUCTO  R  E 

Geo.  Buchanano  Scoto. 


Georgius  Buchananus 

JACOBO   ^^ 

SCOTORUM    REd 

S.  "P.  B. 

^CRITSBKAM,  anit  anmi  nirHflurti,  cam  afud  w 
4j  hnUtUij^m*.  tffrnt,  Di^thgum  t&  Bjgnm  Statorum  jurt 
iih  iiKnnabilii  Ifjif,  («'  il"  £c»m)  ijnod  jui,  faetie  fm 
Rtgibus  &  civibui  inier  ft,  txplicart  fitm  ccnaim.  U  liber 
temfore  prtfuijft  noimihii  Jtt  vifui,  nt  occlndiret  n-<i  ifH&nft 
damorihus  imfarluidi  magii,  ifni  lum  trat,  terum  fintui»  i» 
ttir,  fUMm  quiJ  reffnm  effit  ad  rtitiems  netmam  exigtremt ;  I 
nten  faidh  tr»n^iiilliBrihiii,  iffe  ^mpie  arma  deptfits  eonterd 
ct.  libtns  confccravi.  Kufer  auiem  csim  iti  eam  diffutatiati. 
fcbrdxi  reffrtim  incidifffm,  ac  iif,.s  rffem  ih  ta  mulla  tii 
tllati  tM  (i«  ca  friiftHim  rtrum  humanaram  farte  collocoi 
vtctffaria,  tam  publicandam  cenfui,  ut  &  mci  in  tejludii  tj, 
&°  tui  erga  civti  officii  le  admoneret.  Mnlla  autem  milii  fa 
dtm,  hunc  meum  conatum  non  inanem  fore:  infrimii  atai 
franis  efiniomhiu  corrupta,  &  ffifra  <taiem  indolei,  adfrtci 
^uJitlut  eafeffenda  ffonte  frcperaiti,  &"  non  meda  fractptef. 
emnibui  reSe  mtnevtibus,  in  ohtemferando  facilitas,  Sf  in  n 
minandis  judicitim  &  fclertia  :  ouo  in  genere  nullius  apudte 
fere  pollet  'auSeritas,  nijl  frcbahili  ratitne  tonfrmttur.  Pldi 
te,  Jiatur^:  cjuodam  inflinQu,  ah  adalatiove,  cjuic  QP  tyranniS 
iricula,  SP  legitimi  regni  gravifjima  psfiis,  adto  aiihorrert, 
ufnioi  Sf  barbarifmos  aulicoi,  mn  minuirdtrii,  quMm,  ipa  S 
tUgantia  ceafores  ■oidtntur,  tos  ameiit  Sn  affeSent,  &•,  xiefm 
Tiis  canJimenta,  faffim  Maiejlatei,  Deminatronei,  lHuftritati 
oua  alia  magis  funt  fulida,  affergant.  Ab  hoc  te  errore  ifH 
&  naturt  hohitas,  &=  inflitutio  ReScrum,  in  prKfemia  vindit 
mtn  noimihil fiibvereri  tegor,  ve  blanda  'jitiorum  altriy,  fravt 
tudo,  animum  adhiic  tenellnm  in  fejorem  farfem  detorjutai . 
tim  cum  non  ignerem,  ^uam  reUqui  ncfiri  fenfus  facile  fefe ; 
feducendos.  Hune  igitur  ad  le,  mn  modo  moniiorem,  ftd  etla. 
talorem  imferlnuuni ,  ae  interim  impiidinlem,  mifi:  ^ttiy 
fextt  atatii,  tTOtis  adulaliovis  fcefulos  ft  comitttar  :  nee  mei 
do,  fed  !n  liia  femel  inila  contineat,  &,  fi  qnid  dejtextris,  ref. 
&  telrahat.  Ciii  fi  farueris,  tihi  tuifi^ice  in  frnfentia  tran. 
tem,  &*  in  fniiiritm  fempilernam  comparabii  gloriam.     Vaii 


D  E 

JURE  REGNI 

APUD    SCOTOS, 
I  D  I  A  L  O  G  U  S. 

Ferlbns 

6.  BUCBANARUS,   ThOUAS  MaTELLANUS, 

[  U  M  nttper  e  Galllii  Tbomat  Mztellanui  redi- 

'     illet,  eumqiK  iJiUgenter  dt  ftatu  rerum  Galli- 

carum  percmtatui  cflreiii,  cQ^t)  pTo  mco  in 

illuin  amore,  hortarl,  uc  in  curriculo  ad  ^lori- 

am  iHRicuto  perleveraret,  Ipemque  optimam 

dc  progelTu  fhidioruni  fuorum  concijxrec.  Nant 

fi  ego,  medlocri  ingenlo,  re  familiarl  f^ox 

fluOa,  feculo  iRCrudita,  ira  tamen  cum  temporum  iDJouiiace  confli- 

.    xcriin,  ut  ali^uld  frxniciHe  videar ;  cene  quibuSj  feliciorc  rccula 

^  oatit)  aiai,  opei,  mgenium,  abunde  fuppetunt,  hi  neauelabore  ab 

bondito  iDJiiiuio  deterrcri  deberent,  netjue  tot  adminicuUi  adjuci, 

dc^erare  pofluot.    Pergerent  igicur,  pro  viiili,  rem  literariam  il- 

Itiftrare,  m  fe  fuol^ue  civei  memorjz  poCteriiatli  ommendare. 

^^od  u  uuUulum  cotmitercntur,  forc,  ut  eam  opinioncra  ex  ani- 

^  niu  boratnum  tollCTent,  In  frigidli  orbi)  regionibui,  a  iitcrii,  hu- 

j^  aanitate,  omftl^ue  Ingcnii  culti^  hominu  cancuro  anelle,  ^uincum 

ft  Gtlt  abcllciie,  -Niii)>  nt  Afrif  Sc  Mgypih,  alii(<{ue  plcrifque 

BUiotiibni)  ctleriorEt  animl  motui,  uiimoniam^ue  maiorem  inge- 

nii,  OMttn  ladiilfirir,  nuUaili  nmcn  gcatem  ita  pror£ii  daronavit, 

^  IK  ad  vifcunte  ft  sIorivB  adxtwa  ei  DnKhjCttix. 

^    '  "^  £Aal  \VVc«. 


a  'DE  yURE  REGNI 

II.  Hic,  cuin  ille  dc  fc  (qui  eH  ejui  pudor)  mixlkc,  de  me  ycto 
nagit  amanicr  quam  vcre,  tof  uiut  cflci ;  to  Hndcm  lennonii  oir- 
fus  noi  pcrtrasit,  oi,  ubi  ille  me  Jc  pcrturbaro  patrix  ftatu  rogaf^ 
"kt,  dc  cgo  ci,  qiuntum  commodum  mihi  pro  icmporc  viiieb^tur, 
rcfpondiJTem,  ctrpcrim  inviccm  eum  rogarc,  ^uxniim  vei  Giilo- 
yum,  .vtl  alijrum,  quai  in  Galliis  cenvcniffct,  graEium,  dc  rcbdi 
jMltrit  clTct  opinio.  Noa  cnim  Jubitabam,  quin  ip&  rerum  novi- 
taf  (ui  fclci)  omnibui  elTet  occafioivem  &  materum  femioouin 
datura.    Quorfum  (inquii  illc)  i<J  ex  mc  pctij  ?  Nam,  cum   &   r<i 

1;cila:r  ordiiiem  teticai,  nec  ignoref,  ijuia  maxima  pars  hominum 
Mjuatur,  omnct  propcmodum  fcntiantj  facilc  comiccre  poics,  ci 
animi  tui  conftieniia,  qux  lit,  vel  laltcm  dcbcat  eflc,  omnium  opi- 
nio.  B.  At  enim,  ijuanto  loagius  cxterx  nationci  abfunt,  ta^at 
ininorei  cauQas  irz,  odii,  amorii,  aliarum^uc  perrurbarionuiii, 
faabcnt,  ijux  animum  a  vcro  tlcBc^cre  pofliinr,  tanto  plcrumquc 
&  linceriui  judicantj  &  libcriilt  quid  (cniiant  cloouuntur  ;  e:idcm 
illa  lotjucndi  &  confcrcndi  cogitaiipnci  libcrtat  muha  cruii  obf:u- 
Ti,  impcdiia  expUut,  dubia  confirmat]  &  improbis  05  ccdudcre, 
ic  infirminres  docerc,  potcll. 

JII.  Jif.  Vifne  iccum  ingcnuc  loquar  ?  fl.  Quidni  ?  M.  Q?^- 
(jjjin  vcliernentcr  cffcrcbai  ciipiitiuic  videndi,  cx  looj^inquo  inier- 
valio,  p.i[riam,  pnieniei,  propinquoi  &  amicw,  nihil  tamen  arquc 
hoc  <le:i.'crium  infljmmatiat,  ar<]uc  vocci  imperitz  multjtudinis. 
Etll  cnira  vcl  c"nfictudine  me  confirmatum,  vel  prseceptij  dsdif- 
fi,-iio'um  bominuni,  cxlftiroaram:  tamen,  cum  in  rem  pnfcnteiB 
venium  cH,  ncHio  ^juoroodo  animl  mei  molliilem  ccUrc  dod  potui. 
Nam,  cum  fitdum  illud  faclniu,  non  adeo  pridem  faic  cditum, 
omnciunoore  dctefl.ireniur,  auflorquc  inccrtui  ellet,  vulgui,  tfooi 
impcm  magis  fertiir,  quam  conlijio  regitur,  paucorutn  culpam-ia 
omncf  confercbat':  &  privati  maleficii  communc  odium  adeo  in  to- 
tam  ^cnicm  redundabat,  ut  ijui  criam  a  lufpicione  eraiu  remotiffi- 
ml,  fldcriialieni  infamia  conflagrarenl.  Igltur,  dum  hxc  vriut 
<alumnix  proccila  conqiiiclccret,  libcntcr  In  hunc  portum  oonfiigi: 
in  quo  tarocn  vereor,  nc  in  Icopulum  impegcrim.     B.  Qiamobrtni 

acccnfos,  adco  inflammaiura  mihi  vidciur,  ut  nullui  jim 

"   "    nim  non  jmpcritorum  modo,  fcd 

ncur,  imPctum  fuftincre  potcro  ? 

•dc  trudclitatc  in.iudita  noi  coO- 

nmanitatis  edi 


iptii 


dudi 

Jcfcnlloni  Jocui  fupcrfit.  Qu 
corum,  qui  I7bi  plus  fapere  vi 
qui  non  innoiiii  adolefcencii  in 
ccnros  fuilfc  damitabuni,  nii; 
urbibus,  hoHci' parcunt)  novum 
A  quo  vcro  ficinorc  dignitai  ul 
in  Reees  ira  fscviant  ?  aut  qucm  mifcricordi 
ouoi  neque  fcxus  imbecillitas,  nec  Iiatis  innocenlia,  rcprelTerit  ? 
Jus,  moi,  ic^ci,  rcfpcflui  imperii,  reverentia  legitimi  roagifiratui, 
gucm  poft  ba:c  vcl  rerinebunt  puJor^  vel  coerccbunt  mehi,  obi 
iununi  impcrii  vu  indi&otuni  ^uu  \u4\Saxi.'o  l  ubi,  fiibbto  9e^ut> 


,pta!  i 
ijcftas,  eoi  dctcrrebit,  qiii 


ATVD    SC0  1'0  S.  3 

liquiy  turpis^  honeAi,  diicrimine,  publico  propc  confenCi,  in  im- 
i^nem  degeneratur  barbaricm  1  Harc,  &  his  acrociora,  icio,  me, 
jm  in  Galiias  rediero,  auditurum :  occluijs  interim  omnium  au<- 
ibus>  ncc  defenilonem  oec  (aciifadtionem  admiiTuris. 

IV.  B.  At  ego  te  faciie  hoc  cimore,  nonramque  gentem  fallb 
'ixnine,  iiberabo.  Nam,  li  prioffis  atrocicarem  fceieris  cantopere 
iclecrantur)  ^ui  convenit)  (evericatem  in  eo  vindicando  repreiien- 
crc  ?  Aut,  i\  Reginam  in  ordinem  rcdigi  molclte  ferunt,  prius  cft 
ecc/Ie  ut  probenr.  Igitur,  cu  dige,  ucrum  e  duobus  atrox  videri 
cl is.  Nam  utrumque  ncc  illi>  nec  tu,  (modo  vobis  conflarc  veli- 
^)  aut  laudare,  auc  vituperarc,  poccitis.  M,  £go  vero  cxdem 
wCeis  utique  abominor  &  decedor :  gaudeoque  cjui  invidiam  a 
UDlLca  confcientia  rcmotam,  &  in  paucorum  improbitatcm  efTc 
ollatam.  Hoc  vcro  poftcrius  facinus  nequc  oronino  vituperarc, 
icc  laudarc  polTum.  Nam,  (}uod  fceius,  ab  omni  hominum  me- 
Qoria  maximc  ncfarium,  coniiiio  &  indui^ria  eruerinc,  fceleratos: 
•cUo  &  armispcrfequantur^  facinus  prxclarum  &  mcmorabile  mi- 
il  videtur.  Quod  autem  fummum  magiltratum  in  ordinem  rcde- 
^erinc^  nomcn  Regium,  quod  magnum  atq.uc  fan^tum  fcmper  apuJ 
>mnes  eentes  fuir,  concemferinc,  nefcio  (juomodo  acceptura:  iinc 
»nmes  Luropae  nacioncS}  illxquc  in  primis,  quaz  fub  imperio  Rcgio 
'ivunt.  Mc  ccrte^  quanquam  non  ignorem  quid  ex  aaverfb  pr;r- 
endatur^  vel  facinoris  maenicudo,  vei  novicas,  vehcmenter  mnvcr> 
oque  etiam  magis,  quod  ex  audoribus  ejus  nonnulli  mecum  ardta 
onfuetudine  funt  conjun^L 

V.  J9.  Jam  propcmodum  videor  vidcrc,  quid  non  cam  te  fbrtaf^ 
e  commoveac^  quam  iltos  alicnae  virtucis  iniciuos  judices,  quibu^ 
atis^cicndum  cxiltimas.  £orum  cgo  cria  pociiiimum  gcncra  Oa- 
uo,  ^uL  manus  iAam  inie^ioncm  Iinc  veheiaenccr  exagicaturi. 
Jnum  genus  clt  pernicloljffimum.  In  eo  func  ryrannicarum  libi-' 
linunn  adminiltri,  (]ui  nihii  non  jultum  &  honcltum.libi  crcdunr, 
n  ^uo  Regibm  gracificari  qucanc :  quiquenon  cxfua  ^uam^uc  reni 
^i,  (cd  domrnorum^ibidinc,  mcciuncur.  Hi  fcfc  alicnse  cupiditati 
idco  addixerunt^  uc  nullam  Iibi>  ncquc  .dicendi;y  ncquc  faciendi, 
ibcrcatem  reliquerinc.  Ex  hac  fcfta  prodierunCy  qui  adolclcen- 
em  innoxium,  nullis  inlmiciciarum  cauifis,  fed  lucri^  honoris,  au- 
icxquc  potentiae,  fpc,  libidini'iinenz  crudcliflimc  ma^averunr. 
!(ti  autein,  cum  Rceinae  viccm  fe  dolci^c  /imulant,  nbn  illius  ingc- 
nilcunt  mifcriis,  fcd  fuae  fccuntaci  profpe6him  volunt,  prxmium- 
juc  fccleratilfimi  &cinons,  quancum  fpc  devorarunc,  xgrc  Iibi  dc 
aucibus  crcpcum  fcFunr.  Hoc  igicur  genus  hominum>  non  tani 
>ratione,  quam  le^um  fevericacc  &  vi  armorum,  reor  cafiigandum. 
\Iii  roti  rerum  fuarumiunc.  Hi,  homines  alioqui  minimc  m.ili, 
lon  publica  (quod  videri  volunc)  injuria,  fcd  damnis  anguncur  do- 
nelticis,  ideoque  mthi  magis  egere  vidcntur  conlblacione,  qu.im 
rclratiomun  vcL  legom  rcmcdiis.    Rcliqua  cfi  imj^rica  multicudc ^ 

C  A  5  1  v>^ 


\\  ^*. 


\ 


4  TiE   JURE   REGKI 

cuxcmiib  ncvii  mirjiur,  pluiima  reprchcndit,  r.ei^ue  qi 
ic^tiim  putar,  nili  quod  ipti  aut  facit,  auc  bcri  viiict.  C^sntuiB 
enlma  confuenulinc  majnrum  rcccJicur,  taDCum  a  julio&  a;^uDt^ 
cedi  punt.  Hi,  quix  nim  maliiia  &  invidia,  nctjue  tefpe^u  tilla 
rerum  fuarinn  dutuntnr,  ferc  duccri  &  dc  errorc  le  deduci  patitb- 
tur,  ac  plerumque,  vi  rjiionuin  Eonvifli,  £clc  dedunc:  i^uod  ia 
caufti  religionis  fipenuracro  hii  tcroporibus  expcrimur,  &  fupcri- 
cribus  fumui  experri:  ncc  fere  quilquam 

~. !*((«  ferus  fjl,  fwi  rrtj)  mittfien  fejpt, 

S  moft»  cfUtirt  fatienttm  commodrt  jturem. 
2/1.  IHud  ccne  TCrilTunum  eirc  non  femcl  fumus  exMrci. 

VI,  B.  Ut  igjiur  cum  Iiac  muIcitudiDe  acai,  ii  chmolilliraiiBi  & 
iropoccunilTimum  qucmque  ro^e),  quid  de  fupplicio  Calieulx,  Ne- 
Tonij,  auc  Domitiani,  Icmiat,  ncmincm  eorum  tam  addiAum  Re- 
^io  nomini  forc   puio,   ut  non  jure  pornai  coi  tuifle  fjtutur. 
ill.  FortaiTe  vcrUm   dlcis.     Sed  iidem  cantcDim  cUmiubunt,  cof 
Bon  dc  Tyrannorum  fupplicils  qucri,  fcd  juflorum  R^gum  inJi- 
gnai  calamiiates  iniquo  animo  fcrre.     B.  Vldefnc  igitur,  quam  ta- 
dlc  multicudo  pkiari  poflit  1     M.  Nondum,  nili  cu  quid  aliud  di. 
cai.     B.  At  paucis  fajio  intellLga!.    Vulgui  (ui  ais)  Tyrannorum 
cxdem  probac ;    erg,a  Regum  adverfam  fortunam  commovtnir.    ,  f 
Konne  igicur,  C  intclligat  pUne,  quod  lic  inter  TyranfMuo  &  Re-  •]  ^ 
^m  difcrinicn,  pofTc  ficri  cKilUniu,  uc  in  plcriique  lcntcnciam  Cr    i  « 
ammuttcl    AT.  Iftudfi  omnes  faterencur,  Tyrannos  jurc  occidi,,.; 
ni.ignus  ad  teliijii:i  adicus  nobis  efllec  patcfailui,     Sed  video  quof-      i 
Jam,  nec  fterntndx  quidtm   aud(orit;itis  viraij  qui,  cum  iegici.      ^ 
nios  RegcJ  legum  pcems  fubjicianc,  tamen  Ccrofanaot  elTc  vSint     ^ 
Tyrannos:  prirpoftcro   cerce,  niii   fallor,  judido:  fcd  tamea  pfo      , 
«orum  impcrio,  quamlibcr  immoderaco  &  intolcrablli,  tai«)UMi 

f  ro  arij  «  foci',  depugnarc  func  parati.  B.  Ego  quoque  in  «m- 
nlures,  nec  fcmcl  quidcro,  incidi,  ^ui  iiiud  ipfum  pcrtinaciter  de- 
Jendanc ;  fed  rcfic  an  fccus,  commodius  alio  loco  expendemui.  In- 
«erea,  fi  vis,  hoc  nobis  fit  politum,  ea  lege,  ut,  ni(i  pofteriui  fatil 
confirmacum  tibi  vidcacur,  tuo  arbitrio  idipfum  retraitare  litejt. 
M.  lOa  quidem  lege  nnn  repugno,  fl.  Pugnaniia  igitur  bzc  dw 
fiacucmus  Regem  &  Tyrannum  effc.     M.  Sracuamus. 

VII.  fl.  Qyi  originem  ergo,  tautTjfque  Regum  creandonOT, 
^uaijue  finc  Regum  in  populos,  populorum  in  Reges,  officia  expli- 
«avcric,  .nonne,  ex  advcrfo  quse  ad  naturam  Tyranni  pertiDtnt, 
Bropemodum  explicuiirc  cibi  videbicur  ?  M.  Ica  arbicror.  3.  Et  | 
ima=inc  utriufque  propolica,  nonne  vulgus  eciam  iaccIIeQuruoi 
sucai,  <)tiodnam  firfuiim  cr^a  ucrumque  oflicium?  M.  Verifimile 
«li.  B.  Contra  vero,  in  rcbus  diflimillimis,  quae  fiib  codem  «- 
ficre  continentur,  (imJlitudinc!  quidam  inelle  pafliinCj  quje  im- 
prudentes  facilequeanr  in  errorcm  inducere;  M.  PolTunc  procul 
(Juliio :  in  coquc  pcriflimum  genere,  ubi,  i^ni  dcterior  eft,,  prxflan- 

tionV  peifonam  fcidU  iCuiatf,  TiiiiW^^tsia^ftM.iiK,  ^jazn  ui  im- 


'JTU7)    SCOTOS.  f 

:is  Imponar.  B.  Habe&e  allquam  in  animo  delcriptam  Regis 
yranni  imaginem  1  Nam,  fi  iiabes,  magno  labore  me  levabis. 
igoprofei^O)  ucriufbue  quam  habeam  in  animo  imaginem,  fa- 
poilem  explicare :  led  vereor,  ca  ne  dt  impolica  &  informis. 
ue^  ne,  dum  cu  me  refuces>  longior  infUcuarur  oracio,  malo 
rCy  quid  cu  iencias,  qui  &  xcace  &  rerum  ufu  prior  es ;  nec 
*um  modo  fencencias  ceneas,  fed  ipfe  etiam  mulcorum  &  mores^ 
rbcs  videris. 

IIL  B.  £go  vero  id  faciam,  ac  libens,  nequc  ram  meam  quam 
rum  fencenciam  explicabo ;  quo  major  (ic  au^orius  oracioni, 
uz  non  cemporis  caufla  conhaa  iic,  fed  ex  eorum  opinionibus 
pca,  qui,  cum  exrra  pr^fenrem  concroverfiam  fuerinr,  non  mi« 
difercc  quam  brevicer  fuum  judicium  proculerunc,  fine.odio, 
favore^.aur  invidia,  quorum  cauflae  procul  ab  ilUs  aberanr: 
imqiie  pociilimum  &ncenciis  urar,  non  qui  in  umbris  &  orio 
(enuerunr,  fed  qui  domi  forifque  in  civicacibus  bene  conflicucis 
uce  &  confilio  fioruerunc.    Sed^  priufquam  eos  proferam  ceftes, 
:a  ex  ce  exquirere  volo^  uc,  cum  in  rebus  quibufUam,  nec  iis 
;uis>  confenferimus,  non  fic  mihi  necefle  de  curfu  infliruro  di« 
ii,  &  in  perlpicuis,  &  prope  noris^  vcl  exjplicandis,  vel  confir- 
idis,  immorarL    M.  Ica  faciendum  cenfeo:  ac,   ft  quid  vis, 
a.    B.  Pucafhe,  rempus  quoddam  fuifTc,  cum  homincs  In  ru- 
iis  arque  eciam  ancris  habicarcnc;  ac>fine  legibus,  fine  certisfe- 
us>  palances  vagarencur  1  congregarcncurque,  prour  vel  animi 
do  tercbar,  vel  commodiras  aliqua  oriiiraique  communis  eos 
ciliabar  1    M.  £go  vero  ifiud  credoj  cum  fir  &  ordinl  narurae 
fencaneum,  6c  omnibus  prope  omnium  gencium  hifloriis  ceftifi- 
am.    £jas  vicx,  rudis  &  inculcar,  Trojanis  ^eriam  remporibus^ 
licilia.  deflribir  imaginem  Homerus: 

I^c  fwa  conctlm  firveitty  mcjudice:  iAfitim 

Antta  cohnt  uwhtofa :  aliis  in  montibus  adts 

^uif(jue  fuas  regHy  uxorem  natofcfui ;  nec  uUi 

In  communs  vacat  focias  extendere  curas,' 
ilem  criam  rcmporibus,  Iralia  oihtlo  culrior  fiiiflc  dicirur,  uf,' 
ferciliflimis  prop^  rorius  orbis  regionibus,  fadle  fir  conje^uram 
ere,  quanra  rum  £>lirudo  &  vaflius  in  circrioribus  fuerir. 
[X.  B.  Urrum  vero  exiflimas  naturae  magis  confenraneum)  vi<* 
ane  illam  vagam  Sc  folirariam,  an  concilia  ccerufquc  bomiAuni 
icordes  ?    Af.  Coecus  hominum  procul  dubio :  quos 

jffa  utflitasjjujii  prcpe  mater  Q^  aquk, 

mum  congregavic,  ac  judSir 

Communi  dare  figna  ttdtay  defendier  iifdem 

TtirribuSy  atque  una  portarum  clave  teneri* 
Quid  ?  ru  urilicacem  primam  ac  flimmam  conciliarriccm  homi-» 
m  fui^  arbicraris  ?     M.  C^idni  ?  qui  hominum  caufla  homines 
fle  gcneracos  audierim  exbominibus  do^flimis.    B.  Maetiam. 
ofefto  viderur  quibufdw  ucitit^  Ubesc  N^xa>^  Wv^c^x^xck. 


ncc  ilirpucarc  :  tiomini  ccnc  a  lutura  hanc  vim  u 
ioiprcll  iiH)  ut,  n  qui(  umiilbiii  cii  rcbm  abundrc, 
columHJttm  cuenJjm,  vtl  a.i  voluptaiem  &  ,i 
nem  comparatz  funt,  liiie  hominum  conunercio  vicii 
vem  llt  exiiliiiuinnu,  Quin  &  lUi  jpli,  qut  cupidii 
&  fhidio  veri  invelligandi,  ft  a  lurba  remov-erunr,  i 
abdiderunc  rccefliii,  neque  perneTuam  animi  coQieni 
diwiui  panieruni :  nec,  11  quaitdo  eam  remililTent,  in 
«ootiiKre  pacerant:  led  itla  ipla  fecrcta  fua  Radii  libei 
banc:  &,  veluc  in  communcm  urilicaiem  elaboraflent. 
etmferebant  fui  labori«  fruAum.  Quod  i!  ^uij  eft,  qui 
licudine  caputur,  coetufque  hominum  fueiat  sc  dcvii 
aoimi  morbo,  ^uam  vi  naiunr,  fitii  exiltimo :  qualci 
Atheoienfem  accepimui,  &  CorinthiuiD  Bellerophontn 
^i  mifir  Eitiis  trr^bat  fttKl  In  trii, 
^fi  fiaiiH  car  edeni,  bemiTiKm  vtfiiila  vHaus. 
Jf,  Non  admodum  hic  tht  te  dilleiHio,  Sed  unum  e 
poritum  nacurz  nomen,  quod  &  ego  Izpe  magu  con; 
quendi  ufitrpo,  aoam  rnteUigo :  &  ab  aliis  ita  varic  & 
tai  rci  accammodaiur,  ui  plerumqoe  dubitem  ad  euan 

XI,  B,  £go  profefio  nihiraKud  in  prxftntia  mtcUie 
lucem  animis  noflrij  divinituj  infjfam.    Nam,  cum  D 
AuiSiiu  tcc  Mnimal,  mmtif^Me  eafMtiiu  mIu, 
— •— fi^  jtiBd  dtminari  in  e4ttra  fejfet. 


'A9V^    SCOfO  S.  7 

fcionem  condocDf .    M*'  Iginir  humanae  £bciecatis  non  tu  (uratorem 

aliquem  auc  jurcconiukumj  qui  homines  diibeiios  coiligerer,  fed 

ipfum  Deum,  aufiorem  pucas.    B.  Ira  profefio  eft :  ac,  juxra  Ci- 

ceronis  ienrenciam,  Mtl  ^bkmy  pMt  in  Urris  fiai^  pi^ipi  illi 

JkOy  mti  hunc  mundHm  ngit^.accef^ms  puto,  (piom  ccettu  h^minum 

jjirtf  jociMicSy  iju€  civiUtUs  Mdilsntur.    Harum  civicacum  parcc^  fi" 

jnilicer  incer  fe  jundas  eile  volunc,  acque  cunda  corporls  noftri 

aacmbra  incer  fe  cohsrenc,  mucuUfque  confbrc  officiis,  oc  in  com- 

munc  elaborare,  pericula  communicer  propellcre,  ucilicaces  profpi- 

cCre,  eiique  communicandis  omniiun  incer  fe  benevolenciam  devin- 

cire.  AC  Igicur  non  ucilitacem  cu^  fed  legem  illam  divinam>  ab  ini- 

tio  rcrum  nobis  iniicam,  conveniendi  in  unum  ccecum  mulco  augu- 

^iorem  Sc  diviniorem  cauflam  fiacuis»    B.  Non  qoidem  iliam>  uc 

juf!i  &  aequi  macrem,  uc  quidam  voluerunc,  fed  pocius  anciUam,  & 

clvicacis  bene  confticune  e  cuftodibus  unam.    M  Hic  quoquc  facilc 

cibi  adencior. 

'  XII.  B.  Jam,  veluc  in  corporibus  noflris*  uc  qux  incer  fe  pu« 
gnancibus  coniknc  prindpiis,  morbi,  hoc  eft>  percurbaciooes,  6c  in- 
ceftini  quidam  exiftunc  cumuicus ;  Imiiiicer  in  his  maioribus  cor-' 
poribuS)  id  e0,  civicadbus,  fieri  necefle  eft,  uc  quae  ex  diverfis,  & 

3uodammodo  pugnancibus^  hominimi  generibus,  ordinibus>  con- 
icionibus,  nacurlfque,  coeanc,  &  eorum  eciam  hominum,  qui  non 
lidcm  eadem  pojfunt  bcfum  dufon  probantes  s 
brevi  cerce  eas  diffolvi  Sc  incerirc  necefle  eft,  nifi  adhibeacur  veluc 
medicus  perturbitionum  fedator,  qui,  cemperamenco  xquabili  & 
ialubri,  infirmiores  parces  fi>mencls  cof^firmer,  redundantes  humo- 
rcs  compeicat,  &  ita  fjngulis  membris  confular>  ut  neque  p.irtcs 
imbecilliores  inopia  alimentl  tabeicanty  neqiie  validiores  plus  sequo 
luxurient.  Af,  Ita  plane  necefle  cft.  J9.  Qui  in  corpore  clvili  hoc 
pra;ftabir>  quo  iiomine  eum  appellabimus  ?  M.  Dc  nomlnc  non 
lum  admodum  fbllicitus.  Quocunque  enim  cenfeatur,  virum  prx- 
ftantiffimum,  ac  plane  Deolimillimum^  eum  yudico>  qua  in  re  ia- 
pientia  majorum  multum  proipexiilc  milu  videtuT)  qut  rem  per  ie 
pulcherrimam  nomine  etiam  fplendidiifuno dccorarunt,  K£GEM 
cnim,  opinor>  intelligis,  cujus  vocabuli  ea  vis  eft,  oc  rem  quidem 
per  fe  maximam  &  excellenciffimam,  pene  oculis  cemendam  fubjl- 
ciat.  B.  Re£le  fentis,  ea  enim  voce  Deum  compellamus.  Nul- 
lum  enim  aliud  habemus  auguftius  vocabulum^  quo  nacurx  illius 
cxcellentis  declaremus  praeftanriam  ;  neque  convenientius>  quo  pa* 
cemam  erga  nos  curam  &  ftudium  fignificemus.  C^id  alia  coili' 
eam>  qux  ad  munus  Regis  fignificandum  transfefimus  :  qualia 
iunt^  Pater  ^neas,  Agamemnon  pepulcmm  Paftcr ;  item  IHiXy  Prirt- 
cepSy  Guhematcr  ?  Quibus  omnibus  ea  iignificatio  fubeft»  ut  oden- 
danr,  Reges  non  fibi^  fed  fopulo,  creacos  efle,  Jam>  quod  de  no« 
mine  fatis  inter  nos  convenic>  fi  videcur>  de  officio  difteramus» 
iilHcm  quibus  ingrcf&  flimus  inCficnces  vcftigiii,  iil  Quibus  Can- 
Jcm? 


8         DEJUREREGNI  ] 

XTII.  B.  Mcminini  quid   nuptr  diQuni   ^t  ?  civjtatera  corpoil  | 
Bollro  pcrlimilein   videri,  motus  civiUt  morbii,  medico  Regnil 
Si  ^icur  oficium  mcdici  ^ujIc  Ca  inicllcxrriraus,  non  longt,  o^- 
sor,  abcrifflui  ab  officio  Regii.    M,  Fieri  poteii,  oam  cxtcra  qiix 
tu  cntimeralti,  petiimilia,  ac  pcnc  gcrmana,  mihi  runi  vin.  j.No- 
li  exlpefiare  ut  mlnima  quxtjue  hic  cxcuriam.    Nequc  cnim  tem- 
porii  anguHU  id  patitur,  nec  ipfa  rei  cxieiT.    Sed,  fi  in  fumnu 
hzc  incer  fe  coovcnisnt,  czccra  facilc  tibi  Tubiici».    M.  Tu  vero 
pcrcc,  ut  facis.    B.  Scopui  etiam  idem  vidctur  utriquc  pfopolicui. 
SS.  Quin;im  !    B.  Corporis  (cui  adhibentur  curando)  incoltimiui. 
Jtf.  Imelligo.    Alter  enini-bumantiro,  alter  civilc  corpns  JDCoIume 
in  fuo  ftatu  lucri,  quatenui  rei  nacura  tcrt,  &  morbo  aScdum  id 
juKam  valetudinein  rcducere,  debec.    B,  Refte  intclligii.    Duplci 
cnim  efi  uiriuic|ue  o&ium :  altcrum  in  tueada  vatecudinc  boia, 
alicTum  in  rcflleucnda,  ii  morho  luerit  labefJCIjfi.     M.  Aflcntiar. 
S.  Utfinquc  cnim  morbi  fitnc  fimilcf.     M,  Ita  vidccur.    B.  Nm   j 
&  fiij  ^uzdaro  noccr  ucrii^ue  redundantia  rerum  noxiarom,'&  ne-  1 
ccfliriarum  inopia.     £c  ucrumquc  corpuj  prope  pari   rationecura-    I 
tur  :  ncnipe,  vil  cxrcnuatum  nutricando,  &  leniccr  fovcndo;  vt!    I 
plenum  &  redundjot  fupervacuoriim  cgeflione  levando,  &  mod(-    \ 
ntis  lahoribui  cxcrccndo.    M.  Ica  eft.    Scd  hoc  incereirevidcnir, 
quod  in  alcero  humorcs,  in  alicro  mores,  ad  juflain  qtundaio  ra-    i 
pericm  funt  rcduccndi.  ' 

XIV.  B.  Rcm  tenei.  Civilii  enim  corpori!,  vclut  &  naturalii, 
fuum  quoddam  e(i  tcmperamencum  ;  quam  rettiffime,  oplnor,  Vu- 
Jiiiiain  appellabimiit.  £a  enim  eft  <]U3-  (in^uiii  prolpicitpartibu', 
&  curac  uc  in  officio  coniienc.  Ea,  incerim  fan^uinlj  mimone,  in- 
tcrim  noxiorum  exilio,  velut  ce.ellione,  redunaantia  egcrlc ;  inte- 
TJm  animos  demllTot  &  meciculofos  excitat,  &  diHidencej  conlbU* 
tur  ;  &  ad  iJIam,  quam  dixi,  tcmperiem  totum  corpuj  rcducit, 
redufiumoue  commodit  laboribui  cxercct,  &,  ccrro  Uborif  &  orii 
prarlcripto  temperaroento,  refticucam  valetudinem,  quoad  cjuj  fi- 
eri  poeeft,  oolervac.  M.  Cicera  tibi  facile  alTcntior,  nifi  ijuckI 
civilii  lorporii  temperamcntum  in  juflitia  collocaj :  cum  vel  ipfo 
nnmine  &  profeflionc  temperantia  hai  partes  Iihi  vindicare  jure 
fuo  vidc.itur.  B.  Nihil  admodiun  refcrre  puto,  utri  huiK  hooo- 
rem  deferai,  Nam,  cutti  omnes  virrutei,  ^uaram  vii  Jn  aQionc 
«mitur,  in  mediocritare  ijuadam  &  acjuabilitarc  lint  politx,  it» 
quodammodo  inter  fe  connexs  funt  &  cohacrent,  ut  unum  omni- 
btts  ofiRcium  circ  vldcatur,  id  eft,  cupiditicum  moderacio.  Ea  quo- 
cunque  in  generc  verficur,  non  admodum  rcfcrr  utronomine  vo- 
ces :  quanquam  illa  moderacio,  quaf  In  rebu!  communibui,  &  ho- 
minum  intcr  fe  commcrciii,  pofita  eft,  commodiffime  mihinoml- 
ne  ^ufiitU  iDEclligi  poITe  videaiur.     M.  Hic  tibi  ficillimc    af* 

XV.  B.  In  Re^e  autCTO  cteanJo,  hoc  oplnor  veteres  fuiHe  le-  ' 
quutos,  ut,  fi  quii  it\t«  cwti  tS«  t:m^\AM\.^(tT&Ha;».^^l.wijiof(^ue 


'J9u^  scoros.        9 

cinfMS  «QUicate  &  prudenria  ancecellere  vidcremr)  nt  lo  apum  al- 

vcaribus  faerl  cradicufj  regnum  ad  eum  ulcro  defcrebaot»    M.  Cre* 

4ibile  eft  ica  fa^iun.    B.  Quid  C  nemo  uous,  qualem  diximus,  ia 

civicate  invcBirecur  1    ilf.  Jure  illo  nacurse,  cujus  ance  meminimus, 

par  imperium  io  pares.  ufiu-pare  non  poceiK  nec  deber :  nacura  enim 

juftum  opinor^  uc^  incer  eos,  qui  caccera  iunc  pares,  imperandi  & 

parendi  eciam  vices  finc  pares.    B.  Quid  (i  populus,  -aonuae  ambi* 

cionls  cxdio,  unam  aliquem  noo  plane  omnibuf  vircucibus  Reeiis 

prxdicum^  £ed  vel  nobilicace,  vel  diviciis>  vel  rebus  bello  geitis, 

miigpem,  Regem  velic  eligcre  ?  oonne  &  hunc  opcimo  jure  cxiAi- 

flublmus  Regem  ?    M»  Opcima    Populo  enim  jus  d^,  uc  iroperi- 

mii,  cui  velic,  de&rac.    B.  Q^  fi  hominem  acucmn,  non  camen 

eximia  arcis  pericia  pr9edicum>  adhibeamus  ad  morborum  curacio- 

nem  1  huncne  ilacim  medicum)  uhi  ah  univerfis  fiieric  clcdus,  ar« 

bicrabimur  ?    M,  Minimc.    Do^rina  enim,  &  mulcarum  arcium 

experiencia)  noo  fuffi-aeiis,  fic  medicus.    B.  Quid  in  caeceris  arti« 

bus  arclfices  ?    M»  Eandcm  racionem  efle  ommum  re<»*.    B.  Re^ 

goaodine  aliouam  arcem  efic  pncas?    M»  Quidni?    B.  Potefiie 

-racionem  redclere  cur  ica  credas  ?    M  Videor  mihi  pofie,    Nempe 

.^uae  in  aliis  arcibns  reddi  Iblec.    B.  ^iam  dids  ? 

XVL  M.  Omnium  cnim  artium  a&  experiencia  profeda  (unt 

anicia.    Nam>  cum  plcrique  cemere  ac  nolia  racione  mulca  aggre- 

dcrcncur,  aiii  aucem,   propcer  exercicationem  &  confuecudinem, 

cadem  illa  cdlidius  ficercnc,  .aoinudverfis  ucrinque  evencis,  &  per- 

■penfis  evencorum  cau£Es,  homines  acuci  praeceptorum  quendam  or- 

dinem  digeilerunc,  eamque  defi:ripcionem  Artem  af^Uarunc.  B,  Po- 

teft  ergo,  fimili  animacHrerfione^  ars  aliqua  Regla  defcribi,  uc  me- 

.didnz.    At  Opinor  pofie.    B.  Quibus  ex  prsccpcis  ea  conAabic  \ 

M>  Non  habeo  in  promcu  dioere.    B.  Quid  fi  ex  aliarum  artium 

collacione  id  inveftigcmus?    M*  Quo  pado  ?    B.   Hoc  pado. 

Grammacicomm  quxdam  fime  praecepcsi,  &  medictna?>  &  agricuU 

turar*    M  Incelligo.    B.  Nonne  prscepca  illa  grammacicorum  & 

snedicorum,  arces  ac  leges  etiam  appellabinMis  ?  &  ica  in  cxreris  ? 

Af.  Ica  prorfiis  videcur.  B.  Quid  civiles  leges  ?  Regiaene  arcis  prz- 

'Ccpca  quxdam  cibi  videncor  ?    M,  Videntur.    B.  Has  igicur  tenerc 

^     decec  eum  qui  Rex  cenferi  velic.    M*  Ica  vidccur.    B.  Quld  qui 

ik>n  cenec  ?  etiam  Ci  populus  eum  regnare  juflerit,  Regem  eum  ap- 

pellandum  cenfcs  ?    M.  Hic  (^ids  uc  han^am.    Nam,  fi  confentire 

cum  Ciperiore  oracione  velim,  populi  fiif&agia  nonr  magi^Re^em, 

ouam  alium  quemvis  arcificem,  fiicere  poflTunc.    B.  Quid  hic  agen- 

dum  cenfes?  Nam,  nifi  Regem  (uflfragiiscledum  habeamus^^^ve- 

^r    reor  ne  legicimum  uUum  habituri  fimus.    M»  £go  quoque  idcm 

-w    ifiud  vcreor. 

■  ^  XVII.  B.  Vifne  ii^Icur,  quod  in  artium  compAracione  ponremo 
-  oobis  poficum  eft,  diligenctus  excuciamus  ?  M.  Fiac,  fiquidem  ti- 
K  bi  ita  videcur*  B.  Prarcepca  arcificum  nonne  in  fingulis  artibus  le- 
r^  ges  vocavin.us  ?    M»  Faftuni«    B.  lix  vcttQt  u^  iaxv^  ckioxEoK^^^ 


vcMiibiinui  f  la.  fnuiniiiam  011111  veile  dKcre  ri 
vdut  fonte,  lcgei  omne»,  fl  modo  fbciecaci  hominur 
linc  ii[ilci,  pro&cilci  ac  derivari  opoitet. 

XVIII.  B.  Rem  aciigilli.  Hkc  igiiur  fi  rucuma 
quopian  ciTeT,  cum  luiun,  oon  fuflraguj,  Regem  e 
libcraBique  rcnuB  offintum  poceftatcm  ei  tradereii 
Don  repcriutnu,  qui  jiroxime  ad  ilLun  pwdlewem  n 
tiam  acceQerit,  Croilinidinem  quanclain  in  co  vcri  1 
ctiam  Rcgcm  apaellabimui.   U  Appellcmut,  (!  in 

Jiuoniam  adverlui  animi  afieSionct,  qos  poSunc, 
olcnt,  averterc  a  vcro,  ne  latit  firmui  liiy  lunemui, 
)ui  coUegam ,  aut  potiut  modcfatricem  libidtDns 
ts.  Non  ccnlei  igiiur  rerum  omnium  arbitrium  pct 
ilcbere  !  B.  Minimc.  Nam  cum  non  Iblum  Rcgem 
'  iniRcm  efle  memini,  mulia  pcr  ignoraotiam  cn 
fiwntc  peccantem,  mulia  prope  iDvlium  ;  quippe  anii 
favori)  &  odii  auram  facile  muiabile.  (^mm  vttiw 
etflratut  augere  ctiam  fblct:  adco  ut  hic  pociffimu 
lUam  n  comcedia  vcram  efTc  comfieriara,  Omma  tt 
ftn.  Quamofircm  le^m  ci  adjungendam  ceofiM 
prudentiJnmi,  quse  vel  igtuvanti  viam  oRcndar,  tcI 
viam  reducat.  £k  hit,  rainor,  intellieu,  mtt»^^ 
cgo  veri  R.cgii  oflicium  eilc  rear.  Af.  Oc  caiUla  cr 
gum,  de  nominc,  deque  oBicio,  plane  mihi  Jatiifecil 
mcn,  Ti  quid  adjiccre  velii,  rcpugoabo.  EtG  vera 
nux  refiarc  videncur  prooerat,  unum  tame».  auod  L 


ATUT)    S  CO  T  0  S.  ii 

rcm  :  nc<^uc  multum  refcirc  puto,  R.c\',  Dux,  Impcrator,  an  Con- 

lul^  vocecur)  ^ui  prsiic^  modo  iilud  ccQcacur,  cum  se^uicatis  cucn> 

<Lk  oiuila  in  augiAr«icu  eile  coUoCiicum,    Impcrium  eolm  modo  tic 

'kginmuai,  non  eil  quod  de  Domine  ejus  coQcendamus.    Nam  & 

^uiem  nof  Venccorum  Ducem  vocamuf^  js  nihii  aliud  eft,  quam 

jLex  legkimm;  &  Confules  priminon  modo  Rcgun»  infigpia>  icd 

impcrium  cciam  retinuerunc.    Id  modo  incererat,  quod  tK>n  unus, 

tcddiio  prscranc^  (quod  etiam  in  pcrpecuis  Lacedacmoniorum  Re- 

^bus  iicri  (blicum  non  iignoras)  qui  non  in  perpctuum,  icd  in  an- 

|Hun}  crcabantur.    lUucrigiturj  quod  inicio  diximuS)  tencrc  fcm- 

Er  oportet,  Kcges  primum  tucndac  aequitati  fuifie  coniUcucos.  li 
i  fi  cencre  pocuiilent)  imperium,  quale  acccDcrant,  tcncrc  p^rpc* 
cuo  pocuiilcnt)  hoc  ei^,  llbcrum  6c  legibus  £>lutum,  Std  (ut  hu- 
ouna  funt  omnia)  ibtu  rcrum  in  pejus  prolabente,  quod  publice 
utiUutis  cauiTa  fuerat  cooiiicutum  Impcrium»  in  fiipcrbam  domi- 
pacionem  vcnit.  Nam^  cum  libido  Kcgum  pro  lcgibus  cilct,  ho* 
mineiquc,  in  noccilace  inlinita  &  immodcrata  coUocati,  fibi  non 
ccmperarcnt,  (ed  niulta  gratiae,  mulca  odiis^  multa  privatis  com- 
yBOoitatibus^  indulscrcnt,  Regum  infblentia  lcgum  fccit  dcHdcri- 
um.  Legcs  igltur  nac  dc  cauila  inventa^  ilint  a  populis,  Rec^efque 
coi^i}  non  fua  in  judicii»  licencia»  fcdy  quod  populus  in  ic  dcdii^ 
icc,  jure  ucL  Mulcis  cnim  cdodi  erant  expcrimcntis,  mclius  Hber- 
^rem  lcgibus  quam  Rcgibus  crecU :  cum  aiteri  multls  dc  caufTis  a 
ffvro  deflc^i  poAcnt)  alccnr,'advcrfus  preces  &  minas  furdae,  u- 
oum  &  perpecuum  cenorem^ftnrarcnt.  Regibus  igicur,  cartera  11- 
i>eris,  hic  unus  impcrio  modus  cil  prxfinitus,  ut  Tuas  a^ioncs  dc 
orationcm  ad  Icgum  prxicripta  confbrmarcnc ;  &  pra^mia  poc-nai^ 

3ue,  maxima  fbcictatis  concin^ndae  vincula,  ex  earum  fanQionibus 
ividcrcnt.    Deniquc,  qucmadmoiium  ait  fummus  admirtif^randse 
Iteipublicsc  magiitcr,  ut  JUXi  cifet  lex  liqueiUy  Ux^  Rgx  mutus, 
}d.  ocatim  ab  initio  ita  I^^^  laudaveras>  uc  eonim  majcdatcm 
|iropc  auguflam  &  facrofandtam  faceres*    Nunc  vcro,  vclut  pocni- 
tentia  revocacus,  nefcio  quibus  anguftUs  eos  condudis»  6c  in  lcgum 
prope  dicam  crgaihila  conje^is  nc  Ubcram  quidcm  oracioncm  pcr- 
mittis.    Mc  autcm  cx  maena  fpe  dejcciili :  iperabam  cnim  fore, 
«C  rem  ( juxca  clariiHmum  hlibriae  au6brcm)  inter  Deos  bominefqtie 
|r-   piUbemmami  vel  tua  fpoiptc^  vcL  a  me  admonitus,  in  orationis 
h     aiWu,  in  fuum  fplcndortm  reiUctteres :  quam  cu  omnibus  omimen- 
--     cis  fpoliatam  in  ordincm  rcdegiiH ;  &  qui  primus  in  orbe  terra- 
^    rum  fuit  magiilratus,  cum).  ingnitis  circumiepcum  canccllis,  prope 
k  cqptcmcibilcm,  nulli  ccrce  fano  irddidii^i  o^ndum.    (^is  enim 
B  fanae  mencis  noti  in  mediocri  fercuna  fubiiilere  privatus  malir, 
^  quam  in  perpccuis  moIei!iil,'  aUorum  intentus  negotiis,  fua;  rei 
k  iicgllgcns,  tonim  vicc  curfum  ad  alicnas  rationes  componcre  1 
Quod  fi  iila  regnandi  ubique  propofita  fitconditio,  vcreor  ne  ma- 
|or  penuria  Rcgum  fit  futura,  quam  in  prima  noftrac  reli^ionis  io- 
£mtu  fuerit  Epifcoporumt    Ncc  mfror,  fi  ad  Vxax)&  (otTuoX^tcv  ^^t- 
^  r  B  1  ex^L^xv:^ 

f 


I 


von  tjfe  otiiim  ;  ifljque  fubjeciflCT,  Igitiir  «e  J!i  Rex  : 
t|ujm,  ab  ami  paupcrtuia,  Regem,  tot  bellorum  v 
Kcnciinn  domiiutorem,  £ui  admonltum  oflicu,  paruil 
Rtgum  elTct  munui  agnovilTe  }  Con&r  igitur  hunc  Phi 
Rcqibus  non  moiio  maximii  qui  nunc  in  Europa  fu 
■-mni  veiuftacii  memoria ;  nullum  profcQo  comperic 
furcitudipe,  laborum  p^tientia,  parcm  ;  paucos  maeni 
•mis  artjualel.  AgcliUum,  Leonidam,  caleroraue  Lj 
rum  RegM,  f  enumerem,  (»  quanioi  viroi ! )  obfbl 
cKonpU  profcrre.  Unum  lamen  Lac^nz  puellx  dU 
liriterirc  non  poiTum  :  »  eft  Gorgo  QcomeJis  lilia. 
vi  icrcc  ftrvum  hofpici  Aliitico  loccot  dccrihentciB, 
j'itrem,  »dASi3vit,  Pattr,  htfpei  mavui  tiimbahel.  < 
\»  difto  ilc  cota  Laconica  ditciplina,  Rcgumque  dame 
tiidinc,  fjcile  judicare  potct.  Ac,  ^i  ei  hat  ruftic 
(iifciplina  prodisrunt,  hvc  qualiacunquc  fiinc  pepercr 
vero  Afiatica,  qui  maxiroR  regna,  per  mamii  a  majori 
>>cr  luKurialn  &  igntviani  amifcrunt.  F.t,  ut  vcccrei  c 
iii  fuic  non  adeo  jiridcm  apud  Gillicof  Pdasriu!,  xjoi 
Sjracenorum  t^csfrimui  labcfaflavit,  apud  huncquaD 

igaeniijiic,  larem^ur, 

Et  petiis,  &■  lUmims  cemmunii  elnHdtret  nmhri 
odco  tamon  Hifpanot  Rcges  ejuj  non  puder,  ut  in  ma 
iiiiisnt  qiioc!  ab  co  (Inr  oriundi.  Scd  cum  hiiL  locui  lor 
ihilet  difpucationcm,  undc  fumus  digrcfli  redeamui. 


JT  UT>  sco  To  s:       n 

CMtaf^  wdmtmr  olim  hetm  morati  Rfges  confithOL  Ndm  cmn  premere- 
Wter  imft  mmltitude  abusqtd  majens  efes  b^AeLmt,  ad  Mmm  aHquerti 
mtefugiihant  wrtute  frafiiuitem^  tfui  cum  pehdmet  injuriu  tenuioresy 
^qidtM  eenfiituenda  fummes  cum  infimis  fari  jure  retinehat,  Ea- 
ekmfue  cenfiituendarum  legum  fuit  caujfa,  qua  Regum,  Jus  enini 
Jemfer  quafitum  efi  apuniie,  neque  enim  aliter  ejet  j$u*  Idfiab 
mten  jufie  6f  heno  vire  confeqmhamury  eo  eram  cententi :  cum  id  mi^ 
mtet  emitingerety  leges  fuM  suventay  qua  cum  omnihus  femfer  una  at- 
mta  eadem  vece  loqueremur*  Brge  toc  quidem  ferfficuum  efiy  eos  ad 
meferandum  deli^  foHtoSy  quorum  de  jufiitia  magna  ejfet  opinio  mul- 
UHsAns*  AdjunBo  vere  ut  iidem  etiam  frudemes  haheremury  nihil 
mM  quod  homines  his  auBorihus  non  foffe  confeoui  fe  arhitrarentur, 
Vides  cx  his  verbis,  opinor^  quam  fiCReguin  cc  legum  expecenda- 
sum  Cicero  cauHam  tutile  exiftimet.  Poilem  hic  ceAem  oc  adiii- 
pulatorem  budare  Xenophoncem,  non  minus  rebus  bello  gcf^is 
^uam  Philolbphix  ftudio  nobilem^  niii  eum  cam  familiarem  cibi 
cile  {cirem>  uc  ejus  omnes  iencencias  nocas  habeas.  Placonem  vcro 
ft  AriAocelem,  edi  non  ignoro  qu«mci  eos  facias>  in  praeicnti.i  o- 
mlcco.  Malo  enim  e  mediis  rerum  adionibus  homines  illurtrcs, 
^uam  e  gymnafiorum  umbris,  arceilere  in  fub(idium.  Scoicum 
Yero  Reeem>  <|ua1is  a  Sencca  in  Thyefte  defcribicur>  multp  minus 
iiim  arbicracus  cibi  a  me  f  roducendum :  non  cam  quod  illa  vcri 
Regis  imago  perfeda  non  fjc>  ouam  quod  illud  Principis  boni 
CKemjplar  magis  animo  informari>  quam  aliquando  fpcrari  pofIcr« 
Scd  &y  ne  in  iis  ouos  produxi  calumnix  locus  eflec,  non  e  lollru- 
dine  Scycharum  p^tgts  propo{ui>  qui  vel  fuos  dinrlngcrenc  equos> 
vcl  aliud  opcris>  quod  mulco  magis  a  noHris  moribus  abhorrcrcr, 
facercnt ;  fed  e  media  Grstcia«  &  qai>  illis  ipHs  cemporibus,  ^ui- 
bus  omnibtts  honeilis  artibus  Grarci  fuerunc  florentimihi>  aut  ma- 
ximls  nationibus,  aur  bcnc  moratis  praceranc  civicacibus ;  &  iri. 
pracfuerunr>  uc  &  vivi  apud  flios  in  maximo  fiierinc  honorc,  & 
mortui  pofteris  prarclaram  fui  memoriam  reliauerint.  JV£  Hic 
cgo>  n  poftules  quid  fenciam>  vix  audeo  facerrclDi  vel  meam  in- 
conftancum>  vel  cimidicacem>  vel  fl  quoalio  nomine  cibi  libeac  id 
vicium  anpeilare.  Nam  quocies  ifta>  quae  a  re  modo  rccicaca  func^ 
apud  hiitoriae  pneftancimmos  lego  fcripcores>  vcl  a  fapiencifnmis 
hominibus>  quorum  aui^oricatem  non  aufim  defugere>  laudari  au< 
dio>  &  ab  omnibus  bonis  probari>  non  modo  vera>  reAa>  flnccra> 
fed  etiam  forcia  &  fplendida  mihi  videncur.  Rurfus>  quocies  ocu- 
los  ad  noftri  cempons  munditias  &  elegantiam  refero>  antiqultas 
illa  fanda  &  fbbria>  fed  horrtda  tainen>  &  nondum  facis  expoIir3> 
fuiHe  videtun  Sti  harc  fbrufle  alias  pcr  ocium  :  nunc  vero>  fi- 
^uidem  videtun  quod  inftituifil  pcrgc  prolequL 

XXL  B.  Vlmc  igitur  ut  bitvitcr  qoae  dlAa  funt  colligamus  ?  Ira 
naximc  intcllimiiiis>  qoid  flr  praetcrirum:  &c(i  quid  temere  fic 
CQQccflum  >  fiollime  rctraAabimus*  M.  Maxime.  B.  Primum 
i^tur  coovcnic  bixtc  ooi^  homines  a  oatura  ad  foclcratcm  &  vitx 

*    £  jB  Z  ]4  conaii 


tKkm,  opinor,  funt  p,cn«.i. 

XXll  fl.  1'rMimiira  crco  vi.Iciur,  uc  conflJsreni 
rcrncmeaitos.mnc!  morto;  &  co: um  rcmcdia  iu 
ponV,  ut  nihil  prxtcie:!  ad  corura  cur.ttIonem  r 
jtf<  Miniine.  Nam  &  multa  morborum  genera  nov 
fcculii  fuppulluUnt ;  &  nova  item  nnrulorum  ra 

Erope  annit,  aut  hominum  induflria  reperiuotur,  a 
inglnquis  apforcantCir.  fl.  Quid  civiutum  legej 
tene  viJctur  earum  ratio.  B.  Igitur  nec  omnej  r 
ncc  civititum  Regc!,  ex  artium  fuarum,  ^ux  fbipi 
(tanmrj  prTceptir,  vet  vitare  tcI  fanare  potruot. 
arbitror.  B.  Qiii<l  11  igitur  vcfligemui  quiSu)  ifa 
civicailbus  {jDcLri  poflini;  qux  \tm  legibuj  con 
poflint?  M.  Operx  pretium  ficicmm.  B.  Permi 
gnx  mih!  ret  videnrur,  <]uz  nollii  tegibui  continer 
mum  omnU  qux  in  deliberatianem  fiituri  temporlt  < 
mnia.  B.  Deinde  multa  prxterita :  qualia  funt  ca  1 
cai  conjcflurii  quxritur,  teftibm  confirmatur,  aut  tc 
mitur.     U  Scilicet. 

XXIII.  B.  lo  hit  tgltur  quxftioiiibm  explicantlli  < 
gii  partei  7  XS.  Non  longo  hlc  opur  cflc  video  ttt\ 
gei,  in  iii  quz  in  provifone  futuri  tcmporb  polita 
i)on  arrogent  furomam  poteflatem,  ut  ulcro  prudent 
lium  Hbi  advocect.  £.  Quid  in  hii  qus  conteOui 
teRibui  conviDcunnir?  qualla  func  czdii,  adultcrli 


'A9V^    SCOtOS.  TS 


res  non  minoris  iilfficultatis,  quod  oec  ea  omnia,  de  quibus  leges 
rogancuT)  prsicripclombus  ceitls  conrineri  po£Ginr.  Af.  Quo  pa- 
€to  1  B.  J  uri/prudenres^  qui  pluriijaum  fuae  ani  cribuunt)  <]uique 
fk  juftitiae  facerdofes  haberi  volunt,  acgotionim  tantam  cite  muicl- 
tudinem  conficentur,  ut  prQpc  iniinita  videri  poffit :  quotidieque 
in  dvitatibus  nova  flafitia}  velut  ulterum  generaj  provenire  aiunt. 
I^id  liic  aeet  kgum  utor,  qui  leges  ad  pi^aeientia  &.  prxterita  ac- 
<c6mmbfiat ;  Jtf.  Non  mulcum,  niil  divimss  quiipian;!  llt.  B*  Ac- 
cedlc  .fiTaJia»  nec  ea  prva^  quxdam  dilficulus,  quod,  in  tanca  con- 
dirionis  humanae  inconilancia^  nihil  ulla  ftre^rs  in..Qnivcrfum  ila- 
blle  &  iirmuxd  praecipere  poteii.' .  M,  Nihil  verius.  . 

XXIV.  B.  Tutius  leitur  videcur  ciTe,  fc  perito  medico  de  falute 

argrotancis^  Sc  Regi  de  ilacu  civicatis,  credi.    Nam  &  medlcus, 

jMraeter  artis  prseicriptum^  inErm^imvclcon^ntiencem,  vel  incerim 

fuivlcum>  ia^pe  Cmabit :  &  Rex  novam^  &  tamen  utilcm  legem,  cl- 

yibus  aut  perfuaiis»  auc  eriam.Hinviris^  Imponerc  poccil.    M.  Non 

Vidco  quid  vetet»    B.  Harc  aucejp.Luterque  cum  £icit,  num  cibi  vi- 

^etux'  prxcer  legcm  quiique  fuam  £icere  ?    M.  Mihi  quidcm  cx 

airtc  licerque.  .'Nam  ante  pofuimus,  hbn  illam>-  qux  prxceptis  con> 

fizty  artem  eile,  fed  vimr^animo  comprchenfam,  oua,  in  raaceria 

pcrtradanda,  ^uoe  artibus  cSk  fubjc&a>  artifex  uti  folct.     Illud  au> 

tem  (  iiQuidem  «x  animo  loqucris)  gaudco,  te  vcritatis  ipllus  vc- 

liit  interdifio  coadlum,  ur  Regcai,  «indc  vi  dcjefius  crat^  eo  ref!i- 

tueres*. .  jgu.  Mahc ;  ncmdmm.  onmia  audiftL    cft  enim  in  1eguii\ 

^perto  aliud  incommodum.    Lcx  cnun>  quaii  pertinax  &  impe^ 

xltus  quilpiam  officii  cxador^  nihll  redum  putat,  niii  quod  ipfa 

juber:  apud  Regcm  vero  infirx9ic^tiSi&  temcritatis  efl  excufatlo, 

&  vehix  in  errore  dejprehenib.  locos.,    Lex  furda^  inhumana)  in- 

•exorabilis  c&.    Adoleicens  lubxkum  attatis  cauilatur,  mulier  infir- 

smtatem  iexos,  alius  paupcrcatcm,  cbrletatem,^  amicitiam.    Quld 

ad  haec  lex  ?  I^  UBor^  cvlllgM  msmu^  caput  ohnHhitOi  verberatOy  ar- 

hhri  Irtfdicl  fttfyenSto,    Non  ignoras  autcm  quam  iit  pcriculcfum, 

ih  unca  hominum  firagilitate,  in  ibla  innocentia  ipem  falutu  h.i  - 

bere  collocatam.    M  Rem  procul  'dubio  pcriculi  plenam  narrn>. 

A  Ha^c  ccrte  quoties  in  mccuem  veniunt^  auoiHam  nonnihil  com- 

moveri  video.    M»  Nonnihil^  mihi  narras  \    B.  Icaque,  cum  qnx 

fupra  nobis  pofita  funt  diligentius  mecum  expendo^  vei^or  nc  in 

hac  partc  medici  &  Regis  collario  iatis  commode  introdu'1-a  vidc- 

atur.    Af.  Qua  in  partc  1    B.  Cum  ucrumque  a  pnfceptorum^  ier- 

•vituce  liberavimus^  &  P^P*  liberam  corandi  poteiUtem  dedLmu?. 

3£  Qiud  hic  tepotiflimum  oflendit  \ 

XXV.   B.  Ubiaudieris,  tum  ipie  judicabis.    Dux  a  ooU^  ^^^ 
ts  fuDt  amSx.  cur  n«n  expediat  pocmlS)  \jx  "Kt^t^  At^>a^  '^^^^'«^-    i 


fet  lex ',  ut  cuiuV  vita  c\priinar,  >miod  legibus  jabetui 
iiulii.;ts,  &,  q'jo.4  cu  magis  focralTe  mircru,  aliquot  ar 
i<tuli!  hoc  ipfum  riderac  Anftotelcs,  njtuMm  (equi 
QuoJ  idco  dico,  ut,  oood  ante  probatura  fuerat,  mani 
«s,  eandcm  lciUcM.IJer&  nxcurz  vocem^  eJTe.  Veru 
ivflituimuf  agarnuii  ^ui  lcgei  nrimi  condiderunt,  quid 
Ji^dicemusl.  M>  .^quitjcem,  0[)inor,  ut  acuu  diSuiB 
go  nunc  not^  id  qua;ra,  queoi^  fiiiem  IpeSarint ;  fed  j 
c^tcniplar  fbi  pfopofiierinir  M.  Iltud  etfl  famfft  intc 
camcn  cxplice^,  urj  fi  rcfle  fititio,  mcum  judicitim  coi 
ftcuj,  emcndei  errorcqi,.  B,  Scit,.a£inor,  ^uod.£t  aii 
{lUiimperitim-    M  Scire yidcar. . 

XXVI'.  B.  Nec  ilUtd  ctiaiB  ignoiv,  quzciMMjtK  ixx 
xiniui,  eonim.  priui  in  animii.  noflrii  quandam  inellc; 
camquc  longeperJeAioraB  Meribm,  jjuz  ad  illud  cxi 
ai  cciam  artifices  effit^nnt  flt  veliu  «tprlrauMK  M.  E 
siCGum  ipi^  &  in.dicendo  firCribettdopTerumqHCcxpn 
«ue  Qpn  minui  .animo  verba,  .iiuam'rebiii  ammuiD  Ai 
acquc  Dofler  animui,  in  hoc  oblciiro  flctnrbido  CQTf 
conctufdi,  rerum  ommum  fubtilimtem  pn^icere  ppttl 
animo.retum  uci^unque , przvifat  ima{;inet  zdaliBion 
muf  int  perfcrre,  ut  hon.multo  fiflt  infcrioret  illii  qiu 
confprmavit  intc^edui.  Bi  Lcgei  cr^  qui  tulerunt,  < 
Jt^eai  dicemus  I  M  Prope  -videor .  ititenteere  quid.  v 
fterfeftiillfuil^^iii^^igipcm  e«i  in,confillalUDuifI^; 


J9U7)    SCOtOS.         17 

J31S.    Sed  cum  neutnim  miitare  ^ueam,  auc  velk  debeam>  tamen 
'iitrumque>  i\  qiieam..nomiihil  iniiedere  velim.    B.  Atqui  Deui nc 

pauperis  auidem  vult  ut  in  iudicio  mifireamur,  &d  id  unum  quod 
'rettum  eit  &  3t([|uiua  nos  jubet  intueri,  &i  iecundum  id  unum  pro- 

ftunciare.    M,  Agnofco  Kntentiam,  &  veris  vincor.    Quando  igi* 
^r  Re^em  iblveK  legibus  non  Ucet,  auis  undem  erit  legiflator, 

oiiem  ei  tanquam  paedagogum  dabimus  : 
'  XXVIL  B.  Quem  c^ici  jxxiffimum  huic  Auneri  prcficiendum  ? 

Mf  £go,  fi  me  interrogas,  iplum  Regem.    Nam  io  reliquis  ferc 
'  aftibus  ab  artifidbus  jprsrcepn  earum  tradi  videmus :  quibus  &  apfi, 

nemoriae  confirmands  caufia,  velut  commentariis  utaanir>  &  auoi 

*  lui  cammoneant  oSciL    B.  £go  cootra  oihiL  interefle  video,  Re« 
'  «emne.  Hberum  &  fblutum  iegibu^  reiinquamusj  an  ci  tribuamus 

jkgum  jubendarum  potefiacem»  Nemo  enim  ic  ifoou  vinculis  io- 
'  duet,  Ac  nelcio  anpratflet  iblutum  xvlinquere,  quam  circundarc 
irinculMr  nihii.  pro&turis,  .^ppe  quar,  ubi  volet,  exuat.  M.  Ai 
fu,  quando  iegibiii  potius  quam  Regibus  regni  gubemacula  credis, 
Tide  quarfl>>  ne.  huic,.  quem.verbo  tenus  Regem  &ciS)  Tyrannua 
'  illiponaj,  qui  eum 

Jmpirh  frHnaty  m  ifimlU  Sf  cmtm  fienei, 
ait.tantum  non  compedibus  oneratum  in  agrum  mittat,  aut  in  pU 
ftrintim  dedat*«  B*  oona  verba :  neminem  ego  ei  dominum  impo« 
Sio>  led  poput<S>  qui.  ei  impcrium  in  ie  dedit,  iicere  volo>  uc  cjus 
imperii  modum  ei  praefcribat :  eoque  jure,  quod  populus  in  ft  de- 
derit>  ut  Rex  utatur>  poftuld.  .  Neque  has  leges  per  vim>  ut  tu  in- 
terpretaris;  itoponi  volo^  fkd  communicato  cum.  Rege  confilio, 
'  cQmmuniter  flatuendbm  arbitrorj  ^uod  ad  omnium  ialutem  com- 
jnunlter  iadat..  ^  P6DuIo**igitur  vis  hanc  provinci^m  tribuere  ? 

*  B:  Pdpulo  iatke,  ntli  tu  rortafleafiter  ientis.    M.  Nihil  minus  as- 
quum  videtur-   B.  Quamohrem  1    M.  NoAi  illud)  Billua  fnuU&- 

■  Tum  cafitiim*  .  Scis,  opinor,  quanta  fit  populi  temeritas,  quanta 

'  InconOantia.  .  B.  Hgo  nunquam  cxiftimavi  univevfi  populi  judicio 

cam  rem  permitti  deberi :  fed  ut  prope  ad  confnetudmem  noOram 

-  ex  omnibus  ordrftibusferedi^kdRegem  in  conciUum  coirent.  Deiode, 

'  'ubi  apud  eos  Tp«3v^«t//bt<(  fiiQum  efleh  id  ad  populi  judicium  de* 

{ctretur.  M**  TuUm  quidem  confilium  iatis  intelligo:  (ed  nihil  hac 

tam  diliirenti  cautione  mihi  .jproficere  viderts.    Regem  non  vis  le- 

§ibus  e(ie  liberum..  Quamobrem  ?  Quia>  opinor>  intra  hominem 
uo  ikviffima  monfhra,  cupidifas  &  iracufidia>  perpetuum  cum  ra- 
tione  beli&m  gcrunt ;  jexpetitae  iunt  loees^  quae  licenttam  eorum 
'  comprittaereot,  &'niiniiim  exuttantia  ad  jufti  imperii  reipefium  re- 
:  vocarent.  Quid  idi  confultores  e  populo  datL?  nonne  S:  ip(i  eo- 
drm  illo  intcuiho  beti6vexantur?  nonne  eiillem  quibusRex  malls 
confiiftantur  ?  Quanto  igitur  pliires  adjunxerts  Regi  velut  afledb- 
resy  tanto  major  uultorum  crit  oumerus :  a  quo  quid  exipeQandum 

*  fif>  vidcs,-^. 


eo  enim  plcrsr^nc  rei  pcr  le  noxts  ubi  contittx  tuei 
advcrfuj  venen.i  remcdiitm  alTcrunt.  Siiniliccr  in  hoi 
«riliiai  &■  tunflatio,  atiis  prafcps  lemcriraj  obcft  ha 
dinecommixrx  lemferMnencum  quodiJani,  &,  (juam 
Mr«  vinutii  quxrimof,  mcdiocrinTem  pariunc.  M, 
in  vis,  penet  populum  ut  legei  fint  8c  perferat :  fioi 
ftbf^riorum  «ntodei.  At  cua  Icgci  intcr  fe  ^ugtv 
tur,  aui  non  Gcu  diferte  aut  pcr^icue  cavcbunc,  nu 
Ttei  elTc  volci  ?  {irxfertim  coni,  li  omnu  e  £ripto  d 
I,  necefte  flt  mvlca  feaDi  abforda  t  £t,  tn  vulgatiffim 

5lo  kgii  illitu  in  fchcAu  decantarae,  ttngritim  Ji  m  m 
rt,  fofite  IhH»  i  hic  qaid  abfiirdlus  fieri  poccft,  Auai 
blicv  auAonm,  qui  haRei  fubeuntei  dejcdc,  ipfum 
^ilia  aBfDm  ad  fupplicium  raMre  I  t,  Nihil.  M.  I 
venti  illudi  srnmitnim  jut  ftmtma  mjmif.  B.  Eaii 
Bf.  Si  quid  hi^us  generii  Jn  )Mdidum  vmiat,  mitl  in 


£ctcre  dcprehefifii,  ulainiroOii  cfTe  non  patiatur. 

XXIX.  B.  RcSc  fcnilr,  Ne^ue,  fi  Gtli  animjutvei 
ntc  in  tota  hac  difputacione  qUKllciun  efl,  'ouam  nt  il 
I»  lcK  fanSa  Se  inviolabilii  effct ;  P^li  yiJMji^ 
Igirur,  fi  quid  tale  in  judicium  vcnerlt,  ui  non  bt  ob 
fconum  &  Kqmim  fit,  Regix  pircei  erunt  prol^icere, 
Um,  quam  dixi,  reeulim  dingatur.    Scd  tu  mihi  Ri 


J9U1>    SCO  tO  S.         15 

ius>  fas,  «quum,  iniquum,  in  dilcriinen  vocacur ;  tCy  fuod  Regi 
Dcgamu;,  hominibus  inferiorum  ordinum  permictimBSy  plerumque 
non  tam  veri  quam  lirigandi  fludiofis.  B.  Oblitus  mini  videris 
Duldnam  inter  nos  nuper  convenit»  M,  Qttidnam  id  eft  ?  B.  Re- 
gi  optimo>  qualem  initio  delcripnmus,  adeo  Hbera  omnia  permic* 
renda,  ut  ne  legibus  quidem  ullis  opus  eflet.  Aty  cum  uni  e  multi- 
tudine  is  honor  habetur,  qui  non  mulro  fit  aliis  excellentior,  auc 
ctiam  quibu£!am  inferior,  periculofam  efle  liberam  iflam  &  iblu- 
tam  legibus  licentiam.  M.  Hoc  vero  quid  ad  legum  interpretatio- 
ocm?  J9.  Plurlmum.  Nifi  forte  non  animadvertis,  qaod  aliis 
Tcrbis  infiriitam  illam  &  inmioderatam  poteflatem,  quam  antea 
ILcgi  negaveramus>  ei  reflituamus :  ncmpe,  ut  pro  animi  libidlne 
omnia  furfum  deorfum  verfec  Af.  IRud  ego  ik  fado,  cetce  impru- 
dcns  facio. 

XXX.  B.  Dicam  ergo  apertius,  ut  intelli^as.    Cum  Regi  legnnr 

Intcrpretationem  concedis,  hanc  tribuis  ei  hcentiam*,  ut  lex  non  d^ 

cat  quod  lator  fentit>  aut  quod  in  commune  fit  gtqoum  &  bonum,. 

fbd  quod  in  rem  fit  interpretis :  utquc  is  ad  omnes  eam  aQiooes> 

Cfnnmodi  fui  caufra>  veiut  Lesbiam  regulam)  infleSat.    Ap.Ctau- 

«lius  in  Decemviratu  legcm  tulerat  arquiflimam)  XJt  in  lihirali  cauffa 

frimUcui  fecHndum  libertatem  darentnr»    Quid  apertius  dici  porerat  ? 

Ac  intcrpretando  idem  auAor  lcgcm  fuarn  fccic  inutilcm.    Vides, 

'  opinor,  quanram  uno  vcrGi  dcs  Pnncipi  liccntiam :  ncmpc  ur,  ^uo4 

Tolec  Ule,  dicat  lcx ;  quod  nolit^  non  dicat.    Id  fi  icmel  recipia- 

mus,  nihil  proderit  bonas  legcs  condere,  qvat  Prindpem  bonum  fiii 

officii  admoneant,  malum  drcumicribant.    Imo,  ut  dlcam  aperti- 

os,  nullas  omnino  leges  habcrc  praef^aret,  quam  liberum  Utrocini- 

um)  atque  etiam  honorarum,  Cib  lcgis  jprartextu>  tolcrari»    Af.  Po- 

tafhe  Regum  aliouem  fore  tam  iinpudentem,  ut  famx  opinionif^ 

Que  omnium  de  ic  nullam  fit  prorfus  rationem  habiturus ;  aut  tam 

lui  fuorumque  oblitum,  ut  in  eorum  pravitatem  degeneret,  quos 

jpfc  ignominia^  carceribus>  bo&orum  pubUcacionC)  graviflimis  dc^ 

nique  luppliciis,  coercueric  ?    B.  Non  credamus  ifta^fore,  nifi  iam» 

Sridem  fa^a  f int,  idauc  totius  orbis  maximo  malo*  M.  Ubi  tan- 
em  harc  faQa  narras  1  B.  lJbi,rogas  1  Tanqoam  non  omnes  per 
'  Europam  nationes  oon  modo  vidcrint,  fed  etiam  ftn(crint>  quan*- 
tum  rebus  humanis  invexcric  mali,  non  dico  immedcraca  poteftas, 
fed  effrena  Romani  Poncificis  licentia.  £a  quam  ex  modids,  & 
in  fpeciem  honeflis,  ocoeperic  iniciis,  quam  nihll  minus  potueric 
dt>  mcautis  timerj>  ncmo  i^orac.    Primum  leges  crtnc  nobis  pro- 

gtfitXy  non  modo  e  penicmimis  aacurar  arcanis  crurr,  fcd  ab  ipfb 
eo  latar.  a  Spiritu  ejus  per  prophctas  cxplicatar>  poftremo  a  Dei 
FiUo,  eodemque  Deo,  confirmatar,  toc  laudaciffimorum  hominuni 
Icriptis  commendatXy  viu  txorettky  fanguinc  oonGgnac».  Neque 
alius  in  cqca  legc  locus,  auc  diligcpciuS)  conunendacius,  auc  expli<* 
cacius  Cradicus,  quam  is  qui  cflVc  ofllido  Epilcoporum.  Ulis  au« 
ccm  legibitf  am  oulli  fic  £is  qukouam  adjictce)  ^^to^t)  ^^^«^ 


20       'DE   yURE   REGNI  \ 

carc,  immviurc,  un.i   reltabac  intrrprccario.     Eam  RomanuJ  E»i-  ■■ 
Jcopui  cum  fibi  arrogiflct,  non  modo  reli<juai  oppreffit  Ecdefui,  i' 
ftd  cyrinnidcra,  fKVimmam  omniuni  aux  unqtum  fucrunc,  SM  !' 
vindicjvir :  nec  tiominibuj  rantum,  fcd  Angclii  etiaiii  impcnR 
■ufui,  Chriflum  plane  in  ordinem  rcdcgtc:  nifl  id  non  cfi  in  ot^  ' 
fKm  redigcrc,  ut  quod  ru  vclu,  in  carlo,  in  cerrit,  apud  inferoi,  Gi 
ratum  ;  ^uod  ChnOui   fuflic,   ica   dcmum    (it  raCum,  It   tu  vclih 
Nam  li  in  rem  t\iAm  prum  videarur  lex  facere,  ita  intcrprcnndD 
potcris  defleGere,  ut  non  inodo  per  tuum  os,  fed  ex  animi  tui  Cea- 
tcntia,  loqui  cogatur  ChriRu?.    Chriflo  iiaquc  per  oi  Poniifici) 
Komani  loquence,  Chilperico  Pipinu),  Joanni  Navarro  Ferdiiun- 
dus  Arragoniui  eH  fubllituius :  nlius  in  patrem,  dvet  in  Kegna  a- 
nu  impia  fumfenint ;  Chriftus  vcneno  imbucui,  delnde  ipK  venc- 
ficui  iieri  coa^uj  efl,  ut  veneno  tolleret  Hcnricum  Lucemburgicuiii. 
Jlf.  Hxc  egfl  non  nunc  primum  audin :  fed  de  ifta  legum  intcrpr^ 
tacione  apeniui  audire  avco. 

XXXI,  B,  Unum  libi  proponam  excmplum,  e  quo  coium  hoc  je- 
nui  quantum  vateat,  facile  inretligai.  Lcx  eO,  Opanrt  Epifitf»m 
tffi  tmus  vrerit  virum  :  aua  lege  guid  apertiui,  ^uid  explicatin) 
oici  potcfl  !  TJnani  uxerim  iUe  Vttnm  Talefi»m  inierpreiaiur.  Qia-  ■ 
fi  ca  lex  non  libidini  led  avaricix  Epircoporum  reprimendge  Gc  po- 
£13,  Hzc  autem  expticarin,  eifi  ninil  ad  rem  h.ui,  camcn  leDiea- 
tlam  (ane  honeltain  &  piam  continet,  nifl  eam  rui^  iciem  atit 
intcrprccatione  vitialler.  QaiA  crgo  hic  Poniift»  commini^tnr? 
Vari.)c,  inmiir,  perfonii,  c;iuffii,  locii,  (emporibui.  Quidam  « 
nobilicate  liint,  ur  eorum  fjiflui  nullui  Eccleliarum  numerui  poSi 
fufficcre,  Qiiacdam  rurfui  a-leo  p.iuperculae  funt  Eicleii*,  ut  IK 
monacho  quidcm,  nuper  mcndico,  nunc  mitralo,  fuppetal  indevi- 
flui,  fl  nomen  Eplfcopi  tueri  velit.  Intenta  eft  r;irio  ex  illa  alli- 
da  jurii  inierprctaiinne,  u:  uniui  Eccle/ix  Epifcopi  dicaniur,  alix 
eii  tommendcnrur,  omnci  exfpolieniur.  Dies  me  deficiei,  fi  friu- 
dei  colligcre  velim,  <|ux  advcrfui  unam  legem  quotidie  excoi:icin>  I 
cur,  fed  hsre  ttfi  indign.1  (int  &  nomine  Pontificio  &  homine  Cbri- 
ftiano,  tyrannii  eorum  ibi  non  conflicic.  Ea  eft  enim  omnlum  rt-  \ 
rum  natura,  ut  ubi  femcl  in  prarcepi  ire  ctrperint,  niifouam  intc  I 
conflftant,  quam  ad  inccritum  labanrur.  Vil  illuftri  exemplo  tibi 
Iioc  commonftrem  ?  Meminiftine  cujufquam  incer  Imperatorei  Ro- 
itiani  languiois,  qui  fuerit  aut  crudelior  aut  nequior  quamCCali- 
gula.  M.  NuIIuj,  <juod  fciam,  fliit,  B.  Quod  autcm  ne^uiflunum 
ejui  facinorum  putai  ?  Non  illa  dico,  qu*  Poneifieei  in  cafhus  re- 
ftrvatii  numeranc,  fed  in  reliqua  ejui  vita.  M.  Non  fijccurrit, 
B.  Quale  tibi  illud  videtur,  quod  equum,  nomine  Inciracum,  ad 
tomam  invitavit  ?  quod  hordeum  aureum  appofuic  t  quod  Cimfu- 
lem  defignavit  ?  M.  Omnino  nequicer  fa£bm.  3.  Quid  illud, 
quod  eundcm  fibi  coUegam  ia  ficerdotio  adicivit  7     ig.  Serione 

hxciaiixi': 

"XKKH.  B,  SctiJ 


'JTUT>    SCO  TO  S.  n 

XXXII.  B.  Serio  certe.  Neoue  adco  mlror  dbi  haec  vukri  coo* 
U.  Sed  noilcr  ille  Jupiter  kofflantis  harc  ui  yera  pofteris  vide* 
rur  perfccic :  Julium  dico  Terrium  Ponrificem^  qui  mihi  vide« 
r  ccrcamcn  de  principacu  nequici^  cum  hoMiiiie  nequif&mo  C. 
iligula  fibi^infticuiiTe.  M.  Quid  is  &cic  ejus  generis?  B.  Si^ 
ix  (\x2t  cuftodem,  hominem  prope  nequiorem  beftia  nequifli- 
I,  coUcMm  libi  in  iacerdocio  coopuyic.  JH  Alia  legendi  forufle 
iifla  fiiiC  B.  Narrancur  &  aliac ;  led  ego  felegi  honefti/&mam. 
icur,  cum  cancus  non  modo  (acerdorii  concemcus,  ud  eciam  huma^ 
cacis  oblivio>  ex  ifta  leges  incerprecandi  licencia,  fic  naca,  vide  ne 
am  poceilacem  exiguam  puces.  M.  Ac  mihi  veteres  non  videncur 
m  magnum  exiftimafle  hoc  iocerprccandi  munuf>  quam  cu  id  vi« 
rri  vis.  Quod  vel  hoc  uno  argumenco  incclligi  porcft^quodlmpc- 
icores  Romaoi  jurifconfulcis  id  permiierinr.  Qil^  una  racio  cocam 
iam  verbofam  cuam  difJHicacionem  evertic.  Neque  (blum  id, 
jod  de  maenirudine  iiUus  poceftacis  dixifti,  reftuic>  M  illud 
iioque>  quod  cu  maxime  vicas,  perfpicue  declarac,  quam  aliis  po- 
ftacem  de  jure  refpondendi  dederunc,  eam  ipfis  noo  fuifle  nega* 
im,  fi  id  munus  exercere  voluiflenc^  auc  per  occupaciones  pocu- 
rent. 

XXXIII.  B.  Quod  ad  ImperacoresRomanosacciner,  quos,  nullo 
eque  judicio  neque  ucilicacis  publicx  refpcdhi,  milices  Tibi  praefi- 
iebanr,  hi  fub  hanc  Regum,  quam  defcripfimus,  fbrmulam  non 
eniunc ;  uc  qui  a  genere  nominum  lceleftiflimo^&  firre  fceleftiflimus 
uiique,  eligcbancur,  aoc  Ipfi  per  vim  in  eum  locum  irrumpebanc. 
^uod  aucem  jurifcoraulcis  poceftacem  relpondendi  de  jure  dede- 
int,  non  rcprehendo.    Ecfi  enim  ea  maxima  eft,  uc  anre  dixi,  cu- 
ius  iis  camen  credicur,  quibus  cyrannidis  inftrumenrum  cfle  non 
oceft.    DeiDde  pluribus  credebacur,  quos  mucua  reverenria  conri- 
lebac  in  officio ;  uc,  fi  a  rcQo  dedinaflenc,  alcerius  refponfb  rcfel- 
ercncur.    Qui  fi  eciam  in  fi-audem  conlenfiflenc,  (upererac  judicis 
«xiliumi  cui  non  erat  necefle  pro  lc^c  habere  quicquid  rcfponfum 
i  jurcconfulro  fuiflet.    Supererat  &  Imperator,  qui  legum  violata- 
um  pcenas  expetere  poterac.    Toc  vinculis  cum  cenerencur  aftridi, 
xenamque  graviorem  cimerenc,  quam  exfpefiarenc  fraudis  prarmi- 
jm,  vidcs,  opinor,  non  adeo  maenum  ab  ifto  genere  hominum  ri- 
nendum  futfle  periculum.    M.  Htne  prarcerea  quod  de  Rege  di- 
:as?    B.  Primum,  fi  cibi  videcur>  paucis  coUij^mus  quae  difla 
lunc:  ica  faciiius>  fi  <{iniL  prarrermiflum  fic^  incelligemus.    M.  Ira 
irenieo  faciendum.    B.  De  origine  &  caufla  crcandorum  Regum 
Sclegum,  facis  convenire  vide^amur :  de  aud^ore  leeis,  non  ircm. 
Sed  Vifus  es  mihi  candem,  ecfi  fiibinvicus,  camen  vi  ipfa  veriraris 
:oafiuSy  conienfifle.    M.  Certe  non  modo  poccftarem  legum  juben- 
darum,  fed  eriam  eas  inrerpretandi,  &  quidehi  me  pacrono  ftrcnue 
rcclamanre,  Regi  abftuiiiH.    Qua  in  re  vereor,  ne,  fi  res  pabm 
fiar,  aliquando  praevaricacionis  coarguar:  adeo  facile  bonam,  tic 
ab  initio  vidcbatur,  caufliun  mihi  dc  maolbui  cxtorqucri  flun  o-»^- 


cjucrerii  me  piium  onery  eis  imponcic,  cura  ilU  dici 
liil  sliuJ  ;ii;t"it,  qu.im  ut  fncioj  oncri  fcrenilo  qua 
quoi  omnino  fc  cxonercnt  ?  lit  tu  intcrim  inJignari  * 
Uboraticibiu  fubnjium  fcrim.  M.  £go  i)u(M]i)e  libent 
liarci  copiu  redpio,  fcJ  talei  velim  tjuK  lervuat,  noi 
rent ;  qiizaue  vUm  przmanflrenr,  non  quo  vclint  dut 
riu!  pertrahint,  vel  tan^ium  michiaim  impelbnt;  n 
tclt;itcm  Rcf^  relinqiunr,  niCi  ut.eii  ailcntlat.  Icaqu 
exfpcfto.  ut,  abfoluca  de  Rege  fermone,  id  Tynat 
quam  aLio  divertai.  R^gem  enim  cam  anguflis  Jiatl 
ut  vcrcjr,  ne,  li  diuciut  immorcinur,  e  maKinut  opib 
dignitate  veluc  In  delertam  aliqium  infular^  eum 
omnibut  cxucvt  honoribui,  in  cgellace  &  miieriii 
B.  Tu  metuebas,  uc  prx  te  feri,  praevaricatlonii  crtK 
mecuo,  nc  Regi,  quem  defcndcre  conarjf,  '-Bl"inffii 
Primum  cgo  cum  non  oclofum  elTe  volo,  nili  tu  ardiit 
cflc  Itacuai :  deinde  bonit  minillrij  3c  amicii,  ^uoi  e; 
cuflodet  adjeci,  fid  ab  Ipib  in  pancm  UiioTif  accir 
fpoliai;  cil^ueabaQItcohortem  ncbulonum  droiuda! 
enduni  cum  fult  redJanc;  nc<]ue  formidabilem  ^R  pu 
'  gnam  nocendi  pocellacem  ei  rclinqnaniui.  Ego  amai 
volo;  nec  tcrrore  civium)  fcd  bencvolencia,  leptiaaeJ] 
arma  Rcj^es  intypu^abilci  efiidunt.  Id,  &iJiturep 
mc  eCTeAurum  Ipero.  Nam,  ex  lit  <)uai  ni  rocai  Mg^ 
cem  eum  educam  :  unaque  legc  tantum  ci  auftoritaeL 


J^P  UT>    SCO  ro  S.  23 

>at€r  aliquando  lacerdorium  tenuiffet)  filius  uUa  rarlone  te« 
necjue  hac  caurione  quidquam  profe£^um  efl.  Reperta  eil 
idverfus  eam  illa  coitio  incer  iacerdores,  ut  uterque  alrerius 
ijbi  fubftituerer.  Id  quoque  cum  veritum  eflet,  eciam  novo 
!  fraudis  lex  elufa  efl.  Aaverfuspatrem  iitigator  fupponitur, 
igat  libi  in  id  facerdotium  jus  e/Ie.  Dum  parer  cum  fuppo* 
cophanta  umbrarili  pugna  vclitarur^  filius  a  Ponrifice  Roma* 
erdotlum  perir,  fi  neurri  licigancium  in  illud  f ir  jus ;  urrum^ 
rigarorem  volenrem  ac  cedcnrem  ulrro  vincir.  &  paremo  &• 
io  per  parernam  prarvaricarionem  poritur  filius.  Vides  in 
ee  <]|uot  fi-audum  ^enera  funr  invenra.  Af.  Video.  B,  Non- 
1  legum  larores  hic  prorfus  idem  facere  videnrur  quod  medi- 
.  cum  erupriones  piruira?,  aur  alrerius  humoris  noxii,  adhi- 
npIaf)ro  compeicere  nirunrur,  humor  uno  inhibirus  loco  plv- 
fimul  exirum  quxrir ;  ac,  velur  hydra  quacdam,  uno  reciib 
mulra  renafcenria  profcrr  ?     Af.  Nihil  fimilius. 

XVI.  D.  Qjod  medico  fuerar  inirio  faciendum,  ur  totum  fi* 
)rpus  noxii>  humoribus  levarer,  nonne  idem  hoc  loco  civiljs 
us  facere  deber,  ur  civirarem  univeriam  lever  malis  moribus  ? 
am,  erf]  dif|icilem>  tamen  veram  efle  reor  curandi  rarionem* 

hoc  ii  obrinerl  <]uear,  paucis  arbirror  opus  efle  legibus. 
i  prorfum  res  haber.  B.  Hanc  medicinam  qui  adhibere  po* 
nonne  rlbi  viderur  fblus  plus  in  publicum  collaturus^  quam 

omnium  Ordinum  convenrus  ad  legum'  fogarionem  coadU  ? 
^nge  plus  procu!  dubio.  Scd^  ur  Comici  verbis  urar^  ^s 
:  tam  pctens  cum  tarao  munere  ?  B,  Quid  fi  has  parres  Regi 
:mus  ?  M.  Lepide  profedlo :  qux  prona  erant  &  facilia,  ea 
>  univerfb  commifiAi;  fi  quid  arduum  eft  &afperum,  id  Regi 

fbli  mandabis,  ranquam  non  fatis  habeas  eum  vinculis  con- 
m  ror  clauflris  ciixundare,  ni  onus  graviflimum,  fiib  quo 

fuccumbar,  imponas.  B,  Non  eft  ita,  fed  rem  ab  eo  faci- 
lon  contendimus,  fed  ut  exorari  fe  finat  oramus.  Af.  Quid 
dem  eft  ?  B.  Ut  quales  patres  erga  liberos  eflc  debere  cen- 
-alem  fe  er^a  cives  (quos  Jiberorum  loco  habere  debet)  in 
vlta  fc  praeflet.    M,  Quid  iflud  ad  rem  ? 

XVII.  B.  Hxc  profedo  una,  certe  fumma^  adverfiis  mores 
pros  el^  medicina.  Ac,  ne  meua  pures  hoc  commentum  cHc^ 
Jaudianum : 

Tu  civemy  fatnmtjiue  ^eras  : .  tu  coftfiiJe  cimBiSy 

Son  tibi :  nec  tua  te  moveanty  fedpubHca  vota. 

In  commttne  jtibes  fi  quid^  cenfefyMe  tenendum^ 

Primus  jujfa  fubi.    Tunc  obferoantior  difui 

FJt  popu!us,  nec  ferre  negaty  cum  viderit  ipfum 

AuBorem  parere  fibi*    Componstur  orhis 

Regis  ad  exemplum.    Ntc  fie  infieBere  fenfut 

humanos  ediBa  valenty  ut  vHa  re/^entis. 

JOMIe  mutatur  femfer  cum  Princfpi  inifvu%  . 

t  C  1  ^^  % 


feJ  prei. 
kg. 


ipccrarc  cDnamur,  niajorem  longevl 
mjm  lirpplicionim  olientjtio,  qiuta 


pojiulum  fine  vi  re^ucit  »d  modcltijm,  Rei 

publice  tTanquilUMcem,    pnv^i 
'.     Gigiret  igicur  iffiituc  Rcx,  I 
rrn  poiuum,  (imiiioulmic  ad  fpefUcuIum  propofiti 
Aum  aut  f  jdum  fuum  lacere  polle, 

necfcjfe  Jari  rtgalibus  nfmiim 

EecTtliim  'viiiU,     Kam  lnx  aluhima  fali 
Caullum  nihil  rjfe  fiHh  :  IflArafqut  ptr  ctr. 
hnr.it,  &■  iAfruJet  txploral  fania  Yrttjfm. 
XXXVllI.  Qjama  igiturPrincipibuJ  in  utramqt 
bcriitj  cn  i^aucio  !  cum  fie^ue  vitia,  ncque  virrute 
^Licanc,  ncq'ic  linc  magna  r< 
a.fhiic  dubii.ic,  Quanciim  in  v 
dicioncm  dirciplinx  publicse 
primordia.     Pcpului   iHe  ru 
lonvenis,  nc  quul  dfiram   du 
gcm  n.iifi  Li!  fcrnciflimum,  cm 
gentium  paccm  follieitjnd, 


.   oJiu 


Rcpcm   pium  &  jaflui 
uc  ciim   culcui  deorum  &  julii 

it,  urlici   inccnderat,  liberos  & 
tT;H.      O^cA  Ci.  Inilb  morum 


rum  mncatione  vulgari 
ita  Principif  momenrui 
.  is  ponat  ante  oculos  D 
iii  bon.irum  arcium, 
■iui,  colleiiui,  ipfe  nal 
1  vthit  caftra  pofuiirci 
,  &  arma  UceJTcnda,  i 
pjvorcm  liiifle  1  Iden 
(ibi  prxftciflcr,  i 


K  dcditi 

nii,  ^uoru 
^propm"- 


iprof 


.      JTVD  scoTo  s:       2^ 

ilo  coAcepl,  WrUs  imaginem  cxprimere  poflem.  Scct,  ur  aliqua 
tx  parcc  primis  lincamcntis  infbrmacam  tibi  cam  proponam^  cogi- 
:ta  cccum  fcrpcnccm  illum  amcum  in  Arabia  dcierca  a  Mofc  crc- 
Siuin,  (blo-aipcAu  vulocfa  ab  aliii  icrpencibus  fada  fanantcm :  co^ 
bta  c  multicudine  numcrc^  alibs  a  ferpcncibus  idos,  &  ad  rcme- 
^iiun  pracicns  concurrenc«s>  alios  rci  novae  miracalo  attonitos,  o- 
Idcies  immcnlam  &  incredibikm  Dci  bcneScentiam  omni  laudis 
eetiere  cclcbrantcs :  cum  videam  leufcri  Viuncris  dolores,  non  me^ 
Slcamcntis,  cum  crudaca  xgri,  IabQrem'edici^.£amicorum  aliidua 
Eilficitudinc/tonii  non  longinauitate  temporisj  ied  uno  momcficoj 
iA  lanitatcm  reducf.  Jim^  confer  mibi  cum  ferMntc  iflo  Rcgcm^ 
led  ita  confeTf  ut  &  Regem  bonum  in  maximit  X)ci  bcncficiis  nu* 
mcres :  qul  iolus,  iine  tua  impeaiai^  iine  tuo4aborc>  omncs  rcgnlr 
moleOias  lcvet^  pcuturbaqooes  (cdeCj  &  vctu(^etiam  animorum- 
iilccfa  ad  cicatriccm  brevl  perducat  ^  nec  iis  modo  iit  ialutariSy 
MF  eum  oominus  intuentur)  ied  <)ui  tam  tbnge  abfinr,  ut  ncc  cjus 
v!£dendi  Ipcm  ullam  habeant :  cujosin  imaginc;  aQimis  oblata  tan- 
ix  iit  viSy  ut  id  facile  perficiat,  ^uod  ncc  juriiperitbrum  pruden- 
tla,  ncc  Pbilbibphorum  fticntiay  nec  tot  ieciuorum  in^artibus  colti- 
^endis  expcricncia,  prarftarc  unquam  potucrir.'  Q^i  ycro  honory 
^ux  dignitas,  quae  amplitudo  aut  majcftas^  majbr  in  hominc  ullo 
«ici  aut  excogitari  poteft,  quam  ut  iermone,  congrciia,  aipcdu,  ia^ 
na,  tacita  ctcniquc  ipeclc  aaimis  oblata,  luxu  difflucntes  ad  mo-> 
^iliam^  violcntos  ad  arouiutcm,  fiirioibs  ad  fanibtem,  reducat  ? 
Totcihc,  ii  velis^  majus  aoc  a  Deo  rcbUS'  humanis  propjtio  bcnefi* 
itium  pof^ulare  \  " 

-'  XXXt^.  Mxceft  vera,  niiT  hlloty  imigoRcgls^  fion  illa  cir^' 
coaniepti  armis,  iempcr  metucntis,  aut  metum  fadcAtis,  ex  odio 
fti  popul^  fuo  popull  in  C  odium  mctientis. '  Hanc  imagincm^ 

2aam  poiulmus,  exprcilk  pulcherrimis  coforibus  Scneca  in  Thy- 
fte.    Quod '  carmcn,  cum  iTt  clienntiilimum^  tibi  notum  cile  non' 
imbigo^    Ecquid  tibi  nunc  htuniliter  &  coatemtim  dc  Rege  ien- 

rvideor  iti  eum  (quod  nupcr  diccbas^  oneratum  compcdibus 
legum  crgaftulum  compingjtre  \  Annob  potiiis  m  lucem  &  ho-- 
ibitium  coptus,  &  publicum  fiumam*geiieris  ttieatrttm',  eum  produ- 
co?  non  fuperbo  fpiculatorum  &  ustXAipo^ifMf  coetU)  iecicatifqu& 
iiebulonibus,  ftipatumy  fcd  fua  tutum  ihhocccitta;  nec  armorum' 
Irrrorc,  £d  populi  amore  munitum :  nec  modo  liberum  &  crc- 
Auro>  fcd  honoratum,  ied  venerabircmyiacroianQum  &  aaicunum  ;• 
cum  bonis  omrnibus  &  fauAis  acc^matibnibus  prodeuncem,  &» 
quocunque  jpr^rcdiatur,  omnium  ora,  oculbs  &  animos  in  iecon- 
Isrertentcm  f  Q^  ovatlo,.  quis  triiim^us  cum  hac  ppmpa  (|uotidi- 
fti2  comparari  poteit  ?  Aut,  G  Deut  humana  ipccic  dclaberetur  in- 
tciTas,  quis  ab  nominibus  major  honos  ei  haberi  pofler,  qu^m  qul* 
Vero  Rcgi,  hoc  eft,  vivo  Dei  iimuiicro,  exhlberetur?  Hoc  enlm 
majorcm  hooofoa  acc  amor  larglrl,  nec  laccus.expriBiere,  nec  a- 

tC»3  •    duUtva 


26         !)£   yURE   REGNI 

iuUtio  polTeE  coiRminil^i.     Hxc  libi  Rcgi^   imago  cc^uld  vr  I 

XL.  M.  SplcnJida  fane,  &  adeo  magnifica,  ut  nihil  dicilKl 
cxcogitari  RiagniGcentius  pofTc  viJeatur.  SeJ  in  lib  icroponiin  na-  ] 
itrotum  corrupib  moribtu,  djiiicilc  cA  ut  hTc  aititni  miieniiaJ* 
Cliif).tt,  nid  ai  honcftam  indolcm  8c  ajtiirx  bonilatem  dili^tinii 
cducacionii  acccdat.  Aaimui  enim  ab  adoleCencia  bonii  inllitudi 
&  artibui  informacu!,  ubi,  &xcate&ufu  rerum  confirmiiiit,  il 
iteram  gloriam  virtuic  niritur,  frufti"a  volupcjtum  tcnrjtur  ine«- 
brii,  &  rcrum  adverfarum  bbefiidicur  imf  rdTionibut.  It^  ciiim 

noSrma viM  fnmvoH  inptiim, 

lUSiqut  cithni  ptflffTa  TihtraM ; 
Ut  in  ipli;  voluptatum  avocamcntli  virtutii  exerccnctz  occafioncn 
invcniat,  &  quz  inArmiores  mrerc  Iblenc,  difficultatet  in  iii  nu- 
Kciom   Uuilis   libi  obl,)(am  virtuf  extltimei.     Itjqut,  ciun   ad«- 
mnet  vitz  parrei  lantum  fit  in  libcrali  educatione  mcimcntuai,a 
^UJnta  cura  &  iolliciludinc  prnrpicicniium  el>,  ut  teneUi  Rcguni  i- 1 
nimi  rcAe  a  primii  Iniiiii  ufgue  imbuanCur.    Nam,  cum  mula  I 
bonorumRcguni  ialliof  ciWfuDt  bcticficia,  multx  coQir»  caUmi-.l 
tatei  a  malii  Principibus  proficilcuntur,  tum  nitiil  jn  omncm  paT^ 
icm  mjjorem  milii  vim  hjberc  videiur,  ijusm  &  Re^um  ipC>r*n,   , 
&   jUortim,  <|ui  rummum  impcrliim   um  adminil^r^inr,  iluiil^  & 
morcs.     Qiiod  enim  a  fn^ulii  bene  vcl  lecui  fit,  plciumquc  mul-    ' 
liruilinem  Tatci;  aut,  propccr  hominum   obfciiritatem,  c):einpluii 
ad  pjiKos  pcrtinct:  »t  corum  ()uiRcip«bIica;  gubcrnacula  tra.ajnt, 
diita   faftaque   omnia,  vcluc  in  vativa  uhelta,  uc  inijuit  Horailus,    1 
conlcripta,  htere  roo  poiTunc,  fed  omnibui  ad  imicatioitem  bi*    i 
propolici.     Neijuc  enim  lludio  placcndi  modo,  fed  ucilicacii  bbn-    { 


ui  Rcf^um  ingenia  impclluncur,  difciplinam  publicam  lccum  di-  | 
tuin.igunc.  Scd  illud  mctuo,  ne  Rcpei  nofici  le  exorari  patiardiri  I 
iii  Iia^c  prxflcnt,  qtix  modo  abs  ee  poGu  fjni.  Adeo  enim  volu-  | 
jicacum  illeccbrii  frafli  funt,  &  falCi  fpecic  honoris  deccpti,  ■« 
idem  propcmodum  cot  faccre  exiRimcm,  quod  Trojanii,  qui  om 
Paridc  naviearunt,  quidam  Poetarum  cvenil&  narrant.  Vera  enim 
H.-tcna  in  j^lgypio,  apud  Prothea,  hominem  fan^um  2c  pUnc  di- 
vlnum,  rclifta,  dc  flmulacro  ejus  pcr  annos  decem  ita  pertinaciicr 
conicnderunr,  uc  idem  finic  belli  pemiciofiflimi  &  rcgni  illorum 
tcmporum  opulentiflimi  fueric.  Tyranni  enim  impotcntcjfalfira 
iflam  regni  fpecicm  amplexi,  cum  per  fai  ncfirtjuc  eam  remcl  ade- 
pci  fuecinc,  nec  llne  flelere  eam  lencre,  ncc  linc  pcrnicie  amicieie, 
fiolTiini.  Quod  (i  (jitii  eos  admoncat,  vcram  Hclenam,  de  qua  ft 
dimicarc  pucanc,  alicubi  abfconditam  celarij  pro  inlano  eum  hi- 
berenc. 

XLI.  B.  Gaudeo  equidem  t<,  fi  non  illam  vcre  Jovii  filiam  vi- 
decii,  f^ilcem  ex  hoc  qualicunquc  fimulacro  ejui  putchritudinem 
aliguii  cx  partc  inieWljete.    Qaoi^v  ifii^tGe  iUioi  Hclcnx  ma-  ' 


JT  UT>    S  CO  TO  S.         27 

gno  cura  fuo  malo  amatorcs  vera:  hujus  pcrfccUm  Im.igincm  a 
Protogenc  aliquo  vcl  Apcllc  dcpidtam  fuis  coloribui  vidcrcnr,  non 
4ubico  quin  eam  &  admirarcncur  &  deperircnc :  ac,  niil  concinuo 
illam  alceram  res  fuas  habere  juberent,  m  illas  gravlffimas  iiKide- 
Ttm  pcenas,  quas  in  SAtytii  Perlius  imprecacur  Tyrannts: 
Mapm  fater  divumy  fiem  ftmirg  Tyrannos 
HMud  Mlia  raiioM  velisy  cum  dira  lilndo  ^  *. 

•  Moverit  ingtmmm  fenfnui  6nSa  Xfemno, 

Vhrtutem  »a  tfideanty  intabe/cantque  reliBa. 
Atoue  adeo,  quando  in  Tyrannorum  mencioncm  incidimiis,  viihe 
.ur  ninc  reda  ad  to%  progrediamur  ?    Af.  Nili  quid  prxvcrrcndum 
jucas*    B.  Minime  aucem,  arbicror,  aberrabimus,  li  eifdcm  vciii- 

SiIS|  Quibus  in  Rege  quan-endo  infticimus>  ad  Tyrannum  rcpcricn- 
um  ii'e  pergamus.  M.  Ica  cenjeo.  Nam  eo  pado  quod  lic  intcr 
•^  .^  ips  diHrimen  ficiUime  intelligemus>  fi  ex  adverib  compoijci  in«* 
^   ijiedeocur. 

XLIL  B.' Ac  primum,  ut  a  Tyranni  noraineincipiamus>  iJ  cu- 

jlis  linguat  fit,  iocemun  arbicror.    Icaque  fupervacuum  nobis  puto 

^  .  Graecum  auc  Lacinum  ixvixw  ia  co  quatrerc    Quid  vero  vcccrcs 

:<  Mpellarunc  cyrannidem  non  opinor  ob£urum  cuiquam  qui  pauUo 

V  oiligentius  in  iludiis  humanioribus  fit  vcrlatus.    Tjrranni  enim  & 
^  '  Grstcis  &  Lacinis  vocabantur,  penes  quos  erat  libera  omnium  rc» 

nim  poteflaS}  nuHis  legum  vinculis  adltri^}  aut  judicum  cogniclo- 
sibus  obnoxia.  Icaquc^  in  ucraque.  ut  icis>  iingua,  noii  modo  hc« 
roes  &  hominum  urwantiflimi,  ved,  8c  deorum  nuximi,  acoue 
.  adeo  Jupicer  ipfty  Tyrannus  vocatur,  idque  ab  eis  qui  de  diis  no- 
iiorifice  &  fentiunt  oc  loquuntur.  hU  Iltud  quidem  non  ignoro : 
coque  magis  miror  unde  udum  fic«  ut  id  nomen  tot  jam  icculis 
odiofum^  arque  etiam  intergraviiEma  convicia,  habeatur*    B.  U 

k- '  cerce  in  hoc  vocabulo  eveniflevidecur,  quod  in  pleriique  aliis  con« 
tigic.  Vcrborum  enim  per  fe  oaturam  fi  conllderes,  noxia  carct. 
£t  quamvis  alia  levius,  alia  afperius  ad  aodicntium  aures  accidunt, 
tamen  nihil  omnino  ex  fefe  habent  cur  animos  ad  iram>  odium» 
aut  hilaricacem  cxcircnt,  aut  alioqui  voluptatem  aut  moleftiam  crc« 
cnr.  Si  quid  autcm  ule  nobls  aCcidat,  id  non  a  verbo,  icd  a  con- 
fuccudine  hominum,  &C  imagine  ab  audientibiis  coocepta>  evcnlre 

^    £)lec«    Igicur  ouod  vcrbum  apud  aL'os  honeftum  eft,  apud  alios  imc 

Y  honoris  prx&cinne  audiri  hon  poteftt    At  Memini  quiddam  fimi- 

^    le  in  Neronibus  &  Judis  fadum :  ouorum  alcerum  apud  Romanos^  - 

;dterum  apud  Judato^,  nomeo,  in  iummis  vlris  ampiaHmdm^atquc 

I     bonoraciiKmum  cxinim.ibatur.    Poftea  vero  nuUa  ipibrum  nomi* 

^    num,  ied  duorum  hominum  culpa  fadum  efl,  ut  ne  fcclcraciilimi 

Quidcm  hxc  nomina  iuis  liberis  dari  veliht ;  adeo  incer  iofamia  de- 

licucrunc. 

XLIII.  JB.  Idcm  qooque  in  Tyranno  eveniflc  pcrfpidium  cf^. 
Primos  cnim  magif^ratus,  oui  ica  appcHabaotur,  viros  bonos  fuiflc 
acijibilccih  vclhioc,-quoJiiomch  14  aUnxuiAox^fflLlNj^xvxVc^^cvR^- 


aJ  .Uos 


PoHeri  {uis  Iccleribiii  ic»  1  f 


litit--, 

lycididcj-iin'  iiitjmr,  uC  omnei  »nqiMm  coitEiglofuni  &  pcniltiu  il' 
^lBWClit,  leviufi^iie  putarint  Lonviciuini  carnScem  ijuacn  TyriB- 
q^RV  api<i)'iri.  M.  Kleni  fortalTe  liicevenit,  t^uod  Regibui  Ro- 
itovj  psii  TarquinJDi  exjA«i ;  quod  in  DiUatoTri  nomtnc,  polt  M. 


t^gcruoc. 


&  P.  DDlabcUam  Cotifulu.    a.  Rcra 
&  pkbcu  nominj,  viituce  tiomii 


fjiia  fuHi  illuftria  :  utspud  R.oni;irk< 


(juibus  t. 


Coom 


,  Cimill 


,  M«c!. 


hu,  Scrophi ;  apud  Germanoi,  Kenriiu.i,  Gcnfcticui,  CorDlus.  U 
a^o  magii.  inccLHE,ei,  li  animailvertai,  nominc  Tyranni  fublato, 
lym  tjmca  't^i^C  tiDC  imptrii  getiui  ;)pi.i(l  mulcjs  nationu  illuAret 
i(l}l»nare  prilliriD  permanfrJIe :  ut  ^pui  Grxcoi  JCfymDais,  ip^ii 
Roipanoi  Diaaccrej.  Utriqua  enim  Tyranni  legiiimi  exant:  ftl 
lyr.iniii  quidem,  «juia  legibUi  poicntiorei  eram ;  lcgiiioii  autem, 
quii  populi  confcnfu  cU£lt.  Mi  QiiiLi  cgo  auJio  >  lcgitiimas  eciJis 
«jTft  Ty.inno' -  tgo  longc  aliud  ccrtc  a  tc  cxrpediabara,  Nonc 
v<ro.  coiifiKidcre  vidcrii  omnium  Regum  &  Tyrannorum.  ili£ji- 

XLlV.-  Bi  Rcgei  profeQo  &  Tyranni  tfvd  vetet«  iJcm  pbrw 
filiire  videntur,  ftd  diverili,  opinor,  tempbribm.  Tyrannoruni 
«nim.  nomcn,  opinor,  anticjuius   fiiit;  (leinJe,  ubi  ejui  nominii  tS 

Si-Cwfiim,  fecccllefunt  in  eorum   locum  Regci-,  nomine  bLindiore 
njiiiore  imperio.     His   (juoquc  dctencraniibutj  lce,um  aiifiihin 
eft  moderaiio,  <^iiv:  fines  imperii  infinitb  conim  cupidiratibu)  Ha- 
tucrcnr.     Hominibui  vero,  pro  raiione  cemporuro  &  moribut  ho- 
bujj  &  veicruro   iinperionun  eu 
Pfcbii  vcro  (ie  doebui  .^eribnt 
«ui  cft  frrmo ;  dc  eo,  in  (joo  le- 
impcria,  i!e()uc  peJTimo  Tynnni* 
a   n.eono   func  contraria  ;  eaquemterft 
M.  Ir.i   cft:  ac      ' 


periifum  efl,  &  no»a  ()UK(in 
pfintipacuum  in  pnfencia  infti 
eum  quam  Regum  forciora  fnn 
(ioi   gencrc,  in   <f!n  " 

'i  fufccp' 


itthLIC 

tati  fiumam  <i 


B.  Ipi 


ifpeflo  ur 

,  Regcm  rocie- 

eiuj  cifc  flatui- 

i^ue   rcdderec 

non  popull 


m,     Olficiui 
:   lepum    pra'Icrip(o,    jui   ftnim 
M.  Memini,.    B.Primom  igitur,  qui  eum  ma^iftrati 
voluntate   accipii,  fni  vi  invadit,  vel  fraude   intercipic,  quo  eun- 
nomine  appellabimws?  M.  Tjrarmum,  opinor.- 

XLV-.  B.  Sunc  &■  alia  multa  difcrimina,  (jw  quia  ex  Ariftowle 
fjcilc  quivis  i.oIlieet,  idco-breviter  ea  percurrami  Reeium  eninj 
imperiiim  fecundum  naiurara  eft,  tyrannicum,  concra  ;"Rex  volen- 
tibui,  Tyrannus  invitis  imperac;  Rognum,  liberi  inter  libcroiclt 
Brincipatus,  TjTannis,  domini  in  fervos;  Regi  civei  cxcubant  ad 
falutem  ejuJ  tuenJam,  Tyratino  pcre*rint  ad  civej  opprimendos: 
alccr  enim  tivibus,  alicr  (ibi  pertfimperium.  M,  Quid  eoi,  (jui 
■"  confenfuro,.furomum  imperium  fimtadc 


iier  V 


vicfitibuj   luir  pr«fu(runt,  urconini 


jT^nix  scatos.       99 

uod  in  Hierone  SyracuCmo  pocuir,  iun;  in  Colmo  Mcdice  Floren- 
110  pocci^,  ad  juiti  Regis  funtUonem^  praecer  lcgicinu  fuflfragia^ 
eiiderari  ? 

XLVI.  R,  Iftos  quidem  e  lyrannorum  numero  ^umcre  non 
olTumus..  Praedare  enim  ab  liiiiorico  cgregio  didum  eft,  Pi  qui-' 
Sri»  figfre  patriam  4mfptnp$esquanquam  &Ji^Sy  Sf  iUiSa  cw^ 
'^asy  tdmtn  imfm$amm  efi"   Dcindc,  iili  mihi  pcrindc  faccre  vi- 
leocur  ac  lacrones,^ili  maie  parca  commode  dividcndo,  cx  injuria, 
iiiUciac,  dc  e  rapina,  libcralicacis  laudem  quoBrunc:  ncqueramen 
[uod  pecunc  ailcquuncur.    Nam  unlus  malcncii  odio  omnem  illam 
^encacx  bcneficchciz  eraciam  amiccunc :  eoque  minus  dvilis  ani* 
iui  dvibus  fidcm  fiiuunc,  quod  non  corum  commodis^  ftd  domi- 
itttui  iuo,  id  nrxlhnc^  uc  vidcliccciccurius  fuis  volupcacibus  fruan- 
tur,  8c  poffetis>  odlo  pppuli;  p^uHum  lenico,.im|^num  ftabiliant. 
tA  aucem  ubi  perfc£ci'inc>  ad  mores  vcros  rcdeunc,    FruSus  enim 
^i'  fit  fiquuturusy  e  iemcncc  £idle  pocefi  incelligi.    Ad  fuum  enim 
onius  nucum  omnia  revocarc>  &  omoium  vim  lcgum  in  (e  tranf^ 
kncy  candcm .  vim  habct,  .ac  C .  omnes  Icgcs  abroecs,    Sed  hoc 
TjrrannQrum  gcnus  f&rcaUe  toterandum  fuerir^  fi  abfque  publica 
pemide  colUnon  poffic:  velut  quofilam  corporis  morbos  pociut 
fierferimus,  quam  vicam  in  andpiim  dubiat  curacionis  alcam  con- 
pciamus.    Ac>  qui  palam.  non  pacriae  •  ied.  i$bi  gcnuit  imperiumy 
lieque  publicaK  ucil&acjs,  tti  fUae  volupcacif  racionem  habent^  qui 
ftabilimencum  fuee.  au£^ricaci5  in .  civium  infirmicarc  collocant^ 
quique  .rcgi^n^)  non  procuracionem.a.Dea  credieam^  fedpocius 
pratdam  fibl  oblacam,  crcdunt,  hi  noa-dvili  nobilaimj  auc  aliquo 
Idunanicatis  vinculo  jundi  lunt,  fkd  Dci  &  homimuniiofies  maxi* 
ine  omnium  capitales  judicari  debcnu   Omnes  enim  Regum.adio* 
fics,  non  fiias  opcs  privatim)  Jled  publice  dvium  incoiumitaccmy 
ibedare  debenc  ;  ^antoquecfupra  cztctoram  hominum  faftieiumt 
Kcges  funt  evedij  tanco.magis  imicari  cotleilia  .corpora  deDenc^ 
quar  nullils  ofBdiS  noih-is  concuiaca»  vim  fui  caloris  &.  luminis  vita- 
Kfm  &  bencficam  rebtis  humanis  infiindunr.  Hujus.naunificenci2  veL 
tituli  ipO^  quibus-R^ei  hdReihvimus>..(C.meminifti)achnonere 

SDrerant*  M.  Videor  meminiilc:  nesnpe  ^ur  pacemar  uitrentur  in- 
ulgencia' erga  cives,  Iiberorum.  loco  iioi  commiilbs;  in  utilicace 
pcocuranda^.pailoris  diligcncia:  in  falure  cucnda,  duces;  vircutun» 
cixccllentia,  pra?cores ;  qux  ex.ufii  cfienc  jubendo^  imperacores  fcfe 
pi^il^rent. 

"  XI. VII.  B."  Paccme  i^ltur  is  did  potcil,  qulctves  haber  pro  fer- 
▼is  ?  aut  pai^or^  <\m  greeem  non  paiclt)  fed  deelubit  3  aut  guber- 


Quid)  qui  nan  ^ua?  in  rem  populijuht  imperat^ 
uni  ?  <]ui  non-de  vircucc  cercec  cum  boms,.feel  vteiis^iiierciofiflli- 
tnum  qucmque  ftl^erart  conrendaflqui^os  in  mamfefVaf  tnfiiias 

dusAt  2^  iif;  Frofctb  nfic  mihi4uif^  jitc  Jmpcrato%  nec  ^tor  Vw» 


jo        T)E  yutLE  REGNI 

bebicur-  B.  Si  ^nem  ergo  conlpexerl!,  qiii  Reeium  oomen  ulu^ 
.^1,  ncc  ulle  «iriucii  gencre  qucmvii  e  raultini&e  prxcclUt,  inul- 
(ij  eciam  fit  inferior,  ijui  cives  non  amorc  pMrio  proreqtumr,  Sci 
,  ^pn-ba  doninacione  prcraac,  qui  ijrcgcm  (ibi  comiDiflum  ciLlftl- 
tnec,  non  ati  cultodim,  (ed  ad  quzftum ;  hunu  tu  Reecm  verc  pn- 
tttMJjetiuBli  mi^no  (acclllnun  numcro  flipjiui  irKcJic,  nugHiG' 
Kooae  corporii  culiu  fc  oOentcr,  fijppIiGia  rcprarlcnict,  prrmiii,  lu- 
tUs,  pompii,  infinii  ctiam  lubflruCiioDibiu,  quxuuc  iVn  raaeiu^* 
ct-cAc  crcilunttir,  vulgui  condliec,  cjufaue  appUuliun  »ii(ci  iiKioc 
n,  in<)uam,  Rcecm  cxinimabij  1  M.  Non,  li  mihi  contctiiirc  vc- 
lim,  fcil  omnit  numanx  focictacif  cxpeitem.  fi.  Quibus  (u  ^Dibui 
bumanam  hjnc  focictatem  (Ircujnld-ibis  i  M.  hilkiem  illii,  Qui- 
bui  tu  fuperiore  fcrmonc  vifui  ci  ctm  vcllc  cent-luJi :  jurti  ri<icli- 
Mt  fcpiii:  qua  qui  tranlUiunC  latrones,  furc,  mccchi,  eoJ  viJco 
poniri  publlcc ;  c^roquc  caufTiin  p<cnx  jufljm  li ^beri,  quod  fixifi'  i 
tatit  hiimanK  limicei  fint  rranfgrefli.  j 

XLVIII.  S.  Qiiicl,  qui  fepta  illa  nuni]u:im  ingredr  volixre!  { 
M.  Dco  Sc  liominibu;  habcndos  Inimicoi;  eof^uc  in  luporum,  ali- 
ovc  noxiorum  anim^lium  ncncre  potiui  quam  hominum  hjbcnJoi 
pucem  :  qux  qui  alit,  &  (ii>i  jiemiciem  alii  &  alijj  ;  qui  occidir, 
non  llbi  modo  fcd  publiic  unlverfis  prodeft.  Quod  li  raihi  leeem 
frrre  llccrct,  jubcrem  (quod  Romani  in  mondrii  procutandii  fice- 
re  Iblcbant)  id  gcnutjiominum  in  foU;  terrai  Jeportari,  au(iii:il' 
lo,  procul  a  confpefiu  terrx,  dcmcrgi,  ne  conc;igio  cciani  mortu- 
orum  hominibus  offitercc  :  incerfcfloribuj  autcm  prxmia  deccnii, 
non  ab  univerfb  t^intum  populo,  fcd  a  flngulii:  ^uemadmodun 
Vulgo  fieri  folec  iis,  qui  lupos  aut  urfoi  occiJerunc,  aut  caculoi  co- 
riim  deprehcndcrunt.  Neqiie  enim,  fi  quod  htijulccmodi  inoic 
ftrum  nalLCreiur,  ctiimfi  vocem  humanam  funderet,  £icicm<]ue 
hominis,  cxter:irumque  panium  fimilicuilines,  haberet,  mih!  cmn 
eo  fbciecatcm  clTe  crederem.  Auc,  fi  quis  hominem  exueni  in  u- 
fcm  immanicatcm  degencrarct,  nollecqoc  cum  caJcerii  horainlbui, 
nili  in  eorum  pernlciem,  convcnire,  homincm  appellandum  cenfeo, 
Bihilo  certe  magis  quam  fatyroi,  fimias,  aot  urfos,  quamlibi 


,  ^eflu   &   fermonc,   hominem   mentirerur.     B.  Jam,  ni   fallor, 
■gii  (jiulcm  Regem,  qLnlem  Item  Tyrannum  ja  picniifluni  vc- 
eiTc  Oacuerunr.     Vifne  iqicur,  quoJ  In  Rege  infonnaDdo  fe- 


cimus,  Tyranni  quoquc  tibi  qualecunqjjc  fpeclmcn  proponarous^ 
iv;,  Imn,  nlfi  molenum  efl  tibi,  vehemcntcr  id  cupio. 

XLIX.  B.  Noo  oblltui  ei,  opinor,  quse  apud  poCM!  de  furill, 
apud  noftro!  dc  cacodimonum  natur.i,  dicuniuri  cfle  vidclicet 
fpiritui  humani  generii  hoftci,  qui,  cum  ipfi  in  perpetuis  cruciaci- 
hus  vcrlcncur,  hominum  t.-imen  cormcncii  gau>leant.  Hicproft- 
flo  ver.i  ell  cyrannidii  imago.  Sed  quia  loginticme  modo  S  lloe 
ininiilerio  icnfus  hiec  Imaijo  cerni  porcft,  aliam  tlbi  proponam, 
tjiix  non  modo  animvim,  fei.1  fcnlus  etiam  fcriat,  flt  velur  in  oculoi 
idiiirrat.    Fingc  tt  tiMtm,  la  miu  ■^tw^vi  \wnsL  yidere,  iit- 


4^V1>   SCO^pSi         jT 

a  omnia  cirGumcirca  ocp  modp  impomioia,  ledbpAium  InfifAiA 
lorum  plena:  ejus  vero  navis.idomimim  mutuo  cum  vedoribus 
io  ceitancem,  nec  ullam'  ramcn  aUam)  quam  lo  oauurum  fide^ 
m  ialutis  habencem';  nec  hanc  quidem  cerumt  ur  ^ui  non  tgno* 

ie  maxime  barbaro  generi  hominum,  &  ab  omnt  humanitate 
eno,  viram  fuam  credere ;  <juos  pocunia  ioLt  cfMnciliacos  rccine* 

quique  lucro  maiqre  obje&o  ad^erfiif  eum.  ipfom  condud  pof» 
it.    Talis  proieaojeft  yiu  illa,  ouamvelur  heacam  Tyranni 
ipteilbntur.    Fojrh  hbi)e5>  domijcivcs  d|ecuunc>  nec  civa  mo^ 
,  1^4  ddmefticos,' propinquoSy  £-acres,  conjcige^^^liberoSy  pareii^ 
!.    Itaque  cum  vicinu  excemumj  cum  dvibus  ■  dvile,  com  fiiis 
mefticum  beilum  iemper  aut  geruntj^  auc  meruunt)  ncc  uiquam 
xilia  iperant,  pratter  mercede  conduaa :  neque  bonos  condyoere 
dent^  neque  malis  fidere  polfimc.    Qiid  iilis  tandem  in  vita  ju* 
ndum  efle  poteft  ?  ■Dionylius  filias  vireines  adttlus,  cmn  novacu- 
in  admictere  ad  guttur  timqret,  a  harbac  radendae  miniifterio  re- 
ovit ;  a  Timbleonte  iracer,  ab  uxore  Alexandcr  PhcrKUS,  a  pa- 
i  Sp.Cai&us  eft  interemtus.    Qoi  bsec  ancc  oculos  cxem|da  pro* 
ifita  iemjper  habet,  ouam  to  eum  camificinam  in  pefiorc  circum-' 
rre  credic?  cum  cogitet  icie  ■univedQ  mortalium  ^eneri^tanquam 
rnum,  in  quod  jaculentur,  propoiitum  c  oequc  iblom  vigilans  his 
nfi:ienci2*tormentis  crociccur,  fid  ccrrificis  cciam  vivonmi  & 
ortuorum  iimulacris  c  iomno  cxcitecur,.  &  furiarum  fadbos  agi^ 
tur.    Tempus  eoimj  quod  omnibus  abimancibus  ad  qoleccmi  bo* 
inibus  etiam  ad  curarum  laiamencumi  nacura  cribuiC}  iIUi&  h^r* 
ires  &  fupplicia  convcrcicur.    M*  Non  in£ice  ianc  ifta  a  cc  fiinc 
:pi;cata,  ac  oeicio  an.  etiam  vcre.    Scd  cameo,  nifi  fiillor,  ad  no- 
ruih  ioftitutum  non  adeo  mulcom  iaciunc.    Nam  quibus  in  manu 
l  eligere  quos  velintRcgcs,  penes  eoiciem  cft>  eleftos  quibus  ve- 
nc  conflringerc  Icgibus.    Nobis  vcro  icb  Reges  non  eligi,  ied 
x^ii  quibus  ego.^mpcr  haercdtcarium,  noo  minosquam  ipfimi 
rgoum,  exiftlmavjy  uc  voluncas  eorum  pro  legibus  tntu    Ncque 
merc  in  hanc  opinioocm  fiim  indufifus,  ied  magcus  audoribus, 
oo  quibus  crrarc  (fi  modo  in^^rrorc  fmn)  non  me  pudcat.    Nam» 
c  alios  omiccam)  |orcooniulci  affirmanc,  lcgc  Regia,  quae  de  im'- 
erio  conim  eft  lata,  ooipem  popuU  poceftacem  ica  in  eos  crani^ 
uflkm»  uc  corum  {^dca  pro  lcgibus  naberi  dcbcanc*    £x  hac  ni- 
lirum  legc  nacac  iunc  illae  Imperacoris  cujuiHam  min«,  fejurecon- 
ilcis  omnibus  omnem  fuam»  qva  caoroperc  gloriencur,  icientiam 
no  edldo  ablaturum. 

L.  B.  Beoe  abs  te  fadum  cft)  qood  cum  rei  maxim«  peflimum 
tares  au6^orem,  nomen  cjos  liipprimcndttm  duxcris*  Is  enim 
lit  C  Caligula,  qui  etiam  tod  populo  Romano  unam  cervicem 
ptabat.  In  illo  aucem  Imperawe  nihil  hominls,  nc  dicam  Re- 
is,  praccer  fi>rraam  fiiic.  Icaquc  qoanca  iHi  dcbcator  audoritas, 
onignoras.  Quod  autcm.ad  legem  Rcgiam  attinec,  qualis  illa 
leric^  quaodo,,  a  qu9>  quibui  vcrhif>  laca|  ^ec  ipG  furifig^iti  ck- 


mnino  pcrtincr,  qui  non  fuflfrigiij  opiimot  eligiinn!, 
obljtoi  accipimiis,  Illud  eci.im  iureconrulti  aoi  propi 
relpkcre,  qui  in;)]C)ribui  Rcpum  noHrorum  iJ  |iu  in  no. 
^uc  noAroT  dedimtn,  ut  ipft  pofteri<|ue  eorum  iroperi 
|>erpccu«intcfenK  Woi  uticjM  (majorei  dico  nDllros).i 
manulirn,  quibus  Inteeruni  trit,  quoi  Tellnn  (tbl  Kept. 
te-  Nunc  Tcro  Ibrumlflud  nnun  confiliuln  '60  vafet,  no 
in  poceftscc  iwftra  nton  (unr,  ea  corrieamui ;  fed  uc  maj 
titiam  deploremtitj  &  neflrc  coaoitionis  mtfrrum  u 
Quid  enim  reli^ui  efle  potcft  In  lerTitutem  Jeditis,  ni? 
fiultitor  ponaf  tuamitf  1  ft,  ut  lcviorci  fiant,  eai  pitie 
anui  mc  impMYuDe  tmnkiynda  fra)  eorum  proToci 
fom  nec  imperium  relicere,  hc  poteftaran  unminurre,  . 
knpotentiam  cflugerc,  ponLimui  T  Lex  autem  ilLi  BLe| 
taoropere  es  inimicui,  non  dl  in  Tyrannoruiti  gratiaai, 
j_!  _:.^  tonfiflar  quippe  quara  Juftiniano  Principcju 


comprobata:  apud  qucm  aduhtro  tam  aperta.lbcum  c 
ftabinira  :  nam  in  Principe  floKdo  Taler  iUud, 

Fsifia  htmrJMOMt,  Gf  minA'»  iiifmmiattmlt 
gtKm,  tn^  menitfnnt  6^  nmiJMrm  * — '-^ 
LI.  B.  Fuitquulem  luftlniatnu,  utpraKlicant biRorii 
puil:  etji  quidam  In  Belifirium  fuifle  cmdeliter  ihgi 
r«nt.  Sed  tiierit  ille  oualem  tu  tum  fiiiffe  exIiHbut, 
camcn  potcf,  ab  illiut  zntii  fere  «qoalibui  traditum, 
nura,  pnKtpHam  itKcr  illarum  le^um  latoret,  Romii 


JTVD    SCO  TO  S.  35 

itlo.  M.  Ica  facias  cenfeo.  Res  enim  excemx.  noo  maghopere 
przfenrem  difpucacionem  pertinenc,  B,  leitur,  ut  a  primis  or- 
ir  initiis,  illud  (atis  convenit,  Principes  nobis  ob  virtutis  opinio- 
m  deledos  qul  cxteris  imperarcni:.  M.  lu  tradunt  rerum  no* 
arum  (cripcores. 

LII.  B.  Nec  minus  illud  cooftat,  multos,  qui  crudeliter  &C  fla« 
riofc  eum  magiilratum  geilcrunt^  a  civibus  in  jus  vocatos ;  quof' 
m  perpetuis  carceribus  damnatos ;  alios  partim  exiiio,  partim 
3rte  multatos :  quorum  cum  vel  filii  vel  propinqui  in  eorum  lo« 
m  a/rumcrcntury  nulla  unquam  quxdio  aaverlus  interfedores 
creta  iliit.  At  qui  bonos  vioia/Ienc  Reges,  nufquam  ^entium  in 
is  feverius  vmdicatum  e(t  £t,  quia  longum  eHet  iingulos  per- 
Dfcre»  e  poftremis,  quorum  recentioreft  memoria,  paucos  profe- 
m.  {acobi  Primi  cardem,  cum  puerum  iex  aonorum  hxredem 
liquifletj  adeo  eraviter  nobilitas  uunivic^  ut  homines,  dari/limis 
miliis  n<icos,  divitiis  &  clicnteli^  primarios,  novo  6c  exquifico 
rnere  fjpplrcii  exninxcrit.  Contra,  Jacobi  Tertii,  hominis  fla- 
tiofi  &  crudtii),  mortcm  quis  doluit,  ne  dicam  ultus  eA  ?  In  fi- 
[  vero  eju>  Jacobi  Quarti  morte^  fuQ)icL0  jfceleris  morte  punita 
h  Ncque  pii  erga  bonos  ^^cs  tancum  majores  noAri  fuerunc, 
d  in  m.ilo$  eciam  lenes  6c  mifericordes.  Nam  Culenum,  ad 
lu/fam  dicenJam  vcfHcntem,  cum  ex  .inimicis  quidam  in  icinerc 
:cldll1ec,  graviilimas  ex  Ordinum  fencencia  pctnas  dedit:  Sc  £ve- 
jm,  perpccuis  vinculis  damnatum,  cum  Icidem  inimicus  tn  carce- 
;  occidiflet,  itidem  pcrnas  dedit;  dc,  cujus  vitam  ncfariam  omnes 
Jeranc,  morcem  per  vim  illatam,  ceu  parricidium,  funt  profccu- 
.  M.  Hgo  non  tam  quid  inccrdimi  &auni  Ht,  quxro  in  prxfen- 
a,  quam  quo  jure  apud  nos  regnetur.  B.  I^itur,  uc  eo  reaeamuT, 
uemadmodum  in  primisRegil^us,  ufque  adlCennechum  Tercium, 
ui  prlmus  reanum  in  fua  familia  {(abilivit,  perfpicuum  e{>,qu2e  fu« 
rit  pocc(^as  Dopuli  in  Regibus  creandis,  Sc  in  ordinem  redioendis; 
:a  necefle  eu,  nt  ii  aut  populo  invito  id  feccrit,  aut  a  pcrfuafo  im- 
ccraverit.  Af.  Ncgari  non  poceft.  B»  Porro,  Ci  vi  coef»it  popu» 
jm  fibi  parere,  populus  quoque,  ubi  primum  fuis  viribus  coepcric 
onfi Jere,  violentum  illud  imperium  poterit  excutere :  cum  a  Rc- 
;ibus  6c  populis  recepca  jura  prononcient,  &  natura  clamet,  quic- 
luid  per  vim  fiat,  flmili  vi  fblvi  pofle.  3f.  Quid  (i  populus,  vet 
raudc  circumvencus,  vel  metu  coa^s,  in  fcrvitutem  fcfc  dederit  1 
luid  caufln?  prxcendi  potefl,  quin,  in  quodfemcl  conventum-efl,  in 
o  pcrpetuo  maneat  ? 

LIII.  B,  ^i  tu  mecum  cx  convento  aiiis,  o'iid  cauffz  efl,  quin 
•eo  cx  advcrfo  eas  cauflas  ponam,  cur  pad^a  ic  conventa  (olvi  nofl 
inc  ?  In  primis  autem>  qux  vi  metufque  cauffa  fiunt,  np!id  on^ncs 
:iv'taccs  de  iis  certum  jus  ef^,  e  naturx  fontibus  hauftum.  IVr 
VauJcm  etiam  circumventis  jura  dant  reflicucioncm  in  inccernm, 
dquc  mnxime  in  pupillis,  eifque  perfonis  fervandum  pucanc,  qn.is 
>ptimo  jurc  cffc  voluot*    Quii  igitur  coctus  julU(u..ie(lLCui^  c\v\>^ 


•Uatw  accipimut.  Illud  niam 
ntpicerc,  qui  majoribui  Reeum 
que  noftrot  riedimnt,  ut  ipfr  p 
pcrpcni*  tnwrenK-  lilot  uciqDC 
moauiirny  qiiibiu  tntcnuni  erat, 
rc^  Nanc  vero  ftnim  lAml  iitum 
in  potelbtc  aoRra  nbn  lunr,  n  ct 
Eiciam  deplorcmot,  &  iwnrK  c 
Quid  mim  reli^ui  eflc  potcft  Id 
fiiutitlK  pteoat  tuamMtl  ft,  M 


mpamtne  » 

«um  ncc  iniperium  rejieere,  nw  f 

Impotenttam  efiijgCTc,  poHlmii» 

Caotopere  et  inimicui,  noa  cfl  in 

deri  Tii,  canftfiar<}uippequr-a 

comprobaia:  apud  outm  adubt: 

kabitura  :  naro  in  Principe  ftoHdt 

T^fut  buier  jmiMt,  &  m 

^m,  uiS  memhfiim  fif 

L.I.  A  ruk  ^uuJeiR  )uHIniami 


?  AWD    SCOTO  S 

•ratio.  M.  lu  fjcui  ccDfeo.  ,  ILei  eaiiB  cxtenHC.  W»  au^opere 
ad  przfniKm  difputuionem  peitinenc:;  &  leitur,  uc  a  prunii  or- 
fliar  initiii,  illud  faiii  convciuii  Princif  ei  oobii  ob  viriuiii  opinio- 
nem  drieOoi  <]ul  cztcrit  lnf  erarcnb .  M.  Ica  tradunc  reruoL  (k>- 

■  ,Ilriruni£riatoref. 

i  '      LIT.  S.  Nec  ininuf  illud  cooflat^  muki»,  ^ui  cnidelitcr  &  fla- 

■  gitlole  eum  ma^ilb^atum  geflcruot,  a  civibiu  in  juj  vgcatos;  quot 
i  dim  perpeiuii  carceribui  damiuios ',  aXios  partiin  esilio,  paniiB 
i  inorte  mulracoi :  f  uorum  cum  vel  filik  vcl  proDioqui  io  eorum  \o* 

■  cum  alTumerentur,  nu11.i  unquam  quxflia  adverliu  incerTedoret 
i  idecreta  iiilt.    Ai  qui  botks  violailcot  R-ezei,  ouiquam  gentium  in 

■  ieot  leveriui  vmdicatum  ell.  £t,  quia  loogum  cHcc  liaguloi  pcr- 
s  Eeofere,  e  pollremii,  quorumrecciuiuielliiiiemoria,  paucos  profe- 

■  ram.  Tacobi  IVimi  Cicdem,  cum  puerum  lu  aooaruffl  liacredcDi 
^  rcliquiilet,  adeojmviitr  nobilitai  jijinivit,,  tf  honuDCi,  clarifluiiii 

■  ^miliii  n^ioj,  ^viiiii'  &  clieiiteltr  primarioi,  novo  &  nquIIitB 
B  genere  fuppltcii  exflinxerif.  Contra,  Jacobt  Tcnli,  haaiinii  fla- 
b  Bitiofi  &  crudclii,  martem  quit  ijoluit,  ne  dicam  ultui  cA  1  In  fi- 
,  Lt  vero  c)Ui  jacobi  Quarti  morre,  fufpicio  £dcrii  morie  punita 

,  eft.  Neque  plf  cri^a  lionoi  Hx^ei  tanium  majorei  noHri  fuerunr, 
a  fed  in  maloi  eiiam  lenei  St.  mifcricordei.  Nam  Culcnum,  ad 
B  caulTam  dicenJam  vcnicRtcm,  cum  ex  inimicu  quidam  in  iiinere 
B  Dccldiflcc,  gravitlimaiex  Ordinumfcatentia  pttnaidedit:  &  Eve- 
s  num,  perpciuii  vinculii  damnatura,  cum  iiurem  inimicui  in  carce- 
M  re  occidinet,  iildem  p (mai  dcdic ;  &,  cujui  vitam  nefariam  omnei 
S  ■oderanc,  jnorcem  pcr  vim  illiram,  ceu  parcicidium,  fuoi  profccu- 
i  <i.  M.  Ego  non  tam  quid  incerdum  £iaum  fic,  ^uxro  in  prxTcn- 
K!  -tia,  qu;im  mio  fure  apud  noi  regnetur.  8.  Igicur,  ut  eo  rMcamui, 
IP '  qitemadmodum  in  primiiReglbui,  ufquc  ad  Kranetlium  Tcrtium, 
e-|  qui  primut  re}>nuro  in  fua  familla  (tabilivit,  perfpicuum  eft,  qux  fu- 
crit  poccRaspopuU  in  Regtbui  crcandii,  &  in  ordinem  rediocndii; 
ica  neccfTe  elr,  iii  is  aut  popula  Invito  id  fcccrit,  aut  a  perfuafn  im- 
peiravcric.  M.  Ncgari  noo  poteft.  B.  Porro,  fi  vi  coei;tt  poptb 
^  f  lum  fibi  psrcre,  popului  quoque,  ub!  primum  fuii  viribui  co^perit 
0  confiderc,  violennim  illud  imperium  poterit  «cuterc:  cum  a  Re- 
M  gibu;  &  populii  rccepta  jura  prononcienr,  &  natura  clamet,  quic- 
n  Quid  per  vim  fiac,  (Imili  vi  folvi  pol&.  IS-  Quid  fi  pnpului,  vet 
^:  fraudc  circumveniui,  vel  metu  coaAui,  in  fervicutcm  fefe  dederit  t 
T^  fluid  caufTx  prztendt  potefl,  quin,  in  quod  femel  caavcntum~elV,  in 
r^i   co  penwtun  maneat  ? 

Lni-  B.  ^i  tu  mecum  ex  conveQca  ajEii,  oTiid  caulTz  e^,  ()ui(t 

cen  ex  adverfo  eas  caulfai  ponim,  cur  pafla  8r  convcnta  fnlvi  pofl 

jinc  1  In  primli  aultm,  qu3E  vi  metulquc  caulTa  fiuni,  .-tpiid  omnec 

ctvic^tci  de  iii  ccrtum  jus  cR,  e  naturx  foncibus  Kiul}.v>n\.   "^c^ 

"  frauJcm  etiam  circumveiitls  jura  dant  Teftwtttwmctti  vci  ■wAfiTvxro, 

*  "-Jd^ucnjJ^iBe /npop/IlM,  eifque  pcrfDnVs  tervJiTvAut»  ^^'*'^'^>  ^'"^ 

•  .^iino  jarc  tSi  vmnu    QuU  igUar  aww  yifiiwijt&^w.^jrv,  -^^ 


rc;^!""»  obtinebint,  <]uo  iJ  pacatius  liberil  relin^uc 
fcrc  tiroximuin  qucni<)ue  exIUngucrc  conabantur :  ( 
apud  Tur..is  fieri  au.limui,  &  apuJ  PhyUrchoj  in  n 
Hibcmia  fieri  vldcraui.  B.  Ucrii  igjcur  iftam  coni 
magU  fuifle  pnmiciofam,  populonc  in  Prlncipibut 
«em :  cum  populi  major  fun,  ficura  fiii,  PriDclpui 
rc  ctrtamlM,  &  rcmMr  TiAoribui  in  przJam  cedu 
ivtvt  Cu'  Tidnur)  Tisi  ^iut  caufla,  Cjuam  rx  utili 
iua  fimilia  ftabilcm  rcgni  fiileffl  conitituerc  voluena 
bile  eft. 

LIV.  B.  Ut  aucnti  rem,  ad  perpennim  hoaorem 
lumintcm  ruie  familis  tantDpere^ertincntem,  im| 
-fimile  eft  eoi  ill'^uid  inricem  de  fuo  jure  remifiirc; 
•populi  voluntatcm  &  ftudium  tenerent,  &  conlenfui 
aliquid  cx  ailvcrfi)  Uxamenti  dedtne.  M.  Credo. 
mifii  fateberii  .incredibile,  uc,  pro  tanto  benelicio  F 
&,  pejore  le  jurc  cITe  paterentur  quam  antea  fuenni 
.bile  prorfui.  B.  Neque  Rcget,  U  id  noxium,  &  lili 
pula  inutile,  (cinent  fiitnrum,  canta  ambitione  td  pc 
4]u4()uam.  B.  Finge  crf>o  ali^uem  e  inedla  conclon 
interro^are ;  Quid  ficui^cnim  liliui  fit  ftoLduf  !(] 
«orne  nobii  conftiruei  i*aorei,  (jui  felpfbi  regere 
M:  Nihil  (miiMr  opui  fuifTe  ut  hac  exccpiioiw  tMerci 
gcneri  leeitui  fit  prorpeuum.  B.  Probe  fane.  tll 
IBUI,  Ci  llberam  le^um  pnteftarem  Rcj^ct  a  populi 
•um  ea  inutilis  fuilTet.  cii  nrvlertim  oui  Eamllix  fi; 


A^vD  sco  ro s.       ^f 

^Bs  nlitptijfet  rtgnum  :  Tamo^  iiKjuit,  frmtus,  M.  Quod  de  diu- 
Kurnitate  narras,  video  efle  veriffimum.  Nam  Scotorum  &  Cim'- 
Sronim  regpa  longe  omnium,/quae  in  Europa  funt,  antiquiflimx 
Stot :  ncque  alia  re  id  mihi  conlecuti  videntur,  quam  (ummi  im- 
perii  moderatione :  cum  interim  Francorum,  Anglorum,  Hifpano- 
fum  Kgna  tocies  ex  aliis  ad  alias  familias  tranfjerint.  Sed  nefcio 
an  Keees  illi  noflri  tim  lapientes  fiierint  quam  Theopompu;. 
B»  Ut  iui  tam  providi  non  fuerint,  populumne  putas  tam  ftultum 

tifle,  ut  occafionem  tam  opportunam  oblaram  negligeret  ?  aut  ti- 
ore  adeo  perculiumj  aut  ledufium  blandltiis,  ut  ie  Iponte  in  ler- 
Ticinem  daret  1 

^  LVL  M.  Non  fuit  fbrtafie.  Scd  fuerit  (qiiod  fieri  potutt)  adeo 
tvtfus,  ut  quod  in  rem  fuam  eflet  non  videric ;  aut,  cum  viderer, 
&m  commodi  fui  negligens  ut  contemlerit^  nonne  merito  (ux  Hul- 
^cbepoenas  luet?  B.  Non  eil  verifimile  aliquid'  inorum  faQum 
cilei  cum^  ufque  ad  noftram  artacem,  contra  obfervatum  fuifle  vi- 
deamus.  Nam,  pr7ter<]uam  quod  mali  Reges,  quoties  tyranni- 
dem  in  cives  moliti  funtj  (empcr  coerciti  flierunt,  eciam  in  anri- 
ouis  familiis  vecufli  moris  qusedam  veftigia  adhuc  remanent.  Sco* 
n  eoim  prifci^  ad  noflram^uf^ue  srtatem,  fuos  elieunt  Phylarchos^ 
tc  eledis  concilium  feniorum  adhibent :  cui  conciiio  (]ui  non  pa> 
rent,  honore  privantur.  Quod  igitur  in  partibus  adhuc  fumma  di- 
lieentia  fervatur,  in  omnium  falute  negligerent  ?  &  <]ui  in  benefi- 
di  loco  habiturus  erat  regnum  legitimum,  ei  fe  fponte  In  fervitu^ 
tem  traderent  ?  6i  libertatem  virtute  partam^  armis  defenfam,  toc 
fcculis  non  interpellatam,  eam  flne  vi,  fine  bello,  nec  exfped^.mci 
condonarent  ?  If^am  enim  potcflatem  Regibus  noflris  nunquam  fa- 
Ifle,  pra^rer  fupplicia  male  adminifhrati  regni  toties  expetita,  Jo- 
annis  Ballioli  ^^.ilamieas  oflendit :  qul  fere  CC  LX.  abnitK:  anno 
a  nobilitate  rejet^us  efl,  quod  fe  rejgnumoue  fiium  Eduardi  An;^li 
inperio  fubjeciflet :  in^ue  locum  e)us  Robertus  Primus  ,eft  fuf^- 
Aus.  Oftcndit  id  etiam  perpetuus  ille  mos  a  primis  ufque  tempo- 
ribus  continuatus.    M.  Quem  tu  morem  dicis  ? 

LVII.  B.  ^cges  noflri,  cum  publice  inaugurantur,  populo  uni-^ 

vcrfb  fanfie  promittunt,  ft  legcs  &  majorum  ritus  veteraque  inili- 

fora  fervaturos ;  eoque  jure,  quod  a  majoribus  acceperunt,  ufuros, 

Of^endit  totus  ille  c3?rimoniarum  ordo,  primi^ue  Regum  advcntus 

.ID  fingula  oppida.    £  quibus  omnibus  tacile  intelligi  potefl,  qu«i- 

tem  a  majoribus  accepcrint  poteftatem  :  non  aliam  videlicet,  qu.im 

Mi  iuffragiis  elefii  in  leges  jurant.    HaiK  regnandi  conditionem 

Davidi  6c  pofteris  ejus  Dcus  propofuit :  tamdiu  cos  reenaturos  pro- 

mittit,  quamdiu  illi  legibus  ab  eo  datis  parerent.    Hxc  quldcm 

\  faciunt>  ut  verifimile  ifit,  non  immenfam,  fed  intra  certos  termi- 

[iios conflridam,  6c  finitam^  potef^atem  Reges nofh-os a  majoribus 

^-  accepifle.    AccefHt  prxterea  ions;!  temporis  confirmatio,  8c  perpe- 

tui  juris  a  populo  ufurpatio,  nullo  unqliam  decreto  publtco  rep.  e- 

•bouat    M*  Sed  vereor  ur  a  Rei^bus  ncilc  poflBs  im^fcmxvN  mx^  \^x 


rirf^^ 


nci.ellf  elt.  B.  Hxc  ego  aitiu»  lortaiie  tjuiim  opus  er 
nc,li>LCjie  intdlipcrcs  vctus  regtian.li  jipud  nos  jm 
Niiu  li  Iiiinmo  ]Lire  tcciim  egillem,  muho  breviore  o 
volcbJin  pcrvcnire  potuilVem.  M.  Quanouam  roihi  ; 
^um  (aiufcccrit,  tamen  &  iftud  quale  Itt  libentcr  n 
LVIII.  B.  Hoc  igitur  primuin  mihi  velim  relbont 
definitionem  legit  a  jureconfulctt  poficam ;  (jui  Icg 
quofl  populut  lcivir,  ab  co  rogatui  cui  rogandi  jut  cl 
eouidem.  B.  Confenfimui  autem,  legum  vitiit  d( 
ciMem  earum  latoribui  eai  vel  corrigi  vel  abrogari  p- 
fenllmuf.  B.  Illud  autem,  opinior,  vid»,  qui  ni 
Regei,  eoj  &  lcjjibus  &  pnpuli  fuffi-agJo  crcari,  ncf 
quDS  ab  inltio  iliximui  elcAos :  &  adverfui  non  mod 
dcm,  fcd  ne^Iiecrti.im  quoque  in  le^ibui  accipicndii. 
ropulo  Ugum  latori  remedia.  M,  ViJea  plane.  B. 
tercllc,  quoJ  lcx  de  noflrii  Reeibui  ante  aliouot  lecu 

fulet.  Apud  coi  vcro  qui  iingulii  Repibui  eligendii 
tia,  flmul  lcK  ferri,  Rcx  ficri  &  probari,  reKQUi 
M.  Sic  eft. 

LIX.  B.  Nimc  ab  inpdo,  C  videtur,  «juid  ineer  i 
hreviirr  colligamui :  ut  li  ^uid  temerc  (It  probannn, 
tencia  Jocus.  Jtf  Placet.  fl.  trimum  omnium,  vif 
Regem  prpuli  caufTa  creari,  neque  bono  Rege  quidt 
tiut  divinitus  nobii  dari,  necjue  malo  pdtilentiu 
S.  M^lummam  Ret^em  diximui  vocari  Tvraiinum. 


JTUT>    SCOTOS.  37 

LX.  B,  Jam  redat,  opinor,  lir  de  pcena  Tyrannorum  difTera- 
mtist  hL  la  unum  mihi  reli^uum  videcur.  B,  Igicur,  fi  Rex  o- 
mnia  legum  vincula  perfTingac,.planeque  hoftem  publicum  fe  ge- 
rar,  quid  hic  faciendum  cen&s  ?  M»  Hxreo  profcdo.  Nam,  ecfi 
rationes  a  ce  expoiicx  videancur  convincere,  nuIUm  nobis^flc  cum 
caRege  fociecacem,  camen  diucumar  confuecudinis  canca  vis^i),  ur 
apud  me  leeis  vigorem  obcineat.  JBa  adeo  percinacicer  in  animis 
hominum  naeret,  uty  fi  quem  aliquando  invexerit  errorem,  eum 
tolerare  prxfler,  quam,  dum  morbum,  afTuecudine  lenem,  curare 
conrendimus,  rorius  corporis  f^arum  labefadare.  £a  enim  quo- 
rundam  morborum  efl  narura,  ur  dolorem  quem  affcrunr  prxflet 
perferre,  quam  ancipiria  remedia  quaerere  :  in  quibus  experiundis, 
uc  caecera  iuccedanr,  ira  ramen  acres  dolores  in  mcdicando  a(Fe- 
runr,  ur  ipfb  morbo  morbi  cura  fir  pemiciofjor.  Dcinde,  quod 
me  magis  mover^  video  iflam,  quam  ru  vocas  ryrannidcm,  divino 
confirmatam  oraciilo  :  &,  quod  cu  veluc  legum  incerirum  exfccra- 
ri5,  Deus  legem  rc-^ni  vocar.  Ejus  loci  me  magis  mover  audlori- 
tas,  quam  omnia  Pbilofbphorum  argumenra.  Inde  me  nifi  cxpli- 
caveris,  non  erunc  apud  me  ranrl  hominum  commenra^  ur  non  con- 
feflim  ad  hof^cs  deficiam»  ^ 

UCI.  B,  In  communi,  ur  video,  errore  vcrfaris,  coquc  gravilfi- 
mo,  qui  cyranniilcm  ryrannide  confirmare  coneris.  Quanca  cnim 
fic  confuecuJini^  tyrannis,  in  animis  hominum  ubi  alcius  radiccs 
cgic,  &  niAiium  hepe  hoc  feculo  fumus  experci,  &  hiflorlx  fcri- 
pror  vcruf^us  Herodocu»  vccuf^o  nos  moner  excmplo.  Sed  mihi  ve- 
tcribus  cxemplis  non  ef^  opus,  rere  ipfe  conflile.  Cogira  rccum> 
quor  (inc  rc:.  Vitc  hx  cxiguse,  in  qui()us>  racioncm  (ecucus,  ab  in* 
vcrcraca  coc  jk^iilfs  confuerudine  deiciveris:  ur  jam  domcAicis  cx- 
perimencis  didiciflc  pocucris,  nullam  magis  periculis  cfle  plcnam, 
Quam  (ir  ifla,  quam  nos  fcqui  jubenr,  via  publica.  £am  re  jubeo 
dili 


gnifit  as,  qu:)m  explicas,  vide  qu;r(b,  ne  qux  in  Tyrannorum  vira 
&ominu>  exfccrarur,  to  Regibus  ab  eoconceffa  pures.  Id  nc  fiar, 
p:  imnm  re  juSco  expendere,  quid  populus  a  Domino  pecierir :  dc- 
invlc,  quas  novae  perir>onis  caudas  naDuerir :  poftremo,  quid  popu- 
lo  Dom-nus  refpondcrir.  Primum,  Regem  perunr.  Ar  oualem  t 
leeicimum  ?  Ar  habebanr.  Hrarenim  Samueleis  a  Domino,  pe- 
lies  qucm  jus  przficiendi  erar,  darus :  jus  eis  leeirime  ex  legum 
divinirunn  prapfcripto  mulros  annos  dixerar.  Ar  filit  ejus,  cum  jus 
co  (cniore  dicerent,  mulra  flagiriofc  faciebanr,  &  adverfus  leaes 
judkabanr.  Nondum  vldeo  cauflam,  cur  flarus  publici  muratio- 
nera,  fed  cmendationem  potius,  expolccrcnr,  aut  certe  a  Domino 
exipc^arent,  utqui  non  adeo  priclem  totam Heli  familtam  a  fliri^  ^ 
c?ertit.  ob  caujflam  propc  fimilem,    QuldV^uut  ^x^as^X"^^^^  ^ 


(jiioiies  nlloqniiur  pcpiiUim,  populari  uti  fermonc.  I 
1«   uiitur  luiii  VLili;o  communi,  fed  nc  ijucm  .imliiei 

un<ent,  (]ui  pro  Cilun  Principum  noi  )iibet  orarc  :  tii 
AttTt&trt  imperium,  mulio  ■Bintn  detrahere  de  folii 
irtKidare,  permittat.  At  tfiot  Principes  commend. 
precibut  'i  omnium,  qui  unquam  fiierunt,  cratleliA)n 
Ciligubi,  CUudioj,  Neronet :  lum  iis  fere  xquilei 
piflofe. 

LXIIT.  B.  Qvod  aufiorlcitii  tantum  in  Paulo  c0e 
pud  ic  omniumPhilorophorutn  &  jurcconfulionim  £ 
lententix  pnrpondem,  rede  mihi  facere  vidcrif,  i 
tii  ejui  fentenctii  cxpenderii '.  non  enim  verba  fbtuin 
poriet,  (ed  «juibuf  lemporibui,  ad  quoi,  &  cur  icripC 
iginir  Tidearotii,  qDiif  Piului  lcripferit.  Scribit  a 
tirp.  111.  Aimtmy  PrhKipibtii  Sf  Ptitfiatiiiu  fiA£tti  A 
tmri  tfui  hetmm  farMtcs  rfft.  Vtdet,  opinor,  quo: 
(onftitual  iinef.  Idem  ad  riuitthrmm,  ctp.  11.  lcril 
fn  emnHmi,  eliam  frw  JugAni  &  t^erii  mMgiJlratibm 
tr/mfiiillam  vttam  MgAmui  in  eami  pittati  Cf  tmfiitt 
hictjuem  orandi  6nnaflacuat:  nempe  non  fjlutCR 
£ctk(iv  tranqutllitatem  :  ex  (]iio  non  erit  dtffidle  ( 
quc  formam  conciperc.  In  Bpift.  autem  ad  Ktm.  Rcj 
£nii  propc  ad  dtalefilcam  fubcilitatem  :  t.ffe  enim,  a 
tni  glatBui  M  Bee  fft  tnuStMi,  ul  mahi  tmtiMt,  mc  £■ 


A^PVTi    SCOHOS.  39 

clam  teiiierltatem  cadigarec^  qui  negabanc  imperia  magiAracuum 

'  Chrifiianii  clle  necellaria*  Nam^  cum  pocena^  magLi-racuuin  ad- 
verfiu  malos  iic  comparaca,  uc  omnes  sequo  jure  vlveremus,  &  ex- 
cxnplum  juftlciae  divinae  incer  homines  remanerer^  nullum  ejus 
ufum  efle  contendebanr,  incer  hominei  adeo  a  viciorum  concagio 
alienos,  uc  ipii  (ibi  lex  eflenc  Non  igicur  hic  Paulu>  de  lis  qui 
magiflracum  gerunc,  agiC|  (ed  de  ipfo  magiilracu^  hoc  ef^  de  fun- 
^one  &  ofEcio  eonim  qui  aliis  pratiunc :  nec  de  uno  auc  «Llcero  ge> 

,  nere  magiliracus,  flSL  de  omcu  legicimi  magifiraciis  forma  :  ncc  ei 
concencio  ef);  cum  el^ui  malos  magifb-arui  coercendos  purant,  fed 
cum  hominibus  omne  nui^iflracus  imperium  decredancibui :  q.ui 
libertatem  Chriflianam  abfurde  incerpretances,  aflirmabanr  in- 
digpum  efle,  ut  qui  a  Dei  Filio  effent  emancipaci,  a  Dei  Splritu 
xtgerentur,  fub  ullius  hominii  poteftate  eflent.  Eorum  errorcm 
Paulus  ut  refelleret,  oflendit  ma^iflratum  rem  efle  non  modo  bo- 
nam,  led  etiam  facram,  nempeDei  ordinationem;.&  ad  id  infii- 
rucum,  ut  honainum  coetus  &  dvitates  ica  concinerencur,  ut  &  Dci 
beneficia  in  (e  agnofcercnt,  &  alii  ab  aliis  injuriam  abf)incrcnr» « 
Qui  in  honore  conlUtuti  eflent,  Deus  legum  iuarum  juflit  efle  cu-*  • 
fiodes. 

LXIV.  Q^od  n  leges  (ut  funt)  bonas  efle  &teamur,  &  cuftodes 
earum  honore  dignos,  &  cuflodum  munus  rem  boruro  &  ucilem  fa- 
teri  cogemur.    At  terribilis  ef^  magillratus :  ^uibus  tandem  ?  bo- 

^  niihey  an  malis  ?  Bonis  cerrori  non  efl^.uc  qui  ab  injuria  eos  cuea- 
tur :  fin  malis  efl  cerrori,  nihilad  ce  oui  SpiricuDei  regerls.  Qi^id 

,  crgo  mihi  opus  uc  magif^racui  iim  lubjedus^  inquies,  fi  Dommi 
fum  libercus  \  Imo,  uc  ce  Domlni  libercum  probes,  pare  ejus  legi- 

_  bus :  Spiricus  enim  Domini,  a  quo  ce  regi  ja6tU)  idem  &  leguia  < 
eft  lacor,  &  magifb*acuom  probacor,  &  parendi  magiflracibus  au- 
{^or,    Igitur  &  ia  hac  parce  Eicile  incer  nos  convcniec,  magiflracu 
in  opcimis  eciam  civicacibus  opus  effi:,  eurqque  on^ii  honoris  gcne- 
re  profcque];idum.    Quod  fi  quis  concra  feiciac,  eum  infanum,  in- 

'  tenabilcm,  acque  omni  fupplicio  dignum>  exiftimamus^:  repu^c 
colm  aperce  Dei  voluncaci  per  Scripcuras  nobis  revelacac.    Quqd  - 
autem  ad  Caligulam)  Ncronem>  Domitianum,  &  reliquos  ejus  ge- 
jxeris  Tyrannos,  attinet,  cur  violati  jurlr  divini  &  humaoi  poen^e 
non  debeant  exiei,  nihil  hic  apud  Paulum  habes,  qui  de  ipfa  ma- 

fiflratuum  poteltate,  non  de  malis  male  poreflatem  eam  gerenth- 
us,  dlflerat.  Nec,  fi  ad  PauU  re^ulam  id  gemft  Tyrannorum 
examines,  omnino  magifh-atus  erunt.  Quod  fi  quis  contcndat^ 
malos  etiam  Principes  efle  a  Deo  ordinatos,  vide  ne  captiofa  fic 
hxc  oratia.  Deus  enim>  ut  malo  no<)o  malum  (quod  aiunr)  cu- 
neum  adhiberet,  malum  hominem  malis  puniendis  iDterim  prs*fi- 
cit:  fed  humanx  malitiae  DeUib  au&orem  eflc,  nemo  (anus  aude- 
bit  affirmare :  quemadmodum  ahfanadvertendi  in  malos  eundcm  ^ 
cfTe  audorem  nemo  ignorat.  Maoiftratus  quoque  bonus  fcrc  ma- 
lum  homiiiem  eligir^  qui  fit  carnilex  ii\  ^^oenh  SMyxkiraBca  t^^^x^tv^v 

CD3I  ^ 


40        7)E  yURE  REGNI 

HuDC  quidem  c;imiKccm  ttli  magiflncuf  a<J  id  munuf  a(ruinit,m 
prMintu  ci  impunitas  omniuin  fcclcrum  tribuiiur  ^  ncc  fuperiom 


_..c  vuli,  qujm  ut  lceiliiji  intcrrogari  poAic. 

LXV.  Non  comoioribor  iliutiui  in  bac  lunilitudine,  ne  liv- 
laiota  Aullci  panim  honnriiicc  mc  de  maeiAratu  fiimmo  Lo^ui  cU- 
nent,  Scd  utiunque  cUmiibunt,  ccrte  iUud  negare  oon  jofluM, 
cimilicit  fundioncm  pirtcm  cfTc  tnunerii  publici,  ac  fortafle  ttim 
Keeii,  vel  ipfbrum  Hecum  leffiroonio :  qui,  quoties  alli^uii  e  mi- 
lullrit  publicii  vioLtur,  fc  fu^imqiJe  majeltatcm  ^iquc  corpui  vio- 
lari  qucrjntur.  Ponia  sutem  lceler;itoruiiM|pr  Ct  quid  iliad,  li, 
■tunus  Rcgium  fpcflat.  Qiiidpnrefli  urbium?  C)uid  caliroruinl 
ouid  Prsttore*  i  quid  ipli  Confilei  3  lifne  eiLim  Paulus  noi  CibJi- 
loi  efTe  jubft  ?  an  pro  privatii  habcc  ?  Ac  ab  omnibut  non  moJo 
niino'lbuimjgiftr3tibu«,  led  ab  eis  etiam  i^ui  fiinc  Rcgibul  Kqm- < 
lci,  ratio  male  obiti  impcrii  folet  exigi.  Velim  cr^o,  ijui  ex  Pau- 
K  vcrbii  raiKam  Reglbui  rocdldrcm  diUm  fomniant,  aut  oDn- 
dant,  cx  eoiicm  Psulo,  foIoiRegei  PoteDacii  nomine  bk  accipie»- 
doi,  ldeiH]uc  folos  tagum  pmit  cximendos :  aut  li,  cum  Potelb- 
tfi  diclroui,  intelligantuT  etiam  alli  maeinntui,  ab  eodem  luSv- 
ar  Dco  in  eundcm  ufum  innitutt,  illud  quoque  vclim  onendjM, 
wbi,  omncs  maoiftratus  legibus  foluti,  &  a  piTnarum  mctu  Uberi 
pronuncientur ;  aut  folii  Rcgibus  ilia  immunitjs  fit  cnnccfl)i,  crtt- 
lis,  qui  in  poteftate  conftituti  funt,  ncgata.  M,  At  Poteftatibui 
■fiiblimiorlbui  omnei  vulc  e/Te  fubditoi.  fl.  Jubet  quidem  :  fed  iPo 
nomine  Pocelliitii  neceire  efi  uc  &  cxteroi  mac^inracui  comprehco- 
dai,  nifi  forte  P.iulum  credamui  eK:ftimare,'in  civitatibui,  <)iBt 
Regio  carcant  imperio,  nullam  poccft.item,  ftd  plane  :r*r-«vist 
M.  Iftud  ego  neque  creiio,  nec   eil  veiillmile  ;  eoque  itueil 


in  hac  fum  lcnccnii.i,  qiiod  omnium  hujui  loci  interpretum  dofli* 
crnm  confcnfui  tecum  tiicic,  qui  iftara  Psuli  difpuMtiotiem  adver- 
fin  coi  inftitutam  putani,  qtii  omnes  prorfui  Icges  &  maeiflratm 
nihil  ,id  fc  pertinere  ontendebant.  fl.  Qiiid  autem  illud,  guoJ 
iiuper  dixi  ?  credifne  Tyrannoi  illos  omnium  faeviflimo!  ad  Pauli 
formulam  pertinere  ?  M.  Imo  ;  quid  tu  afferi,  cur  id  non  ae- 
<lam  t  prserercim  cum  Hleremias  lam  follicirc  moncat  Judwoi,  id- 
oue  diviniius,  uc  Rcai  AfTyriorum  pareant,  ticc  ulla  racioitc  ii«f<- 
rium  eju!  rcjicianc.  Atque  inde  colligunr  pari  raclone  cxteril  qw- 
cue  Tvr^nnis,  guancumvis  immanibus,  clTcparendtim. 

LXVI.  B-  Ut  prius  ad  id  quod  pofleriiii  a  re  polThmt  ?*>,  re- 
fpinHram,  illud  ojwtec  animaitvcri.is,  Prfphetsm  non  (ubemKj 
oninibui  Tyrannis  pare.int  'udii,  fed  uni  Artvricrum  Rc-i.  Q.HI 
"  u  efteontiod  unl  lin-.idaricer  jufrum  cft,  Ie?iifTm.ihm  (oll| 
re  velii,  primum,  non  irnor.is,  (ilocuie  id  "te  cnrm  dialeflicjl 
am  abfun^cfii  finurui:  dcfn.le,  pcriculum  cib!  erit,  nc  paribiJI 
armis  opfu^nninrc*  tyrannid-s  a-predJantur.  Nam,  .ht  oporj 
ftcndai,  (juid  fit  in  h.jc  re  fin^-irUre,  cur  cam  omnihui  uSiijutj 
ndain  ptopoius-.  4W,  tt  vi  i^ii*i  y*.'ai«iaKceihlmn  crif,  " 


JVVD    SCOTOA         41 

sUu  fiaeularlbui  Dei  oundaiis,  ^uic^id  dc  uno  aliquo  lit  julTum, 
id  ad  omnei  ex  xquo  pertiiKrc.  Hoc  £  {cmcl  (^uod  tibi  neccllc 
cric]  admiicris,  fUiim  tibi  objkietur,  Dei  quo^ue  juflii  Achab  oc- 
cifum :  przmium  quoque  divinttus  iotcrfcAori  ocpromilTum  St 
pr^ftinun.  Itaquc,  ubi  tu  co  refi)giei,'otiinibui  lyrannu  ideo 
parendum,  ^uia  Dcui  per  Propbctam  juiTerit  pcniulum  Ctum  wi 
rfyranno  parcre,  fiatiig  tibi  occincnir,  omnei  lyranoot  ctiam  a 
jbts  occldi  debere,  quiaAcbab  juCu  ^vino  a  copiarum  fuanm 
prKfefio  ft  inicrfeSut.  Igitur  te  admoneo,  nt  firmiui  aliquod 
''propt^naculura  Tyranoii  e  Scriptura  parei;  aut,  ca  in  prac&ntia 
*relicU,  ad  Philolophoruin  fchoLim  rcvcmrij.  AL  De  iflo  ^uidem 
'  cDeitabo.  Sed  inccrlm',  undc  funuu  digrcffi,  eo  redeamui ;  ^ uiil 
'  tandcm  e  SQripruris  profcrs,  cur  liccac  Tynanoi  impune  occi- 
dere  ! 

LXVn.  B.  Prlmum,  td  aftro,  ^uod,  cum  diiene'  pneceptUB 
fit  dc  fcclere  ft  &efenti(  e  medio  toQciidb,  iine  ulla  cxccptiotte 
gradui  aut  ordinif,  nuf^uam  tamen  in  iacrii  liccrii  Tyranois 
quam  oriTacii  magli  eft  cantum.  Deindc,  quod  dcfinicio  Potcfta' 
t»  a  Paulo  tradica  ad  Tyrannoi  nihil  omnino  penineat;  t|uipDe 
qui  imperii  vim  acxomodcnt,  non  ad  populi  DtUiraceni,  feA  ad  lu- 
ai  libidinei  explendat.  Prxterea  animadvertendum  dilieenter, 
quanium  Paulus  trlbucrlt  Ejifcopii,.  quorum  funflioacm  liiirii  & 
verii  laudibui  afiKit,  ut  9^1  quoaammodo  Reeibui  coaipoljci  ex 
adverfo  refpondenc,  quatenui  materiz  utri^uc  lubflraKc  natura  pa- 
titur.  S)int  enim  aberi  incernorum,  altcri  «nernorum  morboruio. 
viedici  -.  ncque  tamen  alteroi  ab  alterorum  imperio  fblutai  &  libe- 
roi  ciTe  vohiii.  Sed^  qucmadmodum  EpiJcopi  tn  civilt  coiBmuiii- 
one  vicx  exertenda  nincRegibus  fubditi,  ita  KRegei  Epifcoporum 
'  jpiritualibui  admonitionibut  parerc  debent.  Horum  auccm  £ai- 
'  itoporum,  dico)  cum  canca  llt  amplitudg  &  di^itat,  eot  ncquc  Icx 
uIU  divina  aut  humana  feclerun)  poenii  cximii.  Et,.  ut  cxtcroi 
.  omittAmui,  Papa  ipfe^  <jui  <]uafi  Ep ifcoponun  HpiCopiu  babetur, 
qui  ica  liiper  Ret^um  omnium  falTigium  alTiirgit,  uc  deut  quif^iam 

-  interhomincs   haberi  vellt,  nec  a  fuif  quidcm  Cannniflis,.gcnere 

-  hominum  ei  additt  ifHmo,  tCfrgm  pornis  ezifnicur.  Nam,  cum  ab- 
furdnm  exif^imaren^  deum  (non  enim  dubitanc  hoc  nnmine  cum 
appclUre)  hominum   animadvcrfioni  elTe  obnoxium,  &   injuDum 

ent,  mixicna  fcclera  St  fcedifnma  fli^itia  cniquam.  impunita 

,  racionem  excopitarunc,  qua  &  fielera  plefterenror,  &  Papi 

camen  facroranfius  &  ihviolatui  habcretun     Aliud  enim  I^pr, 

■  aliud  ejus  hominii  qui  Papa  eflet,  jus  etiliimabanc :  flr  ccrm  Pa-    • 

■  pam,  quem   errare  polTe  ncpant,  lei-u-n  covnlcioni  exmiant,  eiun 

■  riTcn  nomipem,  qui  eft  Papn,  viciit  *  viiiorum  pcenii  ohnoxiuia 
elTc  fjteniur,  nc^ue  maeii  oifiVrflicli  fubcil-iate,  <y»m,v'cim.'\i'**i- 
Knli^everitatc,  ftim  feiitemh^-m.decTiTiTvcnt; 

.  LXVIir.  tongumefletexplicare.  «mVontVfiws,  ^wc  '  «<««»>»■ 
«are/iJj(Mr>5ut  ioniinej^uiPettlti&^.ttfftprfotaxBV^'^'''^'^''^ 


k; 


42        TiM  yVRE   -REGNI 

Bioilo  vlvi  mii^inranim  ^etirc  lint  coadi,  fed  moriul  eiiam  fepl^ 
cbri)  eiuti,  &  in  Tibcrlm  proji-£ti  litic.  Scii,  ut  vcicra  otnituni 
PauLQajrtimemoria  rcien.  iti  animi.  adhuc  lia^et :  in  huncofr 
Bea  pu[)licuin  IulI  Roinf  novi  gcncrii  decrefti  nupcr  tcflau  cfL  1* 
iram  cnini,  cui  ille  er»  crcptus,  in  piopinijuoi,  in  ttjtiuj,  in  n- 
iCtjtejui  jmagine&,  cxcnrnii.  Ncc  dcbci  hcc  interprctaiio  fubtili- 
ii-or  tibi  videri,  ^ua  poceftjttro  ab  co  «jui  pr>cefl  repjt^mus,  qium 
■  ft  Philofophia  a.;nofdt,  &  veteret  inieiprctei  probjnt,  ncc  vul^w 
^lllud  ineruJitum"  &  3  dilputjn.li  fubtilititc  alienum  ignorat,    Nt- 

r:  enim  opiticci  rt)tiilarii  in  fuse  ariii  probrum  fadum  accipiuftt,  ' 
quii  vel  f«hcr  vcl  piflor  ob  hirocininm  ptcnas  luit ;  fed  giu-  ] 
'teit  potius  collegium  fuam  fjcincrolif  hominibiu  eflc  purganin.  1 
Quod  li  Quis  contra  fenriat,  verendum  leor,  nc  pocius  hiKaJDiiin  ( 
poeni,  Quibui  conHicntia  fcelerum  cR  ccnjun^ui,  qtum  collegii  in- 
'^nia,  JoleK  videanif.  Ncqiic  Regf  s,  opinor,  li  fiorrum  a  f»ci-  ^ 
tiorolii  &  aduIaCoribui  confili.i  (apcrem,  fujmQuc  magnicudiMm  | 
ircttcum   officiii   qtiam    inipumtate  fi.clcrum  mciircncar, 


:xiAi 


ex  eorum  qualicun^ue  in- 
mareni :  quin  reputititam 


.   jure 


rafci,  li 


tgrefrrrenc  TynnnofQm  luppjici 

teritu  maieflatcm  Reginm  imminu 

poiiu!  a  lurpiflimjE  lafcc  fctdiucis 

fatrtinibui  vchemcnriffime,    idque 

qiii  Rcginm   nomcn   fuis   msi^ficiis  nra:tcndunt.     M,  Nec  InjurLi 

ccfte.    Sed,  hii  jam  omiflis,  vclim  att  citera  capica,  quae  a  te  po- 

pofita  funt,  pergai.    B.  Qiia;  landem  capita  dicif !     M.  Nempe, 

Suibii!  temporibu!,  &  ad  i]uo!,  1'aulus  ifia  ftrlpfcrii.     Aveo  enun 
ifc  qaid  ifta  cognjtio  ad  pnfinj  argumentum  faciat. 
LXIX.    B.  Mos  hic  quojue  tibi  gcretur.    Ac  primum,  ui  de 


tcmpore  agai  . 
tia,  quibui  cempor 


,  ftripfic  hic  Paulus  in'ipfa  nafiencis  Ecclefi»  infan-     , 
I  non  folum  crimine  vacarc,  fed  in)u(las  «i- 

_._ !  quxrentibus  locum  maledlccndi  neminem     I 

dare  oportebat.  Dcinde,  ad  hominc;  fcripflt,  e  diverfis  geDtibuf,  - 
atque  adco  e  coto  Romani  impcfit  corpore,  in  untim  ccetuin  colle- 
flos.  In  iis  auccm  pauci  erant  opibui  infignei:  ^ui  magiOfaiuta 
gererent,  aui  gcirifrcnr,  pfope  nemo;  i)ui  inref  civei  cenlercniur, 
non  adeo  multi,  &  hi  fcre  inquilini,  aiit  etiam  magna  ex  parte  li- 
bcrcmte  conJiiionis :  citcri  fcre  opificei  &  fervL  fn  hii  non  dee- 
rant  qui  libcrratem  Chriftianam  laiiu:  proccndercnt,  quam  Evan- 

felii  limpIiLit.is  paicrccur.     Wxc  igitur  muliicudo  e  promifcua  plc- 
is  curba,  qua!  magno  Ubore  lenuem  viQum  quarrcbar,  non  tim 
follitila  cffc  dcbeli.ic  deReipublicx  flatu,  de  impcrii  maieftate,  de 
'        Regum  vita  aut  officiis,  quam  de  cranquillicatc  pubiica  &  ocio  dp- 
mefUco:  nrqiic  jurc  amplius  fibi  vindicire  potecat,quain  utfub  im- 
perii  qu.ilifcnnqiic  umbra  laterct,  £a  fi  quam  pubjicar  adrninil^Taii- 
onis  p.iriem  c.ipclTcrc  tentallet,  non  modo  ftulia,  fcJ  InCina  pforlus 
,     exiftim.iri   debcbac:  ncdum  c  latelirij  fuis  proJirec,  &  rerum  gu- 
■  hern.KuIa  tenemUiu^  Ticcnvvmi  fiwfftict,  Compefcenda  etiam  erit  ' 
ixuries   iioniatura,  CWiMivi^  VioM^wTia  'vi.^tAiaMAi.  ^crprei  ; 


JTUT>    SCO.TOA         43 

;itur  Paulus  ad  eos  icribic  1  Nullum  prociil  dubio  novum 
un,  (cd  illa  rancum  vulgaa>  uc  cives  magiftracibus,  (ervi 
,  viris  uxoreS)  parerenc :  oequc  exiflimarenc  ^ugum  Domi* 
inlibet  leve^  nos  o&iorum  vinculis  iiberarc:  fed  animo 
ntea  intentiore  nos  efle  debere,  uc  per  omnes  oificiorum 
nihil  omitteremus,  quod  ad  hominum  benevolenriam  ho-' 
rtibus  comparandum  £icere  poflec.    Ica  demum  fucurum, 
n  Dei  propcer  nos  incer  gences  bene  audireCj  &  eloria  £- 
iacius  Dropagarecur.    Ad  nxc  pracfhinda  pace  publica  erat 
djus  cuftoctes  eranc  Principes  &  magifh*acus,  erli  mali. 
.  Vifhe  hujus  rei  nunifeftam  ance  oculos  tibi  ponam  ima- 
Finge,  ad  Chriflianos,  qui  (ub  Turcis  vivunc,  aliquem  e 
lo^oribus  fcribere,  ad  homines^  inquam,  re  tenues,  animo 
5,  &  incrmes,  &  paucos,  6c  ad  omnem  omnium  injuriam 
>s :  qiiid,  rogo,  aliud  confulerec,  (]uam  quod  Paulus  Eccle* 
r  tum  Roma:  erat,  quam  quod  Hiercmias  in  AfTyria  exulan- 
onfulebat  t  Illud  aucem  certifTunum  ef^  argumentum,  quod 
eorum  hominum,  ad  <]uos  tum  icribebat,  non  autem  uni* 
m  civium,  rationem  habcbac,  ^uod,  cum  maritorum  erga 
uxorum  erga  marttof,  parencum  in  liberos,  hberorum  er- 
cnces,  fci  vorum  in  dominos,  dominorum  in  fervos,  mucua 
rer  peiTcquatur  officia,  quod  lic  magiOracus  ofHcium  ec(i  fcii- 
n  tamen  cos  nominatim  (<juemadmodiun  in  fuperioribus  ab 
jm  cft)  compellat.    Quam  ob  cauflam  nulla  eum  ad  Reges 
atufque  alios  dedifle  prarcepta  pucabimus  ?  praefercim  cum 
libido  multo  magls  efiet  lcgum  vinculis  conftnnrenda,  quam 
rum  ?  quam  aliam  cauflam  arbitremur,  quam  quod  nulH 
ent  in  Eccleda  Reges  8c  magiflracus  ad  quos  icriberec  ?  Fin- 
[um  his  cemporibus  vivere,  quibus  non  modo  populus,  fed 
es  etiam  Chriflianum  nomen  profitentur.    Sic  eodem  cem- 
'inceps  alinuis,  qui  non  modo  leges  human^,  fed  etiam  di* 
2X  libidini  cenfeac  obnoxias  efle  debere  :  flui  flia  non  modo 
,  fcd  etiam  nutus,  pro  lef.ibus  haberi  velic :  qui,  uc  inquit 
Evangelio,  Se^ue  Deum  timeat^  neqne  revereatur  hmtines  : 
clefiarum  provencus  fcurris  6c  balacronibus,  ne  quid  nequius 
dividac :  qui  fincerioris  reli^ionis  culcores  irriJeac,  &  pro 
6c  infanis  nabeac :  quid  de  his  Paulus  ad  Ecclefiam  (crme- 
i  (ibi  confencire  volec,  eum  (e  pro  nugiflracu  habiturum  ne- 
Chrif^ianis  omnibus  incerdicec,  ne  convid^u,  ne  colloquio, 
[iietudine  ejus  ucancur,  civilium  legum  poenas  civlbus  relin- 
nec  prxter  ofHcium  eos  facere  exiflimabit,  fi,  cum  quo  lege 
nullum  efl  ipfis  commercium,  eum  ne  fuum  efle  Regem  ar- 
ur, 

!CI.  Ac  non  deeric  ex  aulica  firvicuce,  qui,  quando  perfu|i^i« 
neftum  non  (uppecec,  eo  impudenciz  perveniat,  ut  dicat,  Dt^ 
pulis  irarum  Tyrannos  immitcere :  quos  velut  ad  poenas  cx- 
ai  cftrnifices  comUcuat.    Quod  uc  vcrum  £ttear)  umeo^  ^^ 


44       2>E   yURE   REG  KI  | 

Ecque  vcrum  cll,  Deuin  pltj  .imfjue  de  pltbe  infima  homincs  «00(1 
&  proM  ignoioi  eniiuie  lyunoke  fupert-ia;  &  impoteniise  ul»-  |  - 
xes,  Ueui  cnim  (  uii  anie  iliCtum  cll  )  malum  c  medio  tolli  jubar  : '. 
ncqtie  ordinem,  auc  rcxum,  aut  conditionem,  ac  nc  hominem^ui-  ^ 
,dein,  cx^ipii,  Ncijue  cnim  acceptiores  iUi  (unt  Reeei  ^u^m  mCD-  j  , 
_(lici.     ItJtfuc  verc  alTeverare  poHiimU!,  Dcum,  omnium  ex   rquo 

Ktvcm,  >:u|ui  provijencijm  nihil  latet,  potemia;  nlhil  rc(iftir,nul- 
m  l^elui  impune  rcli^hirum.     Porro,  exiftec   aliui,  <jiii   pofcer,  e 
Itwris  (aerJiiioribus,  cxemplum  Regii  a  civtbui  pimiti :  quodfiprD-    | 
tcrre  non  poflem,  non  proiinui  cilcdum  crir,  ul  ^uod  illic  h&m 
non  le^amus,  id  pru  lcelelto  ac  nefario  confcfhm  habeanir.    PoT- 
fum,  apud  muliai  niiione),  pluiimn  ac  fituberrimai  rccenferc  !<• 
gcs,  (ju4rum  In  ficrii  Ijbris  nullum  elt  exemplum.     Nam,  uto- 
nniuin   nationum  conlcnfiii  approbiivit,  ut  qiix  lcx   jubR,  |iiRii 
Qux  vctac,  bjuOa,  habeantur;  itj  nulla  un<|ujm  hominum  meiiw>    i 
ruvciiium   eft,  111  quod  leeibuf  non  continererur,  id  ne  oitiniiM    \ 
ficrct.    Servicuj  cnim  ifta  ncc  un^uam  reccpca  cl>,  nec  renmi  oi-    1 
-tnrj  tam  fwcunda  novoruni  exempiorum  caro  recipi  patietar,  «c    I 
auicouid  Icec  aliqu;i  julTum  aon  iit,  aut  iDunri  exemplo  praditinB,  I 
pronef^rio&fceWofichabemlura.     rM.j'ie,  fj   qui;  cx   mc  it-     ' 
quirst  esemflum  c  ficrdrum  viilnminiJTn  Ir.ris,  uhi  malorum  Rt- 
gum  pirna  probciur,  ce°  vicilfim  .ib  illo  pct.im,  ubi  reprehenda- 
lur.     Qi.ioa  fi  nihil  llne  exemplo  peri  pUcet,  quora  civillum  Mi- 
tutorum  pjrs  nnbis  reflabic  ?  quntj   item   leii^um  1  Maxima  enim 
eirum  par!  non  ex  veicri  exemplo  eft  defumrs,  fed  adverfus  novi! 
&  line  fxemplo  fraudc:  fancica. 

LXXir.  Sed  iam  plura  (]u.im  neccffe  crjt,  excmplorum  pofiula- 
"""'"""  ""'""      '■  Qiind  fi  'udyorum  Reees  a  cTvibus  puniti 

■nopcre  3.1  nofl.um  inftituium  faciunc.  Noo 
'..  Lre.Lti,  fed  a  Deo  illii  dstt  fuerunc.  !ia- 
que  opiimo  (nrc,  qni  honor^s  eii  cr.ic  .;i:iftor,  idem  &  pornanim  fiut 
exafl.ir.  N.i<  au.em  id  cortenlimu<,  pcpuli.m,  a  Quo  Rc-es  no- 
fli-i  hnbent  qi.'c>u:d  juns  fihi  vinJlL.inc,  Regibus  efTe  poceniiotem; 
iufuue  i.fcm  In  eos  h.ihere  mulcitudincm,  quod  illi  in  fln^nlos  < 
mulcicjdinc  hihcnt.  Omni.i  .iliiirum  gcntium,  qua?  fub  lceicimii 
Rcalbui  'lc;"int,  iura  nobilLum  ficiunt :  omnes  n.iiiones,  qirr  Re- 
gibui  a  fe  clidi.  p.ircnt,  hoccommuniier  fentiunt,  quicijuid  juiis 
alicui  pop  .Iiu  dederit,  ilem  eum  ruftii  de  caullii  pofle  repofcere. 
Hoccivii.itci  omnesfempcrius  recinuenmt.  Icaoue  Ler.tiilm,  quoJ 
cum  Caiilln^  dc  cvcrtenla  Repuhlica  tonjurallcc,  ft  Prsfnira  cm- 
flii5  eil  ahdicare,  8l  Decfmvirl,  le^um  Romanarum  condicores, 
cura  in  Timmo  ma^iflr.ici.  eirenc,  in  ordincm  func  redaai :  &  Ve- 
nftoriim  Dicei  .iliquor,  &  Chilpericus  Rex  Fnncorum,  depoficis 
imperii  infl"ni!'ut,  in  monineriis  privaci  confrnucrunt :  &  non 
, -adeo  pridem,  Chnfliernus  Cimbrorum  Rex,  pofl  viccfimum  fert 
ynnum  qnam  exutus  efi  «ww^,  in  cuftodia  vitam  finivit.    Sed  oe 


nlius  refponi 
-n  fimc,  bi  n 


Sate  erat.  Semperque  id  jus  pbfcrvacum  eft,  tic  benefieia  publica 
male  collocaca  rcpeti,  &  liberc^s(aii  iura  naxine  fiivcDc)IibcrtIs 
ingratis  adimi  poirct.  Haec  de  exccri<  Barionibus  iiadcnus  dida 
(Inc,  nc  ibli  videamur  jus  oovum  adver&s  noitrosRjcgo  uftirpa(re« 
Quod  autem  ad  nos  proprie  perciiiec,  res  paucis  verbis  orasingi  po- 
terat.    M,  Quo  pa^o  1  noc  enim  libens  audire  cupio. 

LXXIII.  B.  Poffcm  enumerare  duodecim^  auc  eciam  amplius, 

Rcges,  <]ui>  ob  lcelera  &  flagicia,  auc  io'  pcrpecuos  carccres  func 

clamnaci>  auc  cxilio  vel  morce  voluncaria  juiias  foelcrum  ponus  £»- 

e^runc.    Sed,  ne  quis  vecera  &  ob&lcca  me  refcrre  cauHeciir,  fl 

CiilcnoS)  Evcnos  &  Fcrchardoa  commemorem,  c  pacrum'  nofiro- 

rum  memoria  paucos  profcram.    Jacobum  Tercium  omnes  OpJi* 

nes  jure  caefum  in  convencu  publico  judicaruoC}  ob  (bramam  crga 

£ios  crudclicacem  &  flagiciofam  curpicudinem :  caveruncque  in  po* 

^crum,  nc  cuiquam  eorumi  <]ui  ooieruoc,  confin&runr,  pecuniam 

operamve  contulcnmc,  ea  rcs  fraudi  cilec»    Quod  ieicur  re  «cAa 

rcdc  acquc  orJinc  fadhim  judicarunC)  boq  eit  dobium  quvn  ad 

cxcmplum  in  poDcrum  propooi  volucrinc :  nibilocerce  minus,  quam 

L.  Quin^ius,  qui  Servilium  Ahalam  laudavic  pro  cribunali,  quod 

Sp.  Msliiun,  ccrgivcrfancem  &TenWncem  in  fas  venire,  in  foro 

crucidavi/Icc :  nec  civili  (anguine  poUutum,  fed  Tyranni  csede  no- 

bilicatuffl,  ille  eum  exiflimavic,  8c  univerfa  poflerorum  ferics  affir* 

mavit.    Qui  civis  afle^ncis  cyra^idcm  csedem  probaviCy  <]uid 

puus  eum  de  Tyranno,  in  civium  bonis  lacrocinium,  in  fanguine 

camificinam,  exerccncc,  fafturum  fuifle?  Quid  nof^ri  homines? 


Judices,  an  de  futuro  fbcuas :  ucroque  cnim  modo  <ie  facinoris  ge- 

ficre>  &  audoris  poena  vei  pracmio,  iudicacur.    M  Ifb  fortnfCe 

:   apud  nofiros  homines  valebunc:  feris  autem  nefcio  quomodo  ali« 

gcntcs  hxc  accepturae  flnc    Illis  mihi  iacisfaciendiim  vides :  noi^ 

uc  in  judicio  de  crimine,  (ed  in  publica  luce  de  fama,  nec  mea, 

(<]ui  a  fufpidone  procul  abfum)  ied  dvium  meorum.   Vereor  enlm, 

ne  dccrcta,  Cjuibus  ce  (acis  procc^him  pucas,  ma^if  culpacurae  Hnc 

exccrx  nationes,  quam  facinus  ipfum  ptenum  atrodtatis&  inviJix. 

^  De  exemplis  vero  <{uflc  propofuilti,  ftls,  ni  fallnr,  quid  pro  cujuC 

>    que  inpenio  &  judido  in  utramque  partem  dici  foleat.    Velim  iei* 

tur,  (quoniam  ctctcra  non  tam  ex  hominum  decrecit)  quam  e  na- 

r   tura?  fontibus,  mihi  vifiis  es  expedifre)  (i  quid  babes,  quod  pro  le- 

gis  iO^ius  anjuitatc  dicas,  pauds  exponas. 
f  LXXrV,  B>  £t(i  h<K  iniquum ' videri  potef},  pro  lefe,  a  primis 
t  ofqtie  temporibos  regni  Scotid,  coc  feculonim  ufu  proba^,  populo 
■  neceflarla^  Regibus  nec  iniqua,  nec  panim  honeOa,  nunc  demum 
'^^wjr^f^^iouietc  accufaca,  cauflam  dicereapud  exceros,  tua  tamen  caui^ 
i  |a  id  cxperiar.  Ac,  tanquam  cum  iUis  ipfis  qui  cibi  negottum  fa* 
I   ccflere  volcnc^  agcxcni,  primumj  tUud  cogp,  <^^Vd  t&  ^^oMtA  W  t^- 


I 

i 


Reecm  bonum  fibi,  ita  Regi  non  oprimo  legnn 
Q^od  ll  Rc^i  hfc  lex  nun  lli  urilii,  vidcjmut  an  ae 
debcat,  ut  iliquid  de  fuo  rctniirai  jure,  &  de  ea  abr 
trinundinuis,  wd,  morc  noHro,  in  ijuadngeniDuin 
iniii  comitia.  lotcrim,  nt  de  cadem  hic  ititcr  noi  d 
■iLhi,  Qui  infanuB  vinculit  libent,  commoduBine  i 
rtflpicere  videturT  JK  Minime.  B.  Quid,  qui  fe 
ita  ut  Don  mulnim  abflt  ah  itifinia,  &ieidam  atTidui 
eumnc  bcDc  mcrrri  de  vgronme  f  utail  M.  At  ee 
glbui  loquor.  £i  rc3e  valentlbuj  mcdiciiu,  &  ranl 
efle  leelbui  nego.  Tu  vero  Ktgti  onutet  tnalos  vid 
bui  cnim  lcgei  imponii, 

LXXV.  B.  Minimc  quidcm  omnei :  Icd  nec  tmivei 
«xiltimo  malum,  &  tamen  lcx  univerfum  una  ve 
Eam  autcm  voccm  nuli  formidant ;  boni  ad  le  nitii 
canr.  Ita  ncc  Rcget  boni  ouod  indignenmr  huic  li 
mali,  11  lapcrent,  leelflatDri  eratiam  habcrenr,  qi 
inutile  flitunim  intetltgebat,  idne  eix  licercc,  llatuii 
£e&i>  facienc,  H  ad  fanitatem  allquando  rcdibutit : 
morbo  levati  mcdico  graciai  agunt,  quem,  quod  » 
piditaiibui  non  oblnjuerctur,  oderant,  Sin  in  foa  ^ 
cci  iDfaiiia,  <]ui  maximc  eit  oblequitur,  ii  maxime 
Inimicui.  In  hoc  genere  funfadulatorii,  qui,  dui 
bUnilieDda  £irent,  morbum  aat^t,  ac  tandem  una 
oibui  przcipites  ruunt,     M.  Ncgare  certe  non  poflii 


J9  UT>    S  C  0  T  0  S.  47 

aliud  af,unc  aut  cxpctunr,  qu.im  ut  hxc  monltra  pareant  nitioni  ? 
ucquC}  racioDi  clum  non  obccmpcranc,  ca  fuarum  juHionum  vincu- 
lis  coercMlnc  1  Qui  fblvic  igicur  vinculi;^  iive  R«gem,  (cu  (^ucmvis 
alium»  non  unum  iile  hominem  (blvicj  led  dub  monilra  longe  cru- 
dclifliina  advcrfus  racioncm  immicciC)  &  ad  legum  daulira  per- 
'.  frihgenda  armac :  ur  rede  ac  vere  mihi  dixiHe  videacur  AriOotclcs, 
jfui  iegi  fareaty  eum  De§  6p  kgi  farere ;  qui  Regi^  homini  Qp  bel- 
hi^,  M.  EtCi  hxc  (atis  concinnc  dici  vidcancur,  duplicicer  a  nobis 
crracum  arbirror.  Primum,  quod  poftreraa  cum  prioribus  mihi 
Don  iacis  convenire  videancur.  Deinde^  quod,  uc  csnera  nobis  con- 
ficnc,  nihil  mihi  profedum  adhuc  videcur  ad  fummam  nofirse  dif- 
piicacioni5.  Siq>erius  enim  confennmus,  eandcm  Rcgis  6c  lcgis  vo- 
ocm  e/Ie  debere :  hic  cum  lcgibus  facimiis  obnoxium.  Hoc  aurem 
nr  concedamus  maxime  verum  cile,  quid  candem  hac  condufione 
promovimus  1  Q^is  cnim  Tyrannum  c  Rege  fadum  in  jus  voca- 
bit  1  Jiis  cnim  fine  viribus  vereor  uc  per  fe  facis  (ir  porens  ad  Re- 
gcm  iui  muncris  oblicum  cocrcendum,  auc  invicumadcaudk  did^i- 
«nem  crahendum. 

UCXVII.  B.  Vcreor  uc  iacis  animadycrceris,  ^u«  dc  Regia  po- 

toi^ace  func  fuperlus  difpucaca.    Nam  ii  animadvercifles,  facilc  in* 

tcllexiiles,  ifta  <)uae  modo  redraiti  non  efle  incer  fe  pugnancia.    Id 

quo  facilius  accipias,   primum  mihl  rcfponde:  Gum  maginr.uus 

vcl  fcriba  prarir  verba  prxconi,  nonne  eadem  tfk  ucriufque  vox  t 

i    prxconis,  dico>  &  fcribse  ?     M.  Eadem  prorfus.    B,  Ucer  tibi  ma- 

[^   jor  videcur  1    M.  Qui  vcrba  m?Ir.     B.  Quid  Rcx  edif^i  aud^or  ? 

r  ■  JVf.  Major  ucroque.    B»  Ad  hanc  igicur  imaginem  componamus 

r     Regem,  legem,  &  populum.    H.tgis  &  legis  cadem  cft  vox.     Utcr 

^-    audioricacem  haber  ab  alccro  ?  Rcxne  a   le^e,  an  lex  a  Reec  1 

fcM,  Rex  a  lege.  B.  Undc  id  coiligis  ?  M.  Q^iia  non  Rex  le?i,  lc J 
kx  Reei  coercendo  ^juxfica  ef^.  £r  a  lege  id  ipfum  habet,' quoci 
^  Rex  eft :  nam  abfquc  ea  Tyrannus  ef^,  B.  Lex  igicur  Rege  potcn- 
^  tior  eft,  ac  velur  rc^rix  &  modcrarrix  &  cupidiracum  6c  a£lionum 
*_  «jus.  M.Id  fam  conceffum  efl.  B.  Quid  ?  poptili  &  legis  nonnc 
S  cadem  vox  efl  1  M.  Eadem.  B.  Ucer  porencior)  populus  an  lex  ! 
a  Af*  Univerfus,  opinor,  populus.  B.  Cur  id  opinaris  ?  M.  £fl  e- 
^  nim  veluc  parens»  cerce  audor,  ^cgl^  "^  ^  ^sm^  ubi  vifum  ef^^ 
5  «ondere  aur  abrogare  porefL 

3^      LXXVIII.  B.'  Igicur,  cum  lex  flr  Rcge,  populus  lege  porcnciorj 

?  vidcndum  num  fic,  ad  quem  Rcgcm  in  juf  vocemus.    Hoc  icem 

tsxcuciamus,  quas  alcerius  caufla  funr  infUrura)  nonnc  flinr  minoris 

iUis  quorum  cauffa  <]uaefira  funr  ?  M.  Ifhid  vellm  apcrrius.  B.  Hac 

I»'  Igitur  fe(]uere.    Frenum  non  e^ui  caufla  compararum  cfl  ?     m.  £- 

■^  ^ui  icillccr.    B.  Quid  ephippu,  phalerse,  calcaria  ?    M,  Eadem 

^-  'cauffa.    B.  Equus  aurem  fi  nullus  eflcr,  nullus  banim  rerum  forer 

^  ufus.    M.  Nullus.    B.  Equus  igirur  omnibus  his  pradlancior  ef^, 

"5  M.  Quidni?    B.  C^id  equus  ?  in  quem  ufum  expetirur  ?    M.  In 

\  viurimos :  in  primis  aurem  ad  vi^oriam  bcUo  9ara.uduiEL.    *&. '^Vo:- 


\\i:<,  a'qtiuni  ctTc,  ii(  ilc  Rcgc  jb  infcrioris  ordiois  hon 
tiuur,aim  iii  liK-  .lc  l>cvuni.i  vci  aero  jjm  id  v 
ptum:  &  liimmi  fLxim.inm  RcG.fm  viri  pleri.mquc 
1..111C  .ii>ui.l   juJii.ci,    ncijuc   Jiviiiiij    ncijuc:  Dobilitace 

Krltis,  pLirci ;  ac  iic<]ue  aileo  iMuiium  fupra  vulgu 
ngeQuc-majore  intervallo  infra  rcoj,  quam'  fupr 
liamines  Ciot  infra  Reges.  Ncc  e^  lamcD  re  c>ptu 
viri  pi-imarii  lie  Cia  cienitate  quic^ium  dctratiun 
QuoJ  11  iemel  ilW  TecipiJmiis>  ut  nemo  aputJ  jud 
mnibiu  rebus  Ciperiorcm  lilli  poflu,  eifpefundum 
ribui,  donec  Regi  aut  libeac,  auc  ocium  lit,  uc  dc  nc 
gnoftaf. 

LXXXII.  Qiiiil,  quod  inorum  qucrcU  DDii  modc 
ecijm  £tl[i  eft  1  Nemo  enim,  qui  ad  judicem  vettic,  a 
venic:  przfertim  cum  nncus  honoi  i  Dco  iplb  judictti 
beatur,  uc  eoi  tton  Regu  modo,  fed  etiam  Deot  voc 
quoad  fieri  potelt,  dignicaeem  cum  eii  commHnicer. 
tifices  illi  Romani,  qui  Reeibut  pedcs  luof  graiiofe 
ofcuLindot,  ijui  adveaiemiEut  ad^  fc  mulas  &u  obv 
caufra  mjctcbanc,  <]ui  pedibus  Imperacorum  cnvicei  c 
in  juf  vocati  parebant,  i.  judicibus  coa£li.&  magiltratu 
Joannes  Viccflmut  fccuodus,  e  fiiea  lecraflas,  ctiam 
conjcSui,  3c  vix  nndem  pecunla  libcratus,  alium  in 
furrogatum  adoravit,  atouc  illa  adoracione  }udicun 
approbavit.  Quid  SynodusBafilienfis}  nonnecDmia 
Ordinum  confcnfii  Aacuit  atgue  lanxit,  Poncificem  Ii 


JT  Up    SCOtO  S.     '     49 

'«inplhis  tibi  largibr,  in  iis,  inqiios  jpopalus,  atit  tna jdr  nars  popu- 
ii»  eam  poteftatem  tranfinilerit.  JB;  Bene  faci»,  qui  me  mo  ]aborc 
'leycs.  M.  Sed  non  ienoras,  majorem  midtftiKUnu  partem,  vel 
iMtu,  vel  pranniisj  vel  ipe  largiHohb  &  iraptmitatis,  corrumpi,  ut 
lua  oommoda  &  voluptates,  pubffce  utilitati^  arque  etiam  incolu- 
mitati,  praeferant:  qui  autem  iis  rebus  non  moveantur^  non  adeo 
multi  fiint : 

Rari  jmffe  icni  f  iikmm  vlx /imt  miiem,  ipaf 
Thehantm  forUi  vet  Svhis  oftla  Mi* 
Omnis  autem  reliqua  colIuvieS)  faneuine  &  rapinis  figinata^  fuam 
libertatem  habet  venalem,  alienae  invidet,  Ut  etiam  eos  prxtere- 
9fn,  quibis  malorum  quooue  Regum  nomen  eft  iacrofanaum  :  o- 
-mitto  ^iam  illos,  qui,  etu  non  ienorant  quid  liceat  &  arquum  Ijr, 
nmen  honeftis  periculis  ouietam  mertiam  pra^ferunt,  &  in  evcnrus 
cxipc^ationem  animo  finpenfi  (ua  confilia  componunt ;  aur  forru- 
-tiam  partium,  non  cauilamj  (equuntur.  Hatc  quanta  fit  fucura 
mukitudo  vides. 

LXXX,  B.  Magna  profedo:  nec  tanibi  maxima.    Nam  Ty- 

-    'rannorum  injuriae  ad  multos,  beneficia  ad  paucos  pertinere  poA 

>funt.    Cupiditas  enim  vulgi  inexplcbilis^  velut  ignis  adjefta  mare- 

>     ria  vehemenrius  accenditur :  quod  vero  a  multis  aufertur  per  vim^ 

*   paucorum  magis  alit  famem,  quam  fatiat  libidineiiL    Demde  talU 

7    tun  fere  hominum  fluxa  eft, 

JE^  atm  firtuns  fiattpu  cMiBtfue  fiJes* 
^  Quod  fi  etiam  in  fententia  hiaxime  perftarent^  tamen  in  civium 
t  numero  non  eflent  habendi :  viohtores  enim  fiiht  humanx  foclera- 
I  fis,  aut  certe  proditores :  qnod  vitium  fi  in  Rege  i^n^endum  non  eO» 
■inulto  minus  in  privato  eit  tolerabile.  Qui  igltur  cives  habendi 
lunt  ?  Qui  legibus  parent,  fbdetatem  hommum  tuentur,-  qui  labo- 
ires  omnes,  omnia  periciila,  malunt  pro  fuorum  falute  obire^  quaiti 
in  otio  ab  honeftate  fejunfto  per  ignaviam  conf^fcefe)  qui  non 
■prorfentes  fniQus,  fed  actemitatis  memoriam  antt  oculos  propofi- 
'tam  habent.  Quod  R  quos  tlmor  Sc  rerum  fuanim  relpedus  a  pe- 
friculis  revocat,  tamen  cC  &cinorls  pracclari  fplendor,  6c  virtutis 

fulchritudo,  animos  dejedos  eriget :  6c  qui  auQores,  qui^  duces 
fie  non  audebunr,  comttes  fieri  non  recufabunt.  Itaque,  Ct  cives 
^Mm  e  numero,  ^d  difrnitate^  cenfeantu]\  non  foTum  |>ars  melior, 
fcd  ettam  ma  jor,  pro  hbertate»  pro  honefto^  pro  incolumitate,  fta- 
blt.  Quod  Ci  etlam  tota  plebs  diflenriat,  nihil  iftud  ad  praercnrcm 
g  'difputattonem  ficit:  non  enlm  hic  auid.fiturum  fit^  fed  quld  jure 
I  ^eri  Doffir,  quarrimus.  Sed  jam  aa  ordlnaria  jddlcia  veniamus. 
•  .  m  Iftud  iamdudum  exfpe^tb, 

'  LXXXI.  B.  Si  prtvatus  quifplam  pr^dium»  aut  agri  fui  partem, 
tt  •^oiirra  quam  apqmim  cft  a  Rcee  tenerl  contendat,  q\ild  hic  privaro 
j  faciendtim  cenfcv  ?  cedetne  a^,  quoniam  Re^i  judkem  ferrc  non 
.-  jpoterir?  M.  Mlnime.  Sed  non  Reebni,  fed  procuratorem  cju^ 
5    adefle  jubcbit.    B.  Jam  ifhid  perfugium,  <juotWL«iwu>  cs^mNiS^ 


2)J5   yURE  'REGN/ 

ic.    Mm  eiiim  nihil  rcfcrt,  ui  igft  Sjf-z' 

pi(K.ur.iioi  i  uiro^ue  cnim  moiio  Rcgu  pcrkuto ''  .-^  j,  (y,(K 
pimurjtofi,  cx  evcnru  juLlLL.ii  Janiiiiim  aiie  '  ^'  ,  B.  S;'' 
..,-„i»ii^  rrtii  eit,  iii  elt,  ii  cu)iii  rei  ajitur  ....  .■  j,  Qi|ct 
lon  inoi.lo  lii  abfurJum,  k4  '  i?       ^ijr     m  ]i 

c  lumimbui,  de  HilUiiUi,  aJ-..       .  -_-      ^_  >(,  ,^1,^ 
"■     vcnclicii,  petaucUiani».       ■..-'^      jtit.    Jtt  i'olli 


1-«,  qujn 
ck.,  cfc  li 


:l>ui  revcriuic  jwi4^'.y  ■,  -  t^"     /emiet.    iW.  liin- 

lielineanl,   ani/nalla   mtjtr      ■  '  '     °  ■  jioi.     B.  Ec 


illud,  £*g«#Rli(f,-<'//--;-  /(,uode--    - 

ammalla  r»ytr       '  ■  ^i„,/  ^  £,  „ 

,  quercU  &  ^fl;,,,,   offi«K,  -.-..■ 

tict  XijiKUn  circ,  m  nt  ,  ,j,^  qujm  rti    Pcrat,  czn- 

tiviur,  «im   iu   UW  ,um  ne  p-iupcrii  ouidcm  in  )u- 

ptu.ii :  «    rumtni  ,ti  velit.     B.  Igitur,  H   quij,  oui  p:- 

iji>t  .ipuJ  jujKf  '  _  juditio  lontendac  de  arte  pligenJi,  li- 
nthi.,  pjici;  .  ,j|,  ([[^  grjmmati^ii!  veto  non  eft,  nihil  ei 
ki^cijus.m  .rtjhn:p]oaeiredebet?  W.  Nihil.  B.  Neepin- 
**f "jgjr^fi  ei    de  grammstica  (It  coDMmio J     M.  fiMe 

*-ii*J|*/:^t'  B.  leiii;r  in  jmlido  juJcx  unum  aenorcer  noirtn,  crl- 
^•^.li.ct,  de  qun  icum  ;.dvetfiriu!  accuOvt.  M.  Umm. 
J^^jA  (\  Rex  tiat  p.iniciilii  reus,  nomen  Rcgis  an  quicQUjm  aJ 
tJS*  •■'"'""  '     "■  '^''''' '  '"^'^  P^-^ic-J»"  "ntum,  tion  cnlm  i" 

/  ^irfS^'''''""  ^**  rc5,no  vcnit,  fcd  cle  parricidio.  fl.  Qujd,  ll  liuo 
«jjicidic  i"  i"S  voceniur,  alter  Rex,  alter  p^uper  ?  nonne  par  co- 
rfjio  judiiii  erit  dc  utrotjue  !  M.  Par;  nec  minuj  vere  quaiD  e- 
Kanter  mihi  diitum  videiur  a  Lucano, 

,  ^  JlifnJ  miU  C^far  in  undit 

Dux  erat,  lic /Kim.  Fatinui  (fuiit  iitquiitit,  tqtml. 
j.  Vcre  profcflo.  Non  ipitur  dcRe^c  &  paupere  hic  iudicabitur, 
led  dc  pjtricidis,  Tum  enim  de  Rejje  judicareiur,  fi  quxrertior 
ile  duobus  uier  efTe  dcbejt  Rex  :  aut  fi  in  qutrftionem  vcniji, 
Rexnc  fit  Hicro  an  Tyrannus,  aot  fi  quid  aiiud  In  ^u^efiionoo  ve- 
ni.it,  qiiod  pii^prie  ad  Rcgis  funflionem  pentueac :  vcluti  de  piQo- 
xe  fit  ludieium,  lum  cjuseritur  etquid  Cijt  artcm  p"npeiiiii. 
Jg,  Qijiil,  rt  Rex  /oj  'ponic  nolic,  nec  vi  cogi  po/Iit,  ut  in  jui  v«- 
riJt  ?  B.  H^  ei  caulTi  cum  oranibui  Gcinorofii  eft  communis, 
nulliis  cn'm  auclatro  aut  veneficui  ultro  in  jut  vcnler.  ?ed  ftli, 
opinor,  quid  lex  pcrmittjt ;  furem  iiodurnun  quovis  nodo,  divr- 
num  li  tclo  fe  dcfcnderir,  inrerficere.  Qjod  U  aliter  oujm  vj  ia 
jui  proirJii  nnn  pofr.f,  meminiffi  quid  rum  fieri  folcat.  Litro- 
ncs  cniin  potcficioret  quam  ut  jure  cum  eii  aci  poflit,  bello  &  ar- 
mis  Iicirequimnr.  Ncc  .ili.i  fcre  bcllorum  omnium  caufla  praften- 
tiiiur  iiirer  n.itionci,  populoi  &  Reeei,  qu;im  injuriar,  de  quiW, 
cum  judicLo  non  potett  dctetm,  ferto  cerninir,  M;  Adverliii  hofitl 
ouidcm  ob  ilUs  uuKh  be\U  jjLtV^O&ta-.  ^Ma.'**^*^'»  JJa.,rJtio 


J9  UT>    S  C  0  T 0  S,  ;3 

'jibus  jurejuranao  fandifliino  imcrpolico  aU  parcndum  fuinus 
B.  Obllridt  quiaem  fumus:  icvi  ilii  coutra  prioie^  pro- 
ex  »quo  &  bono  )us  diauros*     M*  Ica  re>  haben 
**  D.  Mucua  igicur  Regi  cum  civibus  eit  pattio.    M.  Ita 
^\ii  prior  a  convencis  receUic,  concra^ue  ^Oam  padtus 
le  is  pa^ia  &  c«nvenca  folvic  1    M*  6olvic^    B.  So- 
:ulo,   quod  Regcm  cum  popdo  concinebar^  quic<* 
le  ad  eum  qui  paCta  iblvic  pertiueDat>  id. 


^.^    ^  \m.  Amittitur.    A.  Is  eciam,  cum  quo  erac  con- 

^j^.  ^  ^rque  anre  Aipulationem  erac,  liber.    M.  Eo- 


-^^^  .  ^e  eadem  libercace.    H.  Hex  aucem  (i  facit^ 

w^^^tk^"^  '         jH^^^^  human^,  cujus  cdocinendc  cau/Hi  futc 
^r^^k^'"         ^^lwmus  ?     M.  Tyraonum,  opinor.    B.  Tyran- 
^  ^^*  T    '  Jl^o  iion  juftum  habec  imperium  in  populum,  fei 

■I   -   •       ^f^(M\s  eft.    JVf.  Hcftis  profcAo.    B.  Cum  hofte,  ob 
y0MntoIerabiJe>  injurias,  eft  juftum  bellum.     Af.  Juftum  (a** 
B.  Quid  in  eo>  quod  cum  tocias  humadi  ^eneris  nofte,  hoc 
_\y  Tyiaiino,  geriturl     ilL Juftil&mum*    B.  Beilo  aucem  cu» 
bofte  jufta  de  cauila  lemel  fulcepco,  jus  eft  non  modo  liDiverlb  pcN 
dulo,  (ed  (jnstiir$  eciam,  hoftem  incerimere»    M.  Faceor. 
;LXXXVl£  JB.  Qui^i)  TyranifUm  boftem  pnblicum,  quocum 
^  omnvbus  bonis  perpctuum  eft  bellum  ?  nonne  (inyuii,  e  cota  eene«f 
ri^  huhiani  muittcudine,  |ure  omnes  bellorum  pomas  ab  eo  expete- 
it  pofTunt  ?    Af.  Video  naciones  fere  omnes  in  ea  fuifte  ^rencia. 
liam  &  Tbebe  laudari  (bler,  qood  marifun,  &  Timoleon,  auo<I 
£arrera)  &  Caffius,  quod-  fiiium  incerfeceric ;  &  FuiviuS)  quod  fi« 
liujn  ad  Cacilinam  profici^cencem,  &  firutuS|  qtiod  fiiiof  &  propin* 
Quos,  cum  reducendi  Tyranni  confiiia  eos  reiciftec  inifte,  necave« 
ric :  &  publice  praemia  erant  tyrannkidis,  &  bonores  a  mnltis 
^rtfcix  civiratibus  inftituti :  adeo  (qur>d  ante  di^m  eft)  nullum 
fi!e  humanitatis  quidem  vinculum  cum  Tyranms  efle  exiftimabant. 
^d  quid  lingulorum  aflenfiim  colligo,  cum  poflum  untverfi  prope 
orbis  teftimonium  proferre  \  Quis  enim  Domitium  Corbulonem 
Don  graviter  reprehendir,  quod  adeo  ^eneris  humani  (alurem  ne- 

flexerir^  uc  Neronem,  cum  (acile  pofler>  imperto  non  dejccerit  \ 
lec  a  Romanis  modo  eft  reprehenCit,  (ed  a  Tyridate  Perfarum' 
ILege,  nihil  mlnus  metuenre  Quam  ne  id  exemplum  ad  (e  ahouan^ 
4q  pertLneret.  Sed  nec  pe(&morum  bominum  animi,  crudeiitate 
cfleratl,  ab  hoc  pubtioo  io  Tjn^nnot  odto  ita  (uht  libert,  ut  non? 
dliquando  invitts  enunpat)  &  ad  imaginem  veri  !k  honefti  eos  tori 
^re  &  obftupefcere  cogar.  C.  Caljh^ulxcmdeltffimi  Tyrannt  pari 
cruJcIitate  mtni(h*i  cum  cae(br  domtiu)  tiimultuarenttir,  of  cxJis  au^' 
dores  ad  (upplicinm  depo(cerent,  (abinde  vociferantet,  ^tas  Tm^ 
feratonm  oeddlffti  ?  Viklerim  Aflaticu»)  homo  condilaris,  e  loco 
confpictio,  unde  audlri  &  cemi  poflet,  exclamavit,  Vfham  e^o  euni 
^idfjfem  !  Ad  hanc  voceiA  homineY  prope  omni^  humanitacU  c:i^ 

Ijfftcs  vdut actoBir^  a  rumit^  cciIaiW«.  ^tsasnLtxioi&.NrA^^^w. 


-jtjuum  eft  ut  perfoniii ,  qui  judicio  poflunt  offici 
M.  Ccrtc  is  etijm  II  qius  ^li.is  perfonas,  ^ujm  rd,  gi 
roen  nlh:l  ad  iudii.cin  pcrnncnt :  tum  ne  p.niperii  qu 
dicinJo  Dcus  racioncro  b^beri  velit.  B.  Igicur,  fi  ^ 
£tor  efl  &  gramniatiu»,  judicio  comtndat  de  arte  pi 
vnlii)  cum  qu!  pifior  elt,  grammaticiu  vero  tKm  t 
grammaticc  fcicncia  hic  prndefle  debet  T  M.  Nihil. 
gendi  periiiaj  II  d  dc  gfunnuiica  lic  cooteiitiol 

'  IXXXV,  B.  Igitur  in  pdiclo  jndct  Qnum  agDcilcM 
inini/ videlicet,  dc.<)uo  reum  adverfiriut  accufat. 
B,  Quid  (i  Rejt  fiat  parricidii  retu,  nomen  Regii  a'n  c 
judiLem  attinet  ?  M.  Nihil ;  fcd  parricidx  tantum,  li 
comrovcrfiam  de  regnovcDit,  ftd  3c  parricldio.  B.  ( 
parricidK  in  jut  vocentur,  alter  Rex,  alter  pauptf  ?  fw 

Eijcio  |udicti  crit  de  uiroque  ?    M.  Par :  nec  miaiii  y\ 
ganter  mihl  diAum  videtur  a  Lucano, 

Jliietii  mibi  C^tfar  in  nnJa 

Du*  trgt,  hit  fMnt.  Facimu quuiMpAiM,  * 
B.  Vere  profiSo.  Non  igitur  deRege  &  paupcrc  hit 
led  de  particidit.  Tum  enim  de  Rcge  judicamtir,  I 
de  duoliuf  utcr  eJfe  debeat  Rex :  aut  f  in  oogefllc 
Rexne  ^i  Hierti  an  Tyrannus,  aut  11  quij  aliudln  qu 
niat,  quod  proprie  ad  Regii  fuDfiionem  pertineat :  vcl 
TC   fit  iudicium ,  cum  quxritur  ecquid    £taC  artci 


JTUT>  scortos.       s^ 

y  quibus  jurejuran Jo  fanf^iffimo  incerpofico  aJ  parendOm  fumus 
^ntki,    B.  Obltridi  quiaem  fumus :  ied  ilii  coacra  prioixi  pro- 
icunc  (e  ex  atquo  &  bono  jus  diauros.     Af.  lca  re>  hiueci 
LXXXVI.  B,  Mucua  igicur  Regi  cum  civious  eit  paCtio»    M.  Ica 
jecur.    B.  Qii  prior  a  convenci^  receiiic,  concra-^ue  (jOam  padtus 
:  facic,  noniie  is  pa^a  &  c«nvenca  fulviC  1     hU  oolvic.    £•  So- 
:o  igicur  vinculo,   quod  Rei^cm  cum  pop  ilo  concinebar^  quic'* 
lid  |uris  ex  padione  ad  eum  qui  pacta  folvic  percitieDaC)  id, 
or,  amiccicur.    M.  Amiccicur.    H.  Is  eciam,  cum  quo  erac  con- 
ncum,  arque  fic,  arqi:e  anre  {iipulacionem  erac,  liber.    M.  Eo* 
rm  plane  j.ire)  aique  eadem  lioercace.    B.  Kex  autem  fi  facir^ 
jx  Lunc  Iblvends  {ociecaci  human^,  cujus  concinendx  cau/Ia  fuic 
earus,  quid  eiim  vocamus  ?     Af.  Tyrannum,  opinor.    B»  Tyran- 
ji  aucem  non  nr.odo  i<on  juftum  habec  imperium  in  populum,  (ed 
iam  populi  hofiis  eft.    JVl.  Hcftis  profed^o»    B.  Cum  hode,  ob 
rave^  &'  mtolerabiie»  injuria>>  eft  juftum  bellum.    Af.  JuOum  fa- 
r.    B.  Qiiid  in  eo>  quod  cum  cocius  humani  ^eneris  hofte,  hoc 
\y   Ty:aiino,  gericurl     M.  |uibi)5mum«    Bt  Bello  aucem  cuni 
ofte  jufta  de  caufla  femel  fukepcoy  jus  e(V  non  modo  univerlb  p<K> 
ulo,  fed  (jns;uli'v  eciam^  hoftem  incerimere»    M.  Faceor. 

LXXXVIL  B.  Quid,   Tyranoum  hofiem  poblicumy   quocum 
mnibus  bonis  perpccuiun  ell  bellum  ?  nonne  fin,  uli,  e  rota  gene* 
i>  hnmani  mulcicudine)  |ure  omnes  bellorum  pomas  ab  eo  expere- 
e  poffunc  ?     M.  Video  naciones  fere  orones  in  ea  fuide  fentencia. 
J.im  &  Thcbe  laudari  fbler^  qood  marirumy  &  Timoleon^  quod 
rarrera,  &  Cnffius,  quod  filium  incerfeceric ;  &  Fulvius,  quoa  fi- 
ium  ad  Cacilinam  proficilcencem,  &  firucus,  quod  filiof  &  propin* 
[uos,  cum  reducendi  Tyranni  confilia  eos  reicifiec  inifle,  necave^ 
ic :  &  publice  prxmia   erant  tyrannkidis,  &  honores  a  mnlcis 
Srffciz  civicacibus  indituti :  adeo  (qur>d  ante  dif^um  efl)  nullum 
ic  humanicacis  quidem  vinculum  cum  Tyranais  e^e  exifiimabanr. 
yed  quid  imgulorum  aflenfum  colligo,  cum  pofllim  univerfi  prope 
>rbis  ceftimonium  proferre?  Quis  enim  Domitium  Corbulonem 
lon  gravirer  reprehendir,  quod  adeo  f.eneris  humani  falutem  ne- 
^lexerit,  ut  Neronem,  cum  facile  poHet,  imperio  non  dejccerit? 
Kec  a  Romanis  modo  efl  reprehenfiif,  fed  a  Tyridate  Perfarum 
R.ege,  nihil  minus  metuente  quam  ne  id  exemplnm  ad  fe  aliquan- 
io  pertineret.    Sed  nec  pe/Iimorum  hominum  animi,  crudeiirste 
eflfcrati,  ab  hoc  publico  in  Tyrannos  odio  ita  funt  liberi,  ut  noni 
aliquando  invitb  erumpat,  &  ad  imaginem  veri  &  honei^i  eos  tor«» 
pcre  &c  obflupcfcere  cogat.    C.  Cali^^ulaccnidelilfimi  Tyranni  parl 
cruLielitate  miniflri  cum  c«(b  domino  tumultuarenrur,  &  cxdis  au- 
^iorcs  ad  fuppliciiim   dcpofcerenr,  fbbinde  vocifcrantes,  ^uis  Tm^ 
feraforem  ocridfJJHf  Valeriw  Aflaticu^,   homo  confularis,  e  loco 
confpicno,  unde  audiri  Sc  cemi  poffct,  exclamavic,  Uffnam  ego  euni 
cceidfjfem  !  Ad  hanc  vocefll  homtnev  prope  omni^  humaultxtU  cnL-*^ 
percci  yelut  iimoiriy  a  rumulCtt  ccflknittti.  ^taaxsi  «OQiD.>iS&  ^^^^. 


ccrvicioiis  icmpcr  nnpcnucnrcm  v"icicnt,  oc  luo  in  aiios  oa 
rum  in  fc  anlmos  mctivinriir.  G>ntra  vcro  boni,  ncmlncn 
cndo,  l\pc  trcant  f]bi  pcriculum,  lium  non  ex  vitioCi  hc 
natura)  fcd  c  luo  in  alios  mcrico,  aliorum  in  fe  bcncvolcnt 
Bcndunr. 

LXXXVnL.  B.  Vcrum  ighw  ilhid  cxiftimas,  Tyranno 
«UBmanun  bcUiurum  numero  habcnilos :  ryrannicamquc  \ 
aMn  magii  ciie  conrrii  naruram)  quam  paupcrrarem^.  quam  i 
^uam  moitcm,  cscrcraque  mala  ^uar  po/lunr  hominibus  fjx 
ciirx  accidere*  Af.  Equiclcm  cum  rarionum  moitienrA  me< 
ttcndo,  noo  poflitm  ncgarc  quin  ifta  vcra  finr,  fed  cum  pci 
Hicomraoda  occurrunr^  qiis  nanc  ftnrcnriam  fublcomincur 
nuo  vclur  injcdo  freno  anlmiu  ncfcio  quomodo  labakir,  & 
Hlo  nimium  Sroico  &  fcvero  ad  urilirarem  f^  infleAif>  &  pi 
£cir.'  Nam  fi  cuivis  Tyrannum  occiderc  lii:ebrr,  vide  quac 
Acquiriam  fencflram  h<>minibus  improbis  aperias.  cjuantoi 
pcriculum  criecs,  inalis  licenriam  jpermirras,  omnious  omn 
lum  pcrturbationem  immittas  l  Quis  enim,  cum  Rcecm 
aitt  ccrte  oon  •eflimum,  occiderir,  non  it^am  honcfli  tpcci 
icclcri  prxrcndcre^porerit  I  aut  fi  criam  guivis  e  civium  h 
numero^  dignum  omni  fuppIicioPrincipcm  vcl  occfdcre  frul 
rarir,  vclcriam  co^irarum  fadnus  pcrc)^crir,  quanram  omni 
Fum  confuHoncm  feoui  ncccfle  eft  f  dum  6c  mali  rumulrua 
indignati  ducem  fibi  creptum,  nec  omnes  boni  fadhim  prol 
oec  qui  probabnnt,  omncs  au^orem  libertaris  adverfiis  ic 
£iiUonem  defcndcnt,  &  plerique  obrenru  honef^o  pacis  fuan 


JTU7)    SCOT^O  S.         s^ 

Sueiiquam  lioruBi,  fed  nec  eomm  qol  per  vim  vel  fraudem  domi- 
atvm  iibi  peperenmt^  violabit,  (i  modo  dvUis  aniai  cempera- 
mentum  in  gubemando  adhibuerinr.^  Tales  fuerunt  apud  Roma- 
Bos  VeQiaijanus,  Titus^  Pertinax  ;  Alexander  apud  Graecos ;  Hie- 
ro  Syracuds:  qui  licet  vi&armis  imperium  pepererunt,  tamen 
iufticia  fc  «quitate  meruerunt  ut  inter  jufios  Reges  cenfeantur* 
Prseterea  ego  m  hoc  genere  quid  fieri  jure  poffit  aut  debeat  expll- 
co, '  non  ad  rem  fuicipiendum  exhortor.  In  illo  enim  (atis  cO  rei 
notatio,  &  dilucida  explicatio :  in  hoc  vero^  &  in  fulcipiendo  con- 
filio  opus  eft,  in  aggrediendo  prudentia)  in  efficiendo  virtute. 
Haec»  cum  temporibus,  peribnis,  locis,  czterifque  rei  gerendx  in- 
ftnimeiij|js«-aut  juventur,  aut  evertantur,  C  quis  temere  attentave- 
rtr,  JuhjliaBagis  ejus  erroris  culpa  ad  me  pertinet^  quam  mc- 
dico,  qui  ficmedia  morborum  commode  delcripnt,  ejus  culpa  eft 
prapfianda  qui  alieno  tempore  ea  segrotantlbus  dederit.  M.  U- 
num  mihi  adhuc  ad  abiblvendum  hanc  diiputationem  deede  vi- 
detur  :  id  li  adjeceriS)  cumulatum  abs  te  beneficium  accepiffe  me 
exiAlipabo  :  nempe^  fi  quae  fit  Ecclefiiae  cenfnra  de  Tyrannis  cx 
ce  inceliigam. 

XC.  3.  liam  cnm  voles  ex  'Bflfi*  priore  Pauli  ad  Cor.  tibi  fumere 
licebit:  ubi  Apoftolus  vetat^  Cum  palam  facinerops  ata  fiagithjis 
nUam  conviBus  aut  fermms  habere  commercium.  Id  fi  inter  Chri- 
flianos  obfervaretur,  fceleratis,  nili  renpifccreixt»  £ime,  frigore  8c 
nuditate  pereundum  eflet.  M.  Grayis  profe3o  fententia  :  fed  ne- 
fcio  anj>opulus^  qui  tantum'  fblet  magiflraribus  ubique  tribuere, 
iub  hac  formula  Reges  etiam  comple£h»)dos  credet.  B.  Certe  vc- 
teres  Ecclefiaftici  fcriptores  ita  ad  unum  Pauli  fententiam  intellexe- 
runt.    Nam  &  Theodo/ium  Imperatorem  AmbroHus  e  coeru  Chri- 


Imperatoris  modefiia  magSs 
'  rem  autem  quantum  intereft^  an  extra  civitatem  Giriftianam  pella- 
ris,  an  Igni  &  aqua  tibi  interdicatur  ?  Magiftratibus  enim  omnibus 
adverfus  eos  oui  facere  imperata  recufant,  hoc  graviffimum  cO  de- 
cretum:  6c  illud  Bcclenaflicorum.  Utriufque  autem  imperii  fpre- 
ti  pofna  mops  eft  ;  fed  alter  corporis,  alter  totius  hominis  inrcri- 
tum  denunciat.  Ipitur  Ecclefia  (  quae  multo  leviora  crimina  mor- 
te  punienda  cenfet )  quem  vivum  e  coptu  bonorum  expellit,  mortu- 
um  in  ca?tum  cacodsemonum  relegat,  non  eum  morte  dignum  ex^ 
fUmabit  ? 

XCI.  Pco  xqoitate  cauffac  fatis  multa  mthi  dixifle  vtdeor :  quae 
fi  exterorum  quibufdam  miniis  placeant)  confiderent,  rofo,  quam 
inique  nobifcum  agant.  Nam>  cum  permulta?  per  Europam  (int 
nationes  &  magox  &  opulentaf,  fuarque  cuiqHc  fe)res,  arro^anter 
faciunt,  qui  formulam  regnandi,  quam  ipfi  habent,  omnibus  prae- 
fcribunt»    Hclvetii  rempobUcsun  babeot :  Germaai»  aomine  impe- 


j«       DE  yURE   REGNl 

rtgtio  legitimo   utitur :  civitates   ( ut  judio)  normullz  ptr 


;G<nnanLsm  OptimJiibui  jMrent  -.  Vencti  Jominicum  t\  hij  omni- 
bus  habtnctcmpcrJium  1  Morcovia  tyrannlde  eaudft.  Noiregma 
'exigiium  quidcm,  fed  i^m  bis  mille  anrios  ab  exterarum  ^ctitiirii    , 
Itnpcrio  li^icrum,  tmemus :  Re^M  lcgiElmcu  ab  initio  creaviiniii: 
1c|cs  &  nobii  &  aliii  £>juai  itnpofuimut :  utilei  fiiiHe  temparb  JJo- 


*ttUT)itai  commonib-jt :  earum  cnim  obfcmtione  n 


jgii  ^ua 


:  regnum  ftctit.    Qux  tandem  iniquitji  cft  bzc, 
'velle  uc  legcj,  tju^rum  ucilitacem  toc  fcculis  experti  lumuj,  aut  ab-  i 
Irogcmuj,  auc  ncgligamui  1  aui  ^u^e  eH  ifla  impudcntia,    ut  «joi 
luum  iroperium  tueri  vix  polfunt,  alieni  rcgni  Itatuni  6t  ordinaii    | 


annorum  cxperimento  perlpcQa.    Num  eorum  conciUa  turbainiul 
lut  qua  tsncfcm  in  rc  illiJ  molefli  fiimuj  ? 
XCn.  At  (editiofi  eltij,  aiunt.     PoITcm  libere  refponderc ;  QuiJ 


labefiaareconcncnr?  Quid,  auoJ  noOra  inftituia  non  mixio  ntf-   j 
^ij,  ftd  vicinis  eciam,  funt  utilia  !  Quid  cnim  ad  pacem  cuib  fioi- 
timii  retinendam  utilius  cfle  potcft,  quam  Regum  moderatio  ?  Ex  | 
corum  cnim  immodcrata  libidine  intuOa  bclla  temcre  pleruni^at  i 
£ilcipjuniur,  lcclcratc  geruncw,  turpiter  depoountur,    Quid  por-  j 
'n  inutiliut  ulli  civitaci,  quam  m»\x  apud  bnitimoi  le^es,  quinini 
itkpc  contagio  fcrperc  htiui  folct !  Aut  cur  nobts  unii  inolefti  £itit,    1 
'Eiim  CM  circumcirca  nKiionei  aliif  at<)ue  aliis  Icgibu)  &  inOincii    i 
Utantur;  pcnitus  eiflcm  nulli  ?  Aut  cut  nunc  demum  molefliruK,    ' 
cum  nnvi  nihll   Jtaiu^mus,  led  in  vcccrc  iure  pcrfevcrcmuj !  cum 
ncc  foli,  nec  primi,  nec  nunc  primum  bis  inftitutis  utamur?  At 
non  placent  quibufdam  noflrsc  fcges,    FonalTc  ncc  (uar.     Non  \o- 
'■'•'''—■■■■  curiofe  inaliorum  inflitur--  — "—  — "■:-  --'■ •  — 

o  perlpcfla.    b 

:  niis  molefli  fuir 

cHii,  aiunt.  Po 
ad  illos  ?  noflro  periculo,  noftro  d^mno  rumultuamnr.  Pofrcm 
cnumerare  lediciones  non  paucal  &  civitatibus  &  rcgnis  non  inwi- 
lej,  Non  utar  ilh  defenlione.  Neno  ullam  gentero  minus  effe  fe- 
diciofam;  nei;o  uljam  unquam  in  fcdicionibuj  fuifTe  moderario- 
rem.  Inciderunt  multi  conientiQnej  de  legibus,  de  pure  imperii, 
de  regni  adminiflrationc,  fed  femper  fumma  rerum  falva  :  nec  cer- 
tatum  efl,  ut  apud  plerolquc  populo!,  cnm  plcbii  pernicic,  nefiuc 
PrIncipumodio,fcdamorepacrio,  Oiidiolc/um  tucnd,.rum.  Qui>- ' 
tiej  nofira  memoria  Hcterunc  in  procinau  msgnx  cx  advCrlo  aciei  ? 

Juoeies  non  modn  finc  vulncrc,  fed  fine  noxa,  fine  convicio, 
ifcciTum  efl  ?  quocies  fimulcaccs  privarai  publica  fedavir  utilitas ! 
quotie?  intefiina  oiiia  de  tioflium  advcntu  rumor  cxftinxit  ?  Nec  id 
feditionibuJ  tamen  magis  modelli,  quam  forttiniti  fulmus :  cuni 
femper  fere  quse  pars  crat  iuRior,  eadem  fucrit  felicior :  Sc  velw 
civilia  inodcrace  exercuimus  odia,  ita  utiliter  confcnfimui  in  cnn- 
cordbm.  H»c  In  prxfinria  occurrunt,  tjuse  fermonei  malevolfr- 
rum  compefcere,  pminaciorcj  refrUere,  yquioribui  fatiifaccre  pof- 
fc  viderenciir,  Quo  aDtemiure  apud  alioj  rcgnetur,  non  pucavi 
iQultDin  noRra  raieTcCrc.    Noftzum  morcin  panci:  mcnfiii,  fcil 

^luribut 


A^B  Z7©    SCOTO  S.  57 

S  quam  inftitucram  tasmeB,  aut  quaip  rcs  cxpctcbat :  quia 
Hbunc  laborcm  fufccpi :  qui  C  ajis  tc  comprobctur,  iatis  ha« 
Vf.  Mihi  quidcm^  quod  aid  mc  attinct,  abundc  fitistcdili : 
cgo  itcii\  aliis  latis6cerc  potcro,  magnum  cx  hoc  iermone 
i  ccpiflc,   &  moleftia  *  maxima  levatum  elTe  me  cxifti- 

F    I    N    li    SL 


19^ 


^^^^^^^^^^^^^^^ 


EX  STOICUS  EX  SENECA 


£  G  £  M  non  faciunt  opcs, 
Non  vcftis  Tyriac  color^ 
&dotis  nota  rcgix, 
auro  nicidae  trabcs. 
rft,  qui  pofuit  mctuSj 
ri  mala.fcftoris: 
a  non  ^bitio  impotcnsy 
mqudfm  ftabilis  favor 
i  pr^ecipitis  movet. 
quicQuidfodit  occidcns; 
anda  Tagus  aurca 
>  dcvchit  alvco : 
quicquid  Libycis  tcrit 
cns  arca  mcmbus* 
m  non  concutict  cadcns 
qui  via  fulminis  : 
Eurus  rapicns  mare ; 
(aevo  rapidus  frcto 
toH  tumor  Adrix. 
m  non  Uncca  milicis, 

(Iridhis  domuit  chalybs : 

tuto  pofirus  loco 
a  (c  vidct  omnia  : 
irritque  fuo  libcas 


Fato:  ncc  queritnr  n^iori 
R.cgcs  coQVcniant  licct, 
Qui  fparfbs  agitaoyc.Qaas  ; 
Qui  rubri  vada  lictoris» 
£t  gcmm^  marc  luadum 
Latc  (anguincum  tcnen^ : 
Aut  qui  Caipia  forcibus 
Redudunt  |Uga  Sarmatii* 
Ccrtct,  ]>ani3>ii  vadum 
Audec  qui  pcdcs  ingredi ; 
£t  quocunquc  loco  jaccnc 
.  Scrcs  veUcrc  nobilcs ; 
Mcns  rcgnum.  bona  poffidct. 
Nii  ullis  opus  cft  couis ; 
Nil  armis,  &  incrtibus 
Tclis,  quac  procul  ingcrit 
Parthus^  ctmi  fimutat  ftigas : 
Admotic  nihll  cft  opus 
Urbcf  ilcrn^rc  machinis, 
Longc  faxa  rotantibus. 
Rex  cft^  qui  mctult  nlhil*. 
Rcx  cft,  qui  cupictnihii. 
Hoc  rcgnum  flbl  quifque  d^t^ 


\x\ 


..  .  J.  urui<  lUHiicn  habc»,  V..  .. 

tilirim  CwiU  tifitti  ttmiH. }  Opp|. 
dam.  Iilo.  Captum.VlI].  II.  Anf 
JLflil  SritaDcice  IrquclMnrut,  IIi  t«. 

eiiiitint  111X1110111  iiuploitnl,  V.  i« 
Afulli  inlul*,   1  41 
Ag*<ha   Maigiiiiz  Scoiotiuti  It,eg)nE 


.Atnhjifi  cotpora  p> 

iiRt._ Comitl»  Mu. 

B.iobAii  «drciri»  i 


AtDoiuin  infuJi,  I.  41. 
Ajiicol*,  [Inliail  Ii  11.  ictcjuii 
St)"nDii  «dai.  tv,  i* 

■*i  ^Ainm  MWM  fM  «vMMayiiM, 

Aidinui  Scatnium  K'x,  V, 
biiaci  ac  Noi^bumbilam 
j(.  Piiiio  cam  £rhelfci( 
VtMc?i,  I^hi.    ab  CDdeiit 


BaKjli-,li  jtrtHi.  }  I,  It. 
1.1».  /;•  ^ni.    i>.,  01 


cipitvutn 


im,  ou^  Bi 

Albinui,Teu  Duji  Albimij,  (■"■ 

•f^btnj,)  Joinoes  Du». 


Albium  flvc  AlbionanilijuifnmuDi  S 
iaan:z  namcu,  Ibid  eiuiccymon,] 

Albuui  nan  modo  coloiJs,  ledBldi 
dinlt  nomcu  fuiuc,  I,  14.  Id  moi 
jliaic  nomliii  iodc  dciivan,  Ibtd, 


Jkl^U  (ni  Eiahih.  ftfulu,  EritmBiM 
mifraUm  aiialim}  qu"mod'idictruw 
Toc;  BiiUnnTX  iuipujire,  VI.  17.  Ei- 
ciciiut  tfasca  luimiiium  id  EdunM 
lilinScoioidiicliut. Vlll.it  Aiffi 
iDiliiciGilliimiausnipacxi,  ix.ji, 
a  Scoio  «uxiDum  «drciruiruuniKc- 
gcmpciuc».  VII.  1:.  XI +7.  Scato- 
lum  Libeitioin  aVII.  a  jcoiitF.t- 
Bx  cxdiiTtndiclbat  fubfidio  <eriiiiit, 
XX,  |[  RegilScPlciiegit  cxdlicon- 
foos  iggccdiuniur,  17.  AntiiicbcUct 
-     .    .     -.  .  Kcgiiam  EJluociami,  ic  ScoioiiiiB 

qu:i'dain  coiidii,  Ibid.  V    B..«i,cm  uoiopui  lolkttcuNum,  )l. 


l.  Ibid. 

luin.   j!.     L , 

loianun  AdeIud.  II.  dctudc  Hul. 
wn  Cuciioi  Caiaiiii  atitini  f ;.  do- 
rtini.  Ibid 
AlcxwJcilII.  Scototum  R.()tuliint, 
VII.  17  Coioaiiui.  ft.  Uaoienido- 
C.[  Miibiiiim  Hciuici  Aiieli  liliiJB, 
Ibld.  >  Cumiaiii  captus,  «o  NDin- 
gum  dcvmcii,  6i.  E^ui  b^ln  ciiw- 


ifula.  (^'!fA}  l.  11 
Almo  lcu  Almon  Hciviui.  (^l-uti) 

iicmi  lin- 


Altoi.  (jKlmm, 
— — -'— s  Cli( 
'■  ^ 


:}*. 


-iwick}  N«thmmtr<dVf<iuL 
AlbiaSabluttdiai,  (.  n. 
Je  difiz.  Ibid. 
Alf  inui  r 

dt  tliqoot 


A|pa  f 


11  SoDiDtnm  Kex,  V,  sl-  "^ 
-riOwiMJwi,  j«-  ffftfc™' 

iqaot  pixiS,  IT-  1  PiOiinBdcn 
-■"- -ipiusflcijedrm,  capuiqiit 

A^iiii'od'iui  uibi  Ga:iix    II.  14- 

^fa-tJB.    11,1  ^ljJliiur,    (^lj'U)ii- 

Aiabcikcleihus,Sco[o[UinIlcx  V  *•■ 

Amblinenlli  Kf  ilcpUi.  f  Ilc  Oiftu  / 
^•4«™«.  ^rSl  GJIlx.  _<"rif.i  ) 
inScaiia.JCVl  1]-  cjui ciudcUni.lii 

Amtcui  imicum  piodil,  X,  17.  «1111»- 
ciiilliix  iajiuis  gmci.  IX,  11.  uni' 
ci  )aiciiii  non  n^ligendi.  IV.  is. 

Ainiciiia  Principum  longinquoiuDi 
nuim  pi.ip;iiquoiummtloi,XIV,;o 

^«1  Hl^nfiin.  IIMC  CWmu  ^Hli». 
.^flirdnjjHn»,  ^<itrmnt,  Sitrmn*  fntai' 

JlT,  li^nmii-r)  h,  Tlvniu.       ' 
.^ir^Hmit  ( .Aijni.)  OtUiM  frmnuit. 
.^mligrn  &■  ^^tdti  .^iiJigM-vu  •fiU. 
AnJiitv-i  6-  -*iHiHtvnS,  fiii^  Cmi 

liaOux.  ni  Etrrn  a.k,  ,;\Am,.. 

Vndccit  ApoHciliu  Huogu  l^iUi/iiuii 
R.C|>i  pci  quiciem  vilui  iidoiiiA 
pDUicciui,  V-  j4.  vclm  OcaiiuicU- 
linSc"'       ■ 


n  VII    iDi 


iS.  Hollibui  Iniiiii  EJmbtii);i>ii 
it,  XS,  i^  Cum  Hucis  ILibi 
![»  SrciUnucxpeJic,  4Q.    tttiu. 


lirp-.J  Scoiiirepo.I, 

AnBDGiDur'sci>toium  B.riii  IV.  4_.         

^^•^mi.(n'EjrU/..-IS«J,jami.  Amfc-nut  rjoj.i  ]    OHntrfis_  CciiJr- 

Aniubclh  P.cgiiii.  vid.  Dtomundi  iial^iain  iiiifliis,  AVl.'    14.    puii- li 

Aanindta.  (.■imtndnli,  fy«  /i»  Stnf-  lejigioiii  add;ilii',  ij.  a  [1,.  ut-i  f  -■  ■ 

ADMBdDf,  (.^mi.  fiHV.  i^nimx-  Ai=jfiiiu.'[N!e  Sc-niii  ]  Rob.  fi.li  An- 

ridaum)  flSviui,  I,  17.  ArcfkJmijLB.Pt.]  a.cium  E.irjnnoau- 

AiuKviciui  vld-  Alnevuiu.uxi  Scoili  ni,  S:eiliiii,  Si  Etliuibtirgi  p;arc(iu!, 

oblclu.  Vll,)z-  IX.  )0      Duiljflio    re^iium   ucicnii 

ADnius  [Jo>njfibu)oledeBeticiunio-  oblbi.  Ibid. 

ADKlmuiNoimii 

cpifc<.nui,  Vll, 

ADIoiiinui  Fiui.  1 

Apolefli,    (Thi  Lirdi  tf  ihr  ^riiilii.  Aiii  eoipun  nngeiuri:.  ii,'i>. 

iar  viri  t  irtimi  Kitr.i  0'ili«il»'  tliHi.  AnnifliAidU.  (_Z1rm.^tau  t^«'rKia) 

MMitm  tffitmm  dnttiiir  rii  m  pmtluii  Join.  Lnronuni  duzli^uuo  Uiii,£U- 


Luaiix  Acchl-      liius  pcei.am  dei<itc<iui.  !t»j. 

Arnthclia,  M'i'/t  SiU-t  Sr-;:.)  I,  ;». 
Uibiciim  ID    ^^Jtbt.i.i:  IVf.rl.  fll  ui.iL  if,i,r   ■( 
■^■Sj't>  Ciiiiihi'li7iim\ri^.-[i,  tira: 


_  I.  JCIV,  1 
Aiiie  Tcvioiiz  1 
Aciiarus,^"' 


...  Xa  II.'  

ApoSalia  ■  Deo  puniu.  V, 40*  Aciiorus, Mri'»,  {('.)  Micliul,  1 

iLqiiaiil|a£idciconT«fa,  I,  XT.  Acogannap  ,:<niiz  omC!,  .X1I.>.,. 

iliui,  i'lV,'4J.  mili.  .A:thltt:.:,.,, 

Aquiiania,  AqailiiiK,  Gamz  piOTiii-  Afclrpiodoiui  A:l(jtuni  inuieiait.IV, 

cia:  iica  feic  pio  DuciiuGuicaiKnC       4;. 

WCipiiui.  .  Atkcrmainfiia,  I,  ;;. 

Arania.  (.A-ix,i^f>ilsi<tiiJlii^ri,Gltitt)  AircixJiiooi.ucnrarCDmej.  XI.  \:. 

I.  14.  uiide.  ,  ,    ,  Afl'nia:oiuni  iulicemm   r.ipnlicrjm, 
^rA«,u,,  (  r..r  E*'l  ./^r«,;  timlM,       XII,  ..j. 

frtmtfiwtpii  Stiiirnm,  rfjiiirfc  //j.  Aflt.'logiejrum  prardiaiooum  Ituii.it 
'm,-i>mrrHm'.  j«..««i  Da.^  H.i»i/i«.*.       mIici'dJicli,  XU.  )4   J7- 

Aiboiaila  lnfuia,  I,  9].  Alila  inliiiz  113  ditlx,  I,  41. 

Ai^orui  Uieni  EIiui  ex  adulierio,  V,  Aihelf^um»  Danicf  ecn:i»  impeiauii  ■ 

II.  BiiEionumKti.a*.  Siiriietvin-      pi^t  acie  cxitis    V.  f*. 
cii,  Ibld.    Leihiliiei  vulaeialui,  al.  Aihclftini  Viilun),  1b:d. 
EJuiekieinm,  Ibid.           .  AclKlAaiiusEdifJcdlAnGlinothu]  Sca^ 

Aianro  Hrniici  VIII.  Aogli  nllo  Ci-      tot  tt,  Danoi  beUn  IUpeia',  VI.  i4. 

ibaiina  Uifpaui  filia  cuUucau.  XIII,  Athlico  lcmoium  Rei.  IV,4<>, 

17,10.  ,  Aihoiia,   l.AiMt,  fif^anrt  P-::he^pi 

Aid  an-lUbi  iiiful),  I.  }l.  *4r.)  icEio  fciiilli,  1   t|   /"''-. 

'    Aidiefcata  iDfnta.   I,}].  .Aihtl,B„ThrTLirl tf..Mrlt,  Cimci  Sce- 

Aldu*  Infllla.  Ibid.  (m,  cmi  Stiurit  tr.-r  iif, 

^rrlliHi.   (n,  F.urref  Errel, )  Hluti,.  .Ai«i*.^~4ylt%  }.Uriij,e$,dmlHr>i  ld.Ai. 

inZ"i"-^&^l!".iMmTmJ^^I'.'         "  ,  ~~  """   "'" 

A.e.klliu.,  (tril,,«r.  0.  ^r,.*,".  c^.       ,  ...      . ,  ,, 

Hi-rntiqMm  fTtfamilit  ija,  pinnic       rifia,   VK're  ^riei,  mHi' 

vr,p,i«T.  n,     -hr  Liid  Er,fy„  Jinl  AtiaCotiU  n    ti    a  Sc^ioii 

£jr/ •/«•?.)  Jo»o.Aicskioii»omi'  .Avilltnii.  aitS'ij  Ifftndtat^  ~~j:  ■ 
nm.  U  accii  SiciJim  p:i:reftui,  Jjc  inrf,  «ifuU,  a-ihia  CantiiHm in  .}ti> 
V  cducailoQl  Bca:uoliiui.XIV.4,  }o.      SimirfittiiS. 

Amklnui,  rioan.}  Joio.  F.  Aiaklnix  ^i.driVion^iiMnri.in,  Bnrrii,  HriiG*!' 
Dom.   In^illiBin    Lega^ui  milTui,       /m  HiiHririin  Cjput. 

XIV. 49  lDAngli>mI.eEaimiiiil]ui,  AucWiiai  ui  b>.i\i^unW<LD'n>^'nv,>».i 
Sf.  ktgiBi  aiAonkiate  JLV,  fi.      tiainaUa»iiun».va,XS  A\.^t>, 


'Uim'.  '"  " 
KUrcifi-IMd 


S«/.*;».B..r.»«,„ _. 

AUAuftmiu  MaDactui.  in  H'ltinnljlD 
■.brcioiia  roDi.  R.im.milTai.V.i* 

"  *  \i«biepiicopmo 


1«  Mitut  . 

(dit,  Ibid. 
AU>i  uiilf  buMQo  pkiuirquc  piapo- 

^•■h/.bi,  bn^e  r^Kmtlf.  DnciiGAlIi 


I     N     D    E    X. 

BiicliiUK    fA»(/«,(^J  DMlAM 

Bul^ciun  inKTficii,  Tx.  1 1- 
B'i«>  4uii  II,  I    ID  ronimo  famm 
•pudGapo»  tc  BriiuuK»,  i). 


Bunuai*  lolah.  I 

BuOduDUai  (^CIil  4 

pidnm  uBde  dialm,  yJ 
Bitoou.  (71w»B*!r  «'J 


^■vir«Mfanu 
Auxiiui  Af"' — 

A>UII  L9CU>-   (Llrh  ,A»;  c 

iB  ,.4^/a)  Ci  RarliM,  1. 
B. 

Jr.„Ci»{A<..'tu<l 


I  £«(l.(hK 


IdHiIi  Mivi  erope  Mnlluii], 

.B//«uO  1.1» 

. i»{A<..'tBHli.«<MMrtf>iiN>r«- 

BJ'i,».um  cpii  mlSgr..  1,+,. 

B^li'lllKin,    pi-hiJl,  o-iWB/r*  vitlil. 

m...rmi,m,m  tiuHltli  fijn  nilnlfdi' 
SJ<X**'.  BAHfgiry;  villi CiTH  *i  Ed- 
B'>fuiiui.  ( ^j/itiir,  c>f ,  ]  Hcn.  &iruai 


^x   CUlt.'!    2VUI.  4).  4«,  ic 

E  paiics  fc  ariliiDgu,  XIX.  j. 
tnie  Rcgina  ni  dauii  luibiK 


cifcali  ^^/i  ri(fl«is>aa. 

.>Bi/«.,  (K  )  Hcni,  Mcia- 
bii  ID  AiDgliuD  cainira- 

■■!■> 


r^iln  iafuii,  I.  , 

«i'v.W.4  B*'».   /Ill  ii 


;■■>,  BMihirrm,  trjt  'Nmhn 

:  loanuii  Vlf 
iccrui  [ibdlu 


IiDCho,  Abiix  Thuii 
Macbctho  Jdvccrm  cilielleijDi — ,„ 
I,  Ibid.  DaDoi  lupuac,  7. 


1  Macbrihn  i. 
Iinmtiaui.fB* 


yuglaflloiui: 

■1  Stuum». 
1»  imnjs.vm.il.  Mig,\«» 


l]Of.  . 


lociu  abi  Alpoiu  ciliui 


lii  0»litlm,  Ill.jwfH  nmtw  ric[4. 


CWCi  I 


B.fTiuiut  LcBaiDt  KLm-  1 

BtfSocn.  iliu  DoiucU  imiiD 

iciti  odeu.B  numuail.  VI. 

Bnivi.  {n,  H,lt^,',.)  cmui 

l)uitJtc.indictK.abAlti.i_ei 

tizrpolini.  X,  •«- 

fi.ajiv»  mI  ('Imi  &fj,«ia,  Au,jl.  >. 

Benthia  uilula,  li  1« 

BemiK  MiTcoluinU  II    Gl.-|,  Dtaoel  ' 

BeclcfihLs  [Vhoml  Camuaiiz  Artil- 

epiftppQ.   VII,  64. 
BidJ,-Ait.  Bidlfi,   ftfiamt  ^■^lii, 

Bc'd»'5"t»l^r"l^'"''C  "'""■ 

Bei,  (.lUi  B,,y  f.iUiiur)  Scarit  Caia 

i,*i,h.:'U  .irfL')  Eqglia  ab  A» 

■io<i'H.  vni.  j. 

ft7s.»m,  77..  N(t«r/.ii.^. ,   tr  L,<mCu> 


Belhcb  infuu 

BcIU  licii  fix 

lu  Cinulicuii 

Belbmr— ■■- 


u  KomjacaliiaiflC' 

cmun.uni,  vn.*4. 


'iiii1c"™'w. 
6al'ii>l'Oucibut.IX. ;,  itf.captni,  U- 
B./ft.i,  BiH.  •tgMiif. 
Beltt^ualnfuli.  I,  )(.        ,. . 
BeUi  Orcideitfium  B.U  llbi  nuui» 

Bl:f,A.   S.*i.cf,  G.'/;.  "S"  '•<  fnmit 

SiiiTal^^^Mimul^i  ,'dini>  D.  Bnt^iHh 
aiiiH  nlU  vr^i  Hiftnr,    vuln,  H. 

BrieCicimanii.liUinligmficate.  I,  H. 
Beiotr,(^>e)',Nepinm  filius.  J,  1+. 
BeiSc>aiii(<n^.l,)l->lla.)9.'iU*S>«    ^ 

Uci'ha,  i.  q.  Peiihiun.  VII,  jo.  BtrU 
piri  nugni  lDHD<iauoiie  Tu    aamil  • 
Sliuci.  Ibid.  t 

FertM  pio  llietOD, 


.  —  . ,-  a  Scutii  [UcpiuiDi  .  -    -. 
Anglo  obliaciui,  4).    >ix  ■  Scolli 
ca^u.IX-f).  iKium  jb Aiif lii 
.   Ibid.  0|iiijilutn  aOtlcaiico  VI 
icAiiuium.  Xll.  ).  AngUi 


Bciiii.ai.  (AiAH,  cct.)  AicbiMduSi 
AV.  41. 

Xoiioii»  [Djvid.]  Caidiadii.  &  Fmi 
AnjTiz  Archicuifc  pui,  in  Galliiil] 
Diiaoi,  XiV,  «),  ii.  Fillum  i'Di- 
menium  Ktgi  l^ubjicii,  2V,  i.  tcFiu- 
icgrm  cligciKtuin  cuiar.  j.  ac  fiiude 
dcKcla iHiiioieatjicjiur,  Ibid.  incu- 
ftoauin  daiui,  ic  bi  vi  p,ilt  didiK- 


I    M    D    E    X. 

odiu;  ['^^ii']  ib  HBtnllwniEs  obfcf^ 
lii-,  .\,/,  1 1.  idieiliu  Ktginim  K 
ll'j:iiucliun)  ciima:iibcaDiuur,'XV'll[ 
41.  1  pioicgc dcticii.  XIX,  7  Jicciai 
ad  ridenem  tiAallli  101^:11.  ;(  ad 
Moitoniuai  Iblb»  XX,  «.  cuoiHj- 
iDditinir]  te  AigaibdiD  cnfilia  C:,u- 
fiii,  7  aLciiiuuriMeBCuifidciii  IL- 


utDani  EcclcHz 


Bia  a  Gilio  miiia  (c  haudaium  Indi- 
gmiui.  ij,  Lcvimum  inani  rpclidil, 

tui,  tt.    inpuiiuiii  ti,clijiuiiiicu]io- 

iMlzvitli,  iB,  ji.  niiam  fuam,  miu 

yoinJiii  Citluidis  dclpoudci.  )».  in 

lua  aicc  irudtlaiui.  40 
Bctoniui  rjacofaui}  Uli&az  AlcEuC- 

i>iIcapu>,DiigLiri.>lnlliiicui.XlV.  1 1. 

■b  co  ad  laitbiai  compuHui.  10.  io 

Galliun  niifluj,  XVI,  14- 
Ii|Ba  infula.  I,  jo 
BilmadM».  IByltnd.)  CmMhiumm  ^f_'i 

Bilciui,  (Bigii,  01  BttM,  (tr.)  UDl.  in 
HibeiDti  tzjlu,  VII,  ji. 

MiiurirtiUtiru  ffmlMi.rtginmiim.  Btr. 
ry  didlnr.nyiu  milrfttu  ^Avtriinm, 

Btaca:ciiu,  (Blattttr.cig.)  Pati[ciiu,ab 

io.DncHiiinlo  imcienipta).  Xlv.itf. 
catciui  [t^Lb-ituij  CcildlDBiauz 
Abb  a  cxiut,  Ibid. 

BMDaiuni.  p->iiuidi geout.  I,  ]|. 
Blara.  (Bltir,)  iCKlii  inlupFiloie  Alho- 

j  I  luKC.  t,  11.  n  4i<>  Blfum,  Tht 
cZlVtlBttr  ' 

M.'ifi~/i:  CtMii,  TntEirl  i/BlHi  Cmilii 
Gtlh  lilHlMi  ai  mii  Sl.fit,   Bl,i,,  <d 


ducnoi,  is.  ijui  &miIiiB 

Bctl  ut  ishx  ]  IL-Rcm  blaDdiiii)  ctfit, 
""    '   .  J  •n    Kcniicdum  vulueiai. 


qxj^YjZt 


ibum  Stuainim  ii 


Tcoiri  ciciiiu,  af,  ( 


.dius  [tho.]  Cincdlail)  filius,  Rre^S 
"  iDinjmi'- 


jiartuv.quinuncFoiiha.lV.  1 1. 

,4v.  liuaatui&advuluiLuadum 
ndi'itr,[^4T.viiid,eitur,Vlll,i«. 
t-  Kiji*m'..(ft.  Slnlhhir,.  -t-nr 

of/n'/^'""''"'"'-'"''^''''* 

.    .jjrJaiU!nuli«inSe"ta,Xl,4V. 
^^iiiv',1  ^it-ilimt,  w  6-  SMtni.  S:l!i- 
,i-  6-  Bmn*  Mniifim.  B,l,rni%' 
U  Mir  cifmi  Ttrtnai  Bmtmtmfi:,  vx:!* 
Ii  etlitiHi,iiifii^itUdHufF,i-v.iit. 
BtribMi.Mm  traflMiiau.  V„ii. 
"     /^wra.,  B.t:lmi,ii,t^. 
s,  (U«/f  )  inful*.I,  .4. 
1,  oppiJum  ScuiiidtdituiliVIlT,  1 1. 
buc!ui,(^rbH/,[«]  Adimu.U:- 
iduTii  Epilcciviu  Martam  R^oiin 
ic,  Hcbulao  Bnitancbz  Comiii  cou- 
ubioiuiwt.XVIIIilo.  Legaiuicuiai 
!i>i.in  ADilhm  pioflciTcirui.  .XIX, 
a.  n,<>,M,Rm.  iiim,7h, EjtI ,1  Btth- 
■  il.   C'mi,i,  Siut  tntlli,!. 
iia.     D™i,  ,,,. 
tii3,    U-^s  HiOxCilX,  It. 

i\i-.[r,'tid.,,g.)  iLoocarw.I.Y,*]. 

ll;{C=niia  oppfdam,  II.  Ji. 

Brciliu:  iiiruliuius  aDElCio  piaAi|iius, 


B;';;i3nicx  inlulz  apnd  fMptMOum  pro 

In  uklA!  BklQA,  ^Bkfe«t  cleii- 

s'-f,:,u..  Br,^;ie.  ttt   '..Uihnm. 
Uii.  ..„.is  L^-eii..  [L„y,  B;,m,  or  B„.w. 

iiKJICi.  ^  Bli^iint,  U,  \\. 


Mri/hnimftilni,  Tlu  II 


, •^'wA'-  ^"f-'  '"*' 

■««•iiM,  nfMwffffaj  i'«ii»i''"iM«  J  nc- 
lciiptis,  1,1,  tidnocMii  tjutuuin"! 
CkiiotovtifiiiB.  t  iton  pilwuiinjolw 
Cclke  Lituii*  U<(T>i  eoiDnitbdtiuin 

-  *.  quomwto  a  Cnclh  Uiioilqjt 
lctliiiMibui  pti'Iiiuin,  S'  quibulaiiD 
HiOQilcii  u  nonrise  ibh  piovirca 
f<<)n*PS6iui.i.  II.  11. +1.  m*g'" 
iDdemcitiiMii.  VI,  17.  t.  11-  q'"' 
Icmpwc  I  peitxfiaii  «niisui  0u.1i' 
Mia.  IIi  «e.  4 1 .  SiU  txCaw*  ilii  Iq  tu 
MHllbW  defcilpiio.  III.  i.  a  dcuKcps 

BiittitU*  miiHr,'XnrMpit,etLiti:tBTit- 
'M/i  Otllufrmmit. 

>iiiiaQl  GaUuiuai  n]on|.  1.  ti.II,  11 
Snnoiiotuin  oiigo  iibuinii.  1L4 
coipMi  puijf  liiM.  I  >  oliin  bsuiDti 
ItapctiliaoiKlilceiiicbuii,  Ui,i-  Viij 

IliiUj«ii<'iuin  gcmJuRi  Oilgo.  11.  1 


i,.iaimhirtn,  OT  Oam- 


B.iiiurui  Ht/tii'!'&'cdiui"filiiis,  I, 
I).  II.  II. 

diui,  Miicaici  Scoiut  a  LuLNmi 
czrui,XlU.i;.  Aiulicti  cjui  fiiiui 
LuliiuioimnliiiiUniuii  affiai.  Ibid. 
I  TliomaUaririouirui.  11.   ,    . 

BiiFinnui  [Join.J  ei.khcitiondiz  Co- 
tntt  pi^u  capiut,  Vl[>i4;- 

SiiiiDDui  [l^ob.J  aulu:i  gi^iU  noteiii, 


ll.i(.auo«uiciuii.gcncicul . 

Ibid,  JoD  aniiii  lub  ttnpciio  pcp 
Rtiin.  17.  »Si»jnibiij  rubjueaii  lo, 
Scoioi  laceiTual,  IV.  ;i.   a  aoniimi 


oue'ptilio"r!i, „._    

liftilque  tmcidaoiui,  ^.  a'i]m  a  Ro- 
muut  icRioneiii  Bcclf  iuu<  lold.  aSco- 
tii£c  p^s  nilli-ial,ijiiei  [rudtfiti.  7. 
)],  li-  eotum  :d  Actiuni  cciaruliin 
liiciA-  I*.  Sai^nciaictiTuri.  ij.  in 
pCDinfutam  Vjlliam  Cjmpulli.  1*. 
ixI,»niiUEMii'iie:<ft  dira).uIuCiiii- 
ftttiiiCEUmeJoiU.  1«  ,  .. 
Xiix.sc^ili  lupiuiji   lade  dlmuiuiivum 


E    X. 

Biumu,  (Smn,tu)  ILtchudtH  lut^ 
«•VtCunriCtut.  VIII.  **. 


Biutli 


CUin4.]  Il.obcitl  L   fitm. 

fWuiidui]   Rubcnil.  fiaie 
---  -    iMi,  VlU,  it,  Siumi 

..  ii   if.    piciimui  po" 

IL^i  lUipiEta  mutuUm  faxiti  Moa- 
vnu».  41.  •bHibeiiiiiR.-xappeUuBb 
41.pi«iW  cxfui.  laiJ. 
taHiittCMigtilut]  iitmTliotiiu.&A- 
Iri.  liiiitt  aoDciu  I.  ctpiie  mniuiii 

Biuffiuj  [AobcRutl  ]  Anntndl-  Do- 


liviEas^t  Aobeiiiu  11-]  Aanojii 
Oam.niffii,  jcanctcoBipenm,VlU, 
9.  (jub  gcoeilrgii,  7 .  mHBuuiniui 

iiuliii'!  [itobci  usllf,fl!.'ob  f  Koh. 


Bit.ir>us|;;n.abciiui]  Cuiai  C:nin.     , 

t.in  priliu  idDuDtlouin  cjfuj.  7 
Biuiuu^  4^1^obciiui]  Aittuaniu cipe    ' 

BiulTius  ['ihcmtt]  CiiiajrCoinct.ll- 
tci  Eju^Ji  H.eiii  Hib.  aoitiui  fL<^ 
iiuaiTO&ail[L..«it.  IJt.iQ. 


Hiain  cvmii,  W\,st   MDiavlam In 
Aogliim  cominiuc    HIX,  i«- 
ui:i>.nii.    (  B.ulm,  rira  m  prMjiSrt    ' 

lua,  lcu  Buya.  major  fc  mUHii,  iulii- 
li,  1.  i».  itcm,4a-  liem  (]i<duz,«i, 
uUocui,  (B./:«^(»E.).Gul  Aintuiid 
Scoioi  d<  hai.  lA.  17.  miciDctiiu.  |i- 

Bulius,  (  Snll,  («-  ]  Stcphauiu,  Aii^ 
nti-aJi  pulio  viflfui.  iHU  «     ^^ 

•^■•'■un..  Btrtn,  tff.  ^ /4i<ii/i4  Kifii 

Bi-rditiU.    'B(W<4im,',   VtfitiiM  GiiII<» 
yu,   ^-yiiiBrfj,  O4/J14  erniacU, 


■■  1, 49<  *S*  dax,  ] 


c. 


LAHUS  Scoioium  Froicx, 

Sculoiuni  rrORl.  IV,  il. 

waidilV.  ABBlinlia,  Jacobt 
o  pii.milii.  X%/ni 

lagenio  ciDCadaiiu,  II    i«' 
■:iX')UsCommcDi.  dclumia 

lisCoijluf,  I,if.  11.  i:. 

'ifiEJ^^ibid''""'"'    ^ 

JkCjlcduiili,I.xj.  (osfiiiQc 

Ithn,  MHtLtr*T«fh,ibt'>,'«u,- 
Wi«  1  ■»»•'<  Ji^tlic-^.Tm 

fV/,.».'  Mtriwum  f.M  Pittr- 


/1*1.  DiKHm  «Mnira  Uui  »< 
/(T'if>ii»  }  Aicl.  Duininrcj 
siiimiiuimcmDitbili,  XI  v> 


..y^CiJtniiivitPiim:  {h,.,nmH, 
.  idluusieduccnuicftAuUu. 


I !,   it  Mz(cE»w  Juddm  toilirt 

Diiiiui,;!.  EdiDbu^amveniiciciiu- 
ii,  !i.\,  »■  ijui  ■uai^,iit«>  aagva,  j. 
fttici  lunca  (jusScchemct  tuni  id- 
vcilus  ft.cjicm  lcqulaoluui.  loid.  ia 
AiEaTbL'l»<ii  cnni  HainiltaDto  lUlte- 
di<,  17.  rcfioicGicliitiidupviiuiuAi 
jutqunDOO  piotnitiiii  (:. 
i^mbclluifoilelp.JpctducUionisiccu- 
niai,  XlV,  f+-  dum  «vadeieton» 
iijt,  «m  ixEinaus.  ibid. 
jTnbcllui  CHugo]p,j:ftauijaiidl(n, 


CJiiii,  JlVI.y. 
Cin>beiBilHiliUui,II,. 
bii  dlcll,  Ihid. 


xir.li 


«•(CalenuiJ  III.  AruihellL 
luo*  eScoiii  Kttloiibuiab 
Tioicse  confllti 
oeWlSflii 


^^ 


s,  Itrid.  adri 


m  jus  locaiiu 
lcntcm  de|iH- 
.  (b  hoc  Cani- 

,  ihtlmtr,,  ot 
Soifaudii  CU- 

M  C/m  Cnmt.  ■ 
U^lif.  r.jm 

Glar- 


r™.  fv,fi«Hm  Sl 

Laintrciiutt  {Cimirm.nf.)  Ji 
gni  i>|ilej.pui,  AI,  -].   ijniiiuiii 

;.iji"diKunniB,i,ii.IV,);. 

: . .  ; .  ,^^K.mi.lui,  C j;.™,  Ot  CHwr.) 

.iifjj.i^ii.aiiiluMt,  Ctmiatifmah,  CMof 
biHm  yrifi  Srirlmmm, 
C^mncihMuui,  Thl  tmrd  if  Cvmntlm, 
I,  ^iaimfAiififi fnlli  litra  Ihnilit. 

mum  Hftijtaitr»  0'MII«4. 

Cimpai  Lipldiui,  I,  14. 

-'  ~   -  Danonim  dux  >  fcjtit  ocdfut, 

_ jlola,  I,  j5. 

(„,...,/■( j.  Cmbj,  Mi«ifiirii.m,  Oh  Prit- 


,ndi.u  t*/4,  mufcwB,  r«ji.*inj,.  ,  „_ 

,Jrj   kprr,f.,li,  htud  friiml  t  Vii^ni 


l  j,M.. 


.,) 


s  ( Gilcfp.  ftu  Ardubald)  IV. 
;lizCoin».  delettui  quicum 

(poflei  Moiavix  Comitej  co' 
i^riiuonialem  Dclphiuo  fcc- 
1,14.  alUgeiiicidpuiloiIsre- 

vindicci  mifliu.  )o.  idtoi  fc 
-i,  1 1.  exilio  moliaiui,  }:VII, 
lUE  c  eonjur^ioiibui  advciius 
01  &  Bodiaelium,  XVIII,  41 
:  rjueioium  B.e^n<  piodii. 
iinluispariibuiao|uDgci(Mo- 

imvenil,  1«.  B.eeiiiii  cauliiTii 
XIX,  1,7.  copiuum  it.e^nj: 

pcnnno  dolotc  coricpiui,  10. 
fabdiiunpiofiietiiecalai,)! 

am  raolt,  i4<  ejus  modeflU.. 

ftoieif  io ifmua  icc.piLiU)! 


Ciiiia  ii^uia,  I,  }t. 

Cm.iei;,    («;i*»r,    rwi»  fi,  fni.riU 

't.„.  jnm,«liiimm,  Tht  iUlttf  l^it. 

cX.liiliVksi'',^lUr^li}m,I. 
CtKlu^ia,   Canlirmrf,   Ctiuti  itfHI,  ^ 
1««..  ^gliM  rtimtii.  fiJt,  litinp^. 

C>f-bniUH)pcomoniQriiun  AqultaDiar, 

Capuii).  (na»N4  JtK<,  »/H/d<J(ram 

i-"-'ft'P.  K,-'Wr.™  J  1,  jj. 
Cjr'!!  lOlula,  Ipld. 

(;.:,:.!.  (C**/,  VHlri   Cr,l..  tffidHOt  i, 

0-  „„1.1,  fi/.«(-7.  «t,fiif„m  )!.,,. 
CaiaiTiu.  Aihltojnii  fi.iut,IV,40.  Fln- 

ilucuiu  &cgem  fniicn  fitua  laoik 
oicnaum  cnni.1  «v. 


«A.tl.  ■  FIOMIC  cipil,  »1. 


»l«».'ge»IrK»,  T.T.  I, 
nue  piiinu&  oLniuiiii,  i  i  •    ir.i; 
INd^    foo  annii  lub  impetio  k>b 


^^ilS^   ■3**'""'  ^^"^   * 


■'^% 


I    N 
Claliiras  SazoBiiai  Dux  a  Scotis  caefus» 

V,  15. 

Gmbri  ( tnitquam  Danornm  nomen) 
Gallu  &  (iconanu  Latronca  di&i» 

CimhKA  Cherfinefkty  Jutlmdt  Gtrms- 
MM  peninfitlA,  nunc  r$gni  Ddntci  fart, 

CifforTbana  refht  teta  es  JKefni  Settici 
pars,  ifua  tnter  forthdm  &  HMiriani 
VaHumfeu  ^^fiiam  intetjicitur 

CJackmanaiia  (GacmanaH,  effidulmm 
CS^  parva  Prafeiturat  a  Ft/a  grtvincia 
(cMJui  elimpars  trat)  dtfupta)  1,24. 

Clancbatan,  k.  Cianchamcron»  duz 
prircorum  Scotoium  tiibus  fcmu- 
tuo  tiuddant,  X»  3).- 

Qai cntius  (^-  Clarenria  Dmx,  The  Dukj 
ef  Ciarencet  it  erat  Hen.  V  ^AniU  fra- 
ter )  a  Scoils  occifus.  X.  21. 

CUrust  CAire%  c9^,%Anttiium. 

Clatidii  Cxiaii»  tcroplum»  I,  22.  I\r, 

§8. 

Ctcmcos  Scotus  vir  do^us,  V,  53. 
Cievtltmdta  Cleveland^    re^iuncula,     fgu 

Comitis  patrimonium   in   agre  Eivr*- 

cenlt, 
Ciifferdut,    Tht  Lerd    Clifftrd,     n»6iiis 

ZA>igiut, 

Cludanus.    (  Cludant  GaUevidia  flmv,  ) 

I    19. 
Cnapdalia  (K^apdale,  refie  ^r^Atheliay 

^  Canti*ratnterp$fira)   I,  25. 
Cobcla  (Cepim-ej/t  tnfuia  Orcadmm  mna) 

Cocburai   Salius     (  Ce  kturn*s    Path, 

ita  appeUatus  lecmi  angufius    ^ua  rivu- 

Ims   (Ceckherftus  mminatms)    Lethia- 

mam  a  Marcia  difitr^inans    mc  inter 

dmes  arduis  Ceites  defiuens.   haud  pre- 

€ul  a  maripme  tranfmittitur  )  I,  1  f . 
Cocburnus  (Ceckhirn  er  Cobmn,  ror.) 

Gul.  OaiUum  UalJum  occia.c.  Xiv, 

lo. 
Cocburpus  [Gul  1  Meadcrlandius  ca- 

pitali  fupplicio  affeaus.  XIV.  i». 
Cocburiins     [Joao]    Or.iiiftonius  a 

Bo'huclio  capius,  XVI.  46. 
Cocbuious  [Ntfiianusjprzfc^uscqui- 

cumlAGaiiia.  XVIII.  50 
Cocbnrnns  [Fatiicius]   OalJcctbi  ards 

prxfic&us,   csm  advcifus  Puglaflios 

ftrenue deferdit»  XI,  3 1- 
Cochcianus  (Ocheran  er  Ccchran,  ceg. 

cujus   Prtrxept  Duni  Denaidi   Cemittt 

titmlmmrtrtf)  Rob.  cx  archite^osu- 
.  iicus  hanst  XIL  3  7.  &  Marriz  Co- 

ines  4tf.  fuipcnaio  vitam  finits  4;. 
Ceclamm^   Ceekla»^  4grx  cfi   Tevietia,  in 

memte  etu/kem  neminii  jita 
Coi'a/A^^y/#  regie  iiter  CariQam  & 

Cmnigamtammedia)  I,  if.  iv,  j. 
Goilos  Briitonum  Rcz,  Iv>  5.  pratUo 

cacfus,  ibid. 
Colca,  genns  avis,  I,  4^. 
Celchmmmnemut,  CelauheMM,  SilvaLevi- 

mta. 

Colchoniuf  (Cel^mheun,  er  Ceihetm,  ctg,) 

Jovu  ib  iLbudanij  intcrcmptas  XI, 


\ 


D  £   X. 

Coldto^imia  (Celdingham»  Cmtelium 
Marcia  ad  dtea  mtlua  ak  %Ai4  tfiit ) 
condi  d9  Vll,  is   Cftmau.  32. 

Colcilius  (Celefl  §r  Ctlece^  ctg,  in  f  m« 
Cemarchmt  Balnamonia  prtmas  tiim  te» 
iM»4f)joan.Ciafordiwmdrferit»XI,  3  9. 

CoUa  iuTuU*  I.  st. 

CoUegium  Judicum  Ediobargi  primo 
iaAiiuium»  XIV,  43* 

CoUinius  (deCtilipn.  Menfiemr  de  Cha- 
tiilen  Galiia  Thalaffiarchmt  &  Fttte- 
flantimm  Gailictrtu»  Dtex )  Gafpar» 
XX,  13. 

Celhtmt,  CulieH,  flmvit  &  tut  eam  fitt 
eppidtUi  nemem  en  regitmculn  Btvu^ 
diHet. 

Colmannus  Epiftopns,  V*  4X* 

Celrtffia,  eadem  ^ua  CutrefKa. 

Coluanfi  infu!a,  I,  36.  aiia  it. 

Coivillius  (Ttf/tff//.  er  Celvin,  ct^.  cu» 
jut  Princeps  Coiviilia  Regmfmt )  Jac. 
ab  auia  remotun.  XI V>  3 1. 

Colviliius  [R.ich.]  Jcan.  Achlcccum 
interiinit)  Xf.  31. 

Columba  (&  Cyiiemhanu*  perperam  fut- 
iufiiam  Ctlumbus  aiSms^  St.  ftiumh 
er  Ceim.  Si^etms  vtta  fanSitate  cele- 
btrrtmust  sAkiat  trdinte  fimUi  Be-U" 
di^ii  multerum  Ceenebierum  Jundattrt 
e  qu:bus  inter  alia  eminehat  jona  mt- 
naflerium,  Beda  Hy*  vmige  Ictlmk^ll 
di(ium)  V»  3  3.  cjus  fummaau^o- 
ritas,  ib.  Scotorum  de  Sdx:>nibua 
vl£loriam  cadcm  hora  fodalibus  luis 
rcruociat.  15.  moritur,  i6. 

Coiumbae  Infula  I,  3  7-  alia,  42.  prter 
eadem  aua  Jona,  IcolmkjH» 

Coiumbaria  (It^an  CaUmM  or  Cbalman, 
f.  d.  Jnfmia  Colttmharum,  t/£budarunh 
una)  I,  \<i. 

Colurra  lofula,  I,  3^ 

CemMrchus,  a  L.tird,  Vtlla  vtl  pagt  Do» 
mmus. 

Comenaidia  Refu!uu  The  Lird  •/  C#- 
mernald,  tituius  efi  tjuo  prrmum  Ch* 
mimorum,  deifide  lii  «v*^i«.  FiAmini* 
erumfamilia  attSta  efiy  ptfita  jA  dig^ 
nationem  VQonta  ComitumtVtctx.  tjl 
antem  Ctmentaldta  faitmt  in  Praftctu- 
ra  Levinienfi  ^  ,. 

Corat»  S:abuU,  (Lerd  Htgh  Confi.ible, 
Ma^ifter  Eanitum,  ^uot  munus  apud 
ScotOi  hareditarimm.  per  muita  fecuia 
oitinmerunt  ^relii*  Ctmitei)  X,  22. 

Comitia,  The  Parliament. 

Comitium,  The  Paritament  Hemfi'. 

Cammodus  Impcraior,  IV,  i^ • 

Coflaiius  Brirto  paccm  (Uadcnsa  mul« 
ticudinc  ftditiofc  coofbditur.  V,  11. 

Conaous  Scotoium  ProicJC,  IV»  1 3. 

Conaxus  Scotorum  li.ca,  particcps  con- 
jurationis  In  Faucm,  fV,  3I;  cum 
Rtmanis  conflicit,  ibid.  voluptati- 
bus  fc  immciiit,  ib  io  ceUam  indu- 
fus,  32.  in  Cimodia  viiam  nnlt,  3  3* 

Cenchyltati  Ordinit  Eauet,  ^  Kylf'^,'f 
the  Coeltle,  Orda  militaru  inttrGaliot 

4  LndsviwXl.  in  kmM%Hk  **^^*ijOt^ 


Vlll,  l». 


uidcrtiti 


r*l.gior 


fr^j«K'r*r.«<.w.»,J  1,   .1 


Oul.  MxHllaBiUIi  cziJis  ILeg'i  p«- 
ftubi,  AlX,4T-  *'(U SriiuoDoduiil 
eiptcDiJx  loeits.  XX.  11. 


« 


i>tin»x  TlDdidbui  airumium.  XVl, 

ConTc  enila  rcclctii  aalinuni  quicium 

clTe  uoii  fiaii,  VI,  4<>. 
CK^ti^lm,,  Cnyjltili.  ifS   ^licMn. 
CoD&anHCiifii  cooalii  dfciiiain  pei- 

iiiil*  opBonunum  XV,  7 
CinHailviiffln.C—JlMiHfU.V-h  Th-f 

lU  iiltiprtm:  fmmatn  liy^-  ^»"- 

ConfUoiluiu  MaBnai  Impciuoii  IVi 

CMliaDiiausIiScatoium  fi.ci.Vi  17. 
CDnltaiilnui  II1  Sctioiam  Rn.    VI, 

I.    AiAfSBfB.  publicaiB  loftiiu»,  «DiUiilii 

fb.  DuKn  MJh,  f.  ibib  oKldiiw,  Ciaihillirthu , _ , 

Cmhillnihui  MniM»  piineep»  CiuiSi 
11 111,  Scotaiuin  Rex.  VI,       n-.Iiiin  iiuni  ruum  iiudda',  VI,  H- 

culDcquiAngloiuin  teiiiiiilZ,    1 


r'<,>.i.  t,.i,  c>j. 

OttmxlUTi.%,,  (ftitm^U.M'.  « 


tMy*- 


CuiiDk] 


t.  ib  IU  occldliui,   Ciaihillirthu*  Scjwrum  Rm.  HT.  M- 


-,     .-.  —  .'ci fm  leeHn 

cKcnncihci  111.  fiincium  decbmii, 
ib   1  Kenneiho  coateaui.  ^*. 

Cuiifufliinui  1  fiiiitaiiibus  duidcQui. 
IV,  I+. 

ConAuiElDui    alliu    Biiitonun    Rcx 

Cu'^1 


Chloius  CODflaniinl  Mag- 
i™,     7J.r  .^iim  Land,    im   ,,,^ 


Sccio. 


Iiiligirii,  ib.  Saccidaicipiu- 


rw./.t.   ri-«  Lfi.„u 
•I  F.61,1,.        '  -    ■    ' 


'»$1 
Convili 

Cmfinit, 

JS 

I  FMc„,.\A  f.', 

ttfi.Bjjij,  Ciflml,  at 

CoibndBi  1.  Scoioium  Rci,  IV,  i 

Coibiedut  II.  coa  Ualduj  Sc.ioi 

R".  IV.ii.  piimuj  Stainmmc 

B.ainiDis  Hgna  ccniuNi,  ib 

CoiM^'!; '^"Ti"'  l/r^s* '%ii   C.rr.Jh 

«nr-^mim    nini*    Cwibaw/Mis 

C  iiiiJvjiia  &  CorniMrani.  I.  ■ 

,      16    Corskcrft  iolulj.  \.  , 
•oi.rluj  aiboi   tyui  Ci\- 


Cnpiiit -■ D— ,-T- 

41.    coiuoi  tuima.  ibid 
CKiringhsmiui  f  i.>#«k.«,  trf.  ^    1 

-'i,r.Sil    Hiuii    Scodx    Queftot  ab 
.rfiloconftinitm,  VHl,  r?.  "Val-    j 

.  ..,-.i™  viauss  «ru».  iD. 

[MiiBJiiii]  tiGul-Cncb-    I 

'r";.rm''a*'''il?liii*ii'-"'     . 
C  leni  nmujj^  fl^.Ifc»-.  ^t'(.^  ^'J^-"^J^^j;_ 

d'^h'.tV„'c^mt'i,  f"/'!-"')  ^'O- 

Ealtc:pus  Caleiiona:,  XIV    it 

Ci.chtonivs  [GiiUcl  ]  ScDEa:  CaMXDa- 

■   -    -     ■     -  Rteina  ciipio  fi'J0 

4    R.eein  »  Leiilio- 


ioSc  [aioi 


b:v:^i^ 


itdll. 


■,i.  i».  uDi^n-iis 

n  prtllmain  digni 
i,.  i4,ioG>11iaain 
jgbllil    Evadii.    i 


Ciichionius  [Cul,]  Gul.  Caocc.laiii 
los,  111.  Ci!Chioj>ia  Reguliu  o™. 
im  co.ir.lioioin  AlixinSio  Alhi. 
advcifus  fiJiitm  toum  Jjcobuin 
I  auaac.  XII-  ,0- _»cm>  d..iiHOh 

pud  ciiiini  violai.    jl.   a.cg;i  ic- 

iioniuj  [UdJJ    Sandiaiiul  cxrus. 


16.  V     1.  '■'■ 

lOMO.  \i  IS-   \      1'-" 


i;?',fl*ilinii^'.'^tWl.«>a  'f'CirJh,fiM, 


I    N    D 

v^aa  it  CrK.J  GallUi  Lc- 

DC    ODpIUB  CUID  AOtllllC' 

MU    XVUl.    10,    is.  ad 
tmSt  conjuntoi  iccoaci- 


E    X. 
Cimiipiiu   [jMn.  1  Badauc^z  krc 


rfc.  £■*«"««  dBijn':  nh 


Ciniiiiim  [Join.]  Badcniekx  B.«u- 
lui,  Kabti  diaui  VIII,  17.  cjui  ia 
R.obeiium   I.  pcifidu,    i«.   cxriui 

Cimiiiiiu  CTba.3  caflumuIami.IX, 

Cniniaim  [TtlMtDii  Ttkbiz  Comn, 


'& 


deUiniaan  ciiiuiiV.Ai , 
uGace  txemplum,  X,  i  o. 

StUm^.)  i.  19. 
(Thc  Rcit.f.)\U.  I). 
t»  Etrl  */  Cacj,  Cmai, 

nW  I,  JI.      „ 

i»Ull<,MIIIUJH'ffim„.7,    & 


a,um.  fHl  P'tj,a..^  1- 

dcdiai.  VI.  t. 

Fixlcduia  I,  i+. 

lla  inajoi  Sc  mlnoi,  I,  n. 


/.  /™r.(fM;TiCi.a/.cd. 
I.  liiuluibccdum  Scot  13. 


^«1  diccici.  itHd. 
n?  (•£■*"■";'".  C"""".  "(• 
nihilnaii  6-  •PiiBj  «fini  t/«- 
'  potcniia  oiagaa,  Vlt.ii, 
Alex  }  Buctunia:  Camci, 

'Oarid}  Ailion»  Cumci. 
.'duaidi  Hallioli  ducibu.t,  IX. 
1  ADg'o  lei  Seorica:  dft- 
,  1«.  inBiUllJi  tciba  iu- 
us,  10.  AiwlO  lamcn  lc 
iui^i.  ti.  pro  Hfge  ab 
Scoiia  rclifiiu,  a  ;    itxIqi. 

rfoanr;  Buchaidz  Omci 
r«bclt<imifl'ui,  Vtl,  !4. 
loanl  Al(i.  F.  Hucuin'1 
■nuie  fti  soiia  ludon- 
I,  I.  CuoibiUUii  &  Noi- 
n  populami,  ti  Scoio- 
ex  eltiiui,  I4.  Angloi  id 
I  dtvlneit,  ibid,  K.obcito  I. 
I  )i,  dtUidudlt  fiauduica- 


Cunlculaiia inflila.  I.  }i.  alia,  ]$,  ilia 
iiem  SJKnni*  maeaa  diQi,  41. 

t„Hi,  nailk  »  f,»ftanli\AiTi,^.)  i, 
to.  Vodiflymon,  VI    i. 
iuugamii  (Clmimimi.t,,CwHi^h4m,tf 
mt,)  ab  Uaml]io»:a  fufctid,  XV, 

Cunieamlui  rAIf*.]  I.  Gleaoumic 
Comii occi(u*.  Xll.  <i. 

CuDlftamiut  [Alez]  V.  Gleociiai* 
Comei  Pioicgl  aoVu  pto  pitic  da- 
IUs  XV.  14.  id  RcicDirm  Uiaioi 
milTiis,  XVl,  i;,  ckuusqui  decoii* 
cnidia  ^eici,  ga.  cx:'ii<  mulialui, 
XVII,  A9.  a  Il.cgiiia  aictflitui  ne.de 
Bolbuciio  iudicium  naoem,  4(. 
unui  e  coniuiau  adveiiut  Kcnoain 
&  Bi-ihuclium,  J^VIIl.  41.  4ti.<fui 
in  eieieitu  ftcni'),  XIX,  10.  cipmi, 
XX,  ip.  i  Tuis  i- cepiui,  Si.      ^ 

Cualgunlua  [i^u:}  XdnMuiiua  cum 
■lUI  ScotDiuin  uucibui  Aniloi  iu 
fuiamrciii'   IX.  47 

CunJMmiui  [Gui.l  Iv.  GleiicatDix 
C.S«,io  p..gn.Va«.D.  Hv.  >o. 
•bHiDiilio.^ii.  ru|'Fiiiu] 

Cunigimiut  [Joai>,]  Diu 
tuiichui.in  Jice^Mi  irj.it 


xy.  K 

IVjilUz  I 


piDiefiliui, 

CuDlauDlui  runiriidutJatceminMa- 
iinrbirula^»pug'.it,  \,  19. 

''.■liili.is  I  'Uiiabijt.  X.  9. 

^um.  (Caifir.    dut  jknl  hu}H,  n: 

Cutiini  ('fiwrK.  e^-J   Valcciut,    IX, 


DAal.  I  C  pnt  IV,  II. 

D^lhi,S^,"ni  'l.t<i  tr  EtrlifDJlHH- 
fii.iiiHlK,  C,m,n.  Ram,ftir,.m  Pr,-,- 


.,, «'j'r~- 

(iTlle  iniirDiltlui». 


,].   (ni  VM-i' ffulm )    AngSun 
.(^«■llUDIHIi  1I>     IT      10  SCal''— 


Iiuiis  Iltv  cui«  Lento  %catix  tttoE.- 
.ii  di  blul.sn.cTcoii»m.  XI!.  »7. 

o£ii)/nin  "(.  GfJwHnn.  Ouicict.  "•■ 
iifi  li  ruSoi*»  Emjmtmm  &  »«'■/- 

DvUuu  tUfaUmi,  &  Damlim,  T-r 
i."<l  Dd-oUy.   Ht  liW»  iB/ij»it«u  0 

,'j  mii.th,  >■  pTimii  vcMrftr**!- 
,  .    u-..r..,  itOM    ff.x«.,   Kurtfl.., 

_, ^,   J-a"' 

BtMid  Jj*/:«. )   i 

LoibMr*  pist^ai,  XIV,  9-  •  < 

bcliBoCdckiMBM  ocdnu.  10, 

Dtvidl   ScoioTum  IL«>,VII.  17  n 

niOciia  xi£lin'.  Ibid  Eptlconiu 
nuinCiiiiD  •uecii  Ibtd.  idvtilus  j 
Klum  vuii  f.'[iuiu  bdb.tiT.  ji- 
Suuiini  ctu9  inliDi  magnliDdo, 

D»ii"i  ir^S^Mip*!!^  R.fx  inungit 
tX,  I.  Angli  Ibioicni  ux'>frinifu 
,,..!     ...    jj  philippain  Gilliin 
ud  adtiac  (nii'i'U>.  TX. 
-     tiiiui.  jo.    Angi 
id  DurKlmuin  c 


KS 


Suihriliiido 

IK.  ibid.  inoL 

pavld  Huiidiol 


m  wlftm 


a  locucD  lubAitu- 


SCDCiatniMUr.fT-  Hicaraum  ADgl 
ia  Syiiuc  curnhuui  «p.  in  SC'. 
ccvci'iiui,  tbid.  cju9lotioIci.VlI 
ivia  Ke:bt(ka:  Uux,   vid.  Sid> 


fir.n,    friM.  MA-„m  4  MtmU  di- 

Dciilanum.  (  O^  Ait. )  in  Taodunuai 
Hcfloi  Bot.hiuj   pjii  z    'ujc  gt»TU- 

.IV,  IT. 


iCDna 
»    *1. 


Difirtitm,  Oylr'i,  Fifftviiim. 
D-ffiils(  M-IU-' dt  Orjf,,)  GJllusro- 


Vn  Gaftiun  i<<    -    -  .     - 
tpb'|.  ri>U,  ^xi'.  illfn)"  I>'*-V 


a^hMM  fff 

tinTtfwlr 

c  rciibendum  E)ua~ 

Oraculuoi  Biuto  duum,  ■  Mo* 

Dicho  conliduiii,   II,  (. 
Djcdcdanei  apud  MaiccUiun  Duocilc- 

dcinciJcgendiiin  »ideii.  II,  11. 
Dicfonut  fD«<»..  „t  )  Th-.  S.cii. 

ficutut  Ciichioiui    «ccubl;!.     XII, 

Ditf*.  D:if,  HtrmAnit  tijiinm  mmlti- 
DiocieiUDus  Iibulolii(  Sjiiiz  Kfix,  B, 


Diploros  Rfgium  cinn  utioin 

vicoi  tcsauai,  Xi,  jl. 
Di'/w*hn>,.  Lri  Dir/im.  /,  , 

[>o'Ci  Micbctlii'  rtuiei.  Vlt. 
DiichiniBi  6r  DtfcgiUm  Dui 
fi*udc  Gaili  inKitnipii,  iv, 
DoniiuMi^Kf-  vii'  .- 
DoDa.  f"  Dm  M 


iiwaciii.  iiumciu  vel  1 
(_Dm,%y-htad  .'  B,y. 

nnt  iwi  w/  dHMr/nu  vj 


^IRjS 


— "".  -^'n 


■■    IV,    i(, 
u  ChiifiiF 


Doiwldus  IV   Scotorum  ii.cx,  v 
UOiHldus  V    Scfioium  Kcx.    \ .,  .. 

Aa^lci  viiKli,  Ibd.  *b  in  vi^ui  tap- 


DonalduiVI   Scoioiuin  Ki 


xiliiA 


lnfrii.  Itil 


fwA  *''B'°  ad»ei(ui  Dr 


lii.  Ibid. 

Dnr.aldi»  VII.  cog,  Biniu  Scoicina 
Rci   VI T,  u. 
vcaMuf  BiDUs  Rcgeoi  fc  X 

«naldiis  Ijinilanu] 


Dfniii; 


t,  IV    . 


n  redigli,  Ibid.  idHuliiun  ti^l>> 

Donildus  Infulanuf  Rcfl!xCotnft,fa> 
-      -.umDuglafiioinii.  XI,  if.uia 
■'  ^i*"»''  +*■  *?".■"  fuppiiei  da- 
.».  11  Ri-gcm    Infiilaium    pro- 
.■M.  Xll,  i*.  c(ni  imnjtaiu.s  it 


,;\". 


I    N    D    E    X. 

DonaldttS  Mtftls  Comes  Vrorex  cle-  >  M.''eh»iis,  dr  wm  it4  pridem  Dticif 
GtVLS',  IX»  3.  ad  Diiplinuir  catlusi  7.  |     D;t^I..Jpjt  dt^iatipnem  «vtdut. 

Doraldus  Milcoluii«bi  MacbcUa  filius  ,  Dug  iln.  [  lica  ix]  parucli  u  r  u^ra, 
ctptus.  Vllt  17.     ,  A I    ■  «    o'fCf  tjui  ftaui,-»©  A  l;u- 


Dor  alcus  aicis  f  leilx  prxfcAus  Duf- 
fum  Kcgcm  juguia',  VIi  la.  paxii- 
cidii  poBiias  .uit,  23. 
J>onati  faiUiD*  1.  49* 
DvTgallus  ^ctitorum  R''^.  V    sS* 
Dop|i4rdi.'s  Scotcium  Kcx-   V.  16.  uA 
cuTus  DiMni  cuum  fc  ccnvcrtitt  ib. 
D'    n.dllla  Scciurum  K  z   IV.  t 
Doira^^lajoaoois  Baliuli  iuatci>  VlIIi 

Dvrjrdicpaoa.  V.  7- 

Dovalu»  Galiov  oianus  Notha*um  ob-  ' 

irunca-,  iV  9. Jpfcinpfal  ocsefus,  10. ; 
DrefMnmm    Drmf^it  mx  iiUttta^t  j 

DnDiirRum    {Dryiur^h,}  Canobium  1 

io  Tcviot:a   ao   ALgks  cicfflaium, 

VIII,  47v 
Drio4cba  iofub,  T,  )f. 
Drmunda  {sA^trdhelU)  KobcrU  111* 

njtoi  moiitur    X      o. 
^romunous.  {Dfummand  fnmiliManti' 


vx     on.i'i  co  loci  i,  45 

Du.l  (lia  [J  anna  ]  Angufii  foiot 
Cin     :•    AV.  54.   ^ 

Dug  ..ih  l  M  •  ttaiiiu.]  Augi.lii  cx  Ke- 
gira  fi  u   X  v;  4. 

Dug-fii-  i  [ajcI.]  Gallovulia;  R'fu* 
ius  iX  9-  .>Cc>ti)rciD  Pfoivx  ^c  i'L;x 
clccc.'s  ij.  p:x'iio  ad  H<i..aoiicui 
ca.lu»'.   14. 

Di  gl.iKUi  [  Vrch.]  Arch.  F.Gallou- 
d  a;  Kct-  nis,  IX.  43- 

Di  ii;ii31-.is  [  Aicn.]  lII.Dug^ffiiCo- 
me.s.  Auitcius  ci'g.  IX*  63  iJucis 
i:tulum  rccufat  A}  4.  ''jus  cum 
Gci-.  Liurobaiio  Marciz  Cjmite  ud- 
micii-z,  X,  5   m'^frur,  6. 

Dugl.flijs  [  Aich  ]  IV  Duglidlx  Co- 
rves  X  6  przliu  capius,  8  libera- 
tiu,,ii.  ircium  cap:usi  Ibid.  ac  de^ 
nr.flus.  ibid.  a  Delphico  in  Ga!li« 
Dux  TuruQcrils  appcUarus,  23 


__    ^  .  -.         ?**• 

MMB  ri^.  cujm  Princepi  Pertht  C»met.)       \\o  cxftis»  24. 

Alcz.Caincccnfis  10  cxnium  pulfu», ;  DugUifius  [  Aich.]  V.  Duglsiliz  Co- 


XIV,  35.  rcdeundi  vcniaei  data   38. 
DfODundus  [Joan.]  Dromundiz  Rc- 

gulus  Mati>  zum  Sruarrum  Lcvtniz 
.    Comitcm  fuiidit  fugaquc^   XIII,  5* 

la  cu^^odi^m  lelcgaius,  XIV,  5- 
^Druides     SjCddotum  gcr.us,     Gallo- 

xom&  h.irantiorumproprium  11,23. 
Z^ruidnm  Comet^  The  Edrl  »J  DreuXj  hC" 

bilit  (Ja/lus, 
Druns  A,bin,  regic   I,  14. 
DrurTfrilitm  (D^umjreii,  eppiffum  Ni- 

thidi    €Aput  frtteiiurM  Drumfrtjienfit, 

€ut  nemen  tnkuit)  captum,  Vlll>  3  5> 

XL  2tf. 
pli.m  Isus  (  DrumiiM»  fandt^  arena  CU' 

mulut  in  ofif  Tui  navttantilui  pericu- 

iofw  )  VII.  7. 
^tumianricumt     Drumianrij^,     arx    ad 

dextram  'Sithi  amnis  rtp.imfita,  Du- 

turn  de  ^ut  enii/erry  prxctpua  fedei. 
^jurius.  (Dtury.  ceg^.  Kyfnj^licum)  Gul. 

£«jurs  occuUc  Havai'i  icbus  ftudet> 

Xa-  itf,   17. 
X>ruskcnus,  Piftorum  Rex   V.  $9. 
J[^t$hltnumt  Duhlin    Hthernia  metropeiis. 
^uchlius,     (Dtmthty,  ccg   ^nrluum  ) 

Thr  .fallamlr^culavcDdita'  aIV,4I. 
X>ucum  romina  quando  in  Scotiamin- 

vcda   X.  4. 
.  X>uffa  inlula,  I.  3  5- 
X^uiFus  Scotorum  Rfx    VI,  20.  roale- 

£caium  vencficiis  pcfims,  zi.  a  pcr- 

cuiforibusfuguIaTur.  la. 
I  X>uga  Ii's  Gafl-  vidianus    V,  1 7- 
X^Lgaflia    (i>Mff/<f^   dnte    and   CoMiel 

refti'»   V    S    VaHk  e/i,  (&i'*eMarx) 

^Ulrirsm  Huvit  ^ui  dicttur  Duf^lajfut, 

Dwflaft  Witter,  in  Giottam  devlvens, 
JDufl.JJiut    Dourlaf't    <■♦;?.    Siericum  tu 

muita    nohittjjimat  &  forttjfimd'  fk. 

miliitt  pr^aj^atum,     ^uarum  tmntum 

mlim  P^mceft  crat  Csmet  Duj^leiJJijty  eo-  . 

f»#  t^tinii^t  %/d/i^ujNi  Ctmt,  f(fi<n  4d  I 


mcs  in  axccm  L«cus  Lrvmi  lekga- 
tn.«9  X,  37..  Rcsl  rccunciliatiis,  ibid. 
omnia  itilcet,  aI,  z.  oc  qiiis  fuo- 
rum  Rcziis  n.iniftiis  parerct,  edlcit» 
Ibid.  aa  Caoceliarium  iupciba  re- 
fponHo,  7.  cjus  mors.  9. 

Duglafiius  LAich.l  Vi^ooiz  Comes, 
Aicn.  V.  DugTaiTix  Com  F.  l)cl- 
phino  in  Galiia  opciam  navat  X.  10. 
revccatus.  23. 

DnelaiTiut  [Arch.]  ral  Jac.  ]  Jacobi 
CTiiTi  Coiii  Duglaiiix  F  Annevicum 
incenditi  XI.  26.  fit  ConiCs  Moiii- 
\.x,  ibid.  j>]a;Iio  cxfus,  43. 

Duj^lalTius  [A:ch.]  V.  AnguCr  Co- 
ires.  XII.  4  1.  cjus  ad  Pricercs  cra- 
tio,  ib.o.  41  Cochcianum  guia  p.c- 
henfutn  dat  cul^odicnduiii,  4  5-  R<*x 
cum  eo  coriilia  communicat,  50. 
Rrgis  cor.lllium  callida  oratione 
clublt,  j7.  cius  ad  Jacc  buni,  IV# 
oratio,XITI,  1$  dcmum (iiccd-r,  36. 

Duc^^^fiiu»  [Arch  ]  Geo.  Fii.  Arcb. 
K.  VI.  Aiiguiix  Comes,  XIIL  44* 
Jac  bt  IV.  Viduam  uxoiem  ducit» 
ibd.  ab  hcburijo  accufdtur,  XiV>  2. 
in  Aoglam  cum  Regii.a  ainr,  4*  unui' 
c  Scof  a:  Rcdrr  bns.  9.  inter  eum  & 
Anorcam  Caium  dilci  rdta,  11.  lia- 
milronios  in  tumultu  Edimburgenii 
devincis  ii.  in  Galliam  rtlrgatus, 
1 3.  ab  Anglo  bcncvolc  receprus  25. 
in  Scotiam  redir.  ibid.  ab  ux  'rc  (p- 
pugnatnr.  ibid.  unus  c  Regi.^  &  R<g* 
rl  cuftooiba!.  a  fua  ftAiooc  clfdus» 
ibid  (bmma  r|us  in  Aala  porrntia, 
ztf  Valteium  Scotum  cnm  liii.c  pug- 
paftipcra',  z?.  Hamr.tosios  iibiad- 
jangtt,  29.   Lfviniom  ptrena  vincir» 


{111,  Xiil-  4*.  at>  Jrin.  Htbuinotx-  I  JUnufzuni  iiihuaianiM 
bu'luE,  ibld,  In  cafliMliaai  leltgaiuii  I  cogl'  }!■  vEnUdoiiatu 
XIV.  j.  ad  BeioniunipMki  Intccpm      I.Da^UfllzCoin.iDMil 


DugMTiiH  [Gco  ]  IV.  APgulizCo-' 
mci  id  Uul.  Crlrhiiiiium  idvcirut 
Com.  DugIslTiz*ux)I  ■  fubtainlt,  XI, 
ai.  AnglDi  pixliu  vlnciT,  «<.  tju] 
memoiibile  I.>ciiitu,  xil,  i-  Ilcgl- 
tra  Mvetr-m  s 

lyuKttiritii  [(^cDj  Oimnndia  ConCi, 
^U  iS  Sciiotuni  Duz  ADgloiAiD- 
dit.  le.  ctpiie  luii,  4.). 

Oug^affiiu  [Geo.]  fJatet  Aicfi.  VI. 
Ccnn.  Aiguuai  cxdii  Dailiinz  luf- 

Scciui,  *c  itt  UaiviamiDlulun  inclu- 
II.  XIV.  10.  indigi)at)Ut  adB.cgcm 


Duel'j^us  I!^?'!  Angulii  Dolfaut. 
primuni  Uividi  BJzio  vulnu  infii- 
gl,,XVII.<i.   ...  „    I 

sStie  fiater  natu  mipiniui,  &.feiiiu 

ecu(todia Ubertt,  XIX, j.       " 

CiitliOius  [Gul.]  Dug!u£x  Regnlui 

in  Edwaidl  1.  Aogli  vribi  jiuaic  le 


Runifzuin  ii 

cogli  }  I .  vcida  doBatu 
I .  D  n  tUfliz  CoDi.  iual 
DuglsJnus  [UkLI  Aict 

lilramlSaoa 

I,  liild.  cum 

ctcnliui,  Ibi 

.._...,>  .■ccjilitni,  <;. 

DuEbtr.ui[Giil.]ll.  Al 
ta  trcem  Dntt.Eaii  icc 
rus.  X.41.  Scoin'Um  1 
Fipcdcnlim  devindi  j 

DueiilTiut[ailL1  Atcb 
Eullz  fiiitf  Abbu  S 
SlV.iiS    mcHim,,!. 

DMgI^ufi:Gul]Fioi(Ci 

'    h.1  paitc  lia'ei,  C(iu  fn 

Dagwlliiu  [  Gui  ]  Gla 
dnmui  ib  Adaiuo  Goi 
XX,  a  i._ 

>i]|lifliuiljac.]  Gnl.P 
EGlut,idi«'irttliulliat 
VIU.ii   Kojbunum 

j  Kimc  puu  Tho.  fUnd 
CiibciiMtiu  actigiuini 

'  pixftdui  AnEJoi  Seoii 
cxdii.4«.  adJoukBal 
10.  ejus  8f  T&o.KaiHl 
■m  cipcd'ii'1,  |i.  K.al 


r  N   D   E   X. 

Mrl!(Bcaccaflt,Ibi4.  cismfiiisDilke-IDuinbariaf  [  Joan  ]  Moravfx  Come» 
thiafcefD.ibudctJoid  tTacrMviduam)     AaDdulPhuiijFcrciuminpraeii<>Oi£er' 


uxojcmddcii,H^o.  a  luUdderrus,<t-s 
AnglumadvcriusScoruioincliat  AII* 
40.  ad  Lacum  MaDsuuuiGip-us&  in. 
cccn-.oiUioLi  donmiiiclulus,  }£ 

pu*   fliu- [Jac.]  M"rD»i  ii    «mc$[G/o. 
DHfUQii  ratrtt^rch.VI  C§m  %A"^- 
fi^F  1  Xvii   3  9.cu.j(aliis  ncc^mu*' 
%UU-  K>Z  1  carj.  'a:,  60,6     Pli>  Ctps 
c  <iij^.aiiui)fs  inK<gii.Jii«5c  Botr.ueli 
unj,  ZViII.  41.  piimz  ■'Cii.i  advciius 
^''ginamDuz  i6   pr    jac  toVI.iii 
lcgi  •  jur'*  .  5^  impcndi'  privafipub- 
Jicc.ect  ffi  .itis  onus  fui^tber.  XI  . ,  z 
uiiui  e  Kcgi  sducibus  aavcriu*  iktgji' 
oaro.  10.  M  tavi>im  io  A  g'iam  co- 
Sitliatur,  16:  L^atus  in  An^iJm  mif 
fiis,XX,  xs.  ejus  Icgarionis  frmma 
16  &leq.  var.at''  rcu^acum  Rrglc.:.n 
iibus  pngnat  4>y  51.quamvlsct.lido- 
lore  hUo  affigrietur,\  j.  ab  hoiiibui 
tamen  ezdtaius  Cf*s  nindic  rugaruue, 
54  adSttrliaumcaptus,  59.  capicmcs 
capt%  60. 

Dugiailius  [ Jac.  1  Drumlanrici  Rrgului 
cumL^vin^yut&^^-uerat^XV.  $£., 

Dugtaflius  [  Joan.  j  Moitoiui  Comcs 
iCgt  fidel«s>  XI.  ti. 

DuglafTius  [  Joan.  ]  Dalkcthius  cacfus» 

lA,  »4. 

Duglsflius  rjoan.]  Balvanix  Rcgulus, 

"    XL  z6, 

X>Ufi!ailius  [Robcitus]  Protegis  Mora- 
vii  ^x  ali«^  patrc  fiatcr,  ejus  mortctr 
vind-CiriPCtls  XX,  ^. 

X)ag]2^^<s  [&>c'b.  ]  Mjtaaaoduaam  ai 
cf  "i^capi^XX.  16. 

1>U',  lafius  fluv,  I  zo. 

^uraharius  (DuMbdr.Mttqmffimumin- 
rer  St  •t^f^  <■  «f .  «V  JMmiltA^  quam  auce- 
tdtnt  MarrijtComirjfSt^Mihin  ahtmhqtft 
JkcitU  exttnfht»  $s  henosin  Fe^tAmy  m 
demde  Dngl^am  demum  iranfiiti ) 
Atch  HalUii  «iccin  crp  •,  XI  2. 3 

I>um 
prarc 

X>uui  ; .  _  -^ 

^larciani^.  iCosbuigum  inccudit,X, 

17 


burntnli  capn,  I X, ;  9   DugUili  j occi- 

lii  Scoforum  dux  drdos,  61. 
Dumbrfiiu^  [P^tiicius]  I.  Marcia;  Co- 

mc5»  latrours  doma  ,  VII,  i  s 
Dumojiius  [Pa.ilaus]  f.   V-ldevi  N. 

Pat  P.  iV.  Marc  z  Comes,  Sumcrlc* 

dum  cuuiu  tuan  eradcvioar.  \II  57. 

V«lieiuir>  Cum.ii.UTi  arcis  Edimbur- 

g^nfisprzfcdum,  rd  dedicioncm  com«> 

pelut,  60 
D..mt>ar  u%  [Pai.]  Geo  F.  IX.  Marciae 

<^:i:cs,  Sci  icrumdmcIX.  5,  T.arcis 

Bei  vici  pi aie^us,  i  o   eam  Angio  ue- 

oic.    5.  Utlaiosdcvincif,  ai.  ctDa\'i- 

drm  Cuminium»  aj. 
Dumbaiius  [ Pat. ]  Geo.  F.  Fan-aftellum 

dc  Argli&capio  X-  17. 
Dumbaiius  [  Yiio.  ]  Joan.  F.  Morayix 

C  ines.  dd  icb-^llcft  pacandcs  miilu:» 

X,  i.pugDaadi.onierdonumc;«ptus  8. 
DumDd/um,  (DumbAr  cppidum  Loih» 

ma)  L  i8-   ucdc  didum,  VI.  2.  aa 

A.igl.scaptum.  VIII,  16.  AI,  26.  ab 

An>.l:sobleirum.  IX,  25.  ab  Agncie 

Cohi.  Marciaca  uxorc  viiihtcr  pxopu- 

gnacum,  loid. 
Duuibjrus  Dux  Scotus,  Daois  mctuni 

i.  cutit,  VI,  19. 
DumiUnumj  (  DftmhUin, )  ^fff^^^  C" 

fedes  Evtfcepalti  T.ttchia.   aJL  ^Unnf* 

fiuv.  tn  praft^ura  Perthenfi^  ^  /nt.i.  « 

Sttrhn» 
Ouiitcnonel  Inflila,  I,  )5<    rjixm 
Duncanu:  I.  Scotorum  K.  VlXra^a  AMac- 

b?iho  obtruncaius,  t. 
DuncanusIL  ScotrrumR..  VII  z*. 
DtenhHcum.   D'*fiBinkf{ilit   imons  ijl  Lc- 

vinix  hakd  pfccui  uoritginn^tt  .0 
OuncaJcdviuium,  pro  Dcuciledonium, 

ligendum  vidcn  apud  PtcIeaiJiu;u, 

II,  ti. 
I  uocalcdones  apud  Marcelliaum  fo.te 

pro DIcalcoOKcs-  II,  zz. 
DnncaldcD  opj.iaam,  quod  U  Calcoo- 

uia.  I,  z(. 
Dumlaictim,  Dunda/t^  UtferniM  eppiduv* 

fn  remitatu  Leutbenfit   Scoterum  cladt 

funeflatum. 


Duiot>Uius  [Geo  ]   Par.  VI.  Com.  F.    Dundur^um  Dtndarg  B'4>  hanis  ar x, 

Vlll.  Coiucs  Mardz  Eauardum  II 

Angts  Kcgem  fiigicnrcm  cuiatui, 

Vl»",  40. 
PumOarius  [Geo.]  X.  Mardz  C  mes 

JX,4o.  R.Oftbuigumirceiidit,Io.  Ma- 

banum  capit,  40.  riliam  EiizabLthaii 

Davidi  Roberti  Re|;ik  fitio  d-  ijp^^rdf^r, 

X-  5.  hoftis  puD.iCus  (tenunc.4tui,  Ib. 

Dugl  flioxamagrc.s  v..ftai,  6.  Uu2^I.iri- 

nm  Pts-io  vuicit,  1.  pl  'cato  Guberoa- 

«bxclo  Sooriam  redii,  X,  '  6,  45- 
Dumbaria&  [Geo.]  Gco  F  XI.  Marclac 
•   Comcspaiii  liKCediri X,45.  p  uimo- 

iiioao'iquo  cxaus,  iDid.   Buciiaola 

doitatus  Ibld. 
Dumbarius  CJac.J  Joan.  cxfiUo  Al€-      . _, 

jca  dro  oepos  IV   cx  ca  famiBa  Mo- 1  Omi/iRmut  m»m»  Th%  HiUt^  Du^^^wx.w> 

UfigCagoshBMiitUtU^z^^  \  &%  ^ 


bunc  -toui  {Dur.daft,cr£  )  Jac.  &  Rob. 

in  cmlouiam  dari,  XI,  Z4 
Duu  dinum  prifcisSc  cis..  Edioburgom 

rccco  Iribus»  VI,  2 
Duneimum,  Dk*ham   u*bt  ,Anriia,  C- f- 

de*  lEpifcepa^isi    CemituJUt  Duneirninjis 

capu. 
D*nt   Tte  Dovns,  arena  cumuli,  feu  coi' 

l§t  ad  or^m  Cmtit. 
Duni  piCi»      (^MO  coltet  ad  Isvar/i  Car^ 

ron't*  «  Remann  cengefii,  teadi  toco  no- 

men,  vul^e  Dnnipare)  L  i  ■    IV-  3  5«.  . 
Du(>'ttrum,    {D^tnotier  Cafiie,    Comtiis 

MartiatttinAlfniaairx.)  I- 25. 
DunisBci,  ahdS  Duucai/s  Bci,promon- 

V  num,  I,  31. 


punnin  nnvuoh  lli  NoriodnnatD. 
9-ifiamm  Dtflm,  arxjtni*  tiSmfirtm 
Jtrmjlmmmii  Tlftm  m  ffftSmrm  Pir- 

Ihiriut  rGes.j  AbbM  Fcmiciiiioduiiu 
ifu  -1.  Xvll.  7 

-■■4,ir.  •uUmmSithU.  Dlf 
.  Thi  L-Jird  rf  DiHlii'. 
I,  [Ontnnf.i^iiifiu}  AltniU. 


01 K-  IV,  I*.  (Olnpti- 

u.  Iliid.  MobiJiitwm  id  «e- 
am  n«c  opjntnieni  occkfit 

lted.T»»  pr«a*  cidit.  iWd. 
Oiultni  a  FiOu  KncratiUi  lr<  14-  la 

fagptatOu,  Y, ;. 


•;  wi(f  -Mlu 

r<rnfii  4fr  Tirhffiir;  iW 

SttrioU  cipit  A  rDMaicio  iMla&  TI>  ?• 

Zcclcfiz  inlhli.  I.  It- 

£hI^  Bnlt,,  Mtrtkvitmfnft  Jb- 

ZcdcfisftKMitiftii  XIIi  t>- 


dinum  p^~riii>  ^uim 

'oMimifvlll^ry'!" 

cipluiti.  )  j.  aGn).  I 


El'>iumK.  vll,  IS. 
Eduiidus  L  fliipu  Ni 


in  ScDiitm  minlti  VI 
iroTtrliz  dt  K«pw 
un  fux  ditioniiM 
piD  lo.  BdBol»  ai 
Bcnicum  rnnk  Ct 
toium  c«de  fiudia 
ilo^nit 


1,  ]  j.  aEoi 
{avadlti  1/. 
.■niMsani 
ioUid«t>^ 

gcocrc  iaiMMifajfc 
Edntidiif  IIL  ,iU!p^ 


r  N   D   E   X. 

^tflbi^.  cismfbiiD9]ke-|Diiiiil>ariaf  [ Joan  ]  Moravfs  Come» 

AaDdulPhuui  Fcrcium  in  praHu' Ottcr- 
buracali  capic,  ix,  $  9  Duglwfli  jocd* 
iu  icofoium  dux  clrdast  61. 

Duxnb^riu.s  [Pauiciu>]  1.  Mardx  Co* 
111CS9  latroiits  don>ait  VIl>  1  s 

Dumojilus  [Pajilaus]  f.  V^ldcYi  N. 
Pat  P.  IV.  Maiciz  Comes,  Sumcrle-' 
dum  (umu  (uao  cmdcvincir  \ir  57. 
Vititeiuiri  Cumui;a~n  afci$  Edimbur- 
groiisprzfcduia,  rd  dcdicionemcom* 
peiiit)  60. 

Dumbarus  [Pat.]  Gco  F.  IX.Maicae 
<^:iics,  Sc«  rorumduZflX.  5,7.arcis 
Beivicipiacfc^us,  10  cam  AngJo  dc* 
oic,  5.  Otlaiosdcviacit,!!.  ccDavi- 
dcm  Cuminium,  23. 

Dambaiius[Pat.]  Gco.  F.  Fai^ftcUuxn 
dc  Ai:g;i&cjpi:,  X-  17. 

Dumbaiius  [  Tho.  ]  Joan.  F.  Monvix 
C  anes,  ad  jcb'llc«  pacandos  miflas, 
X,  i.pugoaad>iOmeIaonumcaptus  t. 

Dumnarum,  (DumbAT  •ppidum  Z^ihi* 
onMj  I,  is.  ucdc  di£ium,  VI,  a.  ao 
A.igl.scaptum.  Vlll,  i6.  AI,  26.  ab 
Anjiiisoblcflum.  IX,  1$.  ab  Agncie 
Com.  MaFciabi  uxorc  vuilitcr  fcopu^ 
gnaium,  Ibid. 

Dumbjrus  Dux  Scotus,  Daois  mctum 
i.cutit,  VI,  19. 

OumitUnumt  (  D'4mhUi»,  J  ^ffHil^  6* 
fedis  Eptjfcepdiii  T.uchi^,  ad\^i4nHfn 
finv.  in  pfAftEtHTA  Ptrthtnfi^  ^  miii.  4 
SttThn»  ,j, 

Oumcnoaet  loflila,  I,  35-    «ioft 

Duncanu:  I.  Scotorum  K.  Vlii!3pl  Mac- 
betho  obtruncaius,  t. 

DuncanusII.  ScotcrumR..  VII  2*. 

DivthMcum.  DunBtnktliiiy  mons  tft  Lt" 
vimid  hAud  pftcut  ADritAiw^Mno 

Ouncajcdonium,  pro  DcuctiCdoniumy 
Itgendum  vidcn  apud  PtclemoEum, 

117*2. 

i  tincaledones  apud  MarceL'inum  fo:te 

pro Dlcalcooncs.  II,  22. 
DuncaldcD  opyidom»  qaod  oc  Calcoo-' 

nia.  I,  2(. 
DuudiJcum,  DumUft^  Hittrmis  oppidu»^ 

in  CtmitMtu  Loutbtnjft   Scotfrum  ci^d^ 

fun^atum. 
Gta  ]  Par.  VI.  Com.  F.  DundUTium  Dund^Tg.  BufhanU  atx. 
-     .^ ,     „ .       .       _.     j^unc-llioi  (Diwt^-«/i.f''^)  Jat&Rob. 

in  ciulouiam  dari,  XI,  24. 
Duo  dinumprifclsSc;ti&,  Edioborgitm 

rccco  i'nbus,  VI,  2 
Duntimumy  DUrham   u'l>s*Anrli*t&ft' 

de>  EpifitpAHsi    Ctmttaiut  Duntimtnjts 

caPut 
D.*ni   Tit  Dtwnt,  dyritu  cumulit  fiu  col-^ 

/«f  ad  eram  Ctntit. 
Duni  p.iCift     {duo  ctltles  ad  tsvam  Car» 

mtrfs  a  Romann  ctniefit,  uudt  /ac«  «m> 

men ,  tm/^o  Ouni^«r  t^  \,  -s.  ^   \N  ^  %^ . 
Dao«ntuili«    \.D4iw»ntt  C«|iU, 


idet.Ibid  tTacrisviouam 
1,40.  a  luisdeiertus,4S 
ilus  Sco^uii)  iodiat  A 1 1, 
D  MaDsuuiuGip-us&  in 
i  dorm)  inclnius,  s  2 
.]  M*»rD»iti  .<  mcs [Gf» 
rtt^rch.VI  Ctm  %Annf 

3  9.  cu*u  aliis  nrcm  D^- 
>ij"ai,6o,tf  Prt<  ccps 
i  inKcgii.am  Jc  Bornueli 
f  I.  piiiiis  jaci  adveilus 
K  4tf  pr  Jac>ci> Vl.iii 
U  impcndi*  privaropub- 
tis  unus  fuf^iuer-  XI  . ,  2 
aduciboi  aovcrius  K.e^- 

ravi>im  io  A  -g'iam  co- 
L^atua  in  Angliam  mif 
,  C)us  legarioius  fcmma 
r.af  rtuf^acum  ReglLLU 

4y  it.^uamvls-alldo- 
ig<rtetur,j).  abhoiiibm 
Kus  t*)S  raodlt  rugarqiie, 
iumcaptus,59.  capiemes 

c.]  Drumlanrlci  R^gulus 

rs^uerat,XV.5-i- 
jan.  j   Mortonii  Comes 
XI.  ti. 
)an.  ]  Dalicetbiaf  cacfus, 

3ao.]  Balvaaix  Regulus, 

ol)Citus]  Protegis  Mora- 

»afie  ftatcr,  ei us  mortctr 

\'..  XX,  ^ 

ob.  ]  :>ritaaaoduaam  ax- 

X.  i6. 

',  1  zo. 

DuT/tbar,  anttquijjimum  in- 

l-  ir  famtlia^  ^uam  Uuct- 

CorntttSitfuibus  AHttaliqutt 

h.<.   is  hontstn  Jtegiamy  ac 

^am   demum   iranfiitt ) 

«iccm  C£P  •,  XI  23. 
(ialviausj  Kegi*  Jac.  V. 
Carcel.  £.dus,AIV.  }4.. 
Galviaus  ^  Gec.  Comiris 

Kosburgum  inccndit,  X, 


es  Mardz  Eduardam  II 
gem  fiigientcm  tuiaiur, 

Geo.]  X.  Mardz  C  mes 
buraumlrccndit.Io.  Ma- 
t,  46.  liliam  EiizabLthana 
crn  Re];ik  fitio  d-  fpf^rclrr, 
puD.icu»  <tcnunC4tus,Ib. 
m  agrcs  v^ftat,  s.  Du^l«fll- 
iiicic,  9.  pI'Cato  Guberoa- 
iamredii,  X,  '6,  45. 
Geo.]  Gco  FXLMarciac 
i  lucccdir, X,*^;.  p.titmo 


C«mtt\^ 


eju.itf, 
d. 


lt)ii.   Buchaola       M-irtiAriiiiiMcTnui^rj^A  Vxv 


rac.  J  /oco.  €x  £lio  Ale- 


f  iV  rar 
I  AoriciUi 


ca  Aisilia  JdO*  I  D»ii/iWs  wtm ,  TV»t  UiU  n  ^     ^ 


FciEulluiUiUavidix  KCEI 
II  i':.'"Si:nioriimR.  U 


-pAluth  inlulJt  I>  4>-  I  FciDKlinodiiiil  (  nd.  Dmn» 

ir  Fil)n«ma  iafab,  I,  i<.  '    ' '— -* —    " 

S'Um-^iS!»m,Ftt^.t>,FtUmi;itk_         

Alnl*mti»i  f^ni  V"*'!  •w>"'kii1  &  M'<*- 1  Fcifadinachui  Scoratiim  B 

ft^^Mfui      i.>av.  ocolMi.XIV.  17- 
^tfi^vl  EJifis,  fklUifi,  N«iuiM 

»%"«,  A/i«l.*.,.rFi,i/..i«,  -.«  m 


fipiDoiuiii  c&lum]   j 
XSi.  31. 
FidictD  EtbodiDm  I^<|<ii> 

ipiiiiui  AirEir,  V,  9-      1    thdmacbui  ocddltui,  I 

Sr.^lcM;V'l»^i^h:  1  FidJa liilul*.  1.  |j. 

., :dit. ,  nuodScF'iiumKcRublFili.    (A/d  ttUfrii  Scni. 

iSt  .^iifm,,iiti<  eijt,rumtlii  tfif.l  >■*.>.  f<nlht6-TM,  ■ 
imif^ti.  ir^i4tmi*tmi,iiim,viii.m\  .lini  lirntmvjlttt)!, 
fil»l„.fi.r,>Him,mtt4tili'"         —      '     — 

P«nuiUl>0''Cil,  (Dmn.T w^|--n — 

CtihMiM  vicH  )  1,  4)1.  1  fliicuiinschui 

Juam  Mnwai,  St.  Atiniwi,  >«  iV*  r>-    Finducut  Sc  [oium  a.  n 
-'-- 'nra  Ifuiehui.  [ Fi*Uif,inmtii i 

"•  iC"A. /'"wit'  MPiifiit»  I     lcopui  LifiDOieiilismai 
OV>ii4>'h<n>,  4.  ni,//.  IM.       olum  »001,  X,  1 1. 

, <d.ia,m.    "^  Finih  (UihFm,)l,ii.  , 

J«>iM/It.tH/i.>'i''  '^•"•»"~'Mrtj.  I     cuiin  qucmlnumMi 

-  ■•f^-  'ffi.  «/■/.  »*J» /«r.  iMtr    FiDUI   fn,U-„„,j'fi,, 

Z.Jjjiii.A,lt.,J,aM  f.fit)\^m>ftio)  liHd  _  _ 


zgre  Mm- 


■PlMniaiDi  [Jo  ]  BoBimus  iraptiK  XX, 

Tlaiuinlni  [  Mlleolumbuil  uclsBiiian- 

Ftiiauaiui^  Milcaluii  bui^lncu&odiani 

'   InctuTui,  X.  iS-    iiiUgilunxDuglil- 

fiom>aut,XI,».  CapiieplcOicu,  17- 

-  Fbmlniu.LB.ot'-]  VIll,  I*. 
'  FUiiuix  inTulx,  1.  41. 

riaraJil,   [  T*(  F/f-iHgi, 

-  ;r.i-,nr,.i«./*)  opffici 
tis  In  scuiuin  voua, . 

Flaia  inluH.  1.  »9- 
f iMKChus.  Bjuchunii fil,„ 
bnhi  iTtfifilts  cvidit,  vn. 

SrtiUfiit  itifim,  SftiTiiia  clnJtflUi 
Tixdalti  taaui  jui  K^B">  ii>tei&^> 
loijat  anuqimm  in»iScaii>i  AcGaHoi 

piiaiuininiiD(,Vt  |].iciKi»iut,V'nii 
'      14.  X,  I».  XI,  if.  oora  conclliio  d 

iJicai,  vni,  4s. 

Folboau=,  (■f.r*...  »f.  ™mr.r-t/«. 
/u  au<  friitSt  Rix^Mm  Pntiiana  . 
(•,>({>c]Al<xi[jUciri>.foibDlixR.cgi. 
Tus.  Eix^dnimciutunEuiguiocfccda- 

rUiDClEaQili  pcadcnieiu  e 
X11I,4,  GixciDiin  Budiii; 


FoibofiUif  Aki.]  Tovii 
bJiTimwii.lx"*^ 


Poiboiiulr  Aki.]  Tovijnaj  ftu  Tol- 

lp!c  I  Guido- 

ToiUifiu:TA.>Qil[lii]  Joaa.  Foiboliz 
ILcguli&riainwu  tnluoi,  caniiaGui 
daiuanai  pugiuii*  occidiiui.  XX^4. 

AlcEiodil 
Foiboliui  ' 

lutadveiU . 

FoidoH  rig.J  Scaii.CbratdcaiiiV,)?. 
foiiilinuBi  Meinis  dKiuuluiti.  (Firtn 

Tf^FtMuSafi^^^^ili  fMmlcbrt. 

&  Jim.fml*niHifiiti-  Sttrii Itrip^ 

FoidUlquz  fic  AaEutii.  I,  if . 

ftrifiit,  iiiCaaVrt  aflht  Iviiji, 
iitir  LtikuiuM  tr  7V»Mi4>»  « 
•/■n  Ullu<  KitHU. 

firB(*,„.    l^r-iflir,  firfr.  «  F 

■I/I1-4  Eltimn. 

ftr;ir*w7^J*«".ft'6'-^'S^'.'5- 
fidiM,    Hii  II"  f'j/i9iPt    ^m  indi 

Foiraaiiiii.  (Ft-mm  ccg.J  AnliicHMo- 
lavicoll,  k.pircviiuSiiiAniiUalDitilQiu, 
MII>  14.  BiiiuiGtBlliArctutpIcopui 
1.  44.  Fini  ABdi««  AlcbiepiF 
i  1  Jnlia  PoBi.  Rui-  -^ 


Fofihafluviui,!,  iT.Fofibssftuatium, 
Ibld.  Thi  Kivirifferih,  FIi,nui  fy  a- 

fc"«-:,t?.",-.-:.***'"-- 

Foi :  unz  uicunll^uuu  <ieii>pjaiii,XI.ii. 
^Xll.  i   .  " 

oiint  (/■••;,  .'.j  ^  ifiaHi,;aichaidUS, 
ptir,elii.i  EpiTci..pi.i.uuuLafiudcniia 

'!Z'iillkifiiP^s"ju^i  '/'m.?""cZ 
Mr4,  F-«»w«  »!.>/>  /..'.  ,cl,a^  a,l. 
ilAm  uria^vv.   «•"  ir  M  *«iic  •/Jin 

^liHi  ftllll  frmt.  '      '^ 

'la.  circiioium  mdodlcinaum  opulcn- 
tiJ.XVI,  11,  ^ 

'laDCilcuil.  CiUoiun  £  Ankljaptl* 
exili^uKiiumiitaaibuiia  liDciULcm 
iefliiuius.Xlv,4<.  Lcriaium in Sco- 
tUmBUtiii.  XV,  1.  1  Levioio aiitiia» 
im,  iS,  MoagomciiuiD  cunt  GalOdi 

riancifcui  II.  GiUoium  llL.Maii'iinSC0- 
li£  R.t|iiiam  uioKin  aucii  XVJilt, 
Lab.KlUuinlabc(iliiFQ  iniiiii,  ^t,  ui 
~   "    ..  ejuimoiir 


GuCaiam  muiu,  X  VU,  i 

tioclEcus  Gufiz  I 
Curaioi,  SVI,  1 

Dui  dccieiu*.  X j , .,, 

fialciionm  &nuii«  a  Kcgiiuldjius  (eie 

FialEiiu.i,'CJT4ir.va'(|f/.fH.  MWM 
f*»diti  iritmnim.imtiiilmiminiiilLi. 
%;,m.  S^l,m.6-fiV,rUIl,rMli,!Zm 
/■!'  («/»« '''"'■.^■IJ  Alc*.  1X. «.  , 

Fiilfiiiii  ^RqLI  Fani  Aoifiea  Epiicch 
ScoiiE  GubcinaiDii. 


t.  VIII,  I 


ccpatu  1  Jnlia 

luu^Ibid.  •!) 
Kcm  accu&:u>. 


—  [Jac.&Simonl  cum  Rob. 

Kciho  Fciibumcapium,  IX, ».  adltf- 

lid''ocm  cili,  1*. 
Fiiilciiut[JiHii.veleotlatSiiiioii]  Toe- 

d'S   Kcgului,  AuioiJaaeiai,  Vlll. 

14.  opiutAcruppliaoaScaus,  ]  i. 
laticiinciHliCasiciciuioDummcicciit- 

lU,  X,  t»,coium<lo«iuu,itud.  Riai- 

d  UciniCLhaad  iafdKaBMilMi  X  V 1,  l  >. 
Ft..nii.iurtJufi"«TSilui^nrcJr,Wi« 
Fr,fvtn.,f'iigii'd.  HlOvKfiiail/i,,. 
Fiuflaiiui  ii'*D  ]  CnBoi&inanuh  Gu'. 

CnchioDU  asioi  pufolaiuii  U,  10, 

Vid.  FofdtanitL 
Fudiia  inrula,  I,  49. 
-   ■■     -■   •     ■  "  ;  i.i.rmrAa. 

1  ii«i)«Wr^ 


I  apud  p[«i 

Km  accu&ti»,  XIV,  1.  ).  Guin  B 
iino  pidlcjUT,  XIII, 4I. 
JbriiHOiu  ri<.'(>'T  K-ca  ainioiuinat 

Jle;..£W4),.  riodieei  cub.  '    '    " 


I   N   D   E   X. 

Eut«ftlMiIV-  ScaToium  R,-  V.  jt. 

Eii6tn,usv.  SaiEorujnR.  V,*3. 
Iu«niu.V'    Scatoiuai  B.  V,  4' 

Vii^^niLi.  \/lT    Ci..->rniiini  D      V.AA 


^eniiuVlU.  Scoroij 

I.  iT.y.  •- 


FcifaQui  1.  [  Rrpi!  J  ImMili  Scotiti 
Kti  piimui  Oc  cODiIiloii  IV,  i.  Bin- 
icnci  vindi.  (.  Seo"  '" 

iui  icgnuiD  jiiitiai 
Ibiil.  naulTiKia  pcii 
„j./r.  «„..,r.Ji> 


Kifl.»-  )    I 


£-/i,j!.i..)l, 


Y,  L  iu  Scut 
tbld.  pi'lio  I 


blM. 


I7i.'  /iy'4  'Auim  CbJiM  M  Hi'' 

SxpoimnuncwiolDJufti  txCDninuiiici 

j.inniaviil..('ii.  Vlll,  47. 

lUUlua  &[viiuic  toitubjiiu,  IV.  f  4. 

F. 
-FNkhill)  intuli,  I,  41, 
t''  tilioami  infala,  I,  ]<. 
Si>*i*,  ££>!■,  F<JU»,ir,  Kj4Bjr<rt 

rmmSiivit  aipp,  firn^alimlln 

Jjlo-iiailiu,  ( ft/iwr,  t«.  «>»if4.<  /* 

j|Ll(/.n  Vff  £>/(/4,  ftlUift,  Kgrna,< 

JUinlitlAianidn litm;  a»  vitliiiLuh 
G"'J«  diiirur,  /im. 
PamtJ  iiei'ices  Ipniius  fiafgir,  v.  9. 

FinumAiidic.,  quO(l&  F..nuiii  A.cbuIi 
{Sl  ^^iArtVi.nrix  f<lt. r^imi--  ""-- 

B.n"iuu»0"eil.  (  0«*f,  .r0.iiat^7C 

CitWlT'  t,™  1  1.  *». 
ficum  Mauiu,  it.  ^fnw,  19  Bf» 

«d  ,j(i:rr4vb'J.iiJ^i;>.,>j<,  ^.miii.ft- 

jl'i«m  ^'S.»'''fii  l-^m.>4^r 
Ii,i    {.Airlfie,   mndMV„i,.,_.     ._ 
Or^ta^  >>  Zzl^,..*i  rr^i-ai  fSlm) 

l,.,f.  aliu,  Ibid.  "^' 

TjinllKltiiis,(i*</.4irJ./ftri,/«/',4Tii» 

ch,i'>a;^iv)  Vlili.Cuus. 
FJ*jMSm.    A.JI»^1..    ».xj!m,f,mt 


-1 
(ccnodiutHd 
«wpdttDdS. 


SiuKuumi , 

Ibid.  (jiu  cIiiciuiD,  Ibld 
Feiguliui  lIL  Scoiutum  A.  V.  jo  *i 

I»  a.b  uxoic  diui  moiKui,  ibli 
FciEuljusaallovidn  R.«ul(u  nip|i._  . 

VJll.  (. 
Feiii  aiii  ScotoiumR.  IV,  *. 
«'cikgut  fdguiii  dliui idteiriu ^D- 

um  coDlpiiii,  IV,  i.  adBiiooaiicov 

tUji>.llad. 
Fciiudiiiodunl  (  vid  Dinan  FirKiilm) 

ctrooteum  fuudatui,  vll,  n.  gat'' 

FctticIinidiiuSeotonunlL  ITi40, 


limVil. 


-*£/■" /■H 

tavoi  HuiJ 
idUTimcdiH 


Fidct  lionunum  ciga  lcrlctavo 

miliics  (iiidifi 

rpiiconuitaco 

Btum)   iiua  fcivandk' 

Fid,cin£[bodiuDl  RfBcinioicilicii.Iv, 
j+.  item  alKttus  fiSicimi  opcn  Ip- 
itaclaiadiui  DEddllui,  IV.  »9. 

flfi.    (Fifi.  uUlri,  SetliM  pttviaeit.  r- 

" fB,ilm6-Tti,anilibm,»m- 

'aimvallttm)l.n.  iuuttHSl, 
X  iDlu?a. 


i.    (Fm(41 


-l^ 


Tcnclla  tiUuni  adavwn  puilcidiali  auTu 
'lollniduisarnai,  VI.  }*.. 
Fciaia  inrubi  I,  40. 
Icicl^uduilSccioiumR  V,]*. 
lioleftdiunc»  Iniei  nobiic»  alii, 
JB&  fibi  nmiiem  ci'nlc,'ai.  [liii 

.J^lCDUUOtll.  SCuI<.luTt  ^.Vi4> .     — ~.      ..  ,^_...    ...  ...^u.    uuu„„ 

fKlUOICID  tUR"^"' ^"'l'*'^  ""P"'\    '^'^'V''".    iOumiM,  I;j, 


Tcoinis  LjfoiDieDlii  ra 

Olum  auaoi,  X,  i9. 
Flnil,  (icifiFin,)  J,i3.  AlSlthdii  !»■ 

cuj  in  quem  Inumplt 
Fmo»   (Atmur  V  n,.  rJMfdrim  j«i.. 

mifint,}  iDld. 
FlniuiiutSCDiuium  R   IV,ii. 
Fiki  piocni9ioT(i  lcsttii  iiiiquiiliaiain 

defcnduiii.lv,  jo. 
Filci  commiHa,  incommoda,  V.  le.  S, 

4f.  XIII,  11. 
Fladamlula.  ],  14.  Bli>.  35.   lertH,  ]», 

quuia,  Ibid.  001011,40,  lcxia>4i. 

lcptiDiti  Ibid., 

ff-ajiiiui,  (Fliimv,  rifiiii  ew.  ^tw 
ermuf, y,aaui  A«(> )  Ut.  ^itaa 


edeiiitMj'^^ 


I   N   D   B   i. 
Ibn^iii  [Jo.]  BopIDiiiaLptiuZX, 


Tlaiuinlus  [  Mttcolumbus]  ucisBritaa- 

Fluniniuif  Milcoluu.but  Jln  cultodtaiD 
indurut,  X,  1«.  inGa,ll>ni.DaK'al- 
liuiiiiflui,XI,9.  capiicplcOiiUiii?- 

Flamioiui  rR.ob.  1  Vlll,  it. 

IJaniiiz  )nTuiz,  1,  4t. 

FJindil.  (  71«  Flimiis-,  Fliai-U  »ti[ii 
ertuiniu  Mti/*)  opihcc]  i.mius  uuc 
riiln  Sc<'<i.iiii  vocid,  X.fi, 

Flcai.chus,  Biucliunii  fillui  zgie  M(C- 
bcihi  infidi»  cvidit,  fll.  lo. 

jr/Hi.<«,  Flnmm  Hill,  mni  m  ^tli* 
Sc.Fiijut  ittfini,,  S'«i'iim  cMiflns 

Ftcdilci  coDua  jus  cemiiiiii  lnKifcffi, 

jitmuiiiiuiiB: 

aJjl:aj',"viri,"ii.' 
FoiboGu..,  (F.rt„.  »r.  ™».r.Ji 

/u  frii  A'i>jf<  RnalHm  Priiiifi 

s.  F.cEiam  imciulimruEuiiicfacda- 
tamciliaOili  pcndejiirm  oicunifcii, 
Xlll.  4:   IJizanun  Budiani  uiiiiciD 

Foiborlus'[AJei.]  Tnviatiuj  fin  Toj- 
lianui.  '£Tui  dumui  curo  UiDie  lc  U- 
bciu  cccmaia,  AX,  s*.  iplc  >  Gotd«- 

Ioib-.liusXAiQutu*]  Joan.  Foibofia 
il.CKuli  hjiui  natu  luiuoi,  coDtntiui 
donuDru  pugnani  ncodiiui.  XXtt^ 

FuiboGui  [J,>4Q.1  iiUatJoaniiit  Aaiiii 
AlMCUidil.  upiieluli,  llV.iJ. 

Foibollus  f  Jb-l  VII.  Foibufla:  Regu- 
Iutidvei(i>sGMdoaiotmiirus,XX,«j. 

Foidbui  rjo-3  ^o>\i  QinMiiGoii,  V.  17. 

Foiounuiii  Meinis  i;pniduluin,  (Ftriu 


Foiihi  Aunui,!,  iT.f orAx  zflDuIunii 
Ibld.  71»  RntrtfFvth,  FUviui  ^*. 
fi,.A'iHm  Uihui-*m  *  Fift  iiflnmi.va. 

Poiruiucuicunkauiu<zcmpIaiD,XIiii, 


XII. 


lub.  I.i 


'4iKt    fiiFrMkiirFrinch.tni  Cirm^ 

j«.,  f.i?™  .1.4/,  /..'.  „/K?-.  OaI. 

I,tm  «„y..„-,  juMm  6-  m  Im.,  ufq,^ 

d,im  ,.«r.  „.,m    Eurys  f«M,,^ 

^iim  ftfil.  primM. 
P»,.cifca>  uium  meiKLcaiiilum  opuka- 

lia.XVl.  11.  ' 

ntF'M.iii4i,FriAT,,  iti.,tth.Tum  ,nm 

mb  Infla»'»,    D.  Fr»,cifi.  ,lin.%,at. 

lum!    QHUt  VlBl  tltui*   fivi  riniTtM  to 

f«r»r,'o>*Tf"*'.  ■,*6,d,ni. 

Fraocjicui  1.  Cidoiuiii  £.  AijbJI  optM 
eiKilpaiioiuiiicaaiiibut  laliMiuum 
icQiiuius.XIv,4d.  LcvlniuminSca- 
tUinmiliii.  XV.  I.  «  Uvimo  alicoa- 
lui.  1  s.  Moogomeiiuai  cum  GiUiot 
■uxiliis  m  Sc.iiaia  mlnit,  1 1, 

Fiancifcui  II.  Galtoiiiin  R.  HuiauiSco- 
tiz  >t.c|iiiaiTi  uicitm  ducii.  XV1,t). 
I.abi>.l!iiim  iD&cotiam  miiili,  41.  in 
GuliaiuiiimaauiXVU,!.  tjusmoiii 


Cuialoi,  XVI,  |.    ... 
Dui  dccictui.  XVII,  7,-.. 
Fiilciionim  umilia  i  R.egina]diDii  fcic 


FiTtfimKi.    Fvrtfta 


LiiAwuM  if  Tivitiitii.  mtdm, 
'  ""    '  "'     F,Jltr,  w  Fr,/ltry 

_  .  'Utjfiitiim,  tmil. 

f,'fMrt  vilftrjMrmm.  ftr/*'.  ^-fnfo  »r- 

FoimilllK.  (Fi-iaM  irr.J  Al-tlKM  Mu- 
MVteiifi,  £.>:lc>.iiu*iu  A:>(Ibmmiirtu, 
UII.t4.  fiiiuiiAulL  ArcUt^li:upus 
Cfcaitu,  4«.  Fau  Audicc  AichicpiF 
o-pttu  ■  JuUo  Piinc  It,iim  ■•"■-  ■' 
■ilAblK  bciKHcl'i£.cicluliii 
kiu^  Iha.  ab  Kecuinu  ipi  _ . 
bcin  ■eculi^ii. ,  XIV.  1.  i.  ci.m  Hc- 
Furnii  p-ctlc  :uT,  XIIl.+l. 

rDr-niaia  [R.  b.J  Kta  .irnotuiB  t 
Kti.g,.ii:.%  .(ocJiEci  c>-ra  nanisu 
A^cjuc  JDiiUj;(„XVJi «:. 


.X  Scoiiz  G  ulicinatoii- 


lUJ.    AM,. 

&  rup;Im. 


rnriiMi.  ihi  U,'d  ,f  Iv4,  i 

m.i'tltli'   «''Wt/iTHiir  •■•n^M.  '^ 
h.rdmm     RrJ    tpfidmbim  iUrtlmmK^ 

G. 

G-  LUcct  Ginii  tu^SMftaVimNliS 
.    it. 


■   ^iuqiui^ijucjuutiam  IV.  inicJtaT-    Giiaclui  piiiic«pi,  Scoiicx  Minti«fr 
■  IctiMilU.  Alll,  40  .  ^""^'  •  quiOuTdiin  fingirui.  11.  n. 


.lV.it. 
ruum  Bii 


adUi.  XLis 

/rtfrimm)  HaDume.cuIit  1 
(■diiiGVuiiitenfliu,  I,  ii.u_»,_, .. 

Ca'i|'(Ut  apud  Tidiun  idcro  qui  Cil' 

Cdll  lc  1^'c  oiinndai  prxdiubum,  II> 
I  e.  1  Mifliiiciilibui  iiiccu  liteiaium 

(blllScKl  *CM|4K.  II  I,  lODgC  la- 
ICllUC  GdO  luul  pIOUgllUDI,  I  I  -  co- 

~  laai  in&ima  qui:duu.  Ibid.    liDglu 

''  uieoficndiiDi.ij.  UiUiscuiD  Scmls 
«nidiUqHaDM  ■liinamiDln.v,  ti- 
Sci)il>fupf>cdatfcium,lX,4»  coium 
•niiio  iiLqiii,  i  I .  mUuaiubfidiuU  id 
Scoiii  a  lolin  iipMitaic  Mispcu» 

tKB  MWIDti  II.    CX  CMUm  IDlicilll 

quiDliuaDtScoiiiicden.ai  iScoiii 
■lizillam  pcinm.  ^iio.  fxxduiinio- 
niii,  i*.  quttKumpouuai,  litgjiio- 
tJlbuiScoioiumcuniAneliitiiduiiir- 


XS.Sa,  veiuilccumfixduiicooTui, 

juvift^uniADlliifoIvipeiam.XVlI, 
,  c.eoiumfupeimi  GciapidDi  Scoio- 

tunaoimiita  ftndioGiniczBaioaii 

■vcnuDitXVl,  11'  coDEIii  dc  miD- 

nidcflat4lleDda,c^ 
CtlUc  racics  icife»,  XVII,  i . 
eelllH  liDguaiBiiiaDniciolimiwtilDU]- 

lumdlvulii  11,14, 1$. 
Callici  DiviicaiiiaiuDiiiDaibuiadiebc]- 

lctiiiiaa.aKcEiUcipiiui,  2X,iiJ. 
GiUogiiciinAfit,  It.  I). 
CaUovid.  piilcii  Scuiii  GaUnm  figidti 

cShJ«dilf('G^/.*.jr,  i'<.r.*  r.ji.JI, 
i».  quaoau  ita  •ppeUiiB,  V,  9. 

GtllmiiMimi,  TTiiIjnli/UtlUwtf. 

tMo,  Cjldiiulii,  R.om,  Foni.  io  Aoglii 
ieuiui,  Vlli  ]j.    Scotii (ictitlDir- 


Glicntdiut  [WgcDlus]  &illi 


,  {E, 


Ci«'>'i  Gariuh,  ritit,  fi*filhira  ^- 

krtl-mtipi  f-ri. 
GfUmi^;  Jlul.tirdtfGmhl<,  t,lHlt.i 


Otrvi*,  h 


Pi£&ium  B.ti,  V,  4J. 
Jiucs.  1,  5f. 


i^  /itiliirriiiulim  Riiin*  pwiHmi  w  • 


Gngitui 
^CUmdt. 

O./3'H,    OKUirlM^,    »4  «     ,    _«- 

GciOiii  eoipoia  Bluubam,  U,  ii. 

UcaUlub  iofuj£  r  11- 

Ce.locBuJ.  I^u  GeiJoCh  (  L^li-nr.  • 

OI.IHJ  I.  11    Infuu,  (tltml.nkpr 

Ociaiboium  filiulola  □ligo,  II,  1», 
Id  fuz  geaut  origioc  fciibcDda  u|» 

GcnniiucacilffiitdllllciDlx  lUluil^ 

pdUl.  IT.  1 
Gvnnniimm  -uri,    Tni  Gfmm  Ocim, 

E-ilniK  BriiMMt,  iHut  Sttvijitm. 
CnMIU,  B<:tf*m*IH  mlpllHI. 

GeiHiCO  (Girmti  t,m,tmm  CMliaijli 
mrx  mm-iCtrmsmiimm  dffpicitv,  mun 
Ctfili  Simltit  diam  i  i.  it, 

Gcib  inlub,  I,  *».  ' 

Gcfloiuci.  I,  i|. 

Gaiai  Bc  Gos.  li.  14- 

Gciz  corpoti  pinaebaat.  tl. 


Oeihui  Piftoiu. 


Gildai  Siitto,' 


'i"iS 


•I  po£t  Ti 


GiTdo,  II.  47 

Giltrpicui  fOi/.Jfict,  nn'Mnn,tf« 
quC^'ih!i.li.!,  XiAlMuUmait- 
y,iu  fiimmtm)  [lolEim  vaail,  VII. 
is   capiie  mulitini,  Ibid. 

Gillmla  lafutii  1.  4*. 

Cillui  no<l»u  ScDtoinm  R.  IV,  11, 
Kochamum  Sc  Doigallum  fiaude  lol- 
lit,  Ibid  lilinoiBni  Sc  Gqiiiucub 
Dachimi  filioi  iDMtficii.  Ibid  la  Hi- 
beiDiam  |.iatii(ii,   Ibtd,   iiucidatui 

GilMiiieiui  (Gilfmtriik 

l^.)  ieD(ll,cilu».  ?1 

lUmmu.  GUmi,  ir  OUmm,,  t 
Sj>jmri  vx,  4  ■'",  *F-rJmr, 

■f^^&ti.  6-  Climmi*  Srgm/. 

Xrtr^  GUmmii,  Ltmmm  f^milim  P  a- 


Kwlvni  Ctmii  infiemtmr. 


..  pizlio  czrui,  IV> 


iftiUitnruJi,  I,  ir. 

^iffaTdm;  Ciff.'d,  11. 

Gigiii  Infula.  I,  jj.  alil,  40. 

GJoeiiui  GaUovid^iu  riamm  liiiai 
etudcliffiaic  occai,  VIII.  t. 

Gilcbiiftlui  (GihhriJI,  itg.J  Aihu£< 
Comch  icbellci piodlg«i,  VIl,  17  Ec 
41  uioieni,  foioieiii  R^it,  «dulic- 
lii  CKinpcmm.  ocadit,  41.  ia  ji*- 
llain  iccepTut,  Ibid. 

Gilcdmmhii,  GiHtihilm,  tr  K^Iitlm.  vri 


iliiM 


ilKjf^if 


Srrm/mi.   Jl» 


wiMM  Satknm,  Mt  Etimiimi 
b  miximii  &  fitrimigiiiu,  fiii  -A-il 
t      tfifitfali  &■  ^mdimm  Itim 

•>  GlallE  lolulx 


""iJi^ 

t  GUmin^ii^  TU  Uilt  tf  Gltnhrrvj, 


H       Cm.Tihiu  rtrntmtxtt  DwtlS'"-  •'' 
stfillMHii   a  fKBi;    fiu    viSl    Btrvii 

■    CltiK4ni-a.  alineairii.  -frir  iB   S  I  B- 
I       ,>ma  (  .[  »;»'.  tiqiaiSia,  S  !•  u.  ,  i 
i       a  Onmfiifii  mi.l.  adt  Cmii^tmittim 
JMihM  hmiifi,  Ulnetrmni,  vtt  Glin- 
tmm  Cimi.  affllUtitr. 
CliKduninHi   Gliiiduiiiat,  c*r. 
I    ti/nHjJj    aii:t<k,    v»nii  ^«xufi»  Efci 
ftfUianinilii  .auii  irrirala 

:  alt''i'i-  Gifi/ri-  r.n-r«d  siiin.  Of- 

p%ii  6-  fmjiSwa  .Aaihtt  ntmtn  i 
'bmcil  UiSuCi  Rilu  dJt  litmlum. 

G1-..M.  {T..I  Rivir  ./  Cl,di,nfiini, 
Sitlia  fiuvnu.  jni  iK^nimd,amm' 
litm  fninnaini.  m  Kun  DaKiJiili- 
mumifuMKt)  |,  ,f,  Glaiiz  zUu- 
arium  fVn  F'ah  ifclidi)  Ibid 

Gloiti)  vel  Gl'.iiiint  f  aiifi^t,  ntii 
Glurtut.viauiiircmmiia»}  V.  t.   I. 

•/  ilyii,  .fri  trdaa.,  «w  aitll4  'i- 

fi.  fltp-HI,  <»I»»MIW. 

Cognugoi;,  |[.  t. 

UonHtii  [nruli,  f ,  )  I. 

a™ir.K,  C.mri    Thi  Etrl  if  Mtitlirai- 


CDctloDu  rCiihariDal  Gm.  IL  Co- 
niiii  Huntixx  filu,  Fciio  VJibcco 
uiDi  daia,  Jtlll.  14-  Duiiiuiii  ia  Mt- 

Coidoiiii  [Jouini  JGeo.  IV-  Humi- 
,    Izz  Com    £.iii  Jic.  B<'thu,*)iz  Cvm 

lixor,  ib  u  [cpudiaia,  XVIH.  it. 
Coi<ioiia%.(  Gfdin,  cii.cU;,fJimt  fa 

ani  bIuu  Dmk  Girimiii,  afftil-IK'}  A* 
damui,  AcluDduiUui.  Geo.  IV.  Com 
KuDiilzz  t.  wtu  miaoi  l  Moavio 
ciplui,  XVIii  40.  vetilj  ob  adok- 
rccaiiain  doiiiiuii^I.  ForbDlioipiz. 
lio  vluciti  XX,  t^.  Gul.  tjlcmbciiii 
domum  obfidei,  «l. 
Coiiloniui  r  Alci.1  1.  Huntilzz  Co- 
IUU,  cumDgiiviii  advcifui  l.iDdeli- 
oi  fuanani,  ziie  cvadil.  XI>  i:. 
CiWuaiumpis.to  id  BKcUDum  vin- 

Goidoniua  [AIu.]  Gco.F.III.  Hud- 
iilzzCoiii.  diitcio  ScoToium  coinu 
«d  Fludancm  impcrat,  Xtlt,  31  ic 
eionum  ulu*  Fdiiham  impciiuDi  ci 
^atum,  43.  unui  t  fex  tcgui  KtCtc 
ilbut,  21V,  ).  ADgUam  logicdi  n 

GoiiianiDi  lCto.]  ASet.  f.  II.  Hun- 
/i/n  Com.  Jtcobam  IV.  idvcilus 
.  wr«ni  liqaaiu,  xsii,  t. 
CerdOBlut  ,  Genl  j.^a.  F  Al»  tJ 
JV,  Hanaltx  <im.  id  in„VS^^; 
Angknata  laUbat^  JHilTiw,  Xiv' 


E  Z. 
j»  B.fiii  io  eutn  odtomi  se.  ejut 
ftaude  (  ui  cieoi.ut  )  Fiabiioium 
f.mlui  pi.tic  t't,i\udit,  XV.  i<  iiiiu« 
Scoti.ium  ad  MuUclouium  d-icl- 
ui.+#  ComeiMoia<iZ^duiXyl| 
adveifiu  J'>.  MudciaCDm  lAiffiui 


Ibid.  li.HeiiiiAaQuiCFCdlcuiccnjai 
ci.iUDai,  .o  lunia  dut  pioiDiMi 
XVll,  lo.  MonviiuD  loDctt  {zpiut 
icniai,  14.  ejiu  pcivincii,  jAi  Mo- 
laviam  pugna  ag^cdinui  40.  I 
fl(  iDiei  cipicDiiuir  — — —  —• " 

tus.ibid 

Goid^iPiui  [Geo  1  Geo.  t.  V.  Hun- 
liazCuui.  pciduclliinilt  damiHtlu, 
ae  m  caicciem  incluruii  XVII.  «a. 
piioiidli(iiiatii(ltiiuiiUi  4j.  le  dn- 
ccoi  pio  Krgiiia  offeil.  XVIIIi  44- 
piopiaquoc  Jc  dlcoi«_«d  »" " 


Ipem  fovei  SIX,  ].  cum  i-,.  . 
□  liiibuiiFcttliim  piogicdlem,  aGul. 
iLuvcao  tctio  cnleie  cogirui,  ii. 
picem  pcietc  coail.iii  ))-  vaiiz  dc 
ca  dcrcipiadiiDU,  Ibid.  k  leq.  iudl- 
clum  capltile  de  Mnellaao  fuibaie 
miiiui,  )i.  cnm  [u<  niiiooii  pnn- 
cipibui  Edinbmgum  coDvenit,  XX, 
7.  piiLiilium  BiechiDi  collocaii  li. 
FioicEi:  adveiucnie  leuo  cedit,  11. 
Le^liTum  Fioiegem  comitia  Stcili- 
ni  aecntem.  ncc  opinBm  oppiimib 

iQiionius  [Geo.l  Su')>eiUDdlZ  Cd- 
II. cs.  opciam  luam  tn  Moiwio  tot- 
lcido  Huniilzo  oSeti,  ZVil,  it.  e> 
jiu  lilerx  deprcbCDra:,  Ibid.  •bciiliv 

;oid°Sut''[jMD.1  Banct,  Anglot 
dctiadt.  1X.40'   Mu^uvumcapib 

Goidooloi  rji™.]  Gco- IV.  Comtiii 
Honiilzzr:  Rtaiiinupiiaa  Ipeial, 
XVU.  31.  tn  cu<roL-iim  irutiiui,  cf- 
>ngi|>  i4;ia.pizlioadCoiichum  c*- 
p-llli  4o^jpiic  pUiui.  +'■„       „ 

JOfa,  (Qm-,,  rnn  inJrtflHMTt  Pf- 

C.irrr.V"'"'-'  nt 'rat  .f  Uitf 
rj  hnlfl  afflllMl)   I    II. 

luiloii  Dcfeiie  »b  Utciio 


Guin"','Gjikjn, 


«HII    I 


'ail!  ii*cr.  V,  l.,Ki». 
luioi,  s  doaoKt  JD&itn- 
hiinianoiuni  la  ScotiiiD  ie> 


I    M   D   E   X. 

\tlia»,  (Gin,  <H-  MifiUM  0'tiA  Hi- 
ikIm',  rni  Lft  a'xj }  Fuiiaiu  Ka- 
idiCE  1  i^.vx  IL'iiUiI  F.  lUiu  in»!- 
mui,  i<l  Dii^iiflium  a  K-g;  milTu^. 
XI,  ii   ti  >iiilc!(Uiii  Knijucut.  IW 

3i«iSi  [F^  Fi-TahS  N  ILQia- 
1«  Ruliu,  (mcr  J  icofat  tll.  f  cicur- 
(am.lIlLtfl.  [ilili  Anitiwapp=i- 

Snliu  [Pfl.]   UilbcrdF.  And.   [ru 
ni.1     N.  IV.     Guix   Hciuliu    In 
)  <Ului,   iV,  1».,   abel>. 


Giifiiiui  Scotarani  ^ux  cxfut,  Ti  H- 
(iiimui  Sculorum  R.  Vt.  «). 
Giuiii'1»  in<'''li,  1,  41     ^J?>«'  lj-M(< 

-GJium  utUL,  -,  ...^- 

upiiui,  49  iD  aikU  veibt  iuiin 
ci^iauc.  47.  id  Iiiui  inli[,  Il!>:.  I 
Kictiudo  An|;!o  onmibui  piAii  ib- 
loluiui  49-  eTicducigiitalalLi.lni 

\  Nqioiiniu,  Anglt' 


Gu*    ,,      _ 

Guliclnius  Scoi.iiDm  K. 
I.SaRibiUni  ab  Ane:» 


Qulic<n<uir 


-.     I,  XVI,  1  - 
C»nifriiii    niar]    (n,  UmJsmi  •/ 

Gnai:i  (GrMhantr  Gntu.  nt.  «ti- 
Bm  Mmiiij^i^.  «flpHtBT  5  GnJ. 

UaiU  CjlC.  111-  fll»nifn,nfl.     fn.    ,,i 

Gramni  [  Ji 


Ruitluh 

foitStajiu,  Id  pislip  ad  VuiBnM- 
ccUumexnii,  Jiit,  1,.   •■""""• 

Gramtii  [Mififlail  F»i.  F.jMoijrCo. 

inc!.   A.  jfi    ad.lelccni  in  Angliam 
ohKjmiilm,  ibid.  jciii»afl..se'P'>- 

Jcnix  LJ 


11  ]    Davldli  Sruir'1 


i  iiliain  mucun 
Gnmui  [  pii.  1    Fini  Andr'i  Epifto- 
AicUcpifc!,,!!,  Faui  Andicx  ^  Scc 

fiius.  TbH  fici'»  ti  inieidleimr,  i^ 
Biu'  li  lODdis  ih  Ir.iinidj  male  litl» 
'"'  iwi  '"''*'"•  couftftui moii 
Giiiii.M,  fB.ol.  1  p,r,icr;  fuior  &  pi 
ituuii.  cifi.aiaTidaufcX.il  /ai 
J.  pahiniriulliiijccuu.  +i  ,qj 
A  i,jut  e  loieidic^u^r .  Ibi,j,  tn  K( 
gem  conjnni.   jj.   eiunqtie  iru  r_ 

•"■'"'-^ ■"^'•,•«1  h-nendo 

iilhjici   tiipplicio 


ffd 


T/n.r*'^''"^"'""'   ■''"■  ^f'"'"^''"- 

IV        '        '"""  lajpeiiuin  uivMiti 
Gegnriui  Scotoruin  F.  V!.  i  o.  n»  c- 

cK,s's,T;r'°'"- 


11. ) 


p.Ul. 


Scoium  b(i'ii>...  ■-..  -  ■.  [ 

eoifiaa.  Ibid.  m.iiiui    i.. 
Guliclmui  II.   R<'fiis    Angl^um  X. 
fauifuccrdi'.  VII   II,   uulUmbd- 
li  idTeilbiScuioi  fclii.  Ibid  sUHSa 
Ede<io  5ccr.'inlnii.  zj. 

iuliclmuiDuinblancnfis  Epi&opUia 
Giltiam  miirm  ui  Rcguwn  cnuld 
de  przcpini»  uuptilf.  XVIII,  1 1. , 

]Uli(lu,ui  MalDiabuiiciifii  Bilu^ 
Caruii  TCium  (bripLOi.  AR^vnn^ 
quenUIIiine  Btiuualan)  >ppcll«i  t 

GuDBjlBfota  T,  )t. 

7r<ffj  Dux    Tl»  /M(  «/■  Gnifi,  GJIu 

,V^JI'„,  rd™  £.i.,Ji-<»irr. 
CuCi  flfGuliiiiS  (TM^iuS.H  F4rtT. 
Tarlt.w  /roriM»Y.ffi.,  .'Jp  Gxff.r 
i»«ir^  Harrici  11  6-  III.  »!'•- 
.ninj  }  Eoiuin  in  nupuis  M.rii 
-ui,i  I>dpblio  ucelu^indil  ftudiam, 


Ibid.    SCnf. 
RrpL       ■ 


I  rur^fta. 


u  ^'1111) 


;-M 


ilIIci 


TTAbiennuEni  &  paivi.  infu'!.  I. 
H.diit''ftu  Hadini™  (  H^Jivs'-, 

«WidwM  Ltll.!MI,t  crinatlll,  /Sv  p»™- 
E^imivs',  **  TiiAM  tmim  fi.n») 


(xterico  iijri  non  reivindi,  XVI,  )i. 

"/"n^Ij^um  *u..PU..'!iliu"ru«i- 
laii  tuiale  Duioi  pi>  fllg».  VI.  |1. 
c.iuiD  liuf.  11    aniM  BeiiTr;iili>  I- 


Haiui  rGilbriius]  Eih-Ijx  ren  ,*itt- 
llx  CJmiic.ui,  cqiri,  Rooct»  L 
■micusfidiiiimut.  fUI.  ]<>. 


\^ 


1  Iioiba  Itl. 
Xin,  I      , 
)k«lfltl  'nfu'»,  1,  40. 
^imfi,  &  HtffSi  XhhAh,   Tht  lAri 
mi:.n,j.ffl,-  •-—-'--  ---- 


■ji  3$lkiulU  Cimu 


•tlidi,  Htluti —  - 

mom,  Srtttw  claii  Hftmu. 
aliboiioirui  (  HttAuriii,  itg. )  Alu, 


comfichendete  teigivciK 

rsllbnilona;  [J»t]  Pi-cutiU  1 
Rrgliieiifibut  OPtul.  XX.  II. 
ijliDoriODin   tTho  "^  "■-" — ■ 

tillJ;   (  Hill.  Co|.  ) 
pioi  Aaglui DoiMiu.  .>.  >•■ 

lamilioaia  [  Muniiu  j  f  >''  El-za- 
b«ih«]  tacobl  II.  HuDiltonis  Kpx- 
li  fHii.  Minhzo  Siaino  pofiu  Xc- 
vinl>  Comhi  imf  tb.  Xni.  ~ 
"    -  -   Lcy'  ■ 


laraikuiiii 

xiy.    - 


.crinanU  p'ign4ni. 

[giaam  hbeia.idiiiTi 

viilbui  iDcuiubiuK.  ).  ail  Li^i- 

pizlio  vidi     IS     CODiDUII 

Loinpinm  fablciibu.it,  51 
jn  iniliecodiuii  curaDr,  J,X, 
n  fallcii  ocsnfui,  ij.  ()e- 

Hamllioiiiaiiim   Enniilx   oiiioi  VHIi 

Himiltm  TVn  <i 


cildS^ 


HaSiilionim,   (  H^mil,,.,.  »j.  ilkfiTu 
f^m,ht.  «j-i  )V«rtp  r/.»>  iift.U  C, 
»ri,  mi  Dhx  Haniliniiv  ai 
ClaDdlui.  Pilleii  Abtoas,  uoiS 
cibui  it,»Deii£bui  Pioirgci 

HnmiliOBius'  ;  bavid]  Praftonlinu» 
XV,  I).  (jutiilFioiegciiipioacai- 
•10  Sophoc-idmoniin.  Ibld 

HsinilioDius  rcdnnui]  Abbat  Xil- 
viDini.  XVf,  I,  Moiavli  cccidendi 
paiTcs  riifttpii.  XVII,  io.  iocufto- 
diui  daiui,  Ibid.  rxrni,  XX.  it 

Uimilloniiu   t[*^.J    'i-    Uamitti 
R.hd1ui.  unes  l)u*isfE-(um  kiid- 
quRi  XI,  4)    Miiiv.  Jic.  Ilt.  Sonii 
uioceidvs   XII.  ji.^ 

HamUioniut  CJ^c.J  Jac.  F  I  rx  a 
taioilia  Aiiniz  &>inu.  lo  Cilliim 
cum  cblTe  mil!u.<  XKI.  :<.  in  Hi- 
bciriaiD  ■epclli'  ac  ELu|kiii  Fei|Hfii 
oppiduir  Inccndit.  Ibid  A.txti  111- 
■01  picEcaunm  cliflli  ibtont,  Ibld 
iDfiiiuoDiani  mioiimti  ipmlii,lldd. 
4b  Albiao  Ftcttp:  dcStti,  Xl\,  $. 


— ,  _.,,  ,.  —  „, —  Aisuiix  (.0- 
mlte  pD(na  rupciaiui.  1 1.  AngDliuiB 
e  Gulia  ii^cifiiai  rpfuiiiu.  i{. 
Ad(d£o  rccoDcJialur,  11.  cum  quo 
■dvufut  Lcrinjii  ifirpiixiMt,  ly. 
lamihnniui  [Jac.]  Jac.  K  II.  Aia- 
niz  Comn,  Scoaz  Fir.iH  clrdiu> 
XV,  I.  e)Ui  ad  Ai>aJl  L^iom  i- 
QxMiBo.  I.    R.rgii»m  c  n.uiia  poi 


bU)  ii]feitur.&nteniia:n  Iium  dc  cod- 

contni,  II.  C^iditBlb  Bt  Rcglflc 
vldnz  paillbai  rcaaJB.'git.  ji.cxei- 
ciiu  cDi^lciipia,  Glalcuim  ducit,  — 
cemqjr  dcditf ■-      - 


rditioDe  capli,  1 


Angloi  expei— 

la  A(i|k>i  ducii,  eolque  ail 

lumdcvlneii,  ii.  ■  Cudini- 

le  ad  faDDm  Andicz  dudai.  )  i.  ■ 
Dai,  faamitioDio  pciaionii,  }|.  fe 
lo  Sophocatdu  prcem  Ci-Dl>ii[iiium 
ncgat.  n.  Caidu.eli*  pacuQ.'ics  ia 

bdei,  4|.  c«cicitiinadvciru«An;Ict 
dudt44.  aicem  AmiieBiiam  'xpm- 
Dli,  tt-ab  AnelliadMufrelbnigula 
magnopfzjioiiaui,  49,(a,  Biuch- 
icam  a^rm  oblidei.  1 1  dr  tirEiDi 
ID  Ga<I«ii  i[anlbi>iiaDda  conlDlut, 
54.  rjui  auiloriia»  vikfdt,  ts-  ava- 
tJua  coiiupiui.  Afi  CaQelJcioiiiDui 
enaiur.  XVI.  ■.  nn.ijiiiDj  leanl  hs- 
irtsiflniu  fc 


t  decciDiFni, 


afliu  Rqcmli  niille 
'-   ■•'  "!—- ■"  vindices 


SJtoi  docit.  14.  id  picuiii  vii 
id)un|it,4a.  tiui imlxcillitu 

tpiani  immoi bbc&Qai,  «$.  a 

filio  tollendi  Moiiviom  dou  ibhoi- 
lei,  XVII,  tp.  £lium  ruuiB  ia  cu- 
Soiim  dai  ja.  exirio  mu^uiui.  *9- 
K.eenz  rju<que  inarlio  idveilaiur, 

10.  fi.  unu^cflilfulRcaiilbuia 
Keglm  nommuut.  XVIII.  i4-  riui 
In  lub  GiDica  n«ii.  jj.  Rcgioim 
libciaflcppit,  XlX.  ).  ^lloaad  o- 
pcm  Rcgtnz  ibcndam  lolUcliai,  t. 
Comiila  •  Pioregc  iDdiaa,  impcdiie 
coMiur.  1 1.  eoi  aiN  cip:a,  &  e  In- 
pclkaiH  Jac  V.  tliquid  lepcitum, 
XIX,  II.  2VI,  2.  laGdliMDCOD- 
ctdit.  XIZ,  14.  cubciaaciUDm  id 
Sco'itzlibicriii  polltilat.  if.  a  Ke- 

?'ua  io  pamiD  a^optnai,  tc  n.teiu 
icaiiuj  Wiui. )  1  in  cuHodiam  Ba- 
tiu     •!     ia  A-githeliam  abii,  XX. 

11.  SuDca'iX.qi)ipa(Ieum  icpci- 

HamiltODiai    rjacob>'tl    FfiCEii  F. 

~       f«1l     nCli.     .1.....       -TU       .?  .1. 


ptzlcaof,  XVI. I.  >CuGi(D.'&w&t.- 
^niuu,  ev^iiii  «t  V-  »4  Y«'  »>^  ■'■^.'•- 


«fto  OttnlllnDiun  «^pete  conaiui 
47,  ■Giilbl.ipcniui.4*'  Siulii-uir 
Bi' liclcui.  49'     F.'gi'>iii< 

ivu   -      ■-    -  "  —  — 


.■A,',r„'.,"'; 


,  Ibid     Difni'  cmu- 


iniiaut  Ai'  :»■  lum 
6(iiUlii.i..i[J;'t 


II  lali,  MJitll»i»*ccuUt 


Haniilwiiios  [Jae  ]  noihai.  J; 
miui  Aru^iifi»  Ti  ciN«diT<i 

alti  'Wie-I,  XIV,  1».  &'ll.l 

atttaditvOiK,-- 


W*  □ca.lcndl  tvatn,  }< 

'  aii  Invuiin  ^civiu  nri— _ 

inuc  continr,  1 1  Hc^  Hivilus.  j  1 
iudexicl*ciraiLB&CDa«elc&us.57. 
•ntuuelc  fiiDpcl^UUH^fGaifaiua. 

'  iBld-dunnitui.c^rctDBlnint.lliiil 

HmDilK>tiiu5rjoi.1ne.l  * 
DDihuji  AbMiFiIlcleiiGi,c  ^aiiii 
Tciiitur.Xv.  t.  Dcciro  Ciidiailc 
:hicpireopiisFaniAndiei  ■  fmie  I 


«UddltBS, 


luFP'.™'  ^ 


:.iiS,'. 


JVI!,4i.  Cidis  DjHi; 
VIII, II    epiinciulbu! _ 

«naU(ins,XV*III,  44-  iJac.Palfu.it 


II    epiinciL.lbusf! 
in5,XV1U,  44.  iji.---..- 
in  EdiaiburBi  InttFmiirus,  cc 

Siavetrimpaiiem  Tiico  I  um  ii  ciul  uu  s. 
id.iniict  BtinniicduiucaptQs,XA,' 
II.  ruffcnditi  vilam  finili  ))•  cidu 
Kuizcoirpcitlis,  Ibid. 
HaiiJl|.-liini  rjoa.1  Abcibiodiii  Ab- 

bK.XIX.JZ^        ^        ^ 

Kloilki^aias  [  PatrlciuiJ  eonjurilinnc 
Sacidotum  i.ppielTui,  ac  vivus  cic- 
maiui,  XIV.  .1. 

tfMmplnu,  HimMiK  C-Kt,  Pilttium  Fc- 
i.HmtdTmtlimfiiam 

frtf,amrt  ^nglu*.  urhffqiu  m  tt  pit- 

Hir.Ri^MOUiNorvfgivB.  MirBaMiara 
Alrx  Ilt    Scutl  filiaili uxoicm ducil, 

H"Jii.7^'>.  "'  -Fr"-"'  'f"i" 
•nfiifa^ithlti  f«".  <■•/'"  f"  Bki-Ii. 
L„Xu' mXatiuiT    M^tcl^ii  Htrailffii 

Hii»l""  Ai-eIi^  R-x'.  Vil  17. 

BH>J^>Q||yan<  &Cafh>ocIixOmet 
M)i!H(«tak>  &l)iantuiaiui  r|uf- 
qiieflitp(riiuJi:ub«nafculiia,Vll 

KtAmllirH^liiih,    t-ri-Jo^itm    , 


-  t"^,.    cituin  DavlditRub 


.»a..  tmmii/m,  H,l,..li.  Jtq 
bA':,.,I,m  Om'i.  )  Ad.>ut 
ll.B.iruciiCi.mo,  .boali 

Ct     XII    3£.  Ul  KO    Scblla 

ntm Ducitua  MII.  tl. 
Htbuii  ui  [Jit  1  lai.F.  A^ 
Botliutl^tku.ta  DaindCiii 
iQWificu,  XIV.  I.  cx^MW 
Ifsitii  lc  Ai^glum  iilrtaiiH. 
tiiH.omiiuiival..  SV  1 1. 
nio  capiu  pecutit'iii  cipii. 


cmciuflx  diccDdi'  bneiiai 
if  ud  B.ctiMam  omrii  poicft 

piium  liindllacuiiiRigliia 

lui,  n  .Mtiavium^^iolltfcdi 
ckEariiiicumfcumma.  a  1. 
&Judci[,  IP.14  ablrlviiD 
leiiD  puigaiurum  Tccdiidr, 
ginam  lauit.  il.cumuioie 
fjtii,  Ibi  J.  Krguum  uxoicm 
10.  p«  piBCLi.eni  gcflulai 

liafaMosvhiS"'.!!"!^»* 

fc  .jfiricniibui  cunKieiil  ic 
fiiEiliblco.ofulii,^».  sdU. 


vincu^a  cnniedu5m9ti'Ui,  i 
Hcbuinus   [JoEn.;]  P.iic.i  | 


B.c|uli  r,  t  «nobiaicf,.  j, 
XITI.44.  a  Monachu  Aich 

elc(ius,  tbld-  HutcJis  cxi'iti 

rsiuM!iid,eiuia%aiii>,4' 

u.-.«<Fo,m.ru,r.cD..vrrtT, 

mum  J'i<.i'ejtGtiic..iiciliai 

'||.sc;>lunirrsAlci  Htimiu 

ficTcdi.uT^j.LrdcmaEnari 

cb.inusi:P«.]HalcuCifc 

V)\.ivWn«TOiiU^iM,  li   j 

^".iWt.,*.           " 

i    N 

it.J  fat  F.HaleoiU  ftxc- 
Tf  fX,  58.^ 

t.  ]  ilalenlis  Rcgulus,  ar- 
:i  leact,  recuinquc  R.egt- 

habet,  XI,  13.  cjus  arx 
ti.  Dumbariocapta.Ibid. 
t.]  AdamlF.Il.  Botliue- 
mpcj:iumei  aKcgedcla- 
tt,  Xiy»  3  7.  in  aiccm  E- 
u&  39'  iiDcrtatiicftitatuS) 
I  tuciufus,  4x. 
itini  Magoi  matcts  I  Vi  4  f  • 
,  I>  4*- 
rum,  infula,!,  41. 

JLoudx 

The  LAtrd  •f  HendtrUndt 
mtm  Cecl^burnus. 
snumduji'  11,37.  s&i  ci 
I  «  Voxtigeino  atuibuti, 

gloiumR.  morituriVn, 

Lngjlonun  R.  a  Davidc  I. 
itjiiem  ordincm  adfciius, 
cotos  injuiix  ac  pcifidia, 
^encficiaiium  pro  (cptcn- 
provindis  Milcolumbus 
it,  3p.  Morthumbriam 
,41.  GulielmumScotum 
cnirc  jub€t«44.  Northum- 
^€edii,45.  Ciul.  (^Nobi- 
.i'  piincipcs  in  ejua  verba 

i.  47. 

Anglorum  K.  a  Lrgato 

no  confirmatus,  VII-  54* 

[.  Scoto  pacifcitur,VlI<  5  5  • 
[I.  Scoto  convcnit,  dque 
marrimonio  coUocar,  5  i« 
ivlolatam  paccm  colit,  Ib. 
Jigatus,  a  Scoto  auxilium 
.  montur,  55. 
^nglorumK.  X,5.  Scotl- 
r,  7.  Fcicium  &  Duglaf^ 
vincit,  I  r.  Jacobum  I. 
otra  j  ua  fafquc  detinct,  1 3 , 

nglorum  K.  cxcuritooes 
jtorum  £icit,  X,  16  in 
Uum  intcnius,  1 9.  Jaco- 
um  Kcgcm  ftcum  in  Gal- 
3 .  vlginti  Scotos  dat  ftian- 

iogloium  R.  f^rcta  nobi- 
homlncs  extolbt,  XI,  47* 
rratio,  Ibid.  ab  £boiaccnfi 
us.&Londinum  abdu^us, 
x>iiam  profugus  humaiuf- 
ir,  Ibid.  Bervicum  Scotis 
prxcho  ad  Examum  vi^bus* 
n  fugitn  Ibid.  cccultc  in 
liens  capitur.  5. 
AnglorumR  Richardoa 
uo  lucccdit,XII,  53.  foe- 
um  cum  Scotis  nccre  cu- 
gui  jcmulus  d  excltattis, 
peditioncm  in  Scotiam  dc- 
Kich.  Foxium  in  Scotiam 
'ctium  Yarbccum  (ibidc- 
Ibid.  bmvoJaadScotum 
duoJii  ^ucrcfitcmK^oa- 


D  £    X. 

fio,  i^.  filiam  Margaritam  Jac  19"« 
coiiocat,  ao.  Anglos  pcrcufioica  ail 
lupplicium  dedit,  i4. 
Hcniicus  VIII.  Aog.  R.  bellam  Gaflis  in^ 
didi,  XIII,  za  benevola  cjus  ad  J^c, 
IV  rclponiio,  24.  a  Lumauo  Kcg« 
pcrfuafus  Aodito;  Biitanno  ioiidiac 
collocat,  a8..  Lcgatis  de  liac xc  aSco- 
to  mims  rciponrum,  Ibid.  Tornacum 
obildcnti  bcUum  a  Scoto  dci.unciatur» 
30  rclbonflim  Kegc  dignum,  45« 
Surrix  Comitem  in  Scotlara  immiititv 
qui  proxima  omni  beiii  clade  ocvailat, 
Alv,  17, 1.9.  litcrisad.ScotorumPro- 
ceits  fcriptis  foedus  cum  Angiis  ficrl» 
antiquum  cum  GaUis  folvi  peiit,  119. 
DugjJlium  bcncvoic  accipi:,  25.  a4 
Jacoi^um  V.  Lcgaios  depacc  mitiii,  3  g. 
cauflas  beUi  quxrcns  cppidula  qua> 
damacnoat,  Duglafliolquccxulc&xc- 
flitui  pctit,  44^.  pcr  Le^«cum  Galluai 
pacem  pciit,4f .  GatJusqus  opera  in 
libertatcmreltitutus,4tf.  hbcliofrcli- 

tionia  dogmata  contiouites  ad  Jacc^ 
um  mitiit,  50.  cum  co  coJlrKiuiuiQ 
pctit,  Ibld.  id  fibi  ncgatum  ii,dii;nc 
icr^  f  r .  itcrum  colloquium  pctit,  j «« 
frunratusgrjivitciindignatur,  59.  Ma- 
riam  Scotam  fiiio  luo  dclpondcii  cit- 

fir,  XV,  z.  captivos  Scotos  dimit'it« 
bid.  Kad.  Sadiciium  Lcgarum,  qui 
nupiias&pacem  procuraret  mittlt«4. 
de  )urc  g.ntium  a  Sco!is  vioJato con- 
qucftu5,ad  bcllamfcparjt,  i.  Jiicras 
luinarum  plenas  ad  cdiir.buigcxjj(cc 
mittit,  1 5.  copias  in  Scotiam  miitlt» 

?ui  omoia  ferro  fiamiiuquc  vaflantv 
uid.  iz,  a3i44. 

Hciiricusll.  GaJIoiumK.  (cx  millia  h<»- 
mintim  in  Scoiiam  miitit,  XV,  54« 
Dcflium  revocat,PauIo  Tcrmioin  cius 
locum  fubftituto,  «2.  artc  prorcgcni 
dc  eiadu  dqidr,  XVI,  1.  a  Kcgentc 
bciiumAnglisiiKtlcipctit,  11.  ouptias 
KcginzcumDcIphioomaiurar,  1 3.  la 
Gulioiumpotenare,  15.  moiitui,  3t« 

Hcnricus  StuaituS}  Daiixus.  Vid.  Stu- 
aitus. 

Heoricas  Dav.  I.  F.  mofinir,  VII,  34. 
cjos  iaus,  Ibid. 

Hercfius,  (&flerej$anut^  'Hdrris^t  *r  H^f' 
reis%  ccg.  item  titulut  tfus  Jam^h^y  ij»i 
The  L»rd  Herrtit  t/Terrtilei,  r/?  diilus, 
Is  htnet  in  ntmen  M*xttallium  mAtri* 
mtnii  jurt  ffiiA  ^  trdnflMtus.)  Joan. 
a  DoglaiHo  fu^codio  cxtin&us,IX,  3  ^ 

Hcigultus  Fi&oium  K.  IV,  4^.  moit- 
tui,  14- 

Hcilotus,  (Heriottcof.)  GuLKob.Stu« 
aitum  occi  ciiPii-  IX,  1 7. 

Hcf kelains  [  Aod.  Sir  ^ttdrm  HercUy  ] 
Carlcoli  Cbmcs  alicox  ignaviac  pufnas 
luii  capitc,  VIII,  47« 

Hermitatiumf  fiu  Eremitapmm,  Tb*  Cd. 
filfj  ntrmitAietVttufium  LiJtklutPfA» 
fdmm, 

Hcimodbrsia  tofuls,  I,  41. 

MrrM.  CHtrm^j  cflC.  sAv^. 


I  K  D  e  X. 


fluirJeCemineiif,  IritMtmlMtUi-  Haat^at-ftitmi.f  rTnmr.ng.wniftfr, 
61.1  -.t.Hfil^nail.iBratx-rTli^Sim-       tnJ^taiMHi^mitCtmitimminpimvt- 

i..J^.  f^l^^J  ta^^,     Cr«p;;.^d  -^.  >#r«rair     \      Al^a    T       UiinJ,—    vrrA.k1ii« 


jiiaCtZ'! 


Mnra*  j  'K  Milpuil*  Kltiqacdt  UtUli 

erwiw.vr   i),.d  ff..b,l.U|ro. 
IitdM-  VI:I.41    Edaaiduir.  fiiuOi- 
uniEURfBinbl  liraEdunl,  Ib  aGul 
Diat^apiofllficiilX.  1 1 
UlbnniSMli-foSootiiiii  uRcnGoncin 


LrUta  VttttD  MtltDl.   1 1 , 

aibwdic^n  SoWdrfoipiln,  m,  « 
tiaim*.  1'iM.  mim'»  B'irmlrd, 
mtiUamit  Biiltimmmuwil-a*.  Nn 
imlli  pTifririi  Snium  ••  i!im  n»»* 
tiiam  tfiilltt-  m  trii/iuii. 

jabttrieiin  'ixlurT  BitiaiinitoA:  GiUi 

«>  icitlns.lir  I'    « 
aikifnanmmiei,  V<i  Aiffi  Si*.  4i"J  httc 

/?i(f™i.».  Mm  amiimoiiU   liliui 

imiiMri- 

^-JfeWlftW.   Jtnfiltmi  nrii  Ptl^ni 

nirii  tDruiif  1. 41. 

BirMd  iDHibwnlani  eolrBOsmiftiBri. 
II.  I  7.  IV,  I.  oeddcTitik  lii^innia 
latui  ab  (»[uiii  polleili  coli  aAiimii 
Tscitn.,  11,  17,' 

KKp.ni..  Mf^.    -^™.-  «i-f 'i[Pm.«, 

/rrfri":r - "" 


Huniit]  [Aex.i  Oto.  F.  ilt.  Huiftf 

'  ui  ficjihudio  tn  *o\ua  tocaiui 

IVIII.  41.  ■dmrui 


mcil- 


nifloiireia^^iuin  •duidcUum  infCai- 

Hoii  iaruli.  r,*i.  t1ii,4S. 
Holiproini-nfnulii,  I,  ii 
HtlUidi  Tt-rH'llmdft  tMlni-ii<«ilt 
Hi'.j„d,ii.Hill..,d.riftimBtli«jiii,<»n 

uUniK.y fff'»'  )pluiiticsh<ibi<fza 

nX<'Jii:Lm'.j'!>KiUui,Kiirhiimiritvi 


1  rSci 


■S!A'i 


Hor.nrpji 


tam  lattt  fe  ceila- 
Nun»  Poiiij^i- 


KOirna,  (fil  Fi;S>t,'irii-    -.   -..-    . 

<Ru.(  ,,mpi,anij  I,  ij.  VI.  ». 
JJ'.H-ii>nnconcmnoidi,  Vl.it.  Vltl, 
;f,     IX    s     ■Ti.m  fllbin  Ubwjli- 


lUiHtx  pU|u  11)  Fluidoneai  iniciict 
icaucii,  1«  cxijtl  H.qii*  ralpraa., 
^o.XlV.l  Rimii ciui paum J X!lt, 
4).  initenuni  ei  diuin  iit  (udoru 
eu  F  iibuii,  tbid.  Funr. diploiidpiii- 
mujg»nd0iBeuiJ-,»4  Joio  Albuuun 

Eioiegcnirnaii  idtriiiiiu,4t.  »d  Hi-  . 
uiioipudPimegcniictDniat  XIV. 
I.  iiiAi|lumlectdl'.4.boQaciu)Sr- 
co  ■^iiidrar*,  (,  in  Pioi«li  fidea  S 
dii,  lUd.  Cumltl  Arcnix  cufiudltD' 
dui  diiuh  lUd.  Dumbiii' oppidnn 
vill>'  Ibld.  mim  Impetiit.s,  ma^  ' 
)iil  nilpiCioEibai  ■dmruiciuncDoi- 


Keialuiil 


Regluint dits,  «6  pii.Jao.bo 


Kqpl 


1  b  Ipoiiii 


uici  ad  LtDgondutn  pii- 
„ — Zi  10.  vtHnaviifa  it.aat- 

dinb,  coDfrDl',  XxTVc euftDdii c 

miiri»  Humlani  fuam  grctm  nmrii,  ' 
~'   fu» crcdutf-ateciunKap-  ' 
—  »b  Arglij,  16    IntriKl- 
Prlucip.i  17.  «ptiuic 

vent»  libttainj   r». 

Humlm  fAkrl  Not-bervid  Comlr- 
dim  P,iliniiiilF;«er,  Gol.  MzitBiDo 
(ufiodlciKfoipp-l!iui,J[]X,tt.  fiai 
liiciji  dtcrpiui,  cum  Gul.  Klikidia 

luiiiiuj  [Divid.]  Vrderbuniiu,  Dm- 

fiimn.allumrccidli,  XIV.  10. 
luniiui  [Dav^d  1   Alri.l  KumizRe- 

6cbun.<.inte,ftaui.  XlV.t.  ' 
lua.iU)  [  Gci- 1  Altx  fti  ci  tl  Hnmii 
Rrgn!ui;.b  Ai.Eliicspttii,  Xlll  iJ- 
ob  cxacm  iu  Xnal)»  iiul.  ilV.  I. 
U.ig'il!io  readjaiigii,  17.  ibcodcfi- 
0'}7    Angu.  in  fufiii  veriiSit. 


uti  iui  rioiin,]  «liuiAlti  &«iei,JciJ- 
btirgt  Abbu,  ulua  Tauin  lelMiiai. 
XI?,  I.  ' 

Huaiius  r  toan  1    Vedeiburni)  fiatei 
"-  Bf.ta'crun.-'ime,i,..i-.  XIV.  it. 
miinU,  Humiiittmi.,  V<d  VmMii*-    , 


Hureoi  r:ci 

pnlt   lo'  11 


t^fj^li,  (r«;M«ni»IIm»i»C«"»- 


lCn.^^'c-*'Ji 

<f  Hu-ih     fllta  H-Viltu  Mttit..ii 

L VL<i&aiiiAh  (Uinf!«,e<t ;  Kob.  X,  ii- 


I. 

J'ACOBUS  I.  Scotonim  R.  tfnm  io 
GaUiam  oavigit,  ab  Aoglis  caftusi 
Xi  r ).  ao  Hcnr.  V.  io  cxpcdidooem 
Gallicam  duAus,  z}.  io  Scotiam  rc- 
dox,  i6  C)rooatus*  17.  Scotiampa- 
cati  30.  Picd'>r.cscumpcftit«  Ib.  focdus 
cum  Gallo  reoi^Tat,  ap.pravascooiue- 
tuoioes  tttlli',  iS.  lcgcs falubarimas 
coodit,  Ibjd.  dilcipUaam  Ecclciijfii- 
camioltaiirat,  jt.  gcmioici  jiati»  %y. 
Ylros  Utciatos  favore  profcquitur.  }t. 
Cceaobium^^rthufiaoorum  xdificar, 
4Q  opi  fices  e  Flaodxia  prxmiis  piopo- 
uiisarcciHt.  41.  io  iiiorum  lodigoa- 
tioocm  iocarrit,  4Z.  prima  ejus  rei 
canpilbtd.  (ecuiKla,4).  R.osbur£um 
cbudcr,  5  5.  a  pciduclUbus  coofoilus, 
$6.  cjusclogium,  $7.  advcrfus  Ao- 
glorum  calumfliasdefeodicur,  5 1. 
Jacobus  II.  Scotorum  R.  oalcitur,  X, 
37>5y-  rcgouminit.XI,!.  inarcula  a 
maue  cjt  arcr£difflb.cjrPoria«us,4..  a 
Caoccllario  ptzhcorus,  oc  Edimb.  dr.- 
Ans,  1 1.  Dug^fGicxdi  illachiymar,!  7. 
cum  Galio  ''uedus  leiiovar,  1 5.  \n^li- 
am  vaftat,  2 1  uzor^m  dudt  Man.in, 
Duc-s  Gcloilz  fiha.n,  31.  Duglallia: 
faAionis  fautorcs  if  1  jus  vocat,  33  'X- 
crdtum  in  cos  ducir,  Ibid.  DugtaiTio 
pbcatur,  34.  ob  mul'a  «ius  almiiuci 
lofcnius;  i6,  cum  ad  f:  vocat,  37.  at« 
queob  contuinsciain  pugioor  in  pc- 
€kas ada^oiiccdi  loid.  uugladlosno- 
llcs  pubiX\  s  in  c  'iive  tu  deouuciao* 
dos  curar,  •f  o  Craf  »rdis  A.mitem  ve- 
jiladorat.42.  Haiiiijr-  i.^uminKrariam 
rccpit  43  "-r  Donaldu  I.  Irfinanum, 
46.  NoDitiias  An^lica  ab  eoauzihum 
adv^rfu»  fuumR  gcm  petunti47.  ab 
AngUs  Legaro  u^polltitio  deccprus, 
4t.  Ros>urgiim  arccm  obfidct,  ibid. 
cunco  Li)tnr--ka  bomoarda  riuiflbcz- 
aQimaMTs,49  rjnsel  gium,  <o. 
Jacobuftlll.  S'otoiu  uK.  X;,49  XII, 
i.pr  ceffs^iuccuriodia.  .dhiUiiXIl, 
I7.fjus.'aoiercci}.  «a  B*a.i^cotittp  a, 
21  Ma'i;arl|.m  Da  1  Ko^u  filam 
UX  rrm  pctir,  17  corjventum  puDli- 
cun  indic  t,  in  4u:>  Budi  daii)naii*ur, 
19-  rjus  &  Margari'2  Danx  nupitse, 
30.  fororem  Uuiu  Tho  Bodii  uxo- 
fcm,  )*c  Hamil  '^nlo  uubrre  c  gi , 
t '.  fta^  animus  a  pravis  mlmft-is  J4- 
.  brfad.vu'  3  ,32.  adveiluiijc.  lolu 
larum  Kc^ui^m  vific  fd'ur,  3<.  A- 
firo  o^  ci  pix  ii^ori'  us.  «c  venclias 
jn^U^r.bu»  o  iljrus  17.  io  ryraonum 
dcgeoera  ■  Ibid.  $$  f  a  res  ^jus  in  e 
uii'C)ii(piranr,  )t  3».  ad  Angumle> 
gar>  s  min't,  40.  advcif-s  7*Dg>os  e- 
xerc  tuiD  indicit,  41.  <*j'JS  mlt.iftri  a 
copjuratis  proceribusoccin.  45.  ab 
A'cxiiidtofratrein  librr^im  fcgiii  p'jO 
fcili  '>nem  rmitutust  5 o  cum  Kiaitc- 
do  III.  ApgloMcen}  facif,  51.  iicm 
eaw  HeanZotll  /4.  Nobilifaicm  t 
pubJjcu  numttcdtg  cjLdudlh  s  $,  No- 


X   N   D   E   X. 

bilcs  aldfci  cupieiis.  cosimcr  fe  como 
mit.erc  cooaiur,  $6.  ab  Anguftode- 
lufusi  5 7.  proceres,  rjus  filio  libiduce 
prxicatt,  tacum  confiirgunt,  5 1.  prx- 
iiovidtus,  6t.  occiditur,  Ibid.  cjus  c- 
logium   6t. 

JacobusIV.ScotorumR.nattiSfXII.jo. 
duxczncitus  adverfus  patrem,  5t.  e- 
jus  in  adoleiccntia  oiodcraiio,  alizquc 
animi  4ccupumdot-s  AI1I,9.  cace- 
oa  ferreaiquod  arma  contia  paticin  io- 
duiuer,  fcciogit,  I'jid.  Pet  Yarbecura 
Iinpoftoicm  honorifice  tractat,  14. 
cxcrciiuminAngjiam  ducis  14.  Itc- 
rum,  16.  Fer  Vikibecum  Anglodederc 
ncgat.  17.  Margnrtiam  Heiiria  VII. 
filiainuxoremduci',10  profuiio  21. 
ojvas  conficieodat  pecunix  lationcs 
commini(citur«  tz.  in  Syiiamprjfi- 
dici  itatuit,  13.  cMIem  Annac  Frao- 
cix  Kegtna:  dono  mirtir,  24.  Anglo 
k>elium  denunciat,  30  a  ipc^io  ad- 
m-iruiusne  in  incept«>  progiedeictur, 
3  I  ■  Anitliam  inertdiur.  31.  captiv^e 
amorc  irretitus.  fbid  in  (tntcnria  per- 
tin«cia.  34.cum  An^liscongicflus.  3 1. 
magiiu  pratli  >  vict.is  occumbit,  Ibid. 
dc  inor:e  cjus  fama  dubia,  40  a  pcr- 
juilioutaquam  Angli  fcrlptoics  ci  io- 
urerc  couautur,  vindicatus,  4  ^ .  cjns 
laus,  4>* 

Jacobus  V  Scororum  R.  regnl  admini- 
ftrationem  fulGipit,  XIV,  14.  io  Da- 
glaiTiorum  potetlatem  cum  matrc  ve- 
jilt.  25  cotum  imperii  peit  ius,  27. 
fc  in  libertatcm  vindicarc  cooaiuriloL 
tandcm  fe  corum  manious  eiipir,  3  «• 
Di^gUifiorumfaftioniin^ienlus,  37.  oc 
Hamii<oaiis,  Ibd.  iatiO'-  es  tollii,  39. 
collegium  Juaicum  £dimb.confiiiuit* 
43-  de  matii.-Eoni  >  cogitat,  45.  iofn- 
las  S^oricascircamnavigar.^i  Anglui 
Irgatiim  ad  cum  mitri(,5o,  coUoqui- 
u-:>i]uccumco  pcrit.Ibia  araccrood- 
bus  ab  eo  colioqui  >  aiir<  atus,  5  •.  ia 
G  Jiicaio  q  ia:ii  A  ^glic^m  amicitiam 
pr  ni'>r  5a  iotjallian  n^vi^ar,  Ibid. 
M^gdalenaiB  Franr  lci  filiaxD  ux.<rrm 
OUL'  ,  loid  9uami:r'U4  ad  Maiam 
Gufiam  Long  »viUam  Ducis  \iduam 
uzjicm  dcp  lcend-m  lrga'os  mitiit) 
5  3.  muI'os  pcrf^ueliionls  da*7inat  53, 
f4  Marlamciufiamux  remdudt.55. 
N  bitiratcm  ur  ignavam  accufar,  5K. 
ad  (ubOru^onCk  .  dium  aniinuiuad* 
iicit.  Ibid.  Angjtis  cuinev>lrerunycol- 
loqaiuirpe*it,ilMd.  aq  loijccro.-tum 
facti  •pe-uiiia  promfia  cuin  averrunt, 
Ib:d.inr)n<niisn  duia:starba:us  5t. 
du->  ejus  fi'ii  eouem  pripem-imcnTo 
deceduot  liid  lega  um  ad  An;|los 
n  i-rit.  59.  przUo  cum  Anglis  d'ccr- 
oerecapit.  4o.  Nooli*ati  iib  cd^ct- 
finri  gravitcc  viifexv\.vAAVsv\  Vj^v*  -'^'^ 
c\aium.tiLt\ci\M%  ^>i«\Tvtv>vi?K\\>x\vX 
IDXtOlC  cx^ivQw»,  6 \ .  ^\^^  ^"^^ 

I  acobut  V\ .  ScoioTxvtcv^^^^ 


■dlmb.  daftat,  7. 

pol(*lrIt  lnlKIt  Ci .  .. 

ihuilli  poiclUltm  eum  iiutece 
ti)i,4i  pu>  NoblUuds  dc  i 
luiuliue  lueiida  tonifUtDi, 
nuKKlUiiegnumtici».  ic  Rccioio 
nucio  i-ooiinu.  f4-  iqnuin  inti.  s«- 
kb  To.  Comiic  Miiiiz  diliEctitei  Wi- 
stfia,  tj.  XIX.  I. 

<  fwM  r  </.  tfiTHMMii».-  ^iiinaiMiu  u'- 
Titw.  vulf  rv  MtUtimr. 

Mimm^lrnim^  Utiusurtm.  flin' 

0-4//«  B*;(i«  ».j..,  £hI.  j  c*fi' « 

«'Mwmw  iT.}.^ai  f,lvH..^H,m  f-r 

Il-ni.  iB»d<ni<  Ptpnlmi,  SKfrltinirim , 
XtMafnfiHi.Ciiiiintmltm.  O-  Mn- 

IitMTMwi,  Mim  Ntr/,la*Mldtm  lii- 
M-jim  lafnt,  cww  ^V''  ■''^  i^' 
<  Tmt,mlffuaf0nm,viifgiC<^ir,4f- 

i£l»  rctthl  dejra*.  XTI,  II. 

Iciiu,  quz  Hlbtrali    II,  iS. 
lcirjfluv.  I.1+.  11,  iii. 

|'J.r,uJ''-'>.  C^ltli,  flli  P^Mi«AIH< 
in  prtfltlarA  Pmhtl^u)   I.  l+.  Hi  !«, 

,  IiiHLit,  (Sm,  fiKV.  JtfnwBu,  inm  a/iHi 
■SrrtfUfnMM  inrrlmnu,  m  1  Iaih  i- 
jufdim  ■•iBiiiir  miiMeu,  111  riiHHt  in- 

/n  w4ilTJUtAilulli(M/UIiif,JI,  i^II, 

U^utia  innih,  I,  ^i. 

Igcine  uorloidli  uxsiab  Uiuio  coiiQu- 

lIji'iJub,  i,'jis. 
Indlgi  Ir.fulii  Ii  I*- 
liilPolloiuegieRii,  XIi^l.  XIII,  to. 
Wudt  viohT.^  i  j,  n-  XI.  H,+7. 
ci  a.eguncm  Sc  ickgia- 


/«i-uiin  Mdrt,  uiDitfHid  }.ltri  Miike- 


JouuuComiiu  SoiDCrl^i  fitil  JicobiL 
"lor,  X.  t  ].  filiDm  fuiuti  Knfm  CJii- 
^11»™  ftiodctilpu,  XI.  *,.  Jicot» 


SMMS  t>iJliotut  SwtoiuinR  (j<u{e> 
ncaloj^,  VIII,  1,7.  tcisni^juammu 
hmeltx  ividiot.  11.   tvcx  decbnni, 


iut  ii>Ai>gla  Ruiel  n^UiK- 
...■u  .>.cnHi.  I  (.  M  rrciiumi|ut  A> 

Kdcdii,  iT-  ■iiAiielnmtDtlliii.Jb. 
b  Btuflio  r*jDi>  Cidii,  (o 
toeiHHi  A-Di^rBln  K.  cnm  Qur,d«a 
ScotofuiJUiiaiHUt  Kn»VBi.Vlt  |i. 
ScoTUiDlnvadii.  ta.iuiRc^itiinFMt, 

n.am.ii*asTeti.  sj.  vcnrtMiMom- 
ebo  ■ecipi<i'*>&nauc  " 


iti.  XVI,  _ 
Indutfui  B.  SCDlDium.  VIi  i».  Danoi 
piofliKu.  Ibid  occiditur.  Iliid. 


St  dcftripra;,!,  li.earumcljflcjitcs, 
Ibld.  ■  Iioiialdo  Buio  Noivcgoiiuii 
Kcti  conccllk.  Vlli  1 1,14..  1 1 .  Scoiii 


uiLpmi 


:,  IVi  1 


Vi  ti. 

cimiieimoiuipiiiii.Vl!.}.  deii>K,ob. 
1.  conGUum.  VIII.  |7  Inrulmoiam 
occldenittium  doml  bcUinuc  viTCDdl 
taiio,  1.  .1    eiliq, 

jifhiw,,  m L'rd,fthtijiii. „£b*i- 

«i»  *((•./■",  AI«.(tMlii'"iiin  Pri«tp. 

S»(>-HBi»M«  Il«m  inftljaitrHadBmi 


ics  Cdf.  ScoiUF,  vit  doaai  Cuoi 
JoanMVlF  uiUn.iR.^raDiiidKfcin- 


mniajalab,  Vtt.  Inrula- 

M  inful».  (kilmk/ll-^^mdnm  ui 
.rtfi  MuUi»  )  Divi  ColumlnE  ccci»- 
blbclahlTiini,  IV.  |a.  D.  CDluii:tiiJ 
infuladiaii  I.J7.  miilTOTum  Kcnin* 
(ipulchicium,  Ib.  IkdEUy.iLiitlttU 
vel  Hu:>  appellita. 
Jonflonuivel  Jnoftoniui.  (J,tmfm.af. 

Piiirofrix^flMUiiTilfill,)  AlU.  ClflU. 

lonftanut  [Joui }  Angloi  ctebili  io- 

cuifionlbDi  TCiiai,  IX,  41. 
Jonltonus  Lfoan.J  cjuiailiil  Scnvo 

Anglo  vs16niui,  XX.17. 

loiiia  SoDiotum  K  IV.  14. 


spud  SCQtoi  cpnftliuaiui,  X. 
Juia.  i.  c-  Cbiim  oitilis,  V.  14-  c; 

tvmon,  IbM. 
Jullai  ASilc-<ta,l,ii.  eliu  in  Btil; 

t«  gclTa:,  IV.  1*.  ei  deioctpj. 


r.  CuivDt,  indc  Omo 
■^t  ffio  moiiuo  rwol 


jixn  inrub,  I,  ! ,. 

6-  Cmimiiftkltrtmrij^m.aMtti.Jtitf 
mtmi  nimaiHtnimfin  RiUtittri,  man 
?««.  ftiraiii  fftrdmillmtncititj 
JM^irtnJ,  fmfi^,  iait^lginr.  MW^»- 
rjim^Hitumti  <>  jj>  r/t^i{hiijm>i4,ii 

jDllitia  cluipoicftiiuan  aniiotum  ler- 
_'0'iyi,ii.  canihilpDtrululusX.1t. 
ym,.   Tht  %,„.  ,r  Jitliiitri,  BM.f». 

«  a^r«f/...rf«.i*w.  viigtyiat^d. 

HKiK  fmi  dilimi  RifuDtimmm,ixnU. 

K<  ■ 

Ksihiiiu^MMicia 

admiaiAiiiioneiD _.,,  ..,„,_. 

KCduailt  Bmioniiiii  A.  V,4b. 
Kcligininrula,  I.  4,.       ^ 

KeUaia  JniiiJi,  Ibiir 

Kelvijiuv  a-nnli.  (  Ut  J1'Atir  tf  Kil^in 

Keii.i.du>  ('Kimdi' r,t\l.,r,ir,m4 fa' 
m.l-t.  «,L>»r».  cXlf,l,j!fc,m/..) 
GiJBCmii.  Dav  f  II.  Caii,  jiix  ujl 
nici,  licobi  HamiFioiiii  i.oihi  ftaude 
Inicicipius,  AIv,  ga    vii  magiii  ani- 

■  Kenimiut[Giliicitui]GI]b.F.in.Cir- 
li  J  lUx  Cumci  adhu  ciii  ,p  ubu  ad  A  [cn 
piigl^Jlium  c^niugii,  ilv.  so.eiuiin 
ndt  uiraudiconfianiii.  JiV  7.  Hun. 
ttl.ldiniiiterdauAoi.XVI  s.inCal 
Lii»  nillLu.  14.  non  linc  fuiuicKoe 
vcneai  drccdic,  1 7 
Kcnncitus  rGiJb.1  Gilb.F.GLib.N.IV 
CililiQ.  CqAcs.  cuin  judcx  in  Ho- 
thuclu  01)0]  eligeiclui  fcfe  exciilat. 
XVlII,i4.  Proitgifedcdii.XX,if 
Xei.ncdus  [Kctuicuii  c.i.fui,.vlll,< 
KeiiiKdukrHueo]AiiiaiDJiaiiu>.Jo3 
Krnncdi  Ouriuii'.  Cuffliichi  fia^, 
CaUiarcmnieiiiiCEtiii  X.ii. 
Kenned,ui_  (.  Jac,  ]  fjUb.  1,  Kenncdix 
KeEubfiatet,  Fuu  Andicz EidJci.Bu> 
DuKlalGliadveiSiiu,  XI,  11.  onnui 
fuac.MililiiaJ  faluieni  publiciin  le. 
fti!,  ij.  ConuiiiCnfijidixquamvb 
fibi  tqica  Inlmicijriml  &uitm  KcrJ 
accuuic  coairoeniut.^t,  Rcgirx  m^ 
trii  fittiuMiD  imprcbai.  Xir,4.  oia- 
tio  idreifuimutiebieimpeiium-  lo 


iiie(iU  Sc.it  :CiConaii>}i, 


VI,  I. 

KinnetliDiIII.Si ._ 

n'ii  ad  Luiicinemvicunideviici:,  ]:• 
MilcoJumbum  Dnffi  Rc^i  lijiunive- 
nenoiollci!duiBt:iat,j7,  Ugiini"-M 
dc  Rniit  rutceilione  bndi,  1;.  Fe- 
neili'  liilUlii  cxiliiaDi,  4 1 . 

KcnDtihuj.  KenneilB,  III.   ooriiDi  Sc 
CaniiiRtinuiIV.altrialicinmmaiuii 
vuloeiibu»  conficinnt.  VI.  44. 
>trineihus  Feicdcibl  F  Pitl^ium  R. 

:cn„asi (Tht  Riyir  Kj»,  C^Ufdit ) 
icnligcfiiui SCOIOI,  (StiMum,  Chf- 
Z^v"  T''"^-^  ""  '"'^"«"^ 

'j'-"_J^"^i-l>!^^-Ctm.,rc),„  ,,. 
fj-rilHrt  Pollaap  Siflinnti,,iiai,.„ 

i!ltl-4m'.,^L&J^^"'  "'''" 
ei(iil>iuga  majjt  dc  mioot,   infu^j.', 

c-nici  tc  Ketnieovatli,  (Tht  Cf-Jh  a- 
<.t'i„tall  Men,  CtTTmvMlitmmu J  l,  11. 
trVLiaiiilu!>.  I,  II. 
rh.,    !,:,!,  IZs,:h.  p^,v,f„Ui.„;;-,.,. 
r,',  Ftril-x.  mvlit  f,Ti  mitr  LtlhAm  ij- 

■ttii  ;  Agiiej]  Gul.'com"ttis Mariiiri 
filiJ.>l<iM«-im.bli,  xvn,  t« 


A..t;usta|.'u».  XVI,  i>. 
ms[iiuL]KelbirRe|"UliU.Taloc- 
m  Aii|liuu  delcto  czudiu  cipli. 

iui  '\nn.-\  XX,  6f.  ' 
lui  '  K.>  b.j  Scotix  Maniaft,  euin 
leni.  cunium  numeio  ad  Uupli- 
..uiuci-ni!,  IX,  7 
Kcihu>  [  ii..,b.]  Rob.  F,  Peithum  ab 

Ang|j!t-pLi.  ■IX,  ». 
Kcihut  [  j  Comct  Mai  lia'ii,  Jico- 

bilV    paiiciltquitui.xm,».  ' 
ii;fll4nuj!l^t,  Kjll,l»int:-r,JI.,.,!.Ur. 

KUdrumiA.  t'x  HWrit  td  Dv,tm,  KjJ- 

„     _    .'mm''v,i.CilUhU"mi 

Ki-^'H-m,''KmrgHr'frt  "'/*"'' 
<;«,-.-.,  Ks„^Ct^,,  i^mAtx  mt,i 

Ku;feiiiui,'?'"-'  Ltiri^Kvrti.^.h  ii- 
rta.  r^«»,.«,  ClS-i^m  iHJ„.  f :- 
•nmm  kim  Hnlmmi)  Vmr.i  1»  x- 
ui«ali..  t  ttaiit^  cnvfiOiWi.v:.'.. 

,10.  MC^Ttl^lW&VlM.-.i  'i.N^i 


I   N   D   E 

dnm  ul LuumLnmMm )  undc  ditb, 
VI,  i.  imJt. 
]Uii[-.iriiiu  piA&<a*  (n  Fif»  tlim  Jt- 


™//*J_l.'. 


maibui 

poiMcuai 

petdiRiii 
Kgidue 


i>  REfcnc  ainei  peimCtiu,  X  X. 
uoi  Ediiiit»ui|CBfibu(  at!i,  m 

■ini  *l.d-.    hMind«l7hriarTflJit. 


iduejTcun'.  ... 

«liatjrjic  .1  GfMgiirms,  <t*u" 
.>s""'*'V'  17- 

Kfm  inlU*.  t.  41.  ,        ^ 

Jtnoniiu.  /"iTi.i-  "I  )  Jow.  aJ' Ciidi- 
niii.  intcifcfloics  tenii.  torqucad.iiio 


r  ^B^SnVS,  M'-:Jinit 


Limba  inrufj.  1,  *z.     , 

Limbenut  rGull  Ejiircoplii  Fuu  Ao- 
d.f«,  Vlll,  11. 

timWnHi,  (Ijimij,  ctr.J  Jic.  <r«ni 
Liciu  Lev<ni  flitDUC  ddWu,  'X.  1 1. 

Lainon,  ( Mufinr  J,  U  ilMki.)  Ltp- 
tuiAcElsGalDz.ScotDsadBeliu-'' 

VHru.W*,ire.t.i,xni,,o. 

Kulilidtiu)  poliu'ita  terponlia,  |t. 

Lwiyiii  moniti,  (-i..B«-  T.i.tr  htlh, 
Maniitm  tLnbmiinm;!t:,)l,l- 

Liinicnia  leuLintiieani.rLun'^.  Glit- 
a,  »««  i/iiK«,;  I,  ij.  VI,  -' 
Vlll,  JJ- 

L«ncifttii  Dox.  I^ThtDutft!  LiBic 
™,  &■  lj»c^Pi«>.)  loao  io  Se; 
nifliti.IXi^f-  10  seoiiailuTi  ic 
pnpulirii  i^ooiiuicfcaiei,  fe  coni 
Ibia.  Scitiani^vadil,47-  c|u: 
.,,       inciiiia,'  lUd, 

'     MUmM*  amwin  jiinw.  f 
-  'iiMnii "" 


"■.-r??';^!; 


ictf  tipt  fuift  «f  ■■«•• 

Lv>A»'<.  Ltaii  4i  St.  Gnini,    Lm&i 

Raulu.  atllMi, 
Lmclicu  acgioc  ciudcSi«f,  Xlt.  IJ. 
L4rf,  ]>!  Liuti  ■    Cinmtmim  Viw  W 

<^i.<f>  aim^  »i»<  r<«^<  •iitiJ' 

tUitfu.,  S„vmmm  cUdimiilasai. 
Laigir 


'.  VI.   ! 


1«™™.  ''t.iKl"  ,  '»~'.^V/. 
LfimH.  Lam.  .A»fliu. 
Laiiocinia  oosibum  puDila>Vl<ii 

X.J*.)*.  X1V,17- 
Liti<,iiuii  cficuioium  lntci  K 

incD,  X    ),  J4.  ,       , 
Uude-ia    (L.,idi>iili ) 

przlvftuia  Bcivictnii,  1,  i  » 
Laudaum.  ("6-  £*Wii.<,  £<W(r,  ^ 


Uud-im   (Lt<iii',c,i)  Joan.  lIW- 

elaOiuiuUilLainiiiiau.  XI,  », 
Lnudeiui.  tJoia.]  Saciilieuiui.  Gco. 


Lenitas  oimia  contemtaiDpuii,  II,  jl>  J 

1«.  4*-  1 

Lniifni.  i-ti;r  t' Laict^.tftpiimrmBilti',  . 

fmmiit  Litiiffiitintie  Mfftllat,  ■<■  | 

l.Kr>gas,'{Thi  Lnii<,n{kU  •^•Umnm     1 
n«ti«jjl,4].  m  co  Balzns  capiuD-     I 

Leoth  (Ljfl,  Clf.  VltK/lt  fmnklitnjiu     \ 
frincipi  tlim  CUmmilim  JThh/ii',  «■i 
luiii  SlTtlhm4n*,  &  /^>i[«^  Cirni,.] 
Cal.  loiniiMn  Dujjifliam  peidBclfia-    | 
nii a&ufiti  Xlvrf ♦.  J 

Lnin.  [Jou.l  GtinuuiCz  ILegnlaii    I 
ComlieCaRiidix  capiiali  rappticia 
tSt&at,  XI,  II. 

LMn  [Join.]  Guaiaii(ixRe£ti1iu.a- 
piia  paciScaiianii  imct  lac.llL  icTat- 
^citi  piolctl,  Xltl.  1. 

Lcon  rToan.1GlaniaiilizAtvtiitu.Ia- 
'--[talliinuiiiiu,  XlV,  .J4. 


anusc  Dugtefliz  maiiiiu.Xlv,  14, 

LccD.  rio4D.1  Glammilli  BiODinqilu 
accufiius.  XIV.  it.        "^    •*   ^ 

Lerironihius,  (Ltrmnt.tig.)  Ticc' 
XIV,  II.  amilia  il.egiz  pixfi' 
ST.  >d  Aiulum  LfEiius    <  •>. 


ny«f  Pritctpi  PMhkS»  Ctmli)  Anditu 
Kolhufiii  f.  luiii  juaitnus,  Comci 
vi>c»iu,XVM  (iiliamuIiaiui.XVlI, 
4»  idtiicimlumicltgiiui  XIX,  I4- 
LcOiui.  [GcaJ  B.oti.uaz  Cjtnam 
|ui  fOaiiu  &  ibroluiui,  XV,  M"> 

gaUiimiiiiirui.Xvl.if'.  iiuiilliic  fu- 
icione  vtDCni  dccedii    1 7. 
X.eniui  tJM"']  Moiavium  id  cx«cm 
piodeie  nniiii,  XVII,   16.   vcuiin 

Lefliui  fJoan-1  ILolEcsfii  fiHfcoptu, 
XVIII.44.  S.e|iiizSc>vzlcniU(;k- 
CRioiUTn  oiniiiiim  coiifciui.  xIXi  1 ». 
riui  ad  FLuniiuuiii  Liieiz.  Xx.  )t, 

I,cll:m[Nocnu|]i»1  Gco  ComiiiiIt.o- 
tliullzf  XV, 11-  •^dinakmiiueifi- 

I^lliiu['va]i«iM:]  KaSRx  Conttt,  X, 

Lethi,  (Liith,  ttfidt,  ^MmvinJ  cmui 
,fiii,m6t,.m.jO„m„,}  fliiv.  I,  II 
uibi.ltild.  aoADgliiii  pietiiti  vlndi- 
abniabrcfla,  ibciiucquc  ■  GalUi  dc- 
fcoft.  XVI,  14,  17- 

X«AHi(ti>iii>n,  Z.Miii^«vi,  <rr  lMhi4- 
u  /^Hf  Hndimim, 

Ltthi%itHi*i,  Tl(  L»iri'f  LtHm^HUi, 
Ctmtrtlmi  tnwtmiiu  M*itU4mu,aM 
r,a»  ft'i>  «tui  L^atri,  Cmti.     ' 

Ixvlni*  ceKio,  (Tht  Sh^ntfLimnx.vml- 
fffrtfeanra  BriiMnmiimiwfii.J  1,  ij. 

teviniUJ.  ^ITif  EBltf  Ltmx.)  MikO; 
lumbuiLcvinlx  Comci  A.abciioBinf 
£0  Amicui  cenlflimui  ac  piopc  unl- 
cui.VIII.lo  Cultaie  !□  It.egem  Lc- 
viiiizCoiiiiuinccifit,4l.  Etiimitfi- 
Jh«  nhtmfiiaiu  iD  bimilia  Rtfnhu, 
alifiMf  '(■>{■■'  u  uidn/uMi/uDiiicti 

Lcvinui,  CZfvii.J  imniiLcTlniz  (cul 
tcgiODidaiDomcn.  e  licoLomiDio  o- 
lieiu.Sc  cutnGlotttad  BiHxnDodnnuiii 
commiftai  cim  ticcm  1  teieo  com- 
munit,)  I,  ti. 

L*vinuiFifxtmiilt,I,i4.  Et 

X«*lnui  Lku].  (LichLiitx,  mdifliivi- 
Mi  prtrampu,)\,  i\.  ejui  uz  ob&dc- 
tu4l2.it. 

LCTlUODlut,  {Lmiififm,  itlilrt  cit  cm 
fa/i  Limiuichi  Cumti)  Alex.  Ittdt  «1- 
mloiflcnioiil  picliaui,  XI,  i.  Cto- 
cdUiiuni  io  uce  Edlmburgcsfi  obu- 
det.t.  dcFKC  lntei  e»caiiTeiitum, 
t-  RegimmeBm  maiiloincunotUim 
indit,  10.  Resilll  vcfuiiemambuie- 
lepiuiiil.  CaacdlailamlibiiccaDd- 
Iitt.14.  injMvocaiui.ia.  Incuttodi- 

LevlHoiSu  fAlcx]  Gul.  F.  cipiui. 

•   Lev^niiu  tCul-3  <"")**^'0''""' 
flodtbusi  X  V>  f  1.  cim  In  Uauiuii  co- 
■lltitur,  lu 
lKviftoaini[  Itrj  Alei   Ploitgii  f. 

"""'-——'  'ruccefliOM  apad 


VI,  )T.dixiwvB,]t,  if.pinfiimitx, 

57.iiiuiilei,VII,  1.  LMpcinicloliqua 
imnitoium  booi  fiTco  addicuuiui, 
dultim  iDpiiicm  hbult  tt  uioiibul 
sdinilHii  IV,  ja.  lei  td  fuiia  compc- 
lixwU  1  Ttao.  KiUidulpho  laia.  IX,  1. 
deincDrun)  Bt  poDdKibiu.  X,  )fi-  dc 
jgcotum  juicponliiisxqua  XUI,  1.1. 
ou.iCaccidoiiaveoiicvciat,tluii,XlVi 
15,  IqtciMaalpiDaDZ,  VI,i    ' 


„V.*! 
o  lit>,IV. 

.   (Lnhiim, 


iabSihodio.  14^ 
r  Lii£hCin,  cij. ) 


idilia  iCKio.  ( 

••"  -^t'i' 

V,  I. 
LiiitlUmti,  TU  Ltrd  Liddifiliili,  1,  ht. 

ttrt  diptimi  ffi  Gulitl.  Ditlt0mi  St- 

!■>,  miiUir  tpg^iu. 
'.iihlus,  [Lid*iimitr,  Hmdi re^lni  a*. 

jftrii,  ThtLtiri,  JimvitriimGiJIi*  friii' 

Clfl. 

.liurti.  htlUttfmlm,.  t^f^trtsimm 
rKtltm  tmt  Mu  atnt€iifttllMi*r. 

..liMrm,,,  Lilimr»,  lei.  J'il. 

■f""''  i^y'>'  "S-  cuiM  ^.i.ctf.  j,^„ 
I.,f,4  >«-/«.,  i~«c.tiM.a.,.)'A/anu,. 
RoihetalZ  PizRdut.  IX,  17.  tioi« 
VictcoiDeiTidu),  1«,  cxrut,  Ibid. 
Llliui  [  Al(i.  1  Jteobum  Siuaiium  ii>. 
teificit,  XI,  u- 

•mdtrii,   LuAdiiii,   Cxniiitin  Fift  oJ 

imnuclium,  (  LMrit^ng.  iff,diim,Li- 
ihidH  tccidnttlii,  &  frt,tBvm  mdi 
Limwhmji.  dia4.ctfmt,y  l,  it. 

Liadclini,  (UndfVi  '•i-  tlh^i.  ftmi- 
lim,  tmjmiPrimufiCrtflrditCimi;,\\. 
Irz.DtTJdli  F.III.  Cn&idix  Cjmei 
OgiEvioipagDtlUpcnt.Xtiii.  loan- 
DiiD  Lcooicmapjialinipplicio  aEcii. 
1)  cum  Daglaffio  foedui  inii.  )i.  a 
boidoDio  flipeiaint,  IV.  Bjcgirefup- 
pllciieidcdii.41.  veDiaddiia  lliid. 

Lindcliui  [Alcz.l  [um  ia.  cfuafami- 
lia  od  DupUaam  czrui.  IX,  7 

Lindcfiui  rAlei.  ]  JacoM  E.  Aoglos  de- 

Llndciiui  r'A]ex.]Davidbt.CraFoidiz 
Comiiis  tiitci,  pizUo  ad  VcinoUum 

ClftH,    X,    14. 

Lindtlius  fDavid.lJtc  F.I.  Ciafoidix 

Camucieaiui,  X,  4.  adicbclkipa- 

candnj miffoi.  X.  i.  x. 
Llndtriui  [Oivid.1  Div-  F.  It.Ctaroi- 

dlz  Comci  oeouii,  XI,  11. 
Lindtfiu!  I"  Divid.]  Akl.  F.  IV   CiJ- 

f  idixComeiDusMontil'olaium9p'> 

pellaiui-  XII,  «a. 
Lindcfiui  [pivld.fAleBF  Dav.VllI  N. 
X.   CiiToidizComesCiidlDaltifiil- 

■m  umiem  ducii,XV,  1».  cuiti  alii: 

Rcgincnlibui  Etflmb.cooveaii.  XX,  t. 


,\^aS"«s 


I    N    D    E    X. 
Kcdmif ' ' "      ' 


I   ipli.-  >b  Ey\- 


■  & 


diiDiflui.  IbM  ,     „      . 

Uadeliiu  rjoNi  1  in  pcclio  Orteieui- 
ncnli^iQiciFiigi»''  13,  S9 

UodcGut  t  P«  ]  »J''*  ^»»»''"-  "P 
puaoi  «d  Conicblim  «dvcilul  Hunn- 
kaum  dlmicai.  XVII.  M-  cxdl*  Da- 
vidiitLitilcanlciuhiB.  ■dvufatR.e;^ 
«iiun  Ac  Sm  jmclluai  coavln  i.  X  V 1 . 

-  Vi-cumBoibucllaftiiodcwBcie( 
ni,4i.  MonvlBBt  ftoMun)  ia  A 
-*'-~ieamiMtui,  XIXi  la.Xctli.ipi. 
j  icbeUci  fluidiifugiique.x, 


dv.  mu^ffli*  *i  DmlmHm 
lumAsn.iJifiailttlA.)  XII,  .. 
IJagiiBlul*,  Ii  39.  4bi.4>.  U»<laXi 

Lineui  infali.  I,  4«-  , 

il&aoN  infuU.  1.  )  s    ljfl>«r<,  Efilitft 
^f„,b,liA  fiJ^,  f-i  ...rff  L,rm.'a^i 

Liicii  Robeialll.  li  An|Iuiii,X,  i). 
FcuiHialzadMeniicuniVlI.XIII.i?. 
il.icta.F>.xiiB<IJac  IV-XIll.tii  Rt- 
^iizMai|iultzadtiaFieiii.4j,  Angli 
■dScM(KUiiiPiocerci,Xlv.».  iilGil- 
Jnm  lie  Lcviiiio.  XV.  U.  Angloium 
■d  S  co  loMCnc  pugmmMulIeiBuigen- 
47.MaiavU»a  AUniinB 


MtU». 


£in,47.dmavUidMuiimB.cgi 
XVIrif-  RxBeniis «d leligiciiiin,™ 
ces.4l  eaiURiu  ft.egeaieni,44.  alii 
■detudem.ta.  Muii;idH.(eciiiGjl 
loiiun.  XVlll,  )Z-  cjuldemiSfiasiri 
KiMpi«,XIX,  i».  UtiiulijucIUgJii;. 
■dScutoium  CoiiTCDiujii,4i.  coiuin 
ic^oafiuii.  Ibid. 

iBihjiriii  rwio,  nid  .Air,a. 

Uelmit'^  nt  Ctfili  •/  LicIiMhii,  n 

i.»l»H  fim.  id,m  ^>i  Lhu». 
Lociinut  Biuii  Gliui,  11,4 
Loceri)  quz  Anglia.  II,  4- 
Logsni«YL.g«   t«,J  Abniu,  VIII. 

lo.  luppcio  iffeuu.   11. 
LDuuut  r  itob  1  ■  Suilenii  acic  lo- 
.  ilreraiui   Vll.i  i*. 
Loganus  [  Kob,  ]   Kelliliicl  C>inu- 

ctmi,   Euimb  pi3:fcCiui,  XIV,  ii. 

^SonUu.sKaiiiJV.ll   4», 


Londnui  T  Lmi%a,t.  <. 

^  ilti.>  L,m4mw , 


I )  jac.  Do- 


tifttv  )  loid 
Lire/limm'»,  Ltm-i/lta,  Mmit  VK. 
Locia  leglo.  (  Lm,     Mttlitlitm  f*f 

L-lidlaig,^  LtrriUn    OaUit  fnmil 

LulMTi^m,    ^  LtthtTtim,.    n«  Mc   . 

>;  Z.>r*»,  G'fie'*m  Prmiai.  * 

LkIium  i'  Ltikun,  Mf»  *m>ia>l4.  •• 

-t.  ftfiSmti  dinmrt    Limmt  [iw 

«,   £il<»tMnFi>i/(i».  6-   Haiim-m- 

m  i  <J<Ir,  rfrlimn  itfi^Mta. 

I.  unle  a»*  wi    ,    ^  ' 


>vi'i'iii .  i4Hiii.  m 

1tl'''-llT,'l  '*'  "■"*" 

MrnibirTHm,     Linimi.1-!.     frnitfu 
Bilsiit.DttttiuLneimiiTleijt,  diBi, 

..uCncui  Scoioium  R  IV.  is, 
Luddui,  {LnJi,  I'  Lleid,  tig.    Ctmtn 

"-  ""  " "'  "'' ^&T. 


li^" 


n  fuiHc  d 
Ibid    I.  II.- 

tt  PiaoiBsi 


Ludovlciit  VUI.  Calloiam  K.  ■  oobi- 

lo  Joanne  icguum  icdpctci.  VII.  j  (. 

fuimiiie  n.oinioa  iAut.  i4 
.uduiicut  IX.    GUIuium  a.  miEia 

ib  AlcK  111   ad  bcUwn  Uaant  im- 

pciiai,  VI1.fi; 
.udovicui  XI.  Cilloiam  R..    Mun- 

iiiam  JicoDi  I.  liliam  uxuicm  p^i, 

X,  if.  iccipii,  ( I    lyiinuidli  iu  Gll- 

lia  fuDdimcnn  iiot,  Xlt   ti. 

R-  Irguuia 

;k 

i|iinriila,  I   3 


ii.XIII.  ,,. 

Lugubili  veQis.  quu  piimura  ii 
—  ulut  «f  ud  Scutoi  occcpciu, 

■Lui' 


□guRa.  III. 
ipiiti.  fite  lupoium  iofula, 
,\,«&«n»  C  P."iui J.  H,rtM,i  f. 


il*.  ^7l(  Kivir  Lmfi,  GtllnUl, 
».  ( Ltclity,  «■  Ltnchtj,  ,Mri. 
tU,  tui  La:taiii  P^rifitrun,  P*-» 


.uduna-i  quxltio  ezeidUi  XIv 

>    *9,    U-    ^      !>' 

ilacut  Micbcthi  filiiu  OKifiUi  VII. 


■■-  -  —idum  i- 

"/'-; 

iini«'iiu/."/''i'kwtiitt»(fc,  Hf.  aJe- 
I  inttr  frijcu  Sffi  fimilit.  aa* 
(■»•  Cmm,  mA*  TftcV/ia  eiuti^« 
J:l!ttur,  ii-w  Trattpi  MKanntit 
m^r,bH,  mx«,rcUmry  Cal  Laurx 
niliz  FriRce^s  ab  HuniLzo  uuci- 
■a!,  XVI-  s.  XVII,  II. 
:'p:iui,  (  HaijltiH,  j.  c.  ^lpJti 
n.  ;  ild  itam  iS  riilirmni  dtmiti' 
tn.iliu  U.  .Alfiai  F.)  6-  i-idi 

iJflniEz  Jrjesalico  cotditx,  VI, 

cjircliinu).  (y(jce^<lmi,  rifem^ 
^ttrum  n  Uw.u,  trihu  )  jUcz  X, 

^iauiias,  (  Matrtlmr,  r<i!!ti"» 
jo  aran|uli.us.  X.  )o.  ■■  , 
bcihui  iivcilui  icbcJkf  mlirui, 
1, 4.  Djnc!  coneUit.  (,  7.  id  P,e- 
m  iccidtcdum  liimmo  tndwtns, 
J^'gnn  lc  dicit,  IbJd.  tiuiccudc- 
s,lbi*.  Binclioncin  inrcrlicit,  10. 
Mjlcoiumbo,  III.  llt^o,  1  Mic- 

;!o  llU  HvtKOlSi.'  (Tl:,  Uiri  tf 

iiUti.  tr  Mjcle.,^  ,/ H.i'iP>,  wln- 

m,  njmi  Frinctfi  Hdrjt»  Ctmv- 

lonilllus  (Mui,„MU  w  Mutnd, 
-t0n,m  (j-  f,i,„tiffim»  frifimtvt 
f™  «?'■.  "•)"  Pri«if,i  pnml- 
tpTMlam  iilli,  jurriim  fKeitrmjtm. 
mm  frtClii.  vtl  mmlriim  immimiia  I 
.   Donildina  &Qiili4,  Sc  DODildus 

Jonlidiw  liiro  R»mcofti.  ciui  Im- 
rilM,  X,  jf.    mcmoribilc  dc  ca 
ntDD)  rupptlcium,   Ibid. 
luildui  iiowt  tci  iDolicni  dcbtl- 
II,   uiNque  moiicin  inftit,   VJI. 


coDccflii,  if.  MubcAom  ottUh,  tp 
admro)  icbclki  mlfliii,  if.  ttm  &■ 
■nuktiOH     cmilifiioDii    AifpQditi 

MacdiiAu  FttuiKiDiu]  V.  Fi&  Co- 
mcii  Oavhl  I.  lilium  ruum  ci  pcca- 
ItuliCT  comiDcndat,  VII.  iS- 

MacduSiii  [Dniicanu*]  X.  Fi&  Co- 
mri,  UDUI  c  lcz  SGuiiz  Reftoiibiu, 
VIII,  T.  ab  Abeine:hl1i  cxt't:i,  i}. 

Hacduflui  rDunciaui]  DuiiC.  f.  XI. 
Firz  C'>mts  piziio  ad  Vuium  Qccl- 
luroczfu!,  vlll,  11. 

Macduffui  [DuiKiDUi]  Dunc  F  XIT. 
Fifz  Comcs,  pizlio  ■dDupilnum  ca- 
piui,  &  In  Bilioli  vcibijuntc  co- 
laus,  IX.  7.  Fcrttio  p-xRaoM,  C*- 
Hut,  &  in  cuflodlaii  iniirut,  t. 

Micgiliiui,  (M^jiMmi,  cV  Maetilhi, 

W  i^fi-itmr)  lAonv.um  In  Angli- 
am  cum  alili  camiiatui,  XIX,  la. 
tum  Moiiuoio  in  Ai«Iiun  ituuni> 
XX,  II,  * 

MaclelK'»!,  rMmcMlam,  mimeT,r*  i<i- 
ttr  dtllfviiin!,'  fimilU,  cir.  4H>n 
(/i«  iuiritl  B.vihit  r,m  FtZi  CMic- 
r,ihri  Smlmi.fiidi-m  titfiOai}  ttt. 
Bomb)z  Comaidiuii  t  Duibffia  oc- 
cifui,  XI.  j«.  „     ,  .  ,    , 

MKXobcitui  Stiuaniw.  Vit  ttiri  »f 
I  KtktrlRa  Cmvcimi  ..AtiitlMS,  ' 
fmm  Prineif, )  occifoi,    Zltli 

Macioilui.  (MmcTcry,  ttg.)  Alcz.  1»- 

quen  ftiai>Eul>'n*,  X.  }<>. 
AVdriimm,  Mmini,  Hi&jaim  ctfkt,  & 

Mi^ellioui,  (Mtiiltiii,  r^  fli^ut 
f*m,U;i,^'U<ii'ru  CminPriitif"" 
iKum  mttriimit )  G  uL  Lnliillllonlus 
fe  »  GiUls  fubducii,  «J.  ad  An- 
gi;i  R.c]rinimniiffui,  Xvl,4».  itctum 
fegiijs  id  cande™  miiru».  XVII,  11. 
eiuj  elDKiura.  t*.  B,(gini  icbu»  6- 
vcr,  XIS,  ),  I*.  Ftoiegem  in«tu« 
iu  Angliaro  comliaiut.  u.  ad  EnM- 
beifaaiu  Angbm  ■  Praieit  miani, 
it.  liiiillizBeeo  fufpidonef  qutbiu 
dc  aufii  oHT,  19.  •  Fiortgc uccl- 
fitui,  cwfia  ll.*Eii  poflulani.,  Ilud- 
ditnlffoi,  tl.  dit«  «i  cap.i«lii  et  di- 
aui.ti.  qujft'0  In  lliud  lempui  di. 
liia.  Ibid.  diroilTui,  XX,  t.  letui» 
novaium  Hadloflii,  7  v"^""!'  *)"' 
Judu)  B(  ipie  ludimaiiftet  TUlgojp- 
pclbius,  ti-   BUiabeiham  ad  uma 

£ ruiipciltiadei,  11..   „ 

1,  X,  la.  nd.  SubuH 


luffuj,   Firz  Thano*  ( M«i„ir.      cSroei. 

'^mimmt  ftmilit  Pnicdi.    ejmlai.i    Miina  infbla,  I,  ti-  iUa,    )«. 

iri  fifm  Ctmtiti  tMtllit :  aH,rhm  ■      ,| 

tbeibi  tytaDmdeui  fitlient  MiicD-      l^,  fiTMh.  fthem   ntiiamitMm- 
ibumadir,  VII,  tapimqueaijl    Zjli L>iim  r,^.  ^    ^_^ 

|o«Ml  «cdpMandnm  hoit&ui.  1-  .DrMasi.iii    (  Si.  lU™,  «  S».-»*»»^ 
».  dciocrp*  ;  uit  d  pilnhiU  |    ..«Mm>  vit«  («a*»**»"»'  1  V>^^. 


'■)  1^;^ 


'■i'-m  Ui 


1  •■npi|g.,.[     IX.    .1. 

'li'ii  ^jic.ibuil  pcdiiu-n  p*:- 
1.  iflUru  pulTtrl*  rulfhuid  un- 


ftSii», 
bufluiprm.  XX,  II 

Jtll!d.>inui  Scxoium  R.  V.  f  i-ib  uio- 
re  ftraneulitni.  IHd. 

JiLJm,-t£mm  M^lmt-Un,  ^•«'•4«/- 
f<4am,  Umlitlmi  MJnt,lmri,vB'  Hi- 
Jltru,  ^,fli,  O-  ThHHt  Hiitfii  a*i»- 

Mi-ncrrlni  tmtiJtici  locuinpliurur. 


I>;a.iii  Regini  , 
XIl.  1  In  Scona 
appclli',  IVti.  itei 


miun,  4>.  Cooiii 
44.  wl  HtBricitm  ' 

'i'j..'".i,i"WfK 


c 


1«  «1«J 


j  «bAlcx.  III. 

tlni'»'»  ullfium  plfl  Limauivm, 
Muccuinui  citiiui,  ili  ^i   curisLiJt, 

Ibid.  " 

Maichci*  mnlii-inm  uiidc  didx,  Vtli 

Mirci  'C'i'»  R-po  CTl'  Cmiln  ,f 
thi  Ml''t.  f  H  rili,  U<i('u  riiUtn.- ) 
I  ■!  iuificr.aa.  VI  1  .wZl(..'< 
«*  Ctm-,.  6-  £■,„,.  Vf-rtuw  ,  r. 
Etr' tl  f.U-t-p    ant  ifK:JJ!nit.  piiciK  Ih- 


l 


I  Cutlimlis 
■m  tiDdi  ai.(t£ii  iocita..  4}-  >:>■■ 
oiii"ium  aiio^aliaiii  rc|itcli4in 
sjic  rci ,  31.  »di'i..Kf'm  )'jc" 
:»nduill  ID  eiin,  Ibld.  i^b^lum 
licifeiiui,  AVI.  I-  li.  Sc..!:«ni  ir- 
j,  Ind.  FiDicgem  dc  ^'  mu  pau- 
n  «i^llii,  t  >iiiHiu  iiibgi'1.  lu- 
ii,  4.  Rcfcoi  ■i«>4iifiau>  !■  tioi- 
lum  iccoi'cJiilumii(i 

tc.  Sc  quiciij  pnblcz  pci  utbiio- 

iibuu  nuva  cie  -itiiai,  Ibid-  ctL- 
1  icmitiit,  to.  D3iuni  ai<s'>>  '"' 
pdfluU',  11.  puiioiii  n.,ifti'Jii 
Jicuin   ad   cam  p>llubia  uJua 

llnain  copttilicn  u)  ■ttaginliaiu 
.vciiit,  14  pietidi  nndiiu  pcili-- 


G    X, 
piriK  lnvifit,  14-  G«rdoiA  etm  rt- 

bci'.'»  AiJituii.iiiT  ledi  -  Ibid.  Huo- 
ilixui  ..aii.  iu  luiin  i  ■tOfm  quo- 
VII  mocr  ito  Ki  t  d^ll.ua ,  )l.  Adt- 
1l.xu.11  Leviuai  c.ii.i-<-in  itlttiuii. 


11  p-Cis  lcjetconvcidi,  ]o.  q'-: 
n  Mflsl.  )i.  iteium  copiai  1 
mpaiai,  (4.  lnducus  cun.i  c. 
)i    Fiocei.jm  jciIei.  ni>  vinc 


1;  J'C' 


!   Ibid 


]   Sci.ilx  a-£in 
ica,  11  la-.i  11. 
oHcniicuiVIIl.  Aueiut  n.o 
n  peiil,  XV,  1.  4.   S:cilinun 

celicnt.  Ibi 

1,  ji.'ii'Cii'iiaminii 
..ici  fibi  cligii,  xvt. 


AUJ(h   Itll 


fcp«. 


Maiia  Aiigta 

t,  K  iiia  ii^icuc  ('!''■  *4.ui 
ceibui  Lciiix  inini  riiblciibc- 
1.^1  pcuDi,  XVII,  a  moiiuo 
I  itrtiiuro  in  Scuiiini  p"»',  4- 
...  (JU!  ad  ■Huium  CndiDaltin 
.punli.  ,7.  inScodamappiicai  S.  1 


isruoimjcii 


oii.i'lii  ■B.  appua-uMinspiiiaia 
utioium  inlmot  1  Bcndli,  li>ld.p-i 
'iiiiinaoE:2abcih'm  A'.«iaTniniE 
in  1 1.  rc  piixla,tm 


l^lfld. 


■m  wihibtT,  I).  qund  lyianrrid 
iiluni  niulii^  «irui»;  loid  Aiuiii 
m  aeprii ,  |o  nc  cnlli.quio  ini< 
ui  ii  AnElani  aftimr,  ji     id  Fic 

1»  a  Fon'  Riim.  Caidinak  Loriia- 
"EOj,»!"'^'''  Fapimiii.einiu-,  ji. 
UHIiI*!   fillui  ejus  nup  lu   Uiciai, 

1,  Hj  |(.  Sepiciuifoflalet  scuux 


m  alti- 

<.tUllf 


«V.,ni  iu.i^-d^^co 

roiui"  li-oii  nis  roiL — . . 

ma  wu(i(aiiit)*v.KliJtgiat.a.44.  St 
Mtiiiuaecu.R  t.a.il,aii-al.41.f  J>f«. 

II  .uucJlum  aliuluur  '~  ' 

'loia^txiaOni..- 

X:-  aup'Ui.;<'inpiib:iiCDi,4.7.  MVCi- 
(a-'K  ]iat  £tiubctti.i  Ai.£la,  41,  aa- 
p  ;z  c  leL>iaii'ui.  Ibid-  Ni.biliiaiit 
p  iKipci  eiilio  luutui,  4»  a  maiito 
alicncu  )4  uav.RiEum  hanotibut 
Cc  DiviD.t  cu(iiu'ai,  5t  qMm  ucd- 
lum.tfi.  i.onuiificclcp<liciiduin,4j. 
rju  que  cxann  accilHltinie  vladicii> 
''—•  -"— ,Iiud,   lieobum  filium  pa- 


ili.  liiid.  marltaiii  libl  ftrildiu  c 
(.QendTt.  xyill   i.  &  deircepi,  B.- 
ihuelU  apud  eam  ^ialii,  Ibid.  tnpo- 


^lvi  cuDii,  Ibid. 


jnrpiiat,~'lbid.  II, 
^..citio  dc  juiiieidii 
ji"U<lio  nubii.  jo.  le-. 
ttiio  aaujiiuiu  niilTii.  niairimoniuin 
cum  buihucliucxcuraii  ji.  Fiocciel 
in  i'Iiin  fit  Dotiiudium  cOD|uianl. 
41.  aiqueUotihuiciobrKfcni  4).  cu- 
pai  aatcilui  cam  ducunii  4S.  fe  de. 
o  I  4.».  ■□  aiccm  hcuiLevioiirclura, 
Ibid  cadt  irgix  Iliciis  maiii.cfla 
cumpciia.  ji.  itgnum  tjiiate  Ci-|;|. 
lui.  14.  vana;  dc  ct  id  Cumilil  pu- 
blicii  rcntenilx,  XlX,i.  ejaa  libcur'- 
cx  piioopti,  1.  cuUodia  c'ap(a  6, 
eieiciiu  t)u>  fiira,  lo.  1 1,  in  Aneli- 
■m  piofugii,  II  Aiglix  jufTu  ci.n- 
vcniui  Eboiacl  legaiii  uiiiLque  mif 


Regi 


■R  Idui 


■git,  . 


.glaponulaa. 
iui.uii,  •tt  dami  luibait  u.mMut,ia. 
cxdli  Il.C''iz  conviQi,  it.  va'ix  de 
ea  dclcipiailonct  14,  ij,  it,  Bc  cr- 
A.a,  fi.tgiia:i.  Argliz  accuLi.  jo. 
HaiDilii  niuDi  lUEni  vicailun  confli- 
luii,  II.  riuiad  lu.-iUieiic.  t».  fe- 
ttt.o  de  matiimoiilo  ciim  Ntif  'Cia 
l»a»l.  41.  44  ,d  conwn  - 
ccium  Uiera*  niiiiii.  q'jibiii 
li  uc.'ia  divorilum  ficcie  c.,,.,,.  ... 
Ni>ifolclicr.rjurai  oi^e  uciecla,  ]n  >i. 
diorem  cuft 'dianidvur.  10.  mielii- 
liationumP  ni.  K.om.  advtili"  l.li- 
labcthaia  Anglam  coi.Icia,  X2,  19. 
ftioiioniilncamadEliiabeiJam  oia- 

Miiii  .*n(lii  Rrgira  ro»ii'o  adwtrul 
(^■Humaux  u  miitii  Xvl.  it.  tiui 
crudelit^inv  ;iiii,  XYII,  7. 

Maiia  K'.Diicivu  fi.iiii.aiWTWaliu» 


pTiniipii  j' ttui  jaiUiJiUi    Vii 
biaui  (-rho) 


ittaliiDluIa,  1,  j». 
Idtlactriiatui,  Mili 

cjuiTettMjuiiDt.  II.  Datid  1,        Bnt  KnmiA  QttUc, 
,  itmSiu,  Mtnjtt,  nr, 


Hunnit  Mvlgiuiii 
•Du  (bcpiuni.  J(l . . 

Mtdilidi*.  MUeriuiiibi 
rieo  1.  .■— ' 

MllhUdii: 


Minii  iu  tiboM  Mtuindi  nQ&andc- 
lini.  XTX.  ii, 

M<tniM,  Tli  Mtnujbn.  Gilti: 
Mtmiit,  MJrfullii.  afiilm»   PrnvcU 
^i^HlffimJ»  ,  Griri,rhtmfiiu>  ™-| 

Hiobi^n*   (KmdiMs,   «r   «-*«, 
£i7;  We».  Joan,  fiiier  a  Biaolo  dc- 

UiDbillui  rjotn.]  uimi  tx  Ed  B»1J- 
oUdncUiai,,  IX.  I.  cxfui,  S-  dc  (jus 

>l»ubi»lus  [rtiilippuij  aiteni  Stcrli- 


s  [Piiilippui 


t,  cius  ji^Dliaj 


obnlus  r 
..,ej,  AnsllJ- -- 

•  FioiCEcnfuia'-.  •—' -T-  „     i 

M.u6ans. /«.#«■,  <^.J  Pet.  fup-| 
plldo  affiau-,  XIV,  I. 


ftuMcvaDiai 

/""« J»'  ^''-('  «/i 

f u  Mnwru  fnmt,  , 

ranla  Air(4  dleilmr. 

Mimvimfii  ^lcifiti,  T1 

6-  fiJrr  ^ft^aHiV* 

Mmiri*  ^Ai^mlm,  St.  < 

McDfniaiuBt  Jc  poad 

M«atc4'lU.  (iffflCnrh, 
->uJ.  V^Uz  pic 
iAiidiaiftiuir 

-:  bjitlier  ia  p 

,  Mctcuoict  ^uxfliu  a 

Meicatuiii  mfub.  I,  i 


I^ScutoiDiii  K.  VI.  li^  Ansloi  id' 
vciliji  Danoi  )am,  tbld. 

>lilcQ>uaibuiU-SCDtoi<HDB.-TI>4l-i 
DioUvidus,<t».DaM>vfadl  lud  jo 
agiMRcciui  (Iiudliidit.  iK  novii 
lceti  coDdll,  novaque  mmitniunn. 
»oaiiDaiDl(uuiMis,uuci(Uiui,  Ibia. 

Jililcoiuinbui  1 1 1  -CiiniDOi  aididuiStU' 
loium  K..VII,  1.  Macbclbiun  ■yrin- 
«um  dcviiidT.icgiiumqnc  piieinutn 

'         lUUJKIII,  I^.     gCimOf    DDVUI   huDO- 

lum  piiia  muuduciii  Ibid.  icbcUti 
coroKld'.  to.  EfiilcciniuniD  Duii 

-  iUTi>  logci,  II,  %ciTumiiuiiuF 
Ibld.  luic»  JD  oculum  adani  fxt 
Hui  ii.cjuieioEJuiii.IiHd.  >ibcii. 

MilcoiumbuiIV.fcotoiuinR,  VIM7 

_!., ._.,-:-^.,l — ijj&ii, 


..    _        .   mR,  Vll, 

_.i5,-ss^„:  ■;:.!__ 

T|lamunplefiliur,4.].  moiUui,  llHd. 
jmift"'^  MjM.  MAaT-tfiKiMai- 

.._  -j.«...._j-j/; 


«  ^^.  Flr- 

iru.  tivmt      _ 

lliliiu  neiccnuui  ad  lubiJiciMua  17- 

^     (■nuidcin  idoocii  XVI,  7.  XVIIi  (l- 

mlHuin   mciccmriuDBi  £dciii  cum 

.       fi>itUBi  mDiail.  XIX,  ]«. 

*  JliUui,  (Mill.at)  v4icni*  cicaiuw 

XVI.  is- 

-M.oeildusScoioiumR,IV,if.  dunin- 
■1    totum  bona,  legc  Ui«,  Glcoiddicii.iD. 

a  luii  itiiciGaiur,  Ibrd. 
T  Wolisinrul»,  {L<mLfh,tdil"^~4-a. 

)i  tlolocba&ii  mTuli,  I,  ]). 

-  Momoiailaui,  fTM  D.tf  tfMimvM- 

li  ^uH  G*!l».^di  f—m  !^ili.m  tm- 

ti!iBtiiiniiamJ]innme'iiictt«i)Artm, 

Gufioimii    poieniiini  lurpi^i~'"- 

bel,  XVI,  i;.   «biiicldi  '-»■" 

_     XVII,  i. 

\  Mon*  i^i"^''  ''°')  "«"»  ^i 

miiinl  tiat  mali  prx^ 
_     ^ .  /I,  9. 

I  Monachui  JoaDncai  ADElum 
■     nccal,  VII.  11    iiimilieiT — . 

fUndulptiuiii.  IX.i,  infabulaliiigcn- 
da  imBDdciitia,  II.  S,  luniii,  V,  14. 
VH,  1*.  X.  ]».  eoiuro  CEDobiadt- 
cwio  PioceiuindiiDuiiiui,  XV1I.«. 
_  MOBacfaus  Cifinciita  pixUo  cipiui 
K .  lugubtc  cwii  E^ryyiKfWj  VUi,  40. 

fioIladufn  iBfulJ).  1. 
ODCU    XOCl,     VUl| 

II  Xll,4<-lndequci.  . 
\i{mfiT„m,  «»>'(,  a. 

#  ^a^lHim,  iig. 

*  Moneomcriui,  (M>«ni 

^    pin.ii  Xt''*""'  (>■"""  r""'p"  '■ 
i«y;««0  Hujo  Jll  Ejleoioiui  Co 


Ji  ucAiiiiuLi 


?i-»l«."  ,'^\ 


>pe!l4t 


meiir  fidem  teccpms,  XX.  ;  !.  cjptiK, 

rlDogomeiiut,  {]ac  ]  Loigianui, auii- 
lioiUmGilUcuiumpizftifEui.Xv.il. 
iu  5C4)tiai&  TCDtt,  ICuda  ia  Gailuoi  iC' 

Msnsomniu),  [Juul.  ]  aicem  Inloruli 

MSiiii  Hpniuat.  X,  !« . 
M^Dgomciiufc  rjo.n.]  rtutoni.  I.  E- 
-  gfcaioniiCoiiiriii6lmtiHi!unuximai, 


.u  Edimbulietifitxlu 


.XIV. 


i<mmi!u,m,  Mrmiutl,  Marnn^  Fif*  n 
U,  ,»,W..FM>,t't,ui»i.Jfit*. 
i  mmMf.u^.  ««-««<,  .-;;  Jlf™««j 

D,K,-4M  D.-I4  .»../fe.i.  ' 

iiM,\aa<it,  tMul!,u,k,Mm!„c.G4!-H 
Jxio.  vwua- Ei.ilcopm  1,1  l,coii 
xv:,  $' 


Moi 


.'«-,   (M,     .        , 


^.v"»i 


MODlliuminSCDtlinwDm,  Xtll.V. 
MMAtmi,  JliftlM,,  7».  Vt/iHUir  e/Jlfn- 
i.^pu,MJi/ii  ,^^iu,f  ai  nUK  Dmx  Mn- 

t"rJa'!';hjiT,'Mmrk,n*fetpP,lt4t 
lutni LindiSif  Bmu,,  FtcitUm^ui' 
CTMm  S,x.  Efittm,  7i.  M«.i„l,« 
MiKin.  alli.  fiu  niHi.  mi  mmin  udi- 
-a,  ftf,  Cufrmm  Fifti^um. 


Muiavicnlciicbcllinni  carduniui.vllt 

cujHJ  4/»  ,</i«i,  .jtlktiu  Dht/c  P;m,. 
ftm  affilltt.)  ADdrc»,  CSul,  F-  Bo- 
.huelix  Kcculut,  in  niKlioulpODtcn 
Sieilim  ciflu,  VIIJ.10. 
Moiiriut  rAndrtial  Aod.  F.  Boihne- 
liz  Regului,  VIII,  10.  n  Roljciii  I. 
fbfoie  gcniiui,  ScoaxTraidcreatiui 
IX,  I.  >bAKglJ90pDu,ie.  lciDagal 


teuga 


avidcm  II.  confUalia, 

nglliini  ci 

['iodTL^  .  , 

liolioif  &vct,  IX,  •.   lupplicjc 

Monvtut[Gut  ]  Tiljbardinuicuin  Bo- 
ihudloilEceincicoAeii.XvllI,4S.a() 
RcuDxpaiicircadiuiigii,  XIX,  j. 

MoiivlDs  tjac-j  mbudiiufiirci,  lc 
id  linculait  ctrnmeD  Boiliuclio  cio- 

,»«1^  ^tC^     VirlTT      ...       .  a       ' 


I    N    I 

Mirdvw,  Tl«  Cttl  tf  Mitnri.  «Wih 
Camilu  Sttli.    imi  /vimiM  Rrnldpht 

//•/tnm^M  1»  Siiwmm  ImiliMmftn- 

MoidMui,  Tta  Miudtcui>  Scuioium  B.- 

MuidlCUt.    ( MHril,    «f   Wnrrf.ib,   Biri 

%,mm)  Vl<l,  Siiuinit 
MoidMUt  TiicMx  Cumei,   la  Dupli- 

oum  «fa».  IX.  7- 
Mom^iufi,  l,ifcn.«r.  ^  , 

»iorii«i.I,  j.  « Mo^ouod ww« G»]- 

MruBiBo(Ui  iii>Mhbdii>'*i>  ■)■ 

»01»  WM  ni'ftn  polwi.  IV.  ji-  ,„. 

Mm>IU>u>.  TMf«l. c^l.wiMtfMy wiw 
nrnMi  MifH  tAtniirir  Htfumi,  tr  t>f>- 

'  HBi'  Ame:)  Uul.  Scoiiz  ConfiabQ- 
.iSn*  viilt. 

MolU.  ADcI.icicijKnUt,  I.  Jl.  ^ 

UudUXUSl    [  TltD.  1  LHICOUID    DUi 

XVI,  I.  CtPios   - 
Mula  OtUotMix, 

Mulicri 


UulU  inrula,   I,  i«.    Tl: 

mi,'  ^M^um  mtyi 

^h,,.  ad  Kcfitm  •di,„ 
Mulmi'!  s  inruli.  1,  )s- 
Mulr-llia  McDaflaiuni 

fimi.m)  ib  Anefisatmi    ... 
MuidieuSi  Vid    Mndicus. 
MuiiFfifcriei,  Vlll,  17. 
mfi$lmih,l^»m.  MHriUtrk,   ,'  M,nlii:k_, 

v,r«  wrtfiOufA  B>4wfip-,l<t  Btfv. 

m:m.   i,l,mrviti  Epilitftl,i,j^Mfi!fi, 


iicui  vUI.  Ae^ui 

quUKni.  tcoad  oini,._  _.-„  , 

moiu  IMTUeitllDXCIC  lUd 


E    X. 

Nivcinuf,  IKkvtn,  ftnti.KMrrriam»- 

Hrfnrmi,  tc  mmmn  Oimctliftmm  «a 

■•;•  )Vi«fr>  prtmmtnimkni.) 

NjvlsfJdmia imwaitudlnua  hcobolT- 
3Edltiun.XIII.li.  cnii» xmulMiaM 
ItimulatlFraDcilcut  L  GiUui.  St  Htt- 

i^u»  pioto  capadna 

omimnaluii]  Iohd- 

IIDXCIC  lUd 

Naiin]  oniideK  Dlvi«aiibn*p«liab- 
Caat,  IX.  14.  "^  "^ 

Nc^amui  FiAnum  tL  IVi  At. 

tiitintUfm.  kmfxri/f.  viiMrtdtSf 
^,^*!^.  m.ll,pmjr-'  fift  IM.<- 
iljii»,  ./1«  Camhmm 

Ncflum  Dpiddum,  tiDod  &:  EnecrK& 

£jn>rrerfninfH(  loifcMr^aBf- 

Ncuiguin  opptdDRi   (NrmLr^,MTH'' 

— -.f'*/(awr4N>ir»xi<»D^rui 

s  Scaiui  vl  z  ^ftjiaie  dm. 

_  ..        .    „..,   [Sithfdmh.  pr.fia.  &.■ 

fiiJ!f.,J!?f..n}  1.  /s.  V,^. 
Nlihus  amDls  (NiiJi,  HiihiMim  trr^m 

ThtEMrUfNntritW 

NoaiiUI  LCC31UJ.  Glllus  Sd    COBTCDttB 

Scoiorum  mlQuit  XVII,  tf .  ciui  Lcp- 

rioriicapin.  Ibid. 
NDbiJes  Rcx  Nalhalocjs  fitsiiKi- 

cuiii  IV.41.  cotumcideta  Noita- 

to  fi&t,  IV,  9- 
Nobiliotesquando 

(Um«rr,?™i,m.. 

Nobiiu 


iCjuc 


Mnl^  inlUII,  I,  !o. 
Maradilla  iDTula.  1.  ){. 
Mi^iiltvgmm.MKffilhfth,  iffijum 

HmJiTMtiia,,  JI*..fi-fli'i.  tij.  ~4nil. 

N. 

NAGUISOGA  tafula,  I,  31. 
KMmnm.N,iiiy.L,il,via^nitpKt. 
Uaoliga  infula.  I-  16. 
Jfamia  iCffu,  (rhe  Shi'r  p/  KMrn,  ctm- 

N-drni,,  Stira.tffidmltm.eju,  fttfeaiOM 

n'.^,',  77«  RivirKvrn.  Ntrnitftuo. 

Njihal(.euiScoiciumR  lV.*i.piimui 
'^  lUteutaiiubiiiolcpciilledicliui.Ibld. 
,.  Miuk'  pEirium  uieitionliilc.  X1II.«. 

■t^rnULg,  rSlrdIbld^'EI>l,  sr  SlT«lJinawr, 


igris  cogDOiLi--a 

;'.!°v!'.'K?'iT 

Hobllliim  in  R.egci  ruo<  coolpii 

In  jicobuB 


III.  1 


0,  XIT, 


a  txpt  niutau,  11,   ). 


aSdo- 


tm)fiimmi,HMittitnam  familitf^ 

Norwani  (  6-  Strmtmm,  r*«  N»s 
famlmiGtllU.  mmiSitnJiruLDiM  P-tfA 
VI  rf^Mni  adiifammmiM  dMmtm'tW 
S^xoDcsio  firitaiuua  rupei«iK.U, ' 
N.m«;7  N.r««,  vir."  rimm.  1 
\   „Ansiiiny.W»''---'         "         — " 


T    N    D    E   X. 


tlim  fieptrc  pdrtast)  lO  duo  Reena  di- 
viftt  Vt  40.  Scocu  Gonce(fii>  Vll«  3  3 . 
GuUctmus  ScotUfleiusComcs  crcatuf  > 
36.  Mtlcoiumbo  IV.-adcfflcai  41*  a 
G  ulielmo  rcpctica>  44.  cj us  pais  d red- 
diia,  45. 

NorvegUt  Norvuy,  Rtjpmmt  •tim  ptit^ 
nunc  Ddnis  Rtj^tbHt  (ubdttum, 

NoAuoda  iorulj,  I>  5o< 

Notiiatus  ScotoramK.  IV>  9.  a  Dova- 
lianisobtruocatur»  Ibid. 

Hottit^amtM,  ^ottinthMio,  prafe^hHr/t 
^i^/ics  mhifyiHineafrscipMJi  nomen. 

Movaoium  piomoaroxium»  (The  Mnk 
•f  CaJlowAyt  A  NovMUthus  eam  prifitt 
temportbus  rerionem  iicolentibni,)  !>  1 9 

Noviauuum  hvc  Dunum  Novum>  1I> 
31.  . 

Noviodunam>  (DunoonCsfiUi  IX,  1 9- 

Moviomagi  nominc  uibcs  compiurcs, 

^^»  '5- 

Hovttm  cafirum,Nemafile9  Northumlrix 

oppidum  ad  Ttna  ofiium  fitum, 

O. 

OCCA  Sazonum  dazab  ArAuroprx- 
Jio  rupeiatus,  V>  25. 
Occidcntaies  Scotiac  inful  ,  {The  Wrfiern 

Ifi*',  qua  ty£!fuda  &  Hebtidet  ditix) 

I>  3  2-  Acfcqt]. 
Oceanut  Gcrmantcust  Tae  German  OceA>i, 

i.9.  mare  Germinicum 
Ocelii  montes,    (  The  Ochei  Hitlt,  in:er 

lerniam,  Clacmananam,  O'  K^nrouianam 

prafeUuras  interjeUajugA  attoUentts.) 

I,  24. 
Oihilftutf  Lord  O.biitrie,  i  e.  Ochittria 

Kfguint  cognomento  Stuartus. 
Odo,  Epifcopus fiajoccniis,  VII,  IS. 
0.iomariAtt  Odomar,  or  %Atmer,  vir%  pro» 

prium. 
Ogiivius,   (Ogilvy,  or  Ogilhy,  ee£.  ctara 

Jamilta  cujits  Prtncept  ^rtUa  Cometvmi- 

go perhtbetur^)   AICxaodCE  cxfus^  XI> 

Zi.. 

Ogilvius  {Vaiterus)  cxfus,  X,  r. 

Oracuium  Bcuto  daium  a  Monacho  con- 
fiaam,  II,  S. 

Oranla  iniula,  I,  39.  alia,  Ibid. 

Oratio  Frocerum  advcrlus  Dovalum> 
IV,  10.  advcrfus  Conarum,  3^'  Ma- 
xicni,  5I'  Fi^lorumadverrusViftoiini 
Rumani  tyrannidcm,  54.  RomaDOrum 
ad  Brittones.  V,  5.  Brictonum  advcrfus 
Scoios,  10.  CunaniBrittonis,  11.  Go- 
xanl  R.  Scotc  lum  ad  Lothum  R.  Pitto- 
xum»  2 1 .  Kcnnetlii  IIL  ad  luos,  Vl>  Z9> 
Culcni  advcrfus  J^cma  Kcnnctliodc 
fucccfliooe  rcgni  latamt  42.  auftoria 
advcrfus  banclcgrm.  Vlli  i  •  Davidu  I. 
in  mortc  filii«  3  5.  Val'x  ad  BiuiTium, 
Vlilt  23-  Tainzad£duardumB3ilio- 
lum,  1A,4.  Scotorum  ad  Eduardilll. 
lcgaios,  1 1 .  uxoris  AJcx.  Setopli  ad 
matitam,  11.  Scotorum  advcrfusau- 
xiJiaics  Galk}s>  51.  Rob.  Staarti  Ga- 
t>ciaa:oris«  X,  9,  Jacobi  L  ad  fuos  ^iie- 
reoics  49.  A.<«iiuE  ad  Cnchtoiijum 
CaacdladBiDMl»  h  J<€TlftoiiiiaavtK- 


vcrfus  Cilchtoniuffl.  5.  Lcviftonii  ad 
Crichtonium,  i  3.  Crichtonii  ad  Du- 
glainum,  16.  DuglalTiiad  Kegcm,  19- 
Jac.  LeviAonii  anic  moiteiiu  24.  ini- 
micorum  adverfus  Duelamum,  27. 
Kcgls  ad  Ormuodi.i  Comitcm,  30. 
auUcorum  adverfus  DuglafTium,  \6. 
Regisad  Duglairium,  37.  amicurum 
ad  &ug]ainum.4i-  R.eeisdcDonaldo 
iouilano,4tf.  fadtionis  Kcginx  advcr- 
fz,  XII,7.  Kcginxprp  lc  dcfcnliu,  S. 
Jacobi  Kcnncdi  advciius  muUcbre  !m- 
peiium,  10  Anguniadmfusaulicos, 
42.  Jacobi  III.  ad  legatos  Ang!os>  54* 
Angufiiad  Jac.III.  57.  Pcui  Vaibcct 
adjac.  IV-  aIII.  iz.  Proccrum  Sco- 
toiumadjac  IV-  anjcpuguamadFlu- 
idonem,  34.  Ar.gulli  ad  ciindem,  3  5. 
Gul.  Elpbinfton::,  4tf.  Jac.  Hepburui 
ad  Aibinuna  Froreccm,  a1  V«  2.  Nobi- 
lltJtJsprofbedcrcGalJico,  20.  E:c'iil- 
aOicorum  ad  Jac.  V.  56.  Argufii^d 
Aianiiim  Proregem,  XV,  £4.  Hau  il- 
tonti  Frjcftoniani  ad  Proxc^cin,  3  3. 
Sandclandii  ad  Regenrcm,  AVI,  8. 
Cvul.  Mxtellanl  ad  Llizab.  An^iam, 
XVII1 II-  ejufqucrclpoofio,  It)id.  ^c 
lcq.  Moravii&  Glcncarnil  adH&mi!- 
tooios,  $0.  Ruvcnl  ad  R.eginam>  r>i. 
Croci  Lcga:i  Galii  ad  Scou  s,  XVlii, 
47.  Moiavii  in  con>rcmu  Cbw>r4ccrn, 
XIX,  17.  cjuQJcm,  21.  Duvis  CTi^ci- 
lcrofiidc  ici  Scotic^  gubcniacuiO  n^x 
ccdcr.do,  2  5.,  KTgioium  lcgatorum  ^d 
cam  rcfponiio,  16.  pio  Muntilao  f^ 
eonrra,  35,  35, 37-  Kandolfi  ad  cr;> 
cilium  Scoticu.-n,  XX- j.  li.iizjbeitA; 
adlegatum  Scoium,  \%.  Moitui^ii^d 
eami  cjuique  iciponiio,  36.  6c  uciu- 
ccps. 

Oibaofa  iniula,  I,  40. 

Oicadeiifcs  In  Albium  cxfccr.dun%  IV> 
19.  pixlio  conciduntur,  Ibld. 

Orcadcs  infulae,  (The  Orkney  Jfitindr,  ut^ 
tra  Cathanefium  m  mari  Deu\.*led(thiv;a' 
centei)  1,32.  earum  delcriptio,^^.'^ 
fcq.  iacokniiumroores^  vic^uiratio» 
46 .  eorum  ialubxitas,  &  a  taiis  iongin- 
quitas,  5 1 . 

Orcas  promonroriura>  (vei  T.\*vedntm, 
Faro  Headt  in  extremo  ad  ociulentem  a- 
ftivum  NaveTnixa^uie,)  I,  31. 

OrdinisConchin'u£qucs,XVI.43' 
Ormifioniuf^  The  Latrd  of  Ormifieun,  Co- 

marchut  cofnomento  CockjrurntiSy  ut  Lo- 

thiana  orientati. 
OrmundiaComest  The  UjffiofOnnondi  hcc 

tttulo  auiiut  efi  Geo.  Duxiajfim,  Jac. 

Crafii  Vn.  Du^iajfta  Comttti  t'.  E-l  4«- 

tem  OrmundiaiH  R-Jpenfi  praje^ura, 
Oroa  iofula,  I,  $0, 
Oroiius  r  PaulusJ  corrigiiar,  Ill>  i. 

Oruaolair.fula,  i.  3^-    ^. 

Ofellius,  (Monfieur4'0yfit,)  Galluslc- 
Mtus,XvI>i-  inftgiiia  imperii  Scotict 
llegir.x  iipiiiioe  accipir,4.  ccnfusex:- 
gcudi  auaoi  crediiug,  7.  ejus  gloxlx 
capiditas,  i  a .  vir  bonus^  &  ^acU  bcUl- 


\ 


^\a;^ 


"nABA  mrutaliuoclaiiils&iiiijil.  Jt 

raiMiiloruli.I.  41,  alUIbid. 
Ttaiduni,  Vid.  lluai picl*. 
ra)r4diui  ■  C^tlliM  Po«.  S,om.  ii 

Scoibin  n<i{li->.  V,  Jt. 
ei'mi:m;  PiJaHr,  u>. 
tiiiMMat  toni.  Komlcgaiui,  Vtl.  Si. 
rjniiaciui,  {F^ta.t.,.}  Di>id.cGal 

E*  tetMfui.  Xy.  }.*  ■' 
Piniwiliu  t  r*t.  jKlc|aiDi,  XIVi  l. 
pjBnoni*.  iuiipti£u[Opircgip,i)tuK(t 

K  pio  Huogaiia  iilurpiia. 
Tipa  iDfuta.I  4>.  lEjcduc  js. 
TI«piiKt«»Ta7,_i.r.  Aicnoild,  Mo 


I  (.A*»a!ti  tftam  Scni 

€trum,  4  JUuu(>ni  B^fic:i'Si,„i  t^^fcrif 
li.    !•  iUtoi  Liiir  t  Hit'i  irtumnift 

taSf^;  ""''vV."!!*-''  ^'^'^'  '^* 

?iflcmm  fcH  PiuiRum.  (P^ij.tnHini 
^  Cmfriium  imftfiamrtRiifriUt  M 


it,il.  bellni 
lumbi:  opdi  ri 
lumbiu  b-UBin 


iflMf  nt  Sc  SCOK 

.  .elliaaum.  M.  ctiJ 
im  MtiaCiu  Scoioi  i 


.   _         •.41.44-    AlpioUJ 

""■^-uiD  bcluo>  «riiob  JT-  Scoioi 
dc  illpwf  c*ri  cipui  id  rpcc- 


II  PfOpODI....,    , 

«  SGutltiB*|ao  ptcUuTiiPcntt.  <  1 .  e< 
iiualspniiiictaaKicdeWiioidi.  ci 


fKiS 


j^Scutitdinli,  VI.»-  .....,-. 

—  ab  AnaEii  ausilliim  Pciunr,  ■ 
ftiill  10  Daidnn  at  tleittiUi 
iiiuor,  <.  Dmo*  kdwfui^ct 


PtdlcuiD  fliluiii,  (Pallmd  Friih.  e 

iiir,J  1, 41.  qnod  dc  ^enUiUiidid 

PiCtluiAd  nKinrefc  iP—tItKdH>ll<.t 
t.umuL>lhitimtr0am..)\.il.  qu 

FcmhlaDaici.  II.  il. 


a/^l',   Ptl^»,  MBKUfttmT, 

P.iuroiut  ir-tttini  tmii»mim  imcT  F, 
JtMJi,,ct.)  K.ub.  Fnaicluiodunl  Al> 
Du,  ;<luiaViUin  FiutejcsiD  An^liaii 
cuaiiiariu,  AIA,  1  i.  i  qpntceru  ^c<> 
toiuin*d£iiiubeilumAD|lMiimili>ii 
4*.  luit-je.  iia Rrj(inuu  An^iiai uc' 

lUUI    IDlllui,  XX.  If.     ICI|IOItlulIl  lll 

Angli  itfcii.  1 1.  id  &egiiMin  Anglia 
lci'iO  Ruaui-  ij. 
ittMatuiaiUt  Plmiitttmit,  ntigiinnt 
tmtJtii  fiaa,AitliM  Sini,  atHt'"" 

T"mr"m'l^lZ,'".tl«,^'Atf?" 

K'Cr»i'y/-rjKrf2dX'^: 

nii>C:ioi*t  ilanu>fjiluipjicII*ii,AVil, 

■  riAftTd;,  liint,  it,  Klpafjoiuu 
r)tIiPI'>l*>(^M-J^,l  T}}.Sl^,.;mm'a 

a('iWT®-   S"!*-  V.d.  .cum. 


iiaere,  Ibid.  SeoUs  Ktgi  Siccidaiio* 
luiD  dedmu  u nci ■nooi dOMi,  17. 
mjinaoiui  iUidia  UDfiimai,  XI,4a. 
■Oeduuinejiufiiiai.  XtV.  jt  mc- 
jut  tiulam  Scuiui  quKaioDem  iii- 


.-i^  mMi0U.ra^trSi»', 

Fopuli  udoi  &dkriiJlingiiitm,  XVIII. 


tMt"i'*li'  liHr,  -ni  B.,k.f  Plufi^ir. 
Xr.l.»i<.i««.».ij#.iS  tid.n..h,. 
CilM.i,i  Pl..pvtl»iatULHt.lUmi'm- 
mmm  HatM  t  ai  £.>>H  mUI.  i.n/.rr 


_-,, ,  , >  »k  Bwno  II 

Itu,  IV.  11- 
pomniu  :.--fir(,  OlC'-dumm.|liii,>r    .i.' 

TW  Mma  LaiKl,  fiui  niiiMw  aiO^, ) 

Peni>< '  '■m  coticSiu,  X.  1». 

f  Ln  :fit<t  R  •m.  emiSeiu  w  Btliannii. 
V,  4.  in.uu.  ta>K.'EciA..lid  nr; 
fltium  VK,  jg.  tt(U"'*D>  *  ^'  " 
C«i'  iii'c;t  C''.(1Uc,  t4,df  ioiK/^.i 
Scr- I.C.iti.i  cTOlCuni  VI  1  47. tj   ' 

f  euullii  iLii.ji.iii  Oun,  U,  StvLv- 


Puiouia  Inrula,  I,  |C. 

'oituullia  ■  pociu  Uaibefi  fillo  qui- 
bul^m  deduaa,  II,  tt.  ^ 

'.'/■,'  a«ri!»/f,  t.n  m  e.rr,  P.rtui  C^lt. 
LHflfittmidwm  idDmtttfiamoiii  f 
H„m.!  ,t)A'^,maMhtUt.mi,tl,m{». 

Poiiui  Uluiifci  GvcCioniKilz  pMtui, 

oUr^iuDam  iuia   bdli  vidOiiadinei 

canfliDduDi,  VI II,  44. 
FoieniiamuiDDUi'ulequkar,XVl.  14. 
1'i.idi  ib  holiibtu  iceupeiaia  auiDiais 

^gDOlcciuibui  icddlta,  IV.  to  maKni 

iiiali  caulU,  VIi  1*.  pizdtcuii  uoiia, 

P.'it'hmtm,&  Prllf,aia»  jurUici.tSllirt. 

S;,'.f4,m,  «-  Ctmmiy. 
P:i;,ai,    ■Jmr,d,tmj,   U  atllf. 
fiii.um  Uuiaeenli',  a  Uiafc  Sactidj- 

ima  AluuiDdittum,  VUI.  4j 

Fizlljeiui  [LauiCDtiutl  MuufoiiiuiD 
PiflioilKclfidt,  IX,i].  fr^tm.fi. 

finlotiui  [Tb<unat7 J*cobo  III.  imi. 
mut  ■inicui  XII,  17. 
■t/lMiim,  Prifif  Ls,hiim. 


riiaan  Scwniiiuu  sX^t  fiUui  miii 
iii.i:>FP<Ua<ui,  VI,  ii.  Xlll,-. 
.  p[,„cit>ibuifidcuip  oniilluiu  ..aoiit 
n'  □  ■  nittiMJ:!'!  AV.  1.  -  J,  |i- 
friw.   flbi  friVrfj  fti.«ai.  „iumlKi 

E  .  i./.J».«u  «rf,  ^ J  J.  .-y<i  tir. 
F-  C"  S.1,.   Tht  •ixciii.    &KI,  >  (  Tht 
HitllMdir,,  «  l/lu  mta   um  Bmchmm- 
.,%fllh«m   S^..,mimt..mslK^&im. 

viic^u  .tlcit.   S.^oti  dd  c*'iDam  dt- 

ui,  WII.«  .      "^ 

.iciiu.i.  sc    iz *d  Elitbnham  An* 
i..iu)>P"l  kia   A.-i,  34.  St  fcq. 

.'dji>  ■■11'inlqu.ifiiDuuiBii'annis  no- 


cDdii.  Tta  ,  Ji 
Q  % 


««Abcibi«thiiim,ZI,^(,  adSaran. 

adTo«itoiian.lU.  tirSwmtom.*. 
•di«MiBiiibHmoi,jx.  •d.Sictli- 
.£»,«1  adFJu)doiicm.ZIlL9«.  ad 
•otniMliMkh  ZtV.  «a.  ad  AcrenK 
Sft^li*'  »'■  «^  Picfcium  Ita  MoP 


QtMntefinde    itjonlna,    ivn, 

Qtucflio,  jocttlnh  de  DtrtxintE  tKdii 
^taaoribn»,  Zvm.  lo.  1.^^  ^^ 

QriiDdccliuvintin  luiciuD.  la  ttbiu 
«rilibOKf  ud  Scom  ioflitutucZlv, 
«!• 

11. 

■n  Aarfi  iDflili,  I,  it. 


jLtli|io  rnrloi  qDsiiMdi)  !n  Sootiam 


'l^. 


tcladucui  faciui»  Jl-  im  r'gni  ail 
niiaiUiaciMiciii  f  kec.^Icih  ibio 
llai>4f.  *uxi)i"ii  ibEliidDetuAii- 
Kla  p«iuiit,  *»■  oituin  *d  {Leeenicin 
Titix,  j«.  cum  GiUu  9c  a.i^[&  tk 
timQC  pMrcuoiui.  JtVIIi  I.  EJi.21 
babz  p<(  lcguoi  Ktiuu  *(uni.  x . 
Kelliuiiii  pui«  vind.ce*  iti  liallia  ■  G  Li ' 
i&a  peoc  uppieffi.  JtVII,  i.  B.cligi. 
oncm  tcfbtmuim  Ulcivaiuiu)  tio- 
eut»  pto  ILtgc  Miao  rpoiidciir: 
Avi.i.  la. 

XmtiHi,   StM,  «■  Xsny,  ■■nn  C<//i- 

XLCofKUIU  IC^IO,   I,  lO. 


D   E    X. 

loooa  4t|etai  fDuCM  ■  Secto  icd* 
pli,  ItMd.  poft  niiua  cifuj  domuoi 
icditi  Ibid.  moiitat.  liad. 
KichwduiII.  AnKlxtuiii  B.  avo  luc 
ccdii.  IZ  41.  Luiciniiun  iu  Scoii. 
tm  miltit.  t<ji,47.  iii  Scotoi  oop^ 
ictiinoi  aiccfliioi  ixi  \ouaiia,  «p. 
cum  muiitiia  cipiii  Scoiiam  ineic- 
r,  Ibid.  cuadui  lc  Bjefpi  abdic»- 
"■""■-•—liafe 


a»;  ■■■i , 

7V  ImI  V  Sbtri  •/  Xn/ri 


ni  RtifntKt  fHJ 


Tb.    «41  ./ 


Keiioia  imula.  1. 1  t. 
».-»  lTeui.d«  _- 

caat>  advcilic  ciiiaii 

JLcltenQiam.  Rifimt,  rrnrtriu  mmr^ 
wf*M  ^i^^t,  mJufiffm  *  "V-' 
•»irf»J  VT  J7- 

B.CUIU  Scaiotum  H.  IV,  I  a. 

Kcutheiu*  SuHnmiu  &.  IV.  lo,  it. 

K(X>  locBlilullii  Oidiciou*,  niluJ  quod 
toiiU)IlciiBlt*tiiinatiinct,]Rncpo 
jeft,  Vil74'-  VIII.  if  puftou-  In 
btltoad  quld  TJ'C»>  X,  l  .  ne  ijui 
-tiBol  Rnu  vocueiui  ipu  j  ^..t  i.t> 
Muturo.TtIl.ti.  peoeieu  „  uA.-.u 
in  Scotb  acn  cfle  pjwm  vii  :•'.  ui  i- ' 
fcecic  IX,  «J  B.!^  Scoioiiun  .- 
lim  rqtlonti  umDO  ad  lutdiceuduru 
olMbaDi,  IV:  17.  lcubui  lulciloit.. 
XX.  11.  «orum  piniinonio  pubfacD 
Biieulli.>ii  qoi  aiie  fubvenleidum, 
\V.ii.  deiLturabxitdtiaiiirucc:!- 
£oiie  ks  liia,  VI>  if.  eunfiimaii, 
■47.  •nuiiUi,  VI[.i,B£ftqq  B.'giJin 
Adol(fC'Diiuinainldii«luOntz,J.II, 

Si    Rtguin  auftorilM  Ui  bjri»  11  ii- 

XVTII.  4«.  io  Kegioi  moiei  pia-i^ 
lubdiu  pleiumque  dc(CactKiii    IV, 

S>i"!H  &  Khinnm.   Tai  Kliint,    iiigt',i 

tSrm.^Ufl<tv.   um  tlim  *  aaiu  4,- 

di-niHiii. 
aianui  Ucut,    T,  19.  ViU>  10.  yii. 

Rchguniut  llnui. 
XLicbudai  I.  AOKlla  fL.  cum  Golid- 

no  Sc^iO  fiBdui  lenovat.   VII,  47- 


■  quidtm  pi»  c«  u  Scoiia  le 


SotDm  R.  duobtit 
In  nifiodiaiD  caa- 
a  uAiipu,  XII( 


i<.leliudDt  lli.  Ai; 
Edutidi&aitiiU 

jeais,  ll.eglujn  u ^_, , 

II.  ijiianoidan  imHMiiilXmc ezeiccti 
ttj  camScoioiadudat  iiieaaileipa- 
clKltui,  XU,  }|.  a  fui*  inieiemiBt. 

iUchaidut  EboiaccikCi  Dui,  HeiulCDin 
Anglum  upiivum  l«Dduium  abdu- 
cit,  XJI,  a.  a  R^loa  pinlio  vidu* 
«  czfo*.  Ibid.  liiiui  cjut  fc  Reient 
edii,  Ibid. 

Bjebraiandii,  RichmoDd,  oppldum  Jc 
pizteaui*  Aoslica,  agil  Eboiacculii 

&iSglui  fllitgt,  ctg.  )  Hvgo,  calllltdi* 

lUoarda  iariila.  I,  J(. 

Uiii|iaviui  cum  tiibui  GeiminoiDa 

pMiiom  mlillbu*  io  Scotiam  iiiflui. 

iv.  J4, 
lUaat  Uiilovldix,  I,  )>.  vid  acii|o- 

ILiliut  (Ritifr  Jtftii,  iig.  Aiminii  ^4* 

f4MI.  Vll^f  fcitlU»-  DMrid  M:ftlUllJ 

Dt.id.  caotoi  Ptdemuniinus  in  Sce- 
ii.>m  vr.->it,  Xvlt,  44-  Rfginx  ib  e- 

tlltuHi.  Ibid.  (futcoffll>ii:iolaini* 
aiiu*.  Ibiil  lumiu  ipud  KeRloim 
giaia,  I010,  uccpio  digiHia  e  a'iide- 
— .»  _  finiiliaiiui.  4.J,  «1,  nii- 


^nx  culludum  ad* 


litui,  M.  qui  infcleoi  lupeibii,  19. 
Dai>sn*,  cum  iliia,  io  ejui  cxden 
ccHuiat.te  maliii  TuloritbLt  Cin- 
fuau*,  <i.  cju>  adocr  Rrgum  lc- 

DIOIM  CKIClia,  Ibld  ' 

l^oadi.lz  moaineiiuina  MicclodloHa* 

lajcnfi  con.iiiaiii,  I-  41 
A^r/MiiJ,    aiitriftn.  nj.  tl.  Mun- 

ILflbcdu*  I.  Sconium  R.  C(i'l',qutuiH 
Guni  Vil^ipciit.  ylli.  11   io;  i  eum 

La.  ic  advetni*  Anglum  (uiiipi  1110, 

□uibuia  CuiDiiilo  Angl.   p  udi- 
il    liJ  Sco:i*m  >cait,  Tljid    Cu- 


ft,iuiuf,  lOid  rjui  fiaiics  rrculaii, 
Jbid  iD  A  budii  liiei,  lr:ii  Ennci- 
Dcnam  cjMi.  Ibid    In  grai.^ii,  niOI 

fu|jt\(^>W,  VM>    (>»tiK«B.'^'^ 


I    N    D    E    X. 
]L    csRdluiDgtedltut.  }f.   Anilof  in.    B.omciui  tJuIbBBil  laaoliiu  i«U 

^     MnclpTaliuidMnncuin  Huauiifun-        cipiiui,  AV,«|. 

*i.  d(ime  't(i«  lUtc-ffi.™!  legts    D  il.JMnu».  I.  4i 
.  &n.4i.  lUl  ii)HitK'atiiii»«iiliiiiiiii.    A<  la  illa  fiaoi*c«ili}  &aii>ai(ii>fi|Mi 

B.oriii  ux.  ?id,  n,otiefaia. 
Katbutiaiii   oppi  *  -  ~ 


^,. niaiu  iiMbcii,  +s.  dc  ci 

huicunippticliui    '■  ■'■" 

-  mava  ii>v«ilii,  4 
,  Insliun  lundlt 

toai  1I.OID.  K  GiUltdi  lee, 

lii,  4I    cum  ADglo  paeir.iii ._ 

tcaain^^nluin  ftcu.  (7,  cjiu  tn»  Sco- 
lit  ciinillu  diia  iBld.  C|U(  dogioaii 
jg  Sc  mofi,  Ibid 
xobciiut  II,  acoiuruiD  B.  j  B.ob  I. 
dcfideaie  aupt  mi(ciila  Regoi  Tuc- 
(cfiiMMftuMtUt.VlllifO.  (7,>4n<- 
(tm  >b  Eloaida  BiuoJo  ciinqaiutui, 
IX.  ■?,  Nuuiodumiin  occiipat,  1», 
PioiU  cteaiiu.  ^o.  moibo  iiiipiid-^ 
lut.  11.  Pciibiun  cipit,  17.  a  lyK 
fnccedcDdi  lemotiu,  17,  iciliiurut, 
Ibid.  legDum  loii,  1»,  Eliubtilain 
Moimn  amKmdiKii,4i.  vcioicDiti 
FnDd*  fixdui  icDorai,  41.  homoDi- 
luia  oBicnoi,  i»    iUibciiam  ]?uz 

-  Coml«tm&tgni  yi     ■     " 


eiui  moii  Sc  eJDgluiD,  t6, 
KobcrluiIII.  Scoi.>iUm  K. 


cjfKum.  TU 


■'.p?; 


X.    I 


1«,  ji,*.  liimm 

ftio  fiauicufto- 

dicnuum  iiioif.  ro.  cuni  fti  ic  de  fi 
lio  r|ut  opri;!  cxiindo,  cipoHulii 
1 1.  ricobuin  filium  ta  K,r£cm  Gal- 
Iiaiummitiit,  1).  quoab  A>  ■' 
piOi  iDccioicBctncdiaconrca 
iliui.  II.  cjuj.eli-iiiiin,  Ibid. 

ILobeiluiFeiaicIiooJuDL  Abbii.  Seoiiz 
CinceUaiiDi,  icculiiu<,  VII.  j: 

&oftr,  pr^  BjiuEibrRili  (  Rtihcfl, 
fid-mCtvif  md  Jitininm  fiiiv 
'dnfm  iiiir  Lttidi-mm  (»■  CtnKt. 

IkokciDiul.  (AD4.rifj,  ctf  ^nj'  )  lUd. 

jcicloni  iiulcjiu  piodi^  X,  17. 
jLoLindu*  UillafUiinDa  bcUiloi  ceic- 

*iui.  VIll,  J.  "^ 

ILomic'  ut  Scrtoium  R   IV.  47- 

VII.  ««■  mtSlii..Vl   j(,  Judio. 
.  lum  mimii  H,  )i.  icg«iu>  u^ft^- 

JkomiD:.  Bn  tODCiqiiaii  d  U  fub  Coium 


I.  Sc.>ib'dcbdiini. 


Hviai»)  I,  ]o.  cji»  ctjmaD,  Ibid.    ' 

.  almllfista  ^ftroi 

;■'>  ijl  trmi^imi.  Hdtmqm  mtr  tKti    ' 

iMmJla,.t,Mfiaidi    SflS-^Jbnl.f 

HcftiDildum  A,buiiiiuni    RcaaJmil 
ii.iciimit.  IX,  u- 
Ri<ffia:  Comct  [hugo]  ocdfu».  IJ. 

Roffiuj  f  *<;ii  f<X-.^  Goiofiidns,  nti- 
fc&as    uiMicuiAcicnlih  Aaal-  >&• 

lia»,  oce,  cxpcmi,  u,  jo.^ 

Roiberaii&  t^uriiai»  (^•eaid.Um 
Jhlhefxj  fr  «./i^.  »  fiiira  li&i.  J  1, 
14.  ind(biioc]eiScatizijiD,u>  fjt'- 
(fct/i™,  6-  Jt«&;lw  D«»,   7b.  iMi 

.jsiihtf.,)x.t  "^ 

Sclhimtgin,  Jtnm.  Nirmjmi  rauu. 

RtHmmMHm  Snhim.y,*rx  UPmflrmt 
DtUmt  fi,muu  Tifam, 

Xirlm&u.  ie  Jtnbti/m  Cimn,  TIh  £■>( 
./  K.ihi:  (•  rir./.  tr^n.  ifl  iratft 
Lllt«mmf.m,l,tP.m.,f,.  ^ 


RuUiDi  uifu'i.  1,  17. 
H..maiDlula.  1    jl. 

imii.mt  fr..nAtiUr».  ^^ 
1  F  idulii,   IV,  i-   kid.   feigufi 
.nrglg.  I    4f 
'B,    R.jrc'.  «x. 
j  mili.uj.  jctomt  cip   fiti.  li, 

...     "ivMi^.  ivnfm  iUiwu 


1    K    D   E   X. 

Jtt;*/!,  ftft*  Gin*  Cimitu  tfftllMi) 

Gco.  csfuh  XZ,  <o. 
iluKDliu,    fcn  Ruraiiu  CQnl  ]   I 

Kuvcniz  &cguliu>  ac  renbi  vlcax>- 

ma  Cotmacnni  Alh^Din  pizQolti- 

tdfidi.  XI,  II. 
Kuvtniu  rQul.i]  Pit.F.I.  GoMzCo- 


.  I).   KeiiiicDfti  fio- 

Kuvesus  [  Pn.  1  Gul,  Fconepoii  III. 
B.uvcDiz  fi.ainiu,  Fcnhi  pmuik  i 
Cud.  Bctonio  oibwuii  Xy,  jo.  pu. 
got  iaitx  cum  fic  Xin^am,  lUd. 

SU9  id   RcgCDKD)  (Ud»  lelpoDfio, 

n,  jtf.  Moijvio  iDimlconim  madu 
Damcan  patdkcit,  JCVII,  4«.  Div 
B,iziuii)  obriuDcai.  ci.  quad  It,et!i 
luiiifitDtcm  kdciisallaqueteiui,  1 
cxculii:,  <|.  ' 

S. 

SAbludiz  Dudl  (neDmitifStvy. 
Dm.Um  Ittiit,^  aaiitymfmai) 
Leisiui  ti  FiiDcipii  bipiijliiii —  — 

SabciiH  (nc  StvinJ  Ad|Uz  fluv.  I, 

Sacerdowi  Inxu  cortDjid  ■  CjnfUnnni 
"  -■  -"—-a  leducmitur,  VI,  7 
—  opuuurapciioies.vli 
11  cCiiDintcbuaum  pti 
,.  _-II,  .i»,,44.  Rcgum  Jnil  1. 
diOiom  ptulaiim  if  fiibiiihuiHi  X, 
•■  ——  —iiuwi  --  -  = — 
i./« 

Hfot 


loqulD  Citm  Ai^ 


n  inf  cot  cmMi 


Sueidutum  iofuli,  l,*t. 

Sacrz  ionilz,  quz  Sc  Fltniax,  T,  41. 

Sicrificului  fcditinDii  audor,  IX.  4;, 
aliciius  avtiiiit  £c  ccuddiiai,  XI,  ij 
aliui  Jic.  Siaitii  aotiSt  Equliii  vi- 
doam  pcodii,  XI,  a|.  aiiHt  itllimeD- 

SacrataoduDi  ilylum  infula  qaz  Be  Ber- 
Sidleiiui,'  (SiAlcr,  ttt.  ^w /.  1  IU. 
dolpb.  HcDi.  VtlL  io  Scoiu  It^iu^. 


xv;4 

Siu  migna  & 
SiLiic  caiincal 

II,  t. 
Salmonei  Rili 


inful) 


im  imaem  ood  tiiue- 

, .„.  .,  .7.  lalmoiiBm  pilcMii  a- 

biedonla  nobilis,  I,  id. 
StDfiz  ccndi  CoEaobiuni,  vid.  Ciucit 

Sinafivi]  iofula,  I,  fa. 

SaDdilandliu  IStidilMni;  ctr.  nfai 
P'i-K>p<  iirfl„th«i  KtpJm  )  lac  Cll- 
aeriDus,  idvcifui  lattoaei  miflui, 
XIV,  4*-  od  Rtgenjcm  untoi  mif- 
11»,  9<u  «oriu  aaaioam  d^no- 


XVI,  t.  pOfiBllM 

ati  teUglODcm  «ii 

iiB.c|eiiiJ CK™—-   •  • 

StnddtndiiM   lJota.2   occlfub  ZIi 


C 


impIcAebaii- 

--.  in  GaUiim 
GuGii  objuici- 


laadcn  Innifa,  I,  i». 
iiogpliie  (epicm  dla  plDillc  pn  totu 
Biicuuilam,  V,  44. 

frM  tA^iotm,    ftflu  IfmaSl»   ii 

SMrtii,  JU  JtiVtr  Strtf  tt  Stri.  mm 
■nl  int  ftlua  .AmuMu  fwiii.  <Wi 
4-  niiri  rigMiaiWiiu  ii/Hiiai,  aai  r- 
rafiffl  i/vn  cMwtfi,  ki  tfiimuim  i 


'itsi^iii,?^ 


Sit- 

S^t^m-^&Sviiiarln^i  Ctmii 
EtilefSaliihiTJ,  tiHlu^mlil. 
Sanael  Scoraculn  R.  IV,  II- 
Sirarnalia  veieta  icottli  V>  a4> 
Siiliorak.  I,  )<. 

SlXODCf,     [TltSJII 

ait  tilllcimmmi- , - 

vtrpu  Scili'  Pialfi/ia  trnffiii.    iflli 

ficri  fHiatui  mmc  J7^/i  mclltxii/-)  4 
Biiiioiiibui  coB^aai,  II,  ij.  V,  ij. 
eoiom  lubiliiiMm  onnem  itucidaDi> 
ac  longe  ftitilifluiiim  iofulx  paitem 
ipH  iater  ft  In  ftptcm  legut  dilpciil- 
untui,  Ibid.  ild&i  t  Danic,  Il',i7,> 
ac  poQea  i  NoimaDti  dcviOi,  Ibid, 
nudclci  ID  bfllo,  Ac  1d  caromeiciu 
paium  fidi,  V.  i-l,  II.  cum  Fiflit 
fiBdui  iDCUDt,  V>  '  I,  ab  Uteiia  fu- 

Kiaii,  II  ab  AiQuio  viiUi>  pizim 
pcnii,  14.  !['  K.  Scoti  lc  Biii- 
toHi  tb  iii  PlAirqaedeviai,  14.  ipH 
poifea  fupcnmn/,  jj.  Stoioi  vlo- 
cunl>  it-  vsilz  cDinm  pugnz,  Sc 
letgcAz,  )t,  40,  41,  44>    IS-    VI 

Suiigec  riafephuij  laudatui.  11,44- 
:>ulpa  inriila,  I,  is-  alia,  41- 

S,*^.,6..StWi«v«,   ngj. fiitmpU 


ScudlMii,  1.  e.  Noir^  VI,  (. 

Sctiba laTula,  1,  if. 

Scacpt  infu'!,  I,  t».  ■lli,  4a. 

Scuvua  infula.  I,  41. 

Scholz  pubbcz  pHmum  td  Fanum  Ao- 
dicz  ipeii»,  *.  1 1.  a  Jae  1-91*- 
oarz,  i*  tj*^  Kennedo  Erifco(N> 
inunii  lumtibai  zdiSeiTz,  Xll,  ij, 
obldFtnuroADdiczm»*  mc  rotmo- 
labile.  I,  14.  Scbolz  publicz  Abt^ 

SdtiaiDlula,  I.  )t.  ».,,1» 

Scom»aekg*Di>aBaAtKliuiii.xVlIi( 

Tummmillif^  fiifrtPtnhHm)  VI. 
fc  In  ca  RcMi  ScoMtuin  im?et''  ^ 


iofilici  aufu  iHupcru:  coDiolUiiili 
in  Scoiiam  icdcunti  Vj  ■■  i-  caiB 
F^uicisiitiidtiiiii  incani,  n*  UoDi   ,      .  .., — 

1  S;;oii  Atomnciia    in   Gtmunit    St^fin,  Scrn»,  tr 

_    1.7_.       .L_.J        .L         Tl    .      -     ^     |-,^„,1    _L  jj  .U^l^        i^l^ 


fiiitm  ^t*tM 


Anella   i 


:  Ibid 


i^iiiiam  rccuii  ab 
ittii  vincuoiui,  VIt  I- 
:  Angln  coniunfHi  VIIi 
Eduiiiliun  Anglu 


^i*.  VII!.-. «..„—- 

iiavciQi  de  itgaQ  tiEutmn  <i< 
lo.  de*  loncmicfini  quam"-" 
Anelo  teceiati  icvoc^,  ii 
vi^,  IF,  if.  in  reilu  Ae 
coiiti,  17   diiii  Foniificiii 


GmliinlM 

Scr^H  D.  M;«Di 

SMuinai  in  Duce 

SeditloiKi  praoicK 

I    Sciti  inlulk  1.  » f  ■ 

;    itia^iii.iSaa^t. 

„,t  Simftui    »i| 

uio   Gdlucibuii 

cjipcllli,  XI.  19 

SCiDpliui  L  Koo. 

CuL  CiTchiODiij 

uQUi  t  ducibui 

piivui  abduaua 

ScKfcz  vcifui  a 


II,  *i 


jisrct.  XVI,  j«.  libciniti  vindiwi 
Aneli)  autillum  peiunt,  .4.9.    £lizi 
bcL&E  giiciii  uuot.  xvu,  1.  relisi- 
oois  cu1iuj&  tiilbuicuiii  Aneiiteom- 
munibus  iublciibuot.  XI  ]C,  jp. 
Sc  iti  Jeini,  &  Scotl  Albini,  II,  IT' 

«jut  Ecognphicj  delctjpno,  I.  [7 
doaoi  inamciiai  liabuli,  V,  t  ).  (|Ui 
noblUiis  piopc  cjtbauft».  IIII,  11 
4}'  quinda  pilniuiu  a  fbcmiaa  lu 
bcrniTa.  XVI.  4.  e)us  Snus  milci 
XI.  i.  Nobiliiai  Chiiurfi-  =*(«= 
XUI,  41.  icgnum  lcgiciiii 


r"!' 


Scivinui  {Si 

fiiiQus  ■  F-— 
SciviuuECXiiiuip 
suooi  WH«  laTul 
-    'ndira,  «d.  C 


Snfoidii 


Scioniu».  (S««.  I 
■'■1  PrlKcffi  VtHt 
l>ii  Beivici  M 
delpuwuMiBi 


Htiao  apIiiIiiliiimUia,.  ij.  AiiM-t  Soiwxm,  C Sttm^  fHth,  AffmiTlKn,  S« 
eBftoMturo  oblui»,  Itml  «««.  Sntinm  JL  ^awh.SrJr.A  'j 

cuu  iiffula.  1.  ),.  aljx  dua.  .»1.  S^,W  Jl,  17^  ^  ^  '''" 

«un.uirula,  1,41.  '  «i^^.hi ,.  ci..J.._'.l  D    «   _. 


Seu'u 

Stun.inrula,  I,  ... 

SToiiia,  {SftrtM.  ffiTimmtmMiinlm 

DiKum  (q;. )  Ualodiu  a  pVIUO  io- 

teitiDiui,  AiX.  1,1. 
Siifrinri  infula,  I,  49. 
SlaiU  (  Shae,  reg. )  Jac  Ucii  Siciliuen* 

£5  pi^tectui  K,eg<in  eicludiii  XIIi 


Santcinlliut  ( Stmiroilli,  trSimervmil 
f/S"  rit'    ?■  J"''"'''  V»li.  Hil- 


Siba^dot   Noiihiiinbri; 

c.^Iumbi  III.  acui 
Aogticlt  pciR^cclii 


t  MU- 


fusCuticImuniKDt' 

nununi  conjunf^ir.  li. 
Sibjlla  Alex.  I.  uiut,  V.I.  16. 
S>Si"ii3  infula,  maEi-a  St  piivi,  I,  «1. 
Sjvius,  (tli«(,  t^.)  Andieat,  Lirao- 

nt,  d*irii  Sc  "?»  piitcaui,  m\, 

1.  navM  Angllcai  p:iIio  fuPtHMH, 
I^tham  dudi,  j.  Stept.anuin  BuUuni 
Anglum  nivali  ptxbo  vlDdt,  c. 

Silvlui  [  And.  1  Laisnut,  leutut  id 
liHa  AlUnuni  milTu».  XllTTt^r-  a 
Kege  td  depiccandam  Cam.  Levinix 
titceinmltfus    XIV,  I». 

SUuiCE  Valllx  incnlx.  II,  ij. 

Slmon  Bieccus  VI   1 

SiDC^IU)  (SiicUir,  ir  St.  Clm,  tf.  il- 

.    Ofoiurnir  CaU„^,Cimilii:  mnt 

Cul.  Caledomorum  £DiftopuiAi)|loj 

I-'- 1     i'.'.^iii  eum  Epi(ci>- 

fiiii    ;'.';i-i  :     i-ii    iiiTCrbaBallioli 
lUMieci^Jiilm   IX,  1. 
Slnclfiii)  r  Ciiij  1  ■  SancenliinpfxUa 

SindiiHt   [  Qul  j   Orajuin  Comet 

CaneetlicTus.  Xf-  |). 
Sindiiuj  [JojD.  8c  Vili.]  !n  parGo 
Oncibuiacnll   tatuuime    •" ■ 

Slncbi 


ut,  XIV.  ( 
Koo.  j  utcadumComet 
c.  lEI.  cufiodibut.  XII,  I 


Sheiuiia  infull,  I.  H.alii.  JT. 

Skia  intula.  vd  Skiviacha.  (  Iht  K»  ^ 


Soaotcuua  iniuii,  1,  la. 

Sodoia  oppldam  (  Mmat  i^lt,  n 
oKt  haMtnltr  Intml^nrnm  Etilitpmi, 
Mi  SiJTinfi,  m-i)  I.  (4. 

Solanz,  muini  uireict,  I,  «4.  |l. 

SoUnum  fumDitciain,  VII.  t. 

Stlra.  Selft  Hill,  »wo  ffl,6-iHH  Ca- 
luiinm  ^  ftnhtittkiipn,  9  «^  Eimi. 


Someivallini  [loao  1   Boi 

ilbusfeidiuoaii,  XII.  1 
SotnttvaUiui  [  Jo.o.]  Jac.  Hamil.-onl- 

um  Nouniii,  pugiu  lupciu,  Xly. 

EomciwDiu»  [Join.]  CinuMihamiui, 
picuniam  Jjcobo  Haiuiliorio  muiu. 

5Dphocai;liut,'(rV;fIiMn,  ir  Wir,l,imrt. 
r*S-  bl<:J!iiVKmiii/Hmfi»x„'Batl,/- 

BiMH  IX  ffiatt^  tutfi^ia,  t.  j  ,„. 

ii  fitfin,  ;  fii  ntlt!  mm  mm  /«c  vi- 
~~  ™ "  njmn,  ,mi/>.-,  ^apd  t- 


WDiei  D'&otrs  (  DtSiri  ifil,'S,r. 
•,  rflmmltm  Strimi  cilttri,  S.ktU 
'fllicaiil,A>*dimitPiiripii,f,)  nci 
ScoHun  in'fli,  de  ieIi«onii  capiii< 
it  dilccpntan,  XVI.  41 
3  fluv.  {&■  Sptmi,Tii  IHvt'tfSi»T, 
iv,m,  S,,t,t  rUim  liumrm  m,iJi, 
<ui,  jti  BtJintibtm  iMi,mf4f„,  U,- 
vuwfw  tUtnit  ip-  Btifim  dnmnii, 

untum  Scotix  flumiaam  lapldiiR- 


ipenlmi  I^Spmi,  ag.)  Uav.czfui.XX. 
Stibuli  Comea  qui  magiftu  e<]iiiium, 
indila.  I, )«. 


liia&lnnila,  I,  ... 

■       ( Srtnmirt, 


",' 


llmn  Iniei  Scodam  Ac  Aiuliami  unde 
diaa,  vn,  1 1. 

..tamftrmm  Dmx;  Vit  Dmt_i  f  FHmmpi, 
mtiili,  Gtllm,.  4  Sltmpt,  m;dt.  '14 
UHii,m  TtfiRu  diJltuJdtmimi„tlM,. 

.JltnUiii,  Sttalll.  itr  udmlicum,  ia  u( 
tmiKltDirliiifl,  Cim,.  ' 

SrephiiKKtuiium.  (DKmfitW^t,  <r  Dm~ 

M'«'-  •«"■  *I"  M' )  "tpAn- 
1amC>riia:,  I.  at. 
Stepbanui  HonoDlx  muiilmz  Coinei, 

Angttz  icgrnm  oocnpM,   VII,   it. 

ln)imaro  MUum  Scgtii  iafen^  \:.. 


Surliuus  {S:mfi^J  Caiiftr  flu».  I, 
SuabDela,  i.  q.  Bogii.  Vid. 


SrrAiimm, 


hoKu;aci'ta  o.j 
Bitndiu  naQ). 
ftfni»:  viuj.  ♦*. 
Stnjrcui  LAi»*-]  1 
bcrmtojil  N,  in  I 


Stni,  guid  GgiiiEcct,  I,  14. 
StringEiHi.    V.  z».  VI,  IG.  VII,  < 

VEir.  10.57.  IJt,  1». 
5iraihicli.a  tegia,  (vd.hr„t)  J,  i*. 
Siiato,  i  Sirann,  isg. )  Div.  crcmiiii 

Suozziui   ^  Lcon  ]  GaJlkaiuin  iiiii 


ultuius  Caid.  beconil  11 


<  mlliuitii  i- 


Sniirimt  Umilit,  tujm Pr,ncipl,  Itlm 


piDs.  t«.  Bcfl  afi 
om  abii,  Ibid.  Ii 

ctun  dc^iiui,  4s 
ui  [ibciiin  i«id 
luit.  10.  Dninbi 
Ibld.  iiiGaUU  mo 
gcuict,  Itlld. 
Siuanus  r  AIcx.  2 
cii  F.  Moraviz  E 

:xix,  17. 
Siuwtui  l  Mtx  2  J 

Fani  Aiidicz  Aic 

lui,  +.."'  '"""' 
Siuiiius  rAIe».]  I 
Dltoiul'.  GajJM 

Siuaiiiu  [Akx.]a 


J 


StMctnt  C  Axduius  ]  Valtcri  Gubci- 
mcoiAs  falii  DOthuiuiUibcxiiiam  pxo- 
tagit»  Xj  zl.    ^ 

Stuaitui  rDavidj  ItriiisComei>Ilob. 
TI.  F.  lA.  4£    moritur.  X>  46. 

SiiuKUt  [David]  Kob.  III.  F.  ac  hx- 
its»  ILjihcUiX  Ouz  ciraiuti  X*  ^ 
Elis.  Dumbaria  ci  dclponla,  5  Ma- 
ziam  Duttla^i.  m  uxok^d  ducib  Ibid. 

aarcc  Eoiinb.  abHroikculV.  Anglo 
lcflus,  7.  ijus  cffrcDU  libidu»  10. 
a  Gubcrnaiufj  patruo  fuo  iii  caioc- 
fcm  iucJulus,  iituc  p<.:lt»  Ibid.  JClXi 

Siuaiius  [Dugallus]  vi(b  nodkurno 
tiubatus.  cu  i^iio  teibpuxc  uo  Dailx- 
us  tiucidatus  cii  XVUI.  17. 

$tuaiius  [Duiicauus]  piauioiiiund^i> 

Siuiiius  [Gul.]  pra;lioadJkIlumcz- 
liu,  X.  i*.    ^  ^  , 

Siuarius  [Gul.]  Lorncohsiocarcercm 
Conje£^us>  Xi«  10.  {Hjecfumth*  •n- 
jmem  traxtt  st  %AUx.  6tMri»fih9  mi' 
mr*  R*k  S:u*ftt  X>«'iii/«Ji  rttmaut 
^Ux.lil.)   ^  .      , 

Siuaxtiu  fGui.J  Fpiftopus  Abrcdoolz» 
kgatus  10  GallMm  miirus,  XIV,  49. 

Stuaitus  r  Hco.  1  Dtilzus,  Alattbaei  Le- 

^  vioiz  C^^itisT.  cx  An&lia  io  Scori- 
«m  vcDir*  XVII»  4-3.  •  MariaKtgioa 
comitci  acccptus»  Ibid.  .  av.  Rtzu 
con  co  famiuaritas»  44.  qutdilcm- 
diarum  l^mira  imcx  cum  &  Moia- 
vinm  rtrit,  Ibid.  4C.  Eliubctiia  Ao- 
fla»  lc  Guuk.  cjus  cum  Maiia  nu- 
ptiis  advcrlantui,  4t.  Dus  RoibcUi- 
us  ac  Kofliz  ComcsappcUatus,  ll»d. 
Scd  .  Papauz  acciiimus  aflcitor»  Ib. 
Idaiiam  A.csiiiam  luoicm  dudt,  ^9. 
Hci  pffzooDJS  vocc  piODunciatus»  Ib. 
Kc^Uz  animus  ab  co  alicoatus.  54* 
omiii  cuia  publica  czutaii  Ibid.  Htr 
vidcm  Kiaium  lotcrimcndum  curat} 
«I.  quamvis  multitudiol  Dav.  K.i£it 
czdcm  Tuo  iuilo  pauatam  teftactur» 
^4.  cdi^um  tamcn  oc  quis  com  cz- 
dif  cooioum  dicoct»  1 5.  a  Resiiia 
ioDuioaoitCf  habiius,  54  XVill»  4* 
vcncoo  pctiitia  io  OMiibum  iiicidii>6. 

Snvalcicit-  7.  infidiz  in  qus  capui 
'A(k9,  ibki  HiKioa  cum  co  umu- 
hic  iccoanliatur,  9.  mileic  ftiaogu- 
kiui,  i }.  ofteiiia  oica  ejos  xnoitcm» 

f%t^4ii^  [Jac.]  Dapifiex,  ieuScDelcal- 
hii  Scouz.  Alcz  F.  uous  c  lez  Sco- 
f iz  cuttodibus,  Vni»  1.  (Hunciu> 
'^  clwinanas  Joaoncm  pcrpctam  appd- 
<^     lit) 

Stu«rtub  [Jac.]  Duiifikranut,  Jacobi 
%  uoius  r  scotiz  Kedoribus  F.  piatUo 
f  ad  Halidoocm  czfiis,  IX,  14- 
1  lltuaitus  X  Jac.  ]  Mordaci  Gubcraato- 
*  jis  F.  XTif.  Britaaoodunum cicmar, 
xt.  io  Hibcitiia  pxofiigui,  moiltoi» 
f  IbJd. 
Stuaitui  r  Jae  ]  Gul  Lorocofis  firaecr, 

*  h  ftdmm  iiMOB  dufikj  Xl> 


I    N   l>   B   Z. 


3 
I 


10.  incatceKm  coojcAus.  Ibid.  pNc- 
dibus  daii»  Iibcraius,  lOid.  in  cxilium 
aDuglaJfio  puUus,  24*  moiiiui,  1- 
bid. 

Stuanui  [Jac.]  Equcs.  ab  Alcz.  U- 
lio  Ac  KoD.  Bodiu  cxfus,  XI.  ^i 

Siuartus  [  Jac.]  lac.  Lujoeulls  ic  Jo- 
aa  Ke^z  F.  SxitQUux  Cv>mc&  aI» 

Siuaitus  [  Jac.  ]  fac  IV.  notbus,  Mo- 
ravixCvinrs  XuL^o.  cjuscicgmm» 
XIV  I.  Humlum  de  czae  patiisac- 
cula-,  XIII,  40.  XIV,  7.  rfum  Vica- 
lius  radtus,  S9>  44'  io  Gal£un  miT'- 
lus  49. 

Stuanuk  [Jac.]  Jac.  V.  oothus,  Regl- 
namlnoalli^  comiiaiur,  XV,  55. 
Aaglos  magna  cum  czdc  ad  maic 
compelJjt.  57*  in  Galliam  mifliis, 
XVI,  14.  veocno.  ot  cieduui,  peii- 
tus,  1 7.  dcl.^us  qui  cum  Arga  bclio 
coionam  ma:iiiiiv/ijialem-  LrelphiDO  ' 
fciiet»  24.  ad  Douiinos  coogregatio- 
nis  a  Regentc  miifus,  )o.  ao  Fanum 
An<Jicz  conccdit,  1 1 ,  Ilegeos  ci  ccx- 
uam,  ui  icdcat  intcimiita;ur,  3 1  ad 
puiioris  Keligioois  cuJtoxcs  ic  adiuii- 

5^ti  3i.  Kciuiiz4n  patiiaiii  icditum 
uadct,  Xvn.4.  5  iplcin Scotiam 
icait,  (.  ad  Unoncs  compcfeeodos 
ffiiiius,  12.  Mariix  Corne»  cicaiust 
i€~  Agncs  Kctha  Coinitis  Miiculis 
nlia  uxor  data,  Ibld.  pxoMaiiiaMo- 
layia  donatur,  Ibid.  ab  Huf)tiia:o 
affe^atztyraoQidisaccaiattu.xt.  fio- 
tbttdius  cum  cum  HamUtooiis  coin- 
mltteie  fludct,  19.  com  his  dc  co 
toUcndo  conjurat,  Ibid  eoium  con« 
iilium  ab  Aiaoio  ci  dcicftum,  30. 
Goidoliius  cum  ob:iuiicaxe  dcAinai, 
3 1 .  laircnes  ruppLcioafficif ,  1 3 .  Font. 
Kom.  &  Card-i^tiiaiiogusKcginam 
pcx  Jiicias  ad  c)aa  occcm  incirant, 
Ibid.  inimicoium  conarus  eludit,  ^5 
Joao.  Lcilius  cum  ad  catdcm  piodcjc 
leouit,  36.  Hunrilzus  cum  quovis 
modo  tctlcre  itatuit,  at.  HuDiilxmn  < 
pugoaadCorrichiamiapcrar,4A  go* 
thueUum  accuiar,  45.  K.cgiDa  ab  eo 
aJieoata  exlrium  d  oaachiiatur,  4«. 
ioiidiat  evadit»  Ibid.  a  Kcgioz  cuna 
Dailaio  oupciis  avctitts.  a  publico 
coovemu  lc  abftioct,  47.  eiilio 
cumaJiis.  Fioceiibiia  muJ'atus.  49. 
Hamiltonioium  cooiUia  damoat,  so« 
Maxaailius  ab  co  pccuoiam  cxcoi* 
quct,  51.  a  Kcgioa  icaitriam  ircc- 
ptus.  «5-  Kegioz  juini  ux'ix  eiua 
moibum  umtijai,  m  hoc  prztcxtU 
Darlzus  ipfiua  zdibas  czduderrtur» 
XVIII.  4.  ad  usoicm  vUendam  invi- 
ta  Kcgioa  piofidrcitui,  ix.  rumorec 
fpaiauoturpailzum  e  jus  acMoxcooii 
cooiiliocirc  iuieififtiim.  15,  1«.  iq 
aolam  tcdkf»  it.  a  Boihuclio  petitus, 
iDJd.  a  Kcgioa  aiccfi-ius,  focdruvw- 
ici  ipiam  9c  UMb  fa&AAiii»  \imn 
lubteiibcift  icBOox»  ^^.VsdBojMj 


n  iiBpttni.  40.  domnm 
itloiliai  dfCicio  publi 

is  coaSioM. 
UnfOfidi 


I    H    B   E    X. 

a  iditinf  it,  1 1.  UTnii  e  iri 
mb'»  i  Tui  haioac  dtati.  im 
Dugialiila  alicaaio).  1«.  ab  ■>!• 
lccoii,  17. 10  HamilHtmn  fizlH 


Ej  comiihii.  f.  KtffDX  copiii  ad 
iwoGdun)  Dioflieii,  10,  coBtn- 
tDmindlcii.  II.  icbcIUs  campcTcir, 
It.  in  Angiiim  ptoficirciiur.ia  id 
lUQIicruiiiuti  )s,  cam  copiisad  (  ■ 

Eiiviioaalim  iceni  |,Ii|im  piciicl' 
lui.  I  (.  cniivtiimm  pioccrum  Fci> 
1J1I  babci,  «1,  ab  an^lcoium  ii  iimii 
rfcHiiiu,  .11  idmfui  |j'ioDet  duQi. 
*t.  ac  Imltc)  picai:  10  iJ>cHi- 
DiittoBia occlfiu,  11.  t|U>  uogium, 

Stiiiiiiu  IJosa.  ]  racobl  icoiix  Citno- 
dlifiaiei',  piiliu  ad  vaiiLim  SiccUiuD 
cjfiib  Vlfl,  II. 

Siiuiiui  [fran.l  liuriiem  Jieobi  F 
pt,  fio  a<|'Haliii;nrm  CKfUir  U,  14, 

Siuaitut  [Joio.]  Caiifbc  Comi 


toriHn  a..  qaer. 

StOmat  tjMH-j 

Aaian  liiicl  Clareniix  dcuaaum  t 


«itilmiii  ScniDium  ii 
'■y  .  "   id  J3^  ■  '  r,. 


Gillia  pjiftai ..  j,        _ 

lolaViI.  FiancolcEitusniiniii.  lb:>. 

S;uarui[Juai..l  nWiiiGubcinno 
lii  F.  BuciianiiComts,  Scotorumji 
Cillia  dux,  X,  j9.  Anilosid  Dingi 
uin  fupciai.  ti.  Hieiltcr  cquiium 
lnGjlltaaeaini,  II.  doinaiu  icvc- 
cirui,  II.  rairas  ia  GiUliai  nailpi, 
Ibd.  puena  id  VcrnoliuTD  rzrui.  14. 

Siuaiuf  rjoan,  I  P,«ni»-  Rob.  III. 
ut  vidciiTi,  DOihui,  a  Jic.  Siuaitu 
Ml[,;aci  lilio  cxrui.  X.U 

Sm^ui  rjaml  Jicobi  Loinenfit  tx 
ilcginaTc»nMF'j.  Ailiclii  ■ 
.SI.  i).'B«uiccmUugUJSi 

icm  duci.  «j.  a  Danaldo 

captui,  XII.  19,  dimlfruii  Ibld  picii 
inia  RtgctD  &  fuui  Imcipie}  &  pi- 

Stauius  r  joan.l  Jie.  IiI.&attr,Mai- 

lizConLes.JCiri;,  vuuicfdl&ma- 
licoiflu»,  II, 
Siuaiiu)  [Joan,:^  Dux  Albinui.  A1». 
"  "-C,  II.  «.  fioiCK  eltflut.  XIll. 
mapprlht,  XIV,  1.  Me- 
-'■--liariiaTeinobicuIi. 
I  in  luam  poicQi- 
^- .  ,.  — iaioi  in  Arglum 
Ma  Hiitniiim  cipi<ali  (uppli- 
II,  7.  i»  Galliam  >bii,  su, 
icdii.  I}.  «livcifiii  Apgloi 

lciiut,  la-  In  Scoii — , .. 

tx'iclius  ab  iplb  eonfciipiai  Aneli 
ain  Irgi-'*' '•""'•   '■    "-"--"■- 


F.  |1C,  I 

47,  in  Sc_..-_ -„-,. 
Biunui  11)  t  listaiiinii 
1.  RegtM! 


illiin  inifiK  piufiE! 


i.  Vercam 


ipD^naii  Ibid.  letcium  in  Gaihain 


Siuanui  [Toao.]  loi».  trdon  ?.  fr 
tclfiium  ScoilcDitun  in  Gallii  pni>- 

Slu".- 

[um,  Xvfl,  . ,  - 

Stuanui  noan.  1  Jflaa.  F  Joan.  K 
JuaD.p'lV.  fJkilx  Caailt.  I>aiU 
(iidcm  mDlcQiJlime  feii,  Xvlll,  '*■ 
adnirui  &cgiiiim  Sc  Sorbuem 
CBCguiiI,  4I1  4<.  iDa  tun^ioMifr 
eafiODCni  tel  iciendz 
K.ceic>niiibui  Itac.  i 

Stuaiiui  pAaitAzui]  ]< 

vidlu,  Xllt,  t-   Maigiriiim  HaoiX 
loniam  ux>iiem  ducir,  j.    anu' ** 
Jii:.  IV.  u  Fhiidorem  duobot, 
Sitiatioi  rManluCuil  jDiii.F.Ma 
N.  IV.  UtIdix  Cotnu  a  ftreri 

Cii^ialc  i  OiUia  excliiu  HuDiii 

xniului,  XV.  I.  quaiuci  millibDibo- 
iT.,ni.n,  rf..T.,t„,i.  ad  Reginain 


i).  ipc  n 


^.^'?:o 


dux  delulus,  1.  \i.  fiaude 
viojictam  mediiaiiit,  i|. 
PiQitgepacildlnr.  14.  Fiancilcoili 
lui  ab  CD  alienatui,  14.  xn.  id  li 
lum  epiftolan)  Kiibir.  td.  Aoeli  1 
mum  tiploiat,  19.  inAiieliiiuB 
tt^ui  I  KcgC  faoDOcllice  Tufcipit— 
10.  MaigatiiaiD  Dugliliiani  uioitn 
dudi.  Ibid.  ad  Gallum  a  Pioicgii'~ 

Sitoaccufaiui.  17,  in  Scoriam  mb 
iis.  f  1.  Jae.  DugbHiuiD  Dniniliii 
ccnitm,  muliii  capUi,  io  fugamM 
tii.  Ji.  lemilib  eiiliopaiiia  [cflin- 
toi.  JIVII,4}.  »b  EllMbctha  Aj(: 


S 


B.fgioaro  de 
XVIII,  ij.  c 

adFCiliuHuDtilaiaiioidacit.  Ibiid.  Bt* 
tannoduni  iicem  ledpit,  ii.  cqi 
Flaminii  ardi  pizftAi  nxoicm  Hr 
iiliiu,  9 1 ,  dc  Aicldepi  (CDpo  Fioi  lU- 
drex  rupplicium  fumii.  14.  conita*' 
uim  Edlmb.  eictn  pomfEtia  h^tt, 
jn.   diim  Conutia   Mciliui  agn;  )). 


i«£S..Ti>  rioan.l  MiflViV?  m.  \x- 


v^ 


in  |iuberaa-t.'at 
U'at  tcg^  D^ 
al»*rgls     -- 


1  tn^'!»»»  »*^ 


«a  tn^'!»»»  «aK}^ra».,k^ 


'  I  N  O  B  X 

Srautiii  [  R,ob.  ]  Vdt.  F.  vU.  S.oti 


qiiuiDiimeiiioiicagli.  la.  itgniGu- 
bniuiio  cl  coofitman,  ii.  Atx  dc 
norK  Gni  cuoi  eo  cxpollDiaii  ii. 
idrolui  UoDalduin  lolujmuin  copi- 

■slpuili  il.  FciixLunzt  qui  lcFont. 
Rum.  cdidciai,  lavei,  i  v-   ad  Od- 


duiDuTxo  Biuibi«iiiidiut,J(VIII. 

Siuuiu)  r  Tho,  1  lotB,  F.  AlcK.  N. 

.      Joau.  ad  VmIuid  -^udhim  ccdfi  F. 

II. cx  aEuniiia  AngulizComciiBci- 

viciuD  cipii,  IX,  grl. 

Stuutua  rv«lt.  1  Fkiacbi  ?.  Bucko- 

n  I N.  GillavidliDDs  Kbdbnici  oi 
'  pcMt,  VI1>  I».  StuutU)  IfaiSr. 
paUni  1   Seaiiz  caaftiniiiu,  lUl.  . 
■  ^ao  ioiiiiuii  iwiitix  SiuKMiunh  Ib- 

Siiunui  C  Vilt.  ]  Ticobii  yolai  e  lca 
Scoiiz  cuflodibui,  1,  MiriuD  (  kn 
■' -  -     -  ■  -  vb.  I.  filiun  BXDien 


Miiioiitm]  f 
ducii,  VIII.  4. 


:j  iw».  lu  r.  Amouz 
»1.  ia  iKobam  I.  cOD- 
!i-  ciuiliiBplicinmi  f  >. 
-J  Moidicf  Gubeiaiio- 


difm  lacluui), 

aflmiii,  19- 

Siupn  tnulii  Don  m 


Sueao  fiAnum  Angloium  ■dipilcitui, 
II.  l7.in5coiill)ivclHI,VIi4r  •dvci- 
'iiiScotoicraciium  mliiit,  lUd.  quo 
clcro.  la.CinuiiimfiliBineuniruvn 


Surno,  SucdodIii  F.  Scoilim  lavidli, 
VII,  s.  nii)Oic  faoiuin  paitc  czliip- 
■  fe.xgic  eyadii,  y. 
SuDDgioiuin  viiimniuinni  VI>  tt. 

ISiillikeralainttiU.  1,  44- 
Sututoaiiu,  (Smtm,  ax.J  Joan.  Dn> 
cem  Cliicuiix  valnei*',  X,  ii. 
SuinioDKu  [Tiiih     pizlioad  Vciaoli- 

Sului.  (S^i!.^^L>'dSmrii,tH.O- 
S-i,lufi«iLidaluiKtSil»:)aai.^ti- 


fwfim.  {s-SiinU  Ctn«,  Rii  Eatl.fSur. 

SMjnxiiu,  6-  S^i*  Cinii,  m  £«/•/ 
3./«,  iHt,lirZia!m.  ' 

SinhaluidD.  (SMSirlMi.  'trU  StuU 
fcfitnt',Htlii,  Itiff,t,ltAv,ni',i!-  Ca. 
limSn  anfinii,}  T,  jo. 

SuifaciluidizCaDia,  Vid.  Goidoiduf . 

Suiheilandut,   (  SiaktrUiid,  iilitr,  ^ 

i,M.  im,  SmhirlvSU  V,m,!«<^ninr} 
Al'X.Gul.  F.KeaaeibiN.ieeni  hxm 
decUisiui,  IX, );.  moiliui,  ibid. 

SuihciJuidui  [  Kcaoclbuil  VI,  Suihci> 
Undiz  CcQKi  pixUa  caiTu),  IX,  14. 

Siilviu),  Vid,  Siiriu). 

Sfmphoniul  pccDl)  eooipiel!),  IX,  1. 
T. 

TAICHIA,  (n,  SimiBtryifMiii- 
(«ifc,  jy»  H  KrrW«I<Ji  ftiiSiu* 
enthtiSi  iMitr,.!  l,z).  V,). 
aichui,  (TliiSlilirtfTtith,  ir  inU 
Tji^i.  r«,M.  (M««/flu..  I,  J*. 

Talboius  rXicfa.luauieiEduudiBal. 
lioll(Iucltiu),IX.f,  S,Ttlhi,t,,u.Af 
^/i(»™]  ab  Ediuido  Auglo  in  scoija 
tcuuuiiij.  capius,  id.  if. 

Tali&iieiu,  (T«lfit.(u.X  Lauieniiui  Te 
jacabum  Iv.  TucJui  iranfcuiiteai 
lluchaaano  vidiQt  naiiai,  ]Ilt,4i. 
ramclii,  (Tht  Rivti  Titmii,  jUuarnm 
^iilit'o.i,lipiii»i,  •  TMm>  6-  IjiiM 
tlHmmilu,.  tZDi-irJlriAm  n  nrnim  i,.. 
tuHiiiHi.  dmmaum.i  1, 1 7, 

Tanafta  infula.  I,  jK. 

Taodooum,  (DhiuI,,,  ntii  .Angufit  fri. 

1. 1 J,  cjut  eijmon,  VII,  ip. 
Taiana  iutulQ,  I.  41. 
Tanheria  iniiiJa,  1,  jis. 

aivcdiuni  piomonioiium  (idimq.Or- 

■aiii,  Vr-.fi  ..■  TM.t,g.)  duo  Sraih(. 
dumAngluiiiuiictliciunr.  Xlll.iif. 
TaurtDumcaiiutohmapudScoio)c.i(fit 
Teia,  Xr,  17. 
.  (Tkt  Rivir  Tty,  jSHvi«um  Si,tU 


•umint  tJTHmi,  piMfiamrfi 


Tcmplum  CUudn  Cx^ai 


VIII."*».  .T.1K.I:,    TI„CASI,riT-njfl,„  Luhit 

Sumcifcdu).  (Xmmi-led    vmtr;  S,'lty  1      *r<  6tfft  mruK  .v,  Rti. 


.    ftlllla.  lUXUioIUIII  tillUC^u;.     ,1-- 

Utu,  lu&C<l'MllllDlUu   XV    «1. 
m!,T-t  1.1»,  N.FWw-i-.iji.v. 

^^MiwMM.VjLtT.  V.l. 
I     TC*IU^('Aui>.  (  Tln  KiytrTlVlttK 


■  VII.  »■»■  .      . 

<    Thcieaj Scotonun  R.  IVi  l!.  M  Biil- 

tOMS  OODfugil,  1U(L 

Thiini  mriiJi.  li  i;. 

nomii  GiUovidtiinuii  Alui  Bolhui 

«Bfl».  VII.  ir 
noiiaraclui,  f  nmn  nj.^Fat.Jo« 

Saodcbiulium  atd^ii.  JLl,  4t. 
nippilDrlOiuut,     ( Vncgm 


TlllDi 

TuigoiUi  Bfilco^iu  Faai  AMI 

■™«.<&.rT.,  n..  oiiTya» 

(iHTmrn,,^,  tglr,T'Krt,H    A 
ri  iiri./i>i  vm  tlifiiti  ih^l^ 

'uiDmus  Aiclihvircopuj  Sbu 

D»«.l  jMtlBMioimiffuE-Vn. 


FCWKmBIUti  AVAA.  «>■ 

,    «jk  innij»  111.  », 

-  WMiHW,  HIUMt'1  •"  ?ni'.  •- 

liMniii.  Tk§UMtfr,lbirdiM  [« 

r>i/*i.  niKrwrTUI,  Ktnlmmiri' fiuv 
Tlu  fluv.  (Vh  X,vn  Ttu.  m  Z,..*«™ 

^  ItuwfU.ll^iiVmflir/lMH..  ».».- 

^  limiHtrll.H<ni,M)   1,    19. 

'  Tinroulhum  Crw«i*rt  td.Tm*tti- 
■n.  iM**»  ^  ">'  X.>u  .1.  ~4nli* 

*J7ta..(tfiM.,  jft-.J  Vll.  H. 

Tli^  infula,  I,  )■. 
Ton  iDlula,  I,  +i 
TUfiM*  nM*,  wti  B^fiKi*,  CifitlU 

To/I"  7Dil>/«  urtiOt/H*,  i.«iw^K.'i 

Timn!.»-  TWnMt,  •rOtww^.  Hn(>M 

■wWw»  md  StaUim. 
Tn/uil  diaum    XX.  il. 

Trajtau:      '-    •      - 


nlrui.  [Tr-/. »».;  V.I 

E*r<:-tiWin..rTur    X, 
ntHi,nat.^.i£h*Jh 


TSuadla  ii^ruli,  I.ji-  .  .  ,  _ 
'TWiiIMilBni  KDp^iilnn  ptiicaJoltiZ.  ij. 
(Ofuni  coaSoiet  paiKm  ivcnam.  lEi 
liibotiiinrxiaumicftiiiiiam.  s^  bcl- 
EMUli.Xni.  II.  cwSomnKlfi,  Ib. 
RMCIlinovcium  liibaiori.oi  ticnp- 
lu^,DCraoiuiiiininics<i«ViHlli,Xri, 


j,  TWrS,  i>r(i  Iralu  etnilit  ii, 

/tMtfA. 
uiw^lM,  II,    41,  ♦7- 
n)}MTi  «Clltle  GrTO.  I!.  f. 

tondfjinrnl*,  1.  fo. 

C  Ib  Kvi'  n«e.(.  jlii».  Jfttu 
*    ,lf»««l-*Sli«irivU«n.O^ 


TucoiCQ  iBr<J!i,  i,  ^i.' 
"■    'oicn*  iiif  Jr    '      - 


'/W 


fuppUcU  uihii,  IV,  II. 
V. 

VAI.AU..lKGik,  1,4», 
Valeaiunu,  i  KiUmh.w 
mtriu,  Fctabiodx  iUButu 
Pioiu,  VIU,  la,      ^ 
W(;5ii.,  DiV»i,>u.  ttg.  Jini4  if 
Ui  fxni/,s  nxltdimHm  ArhM 
.'■iiiialuk,  1,  4f. 
VaUa  infuli,  I,  ja. 
V«il»s.  (milAit.ttg.  miHMtfm 


■U  W(I(.IIIB- , 

Dai  jongc  I 


—    jdism    SCUfMUM 

.ppcitaiui.YIIUiI.  AOBkwi 
locis  rupei*i,  K  laolt»  wcei 
nn,i»  Cicffiagunuim deria 
inAncliun  euiclnnn  dncihi 
euDi  Biullio colloqiuavt,  a>. 
lliiiu  lc  abdiut,  Ibid.   io  n 

mQr.  Ihld,  ,,.    a  fimiliitl  fiii 

igtljuffiirixdiffiiacl 


K.l 


)  CiagixCamucbuif 

icpugnai,  XI, 1.»-  €.1 


1,  11,  17.  c,iiipa[tR.G 

"Boguni,  5fr*il,(*jT,Vii 
n  KMiiaoi,  Vid.Hidiiaaui 
11  Scvcii,  Vid  Stvcciii. 
uiF<c9DChi.  F.Vid   S;uan 
■i  Ai^uil  BiinooiuD  K,cgl 

V»ai  oiiis  tlifta  ^u*  uudc  U 

,i\^'«.  (ir-r*.r*.  ttt  i^St^, 


1  M  D  B  t. 

Feliar.  la  Seoilui  aupellu,  {VktAai  mun 
>.   £ftitju*tfR(frmoiitia, '     •>-'•—    ^    .. 

ffhoiioiinccui<l>iu>.  14  Ci-, .  -. 

Gonlonu  uxot  ci  diu,  Ibid.  I V-O;  i-  Vii 
/laia&iM.  1». 


iluIUnuiSutiite- 


iBrajUIw'. 


■/nVrn,  "iiiidi 

T1MD.I  SlUiuiC<llllCi,5c«ix 
■VUI,  17. 

ncU  nictQ,  ilimAnnntri- 

f^,  I.  )'». 

1  Qulcficuum  ImFleium,  X> 

'  rjni  «f  C<<wt,  «X. )  Laar. 
-daffio  rupcnuDs,  Ix,  16. 
iTul»,  I,  »»• 

w,  7h  Z«H  •/  mdJcrtmrn. 
■1  5«»H  M  MinnrDM /•»■■■ 

Vttm,  imjiait  tiin  *inj*if  III 
£1,  ht  itciintAli.dludtrimt- 


V>£UiikiLiDBilunn)inimLirM,tT,/4. 

Knu  VBtiit,  CrH«n.ft.  EgtyimmiAm 

]  Mr/(,  i"fra  imrdir  Ltwdueifim. 

Vidogua,  fvrf.  ijT».  XwiJ  iiaBfc  r, 

',rmii,r,lit-i,COTnK,'*miiulm- 
ipur.  £|#  (>-  «btfyitmmtitlH; 

VknneDEs.  f  Mi^V  A  ViimtGillmi) 
Joan.iRScbiiimilUai»,  fZ,  w 
i^Uz  in  allrit  ■Kccflutx,  V1II>  ff. 

Vikerana  infab,  I,  )[. 
Ymdtcim/!i  Cir-n.  iti  £*'/,  m  IMt 
tfn:i4;^.miilliiC.'lli;/lijU/ki^m^ 


efiinlb4s  coirupUt  coAfio  Bii* 

inum  >  Scoiia  ruceo  «nefit*  btib« 
tnrcaiun.  VII,  6. 
Viddii  tnruta  I,  }).  illxqitinMi  )l. 


Divld  cum  afiii  lacuj  i.evlnl 

Spugnar,  IX,  il. 
ain.]  ad  B.c(enicm  milTus, 

JMicli.]  Ib  Ndircslam  lega- 

Hich.]  cotiortidDDaiiiapra^ 
n  Scmiim  ledleiu  Kceii)  imi. 
adjUBrit.  JtX,  ja./ 
uiif,  HmMii^nm,  mrin  ir  fr* 

um  «d  R,cnm  Duffum  toIIeO' 
ilficium,  vl.  11. 

Vnirt,  rfUilif.mrtth^ii.pirJ/i. 
titfrmm  RlA.  Mltriftlu. 
il».  I.  4». 

•ii,^wdiyertt,GtlU,. 
•h,  C*llli,fWnk.  <fx  Nsnh 
.■.jii<v.7BU.«imi,XIV.  „. 
,  Viriuil.  (UUuMrh,  ScUmim 


labiii  piImiuin5cotiau(ii(ii]- 
Uv,  (1.      , 

I,  (Wifimtrttiid,  ^nxlii     ...  . 

tidiri.)  >  ScolttiKCWau,  v, 
w.i».VI.i6.  ««tina/tl. 
flU.  I,  4» 
poDIC,  (fPifKltt^.J  A , 

leiu  LetnuiliiipiftepoiHf^ , 

ioftifianiinftita.  I.  «i 
tiUi.  I.  41- 
t.  b  $"■ 
iii&li.l.4t. 


\tS' 


■«  7  JOM-  * 


Ulvainrult,...  .... 

UlilonJt  bDpoiiunaciipiditiii 


peuMoJL 
aduiB»^ 


Vodiui,  V<d.  SilTlut, 
■olliui,  (Cfdivlffi 
nu  licrwn.  &  CviauiGi  JUm.) 
mis.  ■mbiiidlui.  ZlVi  lo. 


rdi-uilHWfir.  -Mii^rct- 

&  CmrdBuGi  AM.J  llw- 

■mbiiidlul.  ZlVi  1 


.  -.ineiia  infuli.  1,  ^.. 
Voitigecnui  MoDaclium  Btirioiiuin  Re. 
gemcre3t,V>T4.<]uenipDliM0Mnia- 


Voiitnwriw  BiinoDumIi.cum  Scocii  & 
FittilfecduiieDovtl.  V.  u, 
ilftHi,  mttm,  w.  .^/. 

Ifrainrul».  »50- 

Uiblnm  plunmaium  DOmin  iaBIt.IA. 
"~  'C  A  Tcu  BRIGAdefiiMa^.. 


BP.IC 

II. fi.  iTCiB  m  ovTTUM.  n.tk 
DUII.UM.  14  acinMAGUS,  li. 

Uius  fluv.  I,  I  $. 
uabirfla  inUla,  I.  i<. 
UteiiiU  fialil  in  Biiiannix  legno  fuCce- 
'  t.  V.  la.  fadum  ipGuilb^mBt 

U  nle  ho  ocfto  noDtiunquam  lnull*  Mo* 

cipumpiipooliut,  X.  I*.  _ 

volgi  uSoi  &e>leicBii«ukui,  XVIII. 

viiu  Irfidit  Ii  lo.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Rerum scoticarum historia"

See other formats
